MỘT SỐ LOẠI LAN DENDROBIUM RỪNG NÊN TRỒNG

Phong lan trong tự nhiên có rất nhiều loài, mỗi loài có một môi trường sống khác nhau, hôm nay tôi

sẽ giới thiệu với bạn một số loài lan dendrobium phổ biến dễ trồng và có hoa đẹp mà người nuôi

trồng hoa phong lan nghiệp dư nên trồng:

- Dendrobium rụng lá mùa thu:

Den. anosmum (Phi điệp, Dã hạc), Dendrobium secundum (Hoàng thảo Báo hỷ), Den. aphyllum

(hạc vĩ), Den. primulinum (Long Tu), Den. wardianum (Ngũ tinh), Dendrobium heterocarpum (Hoàng

thảo Lụa Vàng), Den devonianum (Hoàng thảo Tam bảo sắc), Dendrobium crystallinum (Hoàng

thảo Ngọc thạch 3 màu)

- Dendrobium xanh lá quanh năm như: Den. amabile (thủy tiên tím), Den. farmeri (Thủy tiên vuông),

Den. findlayanum (Hoàng thảo Chuỗi ngọc Điện Biên), Den. chrysanthum (Phi điệp vàng), Den.

lindleyi (Tiểu điệp), Den. chrysotoxum (Kim Diệp), Dendrobium draconis (Hoàng thảo Nhất điểm

hồng), Dendrobium cariniferum (Hoàng thảo Nhất điểm hoàng), Dendrobium sulcatum (Thủy tiên

dẹt)

Các bạn có thể chọn một trong số các loại dendrobium nêu trên mua giống và trồng cho mình một

chậu lan dendrobium, chúc các bạn thành công ./.

Ánh sáng cho dòng lan rừng Denbrobium:

Dendrobium là loại phong Lan cần nhiều ánh sáng, nếu thiếu ánh sáng cây sẽ không ra hoa cho dù

được chăm sóc xanh tốt. Những giống thuộc nhóm Dendrobium xanh lá quanh năm cần nhiều nắng

hơn, lá phải ngã mầu xanh vàng mới đủ nắng và kích thích cây ra nhiều hoa. Vào mùa đông lan

Dendrobium cần có nhiều ánh nắng buổi sáng, vì ánh nắng làm cho cây ấm áp để kích thích cây ra

hoa, nên treo chậu lan về phía có ánh nắng buổi sáng.

Độ ẩm cần thiết cho dòng lan rừng Denbrobium:

Dendrobium cần ẩm độ khoảng 80% vào mùa hè và 60% vào mùa đông, nhưng bộ rể của cây lan

lại không chịu sự ẩm ướt liên tục, để giữ ẩm cho chậu lan và giữ khô cho bộ rễ ta có thể tưới xuống

sàn hay đặt bên dưới chậu lan một thùng nước nhỏ. Thông thường vào mùa mưa cây non bắt đầu

mọc, nên tưới vừa phải, mỗi tuần một lần và tránh tưới vào ngọn cây lan vì nước đọng trong ngọn

sẽ làm cho thối ngọn, vào lúc trời mưa liên tục, tốt nhất bạn nên di chuyển chậu lan vào chổ có mái

che để tránh nước mưa làm thối ngọn lan non. Khi cây non mọc mạnh, thân cây non đã chuyển

sang màu xanh đậm, lúc này có thể tưới nhiều nước và tưới thật đẫm cho mỗi lần tưới, khi cây non

đã hết phát triển thì tưới thưa đi, 10 ngày/lần và vào mùa đông cây chuẩn bị ra hoa thì tưới thật ít

15ngày/lần. Thời điểm dendrobium ra mầm non thường bị côn trùng: rầy, rệp chích hút dinh dưỡng

nơi lá non, với các nhà nuôi trồng sẽ dùng những loại thuốc diệt côn trùng để diệt, với những người

1

chơi hoa phong lan nghiệp dư có thể dùng 1 củ tỏi tươi giả nát ngâm 1 lít nước trong vòng 15 phút,

sau đó lắng lấy nước trong và phun ướt đẫn cả hai mặt lá cây lan để diệt và ngừa sâu bọ, rệp, rầy

cũng hiệu quả.

Dendrobium là loài phong lan dự trử dinh dưỡng trong thân già, nên bón phân cho chậu lan theo

định kỳ với mức độ thật loãng. Hòa 1 muỗng càphê gạt bằng mặt phân bột trong 4 lít nước, bón

7ngày/lần. Chỉ bón phân khi cây non mọc mạnh, nên bón phân ngay sau hôm tưới nước cho chậu

lan. Không nên bón phân khi chậu lan quá khô, có thể bón phân trên lá, nhưng tránh bón phân trên

mầm cây non vừa mới nhú sẽ làm cho chồi non bị thối ngọn, nên xịt phân vào khoảng trống giữa

gốc cây lan và thành chậu là tốt nhất. Khi Dendrobium mọc chồi non nên bón phân 30-10-10, khi

chồi non đã trưởng thành bón phân 10-30-20. Một điều lưu ý với loài Dendrobium là khi cây đã

trưởng thành chuẩn bị phát dục ra hoa nếu tiếp tục bón bằng loại phân 30-10-10 có nhiều Nitrogene

cây sẽ mọc Keiki (cây con mọc ở thân) thay vì ra hoa. Với những người chơi hoa không chuyên

nghiệp có thể sử dụng một loại phân duy nhất 20-20-20 để bón cho Dendrobium cũng tốt và đạt

hiệu quả ra hoa cao.

Dendrobium là một loài Phong lan vì vậy cần phải để ở nơi thoáng gió cây mới mọc mạnh và không

bị bệnh. Cách trồng Dendrobium cũng đa dạng. Những loại dendrobium có thân cây nhỏ có thể

buộc vào thân cây hay trên miếng vỏ cây, bảng dớn để chổ ít nắng và mùa khô phải tưới tối thiểu

mỗi ngày một lần do không có giá thể giữ ẩm. Những loại dendrobium có thân cây lớn trồng vào

chậu và treo chổ thoáng mát, vật liệu trồng trong chậu dùng xốp mềm, than củi lót dưới đáy chậu

cho dễ thoát nước, chèn dớn mềm quanh gốc cây lan, lưu ý để nổi gốc cây lan. Nên cột thân cây

lan vào vật cố định để giữ cho gốc cây lan không bị lay chuyển làm hư các đầu rễ non mới ra. Nên

trồng trong chậu đất hay chậu làm bằng cây gỗ để tránh việc úng nước, sau khi trồng để chậu lan

vào nơi thoáng mát, 3 ngày sau mới tưới lần đầu tiên, sau đó tưới nước 7- 10 ngày/lần. Khi trồng

nên chọn chậu vừa với khóm lan giống và đủ cho cây mọc trong 2 năm. Loài Dendrobium không ưa

động đến rễ, cho nên chỉ thay chậu khi cây lan bị bệnh hay khi vật liệu trồng đã mục nát. Thời điểm

sang chậu mới tốt nhất là sau khi chậu lan kết thúc mùa hoa và trong giai đoạn cây lan nghỉ.

Phần lớn những cây lan dendrobium cần một thời gian ngủ nghỉ vào mùa đông, lúc này thân cây lan

đã phát triển toàn diện và chuẩn bị ra hoa, vì vậy nên để lan ở chỗ có nắng, tránh ánh nắng trực

tiếp vào chậu lan. Thời gian này cần khoảng 2- 3 tháng để lan ra hoa. Tưới Khoảng 15ngày/lần cho

cây khỏi bị quá khô. Không tưới nước vào những ngày âm u và quá lạnh. Khi cây bắt đầu ra nụ hay

mầm non, tưới nước 10 ngày/lần, nên tưới vào sáng sớm, tránh tưới lên nụ hoa, nụ hoa bị ướt liên

tục sẽ làm hư màng bao bảo vệ cánh hoa.

CÁCH TRỒNG HOÀNG THẢO

Dendrobium là một loại phong lan, vì vậy cần để nơi thoáng gió. Những cây Phi Điệp, Dã Hạc, Hạc

Vĩ, Long Tu, Ngũ Tinh v.v… nhóm này cần bớt tưới nước vào mùa Thu, tưới rất ít hoặc ngưng hẳn

vào mùa Đông. Nếu nước đọng trên ngọn sẽ làm cho bị thối. Vào mùa Hè khi cây mọc mạnh, hãy

tưới cho thật nhiều và thật đẫm.

Những giống thân rũ xuống như Den. anosmum, Den. wardiamum không nên buộc thẳng lên, như

vậy sẽ ít ra hoa, hay không ra hoa.

Nhóm rụng lá như: Den. primulinum, Den. aphyllum, có thể ra hoa từ các thân già của năm trước, vì

vậy không nên cắt bỏ.

Nhóm xanh lá quanh năm như Den. amabile, Den. Thyrsiflorum vẫn tưới như thường nhưng tưới

thưa đi.

Bón phân

Pha ½ thìa cà phê hay một thìa gạt cho 4 lít nước bón mỗi tuần một lần, chỉ bón khi cây non mọc

mạnh. Nên nhớ tưới nước hôm trước, hôm sau mới bón. Muốn cho lan thật tốt phải bón phân 30-

10-10 vào Xuân Hè, và đổi sang 10-30-20 vào mùa Thu.

Vật liệu trồng

Những cây nhỏ có thể buộc vào thân cây hay miếng vỏ cây. Mùa Hè phải tưới tối thiểu mỗi ngày

một lần. Vật liệu trồng trong chậu: dùng 1/3 vỏ thông, 1/3 đá, 1/3 than củi lớn cho dễ thoát nước.

Lọai Dendrobium không ưa động đến rễ, cho nên chỉ thay chậu khi lan bị bệnh hay vật liệu bị mục

nát.

Thời gian ngủ nghỉ

Phần lớn những cây Hoàng Thảo cần một thời gian ngủ nghỉ vào mùa Đông, khi ban đêm nhiệt độ

xuống còn khoảng 48-50°F (10°C) với sự cách biệt giữa ngày và đêm khoảng 27-30°F. Vì vậy nên

để lan ở chỗ có nắng. Thời gian này cần khoảng 2-3 tháng để lan ra hoa. Lan có thể chịu được lạnh

trên mức đông đá vài độ trong một thời gian ngắn với điều kiện thân rễ phải khô, nhưng đừng để

khô quá lâu. Vào cuối mùa Đông nên phun nước cho cây khỏi bị quá khô. Không phun nước vào

những ngày âm u và quá lạnh. Vào mùa Xuân, khi cây bắt đầu ra nụ hay mầm non, khởi sự tưới

nước, nhưng tưới thật thưa và phải đợi khô rễ giữa hai lần tưới.

Dendrobium, tiếng Việt thường gọi là lan Hoàng Thảo, hiện nay có nhiều người dùng chữ Đăng lan

thay cho Dendrobium. Dendrobium là một giống lan có nhiều loài trong họ Orchidaceae giống gồm

hơn 1.600 loài. Giống chiếm vị trí lớn nhất là Bulbopllyllum. Tuy nhiên, nếu xét trên khía cạnh

thương mại, ta có thể dùng mô hình sau cho các loài thuộc giống Dendrobium dùng cho mục đích

kinh doanh là lan đa thân với nhiều giả hành. Dendrobium cũng là giống rất phong phú về màu sắc

và hình dạng hoa.

trồng và chăm sóc lan hoàng thảo

Các loài thuộc giống Dendrobium được ưa chuộng hiện nay là các loài có hoa to theo dạng hoa Hồ

Điệp, dài và cánh thẳng, nhiều hoa và lâu tàn. Giống Dendrobium là những loài hoa rất lâu tàn,

trung bình 2 tháng, cá biệt có loài trên 3 tháng, hoặc có thể hoa nở suốt năm

Một nhóm gồm các loài thuộc giống Dendrobium ra hoa vào đầu mùa mưa do quá trình khô hạn

trong mùa nắng, nhóm khác ra hoa vào dịp Tết và hiện nay chưa được biết một cánh chắc chắn do

ảnh hưởng của quang kỳ hay sự thọ hàn, hoặc do tác động hiệp trợ của cả 2 yếu tố.

Nhờ những ưu điểm đó của lan Dendrobium mà ngày nay nó chiếm một vị trí rộng lớn trên thị

trường tiêu thụ. Loài Dendrobium này không khó trồng. Nếu chúng ta nắm được một số bí quyết cơ

bản của loài này và nguồn gốc nguyên thủy của nó thì việc để có một chậu lan đẹp, hoa lâu tàn là

một điều khá dễ dàng.

1. Nhiệt độ

Nhiệt độ ảnh hưởng rất nhiều đến sự tăng trưởng của lan Dendrobium. Vào mùa hè nóng nực cây

phát triển nhanh hơn cho nên cần nhiều độ ẩm và nước. Phần lớn các cây này thích hợp với nhiệt

độ ban đêm vào khoảng 10-16°C, ban ngày vào 21-32°C Nếu trời nóng hơn nhiệt độ ở trên chúng

ta nên tưới cây thường xuyên hơn, cây sẽ không bị tình trạng căng thẳng (stress) hay nóng cháy.

Đối với nhóm Dendrobium ưa lạnh, chúng sẽ sinh trưởng và phát triển tốt nhất ở nhiệt độ lý tưởng

là 15oC

Đối với nhóm Dendrobium ưa nóng nhiệt độ thích hợp cho các hoài của nhóm này là 25oC. Tuy

nhiên các giống Dendrobium lai chịu được một nhiệt độ cao hơn nhiều.

2. Độ ẩm

Độ ẩm thích hợp giúp cho cây được phát triển nhanh hơn, hoa cũng tươi tốt và lâu tàn.

ban ngày cây cần độ ẩm khoảng từ 40-60%, vào ban đêm độ ẩm thích hợp từ 60-90% thì cây sẽ

phát triển tốt hơn. Cấu tạo giá thể quá ẩm và úng là điều kiện bất lợi cho sự sinh trưởng của giống

Dendrobium

3. Tưới nước

Nước rất quan trọng cho cây để tăng trưởng. Vào mùa hè cây cần nước nhiều hơn là mùa đông.

Nếu thiếu nước cây sẽ không phát triển và có thể bị chết khô. Nhìn thấy thân cây hoặc lá cây bị

nhăn nheo, chúng ta biết là cây bị thiếu nước. Vào mùa hè chúng ta có thể tưới 2 lần một tuần, nếu

trồng trong chậu nhựa, còn mùa đông chỉ tưới mỗi tuần một lần là đủ.

Tưới quá nhiều nước, cây sẽ bị úng thủy, thối rễ và tạo cho cây dễ bị nhiễm trùng hoặc nhiễm nấm

rồi chết. Riêng đối với những giống Dendrobium được trồng ở TPHCM thì chu kỳ tưới nước lại khác

hơn: từ tháng 5 đến tháng 11 tưới nước 2 lần/ngày ,từ tháng 12 đến tháng 2 tưới nước 3 lần/ngày

và từ đầu tháng 3 đến cuối tháng 4 tưới nước 1 lần/ngày. Sự thay đổi các điều kiện sinh thái trong

mùa nắng và mùa mưa là nguyên nhân chính quyết định sự ra hoa của loài Dendrobium.

4. Ánh sáng

Ánh sáng rất quan trọng cho cây lan vì nó trực tiếp giúp cho cây tạo ra chất dinh dưỡng giúp cho

cây tăng trưởng nhanh. Nếu thiếu ánh sáng cây sẽ yếu mềm và chậm phát triển, không những thế

mà có thể làm cho cây không ra hoa được. Nhưng nếu quá nhiều ánh nắng sẽ làm cho cây bị cháy

lá hoặc cây con bị chết.

Dendrobium là loại lan ưa ánh sáng, nó cần tới 70% ánh sáng, cường độ ánh sáng từ 15.000 –

30.000 lux thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của loài này. Nếu trồng trong giàn thì các

chậu Dendrobium nên treo cách xa nhau để tạo độ thoáng và cây có thể hấp thu ánh sáng đầy đủ

hơn, đối với những cây lan lớn khoảng cách giữa 2 cây là 25cm và những cây lan nhỏ khoảng cách

là 15 cm. Để sự phân bố ánh sáng được điều hòa và để việc sử dụng phân bón dễ dàng hơn, ta

nên chọn những cây cùng kích thước và những cây cùng tuổi trồng chung trong một giàn để tiện

chăm sóc.

5. Bón phân

Dendrobium cần nhiều phân bón vào mùa hè hơn là mùa đông vì mùa hè cây tăng trưởng nhiều

hơn. Nếu có đầy đủ chất dinh dưỡng cây sẽ mau lớn, ra nhiều hoa và hoa to hơn.

Trong suốt mùa tăng trưởng (từ đầu tháng 5 đến cuối tháng 1), một tháng trước khi bước vào mùa

nghỉ (trong suốt tháng 2) ta bón phân NPK 10-20-30 làm 2 lần/1 tuần để tạo một sức chịu đựng cho

cây trước khi bước vào mùa nghỉ. Trong mùa tăng trưởng nếu cây có nụ hoa, ta thay phân NPK 30-

10-10 bằng phân NPK 10-20-20 với chu kỳ bón 2 lần/1 tuần cho đến khi hoa tàn. Trong mùa nghỉ

(đầu tháng 3 đến cuối tháng 4) hoàn toàn không bón phân cho Dendrobium, hay đúng hơn giảm và

không bón phân cho Dendrobium khi cây hoàn tất thời kỳ tăng trưởng hằng năm của nó. Thường

Dendrobium hoàn tất thời kỳ tăng trưởng vào tháng 9 đến tháng 10 khi mà những lá cuối cùng của

nó thấy được trên đỉnh giả hành và thân. Thời kỳ tăng trưởng hoàn tất, bạn giảm nước tưới và thức

ăn từ từ cho đến khi không còn gì nữa trong một thời gian chừng 4 tuần, vào lúc này cây cần càng

nhiều ánh nắng càng tốt- phối hợp với điều kiện khí hậu tháng 12 ngày ngắn và nhiệt độ mát –

những giống thay lá hằng năm chuẩn bị rụng lá để hình thành phát hoa.

Tuy nhiên, nếu sử dụng liều lượng phân bón quá nhiều trong một lần tưới hoặc tưới nhiều lần trong

tuần sẽ làm cho cây bị chết. Vì thế đừng vì mong muốn cây mau ra hoa mà lạm dụng phân bón một

cách không phù hợp.

6. Cấu tạo giá thể

Mặc dù rất dễ chịu về điều kiện ánh sáng nhưng Dendrobium rất nhạy cảm khi cấu tạo giả thể

không thích hợp. Chậu trồng Dendrobium phải là những chậu có những lỗ nhỏ để tạo độ thoáng và

giúp cho cây không bị úng. Tuy nhiên do bản năng sinh học và cấu trúc thực vật với giả hành có

thân, các loài thuộc giống Dendrobium có thể dùng giá thể hơi ẩm nhưng không làm thối căn hành.

Giá thể dành cho Dendrobium là loại dễ kiếm, rẻ tiền: xơ dừa hoặc dớn (phải được ngâm thuốc

chống mốc trước khi sử dụng). Và không nên tưới nước nhiều, như thế sẽ làm cây bị thối vì quá

ẩm. Nhưng giá thể tốt nhất dành cho Dendrobium là than.

7. Thay chậu

Khi giá thể trong chậu bị ẩm ướt sẽ làm cho rễ cây bị thối do giá thể xơ dừa sau một thời gian bị

mục và lắng xuống đáy chậu tạo thành một lớp mùn úng nước. Ngoài ra chính lớp mùn là điều kiện

sinh sống thuận lợi của các côn trùng. Các loài này tác động cùng với sự bất lợi vì thừa nước, cắn

phá toàn bộ rễ của cây lan. Do bản năng sinh tồn cây lan sẽ phản ứng bằng cách mọc ra một số

cây con trên ngọn thân của các giả hành để duy trì nòi giống. Điều này cho thấy giá thể trong chậu

đã bị hư, ta phải tiến hành thay chậu và cho giá thể mới vào.

Đối với Dendrobium thì ta nên tiến hành thay chậu 2 năm 1 lần vì trong quá trình sinh trưởng và

phát triển, chậu có thể bị đóng rêu, giá thể có thể bị hư hao, cây mất cân đối (cây quá lớn, chậu quá

nhỏ không đủ không gian để tạo độ thoáng cho rễ cây phát triển một cách tốt nhất).

8. Một số sâu bệnh và cách phòng trị

- Gián và cuốn chiếu : Do đa dạng về chủng loại nên Dendrobium cần bón nhiều loại phân khác

nhau. Giá thể xơ dừa sau một thời gian được trồng sẽ bị ẩm ướt làm cho rễ cây bị thối. Điều này là

nguyên nhân gây ra những con gián và cuốn chiếu làm cho giá thể bị hư. Khi gặp hiện tượng này ta

nên thay giá thể mới.

- Một loại rệp màu vàng : Chúng thường xuất hiện trên bề mặt lá cây, có kích thước rất nhỏ như

đầu cây tăm, chúng có tác hại sẽ hút nhựa cây làm cho cây thiếu sự sống. Đối với những loài côn

trùng như thế ta chỉ cần dùng Serpa, Bassa, nồng độ 1/500 là có thể tiêu diệt chúng.

- Nấm và virut : Khi cây không được vệ sinh kỹ lưỡng ta sẽ thấy xuất hiện nấm trên thân cây. Hoặc

khi thấy cây bị khô thân ở gần gốc và giả hành làm cho giả hành khô và chết thì lúc đó cây đã bị

virut tấn công. Để ngừa bệnh ta nên dùng những loại thuốc trị nấm như Topsil, Zineb, Bencmyl với

nồng độ 1/400, chu kỳ phun là ½ tháng phun 1 lần.

Tóm lại, Dendrobium là loại lan dễ trồng (vì nó có nhiều chủng loại, thích nghi được nhiều loại khí

hậu: lạnh, nóng, trung bình), dễ kiếm (vì nó có thể sinh sống ở nhiều vùng khác nhau), dễ nhân

giống (vì nó là loại lan đa thân nhiều giả hành), và điều đặc biệt là giá của một chậu Dendrobium

phù hợp với người dân (khoảng từ 30.000 – 50.000 đồng). Chính vì vậy mà nắm bắt được một số

kỹ thuật cơ bản trồng và chăm sóc loại lan này thì việc để có một chậu lan Hoàng Thảo đẹp, là một

điều dễ dàng đối với những người dân Cà Mau yêu hoa lan.