6
MT S KIẾ N THC CƠ BN V  Ề KHỬ  TRÙNG B  ẰNG BỨ C X  Ạ Đặc trưng ca k  ỹ thut khử  trùng bng bứ c x Kh ử  trùng Các sn phm, dù được sn xut trong các điu k i n v  sinh nghiêm ngt vn còn b nhi m các vi sinh vt (VSV), tuy v i mt slượng ban đầu rấ t ít. Các sn phm như vy được coi là sn phm chưa vô trùng  mc đích ca quá trình khử  trùng là loạ i  bỏ  hoặ c bấ t hoạ t các VSV này, làm cho các sn phẩ m chưa vô trùng tr thành sn phm vô trùng, đả m bo an toàn cho ngườ i sử  dng. Các phương pháp khử  trùng Có 3 phương pháp được sử  dng để  khử  trùng  qui mô công nghi p: - Nhit nóng ẩ m áp lự c (steam) - Khí Ethylene Oxide (EtO)  - Bứ c x ion hoá: bứ c x gamma, electron beam và tia X  Mi phương pháp khử  trùng k ể  trên có nhng ưu và nhược điể m, thích hp vi từ ng loi s n ph ẩ m c  th ể : nhi t nóng ẩ m có hiu l ự c kh ử  trùng tt, nhưng ch thích hp khử  trùng dung dch, dlàm hư hng dng c  bng plastic, làm chín gây bấ t hot các dược phẩ m, chế  phẩ m sinh hc và khi khử  trùng phi tháo b bao gói. EtO có hi u lự c khử  trùng cao, thm qua được bao gói nhưng không thâm nhp vào bên trong các sn pham cu trúc đặc hoc nhi  ều lp. Ngoài ra EtO là khí độc luôn lưu đọng trong sn phẩ m. Kh ử  trùng b ằ n g b ứ c x ạ  Khử  trùng bứ c x là mt quá trình vt lý nhm bấ t hot các vi sinh vt (VSV) trong s n phẩ m nh các hiu ứ ng ion hóa ca các tia bứ c x. Quá trình này được thự c hin bi các thiế t bđược thiế t k ế  chuyên dng phát ra các loi bứ c x ion hoá: tia gamma c a Co-60 hoc Cs-137, chùm đin tử  ca máy gia tc đin t ử  và tia X c a máy chi ế u tia X. So vi các công ngh khử  trùng bng nhit và hoá hc, khử  trùng bứ c x được coi là mt công ngh sch, hiu quvà an toàn hơn vì khử  trùng bứ c x khc phc được nhi  ều nhược điể m c a các phương pháp khác như độ đâm xuyên ca tia bứ c x sâu cho phép x được khố i sn phẩ m ln, không phi tháo bao gói và có thể  dùng nhi  ều loi vt liu khác nhau; tương tác ca bứ c x  lên vt phẩ m sinh nhit r ấ t yế u nên không làm chín, làm hng s n phẩ m. Ngoài

Cac Kien Thuc Co Ban Ve Khu Trung Bang Buc Xa Ion Hoa

Embed Size (px)

Citation preview

  • MT S KIN THC C BN V KH TRNG BNG BC X c trng ca k thut kh trng bng bc x Kh trng

    Cc sn phm, d c sn xut trong cc iu kin v sinh nghim ngt vn cn b nhim cc vi sinh vt (VSV), tuy vi mt s lng ban u rt t. Cc sn phm nh vy c coi l sn phm cha v trng v mc ch ca qu trnh kh trng l loi b hoc bt hot cc VSV ny, lm cho cc sn phm cha v trng tr thnh sn phm v trng, m bo an ton cho ngi s dng.

    Cc phng php kh trng

    C 3 phng php c s dng kh trng qui m cng nghip:

    - Nhit nng m p lc (steam)

    - Kh Ethylene Oxide (EtO)

    - Bc x ion ho: bc x gamma, electron beam v tia X

    Mi phng php kh trng k trn c nhng u v nhc im, thch hp vi tng loi sn phm c th: nhit nng m c hiu lc kh trng tt, nhng ch thch hp kh trng dung dch, d lm h hng dng c bng plastic, lm chn gy bt hot cc dc phm, ch phm sinh hc v khi kh trng phi tho b bao gi. EtO c hiu lc kh trng cao, thm qua c bao gi nhng khng thm nhp vo bn trong cc sn pham cu trc c hoc nhiu lp. Ngoi ra EtO l kh c lun lu ng trong sn phm.

    Kh trng bng bc x

    Kh trng bc x l mt qu trnh vt l nhm bt hot cc vi sinh vt (VSV) trong sn phm nh cc hiu ng ion ha ca cc tia bc x. Qu trnh ny c thc hin bi cc thit b c thit k chuyn dng pht ra cc loi bc x ion ho: tia gamma ca Co-60 hoc Cs-137, chm in t ca my gia tc in t v tia X ca my chiu tia X.

    So vi cc cng ngh kh trng bng nhit v ho hc, kh trng bc x c coi l mt cng ngh sch, hiu qu v an ton hn v kh trng bc x khc phc c nhiu nhc im ca cc phng php khc nh m xuyn ca tia bc x su cho php x l c khi sn phm ln, khng phi tho bao gi v c th dng nhiu loi vt liu khc nhau; tng tc ca bc x ln vt phm sinh nhit rt yu nn khng lm chn, lm hng sn phm. Ngoi

  • ra bc x khng li cc cht c tn d v cng ngh x l bng bc x kh n gin, d vn hnh v an ton.

    Bng 1: So snh mt s phng php tit trng dng c y t

    Ch tiu so snh Tia Gamma EtO Chm tia in t Thit k sn phm Khng hn ch Khng c cc hc kn Khng hn ch Vt liu Hu ht cc loi

    vt liu

    Hu ht cc loi vt liu

    Mt s t khng thch hp

    Bao gi sn phm Khng hn ch Bao gi kh qua c hoc ng gi ln 2

    Khng hn ch

    Cc thng s quy trnh x l

    Thi gian - Nng EtO - Chn khng - p sut - Nhit - m - Thi gian

    Thi gian

    tin cy ca quy trnh x l

    Rt tt

    Tt Rt tt

    Php th vi sinh vt sau kh trng

    Khng cn Cn Khng cn

    Thi gian lu gi trc khi dng sn phm

    Khng cn t nht 14 ngy Khng cn

    X l sau kh trng

    Khng cn Thng kh c tn d Khng cn

    Hiu qu kinh t C hiu qu kinh t khi lng hng x l nhiu hay t

    C hiu qu kinh t khi lng hng x l

    nhiu hay t

    Ch co hiu qu kinh t khi lng hng

    x l nhiu Yu cu i vi sn phm kh trng bng bc x

    Kh trng c ngha quan trng trong vic nng cao cht lng v sinh v an ton sn phm. Tuy nhin, kh trng ch l mt khu (thng l khu cui cng) trong ton b dy chuyn sn xut. Qu trnh kh trng bng bc x khng th thay th cc yu cu v cht lng vt liu, cht lng bao gi cch ly vi khun cng nh cc yu cu v sinh mi trng trong sn phm c

  • sn xut, ng gi v lu tr. Ngha l sn phm trc khi kh trng bc x phi l sn phm c sn xut t tiu chun GMP - Thc hnh sn xut tt.

    Phng php xc nh liu kh trng

    Liu x D10

    Mi loi VSV c mt mc khng bm sinh i vi bc x v c c trng bng khng x chun c n v o l liu D10. Liu D10 c nh ngha l liu c kh nng lm gim 90% s lng qun th VSV ban u nhim trong sn phm.

    Liu x kh trng (Dkt)

    S bt hot cc VSV trong qu trnh kh trng bc x din ra theo qui lut hm s m v dc ca ng cong sng st l gi tr ca i lng D10 :

    NNLogDD 010kt 10

    ktDD

    010NN

    LogNLogN

    DD0

    10

    N: S VSV sng st sau khi x l

    N0: s VSV ban u nhim trong sn phm

    D l liu kh trng

    D10 l liu x nh gi mn cm bm sinh ca loi VSV

    m bo v trng (Sterile Assurance Level - SAL)

    Theo m hnh ton hc trn, xc sut sng st ca cc VSV sau qu trnh kh trng c th l rt nh nhng khng bao gi l s khng v s bt hot cc VSV trong chiu x kh trng ph thuc vo s lng VSV nhim ban u (N0), vo mc khng x ca cc loi VSV (Liu D10), vo nhng yu t mi trng din ra trong qu trnh chiu x.

    V th, s v trng ca sn phm khng phi l mt gi tr tuyt i m ch l xc sut ca mt m bo v trng c qui nh trc nhm p ng nhu cu v mc tiu s dng ca sn phm. Khi nim v trng tuyt i c thay th bng khi nim m bo v trng.

    bo m v trng c hiu nh l xc sut VSV cn sng st trong mt n v sn phm kh trng (i vi dng c y t) hoc l xc sut s n v sn phm cn VSV sng st trong tng s cc n v sn phm kh trng (i vi dc phm, m phm).

    bo m v trng xc nh theo biu thc:

  • 10

    kt0 D

    DLogNSALLog

    nDDLogN

    1010SAL 10kt

    LogNDDn

    10

    kt

    bo m v trng ph thuc vo bn cht ca sn phm v phn ng tng hp sinh hc gia sn phm vi c th con ngi khi s dng. m bo v trng c qui nh bi Nh sn xut sn phm hoc cc C quan Y t c thm quyn.

    V d:

    - i vi sn phm khi s dng thng phi trc tip tip xc vi vt thng hay h thng tun hon, h thng min dch ca c th th m bo v trng ca cc sn phm ny phi t SAL = 10-6, ngha l trong 1 triu sn phm (SP) kh trng ch cho php 1 SP c th cha v trng.

    - i vi cc sn phm ch tip xc ngoi da, hoc ng tiu ho th m bo v trng SAL c yu cu phi t l 10-3, ngha l ch cho php 1/1000 SP c th cn cha v trng.

    - Mt s sn phm ch yu cu bt hot cc VSV gy bnh v gim tng lng VSV hiu kh ti mc nht nh l t tiu chun v sinh, th m bo v trng SAL ch yu cu t 10-2 n 10-3. SAL trong trng hp ny thng p dng trong thanh trng bo qun thc phm, nguyn liu dc phm v cc dc liu.

    Nh vy, v l thuyt, xc nh liu x kh trng cn phi c 3 d liu:

    1) S lng trung bnh cc VSV nhim trong l sn phm (N0)

    2) khng x bm sinh cc loi VSV nhim trong sn phm (D10)

    3) Yu cu v m bo v trng i vi loi sn phm SAL

    C s thc hnh nh liu x kh trng bc x

    Thc hnh nh liu x kh trng c thc hin theo chun ISO 11137-Phn 2: Kh trng sn phm y t Kh trng bc x Xc nh liu x kh trng (ISO 11137-2, Sterilization of health care products-Radiation Sterilization Part 2: Establishing the sterilzation dose). Gn y theo ngh ca Hoa k, ISO b xung thm chun th 3 xc nh liu kh trng: ISO 11137-03, Phng php kh trng liu 25 kGy (ISO 11137-03, Dose substantiation of 25 kGy method)

  • Ni dung ca 2 phn ISO 11137 ny thc cht l hng dn 3 phng php nh liu kh trng cho sn phm y t (dng c y t v dc phm):

    Phng php 1: liu kh trng c xc nh trn c s s lng VSV nhim trong sn phm cn chiu x kh trng.

    Phng php 2: liu kh trng c xc nh trn c s khng x bm sinh ca nhng loi VSV hin din trong sn phm cn chiu x kh trng.

    C hai phng php trn u da trn cc hiu ng bt hot VSV trong qun th t nhin theo trn m tnh ton xc sut xc nh liu kh trng.

    Phng php 3: Ch nh liu kh trng l 25 kGy nu sn phm p ng 2 yu cu:

    - Nhng l hng sn xut tng m ring l hoc sn xut thng xuyn nhng s lng sn phm khng ln.

    - nhim khun ban u khng vt qu 1000 VSV/n v sn phm v phi qua mt ln chiu x kim tra mi chnh thc c x l hng lot liu 25 kGy.

    Trch nhim nh liu kh trng

    - Nh sn xut, nh cung cp hng ho ra th trng l ngi chu trch nhim xc nh liu x kh trng cho chnh sn phm ca mnh.

    - C s chiu x chu trch nhim vn hnh my chiu m bo hng ho nhn c liu x m khch hng yu cu. Liu lng bc x ny c c s chiu x lu li trong liu k thng qui, c th kim tra c bng cc my o chuyn dng.

    - Do cng ngh kh trng bc x mi trin khai c vi nm Vit Nam, cho nn Trung tm Nghin cu v Trin khai Cng ngh Bc x thng h tr cc c s sn xut tnh ton liu kh trng trong thi gian u, ng thi hng dn k thut cc c s sn xut dn dn t xc nh liu kh trng cho sn phm ca mnh.

    Tiu chun kim sot v nh gi qu trnh kh trng bng bc x

    Hiu qu ca qu trnh kh trng khng th nh gi bng mt vi xt nghim v trng hay mt vi php th tnh cht vt liu mt s mu sn phm ring l trong hng triu n v sn phm kh trng. Hiu lc v Cht lng ca qu trnh kh trng bc x c coi l c hiu lc khi ton b cc yu t m bo cht lng ca cng ngh t thit k, lp t thit b, qui trnh x l kim sot sn phm chiu x n phng php lp v lu gi h s k thut c nh gi l t tiu chun ISO 11137. Mt trong nhng h qu c hiu lc

  • ca qu trnh kh trng bc x l sn phm khng phi kim nh sau khi chiu x kh trng.

    Tiu chun Quc t ISO 11137 Sterilization of Healthcare Products- Requirements for Validation and Routine Control - Radiation Sterilization,1994-1995.

    Hu ht cc nc trn th gii ly b chun ISO ny lm chun Quc gia.

    B chun ISO 11137, hin c ban hnh thnh 4 phn:

    - ISO11137-1, Sterilization of health care products - Radiation sterilization - Part 1, Requirements for the development, validation, and routine control

    - ISO 11137-2, Sterilization of health care products Radiation Establishing the sterilization Dose

    - ISO 11137-3, Sterilization of health care products Radiation Dose substantiation of 25 kGy

    - ISO 11137- 4, Sterilization of health care products Radiation Dosimetry, dose mapping, and routine monitoring

    Ngoi ra ISO cng ban hnh mt s tiu chun b xung nhm p ng cc yu cu kim nh v yu cu kh trung bc x i vi mt s loi sn phm, phng thc sn xut sn phm y dc:

    - ISO/TS 15843: Sterilization of health care products Radiation sterilization- Product families and sampling plans for verfication dose experiments and sterilization dose audits, and frequency of sterilization audits

    - ISO/TR 13409: Sterilization of health care products Radiation sterilization Substantiation of 25 kGy as a sterilization dose for small or infrequent batchs

    Phng php Vi sinh trong nh lieu kh trng bc x, th v trng sn phm cng c ISO ban hnh trong b chun ISO 11737:

    ISO 11737-1:1995 Sterilization of medical devices -- Microbiological methods -- Part 1: Estimation of population of microorganisms on products

    ISO 11737-2:1998 Sterilization of medical devices -- Microbiological methods -- Part 2: Tests of sterility performed in the validation of a sterilization process

    ISO 11737-3:2004 Sterilization of medical devices -- Microbiological methods -- Part 3: Guidance on evaluation and interpretation of bioburden data

    Hin nay, Vit Nam ban hnh tiu chun chiu x kh trng cc vt phm y t: TCVN 7393:2004 ISO 111337:1995 Tit trng cc sn phm chm sc sc khe Yu cu xc nhn v kim sot thng quy Tit trng bng bc x (Sterilizatiob of health care products Requirements for validation and routine control Radiation sterilization).