Độc quyền - maidinhquy.files.wordpress.com · nhằm hạn chế quyền lực độc quyền. Luật chống độc quyền đem lại cho chính phủ nhiều cách khác nhau

1

Độc quyền

Chương 8

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

Độc quyền

Trong khi doanh nghiệp cạnh

tranh là người chấp nhận giá,

doanh nghiệp độc quyền lại là

người định giá.

2


Độc quyền

Một doanh nghiệp được coi là độc quyền nếu . . .

nó là người bán duy nhất sản phẩm của mình.

sản phẩm của nó không có những sản phẩm thay thế gần gũi.


Tại sao độc quyền phát sinh

Nguyên nhân cơ bản của độc

quyền là hàng rào gia nhập.

3


Tại sao độc quyền phát sinh

Hàng rào gia nhập phát sinh từ 3 nguồn sau:

Quyền sở hữu một nguồn lực then chốt.

Chính phủ trao cho doanh nghiệp nào đó đặc

quyền sản xuất một số hàng hóa.

Chi phí sản xuất làm cho nhà sản xuất nào đó

hiệu quả hơn nhiều nhà sản xuất khác.


Nguồn lực độc quyền

Mặc dù đặc quyền sở hữu một nguồn lực

then chốt là nguyên nhân tiềm tàng của

độc quyền, trong thực tế độc quyền ít khi

phát sinh vì lý do này.

4


Độc quyền do chính phủ tạo ra

Chính phủ có thể hạn chế việc gia nhập thị

trường bằng cách trao cho một doanh nghiệp

nào đó đặc quyền bán một hàng hóa nhất định

trong những thị trường nhất định.


Độc quyền do chính phủ tạo ra

Điều luật về bằng sáng chế và bản quyền tác giả là hai ví dụ quan trọng về việc chính phủ có thể tạo ra độc quyền như thế nào nhằm phục vụ lợi ích công cộng.

5


Độc quyền tự nhiên

Một ngành được coi là độc quyền tự nhiên

khi một doanh nghiệp có thể cung cấp một

hàng hóa hay dịch vụ cho toàn bộ thị trường

với chi phí thấp hơn hai hay nhiều doanh

nghiệp.


Độc quyền tự nhiên

Độc quyền tự nhiên xuất hiện khi có

kinh tế quy mô trong một khoảng

biến thiên thích hợp của sản lượng.

6


Kinh tế quy mô như một nguyên

nhân gây ra độc quyền...

Tổng chi phí trung bình

Sản lượng

Chi phí

0


Độc quyền và cạnh tranh

Doanh nghiệp độc quyền

Là người bán duy nhất

Có đường cầu dốc xuống

Là người định giá

Giảm giá để tăng lượng bán

7


Độc quyền và cạnh tranh

Doanh nghiệp cạnh tranh

Là một trong số rất nhiều nhà sản xuất

Có đường cầu nằm ngang

Là người chấp nhận giá

Bán nhiều hay ít với cùng một mức giá


Sản lượng

Đường cầu

(a) Đường cầu của doanh nghiệp cạnh tranh

(b) Đường cầu của nhà độc quyền

0

Giá

0 Sản lượng

Giá

Đường cầu

Đường cầu đối với doanh nghiệp

cạnh tranh và độc quyền...

8


Doanh thu của nhà độc quyền

Tổng doanh thu

P x Q = TR

Doanh thu trung bình

TR/Q = AR = P

Doanh thu biên

TR/ Q = MR


Tổng doanh thu, doanh thu trung bình

và doanh thu biên của nhà độc quyền

Lượng (Q)

Giá (P)

Tổng doanh thu (TR=PxQ)

Doanh thu trung bình

(AR=TR/Q)

Doanh thu biên

(MR= )

0 $11.00 $0.00

1 $10.00 $10.00 $10.00 $10.00

2 $9.00 $18.00 $9.00 $8.00

3 $8.00 $24.00 $8.00 $6.00

4 $7.00 $28.00 $7.00 $4.00

5 $6.00 $30.00 $6.00 $2.00

6 $5.00 $30.00 $5.00 $0.00

7 $4.00 $28.00 $4.00 -$2.00

8 $3.00 $24.00 $3.00 -$4.00

Q TR /

9


Doanh thu biên của nhà độc quyền

Doanh thu biên của nhà độc quyền luôn

luôn thấp hơn giá bán sản phẩm của nó.

Đường cầu dốc xuống.

Khi nhà độc quyền hạ giá bán để bán thêm

một đơn vị sản phẩm, doanh thu nhận được

từ sản phẩm bán trước đó cũng giảm.


Doanh thu biên của nhà độc quyền

Khi nhà độc quyền tăng lượng hàng

bán, có hai tác động đối với tổng

doanh thu (P x Q).

Hiệu ứng sản lượng—sản lượng bán

nhiều hơn, Q cao hơn.

Hiệu ứng giá cả—giá giảm, P thấp hơn.

10

Đường cầu và doanh thu biên

của nhà độc quyền...

Lượng nước

Giá

$11

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

-1

-2

-3

-4

1 2 3 4 5 6 7 8

Doanh thu biên Đường cầu (doanh thu trung bình)



Tối đa hóa lợi nhuận của nhà

độc quyền

Một nhà độc quyền tối đa hóa lợi nhuận

bằng cách sản xuất một mức sản lượng

mà tại đó doanh thu biên bằng chi phí

biên.

Nó dùng đường cầu để tìm ra mức giá mà

người tiêu dùng mua hết mức sản lượng

đó.

11

Tối đa hóa lợi nhuận của nhà độc quyền...

Giá độc quyền

Lượng QMAX 0

Doanh thu và chi phí

Đường cầu


Doanh thu biên

Chi phí biên

A

1. Giao điểm của đường doanh thu biên và đường chi phí biên quyết định mức sản lượng tối đa hóa lợi nhuận...

B

2. ...và sau đó đường cầu chỉ ra giá cả tương ứng với mức sản lượng này.



So sánh doanh nghiệp độc quyền

và cạnh tranh

Đối với doanh nghiệp cạnh tranh, giá

bằng chi phí biên.

P = MR = MC

Đối với doanh nghiệp độc quyền, giá lớn

hơn chi phí biên.

P > MR = MC

12


Lợi nhuận của doanh nghiệp

độc quyền

Lợi nhuận bằng tổng doanh thu trừ đi tổng

chi phí.

Lợi nhuận = TR - TC

Lợi nhuận = (TR/Q - TC/Q) x Q

Lợi nhuận = (P - ATC) x Q

Lợi nhuận của doanh nghiệp

độc quyền...

Lượng 0


Đường cầu

Chi phí biên

Doanh thu biên

QMAX

B Giá độc quyền

E


D


C


13


Lợi nhuận của nhà độc quyền

Nhà độc quyền còn nhận được lợi

nhuận kinh tế chừng nào giá còn

lớn hơn tổng chi phí trung bình.


Thị trường dược phẩm...


Giá cả khi bằng sáng

chế còn hiệu lực

Giá cả khi bằng sáng

chế hết hiệu lực

Sản lượng độc quyền

Sản lượng cạnh tranh

0 Lượng

Đường cầu

Chi phí biên

Doanh thu biên

14


Tổn thất phúc lợi do độc quyền

Trái với doanh nghiệp cạnh tranh, doanh

nghiệp độc quyền bán với mức giá lớn hơn chi

phí biên.

Nhìn từ phương diện người tiêu dùng, mức

giá cao này làm cho người ta không mong

muốn có độc quyền.

Tuy nhiên, nhìn từ phương diện người chủ

doanh nghiệp, mức giá cao lại làm cho người

ta muốn có độc quyền.


Giá

0 Lượng

Chi phí biên

Đường cầu (giá trị đối với người mua)

Sản lượng hiệu quả

Chi phí của nhà độc quyền

Giá trị đối với người

mua

Giá trị đối với người

mua

Chi phí của nhà độc quyền

Giá trị đối với người mua lớn hơn chi phí của người bán.

Giá trị đối với người mua nhỏ hơn chi phí của người bán.

Mức sản lượng hiệu quả...

15


Tổn thất vô ích

Vì nhà độc quyền ấn định giá lớn hơn chi

phí biên, nó tạo ra một khoảng cách giữa

giá sẵn lòng trả của người tiêu dùng và

chi phí của nhà sản xuất.

Khoảng cách này làm cho sản lượng bán ra

thấp hơn sản lượng tối ưu về mặt xã hội.

Tính không hiệu quả của độc quyền...

Lượng 0

Đường cầu Doanh thu biên

Chi phí biên

Giá độc quyền


Sản lượng có hiệu quả

Sản lượng độc quyền

Giá


16


Tính không hiệu quả của độc quyền

Nhà độc quyền sản xuất ít hơn

mức sản lượng hiệu quả về mặt

xã hội.



Tổn thất vô ích gây ra do độc quyền tương tự

như tổn thất vô ích gây ra do thuế.

Sự khác nhau giữa hai trường hợp là chính

phủ nhận được nguồn thu từ thuế, trong khi

đó doanh nghiệp thì nhận được lợi nhuận độc

quyền.

17


Chính sách công cộng đối với

thị trường độc quyền

Chính phủ giải quyết vấn đề độc quyền theo

một trong bốn cách sau.

Làm cho các ngành độc quyền có tính cạnh

tranh cao hơn.

Điều chỉnh hành vi của các doanh nghiệp độc

quyền.

Chuyển một số doanh nghiệp độc quyền tư nhân

thành doanh nghiệp nhà nước.

Không làm gì cả.


Thúc đẩy cạnh tranh bằng luật

chống độc quyền

Luật chống độc quyền là một tập hợp các đạo luật nhằm hạn chế quyền lực độc quyền.

Luật chống độc quyền đem lại cho chính phủ nhiều cách khác nhau để thúc đẩy cạnh tranh.

Chúng cho phép chính phủ ngăn cản các vụ sát nhập.

Chúng cho phép chính phủ chia nhỏ các công ty.

Chúng còn ngăn cản các công ty phối hợp hoạt động với nhau theo cách làm cho thị trường trở nên kém cạnh tranh hơn.

18


Hai đạo luật chống độc quyền

quan trọng

Đạo luật chống độc quyền Sherman (1890) Làm giảm sức mạnh thị trường của “các tổ hợp

độc quyền” khổng lồ và đầy quyền lực vào thời kỳ đó.

Đạo luật Clayton (1914) Tăng cường quyền lực của chính phủ và trao

cho nó quyền khởi kiện các doanh nghiệp tư nhân.


Điều chỉnh

Chính phủ có thể điều chỉnh giá bán

của nhà độc quyền.

Phân bổ nguồn lực sẽ hiệu quả nếu

giá được ấn định bằng với chi phí

biên.

19


Định giá theo chi phí biên cho nhà

độc quyền tự nhiên...

Giá cả quy định

Lượng 0

Thua lỗ

Giá

Đường cầu

Chi phí biên

Tổng chi phí trung bình Tổng chi phí trung bình


Điều chỉnh

Trong thực tế, các nhà điều chỉnh cho

phép nhà độc quyền giữ lại một phần lợi

nhuận thu được nhờ chi phí thấp hơn

dưới dạng lợi nhuận cao hơn, một thực

tế đòi hỏi ta phải rời xa cách định giá

theo chi phí cận biên ở mức độ nào đó.

20


Sở hữu nhà nước

Thay vì cho phép độc quyền tự nhiên

được một doanh nghiệp tư nhân điều

hành, chính phủ có thể tự mình điều

hành độc quyền (chẳng hạn như ở Mỹ,

chính phủ điều hành dịch vụ bưu điện).


Không làm gì cả

Chính phủ có thể không làm gì cả nếu

thất bại thị trường có vẻ nhỏ so với sự

không hoàn hảo của các chính sách công.

21


Phân biệt giá

Phân biệt giá là trường hợp bán cùng

một loại hàng hóa với những mức giá

khác nhau cho những người tiêu dùng

khác nhau, mặc dù chi phí sản xuất của

chúng là như nhau.


Phân biệt giá

Phân biệt giá không thể thực hiện khi

một hàng hóa được bán trên thị trường

cạnh tranh bởi vì có rất nhiều doanh

nghiệp bán tại mức giá thị trường. Để

có thể bán phân biệt giá, doanh nghiệp

phải có sức mạnh thị trường.

22


Phân biệt giá hoàn hảo

Phân biệt giá hoàn hảo chỉ tình

huống khi nhà độc quyền biết

chính xác giá sẵn lòng trả của

mỗi người tiêu dùng và có thể

bán cho mỗi người tiêu dùng với

mức giá khác nhau.


Phân biệt giá

Hai ảnh hưởng quan trọng của phân biệt giá:

Nó có thể làm tăng lợi nhuận của nhà độc quyền.

Nó có thể làm giảm tổn thất vô ích.

23



Thặng dư của người tiêu dùng

Phúc lợi khi không có phân biệt giá...

Giá

0 Lượng

Lợi nhuận

Đường cầu

Chi phí biên

Doanh thu biên

Lượng bán

Giá độc quyền

(a) Độc quyền một giá


Phúc lợi khi có phân biệt giá...

Giá

0 Lượng

Đường cầu

Chi phí biên

Lượng bán

(b) Độc quyền với sự phân biệt giá hoàn hảo

Lợi nhuận

24


Một số ví dụ về phân biệt giá

Vé xem phim

Vé máy bay

Phiếu giảm giá

Trợ giúp tài chính

Giảm giá khi mua nhiều


Sự thịnh hành của độc quyền

Các vấn đề nảy sinh từ thị trường độc quyền

phổ biến tới mức nào?

Độc quyền mang tính phổ biến.

Hầu hết các doanh nghiệp đều có một mức kiểm

soát nào đó đối với giá bán của họ vì các sản

phẩm khác biệt.

Các doanh nghiệp có sức mạnh độc quyền đáng

kể thường hiếm thấy.

Chỉ có một vài hàng hóa thực sự độc nhất vô nhị.

25


Tóm tắt

Nhà độc quyền là một doanh nghiệp đóng vai trò người bán duy nhất trên thị trường của mình.

Nó phải đối mặt với đường cầu dốc xuống.

Doanh thu biên của nhà độc quyền luôn luôn nhỏ hơn giá hàng hóa.


Tóm tắt

Giống như doanh nghiệp cạnh tranh, nhà

độc quyền tối đa hóa lợi nhuận bằng cách

sản xuất một mức sản lượng mà tại đó

doanh thu biên bằng chi phí biên.

Khác với doanh nghiệp cạnh tranh, giá

bán của nhà độc quyền lớn hơn doanh thu

biên, do đó giá bán cũng lớn hơn chi phí

biên.

26


Tóm tắt

Sản lượng tối đa hóa lợi nhuận của nhà

độc quyền nhỏ hơn mức sản lượng tối

đa hóa tổng thặng dư của nhà sản xuất

và người tiêu dùng.

Độc quyền gây ra tổn thất vô ích tương

tự như trường hợp thuế.


Tóm tắt

Nhà hoạch định chính sách có thể đối phó

với tính không hiệu quả của độc quyền

bằng các đạo luật chống độc quyền, điều

chỉnh giá, hoặc chuyển doanh nghiệp độc

quyền thành doanh nghiệp nhà nước.

Nếu thất bại thị trường là nhỏ, các nhà

hoạch định chính sách có thể quyết định

không làm gì cả.

27


Tóm tắt

Nhà độc quyền có thể làm tăng lợi

nhuận của mình bằng cách bán những

mức giá khác nhau cho những người

mua khác nhau dựa trên giá sẵn lòng trả

của từng người.

Phân biệt giá có thể làm tăng phúc lợi

kinh tế và giảm tổn thất vô ích.

Documents

Độc quyền - maidinhquy.files.wordpress.com · nhằm hạn chế quyền lực độc quyền. Luật chống độc quyền đem lại cho chính phủ nhiều cách khác nhau