Upload
doantuong
View
219
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Doç.Dr. Yavuz CABBARDr. Mustafa Kemal TOPCU
Çalışanların Beklenti ve Yükümlülüklerinin İşgücü Verimliliğine Etkilerinin
Psikolojik Sözleşme Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi:
Ankara Sanayi Odası Üyeleri Örnekleminde Bir Araştırma
ARAŞTIRMANIN KONUSU VE
AMACI
Psikolojik sözleşmenin temelini oluşturan etkenlerden
beklentiler ile
yükümlülüklere
ilişkin algıları araştırmak,
Psikolojik sözleşme yaklaşımını insan kaynakları uygulamalarının bir parçası haline getirmek,
KOBİ’lerde insan kaynağının ve sermayesinin önemine işaret etmek.
27.10.2015 2
PLANLAMA
ÖRGÜTLEME
YÖNELTMEKOORDİNASYON
KONTROL
ETKİLİ ETKİN
VERİMLİ YETERLİ
ÇALIŞMA
İLİŞKİLERİNİN
YÖNETİMİ27.10.2015 3
Kavramsal ÇerçevePsikolojik Sözleşme
27.10.2015 5
ARGYRIS
1960
LEVINSON
1962
HERRIOT PEMBERTON
1995
SCHEIN
1965, 1980
ROUSSEAU
1990BİREYSEL ALGIÖZNEL
Psikolojik Sözleşme
– Sübjektif
– Dinamik
– Karşılıklı beklenti ve yükümlülükler
– İlişkinin kapsamına bağlılık
– İşgören tutum ve davranışlarının belirleyicisi
27.10.2015 6
Kavramsal Çerçeve
Psikolojik Sözleşme
27.10.2015 7
Odak
Süre
Yapı
Kapsam
Somutluk
GELENEKSEL
Ekonomik
Belirli-belirsiz
Durağan-katı
İş odaklı
Sınırları belli
İLİŞKİSEL
• Sosyo-duygusal
• Belirli
• Esnek-dinamik
• Özel Hayat
• Öznel
Psikolojik Sözleşme
Sosyo-Duygusal
Tatmin
Kariyer Gelişimi Tatmini
Yüksek Performans
Tanımlı Davranışlar
Gönüllü Davranışlar
Ekonomik Tatmin
27.10.2015 10
ARAŞTIRMA YÖNTEMİ
Veri Toplama Aracı
• Veri toplama aracı olarak anket formu
kullanılmıştır.
• Kullanılan ölçek;
Psikolojik Sözleşme Envanteri
(Bal ve diğerleri, 2010)
27.10.2015 11
27.10.2015 12
Psikolojik
Sözleşme
Ekonomik
Tatmin
Sosyo-
Duygusal
Tatmin
Kariyer
Gelişimi
Tatmin
Tanımlı
Davranışlar
Gönüllü
Davranışlar
Yüksek
Performans
S2S3S4S5
S1S2S3S4
S1S2S3S4
S1S2S3S4
S1S2S3S4
S1S2S3S4
S6
S1
S5S6
S5S5
Betimleyici İstatistikler
Ort. Std. SapmaMevcut İşletmede Çalışma Süresi
8,25 yıl 7,72
Çalışma Hayatı Deneyimi14,34 yıl 7,75
Yaş36 9,83
Cinsiyet Erkek Kadın
%77,7 %23,3
Medeni Durum Bekar Evli
%33,8 %66,2
Pozisyon Alt Kademe Yönetici
%81,1 %18,9
Eğitim Durumu Önlisans, Lise, İlköğretim
Lisans ve üzeri
%42,4 %57,6 27.10.2015 13
Doğrulayıcı Faktör Analizi
27.10.2015 14
Ölçek ∆χ² df ∆χ²/df RMSEA RMR GFICFI
1 ETÖ 4,246* 9 0,472 0.000 0,040 0,9911,000
2 SDTÖ 3,587* 3 1,196 0,036 0,048 0,9900,996
3 KGTÖ 0,322* 2 0,161 0,000 0,012 0,9991,000
4 TGYÖ 9,964* 8 1,245 0,041 0,021 0,9790,997
5 GDYÖ 10,780* 7 1,540 0,060 0,039 0,9770,989
6 YPYÖ 6,126 2 3,063 0,118 0,019 0,9810,991
ARAŞTIRMA HİPOTEZLERİ
Hipotez No Hipotez
Hipotez 1AÇalışanların ekonomik tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı davranışlarını
olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Hipotez 1BÇalışanların ekonomik tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Hipotez 2AÇalışanların sosyo-duygusal tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Hipotez 2BÇalışanların sosyo-duygusal tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Hipotez 3AÇalışanların kariyer gelişimi tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Hipotez 3BÇalışanların kariyer gelişimi tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
27.10.2015 15
Bulgular
27.10.2015 16
Faktör Ort. SS C.A. 1 2 3 4 5
1. ETÖ 2,38 0,95 0,77 1
2. SDTÖ 3,48 0,82 0,72 ,219* 1
3. KGTÖ 3.13 0,89 0,73 ,400* ,511* 1
4. TGYÖ 4,02 0,87 0,92 0,131 ,445* ,391* 1
5. GDYÖ 3,74 0,83 0,84 0,048 ,412* ,326* ,678* 1
27.10.2015 17
et
et6
f1
1
1
et5
f2
1
et4
f3
1
et3
f4
1
et2
f5
1
et1
f6
1
sdt
sdt4
j2
1
1
sdt3
j3
1
sdt2
j4
1
sdt1
j5
1
kg
kg3
g2
1
1
kg2
g3
1
kg1
g4
1
tg
tg6
k1
1
1
tg5
k2
1
tg4
k3
1
tg3
k4
1
tg2
k5
1
tg1
k6
1
gd
gd1 h1
1
1
gd2 h21
gd3 h31
gd5 h51
gd6 h61
er21
er1
1
Bulgular
27.10.2015 18
Model ∆χ² df ∆χ²/df RMSEA RMR GFI CFI
YEM 273,911* 238 1,151 0.032 0,074 0,874 0,979
Hipotez YollarTahmin
Değeri
Standart
HataAnlamlılık
H1A Ekonomik Tatmin Tanımlı Görevler ,021 ,212 ,922
H1B Ekonomik Tatmin Gönüllü Davranışlar -,149 ,217 ,493
H2ASosyo-Duygusal
Tatmin Tanımlı Görevler 4,092 1,678 ,015
H2BSosyo-Duygusal
TatminGönüllü Davranışlar 4,133 1,632 ,011
H3A Kariyer Gelişimi Tanımlı Görevler 1,016 ,441 ,021
H3B Kariyer Gelişimi Gönüllü Davranışlar ,934 ,411 ,023
27.10.2015 19
Hipotez No Hipotez Sonuç
Hipotez 1AÇalışanların ekonomik tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.X
Hipotez 1BÇalışanların ekonomik tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.X
Hipotez 2AÇalışanların sosyo-duygusal tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Hipotez 2BÇalışanların sosyo-duygusal tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Hipotez 3AÇalışanların kariyer gelişimi tatmin düzeyleri çalışanların tanımlı
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Hipotez 3BÇalışanların kariyer gelişimi tatmin düzeyleri çalışanların gönüllü
davranışlarını olumlu ve anlamlı etkilemektedir.
Sonuç
27.10.2015 20
• Örgütsel psikoloji alanında çalışılabilecek üç
alan (Schein, 1980)
– beşeri sermayenin idaresi,
– dinamik, açık, mücadeleci, gelişen bir sistem olarak
örgüt ve
– psikolojik sözleşme
Sonuç
27.10.2015 21
• Psikolojik sözleşme psikososyal riskler
arasındadır.
• Psikolojik sözleşme<> Verimlilik
• Psikolojik sözleşme örgütsel hedeflere ve
performansa ulaşılmasına katkı
sağlanmaktadır.
Sonuç
27.10.2015 22
Sonuç
• Çalışanların ekonomik tatmin düzeyleri
– tanımlı görevleri
– örgütsel vatandaşlık davranışlarını
• örgütsel politikalara katılımı,
• yenilikçi ve yaratıcı fikirleri geliştirme,
• diğer çalışanlara yardım…
olumlu etkilememektedir.
27.10.2015 23
Sonuç
• Çalışanların kariyer gelişimi ve sosyo-
duygusal düzeyleri
– tanımlı görevleri
– örgütsel vatandaşlık davranışlarını
• örgütsel politikalara katılımı,
• yenilikçi ve yaratıcı fikirleri geliştirme,
• diğer çalışanlara yardım…
olumlu etkilemektedir.
27.10.2015 24
• İlişkisel psikolojik sözleşme algısı ön plana
çıkmaktadır.
– İş tanımların muğlak olmaması,
– İşgörenden neler beklendiğinin açık bir dil ile ifade
edilmesi
– Performans kriterlerinin anlaşılır olması
– Kariyer olanakları sunulması
– Bireysel ve mesleki gelişim ve eğitim olanağı sunulması
– Çalışanlara değer atfedilmesi
Sonuç ve Öneriler
27.10.2015 25
• Kişisel bağlamda değerlendirme gerekliliktir.
• Sosyal ve özel hayata saygı ana unsurlardır.
• Güçlendirilmiş çalışanlar işletmeleri başarıya
taşımaktadır.
• Adaptif performansa sahip çalışanlar
işletmenin de çevreye uyumunu
kolaylaştırmaktadır.
Sonuç ve Öneriler
27.10.2015 26
Sonuç ve Öneriler
• Demografik faktörlere göre farklılaşmakta mıdır?
– Cinsiyet?
– Yaş?
– Pozisyon?
– Kıdem?
– Eğitim?
• İşletme Sahipleri-Yönetici ve Çalışanların karşılıklı
algıları nasıl?
• Zaman içerisinde psikolojik sözleşme değişir mi?
27.10.2015 27