archive.org€¦ · CAP.L OEPHAKTHONTEHE8I0DE0. DePhaelhonteHesiodeocumaliialiterdixissent^tumnupcr fusedisputavitG.RobertusEratosth.catast.reliq.p.214ss.et Hermaevol.XVIIIindeap.434

Philologische

Untersuchun.

"2? Ob"

au

Digitized by Google

I

"^^Digitized by Google

Digitized by Googl(

PHILOLOGISCHE

UNTEKSÜCHÜNGENHEAAUSGEOEBEN

VOM

A. KIESSLING und ü. v. WILAMOWITZ-MOELLENDORFF.

ACHTES HEFT:

QtJAESTIONES PHAETHONTEAE.

8CRIPSIT

OEaBOIüS SNAACK.

BERLINWEIDMANNSCHE BUCHHANDLUNG

1886.

Digitized by Google

QUÄESTIONES PHAETHONTEAE

8CEIPSIT

GEOBGIUS KNAAGE.

BERLINW£IDMAN1ÜSCH£ BUCHHANDLUNG

1886*

Digitized by Google

vmo DocnssiHO

CAROLO ROBERT6RAT0 ANIMO

D.D.D.

bCKlPTOR

nüohfr UntttSDchnattn VUL

402667

1

CAP. L

OE PHAKTHONTE HE8I0DE0.

De Phaelhonte Hesiodeo cum alii aliter dixissent^ tum nupcr

fuse disputavit G. Robertus Eratosth. catast. reliq. p. 214 ss. et

Hermae vol. XVIII inde a p. 434. atque conlatis scholiis Strozzianis

in Germanicum (p. 174, 6 ss. Br.) cum Hygini fabulis 152^ et 154

id sane effecisse Robertum censeo, ut argumentum quäle fuerit

in mythographorum syntagmatis probe iam cognoscatur, sed

quod ipsius Hesiodi argumentum expiscatum se esse arbitratur,

me quidem adsentientem non habet, cuius viri docti sententiam

ut refellam, testimonia in uno conspectu composita deinceps ex-

aminabo:S^L Stran.:

<Flafias . . . 0a|i««r Mtaai eollo-

catus in eaeli regione cernitur, adquem ainister Orionia pes extcndi-

tur> ab Arato vel Pherecyde Eridanus

qni et Paditt 6M» polatur .'.

HeHodtu aatem didt inter astra

collocatam propter Phaethonta Solis

et Clymcneii filiutn, qui dam dicitur

currum patris aacendiBse, cumque a

terra altana levaretor, prae timore in

Eridannm flmiwii qni et Padna ee-

cidisse eomque pegewiMlin ftdmiae »love. otnnia ardere coepisse caiissa-

qne extingucudi universos amncs im-

misBos esse omnequc mortalium

PhaeUioii Solli et Cijmnm ffihis

cum dam pfttrii wanm eoieea-disset et altioB a terra esset elatas,

prae timore decidit iu flumen Erida-

num. huiic luppiter cum fulmiue

perciufiMet,omiua ardere eoeperont.

lovit [ut omne genas mortalium

cumcausaa interficeret,Bimalaritsc id

velle extinguere] •) amnes undique

irrigayit omneque genuB mortalium

') inteipolatoria nagaa aaob indnpL

Digitized by Google

CAP. I.4

genua interiisse praetor Tyrrham et

DeneaHonem.

•orores quoquo Phaethontis flentes

in arboraa popnloa veraae fuiaae,

lacrimae quoqae earuni in electmin

(luratae dicnntur Heliach-sque ap-

pellatae. ipsae aut^mi noininu ha-

buiütje Merope Helle Aegle Lam-petie Phoebe AollMrie Dioxippe.

Cygavm qooque ras Ugariae Phae-thontis propinquus dum defleret et

ille *) in cygnuin conversus <e«t>.ia quoque moriena Hebile canit.

interiit praeter Pyrrham et Deuca-

eaHonem. at aoniraa Phaethontb.

qnod eqaoa iainaso patria innzenuit,

in arbores populos commutatae sunt.

fab. 154 Phaethon Ifesiodi.

(Phat'tlion Clyineni Solia filiua et

Meropes nympbau filius, quam Ocea-

nitidam aeeapioraai enm indieio patria

aviim Solem eognoWaaat impatratia

ciirribii« male usus P8t. nam cumonset propiuH terram vcctus, vii-ino

igni oinnia conilagrarunt et fuluiine

ietna in flnmaa Padum eaddit.] lue

arania • Oraada Eiidaana didtor,

quem Pheracydes primna Toeavit.

[Indi autem, qnod calore vicini ign\»

sanguig in atrum colorem versus est,

nigri sunt fticti] aorores autem Phae-

thontia dum interitain dellent fratria

in arbores sunt populus veraae. harumlacrimae, ut Ilesioilux indieat, in

electrum sunt duratae, Hcliadcs

tarnen nomiuautur. »uut autem Me-rope Halie Ae|0e Lampatie PhoebeAetberie Dioxippe.

Cypnus autem rcx Ligiiriae qui fuit

Phaethontis propinquus dum deflet

propinquum in cygnum conversus

eat ia quoque moriena flebile canit.

Robertus totam nairatioiiem praeter Pherecydis mentionem

Hesiodeam esse opinatus") singula dam perlostrat inprimis illad

tanquam veteris poetae singulare premit, quod iuyenem prae ti»

more in Eridanum cadentem fkdat lapsumque demum lovis folr

mine perciuSBiim. nituntur haec verbis apod sehoHastam Strossi-

anum . * eumgfie a terra aUka levarehtr, prae timore in Eridanum

flutfiim . . eeeidiste MMPfim percussum fukiune a Jove et Hyginianis:

cum . • • oftNtf e terra essei ekUus, prae timore decidit in flutnen

Eridmum, kmm ImfpiUr offli fülmim pervueetsiei, omnia ordert

aeboliaatam acripaiaae pato dwm äderet dhiai.

") de Cycno dabitat R. nnm Heaiodaa dizerit

Digitized by Google

DE PHAETHONTE HESIODEO. 5

co^^mmt. sed n grammaticam ntUmem spedas, haec duo pio-

mnnliia Amte et «um eodem iure referre possis ad Eridaimm,

quem re vera fUminis divini participem fuisse abunde docet schoL

Arat. 3&5 Xsitpwov *HQtSayoto noXvttXavrov noTafMto'] xcA ya^

ku^vvmxhi fi^tadytav tov xiQavyov Toi^ Octixôyrog* elg ctdtdv yctq

TOV 'HÄ'iov ÜQfjan. itaque hac in re Hygini tcstinionio quod in

ulraraque partem valet abstinendum erit. quod danmuni resarcire

me posse spero prolato altero testimonio adhuc neglecto. haec

enim leguntur apud schol. Strozz. p. 185, 4 ss. (Breys.): Phae-

thontem Solis et Cltfmenea filium esse dixerunt et quia patenios

currus adfeciam sibi atque mundo concremationis detrimenta con-

flaverit *) et a love fulmine percussti^s in Eridanum dedderit fimium

— 910 Hesiodus referi — et a Sole patre inter sidera collocattut.

exscripta sunt ex sclioliis Sangermanensibus (p. 228, 17 ss.), ubi

tarnen desunt verba sie Hesiodus refert, quae post Roberti dis-

putationem (Erat. cat. p. 209) ex archetypo scholiorum Sanger-

manensium fluxisse mihi quidem constat. obvcrterit quispiam

scholiastam Strozzianum, qui paullo ante Hygini narrationem ex-

scripaiMet, facUe hinc Hesiodi mentionem potuisse supplere, at

expedamtiB, ai lupptoviaset, eum plane eadmn nttuUsae. quomodo Tero fleri potuit, ut penremsimiini iUnm nnim ordinem

hic apte commataTerit? pervefgiBBiiinim ordineiii dizi, qualem

nunc apud Hyginum leginiua. qjaöB enim quaeao intellefat Pbte-

thontem vis in cnrnun patris auUatnm subito prae timore deci-

disse, deinde com nihil mali mundo fedaset ftdmine paieos-

sum, denique hoc ipso folnune inoendimn oihis terrarum fSustom

esse? banc fabularis bistoriae conformationem si sequinrar,

nnOa iam culpa iuveni attribuitnr — nisi quod eorrum con-

soendit — inimo crim«i defertur ad lovem ipsmn. nam iure

quaesiveiis, cur illum lapsum atque in flnvio iaosntem fiihnine

tetigerU, non insidentem cnrmi patris. mirum sane fiwinus,

quod Tereor ut quis ezplicare possit nam quod inflammato

Phaethontb Hesiodei corpore mundum sicuti Euripidei aerarium

Meropis incensum esse speciose posuit Robertos (Herrn. XVIII

*) cod. ««NiylwanA; eoneii ex Q.

Digitized by Google

6 CAP. 1.

p. 439), Euripideum fulraine iam tactum esse oblitus est. sed ne

nimium ex scholiasta Strozziano concludere videar, concedo verba

quae antecedant redire ad Fulgentium (myth. I 15), reliqua vero

compono cum Hygino de astron. II 42 : de quo <sc. Phaethonte>

complures dixerwü, ut patris inscienUr currum vectus mcenderit

Urras, quo facto ab love fulmine percusms m Eridanum deeiderU *^)

d a Brie mitr «Mww perialm. quem cum Robertus ipae at-

tnlerit, videat qua ratioHe tiarrationem oontnusbon quidem sed

plaoam atque perspicuam cmn iUa inoonvenienti, quam aiudKo

sdiofii Strazuani ex doabua fabulis restünere conatus est, con-

dliare posstt. terUom HeskkK testem adcBt Platonem (Thn. p. S8*):

4g n0%9 ^kd9m *B3Jw ntOc fall ftmeôg äfffta MF0( MItnukuatm mA «Mg nt^mvm&üg 6mp^d^. ne hie quidein eumfftbidaniin eoriptore ooneiDH ereoiqae nam apte adlatns alt,

nam Terba qnae pressit Robertua t6 fe0 %ms tß^^rasponde&t Hyginiaii» cum eUm patri$ eumm amscm^

ütttt, itaqoe natonem ai nussuin feeerimiiB, dao restant teates

fpod eontra H^^nmii pngnants Hyginus ipee in aattonoflaia et

scfaoliasia ille StrozzianoB. quid de bis statoendum est? astrono-

miae Kbro ab Hygino conscripto asnm esse schoüastam Sanger-

manensem, ex quo pendet Strozzianus, contendit Robertos (p. 195)

et revera demptis nugis Fulgentianis bene omnia coeunt, praeter

quod *eomphtru^ Hygini ^Hettodum' diserte didt seholiasta. quae

cum ita eint, meo iure contetido utmmqne ex eodem fönte

Pseudoeratosthene i. e. scholiis Arateis fabulam Phaethonteam

hausisse, cui auctor adscriptus fuerat Hesiodus. ex hoc igitur

astronomiae capite adsumpto scholiasta e Strozziani testimonio

disputatio de argumento carminis Hesiodoi proficisci debet, Phae-

thon vero IJesiodi ut est in libro fabularum, minime argumentum

unius curminis Hesiodei exhibet, sicuti visum est Roberto, sed

ex varüs auctohbus concinnatus est non sine gravi compUatoris

errore.

**) deciderit cod. HarL 647 8. IX/X, qui continet cpitomu MtnWOmi-corum Hygini (Vogels progr. Crefeld 1884)\ idem conieotoia aSMOUtiiS

erat Buntiiu», vulgo legebatur dtkctrü.

Digitized by

DE PHAETHONTE HE8I0DE0. 7

Cicero de off. III ^ his yerbis fabulam Gommemorat: Sol

Phaethonti ßio, ut redeamus ad fabulas, facturum se esse dixit

quicqtiid optasset; optavit ut in ciirrum patris tolleretur; subUUus

est, atqui is antequam constitit, iciu fulminis conflagrarit . . .,

ubi ad verba diductis ülteris expressa animum velim attendas.

quodsi Hyginus siraile quid de iuvene nondum multum caeli per-

menso in fönte suo repperisse censendiis est, facile erroris origi-

nem explicaveris porro diluvium Deucalioneum non ex Hesiodo

desumplum est, sed ex syntagmate mythogra))hi qui res illas fa-

bulosas in temporum ordinem digerere studuit. cardo dispu-

tationis Roberti hic vertitur: etenim diluvii mentionc scite usus

eo devenit, ut catalogis Hesiodeis fabulam insercndam esse sta-

tuerit. at aperte falsus est. nam diluvium Deucalioneum ex in-

cendio Phaethonteo ortum esse probi testes ignorant. Plat. Tim.

p. 22*^: noXlcd hcu nattä noXka ffi>oqa\ yey6v€UUv äi^9^n»if MtA

ßaaxvti^. deinde fabula Phaethontea eipllcata ita pergit: 9tmf

xoXq ÖQtat dmi/iitwrt» »«I. vides illum inzta posuisse et ineendium

et dilaTium, sed boe ab illo perspieue distinzisse. neqae a]iter

Lucretius V 392 ss., ubi de aquae et ignis certamme:

tatUum »piranUs aequo certamine bellum

mtigm$ mler se ds rate« eemsn esrtnif

smntl kUerea fuerü supermKor ignis

et ssmel, ut fama est, umor regnarit inam'g.

ignt'fi em'm supertU et lamhem multa perustit,

avia cum Jfhaethonta rapax vi« solU eqwjrum

msAen roptooil Ußrraaque per mms:at pttsr omn^fOtSM in Htm psniku aeri

magnanimum Phaethonta repenii fulminü »efl»

deturbavit egvt's in terram Solque cadenti

oboiut aetemam tticeepit lampada tnundi

4isiselos9iss rsdegä sfitos tMMApM Snamsis,

*) fabulam Euripideam respexisBe Ciceronem exemplis quae aequuntur

Hippolyt! — neacio cur hoc pro spurio habuerit Baitenu — et IphigeolM

Mtb probabU« fit eiii obstet Eoiipidii fragm. enrnem vd potioi

nimiam dicendi brwitotem agiukieere malo qaam ad nugatoriaa coiifiig«re

aiiolatiimei. cet«nim eonferaa, qnae adn. M et 84 diapatebimna.

Digitized by Google

8 CAP. I.

tnde Kuttm per iter recreavit cuncta niif>ern«tn$f

»cüicet ut ¥9t9t99 Gnüuitt c«c/n«rt /N>«foe.

• • •

«mor item quonäam eoepit miperare eoorA»,

mt famo ett, kmmmm mukai fimtdo ohmä «rMi «. q, ».

apparet audorem Lucretii utramque ^^Soq&y novisse sed connezumincendii cum dÜuvio sprevisse. atque summi faciendum est hoc

testimonium, cum referes Graiumpoetas praeter Euripidem Hesiodum

ni plane fallor significaiis disertis v^liis memoraverit. FIcsiodum

subindicari ut mihi persuaserim, hoc mazime tne impellit, quodceteri quot novimiis poctae in censum non veniunt neque enini

Euripides (ut taceam de oblitterata fabulae Aescbyleae memoria), °)

qui incendium mundi omnino non curavit, neque poeta ille

Alexandrinus, de quo capite tertio agemus, utpote recentioris

iemporis, huc quadrant: ergo reslat unus Hosiodus,

Diluvium Deucalioneum ab incendio Phaothonteo a prima

origine seiunctum esse intellexiinus: confirmatur ig-itur quod supra

posui utramque perniciem non a vetere poeta Ascraeo sed a viro

docto, qui has res certo temporum ordine digercre studuit con-

nexam esse, tale Studium non solum Hyginus fabularum scriptor

sed etiam alii produnt. conferas scholiastam Piatonis: xaid

tovq a^tovq Xqovovq yfvfaf^cu (faal lov if ntgl QtoaaXlat' xai

Tovg ixfiyfi tönovc xuTaxXvßfiOV xai rr^v iv AlO-tonUf vnö lov

Oa^&oyiog ixnvQUWiv et Svncell. p. 297, 7 s. : xara rovroi loy

Kgayaöv 6 ini /IfVxaXlun'oq xaiuxXvüfiöc h' GtaauXia xai ö tni

0ai(}oyiog ifinQâ/Jog iv Ji&ioniqc ttoIXuI dt^ xat äX)xti ytyovaütv

'EXXrj<rii' TOTitxal (fS-oqal , ok ItXctiun' h' Tiûiw (Euseb. ed. Seil,

n p. 26 s. cf. Hieronj-m. ad ann. Abr. 497 et 498) '). quodsi

recte hucusque disputavi, fides Hygini liac quoque in re labe-

0) sed cf. adnotat. 20.

^ dilatinm DvoeaUoiimim ineendinmqne Pbaethoiiteaiii MMpiMime a

potteris itUEta ponantar et ite quideoif nt ferc iu proverbü spccicm uhüniHc

videantur. eiampU CMua haoo adfero: Ovid W^t. IV 793 s. (de Palilium

origine): mint qui liiaetfiimt/i r^friTi

credant et nimias Deucalionis aqua».

Locill. AnCh. PaL XI 181:

&h* inl JimuMws Mw^ tu «rfrf* iyahl^n

Digitized by Google

DE PHAETHONTE HESIODEO. 9

factata est. verba igitur fabulae 153 adscripta Phaethon Hesiodi

idem fere valent atqu^ subscn'ptiones in fine scholionim roaxime

Homericorum additae, de quibus iudicium nuper lulit E. Schwartzius,

atque historiam de Phaethonte e consimili enchiridio excerptam

alibi extare in fine huius commentationis demonstrabo. quod

tamon non ita acceptuni volo, ul nulla narrationis Hesiodeae

vestigia recensioni Strozzianac a Roberto concinnatae inesse sta-

tuam — nam insunt nonnulla — sed ut disputationi Roberti,

Xfti jtHQovgyiâui cuJUaif 'Bguoytftjt.

Lucian. Tim. 4: 770001 fpu^üoyrtf fj JuKakSwtf ovrcKf in^ffwrXai'

vfiîy («v ftôv; Lactant. Phoenix 11

Cum Fhaeth<mUi» ßayroMet ab iynibus oxm,

tBt lotut ßtnintt imnobiM traf;

€i 6IM ttihlOMMI HMIftitUt ßtUttAltt wh€9kf

Deucnlionea» extuperacü nqua».

ceterum Imec diu scripta fucrunt, epce mihi jidfcrtur Mayeri disputatio de

Protcailao Euripideo (Herrn. XX IUI sqq.), cui epimetrum do fabulis Hygi-

nianis 161 «t IM adiedt ego nUdl eonitt qoM eriptanm mutaadiim eweeaand. aam ftra «bdem latimodbas qnibiis «go was mni pognavü eimtra

Robcrtuii). plura de nexa iater dihrKnai DaoMlioiMnm incendiamque Phae-thont<niin disseruit, quae in «nivermim cum nostra diBputationo oongrunnt,

uiBi quod origincm altius ex acriptorihus alexandrino-iudaicia repcteudam

esBe flibi penamsit. at quae testimoniis a Roberto landatia addidit diligentios

«xandiiare debebat paodant aoba COamana Alaxandrinna (Strom. I p. 880

at 401 P.) az Tatiano, az Aftiaano Eaaabius, ex Eusebio Orosius (I 9 at 10)

omnesque redount ad Platonem, quem (px Africano) diserte laudaverat

Euaebius (Syncell. 1. I.), vel potiun ad »choliastani IMutoni.s (cf. Mayer

p. 140). Plato ipse cum synchronürnum istum certe non aguoäcat, plane

nihil aovi ax fllia aeriptofilma addiaebnoa, nW qood Aadiiq[na aola Ibiv^ft^ PhaethontiB affeeta rit. qood anm apnd chronographam qoi fanaw^nnxanXvafiov^ diversis regionibus attribnara stadet Icgatur, recens, fortassc,

otWilamowitziiiH putnt christianum inventum est. idem me monet Phaethon-

tom primum Molossorum regem, de quo Prozenaa ut videtor apud PlatPynrh. 1 ; Btanqtittt^ ntä iMtavtS^ /»txä tiiß mtmäMtfd» larogafai al>ai>f«

utpote ex Eretria translatum ^Stopli. Ryz. "Eoiiotn- ovro» <f* btiii9ii (in6

'EqtTQ$4u^ Toi) <lHtifôyro( vlov' Tovro»' d' *<Vfci fya twv Tirayrny) seiungendum

etse. cf. Horn. Unter«, p. 26. porro quae scquuntur Ino« JtvtaXltava xtü

JKIpây ilm^üwv r4 «K(»l äwStSmiy (cpor avtd^ iMTMaiiy ip iMiMook omnino

saeananda ab anontiato aalacadanti radira ad Ariatotalaia Mateor. I p. 858»

87 aa. vldit Niaaa (Hann. XU 418).

Digitized by Google

10 CAP. I.

qiii ex illa fere sola proüciscendum esse sibi persuaserit, fuiida-

menluin prorsus subtrahatur. nobis longe alia ratiocinatione opus

erit, ut quid de argumento carniinis Hesiodei constet caute defi-

niamus. itaque duce Hygino de astr. II 42 singula percenseamus.

Heliades dam Sole patre currum iuiuusse, ut est in cap. 152^

libri ftJmtirnm, wmflrmafair a Platarcho mor. p. 4 di

Imnvg «d tA ä^futut naôMmtip, hoc inTentum cum ad Aeschy-

lum satis probflJliiliter rettoUsset Robertus, e nomine Dioxippes

unhis ez Heliadibus, com equis Solls rem esse Tirginibus ab

Hygino ennmeratis eagadter oondusit"). si yerom vidit vir

doctisaimus, memoria harmn Septem pueUarwn redit ad Hesiodum.

iam puto transfoimatioiiis insta cansa subest, quam revera a

poeta in fine narrationis addilam fmaw fldem ÜMit Ladant Plac

ad Ovid. meL n. fab. IL a Roberto omissns: sorortB FhatÜioiUia

Fliaähm» LanypetU Phoebe (hae praeter Fhoebm ez Ovidio de-

somptae sunt) amm firairU dum deßent deofum miterieordia m4tthon9 popidM mmtatM mmL laenma$ earum «1 ItaMm ä Enn-

^/Vet (Hipp. 740 ss.) MiemU in Oidrum mmt «oimwwm*). satis

mirum Tidetor quod poeta sucinum, qnod coniferanim aibomm,ut cum rerurn naturalium peritis loquar, esse constat, e populis

sÜUare dixit. sed cohaeret hoc cum Eridani fluvii natura, de quo

Tel post MüUenhoffium {deutsche oUtertumskunde I p. 222) nonnuUa

disserere non erit inntUe. ^) ^Hqidavbv eiusdem stirpis esse atque

*H^yitfsuiy in propatolo est, in eztremo igitor Oriente si primam

*) mimbtnui olis quae •acrw grcgcs cuBtodiont Homenu Heliados novit

^18Ss>: yvftifa$ ivnXoxttfiot *pi(i9ovad xf Jaftnubi

Dioxippe radit apod Tsets. dilL IV •.:

*ai 'HfuBim (I) fi§g'uitüi$f i/uoS Kai Jiw^lnnii,

ncte nonnuUa de audaci iuvenis consilio diBputavit Mfljer p. 185*

neecio an huc spectct iloHiod. frg. 226 M.:

uno jfiU»^«»^ dtwiîmf dfivpync x^tfiSit.

>*) idliil pfoftiit Brown Bridmm»^ rwer mtd eomtUIhHom, Lamdm 1888,

qui ex rationibas cOBipsntiyM qBftm dicunt mytholo^'iae profectus omnia

oonturbavit. enhifl Tan* eonuMBta exploo BerL ykHoL WoehrnKkrifi 1884.

: ^. 1286 «qq.

Digitized by Google

DE PHAETHOMTE HE8I0DE0. 11

8p€eta8 originem quaerendus. at idenif cum lucem Solis tanquam

flumen cogitatione sibi finxerint Teteres in extremo Oriente nasci,

desinere in occidentem, Qt bene monet Mällenhoffius, in occidento

qaoqut fluit. in hac vero fabulosa mundi parte aditua Ord patei:

(Horn. X 509 s.). habe? populos Orco sacras, atque Eridanum, ne

quid desit, apud inferos novit Vergilius Aen. VI 658 sq.: — unde

pendet Culex 260 —unde SU})*'}ne

plurimus Eridnnus per silvam volvitur amnis.

tali igitur amni Solem cottidie immergerc fabulati sunt, id quod

ad Phaethontcm QHihov (Paixôvta) facili ratiocinationc potuit

transferri proximae sunt populi illae fabulosae, quas olim He-

liados fuisse et in hasce arbores esse inutatas Ilcsiodus Homeri

versuum memor suo Marte finxit, nimiruta ut legentibus sucini

oripinem explanaret. de quo Herodotus III 115: ovie yctq fyoiyf

ivdtxojjiai *HQidav6v xalela^m nqoq ßaoßÜQwv rroxanov fxdtdöyict

ig d-dXaaaay r^v nqoq ßoqftiv &vfôy (situs igitur lluvii paullulum

differt), dvi* öxev to ^XtxTQov(fotrSp Xöyog itni . . . tovto fiiv yaq

i ^Hqtdtxvbg aMg xcn^yoQtt to ovvofAu, iSg i&rt 'EXkfivtxw xcd

ad ßdqßaqov, i^nd nok^tim 6i ttvoc noifi&iv, contra geographum

(dye Seylax is est shre Hecataeus) pugnat, poetam autem ni fkUor

Hesiodom slgnificat Eridanum apud Hesiodum Theog. 888:

, sünime incerti Situs sed oecidentis esse atnnem, siquidem poeta

ab Oriente profectns eeleberriinos ainnes boe irno vefsa compre-

bendit, iam aHo loeo (ßtrlpkiL WMmuekr, 1894 tp. 1288) monni.

Tidetnr autem mentio ehis facta esse propter eledri originem Tel

quod idem est propter fkbuUun Pbaetbonteam

Gomprehendam quod de bac parte carminis Hesiodei eruisse

") hine fortasse explicandus Dionys. Scytobr. ap. Diod. III 57: «fl

o*Tn najia xi^y îtxiay if^ßaloyrm tt( xov 'Hqtdavov norauof r'norrfljm«

tanquam fabulosi amnis ezemplom posuit Batrachomjomachiae poeta

19 s.:

aai fit »av4^ Af99^9^mn *H^*fuM9g

Digitized by Google

12 CAP. 1.

mihi videor. vetustam taniam de Eridano inferorum amne secutus,

ad cuius ripa.s tristes illae populi pullulare ferebantur, ab illo ex-

animaturn iuvenis corpus exceptum, has scilicet Solis filias mutatas

sucini lacrimas profundere efßnxit. quanquam ne sie quidem simpli-

ciflsimam fabulae speciem restituimus : recte enim Heliades menira

poetaeinYcntmn esseRobertus praeeunteMOlIenhoffioanimadTertit'*).

") rem in adnotatione perficiam. ^Xnn{)oy lapidem solarem primamorigiiMin « Sole daeexe «j^pftret, id qaod fobnl» Celtie« eonfiraiatiir abApollonio Bhodio seryate IV 611 as.:

(ü( ü{>' 'Anokitnyos rorf* d(ix()Vft .ir]toi6uo

tft<piQttot Siyai{, ätf /uvgia j^fvt näQ0t9ty,

X<BOfityo( ntgi nratf/, i6y iy ktnaQp âxt^ßdUt KoQ)i}yl( (xtxtty ini 7iQOj[oaT<: 'A/uvgoto.

quibua versibus ctiain»! causa lacrimarum recentiorid est originis aati-

quiorem fabulae epeeiem eervatem «im ooncedee. atqne •ae dolendam

Mt, qaod aaetoffem ApoUonii prorsns ignoramoa. eL Weleker AudlgLtrüogU 879. in eis qoae antecedimt 586 as.

:

<f* tßaXoy f4v](nroy QÖoy ^HgidayoTOf

tlfâ not* aiâkotyMt ivntl( ngof atiqya xtfûvyi^

vides Solis ntQtxttkAÜe Xiutijy (Horn, y 1) cum inferorum fluvio quasi in

unum corpus coaluisHc. plane enim quadrat ApoUonii dcBcriptio in Aoruumfluvium Flutouis regno proximum (cf. Timae. ap. Antig. hit>t. mir. 152 »Pteodo-Ariatot. mirab. anac. lOS. Diod. IV SS); eadem «eüioet ex eodemfbnte flire Lyons is fnit (Mflllenhoff p. 490) sive Theopompus (ünger, der

BHdannx in Venetien, sitsungsher. der hayer. akad. 1878 II i>-290 ».) docet

P8eu«lo-Ari8tot. niiral). 81. novo iptur testimonio vcram Eridaui natiiran»

cognovimus. cuterum vulgata fuisse videtur opinio ex ipsis Solis radiis

oriri tncinnm, ef. Püil n. b. XXXVII 86: Niaa$ nUi radionm tueum

mteßegi vobtä, hos circa occatum m terram aetos pinguem mutorem ra ea re*

Msjwtre « • . adde Tacit. Horm. 48. — «fyngoi mobilitate folionim insignes

optime speciem praebeut nmlionim pcrpetuo lugentium; cf. schol. Horn,

ij 10"2, qui laudat Sophoclis Aegeuni; fragmeutum (24 N.) corruptum quidem,

sed quid dicere Tojuerit poeta tragicus in aprico est. cognatam fabulam,

qaa teSieet eleetri oxigo ad orientem traotfertor, Sopboelei in Meleagroexornavcrat; Plin. n. b. XXXVII 38: kie (Sophocles) ultra Indiam Mridixit e lacrimis Melengriilum avium Meltngrum deßentiuw. Moleagridea optimo

comparari poasunt cum Ueliadibns. cf. Uebn Kuiturj»ß. 316 s.*.

Digitized by Google

DE PHAETUONTE HESIODEO. 18

Inccndium quäle fuerit apud Hcsiodum e Lucretio comperi-

mus: modo teneatur immanem illam perniciem qualem Alexan-

drini poetae coloribus exoinatam Ovidiiis praobet a simplicitate

poetae alienam esse, quem potius Tomx^y txnvQUiaiy descripsisse

conicio. sed plura de hac re sciri nequeunt. unum fortasse re-

cupcrare licet, quid cnim Pliaethonti in Eridanum lapso accidit?

pcholiasta (juidem Strozzianus, qui ex sinceriore fabularum Hygi-

nianarum recensione hausit, nihil de illo refert, sed Eridanuminter astra collocatum esse contendit; contra Ily^finus in astro-

nomia Phaethontem a Sole inter sidera esse perialum adfirniat.

atque illum catasterismum ulpote alienissimum ab Hesiodo grani-

matici levitati deberi verissime Hobertus statuit; addere poterat

Eridani nomen vel Eudoxo ignotum (Hipparch. loiy Uquiov xcd

E^doôv <f>atvoiiiv(av ^^yiâfwv I 18) recentioris esse originis. quod

vero uUum catasterismum commemoratum fuisse negat, me qui-

dem adsentientem non habet, an Phaethontem altcrum Solem

fluctOnis Eridani immersum plane perüsse credis? obstat Hyginus,

quem argonieiitum canninis Hesiodei smasse satis probavisse

nobis idemur. itaque hac quoque in re fldes ei est habenda. at

cum planeta quem Saturnum dicimus Hesiodo m noto eonnexa

legitur fabula apud Hyginiun. concedo rem ita se habere, sed

contra haec reputa. Satumo planetae, nbi cognomine tpai^mtf

est adpellatns, vulgarem de Phaetbonte fabulam adnezam esse acatasterismi auetore consentaneum est, sed nihU hoc utpote mytho-

gfaphi inventum probat, nam Ludferum-Hesperum potius Phae-

thontem esse luculente demonstravit WUamowitzios Herrn. XVni482 SS. atque Homero ^ 846 alter Aurorae eqnus 0aS9mu audit,

unde fsicUe Phaethontem i. e. Ludferum Aurorae praecursorem

derivabis. is igitur <^ Solls ftdt filhis, qui patris equos in-

feltciter moderatus lovis ftilmme pereussus est mortuus in

stellam mutatur, cui ooncessum, ut Soli praecurral; qui post-

quam exortus est, ipse extingnitur atque evanescit. simplicissima

haec fabulae Speeles, quam secutus est Euripides in Phaetbonte.

yerum enim vero me quidem sl audis neque ipse finxit neque ex

popularium ore excepit sed ex ipso illo carmine Hesiodeo, in quoPhaethontem a Sole inter sidera receptum esse narratum erat,

hausit coniunxitque cum loco Theogoniae, quo Phaethon Gephali

Digitized by Google

CAF. I.

Auroraeque filius celebratur. nam illius fabulae ab Aeschylo in

Heliadibus exornatac bene gnarum fuisse Euripidem oslendit

Hippolyt. 735 ss. quodsi recte disputavi, probabilis fit Roberti

coniectura etiam Clynienain, de qua multus est Euripides, Phae-

thontis matrem iam apud Ilesiodum fuisse. situs vero historiae,

quam propler Deucalionei diluvii mentionem Catalogis confidenter

adscripsit Robertus, postquam hanc coniecturam redarguimus« in-

cerius manebit: aut in Catalogis aal in Eoeis poeta res Pbae-

tbontis ccMieelebnivIL

Denique ne quid seiens lidear praetennjBiflM, tattium addo

Phaethopten>»Absyrtum, de quo fabulam reeentani e«mque ne

aatif ioteltecUun quidem ethibet Apollonias Rhodius m 841 sqq.:

iUv <ae. Hfi9> ^ 'J^n^ JI^tm'vir JEnMM«/j| pift^ *iKty Ucttfîtta,itQtv ntg X9vfitdtti¥ Etivtav tamttp

Tri^voi *Slxtttyov Jt TtavonXoraxup ytyavTay'

Ma( f4tv Kik^ny vhs inuiwfiiny ^Paiôvi«

AdMr, olMmt m89w /tninif«n*¥ ifiîMMr.

causam cognominis t. 846 indicatam (ex quo fortasse pendet

Pseudotheoer. XXV 189) panim aptam esse quivis sponte intel-

leget apta fit, si Aeetam, quem Ck>rintbi in urbe Solis oriondam

esse dizerat Eumelos (frg. 2 M.) eumque secutus Epiinîidss

(schol. Apollon. III 242), tanquam Solls ^^ttttutw esse rqiiita-

eris. expectamus uti Soli praecurrit Lucifer, ita Phaethontem

Ulum eqnos moderari patemos. ecce auriga Aeetae:

l^/c nüms <M$wf im^fimu* Ir #1 «äl mitic

(Apoll. III 1235 SB.)

Asterodiam autem Lunam esse, ut taceam de Cephali sorore

eiusdem nominis (Apollod. I 9 4. schol. Hom. B 520), abunde docet

Pausanias V 1 3: ol di ^üXXör tt iotxora )JyopT(q Êvdvfiimf*

idißovti Âonqodiav yvyaTxa, ubi Lunae loco viraria fungitur.

Et si quis nimis audactcr a me diversos Phaetliontes confusos

esse iudicaverit, alia via idem effecturum me esse spero. So-

phocles in fabula quae Sc>ihae inscripta fult, ut focdum facinus

a Medea perpetratum aliquo modo mitigaret, Absyrtum uterinum

esse negans Nicu^v fAkty tüy iVf^ftdoiv matrem ülius induxerat

Digitized by Google

DE PHA£THOKT£ HESIODEO. 15

(Dionys. Scytobr. ap. schol. Apoll. III 242). Neaera vero secun-

dum Homerum /u 133 Soli peporit Phaethusam Lampetienque

Heliades, sorores Phaethontis r( mansit igitur vestigium eiusdem

progeniei caeleslis vel apud poetain tragicum. quae cum ita

sint, verum divinasse Prellerum censeo, qui Absyrtum-Phaethontera

Luciferum esse coniecit (Gr. Myth. II 335). res ita explicanda.

Graeci qui in litora Ponti colonias deduxerunt, consimili fabulae

barbarae — formatus enim est *A\pvqio(; ex barbaro nomine

"Atpaqoq; cf. Arrian. peripl. pont. Eux. 6, 3. Artemid. ap. Steph.

Byz. ''Aipvîdeq — Phaethonteam superslruxeruBt uade se-

^ memineris Phaethusam matrem aadire Mjrtili item infelicis aorigae,

de quo infra dicetur. — aliam famam de Aeetae fiiio «ecatue erat Pacn»

ins (Cio. de nat. deor. m 48. Quinfea. VIII 8t), Mi Aegkaew aadil.

{dem Bcilicet ex oodem poeta tragico deBiiinptuin auctorc Scytobrachione

refcrt Diodorua IV 45 (Schwartz de Üion. Scytohr. p. 10); adde lustin.

XLII 3. Jixa*«y(yf( <f< iv tfi Miiiti^ S/lki«niiatov avror oi^fAuiu achol. £ur.

Med. 167.

^) eompuabie Pliaetlumtem-Teaagem (WUaoiowite Henn. 1. L 4S9),

qoi Tel in eo egregie n^peadet Phaethonti-Absyrte, qood fiabalae Cariae

graccam de Phaethonte auperstruxerunt Graeci. porro cognatus Phae-

tlionti-Abayrto AtyuuiiuH, (]uorii Ilespcrum una cum VLMicre-Luna Gortynii

coiebant teste Solino 11: udem Gortynii et Adymnum colunt Ettropae fratrem:

üa mm mmormt. tidetur kie et oeeurri^ ud die üm vuperah tmgtution hfaei» vümdwm of^tma, At^miiiiu — haec enim Tolgata Boniaie fonoa —idem fere paasus est atqae Phaetiioa, •iqaidem A—pîmii praedieat Baeelnii

apad Nonnum XII 217:

XI 180 sq.: nMdm ^ôtßtl— Ku^^fAtvoi itfô&t iitfu^tm

qoem adeo amavit Phoalwii, nt non eolnm aeeem daa pcaematnram vatde

delleret: Nonn. ZIX 180, abi Maro:

xa2 Ol' ud9cy atXtya ftiXnuy,

ola naâ KQ^Tâa^y äya^ Üiyatyiy UnoJUMf

&tatfmxi»y Iqwiuvor 'AxvfAymv^

•ed etiam nomen eius suo nomini adderet XI 2^ s.:

•Xßtoi IniMW ^tfit 'Mfifttft9S' H*îov ya(f

vnde ei eontigit, ut inter ApolIInis amores reciperetur, qaonna latercnlumcopiosum servavit Clem. Rom. homil. V 15; adde Philoatr. ep. 8., ubi

Wilamowitziua (comm. gramm. Ji H) nomen reatituit et ApoUod. III 1 2,3^

Digitized by Google

16 CAP. 1.

qnitur exitum et Absyrti et PhaeÜumtis. a prima origine ftnsse

gimiiKmiim, ne dicaid parem. et re vera foedi^ pueri caedes, quamex Bacchicis mythis translatam Phereqrdes priimis videtur naifosie,

aliena fuit a vetere fabula. cctcrum mentione dignuin, ai fides

est seboUastae Eur. Med. 167, 'A^vQtoy l e. Intansiiiii audisse,

quod nomen profecto decet Solis filium. et parvulus est apudSophoclem (frg. 501) et alius matris atque Medea; hoc retinuit

Apollonius sed ita auxit, ut iuvenem stremiiim et auriâm patris

et ducem Colchoraioi efiOceret. divenos non satis deztre videtur

miscuisse, sed quem poft<=^''imum secutus sit, prozsus nescimiis;

parum enim iuvamur a scholiasta ad III 1235: ört 6 Uffnfôg xai

OcUd-tav ixcclelTO, tSg q>tjat TtfuSva^ iy devrigo) Sxvd-txcSyy cum de

Timonacte nihil constet. at genealogia hutus Phaethontis iam

puto dara et perspicua erit

qui Atymnium Rliadainiintln vel Sarpedouiä ainoret« vocant. translatus

autem est ex Carla iu Cretam: Amisodari fiJius Atymuius una cum Mari

firmtre SarpedoniB comilea ab Antilocho ocddniitur (Horn, it 817 at. cf.

Praller, Gr. Myth. II 134 caeleBtem originem probat Cassiopia mater(Apollod. 1. I. schol. Apollon. II 178), post mortem inter sidera reccpta.

Kmathionem patrein Atymuii cuiuedam vf^l Quintus III 300 novit, vides

artiflsimo vinculo uouiuuctum esse illum cum Phaethonte. de Phaethonte

Tithoni filio CephaH Anraraeque nepote dizit Bobartut Hcvn« XVlii 441.

Digitized by Googl(

GAP. U

DE PUAETUONT£ A£8CHYL£0 ET EURIPIBEO.

Ex Hesiodo pendet Aeschylus, quem primum de Heliadum

lacrimis dixisse falso dicit Plin. h. n. XXXVII 31: Phadhontis

fulmine icti 8orore$ ludu mtUatas in arborea populos lacrimis eledrum

&mmbu8 annis fundtm natn JBndtmtm aumtm quem Padum voem*

Wimm, tkämm appiUakm, fmnkm Sol wocUaiä» tU ûbam^, plth

rkm p90ki€ dixer$ prindque vt arhkrwr Aetdvifliiu FMcxtum Eurüpida Nicander Satyrua et moz pauds interiectis : qmd AmdifflM$

in JUHa, hoo in Eitpaniia, Eridamm m$ dixü eimdmqm ap-

ptUari Shodmium, Eur^p9d€$ rurm» $t JpolhmH» im Jdriaiieo

Utom etm/imf Rkodanum d Padum, fadUorm wniam facH ignoroH

sueini in kmta ignormiNa orUt. hansta haec sunt ex ignoto serip*

tore nt^ ^litttifav sed non sine PUnU ut videtur errore. qoodHesiodus deest, incuriae auctoris potest tribui, sed perpeiam

Euripidi (Hii^. 786 ss., hos enim tsksus respezit) ApoUonü sen-

teotiam obtrasit, quam redire apud scholiastam Enripidis monuit

Wilamowitzins. priuram igltur loeum apud PHnfaim ooeupat

Aeschylus, qui in Heliadibus febulam fose tractavit quarumtransformatioDem ex Hesiodo mutuatum esse summum poetam

supra indicatum est ac fortasse liuc spectat fr. 69 dt^d^vitntQov

XSßtt de electro ut puto dictum (d. ApoU. IV 606). Plinio teste

cum Eridanum ez ocddentis parte eztrema in Iberiam trans-

I*) nolim cogiUre d» ZiDocnto (Boeehekr, Mm, Bkmt- XL 806 m.),

quem de fabulis disputasse in UtilOglloaiOM aiiaime eoostet

PUUdog. Untenachaocm VflL S

Digitized by Google

18 CAI\ II.

tulerit Rhodanumque adpellaverit, matrem ni fallor virginunr

Rhoden esse voluit, quod nomen exhibet schol. Horn, q 206i

'HXtog 'Pödi] mx^^tic rtj Âffonnoß nalSag laxf ^t^&ovta xai yiafi-

nttiriv xcu MyXt^y xai fPcäd-ovauv ^'). est enim illa eponymus^

urbis Hispaniensis eiusdem nominis coloniae Massaliensium. deinde

scite ad Aeschylum rotlulil Uobertus Plut. nior. p. 466«: xai 2"«-

xQcarjc fiiy df<!(jHüi tjÛo (f ij.oao(föSy dif/Jyfio rolc hatQOtg, 6 df

0cuO^(ßiy ävaßäg ilg tbv oOqapdy txXauv , fl ^ri6f\g aihtS tovg ror

ncrrQog fnnovg xcd rä äqn<na nctqadiStamv, unde Heliadum quae

fratri lacrimanti obtestantique currum paternum tradidissentr

summas fnisse partes concluderemus « nisi ipsa fabulae inscripüo

doceret transfonnatioDeiii eanim oommemoratani tgSam fuSSiit

ex frg. 68 eonehueris.* ""Adqt^vtA %» yw^s tgdnoy f|oiMXr

yimvj cui adhmgi potnit mentio moris acoolarum a Pliitarcbo

mor. 657 memorati . . . Mi rat^ tt«^ 'H(ndm4tf ßaqßaqov^

<Jbtmiiß9Biu»> fulttyoffOQoBtftus M nMm t98 0aiikovwog, ikuu^

Ur9fMti¥, nam elti anteoedunt apad Phitarchnm eonunenta poeta«-

mm jUexandnnonun, ut iUad quoque «Inov ftiin« snsplcari

ponis a docto poeta ezplanatum, tarnen xfi tiârmi i% adaöipsit

fragmentis apud Naackiam accedit schol. Bern, ad Yerg. Oeorg..

I 48S: Attek^hu <eo4. EhmÜm»^ wn. K%gen> ip§mm «im lUtodwmm <Eri*

dttiraail> pft/der magnitudütem tt cur»um rapidüsimum, etterum Rhodennympliam cum Rhodo (de qua cf. Wilatnowiu Herrn. XIV 458. XVIII

429) cont'uderunt nonnulli (ApoUod. I 4, 6; Steph. üyz.' Hhoinokti). Rhuduin

Pindarus AcHchyli aequalia celcbravit Olymp. VII 14: nrcüT 'AtpQoditug^

WiAfoitf Tf vifitpw *Hiw» reeenliorea Venerem «movere atiidentet aliam^

Qxorem Xeptuno non Soli tribnerant: Haliam (of. Horn. jr400 schol.) Zeno

ap. Diod. V 56, Amphitritem (qnae eadem eat atqve Ualia) ApoIIod. I 4, 6:

noattiüy cJf '/tfiqpitQttijy ytcutl Ktti aviip ytvUttt T^lrtay rat 'Porfij, "Hlioe

corrigas »chol. Find. Ol. VII 24: 'UQo^tXae <?> dt IJoan-

^w<w( md *A^pîti}i <scr. 'A/nfiigtt^(^ uja» *Fiii^ thmt î^mif. inter MptemfiUo« Heliadas — totidem illias Hedodus novit — et Henanieat et Zen»*Ani¥n exhibent, quod nomen heroi omnino aptum esse negavit WllaOMV-

witaiua p. 429. tranalatnm est ni fallor ex Pindaro 69 sqq.:

ßkäatt fiiy i'dit iyfiäi

yüaci ixtt ti ytf i^ttäy i ytyi&k*o( äntivtity nut^tt^

imA wwptiwmnt M(j/i«rV»i »(orîpw tit4gm^ nmûhtufUnv^mTias . . .

Digitized by Google

DB PHA£TUONT£ AE8CUYLE0 ET EUBIFIDEO, 19

Polyb. II 7«//« di lä negt tov nota^tov toviov tcioQovfitva

7ia(fd io?s 'I£Ä.Xrj(Hy , /Jyta dt] ra nigl 0afOôyrn xai ifjp iiuivov

ntSüty, l>t lä dtixQva tüv alytiquiv xcti lovc yi*Mxv(iôvaq tovg

7¥*p» tov noTUfjLOV oixovvTac, ovc, (fum rag tCxîag fictrt vvv

<f>ogttif roiavrag utto tov xaicc (iHxtOÔhta ndyôvg . . . ini (jUf

Tov nagöi^Tog V7it(j&â6fjn^ e. q. s. nec indignum fuerit arte

Aeschylea.

El haec ffuidem sunt quae de fabula oblitterata vel sciri

possunt vel probabili ut speramus ratiocinatione adhibita conici

licet. ^**) (fiiae cum perpendimus, Aeschylum, si summam specta-

mus, ex llesiodo pendere putabimus. sprevit Hesiodum, plane

novum Phaethontem induxit Euripides iuvenis. cuius fabulae

ut plenior iroago effici possit, Wilainowitzii acumini debemus (cf.

Herrn. XVIII 3% ss.), unde pauca quae huc faciunt delibamus.

Euripides igitur Phaethontem Sdis fllinm emn Cephali filio (et

Hesiod. Theo^. 986 ss.) conflaWt, sed Ulum ex chmdestino Oy*meiiae SoKsque ooneuibitii ortnin esse voMt pater mortalis,

quem rerm patrem sniim e»e inyenls credit, Herope Aethiopmnrex nuptias fllü Venerisque parat, at ille reluctatur eeitiorque amatre de origine caelesti factus a Sole fintale currus moderasieii

impetrat cumim regit patre comite, sed mox fblmine Ioyis tactus

in ipaa Aôpia decidit cetera missa fiido. itaque non solum

falsu» o8t WelrkeruB Aettchyl. tril. p. 5ti9 »q. eumquc secutus Nauckius

<FTG. 18) argumeatum fabulae a scholiasta Horn, g 208 (unUe Hhodea«Mliylo reddidimas) Mrvatuai «Ne. de quo in hniiii liiwrtitiiww

finiiis diealnr. aon boIHiui fnrtt BMuaeiiti, ti hg. 806 ad HeUades Ntterettulisset Batlenu, sed iDcertiBsiin« est coniectnra. ealwani doleo Godo-fredi Hcrmanni disputationem (ojntgc. III 130 sqq.) me non potuisse in-

spiccre. dcnique ne quid praetermittam tragicum fortassc risit Eubulus

perpetaus tragicomm irrisor, qui et in Nannio et in Pannychide (Atb.

Zin 568*0 de BwraMImt dtzcrat:

ef. Eorip. Hipp. 78: Mdtuf 6i noTduiatat xijnfett igoeotf. cetcrum sero vidi

Um a Welckero 1. L ithoden Phaethontia matrem relatam esse ad Aeschylum.

idoB vir dodM d» iitarpntaido fr. 89 bmvbi «oBMiitiL eetOE» qnaa «t

diolio in üäpmwm fretoi «t Ovidio de afgniaeiiile febolae eBaeleaviise

aibi Tiaos est »vt aperte lUea rnnt ant eatis iaecrla.

8*

Digitized by Google

20 CAP. II.

regionem mutavit poeta sed etiam incendiuni inundi Eridanuni

Heliades neglexit a vulgari fabula Hesiodoa plane discrepans, cui

praeter Clymenae iionien me quidem si audis tantum catasteris-

mum debet, de quo egregie egit \Vilamo>vitzius p. 431 s. Me-

ropem unde petiverit nescimus: cogitare licet de fabula Coa (cf.

Wilam. p. 430 s.) audacter in orientem translata. certe Miôno^

Tncevida »ov(âv in corruptissimo Helenae cantico 381 sqq. me-

morat (cf. M. Mayer d$ Eurip. mtfthop. disa, Benl, 1883 p. 59),

sed haec tragoedia singukrii intmitioiiis laude dignitsima non ita

placuit poetoris, ut multos imitatores, id quod ceter» contigisse

eoDstat, nandseeretnr^). atque mnlto post Euripidem eistHit poeta

qui et Euripide usus et Heriodo carmeo oelebre oondidit, ex quo

multi hauserunt. sed de boe carmine priusquam disputem, corol-

]arii loeo reliquos Plinii testes — nam es hoc ezorsi sumus —

•

examinabo.

>*) Bnripidem Mqni idetnr Chans qni F%atämiem in Atlkkpi» Jbwmonü obitte, ihi et deltibrum eius eae offne waeuhm iketnimgut gijgmi diswat(Plin. n. h. XXX\'iI 33 1, ({uod nesi-io an coniungendoiii ait com meotione

foutis ' HUov ^((idoytoi sucri, et". Curt. VIII 7. 22.

ex Kuripide fortaase explicauiiud e.st ex parte error Hygini, de quo

initio bmiu «Utpotationia dixi, nam illmn mlmme aeglaetom esao a mjtho-

graplda doeet adiol. Horn. 1 896: 6vm dl uiw^r r^r Kkt/iiini» n^^Y•^»^9^p•^tfnaty ' Hli^, ü n( 'tî9tov iyiytto naU, id quod moneo propter WUamo«witzium p. 423. ccterum infendium immdi prohibitum ease a love recte

monuit WUamowitziuä, quo spectat Cic, de off. III m: Sol PhaeAonti ßlio^

«I redeammi mi f^Mxu, faatmtm §$ m$ dixit <ûuyuid opuutet; optavit, ut in

wnum pnHii totttntmrf MUa*it ttt, atfm ü nntequmm constitit» idn /W-minis deflagravit, luwe enim ex Euripide adombrata esse docet de nat. deor.

III 76. Enripidein praeter Ilesiodum respicore videtur Loocet V 899 sqq.:

at jmter omnipottns iratum pemtus acri

magnanüimin Phaetiionta reptiUi fuiminiM ictu

deiHrhaoü egmi§ in terram Soljue eadmaiohi'iui aetemam $ueeipit lampada mmnäi,

in quibus versibus lapsus in torram ipsam certe poetam tragicum arguit

(cf. fr. 783). etiam quae .sotjutintiir optinie quadrant in Phaetliontein

Euripideum. quod ai ita eat, vide luiüi quanta vis iiiait plurali tctiüxt ut

Oraimn vtlert$ eeeimn foetae, quo Haaiodnm EaripidaaMme aeoeaae «at com«prehendarit in tarram eaddiaae Phaetiumtem pcaater Lneveliam Etyns.M. 427, 11, coius narratio cetafoqain ex Diodoro T 99 pendat, at loann.Antioch. fr. 2,9 MOlL indicant

Digitized by Google

DE PHAETHONTE AE8CHYLE0 ET EUBIPIDEO. 21

Philoxeni poema, (}uod respicit Plinii auctor, plane interiil.

Satyrus autem, de quo nihil constat, si contuleris § 91 et 94,

Carmen vidctur scripsisse de lapidibus, quäle praeter Orpheumpersonalum scripsit Dionysius periegeta. in hoc carmine men-

tionem facere potuit Ileliadum transformatarum, sicuti in peri-

egesi fecit Dionysius (290 ss.). (juod si ita se habet, dubitatio mesubit Nicandri testimonium a])ud Plinium cum Satyro coniunclum

num recte inter hfgoiovfj^ym' reliquias rcceperit 0. Schneiderus

(Nicandr. p. 68). sunt enim haecce frapmenta: magnes appeUntus

est iib inrentore, ut auctor est yicander, in Ida repertus. nam-

que et passitn inveniuntur , ut in Hispania quoque. invenisse autem

fertur clavis crepidamm , bactdi cuspide haerentibus cum arinenta

paseeret (Plin. n. h. XXXVI 127 = frg. 101).

adfert aliquando erroremsimtlitudo nominis sandaresi. Nicanderaandaserian voeai, alii sandaseron. (Plin. n. h. XXXV II102 » frg. 102).

— denique Serrii ad Aen. IV 261 verbis: dieU Plinwa in naiitraU

hkhria (XXJLVÜ 115 sqq.) nttdta «im ümMciiiiif gmera, in qidbua

eiiam fidvim eommmorat addidit vetus schotiasta: haee ti Didy-mu9 0t Nieander afprmmü. dUi traduni iaapidm m Bmaragdum

aüre (frg. 103). quae tria ad cannen quoddam quo de lapldum

viribus exposUnm füerit mm sine causa revocavit Schneiderus.

quartum addtderim de sudni origine, in qua eiplicanda fabu-larem historiam respezisse poetam credibile est: banc enim

saepius respexit et in Theriacis et in Alexipharmads.

Digitized by Google

GAP. m.

PHAETHON POETAE ALEXANDRINIQtJATMUS KE8TITUI P088IT.

1.

Epyllii ab ignoto poeta Alexandrino condiii lineamimta exOvidio

Nonno Luciano Sulpicio Maximo Phüostrato restitui posse primus

Wilamowitzius monuit Anal. Eurip. p. 181 et Herrn. 1. I. p. 396.

quos testes si quis diligenter contulerit, facile eum animadvertet

pendere ex uno eodemque auclore ^^), qui etiamsi fabulam Euri-

pideani minime neglexit, tarnen in Universum narrationi Hesiodoao

magis se applicuit temerarium Phaethontis cursum incendiurn orbis

terrarum mutationem sororum more poetarum Alexandrinoruni

docte exornans. cuniulus deniquo fabulae accessit insigni catasteris-

morum invento, (juo Eridanuin Phaethontem Cycnum Ileliades

vestigium cursus temerarii in caelo indagavit. atque fatendum

quidem est non soluni ducibus, quales in Cydippa Callimachea in

Erigonc Eratosthonica restituendis Buttmannus Diltheius Maafsius

secuti sunt, verum etiam fraginentis ipsis plane deficientibus,

tenorem poematis vix posse restitui, scd testibus diligenter inter

se comparatis neque summa lineainoiita obscura maiiebunt et

singularia quaedam imitatorum consensu coniirmata aliquotiens

*') in describenda imagine ficticia poetae cuidam se applicuis«»' Fhi-

lostratus ipae subindicat, cum dicat: xavia tot< fîy aoôis nkiottiia ric

ndfifiee coBgraimt cnm doetrim Laeratiana VI 889 sqq. cf. p. 7.

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXilNDBINI. 2S

deprehendere licebit. inter quos primum locum obiinct Ovidius

disertissimus profecto Graeci poetao intorpres. ipsam fabulam

Phaethonteam salis dextre cum lus transforraatione connexuit,

cum Phaelhonteni, sciücet ut veram quam ipse iactat originem

(met. I 753) a inalre sciscitaretur, Epaphi conviciis excitatum esse

fiDgeret. iurat Glymena ex Sole illum esse procreatum:

per iubar Jwc, inquit, radiis imigne coruscis,

nate, tibi iuro, quod nos auditque videtque,

hoc te, quem spectas, hoc te, £Nt tenqêrat orbem

Sole satum . . .

nec longus patnos labor est tibi nasse pemites,

undt oritur, doinus est tet-rae contennina nostrae;

si modo fert animus, gradere et scüabere ab ipso.

apparet imiiatio Euripidea, cf. fr. 775:

Ä^. ftyîa^fig 6 fioi not' tlifi' öi'tvyd<t\^tj &i6^

cdtod vi 7ii(fa yä^ ot^ îfuq

laßftv at- ndy fUv tVY%6wfi^ 6 <tov i9ijU}$>^

0Ä, nmg ovv nQOOetftt ddüfut ^qÂw *BUw9i

et 771. Glyiiieiai qno looo se habeat disertis ToMt mm Indieai

Ofidiitt, sed cum Solls domum terrae tuae eontermiiiam ene«Uoat (754) Phaethonque matrem obsecret:

perque mmm Mtropisque eaput takUnsque toronm

iradtrd . . tferi tik* «ifna parmiHt,

consentaneum est nuptam esse iUam

"WtMQ itÄ9fff» ßuXli§ fpi^rt*

at sunt qaae ab Euripide onmino diaerepant nam at faeeam de

Epapbi ooiiTieiis — baec eoim ab ipao Naaone acite ezoogitata

eaie, acQicet ut tranaitua fleret a rebus Ins ad Phaethontis iam

O. MOUarus (proUgg. m iAmt wimmm^ mf/A. p. 92; perêiit —adulescegtem cum illo attercantem divinae originis iam conscium

esse mtraiiiur« neiêiit igitur arüfioosom Euripidis inventuii^

Digitized by Google

CAP. in.

deinde Heliades neque ex Euripide mutuari potuit neque omnino

probabile est Meropis filias quenquam dixisse, etiamsi lapsu ut

videtur memoriae fingere ausus est Ovidius ipse trist. III 4, 29:

mc nakUH «i flamma 9id»8$et, 1» orftors nakui,

Pentameter cpddem tragoediae spirat: nimi vero inspezerit

Ulam equidem Îde dnbito. atque hoc loco siiflflcit vestigia imi-

tationis indicasse, de qua quid sentlam in fine huius dispatationis

aperiam. Longe aliter Nonni nanatio eonformata est, apud quemCüymena utpote legitima uzor una cum Phaethonte fiitale corrus

moderamen a Sole impetrat (Dionys XXXVm 212 sqq*):

natiQ^fiig fXoyt^ itfßmuüv îf^v^

iMfo6fupag* niA nMa nat^ Uku^ dmuimif.

naX u$vv^^ Klvfîvii nXiov f^teev . . «

cardo rerum hie yertitur. etenim Nonnum ipsum talia minime

finzisse Sol Lucianeus (diaL deor. 25) docet contra Jovis opprobria

hoc modo se defendens: nmna fth (sc. pericula) ^ntatdfitjv ntA

Sut Tovio dyrttxoy iffi 7t9ld na^ 0^ inUsttvov adro) r^y HttÜW

aiitoS, ämßißaaiiftiifog hü ifi äq/ut viw^î^t tnm^ fUv XQV ß'"

(ti^vm «drÖK qoi cum egregie inter se consentiant, vix aliter

consensus explicari potest, nisi ad communem fontem rettuleris.

in quo nullas fuisse Meropis partes ex eis quae dixi apparet. namcum Glymenam preces filii a patre currum flagilantis adiuvisse

constet, necesse est illani ipsis aedibus dei eommoratam esse

statuamus. et conimorari mehercle non potuisset, si Meropis,

quem adulterium olim cum Sole commissum celare debebat,

uxor fuisset. itaquo consulto is qui fabulam ita conformavit dis-

ccssit ab Euripide, Hesiodum secutus. Aloxandrinum illuin fuisse

Nonnus docet, qui summa narrationis iineamenta reUnuiL summanarrationis haec est.

Sol Glymenam pulcrani nympham marinam ab Oceano uxorera

petivit et duxit. ex qua filium procreavit Phaethontem. is cum^trem iam puer ludibundus esset imitatus, adulescens factus

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDBINI. 25

OQttiffiaiio equoram adspectu immodkam cumis legendi cupidi-

tatem cepit precibosque illum fatigavit, ut potestatem sibi faceret

pater qnamquam futurae calamitatis haod ignaras tandeni et flfii

et matris predbus cessit.

Ezordiuin si quid aliud ab ipso Nonno profectnm esse nemoprudens infitiabitur. in cuius delicüa est mulierum natantium

venustates vividis depingere coloribus. veluti luppiter in aqoüamtxansformatus Semclem Asopi undia innatantero contemplatur; con-

aimiliter Pboebus Glymenam

cuius nuptias pluribus persequitur poeta inde a venu 181 tarn

«

crasaa Minerva, ut hanc quoque descriptionem ipsi relinquendam

esse statueris. attamen Solis amoiem celebratnm esse a poeta

Alexandrino cum per se Ten sit simile, tum confirmant et Lucianus

dial. deor. 12, ubi Venus Amorenn in hnnc modum increpat: tdy

HXiO¥ naffa tfj KXvfbiv$ ßffiMvHy ivdou dyayxd^ßt^ int-

XtXilCfidyoy tfg ijfnacktt et Nonnus ipse VII 299 ss.:

HÜ ifi^ (loTi) no949tfn xa^t», namf^xt^g 6k

XiH 49 SB.: (de Baccho in Beroae adspectu defixo agitur)

uai KXvfUyfjg ^tXotijtog äyaf^yâag /rôpov ätn^mt^

ai^t^t^ ctmov Xnnov dyaüff'tyyoyra x<fXtyM

IMpthttuß yXmt^ V^rrH* ^ ß^vg dg dv^y £X9^

qMMninwn m» pnuMi «Uena fbit kMo lawlvia • poetH Alaun*drinis, siquidem apad PhSBoelem (Ath. XIH 60S) Ag«i«nno nataatwaArgyanum spcctabat.

ex Nonuo pendere vidotur Mac-duniuB imitator <cf. Lud wich,beitrSge mr Mft da Non». p. 9d> Antb. Pal. V

ov dqoftw tüxvnöiti»' tlgts nn' äffoXi^f,

oSfm fioi ntffi yvMia ftiytf no9i9»tt ^yttcay

Digitized by Google

96 CAF. m.

Natus est ex Clymena Pbaethon — hoc enim nomen infanti

pater dedit:

vU'i ötaxf-y ^x^ty idy ovyofia ôqtvqi fio^^

OQfuyoy ^t&iov yccq in' dffTQanroyrt nQO(Uan^

*HfXiov yt-yft^Qog ininqtnt ovyyoyog aiyXij.

nutritum et educatum esse puenim in Solis aedibus consenta*

neum est, etiamsi nihil certi adfirmat Nonnus IGT ss.;

ttcu ndig oQtmOfitajOi; *x^^'' äviovkoy vm^y^y

nfi fxiy 8^g KXvîy^q 66(soy äfKffnf, nfj di xcu uvt^g

yiufijTfrifj TTUQîJifiyf ßoug xui (jfj).a iofjfvtay.

post hunc versum lacunam Graefius rectissime statuit. sed diffi-

cultas inest bis versibus. quid enim Pliaethonti cum Thrinacia

insula occidentiSf cum Solis aedes in Oriente sitas esse haud ob-

«eure indicent tt. 118 ss.:

tfinvqov ^tioiatr difiag §$aitt kîmr

noQ^Spov dyxtxSletf^üP Mdêauet 287 dqx^l**yog di 6^6iioio fniiQXfo yeit^ya Kiqv^¥,

evaneadt dUfiealtas, d totom loeam ex Horoero 0* 127 ss.) aNonno impradenter tianslatum esse statoeris, sicati per ambages

tottus carminls poeta PanopoUtaims, qui altenmi se laetat Home-nun, dUigentissime Hlimi imitatus est non nnnquam panim secu-

rus de renim yeritate. quod alio ezemplo compiobavit llaaliniis

amieus, cum narrantem de IcarH catasterismo Arateam quandammemoriam proisus intempesthram iminisciilsse demonstraret, quaexempla diffioiUas loci tollitur**). ac mentione Heliadnm quas

apqd auetorem sinim iiiTeneril addactam esse, xX illoa versus

Homeri in säum usnin eooTerteret, satis probabiUler stalnisae

milii Tideor. quod si rede statui, Tide mihi quantum ad inveiir

tionem poetae Alezandrini aestlmandam lacrati simus. etiamsi

Meropem Euripideum plape spredt, ita seentiia est Enripidem, ut

Orientem retineret

Ab Oceano avo ludibmido nepotem in aerem esse iactatom,

,,:\ \*•) IfMfb, Amkela JEhriMMb« p, 100 •.

Digitized by Google

PHAETHON POSTAS ALEXANDRINL 27

semel a manu senis supposita deerrantem in mare oeddisse, undeillom futuri gnarum casum iuvenis futurum oognovisse quidem,

sed matrem oelatee, puerum Pbaethontem pueriliter imitatum

esse cumim patris unus Nonnus narrat (167—183). de quohaud immerito comes de Marcellus elegans Nonni interpres: les

jeux de PhaSthon avec son aUul l'Ocian, h char de hoii, qn'il fa-

brique en Steile aupres de sn sopur LampHie . . . sofU des iraits

channants, qu^ les a'itiqnes primitifa de Xonnua et ses glossaleurs

modernes ont oublU de retnarquer ^^J, nisi quod laudes auctori

tribuendas ipsi Nonno attribuit. neque enim pcrsuadere mihi

potero hosee leporcs nativa simplicilate conspicuos ab eodera

homine profeclos esse, qui tot frigidissima intempeslivae doctrinae

commenta ainbajfibus longînqui poematis inspersit. in mentemvenit infantiae Dianae a Caliimacho (in Dian. 72 sqq.) lepidissime

descriptae *•).

*) cf. B. Koehier, über die Dümysiaca des Xonnu» p. 79.

*") dato occMioM «dteo NenMitni edog. III S7 §qq^ abl qoae de

8il«DO tßua Baedio parvolo ladente legaatnr non itiie fhictu com Oeeaai

lom eompinbis:quin et SHenus parvum renrratux alumnum

aut gremio fwet out rttupini* $u$tin9t utnta

cui deus arridtM Korrentet peôre setas

veUicat (tut diißti» aureM antringtt acttta*

adpiauditve manu mutüutn caput out breve menium

et M»m tenero ccäidit pectore nom.In Us BMBHNrabilii imitetk» dUiiaanhea (in Dlaa. 7f):

n4$iH i» fttyälmf Wlfff iilSp^CfiM /«IrfC»

quae de Diana parvula ad Bacchum traustulit Xenicsianus. eetorum Sile-

num cum Baccho parvulo consimiliter ludentem repraeaentant aliquot pa-

rietoa Ponpeiaiiae (ef. Helb^8H—878). pono MMitioM digaoa loem Clan-

diani da rapt PMa. II M m. Pvoaefplaa ia vatla taaHyperionio Solem de semme ntuei

fecerat et pariter »ed forma dispare Lttnam

Aurorae nocüsque duces. eunabuia Tethys

praebet et infatUee gremio tolatur anhdoe

Digitized by Google

28 CAP. m.

Pergit Nonnus:

noXlaxt naTQM^g(fXoydg Ijtpato, x^^Q^ ß^^ll

Xioviaic jjaXcifirjrrii' h^QjTfTo xovQog ä^Qtn^*

fiait'fto 6' Inn oav vjig jnfO^^nMt' nöxôy ij^6fi^tyos di

yovvam nttVQMotc txfn^dta dax^va Xfißaty

fiTffv ff^tJTVQoy äQfta xal alö^fqUin' (fqofîov XnnbiV.

itenim cardo rerum hic vcrsatiir: poeta Alexandrinus qui Meropi

nuUas in hac fabula j)arfps dedit divinas nuptias futuras, quibus

sprctis iter fatale I^hacthon ingressus est, plane oniitlere debuit.

rediit igilur ad fabulain Hesiodeani: non ut originem caelestem

probet — de qua non dnbitat — sed iuvenili quodam ardore

incitatus iuvenis ciirruni flagitat. Alexandrini esse poetae quod

modo exposuimus docent Philostratus imagg. III, qui quamquampaullo obscurius locutus est concinit cum Nonno: roviov (Pbae-

thonteni) ya^ natöa 'Hkiov yfyöftfvoy fmioXfi^fTcet rtS natqwA

di(fQO) xat' fQwia rjyiox^<fft>ig (cf. Nonn. 171 nuiQÖg bov J^flt-

^^010 (fiQMv n6&ov ijvioxfiiif) ei Lucianus. neque aiiter Ovidius

(II 104):

propotUmmque premit flagratque cupiäine eurrus,

etiauMi ias ionndum Solls, facturutn se quicquid optasflet fiUus, ex

Euripide retinmt et «mit «lia quoque ab iflo epyllii poeta allaoa.

elati cum in flne libri primi ittTanem impigrum adisse patrioe

ortus retnlerit (cf. Eor. 776, 17: 'BUw f»ilAp d4i»9tfg «o^ e^vg

äiäri^s IJ^rtQ, cl tux^Tg Myot), ad SoUfl aedea initio aaeondi libri

copioae deacriptaa adtUffo UmUe (19) yeniage oompeilimia. In sum-

mone monte füanint? at qualia ectypa Talvis aedium Inacnipta:

caemUo» kabH unda deos, TrUtma canorum

BmUaqm amlbigmim hokmanrntque prmenimAitgatom tuit immunia terga laeerÜt

invfilidum dextro portnt Titann lac^rto

nonäum iuce yravem mc yuUscenttbut aüe

erklaiitm radiü e. q. .*^ sie. cod. Lftwr. tMte Ladwiddo Hon. XII 278.

Digitized by Google

PHAETHUN POETAE ALEXANDRINI. 29

Doridttg^ d naiaa, pars nare videhtr,

pars m nuk ütet •irltfet iteeor» ctipUlos e. q. s.

profeeto magis quadrantia in aedes maiinas. quid qaod Tethys

ipsa dea marina lepagula equis fervidis repelVt? cui pamm apium

esse locnm in am Solis reete soisit HanpUos (ad 15Qu itaque

ni fiülor duas domtiB regias Solis Naao permiacuit, quaram aiteram

in monte poBitam fonitan ez Euripide retinaerit, alterina — ut est

apud Nonnum— simul memor. ocfte andori Alezandrino debet

qaae de Sole didt (II 88 sqq.):

purpurâ vdatui vnU tMnäm toUo Fkoebua eiari$ hieml$ imaragdU;

a dixhv fawogiM IHm d Mmm d Amm»SBW0Mfa$iM d potUa» ipaiii$ aeguaUhti Borat,

Verque nownm dahat emdum flarmte eorena,

tiabat nuda Ae$ta$ d tpkaa Mrfo gmiat,

stabat d Auhmmm eiUcalit $ordidut tiHs

et gladaHs Bkm$ canoB kirwia eapiU9e,

quae non solum com sarcophago Ostiensi, de quo posthae plura

dicenda enintt condnunt, sed adposite comparari possunt cumNonno XI 485 sqq. et XII 1 sq. ntsi quod adfedato genere

latujuiyat att<fayqioy tUttîot ^ytaj^ôs

tiaaaftas i}andC»Ki9 dwa^tn« MwtAtiftt 'A(mc«

atque harum qnftttaor Anni horarum speciem consimiUter In MUroophago

Ostiensi effictam npnovit Matzius. contra Diei fnmtae spatüs aequalibu«

Ilorae, ttvujJtxu xvxiuiSu '£l{jUf, ut apud Homerum 0 438 sqq. lunonis equo«

curaut, ita apud Oridium 118 sqq.:

wngere equot TSbm vtUte&m imperat BaHiiiuua deae edem pen^funt ^pternjue vmmk$am^roHoM weo »aturos praeHp&m alti«

quadrupede» duauU addunigwe muuUia frtaa

et apud Nonnum 297 sqq.:

Cvnovr *BtXtM nvQtSduv 4yaypp 'SK^m»

xai 9(iaavi (l( Cvyoy 'BüroqoQOg.

ceterum cf. Stat. Theb. III 407 sqq. et Lucian. d. d. 10, I : loart Xviruaar

fti¥ eA'SlQtu tois tnnvvg. Aurorae oomites sunt ap. Quiutum X 48 as. qaattuor

Digitized by Google

30 CAP. Ul

dicendi molestociue verborum tinnitu hic exemplar utrique com-mune paene obscuravit.

Sequuntur apud Nonnum preces filii matrisquo, quas auctori

suo supra vindicavi loste adsumpto Luciano, omittere debuit has

preces coniunctas Ovidius, quippe qui Euripidcm secutus Clyme-

nam Meropis uxorem induxerit precibus pater tandem cessit

aut iureiurando constrictus ut Euripide auctorc narrat Ovidius aut

daxct).6o)y (TTH'fVfrf (Nonn. 218),

quod etiam Lucianus, otsi disertis verbis non dicit, sumere vide-

tur**'). sed antequam currum conscendere iubet iuvenem de peri-

culis viae certiorem facit. miratus est ilauptius, quod Sol Fhae-

thontem, quem in diem alipedum ins et moderamen equontm popo-

scisse versu 48 comperimus, tanquam annuum iter peracturum

instruzerit. scilieet in unum diem currus regendi potestatem

Phaethon Euripideus iropetravit; quem a poeta docto quasi vica-

rinm patris factum esse**) abunde docet Nonnus annuum iter

ftatonim ita deseribeni, vi coUalo Oridio dobitaii non liceat,

quin diatiinram iuTenis temefafii cumnn in «aimo auctor habuerit

BSpnrtitae sunt admonitiones dei et apud Nonnum et apud Ori-

dinro; in priore in uniTersum de yiae periculis monet, in posteriore

dat praeccpta filio iam ereeturo. quas contnudt Ludanus ntpote

brevitati studens, etiamst verbis dytiixov inl noXv tuA odu int-

tntow a^m t^y tXaitnf illam videtur subindicare. itaqne trium

tesüum eoneentu quales ftierint apud poetam Alesandiinum in

unifeffsum deeemi polest, atque Lucianus nuudme congruit cumOvidio, quem dexterrime rem administiasse fateberis.

Anni horae in pompa Ptolemaei Philadclphi comites faemnt myuttiQtSfTfivTij S'lnuTtokov&ovy MQttt rttjatuitc iitaxtvttdtiimt xai Ixaeri tp ig ovantovs liiovi KaQn»vf: Callixen. ap. Ath. V. 198l>. cf. Purgold, archäoi.

hmurkungen su Otmüm «. SSdmüu (Gotfia 1878) p. 56*") oonfena 100:

quid mea coUa ten€» bUmdii îHtre lactrtinl

**) Sol Oridiaatu rei fiitiirae non ignarus est 124 •.:

prnt'snijnfpif luctuM

pectore »oUkito redeten« »uspiria,

id qnod demn deeet*') de hmc n bene monuit Wieadenw.

Digitized by Google

l'liAKTHON iH)LTA£ AUJCAM>[UM. 31

VulgariN quidcm «n-iil.ntiu ncininom pra«'l«T Soi<m arr»"^

MfUM rcgoro |K>»i<>, §«>(i ttimeii non reticenda^ cum a Nonno

quoque f'Xpn'>sa si(. (>vi«l. ')7"î«!-:

pim rtiom quam <yMor/ ntfterüi roniimjn f f(U tst

mmem» aäfeci*u. pUtcHtt tibi ymm</m# Uctlnt:

mom famm iytmftr^ tptitupttm ctmuüifrt m «jrr

mt woUt MTCtpio. ratÜ qmoqm rttUr (ßUfmyi,

qui ftra Irm'M/i iaemUamr /Wmmjm dejira,

AhAh/ • • •

Nonmit IMw.:

ln!t99fh^ dhf|fnr iv <(|<pnr, «rf ^ *pm9m» fl^rr«*r i|iAr Sfßm» t4m»f p4f»i ^pt9X*^^

eonplnm coMBrnl (loftm «Miltitz pnwtcr te Iptnm carrBm

Ofid. 68 sqq.:

APÂm I^M #tf ^jjT NMN# f9Cf9it9

(MdhMlfti^ 9^f9i • • •

$9me «Mm fMt twIiiMfii «ir^ «ulit

Lncnnni: 4mißtßm9iiuv^ M ti äf/m ^fr*M|ifr, irnm^ lär jpff

ß*ß^vm o^t^r, 4n499w 4' 4^ m4 Am Jkf4vtm ^nt^mx^rm,»hm 4^ 99 mmmwwt mMNc intmifp. $rd NoniNM dnümi Soli«

depnttir kmr y««W r«v«*

Digitiaed by Google

8S CAP. UI.

oraiionibus non contcntus in ipso exitiali Phaethontis cursu Phos-

phorum comitem loquentcm inducit 334 sqq.:

• • •

adfßm iM^fite; tfXoym^ nXi^^M xsQaifi.

qnae comparaTeris cum Oridianis 79 sqq.:

«f^N» vUm tmea» nuUo^ trron irahmii,

jMT iamm adwm gmduriB eornm imr/

cfu #Mwia»

tum mentiooe iurisiurandi (quod Euripidi debet) interposita in

hunc modrnn pergit:

fkikrai momim: iküt tamm üU rtpugnat

prtipotiimiqm frmü flagratgue mpidine eurrm»

ergo qua UätU gmiüor emMm ad attoi

deducü immm», Vukania munera, currum,

aoeuratius Nomuu oonionctia Phaethontis CäTinenaeque precibus

obaecutum esse deum narrat; quem ad exemplar Alezandrinum

propius accedere collato Luciano supra prohavimus. sequitur

altera dei oratio, priusqnam filius cumim conscendat. at Tide

mihi, quantopere augeatur, si iuTeni impatienti supremls

monitis illum et viam commonstrare profecturo et summamequorum curam commendare audimus. itaque fideiussore Luciano

hac in re sequcndus est Ovidius, qui inserta cumis caelestis de-

scriptione haec narrat (III ss.):

dumque ea magnammus Pliaethon miratur optuque

perspicit, ecre vigil nitilo putefecit ah ortu

purpureas Aurora fores et plena rosantm

atria. diffiKjiuyit stellae, qwirum agmina cogit

Lucifer et caeli statione novissimw exit^*),

cxrm])l!tr vidctur fuisse Hom. ß 721, quem tire ipse inspexit Mia

poeta Alexaudriuus exurnavit.

huc facit Nonnus 307:

qui in aeqnentibiis PhoBphoniin Phaethontii comitem fecit

Digitized by Google


consixniliier Quint. Smyrn. III 665: ^ (Aurora) xai adt^

Ovid. 116 sqq.:

quem petere ut terras mundumqiie rubescere vidit

cornuaque extremae velut evanescere Ltinae,

iungere equos Titan velocibus imperat Hot-is.

iussa (ieae relm.< peragunt igtiemque vomentes

quadrupedes ducunt (i'liiuntquc sotuintid frena,

tum pater ora sui sacto mcdicdnutir nati

contigit et rapidae fecit patieniia flammae

impomitque romae radios praesagaque ludus

pextore soUicito repetens suspiria dixit . . .

plura adnotanda sunt, de Horis Solls mlnlstris dud in adnot. 28

adscripsique versus Nonnianos:

X«* ^}QC((7vg flg ^vyoy ril'hv 'EoiftqoQOC, äfufl di ^xuÖqA

tnmoy ut^x^^'^' öovXov ^ntx).t[i()(U /ytnccdvM.

ambrosiam equorum caolcstium pabulum iam Homerus novit E775 sqq.: fvO^' tnnovg «rriyö* êä XfvxuXfvog 'ff^rj

Xv<Saa' dx^m'j nfql d' ^^qcc 7iov).in' bxtvtv

toXCiV d' äpßqoaitjy ^tpöttc dvdtftXe vipecO^m,

quod Inventum poetae Alexandrini varie exomaverunt, veluti

Alexander Aetolus de Glauco narrat in Piscatore:

ytwtdptyog ßotavtig, ^HeXUfi tfidSityn

iv fuacdQcav vij<nwl» Xtt^ ipf^9$ efa(î yct^^x,

(Memeke Aiud. Akx. p. 238), cf. Stat Theb. III 410 ss. Ov. metIV 214 pauUo aliter Caaudian. de rapt Proserp. m 400:

fimi n» depetrmA tanHs $iTor(bu8 igne8,

iemper inoeeiduoB nmpUotgu« maner«

tunU ä €ttreano perfudit robora tueo,

quo MmMMi irrotoi fii99, quo Imm iwmteos,

de medicamine Phoebi non monini me apad veteres legisse. habi-

tmn dei ita describit Nonnus 291 ss.:

«I( ätntbif 0ai&optof ineOt^Qtie na(f^vtf

FUMoft UnlMMMhintni Tin. 8

Digitized by Google

84 CAP. lU.

(TtianOitovQ äxiTyug irrl nloxafiOKfiy h)Jâg,

xai luv th'fx^-ceh'o)(7{î' ho Tri'QOfrii

xui ;i6öu if oiyidaovn difC<f^xa)(Jf^ mdiXo).

quac nc a Nonno ipso inventa esse statuamus impedit simillima

descriptio et apud Valerium Flaccum, quem Wieselerus {Phaethon

p. 32 n. 4) laudavit (IV 92 ss.):

Sol auricomis nrffentibus lioris

mulfifidum iubar ei bisseno sk/ere textam

lori'-am ituluHur, liijdf hanr qui nuhila contra

baltens UHihmtem rariat mortalibus arciim

ei in hymno pseudohomerico (31) serioris actatis v. 9 sqq.:

XQva^rig tx xoovtiog, XaitrrQal S' äxrTi'fc än' ttit9§

aiy/.tjfy aiiXßovoi, tjuqu XQUimfun' nct{)fitti

XafiTTQtti «rro XQCtToc yccQtfy xcen)ôv(ri ttôgmttov

et Ovidius quoque similia pracbet vclut 23:

purpurea vehitus veste sedebat

in aolio Phoebus (im di^gta vi/unoQM Nonn. 194)

40: at yenitor circum captU omne mkatUes

deposuU rodioM

124: imposuifque comae radios. cf. StaU Theb. III 411.

Sequitur altera Phoel)i oratio:

si potes Iiis sattem vio)iitis parerc patcrnis,

parcc pH er stiinulis et fcrtius ufere loris. alterius ver-

sus heraist ichium ad Luciferum transtulit ^»onnus 333:

nfi <fôf«t, yi/* xovQC} tl palyeai innov tlavyoiy;

(ftid&o a^g puariyog ay^yoqog . . , iit de fönte utrius-

quc poetae iam nulla sit dubiiatio. porro quae Ulis adnexuit

0?idius

:

sponte »ua properant, labor est inhibere volenUs,

ita expressit Lucianus . , , tuA iyxQor^ sifat t&v xid

nfj ttfih'm TM xh>fktf %ä» Innms denique simiiitudo intercedit

inter Ovidium:

Digitized by Google

PHÄETHON POETAE ALEXAKDBIML 86

nee tibi direäos placeat via gukique per areus:

seäns in obliquum est lato eurvamine Imes

et Nonnum 257 ss.:

fitjdi TavvnXixTUiv fAixwi' TioXvxc((jn4'i dsüfwi

Txh'Tf rraQa)j.7jXan' dföoxij(.i^ro<: aytvya xi'xAw»'

oiarqov (xotg x«i rvßüav öfAtjêa naiQÖg fudfig,

quae itideni ex altera Solis orationc petita sunt, quin etiam

alteri versui Ovidiano paene respondot Nonnianus 225:

etiamsi in illo de Solis eclipsi sola agitur. neque equidem duhito,

quin si carmen ipsum servatum esset, compluria imitationis

vestigia dejirehensuri fuerimus, etiamsi multa de suo addidisse

Noniiuin iioininem doclrinae astrologicae studiosissimum vix est

quod negaveris. ceterum tota oratio non satis perspicua est ver-

suumque ordo, quem violentis Iranspositionibus restituere conatus

est Koechly, sine dubio turbatus. ilaquc quid in hac carminis

parte praestiterit poeta Alexandrinus non palet; quem multura

praestitissc crediderlm, cum praeclarissimum exemplar ante oculos

certe baberet Euripidem, de quo scriptor de sublimitate 15, 4:

yoihf 0ai&oy%^ nctQaSiSovs %äq tjykeg 6 'HXtog

Ha 6i fitîs yiißvuAy edi>iq' elaßeiltiy'

iukm d^joe* • •

lu^^ney, o» d' ifiteeiv' ist* «tUH(fog fsHjEK^.

**) ef. Orid. 1S6; nee preme nee «mmnmi matire per aeAera eurmm.

^ cod. P. rti, cx quo naTg rcstituit II. Grotius fIv* Mmililii* perpcram

addidit Mcinckius {Analect. crit. ad AÜten. p. 232) duos versus ex eadem ut

putavit Solis oratione a demente Alexandrino paed. III 2 (p. 222 Sjrlb.)

Bervatos, quos ita restituit:

ftn ftot 9tYgs TMT Snu^ Äff

ftm^ imtumßj^ tiy 4Up^ ei fui^tiy OJSp,

Digitized by Google

86 CAP. in.

pericula viae paucis verbis Lucianus tangit: slnop öi tud ^JUuo» 6

M(vdw9fj ti fi^ ÖQ^^ iXttvvoi, ct. Ovid. 133 sqq.:

hac 8Ü Her: tnanife^ rotae vestigia eemes,

uique ferofU aequM d cadum et terra caloreB,

nec preme nee eummum tnoUre per aethera evrrum;

aUiue egreseue eaeleetia tecta eremahis,

inferitts terrae . . .

addens in fme orationis preces ut inccpto absistat. sed

occupat nie Urem hiveniU corpore rurrum

statque super manibmque (latus rontingere habenos

gaudet et invito grates agit imic paretUi,

quae pulcre exornavit Nonnus 301 sqq.

:

xal Oa^d^tav fTrißaiyt-' diôv ol iji'tce naÄJutPj

fjvta fiaqiiixiqovxa xal uiyXi]f(!üav IfidfT^^.rjy

"^HdXtog yfyhijg' TQOfifQfi d' IXt'j.i^no fTiyfj

vUa yn'iatsxoay fnvvtaqiov ^yyi'^t d' SjÔîjg

^fiKfavVfQ KXviih'Ti (fXoyeQwr fTrißtjtOQa 6i(fQ(av

dfoxotih'Tj(fiXoifrxyog inaXXfro ^ja^juari fii^T^Q.

Clymcnac mcnlio prodit imitalioncni exemplaris Alexandrini, quo

profeclo digna est haec doscriptio ab Ovidio consuHo omissa.

nam Clynicnu Moroj)is uxor, ([uam ex Euripidis fabula rctinuit,

hoc loco memorari non polirat.

Inierea voluaes Pyrois et Eons et Aethon

Solis equi quartusque Phlegon hinnitibus auras

fUmmferis implent pedibusque repagula pulsant.

quae postquam Tethye fatorum ignara nepotie

repptUit et facta est knmensi eopia eaeU,

carripuere viam —omissa Tethy de qaa supra dizimus Nonnus, qui praeterea no-

mina eqnorum reticet , nibil lüsi haec habet:

da Bolifl eqnis cf. HygÜL fab. 188: Eamf per hunc caelum verti aoUt

Aethopg quan flammen« exf, concoquit ftuges. A» funalex nint innres, feminae

iugariae: Bronte quae not tonitrua appellamus, Sterope tjuac fulijürua. huic rei

auctor e*t Eumelu» QtrüUhiut. quae ne uni Eumelo adscribas impcdit Euripidis

frg, iae. ap. Aih.XI 465b: SiintQ mü BvîaAf^c Im Twr'flSl/M tmmuf (IÎp tiM»

Digitized by Google

PUAETUON POETAE ALEXANDUINI. 37

^<fjy ÖQoaöttg dfio^vaano 0ü)a(f6Qog dffr^Q,

vdurd :ict7TTio)Oiat XtJ.ot'^tioq ^Sixfavolo,

quae ulpotc de acdibus marinis dicta sine negotio consociari pos-

sunl cum Tethyis munere. ceterum cum totum Phacthontis cur-

sum inde ab Oriente usque ad occidentem persecutus sit poeta

Alexandrinus, necesse est fabulam Euripideam quae in Oriente

agitur cum Hesiodea quae in ooeidente agitur in unam conta-

minawit'").

Qua de causa in cunu ipso equi permott a recta via aber-

lamint, Oridius Nonnus Ludanus videntur dissentire. sed primo

tantum obtutu dissentiunt: si acrius inspexeris, consentire illos

apparebit, modo rerum ordinem a Naaone immutatom esse statueris.

naiiat enim initio cursus Solis equos insoUta ponderis levitate

oonsternatos perturbationem siderum effecisse, Phaethontem currus

fleetendt insdum oculis in tenam deflexis exhomusse, tamenhabenas adduzisse, cum terribile Scorpionis sidos ooni|»ezisBet,

tremefactum remisisse. aliter Nonnus 310 sqq.:

Ba»](iov tfsiXuvüiuov

Altona 7itnatyo¥T* oQjûtovs imagirovs . . .

Wide AeAoit» (cod. Aethyopt) Hygiuo nddidit IL Stthmidtin. Enineli firag>

nMntam titrpiter oaMt Kinkdiaa. apad Mshd. Enrip. Plioen. S: tittmqit

Si ilat < Solls equi> XQoyos Al9ai 'JarQunij BQorxt, optime AXîof Span*

hemius 'Ihpof Valckcnarius correxorunt. hi duo recurrunt apud Ovidium,

at probabile est et Pyrocntem et l'hlcgontcm ex auctore suo esse traus-

lllofl. eetenun Aetbon Uectoris equus legttar Horn. 9 185 in venu spurio

(tf. MhoL). pkott dabit Jeaelumnek de nam. gtuu Cfroeet pteudUbtu domettieii

mdiderunt (diss. Regiinont. 1885) p. 31 sh.

**) monet |)i>t<'r fiünni 287: dQj(6tityc>i M (t^tüuolo finiQîo ytitoya

80. insulain Acthiopia*- coiifinoiii . de i|iiu lijeu8 ciassicus ap. Plin. n. Ii. VI

198 8; addc Eratosth. ap. Strub. I 47, Dionys. Per. 217 c. schol. Nonaua

ero neseio «i hoc loeo nomen ipsion ez Lycophrono Alex. 16 sqq.

:

Unoiatt

petiverit, quem imitatna est XXXIII 188 sqq.:

(Amor) ntiQîtc ntnit^n 41 afîfotr Afttpl 4i

mncjU»ff«( nUf^ »ovftt ßoXuTg utro'nioi 'HoSs

r»r«ro nuMm', cf. XVI 45, XXXVI 6.

Digitized by Google

38 CAP. lU.

9uA ^Qaffvg (^âhtp ilctz^Q viifidqoiMtq tnnmv

ävTtnifiovg lud yttktv ^fkoUov SdfftatB »SvTff^

815 ffaine6&* jrv(fyu&e1iaxiß ^7tuQoq>Uui/iy dûuq'

tuA mmxftoi^g </KoniaCß «oet ß^giag *ihtiavo1o

äiff dvixOBtodôptog Uv f6op Hg Mttq»

lud x^vbq aUXa (pvla xeA ämwfa vika âk&g^,320 nanttttvcäv iXtx^döv dtigfiopog idgava «6iffun>,

quac egregic conflrrnantnr Manilii qui dicitur testimonio non

solum hoc loco laudandi I 735 sqq.:

fama etiam anÜgtUs ad nos descendü ah annis,

Fkaähatttm paltrio curru ptr signa volantm,

dum nova mratur propka spedacula nmMet pner in caeh liidit ntrrxiqxte superbua

luxuriat mundo cupit et maiora paretUe,

monsfratas Uqttisse vias . . .

verbis monstrafa,^ liqiiisse vias commoncmur Solis praeceptorum.

doctum poetam Alexandrinum audirc mihi videor, nam simili

commento Eraloslhenes Mercuriiim caeli sidera contemplantem

feceral (Hiller Eratosth. carm. reliq. p. ss. 47 ss.). atque maximedolendum nullum superesso fraprinontutn

,quod cum hoc com-

parari possit: intollcgcrcmus loiiasso, uter ulrum imitatus esset,

primum igitur caeli miracula conlemplatur iuvenis, deinde oculis

sublus deflexis Icrram conspicit atque exhorrescit — hoc enim

recte addit Lucianus: 6 — nulg yccQ — inrißccg roaovtov nvQag

(ignifentm aêm Ovidii videtur expressisse) xa» inixviliag ig ßädôg

(iXftv^g ^f^nXayri wg ro fîxoc. inlerim equi simulatque leve

recloris pondus sonsere consternati sunt: o* <J« innoi utg âôyro

**) vetsiw SIS propter iteratot spondeot 815 propter sententUm per-

Tertam corrupti.

*•) hinc lux adfunditur Hyjîni verbia cumque a terra <dUu» ievaretur,

pra» timore in Eridanmm ßuvium decidme.

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDRINI. S9

nwto 6dov. sie etiam Ovidius, quamquam omissa caeli con-

templatione non satis apte initio cursus hoc posuit (161 ss.):

sed lece pondtts erat nec qttod cognoscere jmstent

Solia equi, solitaque ittgum gramkUe carebat

• • •

qiwd sittmUtc seiisere, ruunt tritumque reUnquuni

quadriiugi spatium nec quo pnus ordine currunt.

sed quae memoranda antca fuerimt quodam modo postea sup-

plevit, cum dimidio fere cursu peracto adulescentulum ei dcspi-

dMUtem laeiat et caelum eontemplantem:

ut v$ro mmmo detptxU ab oitkere Urra$

infdix Phadkon penitw penitusque iacmits,

paüuä ei iubüo genua hUrtmuera Hmore (178 sqq.)

spana quogue in wario passtm miracula eaelo

vatianimque videt trepidm iitmUacra ftrarum (193 s.).

restat unum. Solem admonentem audiTinras ne immodice ilagello

uteretur, quod ex communi fönte a Nonno Ovidloque Iranslatum

esse constat: expcctamiis igitur Phaethontem praecepti immemo-

rem flagello usuni sacviro in equos. et re vera, cum ceteri ta-

ceant, unus refert Nonnus 323 ?qq.

:

liatiffo Hitdil'ûiv koqov Inrtioi" o\ dt navivii^

dtxvviifvoi xivnov äkkov dr^lf^t-oc jjrioxôc.

ita coinmode ex Nonno narratio Ovidiana supplelur. contra cumSei Nonnianus in finc admonitionum Scorpionem ut caveat filium

admonuerit (264 ?s.):

y&lrovce (irj fidtTTfVf TTQodyyfXoi' l(froßoôg

nxoQTxiov daif{)6(foiiov> vno ^vyöv ^ytoxtvwy,

inlelleginius versus Ovidii 195 ss.:

cf. Nonn. 311: ovQ«y6f laxonin^ x^dv xf/n^«|f^^y &n^m¥, eeleiam

memoriam Euripideam imtniHcuit Ovidins 183 8.:

iam coynoase genua piget et caluiaae rogamlo;

iam Mtrtpk dici eitpUn* «to /«ftUr . . .

Digitized by Google

40 CAP. III.

eit locus, in gmmos übt hraecMa emeoÔt arcus

seorpnu et eauda fiexisque utrirnque laeeiiis

parrigU m apaHum siptomm mmbra dmmm»hunc puer tU mgri madidum tudore vateni

whiera eurvaia mimtanim ciupide fridU,

mentia mops .geUda formidine lora remiaU,

haec autem solita levitate praetennisit poeta PanopoUtanus, qui

omnino in tmba et caelestium reram et terrestrhun describenda

pamm piaesidfi nobis praebebit

Venimns enim ad eam carminis partem, quam auctor Hesiodo

ut par est conicere duoe docte ezomavisse censendas est: terrae

dioo inoendium sidenm tumultum. de iUo copioeissime a Nasone

descripto fere nihil refert Nonnus, cum nmltus sit de sidenim

tumultu, quem paucis attingit Oridius. neqae weto quisquam

dnbitabit, qnin uterque ingenio sno luzurianti indnlserit. ille enim

ingenti verborum ambitu usus more aetatis suae siderum cogni*

tionem inepte iactat, hic longam montium fluminumque incenso-

nun Seriem non sine doctrinae ostentatione — conferas Calli-

machum in Dcl. 100 ss. — producit. eminet apud Ondium in-

signe de trionibus commentum 170 sq.:

tum prhmon rndiis gelidi calutre triofies

et veiüo frustra tetnpiarunt aequore tingui,

inventionis laus ipsi tribui solet ab interpreübus/^') at auctori suo

debet teste Nonno 408 sq.:

o^x4tt d' vtpmöqoto Boqttddoq iyyvdt VWM^dXXi^Xwy ixoQfVoy in' l^vt xvxXade^ Sq/etw,

äXXa Nora iÛs/ovro xtä. 'Eamgifi naqa XifkV^

nisi quod suo niore rem exaggerat. cetera sidera vix possunt

inter se conferri (cf. Ovid. 178 et Nonn. 356 sq. Ovid. 176 et

Nonn. 362): plura posthac dicentur, ubi de cataslerismis copiosc

agemus. sufficit hoc loco adnotasse quid ceteri de siderum

( f. Philostr.: nrl /»^ »araoxiyttt rqf ^vfoy tf^pulfitu ... xni of Tnnoi r^c

Ctvyki}; iKTtiaCfTif oTarpto ff^fiorrai. Lucian: tt yao ifdoitf Tic. luppiter inquit,

ttîinnCovaiv nSSvs^ uiantQ aftiint xtti lovror ^^^Vtyxct*' , ä^rt fiiv tm la Aai«,

fu^ iUyw &k iiü rä Mi ig imvtUp «•» iîfiw inMt, nmi &m ntd

wdw», lÜkts ißvilww «tSmi, et. Nonik 847 sqq. 0?id. 901 sqq.

Oridiam imiUtos «st ClMdissiis de npt Pros. II 188 sqq.

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDBINI.

tumuliu memoriae prodiderint. nihil exhibet Lucianus nisi verbis

xcu Hlug o^div Su oC J^vitwtQa^f xal ^vy^xê perturbationem

totius mundi brevissime oomprebenditt plura Manilius originem

circuli lactei expUcans 740 sqq.:

orhemqite recmUmimpomisse polo nec signa insueta tulisse

errantes niUii fiammas cumnnque solutum

deflexum fioJifo cursu rurn'sque quadriffis.

quid qucriinur flmnmas totum saevhse per orbem

terrarumqur rorjtDn cunrtas <trsissc per urhes,

cttm raffü (/i'sjierxi ffultunoit Imnina currns

et caelum extistum cst'^ hat ipse incendia munduset )iova mcinis fiagrarurit sidera flammis

nunc quoque praeferifi faciem referenfia rasufy,*^)

pauca denique Phiiostratus : xai avy^fîtai lu oi^gth'ia. (rxönet yocQ'

vi)$ fih ix fiea^fjißQiac f).c(vyn liji' rj^Quy, 6 dk îhv xvxJiog ig

y%v îcoy Uxft rovg dauoag (haec ab ipso rhetore addita sunt, cf.

Horn. 0 480), ai dt ^Sigm tag m'Xag M.tJTOvam (pfvyovctv ig

dnaynSüay adraJg äx^vy. coniparaveris Xonnum 330 s.:

odQayim öi na{)iöiä(ifrui nvj^döyt

äXXotpavig vöôy ^juo^ idxtpßtov eviiodeg ^QQat.

Et hic quidem quamvis totus in caelo tarnen terram seniel

respidt, cum Atlantem aucto caeli pondere oneratuni in hunc

modmn describat (350 ss.):

iSoxftti^ ^ Mo) aiftög

ai^^ ditMjeyrt niaog xmtkoi^fKyog

um fioytg adtoilnnotf ilttq>Qi^(ay rröXoy äct(ft»y

diÜMd6v iGn]qixio Aißvg xvQzovftsyog 'jitXof

quae ex TeUnris indignatione desampta esse dooet Oridius 296:

Aäas en ip9$ laborat

vixque tms umeris eandeiUem suaUnei axem.

nam Telluris partes foisse in oommuni imitatonim exemplari

Phflostfatos testatur ita illam depingens: dtt€iyo^§vH «tt 4 Tljf

V. 740 Beiitleio praeeuutc scripsi orbtnupie recentem (regentetn libri);

ordinem yersaum 741 et 748 a Jaeobio tomere immatatttm rwtitol, imiif

(t. 743) •corraptuii Mt: «Mte cL Bentleiiis.

Digitized by Google

42 CAP. III

272 SS.:

alma tarnen Tdlus . . .

wthdü 0ppre$8O8 collo tenus arida vuUus

oppotui^pte manum fnmH magnoqiie tremore

OumMi eottctäiens pauüum subsedit et infra

quam sM ean fuit sieeaque Ua voce locuta ut:

eiusdem querelantm Testigium remansit apud Nonnum, ubi Lu-

cifer 344:Xdog üXJLo yiyotnf

cf. Ovid. 298 sq.:

si freta, si terrae pereunt, si regia codi,

in chaos antiquum confundimur.

concentus in eadem versus scde poetam Alexandrinum arguit,

apud quem Telluris querelas ex parte a Nonno inficete ad La-

dfemm translalas eiütine lam pnto perspicuum eiit^). oootnt

monthün fluvkuramcpie seriein a Nasone decaatalam imitaftoffi ipsi

tribttOidaiii esse iam dixi neque invenio qood ad Ulum referam**).

De morte Pbaethontis haee narrat Ovidius 904 sqq.

:

<d paUr ommpoUnB mptroe Uttaiiie et ipmmqui dederat currus, niti opem ferat, onnmh falo

nUerüura grwn, 9ummam ptHÜ ardmu wem^

^) qnod Tellus queritqr v. 295 fumat uterque potut conferas cam Quinto

SmTmaeoXlMas., qniHeliadeB in aentoPhiloctetae MprasMiitetaftmm ftBgH(

pk^fttôi ix Si<fQoio' xaratSô/uiytis 6' äga yal^

cf. Stat. Thcb. 1 221.

aliquotiens Ovidiiit acomiiui eaptat» velnti 285 s.:

mmguiM tum endmnt m eorpon «mmm moM»Aethiopum populon nigrum traxi$$e colorem,

quod ex Ovidio intorpolator fabulae Hypinianae 154 desumpsit. sed dignammentionc mihi videtur, cum non Bolum discrcpet ab Euripide 771:

MoXovat âviijy ytfzQPtf /utXdftßQotoi

Md fortftsHt; etiam hoc spectet Mhol. Dionys. Per. 291 : fiv9tt5tiai ytig •Srme,

ort noTf rrio loC nrerriru" ' H).iov tiktth ,9tif o *t*ai9iav Tov iXtxani fö aQfitt dxttK-

TOltQoy nvTu fftoioy i']y noo'jitjy (xuvaf Coiytjy tijy xixn\ u{y>,y (cf. Ov. 287:

tum /acte ettLibye raptis umoribus aestu Arida), etei de lonix^ tfjngiiafi^ (cf.

PUt. Tim. 89*) agit gramiMitieot.

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDBINI 48

unde 9M laHs nvhis indueere terris,

unde mavä ianUrus mbraltagm fuimma iaetaL

sed ncque qua» posaet ttrris indueere nubes

tune habtiit nec quos caelo demittn-rf i'mhrM*^.

intonat et dextra Ubraium fidmm ab aare

misit in aurigam pariterque animaque ro^üque

expuUt et tanBOs eomp$8cuU igtubus ignes.

muUo brevius Nonnus 410 sq.:

itff6êp a^Toxvhaioy VTitq ôov *HQidayoTo.

qui comes in via lubrica quamvis levis tarnen acceplissimus nobis

iam fere dcsercndus est, cum ambaguni ut videlur pertacsiis nar-

rationem suam raptini ad finem perduxerit. ila factum est, ut

reticuerit non nulla quae ducibus Ovidio Lucianoque auctori red-

dere conabimur. et ille quidem interpositis aliquot versibus*'}

in hunc modum pergit (323 ss.):

^ quae de hin veraibus dixit Kobertus 1. 1. p. 440: icenn Uvtd met. II

309 vcn Zene tayt, daf$ er

fMfve qua» pc§»et ierri» indtieen iuAe$

hme hahmt nte quo» ctulo demitteret imbre/i,

fO rieht da* ganz me polemik (jfgen die pnetMic von Hesiod abhängige tradttion

taUf concidant necesse est, siquidem priino huius commentatiotiiä capite

dflaTinm ab incendio Pbaethonteo seiungendum esse probavi. (cf. p. Teq.)

eetenun »päd Nonomii Iotw iosia 416 as.:

yaXa di nSaa yiXnaaf id ßtvttQoy ^fo6!>ftf #|

Côt6xov Jiri; ouflnoi; o>.«<r ixd&tigiy agovQa^.

xnl SnQ^ öa^äuiyyi xniinßfnf nvoffoy aXqrtjy,

occoy ini /•'ôVa näaav ifiKfiuyituy dno katjuiÜ¥

quae Ovidini Arcadicam fiUndain de CalUsto nanratanu seite traosfert adArcadiam t. 405 sqq. ceterum non omittondus Lncianus: Sg rä (uitr 3unt-

<fXt^f 7iQ6aytiO( iyt)(9(l{, ta cfl ino XQvovi StarpfâQtlyttt inoitiat noXvttittHv anoanüaaf t6 tivq (cf. Pseudolac. de astrol. 19, qui LucianumezBcribit).

*^ enrraa eaeletüa tamonem axemqoe malram et rotas fraetaa (S16 s.)

etiam luppiter Lucianetis memorat: ci ifl faftn^fdfam^ t4 aûa — xatiuye

Si xni 0 Qv/uog at'iov X(ti "erfnng Tiöy rnnûly avi-TitQmxtU — QntiVtft VMKyetyVV

xotfs tnnovi- ex Ovidio p^-nclet Valorius FlaecuB V 431:

at iuya vix Tetlty» apartumque recoUüjü axem

ei formiäeuttem patriae Pyroenta deleree.

Digitized by Google

CAP. III.

quem procul a patria diverso »lawimus orbe

excipit Kri<l(uius fumantiaque (ihfuif ora.

naides Ilesperiae trifida funuuifia fiamma

eorpora dant tumulo, sigmM quoqiie carmine saxum:

*hic Situs est Phaeihon currus auriya paterni,

quem si non tenuit, magnis tarnen excidü amis'.

Ab Eridano iuTenem exceptnm esse omnes tmo ore testantor,

nt testimonia enumerare supervacaneum sit. at quem fluTtnm in

animo habuerit poeta Alexandrinus equidem dUudicare non ansim,

praesertim cum caelo illum inseruerit, de quo proxima paragrapho

agam. de Eridano magna Iis fuit vel apud viros doctos Alexan-

drinos: alii Padurn Ilhodanum alii dixerunt (Philosteph. ap. schol.

Dionys. Per. 289). utramque sententiani ita conciliavit ApoUonius

Rhodius, ut Rhodanum cum Eridano (i. e. Pado) coniunclum

diceret IV 627 sqq. Ovidius cum Rhodanum Padumque inter

flumina incendio Phaethontis tacta enunioruvcrit (258) neutrum

videtur intcllexisse et quod corpus Pliaellionlis ab Hesperiis

nymphis sepuUum esse voluit, lioc quoqut' proprium sibi narravit.

certe Laclaiitius Placidus adnolat de Gycno: cum vidisset corpus

Phaethontis a sororibus eius ahlui, pari calamitate est concmsus.

confirmant et Lucianus: ulau iiuivov pii' al ädelifal ântHujaav

inl T(o *Hqidapo)j ivantq iTitatv ixdufQtvi^fig ^XfXTQOy in' adr^

daxavovaai, et Stat. Theb. XU 413:

ef. Oy. 898 8. sed mazime notabileB sunt TOmu Oridiuii 819 sqq.:

at PlodAoi» rutHo» ßamma popukmte eaßHh§

vohüur m prmeeept Umgoqtu per Mra fracfi»

fertKHtt «tf inter(htm de caelo Stella seretto

etsi non cecidit, potuit cecidiime videri

ob similiimum colorcm ({ui inest Euripideis:

a(rrij(i ('(utaiiq uyivu dffiis tit aUftQce (fr. ine. SGI»

temerc Phauthonti tribiitum ab llartungiu Aur. re»t. II 203. luiuc culorem

igitor anft NtBO de ino immiseuit aut anctor eius, qai certe Phaethontem

inter aefcra rettolit. ceterom band abBimilia exhibet Philostratus: IxnintH

di TO /uttQnKtof xnl xaxarfiinnti' t^¥ tt yoQ xoptf^ iftninQuatat (nttitoe

ßamma popuiante captUw), de rutUü eapiltü videndus Nonn. loS sq.

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDRINI. 45

8ie H^perumeum iepiäo Phaethonta sorares

fitmantem lauere Faäo . . .

neque querelas matris 883 sqq.:

<a Clifmene pottguiam dixit quaeamqm fuenudin lantis dicenda motu, Uigubris et anMna

d lamata amua Mum percmumt arbem;

exammeaque artut primo, mox ossa requireH$

reppmt otaa iamm peregrina rondita ripa,

quae in memoriam revocant Eur. frg. 781 et 783, habeo quo

referam.^^ haec igitur incerta manent; certius iudicare licet de

Heliadum transforraationei quam certatim testantur Ovidius Lu-danus Philostratus Nonnus, ut dubitandum non videatur quin

ex communi fontc fluxcrit. praeivit poetae Hesiodus, cuius nar-

rationem ab illo exomatam fuisso veri siniillimum est.**) paucls

attingit Lucianus, pauds etiam Nonnus in flne libii:

*") Oviditim ante oculos habuit auotor consoIationiB ad Liviam III aq.:

fic ßevU Clymene $ic et Clymeneidea, alte

cum tuvtHÜ patriit excidit ictu» equu.

HOB absimiles Lnnae laetus de Sole necato apad IXodor. III 67 <ex Dio-

njsio Scjtobrachione>.

*") tranafonnataa Heliadet detcribit Apollon. IV 603 aqq.:

tiuffl xovQat

' Hktäiti raynTjOty iikuiyai aiytiôtatf

tu /für r* niXi^ ^>m/tä9tt M tt^9afw¥tuf

yvxtttf &' av ynoy i^y öövQoutyojy iarixovoy

'lliUtfAN' Xtyim' #i Hxqva fjvQOfiivâiy

quam imitatus est Culicis auctor 187 aqq.:

at (luihiM hißii/tii curru proiectuf equorum (Apoll. 598)

am hu..(US Jliaet/ion luctu mutaverat artus

lidiade« tenerüt implcxae hracchia truncis

Candida fmdâni tenl£» vdandna tarn»»»

de genere arboram diBsentiimt popnlos wcmidiiiii famam Tnlgarein Yer»

giliiu Aen. X 190 dicit, ainos ecl. VI 61 sq.:

tum canit IFr/tpertilurii mirntniii irinln jtui/lutn,

tum Pliaethontiadas musco circuindat amarae

eoHietB ulfMe «ob proetfa» trigü «Anw.

Digitized by Google

46 CAP. lU.

yv(otcu d' dxvfMQOto dedovndtog ^vtoxôg

eig qwtdy sidoq üfunpay, ddvqoftdvüiv 6' äno dipd^mv

d(fyftrjy TTftdXoirfty xcerafTrakdovffiv i^QfStjv,

multo copiosiiis Philostratus, quocuni non semel coDCinit Ovidius.

documento haec sunto: Ovid. 34(') sqq.:

e quis PJiact/iusa sororum

inaxitna cion velht terra procumhere, questa est

(ierifjtiissc pnles. ad quam conata venire

canrlida Lampetie subita radier retenta est.

tertia cum crinem manibus laniare pararet,

avellit frondes; haec stipite crura teneri,

illa dolet furi I(»itjos sua bracrhia ramos.

dumque ea mirautur, conpledifiir in<juiua cortex

peique </radi<s iiterum pectusque umerosque manusgue

ambit et extabant tantum ora vocantia matrem,

Philostratus: rä di ini iji ^x^n yvraia, aX ovnu) divÖQa, (fadi xäg

'HXtadag im ädeXifü îfjatfvvai xa\ dtrdqa X^ât ddxQVa tt

äfftivm, <xcä <y YQ^^fV f^^fVTa oldf> Qiâg yä^ ßaXXoft^yij ratg

nu(>vqaTg tu îlv ig d^xfaXw divdqa tât, tag x^'^li^'» ^y*** ^d^-vovtn, 9«0 T^g xofitig i&g alyeiqov na»w

(ffv tSuf SoK^^W <Sg

XQVCß ...Ovid. 364 sq.:

mde fiwmi lacrimae stülataque soie rigesemU

de ramk deehra novis, qua$ hMn mmh«xeipU et fmrÜm mUtU gntanda LaÜnü.

Philostr. de ;Eridano: . , . TOf ^ 'Bhddag yeu^y^ oMut'

ceterum atyuQot arbor Proserpinac sacra (cf. p. 11) cognata est rjj îvnfi,

quae etiam ^xfotois audit — solet euim q ktvxii i(atynQova9at (Theophr.

CM», fl, II IG, 2) — of. schol. AB Horn. N 389 a/<e»<^] 4 ^^»i "«Q^ tt

toS Uf/ôrr»; «ora/M« ttSif iuttax99y(w <Eridanam floTiom inferoram Twbotetifjisso sat orit^ icofiia9^yut avtr^v vno 'Egaxkiovs ainpaftivov arrijV Ini

t7, KtQßtQov vlxri <cf. Eratosth. ap. »cliol. A Theoer. II r21> et schol.

A ilorn. // 482 . . . (yioi 61 yijj'oü tWcf ihtor avit'iV^ quocum mirifice eoncinit

transfonuatio Ueliadum ap. scboL Marc. Eurip. Uipp. 732: di 'HQiöayt^

fitußAr,9iiaay. fabellam de Leaee OcMiii filia ap. idioL Yorg. eol. VII €1

Miiom «eUtii miaMm faeio.

Digitized by Google

PUA£TEON PO£TA£ ALEXAND&INL 47

^nodiêrai xal diu (fcctÖQOV zov vöaiog dnd^ft toJg iv^Sixtavio

ßaqßaQOig rä rtav aiytlqun' i^h/jyfiarce. accedit quod sarcophagi

Heliades et lugenlcs et abeunles in arbores exhibent.

Cycni transformatione de qua postliac disputabo interiecta

poeta Ronianus pergit (381 sqq.):

squdlidus interea (jenitor P/iaethontis et expers

ipse sui decoris, qualiö cum deficit orbem

esse soletf lucemque odit seqtie ipse diemqite

datque aninutm in luctus et luctil/us adicit iram

officiumque negat mundo . . .

talia dicentem circumstant omnia Solem

numina neve vdit tmebris indueere rebus

supplice 90e9 rogant: miasos quoque luppiter ignes

0xeuiat ßfmbuûB mma regdiim^ Mithinc lux adAinditnr T^sibus eztemporalibtis Q. SuIpicS Mazimi

^td^v%h quibus idem argumentum tractat atque Lucianus deo-

rum dialogo 25 ad recoDdnnandum carmen Alezandrinum a nobia

adhibito. Sulpidum yersificem puerilem remoreiit quispiam

fretns eis quae Eaibelius Epigr. grate» p. 252 disputavit, neminemnisi Oridfum ab illo imitatione ezpressum esse**), et fateor ecpii-

dem imitationis Oridianae Testigia non semel apparere, yeluti 18

loTis yerbis:

luä t€€* fyA nvf(i îyyog äniüßmfa

idem aeumen captat quod Oridfius 318:

ti 9aevo9 tsan^feBcuU ignibus ignea,

deinde Solis praecepta 135 ss.:

nec pnmB nec wmmum mdire per aetkera mmm.altius egrestus mnMia Uda eremabia^

inferius terras: m9^h Mitsimut ibis

satis inficete lovem Soli praecipientem fadl 32 ss.:

w) liMc Ehwaldi sententia ett: BurnanijakreA.XZXI (1884) p. 170. Snl-

plefi Temui post KdbeUum peeuliari libdlo teholastieo edidit Bitner

aMi^Mu Maxime em dfj&vHger didUer, QSrläM 1884, und« nihfl nOTi' didieL

Digitized by Google

t

48 GAP. ni

• • •

infeUci aemulationis stadio perspecto non negabis Telluris qaeielas

apud Ovidium (285 ss.) iUum esse iinitatum 13 sqq., flniniiium

Seriem uno versa tSg narafuSy o0 ftAtety dytôfoim n^r^ con-

trazisse, Oceanum Neptuno substituisse 10:

cl. Ov. 270 sq., denique TtHuris habitum (17) ex Ovidio snmpsisse.

verum remanent quae apud illum invcnire non potuit. argumentumidem esse apud Lucianum iani dixi, at siogula quoqae ooneinunt

luppiter Sulpicianus in Solcm invehitur:

%im8 »ax6(fqova &^tuxg i^* dîdecatv ''OXvi$nov

vUa xtd n«iX»y aâtov xQorog iyyvaXtâf}

Lucianeus: okt ntnotfpuxg, «5 Twdimv xäatutte (hoc argutule dic-

tum)> dnohiijBxaq rä Ivyfj

änavta fieiQccxio) äpo^tu) nnjrfvaaq

TO &Qâ . — in fine vituperatiomim ille minatur: si caelioolis

hominibusque innoxinm luraen praebueris:

jiQrjviuvrj d' fSfig Zrjyög yooy fji' d' h^Qtj tig

?îTitjTai oto (fQOyrtg ÜTctQßioc., laroofg adrol

clauqegj oog TTVQOfrtog ifjiov îvog afipa xeQfxvyov

(oxvTfQoy ncoXm' d^fiag . . .

versum miitilum supplere non ausim^'), at quid dicere voluerit

et ex versu 20:

et ex Luciano: vvy [ur ovy (jvyyytofjt^v dnoy^fjo) öoij ig t6 Xot-

noVj f^v Tt 6ôiov TTUQctvoiiTjarig rj tira toiovtop (feavTOv dutdoxoy

htnifiiptig , avTixa tiati, onöoov xov cfov nvQog 6 X€Qavy6g TTVQta-

diotsqog abunde elucet*'). consensum qui intercedat inter utrumque

pessime restituorc ausus est Eitnenu p. 17.

^'^) sie KaibeliuH ci. n^Qoiaijg lapis.

^) qaae lappiter SidpieUmus pctit : ftaUt^ iatftov^

/aü^Xf» niU viyyH' t «4f ndit «uUvt nvM (84 s.)

«xplicuitor vcrnibuH Xüiiniatn's 421 sqq.:

'Ht'kios d' tiyiifXXi TiaXiv6{iouoy tl^tutt youtvta»^

*at cnoQoe rU^^fo, nakiv iT iyiXaaoay äkaiaC,

dtxyvfiwat ndoriQtiy ßtotâtoy alîgcf alyXijy.

1^

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDRINI.

iU explicandum esse Kaibeliiis censuit, ut vulgare hoc et in rhe«

torum scholis decantatum argumentum diceret: nos qu! Lucianumex poeta Alexandrino pendere saepius demonstraTunus, ad eundomhaec referimus. dissensum igitur altereationemque lovem inter

et Solem phiribus persecutum esse poetam suspicor ; quo pacto per-

seeutus sit rerumque repetitionem evitaTerit nesdmus. quid re-

sponderit Sol ex Oridii versibus 385—893 quodam modo adumbrari

licet cetemm Nonnus Solis luctum etiamsi indicare omisit videtur

Dovisse, cum dicat XXIII 238 sqq.:

""HeXlov &qaavv vkt nvqtadfoi jnoxâg

xai rtxvif tatsvs ntdda TiVQog Tafj.lijg 'Y'ntqimy,

oi nv^ nvq dvdti^ xoä ü nvqög ijyeiAOVsiSmj

quo exemplo usus Bacchus in Hydaspen invehitur. apparet quamridicule rem instituerit qui Baccho fabulae Phacthontcae bene gnaro

Mercurium illam tanquam ignotam narrantem facit ; cf. XXXVIII 97s.:

'Eqfuktf iQhive xal ^d-tXe fiäXXoy äxovcat

KfXroTg 'EffTisglotc îffir^Xotu fiv&op yUvfinov,

at talia non solet curare, contra laude est dignus quod cataste-

risiiiuui Phaethontis — liuc eniiii lendebat i)oeta Alexandrinus —

•

disertis vorbis indicavit. naui rcfecto damno luppiter adulescen-

tulum inter aslra reccpit, 424sr4q.

:

Zf^vc dt jTaTrj() ÛatHoviu xai«fitjQiêy ÔkvfiJttaj

Tfi^X*^* ficcQl^tttQoyrt atAuGtfOQOv uQfia tiraiviav

olu naXtp 7io:}H»y xca *V uaif^datv u^fia roxôgj

quibus haec adnexa sunt:

X«* TTOiufidg TrvQtxarioc chi^Xv^^fy fig nokoy uai^coy

Zfjyög t7icttyt]aayro<:, h' uaifqotyti xvx'Am

^HQiduyuv ;TV(>6iryioc t/Aaafiai, uyxvXov vSchq'

denif(ue niemorata Ileliadum transformatione linitur liber duode-

(juadragesinius Dionysiacorum. sed de catasterismis seorsim agen-

dum est.

Pbilolog. Unterrachancen VUl. 4

Digitized by Google

CAP. III.

2.

Solis luctus ut lenirctur, facti sunt catasterismi ,quos com-

prehendit Claudianus de VI. cons. Honorii 168 ss.:

namque omnia htchiB

argmmia md TUan ^gnavU Olympo,

mukiiumguue wfwm ptumis et fronde mrores

H fiiwium, nati gut vtdnera UkvH anMi,

8tai gdidis Munga playis, vesiigia fratris

germoMM sarwmt /fymf^t Cyeniqw 9odali$

iMdmn •jriMlot aspergit Cirwhu ata»;

Hdliger Endamn smuaHs fUxSbus errans

dara NoH eomexa rigat âdioque irmetidum

gwgiU Btdereo aubierktU Oritma.

in his versibus summi momenti est catasterismus Phaeihontis, qui

plane congrait cum Nonno. ex eodem igitur fönte Glandiannm

hausisse statuendnm erit. atque — ut Robert! (EratoaUh. eatast,

p. 228) verba mea faciam — a quis poetarum Aleiandrinonim

in sideribus interpretandis lusus penitus cognoTerit, is non unumtantum sed complura sidera simul ez tali fabula ezplicati solere

non ignorat. itaque qul Phaethontem Eridanumque in caelo esse

finzit, exspectamus eundem nobis etiam cetera fuetus Phoebei oT'

gumenta inter sidera demonstraturum osse. ergo praeter FlumenAiiriâmque et Circulum lacteum et Hyades etCycnum interpre>

latus est poeta in f!ne carminis, ex quo omnes quantum cognoscl

licet catasterismos diligenter transtulit Claudianus, paucos solita

levilate delibavit Nonnus.^^) iam singula percenseamus sidera.

a.

Eridani sideris mcntio prima occurrit apud Aratum, qui Ge-

tum positum csso dicit 358 ss,

:

ßmov vr^Q IToTafiov ßfß/.ijii^roi' CtrttfQnfviot,

0^0%' yuo xaxfTi'o x/föjy vttö nonai (fooftrai

Xf'npavoy ^JlQidavoJo TToXvx/.avror noiaiioto.

atque Fluminis nomen Eudoxo debet, Eridani non itenii ut monui

^'*) quid commoverit OTidiam, ut eatMterismoB neglogeret paragrapho 8cxpiicabo.

Digitized by Google


p. 13. quod unde hauserit, nisi forte invenerit ifiee, prorsus igno-

ramus: atvide mihi quam abruptna sit transitus a v. 358 ad se-

qaentes. relegenti mihi Tenua hosoe Tenu 360, qno miiabili brevi-

loquentia fabulam complexiia est, memoriam nesdo cuius poematis

videiur repctiisse. utcunque res se habet, semen fabulae sideralis

ab Arato sparsum esse statiiimus, quam is ])oeta copiosissime

tractavit, cuius epyllium capito antocedcnli adunibrare conati sumus.

Aratuni secuti sunt interprotes Cicero Germanicus Avienus,

sed ita secuti sunt, ut ad expiicandam fabulam scholia adbiberent.

Cicero Aratea 145 ss.

:

nnmque ctiam KridmiKni rerjtes in parte locatum

car/i funcstiim magnis cum f viribus arnttem,^*)

quem Incriniis nmpsfae PhaethoiUis saepe sorores

sparserunt leium niaerenti voce canentes,

Germanic. Arat. 363 ss.:

aniuem, qui Fhaethonta stuui^ drflevit ad uudas,

postfptani patris equos non aequn pondere rexit,

wulnere reddeniem f/ammas lovis ; kunc nova silva^

planxere i'/notis maestae Phaethontides ahm.

ainis scripsi ex parte Burniannum secutus pro eo quod in libris

est ulnis. cf. Avien. 793. ceterum verbis vulnere reddentm flammaa

lovis perperam ientatis expressit scholiastam iud yoQ ^x^ômtt^f

iutaa%iiv «00 xeâvyod roß 0id9wwq, cf. quae disputavi p. 5.

AviennB Amt. 780 sqq.:

fum §lt eoflrwlw fimnm quoque gurgUs mtmai

aära imttr stdssque deum. pars aequo/' id tsse

er$adU. ÄmonU namque hme dixere priomEHimim, Vmetos laU qui laptut m agro$

Alpino Hadriaeoa inpellU gurgite fluetw,

hie fuaum eado quortdam Phaethonta aub undas

€xe^ 9tnkr, kv$ cum sentere wgales

aelherü redoris onus eumgue igmfer axis

iramäe wb mimdi mmiäU$ 9pr$rit habma»,

didUa tum lote iegere inceitdia terras;

attra vorax igmg, flammae 9ola eunda eaqu^MnU,

**) viritm$ aüie daUo eonaptam' eit; d. JkxSbm»»

4*

Digitized by Google

52 CAP. in.

donec fnta sui miseraius luppHer orbis

'redderet aetherii Phoeho moderamina cursus.

iUum prolixiH durae Phaethontides alnis

phnixenitit, rediit siipero pnx am-fd mundo

Kridanwmpir soicin nutu lovis omniparentis

astra receperunt. Fharium pars altera Milum

commemorat e. q. s.-"'')

in his aperta iinitalio Ovidiana. sod }'raeter Ovidium usus est

falso Eratosthcnc i. c. largioribus scholii^^ Arateis (Robert Era-

tosfh. cat. p. 29), undo et Oceani et Nili nomen flninini caclesti

attribuit. lioc non sine probabilitale ad Loonein Pellaeuin rottulit

Maafsius amicus {anal, Eratosth. p. 1B6 n. 120)« illud couiiiiemo«

rasse satis habeo.

b.

Girculum lacteum ex lacte lunonis profuso orlum esse

vulgaris fort opinio (Robert Ei atosth. cat. p. 198 s.), quae videlur

pronianasse ex Mercurio Eratosthenico (Hiller Eratoath. cartn.

reliq. p. 47 sq.). Tetustiorem famam secutus est carminis Pbae-

thontei scriptor. redit autem ad Pythagoreos teste Aristotele me-

teor. l B p, 345* 58S.: Ihrm^ xtA S$ä xly' «d%Unf ybßstm waä tt

iiff$ %d yHttj Hytapfi' rjdij. jnîüMmiiw 6k nuA nt^ tavtov tit

nt^fä %Sv SXluy d^ftipa nq4trov» v«S»y^ ow müuotîmp liv-

xâi'OQtiiav ifcatt %ivs^ M6y stinu tait^y, ol /tiv täy hnstfdy-

rmy ttydg ätfrây xavä Xsyoftdyfy inl 0a£&oytoi fpdnQuyj ot

dk toy ^Xtoy toCtoy thy itMoy tpiQtitM ngti ^pmRiv. qoae multis

aucta repetuntnr a Platarcho de placit philos. n 1 (cf. Diels

doxograph. p. 3648.); et felid casu accidit, ut nomen unius hortim

astronoroorum senratum sit.ab Achille Tatio (in Petavii Vran(h

logio p. 146) . . . htffo* 6i tpaaw, Ay xcä Olvmntäiii d Xtoi,9i§ n^fonQoy xmä wvtov (sc. Giicali ladei) kpiô 6 fJUo^, dtä

**) proprium sibi idque falsum <miunoutuin exkibet sehoUtsta Bernensis

ad Vcrg. georp. I 482 ftuviurum re.i Eridnnus] rex sive quod in eitm flumina

multa intrant ex AlpihuH vel ijuod iâiua »imulacrum in caeio sü rece^tum. Eri-

danus Solifl filius, qui posttiuam in ItiUie flnvinm ceeiderit a btee «rderit

«Kl PliMihon i^[»pellatai8 sit, mero Servil nrore (ad Verg. Aen. VI de-

betur, quem ez Luceno (II 416) mftltf hitelleeto truit

Digitized by Google

PllAKTHON FOETAE ALEXAXDIilNI. 53

nokftm 7uqi(foqdp , vvv neqtyqatpft 6 itadâxoq. sumere hcN;

potuit Oenopides Anaxagorae aequalis ex tragicis, siquidem recte

ad Sopbodis Hycenaearuin frg. 668, ad Enripidis Thyestae frg. 868

(cf. Orest 1001 sqq. Plato Politie. p. S69') refenmt.**) tragicos

qai alibi respexii (III 18, V 462) Manilitis in libro primo, ubi

de origine GircuU lactei disputat, poetam Alexandrintun sequi

roaluit 727 sqq.:

fl» mdms fitofMl ma fidea per taenda priica^

illae Stdia equos dhenoB eurribus iste

<Uqu€ aliam irMm piam hngumque per aenmexmtas a$de8 ineocUique tidera fiammi$

eaendeam verso tpeciem mtUute eolor$

mfuBumque loeo cinerem mundumque aepuUum?

unde patet in fabula Pbaethontea bisoe versibuB adnexa quanta

Tis insit verbis:

monstratas liquine vias wiemqm rtMiiHm

imposuisse pälo

(cf. p. 38.), quae ex auctore Alexandrino profecta esse demonstra-

vimus. eandem famam teste Diodoro multi et scriptores rettu-

lerant et poetae qui fabulam Phaethonteam tetigenint V 23: ntd

td fUy nqätov xatd t6y od^%'dv nixtvaiUvoiiq (sc. equos) ixnvffA-

Cttt xovTOv xai TTot^dm röy rvr yaXalSlay xaXov^Kvov xvxXov e. q. s.

tIuol)us igitur Claudiani Maniliique testimoniis confirmatur Circuli

lactei originem ez fabula Pbaethontea ezplicatam esse a poeta,

quocum optime couTenit, qnod Aurigae sidus ipeo illo Gurculo

secatur.

c.

Aurigae sidus novit quidem Aratus 156 sqq.:

(l rot 'Hyioxd*' if xai darSqac ^Hrtöôio

(rxy.j fffTiHti doxtfi xai toi (fctttg ijXx'^fV Aiyö^ttvif-^ ijd' Ê{}Uf o)y , oh' tiv u/u noQtfVQOvffrj

no'/./.itxtc taxtiiiumo xtdatofuyov,; ce'r'hjw.rovg,

aviöv fity iiiv änavia fUyar Jidi\uo}y tni iatä

xfxXtfuror (fijVi^* 'EXixtig dt o» xoc{(^ya

difiia dntvn'

^) cf. Senec. Tkye»t. 7 76 sqq. Leo obtervatt. p. 173.

Digitized by Google

54 CAP. III.

sed neque nomine proprio insigniluui et — quod sitleris positio

ipsa suadet — coniunctum cum Haedis et Capra, cuius fabulam

in sequentibos expUcat fuenint qui Aurigae cum TrionLbus (cf.

Aiat 161) eoniuneto nomen dedere. seliol. Arat 161 : ol di fiv-

Î6jrü^ t^y 'Hvioxov Xdyov<ny siifm äSdmXoM II BtXltQOftôv fTQoxiôv roC KeüÜUtÂiS ntudoq t^s TiQioitji iv Â^yt* ytvofUvf^q

Xuyng (cod. KiXXuttos) Ta0 nHonos ^rtoxov stnop, Oiifo-

ßdovj quae ex PseudoerRtosthene (Robert p. 98) supplentur, ande

Erichthoniom Aurigam lucramur. denique poeta noster Phae*

thontem indagavit, Hippolytum periegeta Troezeniiis, ex qao pen-

det Pausanias II 92, 1: TQoi(iii4o$g <M ItQt^ ftiy inw 'Irmolôv

tdv fufovov to9 ßtav ndmm UQtifttyos ^wtlm uu9§irtjua^v ini'

sfü^cfol oi y^tfiiov, Metqaftii»! Mxhptev ig tiy Mrdv îfjoviia.

äno&ayttp di adtiv odit i'9ilovü§ t/vqävra îr6 tüv tn-nmv oddi w6y sdôp dnoipatvovtny sl66tfq, rdv di iv

9dqa»f MuXo^fterow 4^(oxov, %odto¥ 9l¥a$ voiatjôvaip

im$tpop 'inndXvrav ttfti^v nagä ^«mv tavw^v ixowo» in

bis quae de virginum Troczeniaram more tradidit aperte hausta

flunt ex Euripide Hipp. 1423 sqq.:

crol d*, iS waXedTrmQ'j ce/ rt rdSyde tAy nauAy

duota* »iffat ydg äCv'/fc ydficav naQOfK4n«ff Mtqovvtai <ro» d$' cdAvog ftaiiQOÜ

nfv9-ri fi4yi(tTa daxqvuiv xaffjiov^yt^,

et schol.: iy Tifoti^^t'i ya^ ^gfay ÎnnoXviov, oi uTxoxtiqoyrcu €&

ftfXXSyvfiât dut tov ^XXoytoq änonXalovam (cod. dnolavov<sw»

corr.) tV iy^î. praeterea summa neglegentia auctorem suum ex-

cerpsit sophista; adversa enim fronte inter se pugnant verba dno-

ifâvflv dk a^Tov o^x ii^tXovfft avqivta {'no tßy Ittttoh' et ea quae

in fme capitis legnntur int O^dXaaaav di ujv ÎH(faiai> noQiVoiidfoig

xÖTiyoc TTfifvxfv drofiaôfinoc {iCr/oc (>i{)nn<K. (tüxovc fih' dij

n(t).ov(U TQOi^r^ViOt rrdr 6aov uxctqrxov , xortrov xal ifvkUty

xtti ijutioy (JiofTiioy in ovonttôvai lovior ört iva^f-

&(Kräy ai)rw näy tjynläy äyttQdnif tov 'Înnokvtov tb

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDRINL 55

äQfia,^'') iam scire velim quis faerit auctor, nam profccto dignus

est in quem inquiratur. atque eundem ni prorsus falior Pau-

sanias exscripsit I 22, 1—2 (cl. II 32, 3), ubi fabula de myrto Troe-

aoua legitur, deinde 11 27, 4 — Aricinorum narrationem de Hip-

polyto ab inferis revocato tangit —,deniquc iî^yijütv füisse in-

dicat II 31, 4. talia ante aetatem Alexandrinam fmgi potuisse

vel catasterismus Hippolyt! vetat, quem non solum post Aratumsed — si me audias— etiam post GaUimachum excogitatum esse

conslat.

Quisquis fuil qui Hippolytum in caelo indagavit, haud incpte

indagavisse ccnscbis, cum Aurigae aote pedes positum sit Tauri

sidus. Arat. 167 sq.

:

thxq' TToal ö' *Jit>töxov luqaov mmôva TavQoy

liaitai/at.

Taurum igitur ex sententia poetae — Dam poetam esse. non

'''•) Hesych. i>'t](of . . . fyioi Tovg (faxtXovi ttHjy ^v).v)y, akXoi rtcf fiVQUCiyaf

âßdovf. uimiä suspicax tortasäe videbor, si Uvid. inet. X\' 52 las.:

nee tarne» ha» viree raMe» eHpenutet e^vorM«,

m relOy perpetmtm qtut eireum veHUur axem,

st/pitis occiirsH fracta ac dUiectn fnin$et

hiic traxero. at «liscropat ab Eurip. Hipp. 1233; de qua re iam Kalkmannus

de Ilippolyti» Kuripiäeis ijuaeUiones novae (Bonn 1882) p. fi7 n. 8 monuit.

^) rem in adnotatione persequar. de fabula Callimachea naper Kalk-

manniu p. 55aqq. dispatavit, cai ex omni parte non adsentior. Tdnti quod

Ovidiom (met. XV 497 sqq.) ex uno Callimacho pendere adseveravit, falsus

ent. nam aporta Eurl])ideac itnitationis vestigia insant narraÜoni iUius.

(|aodai Vergilius Apn. VII Tn,') sfjq.:

nanujue ferunt fama ilippoijftum, pontt/uhm arte novefcae

oeeiderit patriasque explerA eanyuine poefuu

hKfM» dülraetui efui», otf »khiti nmaaoaMtna at »upenu eae/i nnhae uib aura»

Pneonm rerocntnm herhia et amore Dinnar

Callimachum secutus est testantc schoiiasta ad v. 778 (Call. frg. 7), vides,

Cfnam apte cataateriami poeta fabulam sideralem bis venihua aupentruere

potiMfit. ffippolytom autem neado an emn Androgeone coninnxerit Bat-

tiadea, quem in quarto Aetioram Ubro celebiavit (frg. 33 t». cf. Paua. 1 1,4):

certu Propertiiii II 1, 61 Androgoonem qaoque ab inferis reTOcatun faiase

narrat:

et deu« txtinctum Cretais Epidaun'us berbi$

reMUvit patrü» Androgewa foda.

Digitized by Google

56 CAP. in.

est quod negaveris — eum fuisse slaluo, qui interitum Hippolyt©

paravit.^®) neque deest Acsculapiiis, qui ab inferis excitavit iu-

venom castissimum: Anguitenentem enim Aesculapium os?o vo-

luerunl, quem iio coniiinp'amus cum Auriga positio quiclom sideri?

vidotnr prohibero; at talia pootae faceti non solent curare, atcpie

discrtc teslatur Pseudoeratosthenes (p. 68 Rob.): ?Jyfrm di fh'ut

texvTj iaTQixfj x^w'/ifror, ok xai rovc ^d^ rtiftftjxötaf iyiiquv, iv o!g

xai (axîov 'Inno/.vioy ?ör 0/j(Tf o)g c. q. s.

Bellcrophontem alii dixerunl, de quo praeter scholion Ara-

teum niliil compcrimus. sed cohacret bic catasterisrnus cum Equo.

Pegasum esse adlirmat Pseudoeratostb. p. 120 Rob. (testibus

adde Ovid. fast. III 449 ss.]: «//oi idi' Ilr'jaaoy tJt'iä ifaai

toi' tic iit üdiQd ctt'a.nch'ict vc(ii-{)OV iTjC /U?Jj^QO(f6yrov 7tt(üük>k.

diu r)V 10 fifj f'/^'y .ntQvyuc ün'i'hti'or dcxn ita\ jxoittr ibv Xoyoy.

fabollae quac est de Pegaso inter sidera rolalo ([uasi semen in-

venitur apud Hesiodum Tbeog. 284 s. pluribus exornatum apud

Pind. Isthm. VII 44 (Bgk.) et Eurip. Bclloroph. fr. 314. eiusdcm

in ipsa fabula Phaetlioutea meritionem fecit Nonnus 400 sqq.;

ntd nodog äcrgahto fi€täQata yovvara naXhav

^fi$<pay^g Aißvg Xnnog i7rir^*x* *vxvw

nuA xo^tw msfia ndllep, 8nwg ndlty iîtoxfiot

äXloy änoyThnîäv dn' td&iQog, oTa xcd ceHvov

haec nisi ab ipso Nonno ezcogitata esse cUxeris,^) quod sane

praefracle negari non (k>test, haud sdo an ideo auctor eins com-

memorarit, ut contra Bellerophontis catasterlsmum morc poetaram

illias aetatis tecte pugnaret

Hippolyto Bellerophontique adiungo alios a tragids poetis no-

^ hoc traditam non est eholift Aratea (167) de teoro refisrant T^S^

toif «K of ftkv xi¥ tiiv ßli^n^¥ &tanop9jutvaafin Ik tl*oty(xt}? tl( KQ^rijy (Tik tov

TtfXnyovs XttJt;axiQia9(ti rfnad'^ ol <yi rovroy ov TJnatrpt'irj i',nna>^tiy oi «fi löv ix

Kiji'rrji (Ii MnQ«9iöra nnnttytyö/uitoy . oV Sqatv: x^fTr^ytDytffaTo. ceterum de

tauro in llippolytum immisso cgerat Istrus in tertio 'Afüxiuiy iibro (Phot.

**) eadem vefsos clanrnda legitnr XXVIII le? et XI 144 loeo memonbilL

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDRINI. 57

bililatos. schol. Arat. 1. 1. : aXXoi 6^ Mvqxikov , ol dt KiXXavrog

röv JU'konoc, ^yiöxoi^ tlnof, oi f)V Oh'oitäov. Hygin. H 13: <tlii

autem hunc (Aurigani) Mercurii ßium ex Cltjiia nntuni )io»ii}ie

Myrtihim Oenomai auri(jnm defnierunt , cutns post notani onmibus

mortem pnrens corpus in mundo constituissc rxistiniatur. cetera

testinionia collegit Hobertus p. 104, sed praetenridit NonnumXXXIil 292 sqq.:

{>nnut)./.0VTa di ravQOV

MvQii/.of Iß<nt07x'ta<^h jH'Qtjrvooy ^vtoxâ,

ÖTTi Tr6y%o ;if(>rtfö"/u jyfT* xai fig d^öpov 'JnTTodaiiti^g

rfônor rroitjcTf tv/rov rgoxott^dt x^fi^j

ct/Qi n^/.oiii ydfioy fVQf

in quibus versibus ne quid reconditioris credas delilesccre doctrinae,

moneo poetam adire potuisse Pseudoeratosthenem vel a Byzantinis

lectoro. Myrtilum propter matrem caelo beatum esse assequi licet

ex schol. Apollon. I 752: & di Mvfîloq Êq/a^C vUg ix ijitäg tthf

Jimn^ ^yatQwp 0a§ihtfSit^, oS <ä KXvfUvfi<: (cf. sdiol. Eur. Qr.

996. Clytia audit Hygino 1; 1.)*') en babes progeniem Phaethonteae

simfllimam! eaeleslis originis etiam Oenomaus, cuius mater Ste-

rope PlAadnm choro adnumeratiir. cf. Hygin. U 21: MarUm etiam

ex SUrope Ommaum proereasse (cf. schol. Horn. JS 486. Asterope

andit Hygino fob. 84), quam oiH (cf. Apollod.m 10, 1. Paus. V 10, 6)Oenomai morem dixmmL paullo obseurior Gillantis memoria, quaesine dubio ex Lesbo, ubi Apollo Gillaeus colebatur (StraboXm 612),

traducta fabulis Troicis inspersa est, etiamsi de catasterismo nihil

comperinnis.*') ceteram quod fluctuant scriptores in designando

sidere memorebile est eodem modo fluctnare in designando Ta-

razippo Olympiaco. Pans. VI 20, 8: Urowu 6i tuA tig Mvqvil^

*') longo alia e.-t ;ênonlof;ia apiul t;choI. C Eur. (h. 990. quid sil)i

velit mentio Eridani Huvii cum Oeraesto promunturio coniuncta apud

•eholiMt Vatie. Eur. Or. 981 ,qui MyrtiU eaedem ez Enripide narrat, non

«ctrico. verba i])8a rontila sunt.

•») cf. Horn. A ?i7 r. schol. Stral». fil2. f.lS. (Oacdo /h-mt-tni Scrpsii '/une

9upertttint p. 37.» rcBtituourlum nooK-n ap. etchol. Eur. 990: Jt Uiko\i>

ijWo/o*' Ktikitf (Kvkuy cod.). Kt'Aia est Laouiedontiti tilia (Apoll. III l'i, 'S),

cainB fata celelwaTit Euphorie (Senr. ad Verg. Aen. II SS el. scIioL Lycophr.

819). KtUims etiam KOUc aadlt de fabnla PelopliS Leebo orinnda ef. Ro-

bert bUd und Ued p. 187 n. 85.

Digitized by Google

58 GAP. Ilt

ifovoi fitjytâ lüä^fvoq xai inot'Ofiixaat TuqüIûittoi' , 6ti tM()h'0(i((Oi

öiti tov AIvQtlXov ttfC T^x^'V? haqdxi^tiaav oi 'innot. lotc 6i iativ

fiQtjfxsyoyj tig ainoi; Oh'Ofiaoq 6 tov^ tnnfvoviüg ianv h> rw Sqq^m

ßXi(7iT0)y. de auriga quoque Pelopis flucluaverunt: Paus. V 10, 8:

rw dt uvÖqI Sg ^ytoxti tm lliXont ).6yo) ah' rot Tqot^rivtMV *öii*'

Transeo ad iiivenlores. inter quos priiiiuiii obtincl locuiii

Elrichthonius, ne hic quidem ab eo qui Phaelliontt.'m inter sidcra

rettulit neglectus. nam cum Hyginus II 13 (de ceteris cf. Robert

1. 1. p. 98) de illo Iradiderit: quem luppUer cum vidisset primum

mter homines equos quadrigis iitnxme^ admiratm est inyenium ho-

minia ad Solia inventa aceesnase, quod is princeps quadrigis inter

dma 6tt «mt, intelleges optime haec quadrare in Phaethontis lusus

imerUes Nonni audori p. 27 adsignatos. ac profecto talia ex fa-

bella cognata transferre potutt poeta Aldiandrimu. cum Erich-

thonio de honore myentionis certat Trocbtttu Argims. ntrumque

iuxta posuit Tertnllianus de spect. 9: ted ei

primua EriehihoniuB emrus ä fU/attuMr mumhmgere equoa rapidutgue roHs tmisUre trietor*

(Verg. georg. m 118.) Enehihonku Minervae H VuUani flius et^dem de eaduea in Urrom Utridme pofimUwm eet daemonicum . . . «t

vero TroMus Jrgwut audar est currue, primo Iimam id opus smmdedteamL hausta haec sunt ex scholiis Vergilianis eisqne multo ube-

rioribus quam noe tenemus ad Georg. III 113 (cf. Probus ad h.

schoUa autem Vergiliana ni fallor pendent ez Arateis (161): o* di

fip%hl6yin tdv *Hvio%oy Uyowfty cfra» §idmlo¥ • . . T^%ihiv ro0

") addtt Heajch. s. v. TuQuitnHot' •vrt»f (nonne «vrof ?) in hUo» OÜ»^tor«e<ür«n, tiffs i» Ôht/tm^^ qn«e male oontnicU «sse pfttet qais

TaraxippiiB non dcfinit auctor ]>robI(Mimti8 arithmetici Anth. Pal. XIV 4.

et cautione opus est in nomine designando , cum teetc Photio PtolemacusChennus in quaito novae historinc libro pfr«>iit ntpf jov *V '0).t>^nttf Tnon-

iinaov Kai itüy MvQtiXtov nat{i6s xni nR<dd(, qui dionymia fiolvero couatus etit

**) Saetoniaiuuii dootrinun BobMM Reiffenelieidiiit (ßtut, nUq. p. 8S6)

suspicatu est, sed caasain idoneam non attnUt.

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDRIMI, 69

KcdXit>4ag (scr. KaXXixh)iag) naidog Tijg TTQohfjg Iv ". foyft yfvofU-

y^g Uîac aoiia nocotov ^fvâvrog. adde Hyginum de astron. II 13,

qiii ex codcni fönte hausit: nonnuUi etiam qui de sideribus scripsB'

runt liiuic natione Ar(/eum TrochiJum^''] nomine jirimum qu(ulri(/anan

inventorem esse dixerunt et pro i/iventiour sidenim locum possedisse.^^)

iam vidc mihi inier quot rerum invcntoros versemur. Piras Cal-

lithyiae pater Trochili avus primus lij^neum lunoni simulacrum

Argis constituissp dicitur (Plutarch. de Daodal. ap. Euseb. praep.

ev, III 8), Callilliyia prima lunonis sacerdos fuit/'') Trochilus pri-

mus currum invenit, Triplolenms denique secundum famam Argi-

vam Trochili filius frumentum primus hominibus ostendit. famamArgîvam refert Pausan. I 14, 2: '/Jyfrcu ovv utc .(riprjiQct fc "Aqyog

i/.ôvcur ntrkaßyoc (U^taro otxio xul wc A'(>rf;«»'«>ic r/yr ÜQTiuy^y

^TUCTuîi^ri T^g KÖQKî; di^y/jfTatto. {'(TifQoy dt TQOxiôy IfQOif äyr^y

ifivyovxu i^\/^yovi: xaicc *;f<yo^ \//'iy»'oôc ^/i>^r>' f/atTi»' igt^y^ît-

ux^y xcä yvyaTxd re ÊlfVöTyog y^pcti xai yfyiaO-at oi naXditg

EdßovXäa iud TQtmöXfftoy. Öde piy 'jQytiwy iatl Xöyog, quae ex

Argolicis fönte scripto, cuius vestigia detexit Wilamowitzius {comm,

gramm* II 16. Hermes XVIII 259), translata esse conßdo. artifl«

dosa sane coninnctio fabiüae Argivac cum Attica, aed memineris

KaHiidvmv Trochili aviam redire apud Eleusiiiios. poeta hymni

in Gererem inter Gelei filias quae vagantem deam salvere iubent,

**) cod. Orsilorhum qiiod duLM» sclioüasta Arati corrcxi.

cf. Hinronyin. ad aiinuin 449 (Euseb. ed. Schoene II 25): yrirnui qua-

dtigam iunxiMe fertur Trochilus.

*^ ct. praeter PlaUreham SyaeeU. S: KtüJMvia mtQ€u^H Ir V^fJtftiny Ugattvat r«(*JI<>ar. nUiU nori docet Aristid. or. XLY 8 (t II 8 Ddf.).

ef'tfnini KnXXl9vt<t non divcrsa est ab 'loJ teste Hesychio s. v. 'Iiu KaXli-

9viaaH' KttkXiüvtaatt fxttUtto <j nQiutri Ugtta tW.'9i}»'ffc < ff 'Afiytt 'HdOS?^.antiquissimus teatiä videtur esse Pboronidi» auctor (,fr. 4 K..):

KiitUl»96q nlui»Sx9t 'tÜMfinuidos ßaatitliis

ngmxfi »oa/utiaty Tttgl xioyu uaxgov Mtwîfft

quem Mite OCalos videtur liahuiHflo AoBch. Suppl. 281:

xk^dovôy " Ugas ifuai dwf^drwy nott

Yt¥(o9m tgS' iy Ugyti^ /»oW.

tbm^ya lue patrem yoeat Henodus fr. 174. apad Hygin. fab. 146: t* H-rmtho H Caäirhm Argua AnaloridM Driopa» restitoae Pinmte et CaBäkoe.

Digitized by Google

CAP. III.

<'.allilhoeii exhibet — rj tun' TiQoytyearattj ^ti' ün;(t(fü)y (ilO). iam

liat'c milii repula. Trochilum in caelo indagaveruni uoiniulli f/m

de siflerihiis scripserunf, cjuibu.s verbis poetam quendam subindicari

suspicor conlatü altero Ilygini loco (II 4), ubi Hermippus qui de

»ideribus scripsil paene eodem modo laudalur. at Hermippus ex-

duditur, quippe qui Trionum sidus cum Arctophylace coniunxerit.

contra Hegesianactem qui item de sideribus scripsit^) auctorem

esse eatasUiisiiii non temere mihi videor oomoere. nam Tripto-

letiittm QBftcom lasione Geminoram sidiis efflcere statuit (Hyg. II 22),

siquidem eram Tidit Robertus EraUttlh» eat, p. 222. quodsi Ulum

spieta fiima vulgari ez Trochilo procreatum esse Yoluerit, quasi

steimna inTenloium vel in caelo effidtnr. cui ooDiecturae unumest quod addam. Triptolemus ex Hegesianactis sententia teste

Hygino II 14 primm hommm tma rata dicUur unu, ne atrmt nuh

raräur. perfectum Igitur reddidit invenimn Erichthonii rotarii

Attici (Hyg. II IS) et Trochili rotarii Argiyi. itaque donec me-

liora edoctus sim, et Aurtgae et Ophiachi (sc. Gamabontis Geta-

rum regis) et Gemtnorum sidera ab uno Hegesianacte expUcata

esse statuo.**)

ainl)o t:iiu|iiaiii iliserti.ssiini stcllarum intorprott'.i hiiulantur a Ptolt;-

niaoo {y 'liiotpviat {hiwjr. ijraec. ed. Woat. p. 55) nüy^y' ' Ilyijaiiifai rt xai

"EguiTitnftä «rr* alVpifi' ritqta aal wJiXti rttwtt tOt tf uiviftttm ßißloK iymttt-

9tPfo, nam quod Robertua p. 331 n. 3. lioc epigramma a Bergkio

sine ulla probabilitntc ad *lito(fv^ rclatum ease dixit» Bukiii oscitantia dc-

ceptus est. <|ui in vita A raten fTI p. 433) verba Ofikt/tntns fiiftputtu o

ktvi 'idtotf viaty ovna^ turpiter omisit.

"*) coneiderent qoae dispatavi, si vemm vidlaaet Maabiaa amiena, qui

argomentom alteriut fabalaa Erigoneae az Hjrglno aagadter eimclMtam ad

Hegeaianacteni rottulit Iiis maxime nana argutnentia, poat Eratosthenem vi-

xippp poetain . <lf si<liTil)ns dedita Opera episse. lioroap Atticos in caelo

iiulagavisso. initto jiriimiin (|Uod non est moinenti in iiiea diBputatinne.

bt'd duo ulia non miuiiä nieac tavere couiecturae apparot. tertiutn addidi

de Triptolemo egiaae Hegeaiaiiaatein taate Hygino. eatetuoi Trochilamfabnlam ab Heniocho poeta eonnico aeriptani novimna ex Ath. IX 408>,

quanquam quis fuerit — servi nomen esse coniecit Meinekius hist. erit.

p. 421 — piano n<*«fiinus, id qnod pano dolendiim. inventorcm quadripnnim

loco mutilo conclajuatoque Corippus (laud. lustin. I 334 sa. Part«ch) nuuu-

navit, aod ez<^t<— ^sss ^ rtferam prmoB itmxiue ^driga»ei eumt» arwtam mamu Pdopemqtie teetmdvm

Digitized by Google

PHAETHüN POETAE ALEXANDRINI. 61

Bellerophontem Oenomautn Myrtilum qui in caelo indagave-

runt pendent ul fas est conicerc ex Iragocdia Eiiripidea. ex

eadem pendet poeta Alexandrinus, qui Phaelhontem aurigam cae-

lestem sideribus intulit. atqae Euripides Hesiodum secutus ipse

quodam modo prolusit, cum adulesccntulum in Luciferi sidus abi-

isse in flne fabulac prommtiaret. hunc catasterismum sdte im-

mutatum ita in usum suam conyerUt poeta doctus, ui remoto

Boote Pliaethontem Aurigam cum Trionibus sItc Plaustro con-

iungereL sie Nonnua Dion. XXXVUI 425 ss.:

siderum positionem in caelo si quis Tel obiter inspexerit, coUo-

cationis natura Booten cum Plaustro coniungendnm esse fatebitur.

sensit hoc qui Pbaethontem Aurigam cum Plaustro iunxit — numsenserint qui alios caelo intulerunt Aurigas in dubio est — itaque

rerum caelestium perturbatione in primis Triones Bootemque

adfectos esse diserte monuit teste Ovidio (obscuravit artem Non-nus) 171 SS.:

tum primum radns ffeUdi etduere 2VioM8

d vetUo fmstra im^Ûirmt a^quore Hngui

« «

U quoque turbatmn mmorant fuyisse Boote,

quamvis tardue eras et te tun pJausfrn tenehant.

ergo invitus statione sua eessit Arctopbylax, scilicet ut mundo re-

in »oceri tenisse uecem. praettantior alter

fnrentiis nenn" fut plii» xponsne t'unrti/M nmote.

hunc reteruiii yrimi ritum non recte voUhant

tue deuf» Sokm reeta non mente putante»,

ubi Tari« viromm doetonun conaminn congenit Partiehiiu.

^ BellwoplumtMaenm Phaethontp c'oiiiaiizitHoratinseatiii.IVU 25m.:terret nmfnifttus l'httethim arara»

spei rt exeiiipluiii i/rare prnrhet nlex

{'egasus terrenum etpiitem graratus

BeUerophaUen.

tmbutliu FhaeAim converaas est e Graeco îti9m¥ (Apollon. IV 098);

ne quid vero nü» Aiexamdrinae aubcsne opincris, apte monet Kiorslingius

hnor iiisolontiiio oxompla ex Enripidc Horatium petiviBse. Bellcrophontia

cxcmpluni iain Vind. Isthm. VII 45 attulit.

Digitized by Google

62 CAP. III.

crealo illius inuucre fungeretur novum sidus Auriga caelcstis.

quo iiulucto lorsitan tecte pugnavcrit contra eos poetas qui Booten

una cum Trionibus caelo illatos esse adfirraaverunt, veluti contra

Herrnippum auctoremve fabulac Erigoneae. sed nolo hoc uti ar-

gumento, ut aetatem poeiae ignoli definiam, cum carminis ipsius

ne exiguum quidem fragmentum supersit

d.

Glaudiano toste Sol muMwn tenmpUmit inter sidera feoepit.

Gycnus est sodalis Phaethontis, de quo Vergillus Aen. X 189 sqq.:

namque fmmU Uiehi Oifemm Hm&tkuKik am&Ü,

papuleas inter frondea umbramque snrorum

dum eanU H matthm Üuta atMureanmUm mott» plmia duxme Miudam

quae vetus scholiasta apud Serrium ezplieat:^') fuU eUam quidam

Lig¥8 Cjfemts nomine Mm^äm emihn ab äffttkm daimhn mnator

PhtMoniU, qui cum mmt flent exOnämn tingo tuebt in wem «li

nminis versus est, qyipoeUa ab ApoUkf hd9t tAfeiw ma^mAw mtContraria doeet OTidius, qui Cycni transformationem fabulae

Phaethonteac adnexuit 367 sqq.:

wlfuit hic monetro pnUes Stkenekia djcnm,

qui tibi materno quanwie a sanguine iunctiis

metUe tarnen Fhtüihon propiar fuii, üle relido

(nam Ligurum populoe ei magnae rexerat urbee)

imperio ripae viridee amnemque querellia

"^t) qaadam tenus vel hac in rc pracivit £uripidw Or. 1001 at.:

'Mhv ftix(ßaXjk¥ UQfta

ovQttyov fiQoaagftiMWt >

fiovonoikov ii Au,

itg i69¥ «kkttv Ztve ftiTttßdlXet.

^1) eholiastae yerba litteris orMuoribiia exprimeada enimvi. eeteram ex-

Boriptnm vidotur esse hoc sckolion cx scholio Antoo uberiore qotm aostonemus ad 275: lot'ioy roy Sq^w ol uiy kiyova$y oyra xvxfoy xonMVC^M^fymtl( lifiiiy J9V 'JnöiXuy^s arc ftwetxöy orra. cf. Paus. I 30» 3.

Digitized by Google

rHAETilON POETAE ALEXANDRINI. 63

Kridanum implerat silvatnque sororibus aueUttHf

cum vox esi imuata viro canaeque capiüOB

dissimdani plumae eoUumqit$ a pidart Imige

porrigUur digüosque ligat i¥nelura rvhmUta,

penna laim pM, temt os sine aeunrine rottrum.

fit nwa Oêtim ama jim 99 mm^îm hnqifCTBdtt, ut inUuie mifsi mmor igms 06 iÜo:

ttagna /teiii patuto9quB faen igmmque fitOMU

qtm9 9aM 9hgH cmttraria fhimmm fhunmh —contraria dico: nam qni Gycnum solis lacem perosus stagna pe-

tere adfirmat, Is profecto sideribus iUnm inferre non potuit. et

felici casu Ovidii auctor quis fuerit ex Lactantio Pladdo compe-

rimus, qui argomento fobeUae addit ric PhanoeUB in Oupidinibm,

Phanodem adhibitum esse a Nasone docet met. X 83 s., ubi Ter-

borum concentum cum frg. I 98. iam Santenius animadTertit;

itaque fides Lactantii haad mediocriter augetor.

Ugunim laus musica antiqailas videtur percrebruisse,^ quamregi tributam catasterismi poeta more Alexandrino exornavit

fideiussore Vergilio (191). sed amoris Cycnum inter et Phaethon-

tem antiquissimus testis est Phanocies. impugnavit sententiam

eius carminis Phaethontei scriptor, qui ut par est amasium Phae-

thontis in caelo indagavit. utriusque sententia ex oloris natura

expUcari licet, solet amare avis illa umbrosa desertaque stagna,

unde qnae Phanocies et is quidem nimia gradatione usus finxit

locem accipiunt. solet cum dangore alte Tolare clor Phoebo sa-

cer candido colore conspicuus, e quo more catasterismum avis

nulk) negotio fingere poterat poeta. et revera fictum esse docet

explicatio vulgaris fabulae olorinae apud Hyginum II 8 (de olore,

cuius specicin luppitor Nemesis amore captus adsumpsit): ipse

autem [olor] avolavif et quoll ab hommihm alte volans [inj caelo vi-

dfhatur, inter sidera dictns rsf esae cnnstitufifs ; quod m falsum dice-

retur, luppiter e facto cum volantcm . . . conlocavit in mundo, hac

fabula sprcta novum catasterismum induxit noster poeta, in quo

^) Socratcs apud Platoiiem Phaedr. 287 a iocatur 'tytre rf/j, ut Afotac«,

ianu^vfitay. nimia severe iudicat Müllenboffius detiUvIu aUertumitkumie p. 2id.

Digitized by Google

€4 CAP. m.

exeogiiando ApoUinem — liuic enim sacer olor — com Sole <|iiasi

in unum corpus putavit coaluisse. Callimachi igitur a partibus

stat, qui in Hecalae prologo galeato (Naeke opmc II 46 s.) acerbe

eos carpserat,

oi w xai Ân6)JMiva Tiuvctoxioc. ^HfXioto

X^Q* Starîfiyovüi xal tvnoda Jîy^v'AQzifiiöoi (frg. 48).

cuius confusionis auctor fortasse fuit Euripides, qui in Phaethonte

ipso Clyincnarn diccntcm facit:

w xakXnftyytc 'HXi' wc (i' ä/rojkfffac:

xai röi'd'- Ânö'jj.uiv *V ßôiotg ÖQ^âii xaMfj

6<fttc la (Jtyüiyi ' öt ofiai ' olde daifxöyoii'.

quanli autem pretii est disertum Claudiani tostimonium loco Ver-

giliano egregic stabilituin. absquc illo cnim vix divinarcmus cii-

tasterismum Cycni a Nonno Ovidio Luciano Sulpicio i)lane omis-

sum. inier quos unus Ovidius transformationom saltem Cycni

narrat absurde signilicatam a Pliilostralo lioc modo: ^HQtdavM

hîTTsaf-lTai, xai TrctQf'^fi fiv^ü^> iii'u iin vdair xvxt ot yäq t)jj ihu-

(f V(J(äytfg jycfiJ rö ivtsvOiv xal notridoviai lodr^y tö fifiQäxior, dyi-

Mu f€ adt(Sy äÔ^ttoai Kavßtq(a tavia xcä "Iotqo) qceoytat xai oi}-

Siy äy^xooy itnm tov totovtov Xoyov, Zf-<f VQia ts xQâovta^ Trqog

T9l^ Mîwoti oiAoXoyr^ccu. rix quidquam probi es bac ariolatione

elicueris.

e.

Qui Pbaethontem Eridanum Grciilum laetetim Gycnum in

caelo monstraTit, eum etiam Heliades Phaethontis soiores — namGlymena in censum non venit — monstratiirum nobis esse expec*

tamus. neque fallit ezpectatio. Glaudianus 1. 1. 172:

stat gdidiB Auriga phgia, veHigia fraHiri»

Hyadum band longe ab Auriga remotamm fabola scitissime ad

Heliades translata est. Âtlovroi yäff toS îafutoif ueA Al&qttg

t^g *Afefle»w0 (sentis cognatioDein Heliadum) xad« ^» MowftOög,

de bestia diversa apud scriptores divcrbos cf. Robert ErcUo»Üt. p. 13 s.

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXÄNDBINI. 65

iniawfkiq wo§ ädtitpoB (schol. A Horn. S 486), quae fabula quamapte Heliadibos accommodari potuerit, tarn perspicumn est, ut

verbis parcere liceat. dissentit numerus Hyadum apud Husaeumab Heliadibus. sed egregie monuit Wieselerus 1. I. p. 13 a scho-

liasta Arati traditum ease (172) Euripidom in Phaethonte (fr. 780)

tres tantum Ilyado!^ memorasse. Heliadum catasterismus cumalienissimus sit ab illo — quanquam inforre voluit Wieselerus —haud temere statuere mihi vidcor Alcxandrinum poetam primumHeliades cum Hyadibus tribus Euripideis contaminnsse, ut prorsus

noyam (abulam efficeret at inquies idom Heliadum transforma-

tionem narraTerat. nonne plane inficetum atque absurdum vir-

ginos in arbores mutalas sideribus inforre? sane, sed cum constet

et de transfonnatione et de catasterismo, ulriimque iuxta narravit.

ergo ut fas eril couicoro transformationi vel Hesiodo noiac Op-

peln it suam sententiam — d/j.c'( nc o/r/or^pjy TTfXt-rm tfcntc (Nonn.

XLI löö) — non in arbores abiisso ilias sed in sidera.'*) qua ra-

tlone fabulam Ilcsiodcam cum doctiina astrolhetica saeculi sui

conciliare potuil. atcpio laudandus est (juod sidera haud lon^'o

caeli intervallo intcr so distantia coniunctim exposuit. ad Plau-

strum tendit Auriga, Aurigae pcdibus adiacent Hyadcs, quas in

nieridicm versus excipil Eridanus; unus Gycnus satis remotus est.

Catasterismis perlustratis supcrest ut levem diversilateni (Uau-

dianum inter et Nonnuni paucis attinfâni. hic lovem, ille Apol-

linem omnia lurtus monumenla sui Olynipo signantes facit. quae

ita inter se concilianda esse puto, ut loveni vt^l precibus Plioebi

coiniiiotuin vel in gratiam cum deo redeuntem catastcrismorum

auctorem t'uisse staluanius.

lam componemus quae de poeta, cuius epyllion summis Unca-

mentis descripsimus, expiscati esse nobis videmur.

I. Alexandrinum fuisse vel cataslerismi docte atque argute

excogiiati clamant. ab Aegyptiis, ne dicam Alezandrinis ortum

esse lepidum de Trionibus inventum quasi digito Yideiur mon-strare (cf. p. 61). qui tale finzit revera sidus eyanescens ac paene

^) de hoc more poetamm Alexandrinoram cf. Mein«ke AntU. Alex. p. 70.

FUloloc UntModiiiatHi YHL 5

Digitized by Google

66 CAF. IIL

occidens observasse censendus est. at anno 300 nunquam occidit

Ursa inde a 29^ latitudo vero, ut barbare loquar, Alexaudriae est

31» ll'.'"^)

II. Vixisse non solum post Plianoclem, cuius de Cycno sen-

tentiam impugnavit, sed etiam post Aratum, ex propriis siderura

nominibus nfficitur. "Hvioxor Arati Pliaethonteni, "Ogvt'â translata

fabula Phanoclea Kvxyov nominavit, quibus Circulum lacteuru a

Pythagoreis, Eridanum ab Arato desumptos, Hyades-Heliades de

suo addidit.

ni. Neque Hermippum, de quo constat, nequc me quidem

si audis Hegesianaclem esse fuse demonstravimiis: (juaerendus

igitur inter ceteros eosque nobiliores (patyofisyup poetas. ")

IV. Nobilem Aiisse poetam imitatorum turba videtur clamare,

quanquam non opus est statuere omnes Carmen ipsum manibus

trivisse. transiit enim in syntagmata myihographorum, de quibus

proxima paragrapho dicetor.

^) Uraam paene occidentem iUo tempoiB Akiuidriao potuisse obsenrari

compatatione menm in nnun inttituta doeait me Bnuduns coUeipi. eetentm

ax Tflniboa OvidiaiiiB 195 sqq.:

eift locuK, in rfemino* fif'i hrncchia ronravat afw$ScorptuM et camla ßexi^que utrimque lacertis

porriffit in spatium nignorum mtmbra duorumtempus poatae aconratiiif definiM fimttn datndavi nam inoertam est,

qaando Signum SeorpU dividi eoeptom sit; cf. Ideler oKronom. heohaehtmi^n

der alten p. 373.

Hygin. II 8: hunc <[olorein>' xrx»'o»' Graeci appeUant, (juem complures

<Aratam (275) dicit> propter ignotam Ulis hittoriam communi genere avium

^ Tiz pnto Noimam XXXVIXI 391 <de Mecenrio plaiieta>:

ratiouem habuiue nostri. sapit haec doctrma de Solls corde aetatein re-

eentioMD, de qaa cum frustn IfbroB eireonuqpennan, taubem in Dieebileri

lexico de aatronomia eonacripto baee veppeci: Ou'toßt beatklmet dm ramm in»

den mitteipunkt der sonnenscheihc, bis 19 bogenminuten wn» dersMen enifenU . .

.

et alio Inro: bei widersprechenden Stellungen <planetarnm> trat das gewicht

der einzelnen planeten «. *. tc., die dignität, ein, je durch eine zahl angegeben

und die ^dlung, welche die lUmmeUkOrper zu einander hatten, z. b. im herzen

der tonne (Mi iß mimaen vo» der etume entfernt) . . . unde mihi qoidem nondnbinm videtur eaee, qnin ex mm* (emporis ratione loevtas eit Nomns.

Digitized by Google

PHAETHON POETAE AXÊXAMDBIMI. 67

3.

Eminent inier imitatores poelae Aloxandrini Ovidius et Non-

niis. illius narrationem si recte cxplicuimus ex Eiirii)idc j)octa

noslro l^hanoclo conflatam esse conslat. iam quaerimus ipse-

ne hos tres adieril iniscueritque an contaminalos ex fönte secun-

dario petivcrit. atque Euripidis tragocdiam a Nasone lectam esse

nego. vcstigia imitationis perexigua detexiinus. sane in fine libri

primi tragici Phaethontem inter et Ciymenam sermonis conimo-

nemur, ncque Meropis deest nienlio (7G3). sed in fabuia ipsa per

partes narranda piano roliijuit tragicum, nisi quod semel obiter

iniecit mentionem Meropis (II 184). nam Meropem e fabuia plane

remotum esse a poeta Aloxandrinn satis superque demonstravi-

mus. itaquo si ipsuni Euripidem adhibuisset Ovidius, multo plura

imitationis vestigia reperiremus, id quod vcl una fabuia Pentbea

comprobatur.

Calasterismorum poctam lectum esse a Nasone Nonnus docet.

at miruni videri possit, quod calasterismos ipsos scilicet summampoematis ne verbo quidem commeraoravit. quanquam hic scru-

pulus facile tollitur, si fabulam quae est de Gallisto Phaethonteae

adnexam perlegeris. profecto haec sideralis neque catasterisraum

(inUrsam eadestem mutatur Gallisto, in Arctophylacem puer

Areas) in fine namrtionis memorare oÜttiis est poeta (II 587 ss. cf.

606a). iam vero reoordanti tibi id mazinie egisse ülom, ut ^watni

renim wietate animos legentium ddeetaret, ne similes fUndae nt-

DHs cmnolanntnr, ooosulto omissos esse catasterisflDos apparebit^

Phanoclem, ez quo Gyeni nmtaiio petita est, num ipse legerit

(quod mihi quidem param probabile videtur esse) disoenü nequit.

neque multum irefert; nam artifidosa trium poetamm contami-

natione necessario adducimor, nt syntagma a nesdo quo mytbo-

''*) Ovidium respicit Nemesian. Cyncg, 34 88.

(In (]ua monai AnaL AUxandrino-Romana p. 568S. de trist. III 4, 29

iam p. 24 dizi.

*") PhaethonÜs eatasteHBmilm nescio an tecte slgniiicare Tohierit Amor.TTT |0 «5.

• l'ruita (/uiä referam Tlubatuniue semina deittes,

jpvi wfmerent jlammat ore /imim hcioe»,

ßan geni» eUdrm tuM, nrorm . .

.

quod tt ita eat, commodae penpicnitatu causa AsrifS Mribandot wL6»

Digitized by Google

68 CAP. m.

grapho conditum in Ovidii manibus fuisse statuamus. ilie igitur

quisquis fuit et Euripif1i> ft calasterismorum poetae et Phanoclis

commenta contaminavit. cui Ovidiiis ita adplicuisse se videlur,

ut tenorem rerum ab illo confectum tanquain filiim sequeretur,

sed modo moro suo longiiis exspatiaretur , modo colores plures

ex })oeta Alcxandrino inferret. ita fartuni o>t , ut ali(iuotiens

biet narratio. Totliyn ex aedibus marinis ad excclsam Solis

arcem rettulit (II IfiG), Pharthonti in dicm currum potonti (ut

est apud Euripidem) piaocepta dat pator ac si in annum (ut est

apud poetam Alexandrinum) jêtivisset."*') talia vero syntagmata

in usu fuisse Romanorum decantatus ille libellus Parlhenii docet,

qui diversas fabularum confomiationes non semel dilipronter ad-

notat, Ovidii fuisse in manibus non solum lopido exLMUplo liobtr-

tus (bild und lied p. 231) probavit, sed etiam Cailistus fabula ex

Pseudoeratostheno i. e. scholiis Arateis bausla clamat. quodsi

recte disputatuni est, vide mihi tpianti fît momenli ad arlem

Ovidianam aestimandani. auctores non solum suo usus iiidicio

secutus est, sed etiam quae parum sibi vi.<a sunt (juadrare in

comjjoncndam fabulam veluti catasterismos plane omisit. trans-

iisse vero fabulam riiaethonteam in tale encliiridium — ut taceam

de Hygino — comprobari potest e scholio Horn, q 208: UnoQku

T^v fi^äga tivoq eXfi natqdq* m^fisvog di tig *HX(ov naqeyiêto

inl r&s to9 nargdg dptaeoldg. yyuqta^g o9tmg idOwo to0

nuTQog in' dJJyo¥ adr^ <tvyx'*^Q^^ %i äQfta luA tovg ivtf^Qug,\\Önmg

rccte Mavonis p. 137 conoxu diltivii DcucaUonoi iiu-pruHifiiio Phae-

thontei: </<>*t; (Unde coinhination der beiden inyüieu luy in den i'dhtLaaminlungen

auch dem Ovid vor, nur da$* er »ie nicht benutzte uad demjenigen fabelbuch, uro

die ßut am Lûton angdcnSpft «w, dem vergug gab, er verrät nämlich seine

iemUnis in beiden fääen, indem er bei dem frevel de» Lykaun MeU I 235 den

Zetu mit dem Uif: :urüclhaUen liissf. damit nicht die weit in flammen geriete

(t'ine fi>/'/e, die dir hlit: des Zeun sonst nie und nirgends in der mytlntlogie hat)

und indem er da, tco er die PhaetJtonerzaJüung beendet (II 309), andeutet,

veehalb er mm niekf die Hut folgen Uket. Bobertl jgitnr de hit venibos con-

iectniti (ef. adn. 46) coneidit.

Digitized by Google

PHA£THON PpETAE ALEXANDRINL 69

fiiyto avyxtogeT dtduâc rb itsralxfiiov.\\imßdg di ixeit'og ro9

äQ(iaTOC äxUXTbiC iif^QUO, (SüTf TTUVTCt TU tTll T^g Y^^ffQV-yftv. xui ötj Ttjc ihf ôffvi'fjc imaytJt' a^rov xfgctvyM toi' .//a.

xataTTfCot'ioc iciîov iifiä iijg i^ttttc (f).oyÖQ tnl inr ^HQidccvfh'

norafioy xui<fi/u^h iog tu u()t).(fai :tuQuyn'()}itî'iti x«iu %6y löjioy

10V Ktkrtxov TXfXüyovq f\}Qt\roi i' iûnntc, udiu/.i-i7TT(ag xctl yvxiog,

ö!}fy xaifÄi-iâag o Z^vg laviatg äyctfiyrâiy {uiti rjC/utr ci, Buttmannus)

H'i7Tohj(Jf Twy xuxior fin«(ifx)./.uiy cti}iftg tig tetyiîQOvg \aintQ t-ldi

dtydoct^. jJyf-iat di xui H'itv'ff-y ct;toyhyyua%Htt idy ijXfXTQoy i^g

dQxuiag oifioiytjg unodaxonnKc [Y) lovioy xuqnoy dnö rov diydoov.

jy cJ^ \mo{>kt /iu(fu loig iQuyixoTg. Xaiickius FTG. p. 18 latoQtuy

dubituriter ad Aescijyli Heliades rettiilil; at hoc missum lacien-

duin. at(jue omnino paruiii fidei Iribucndum esse verbis /}

iaroQiu .liitHt loig iQuyixoig post ea (juae E. Schwarlzius de scho-

liis lloiiitricis ad liisloriani l'abularem perlinentibus disputavit,

facile concesseris. iiunio o diversis poctis coiiflata ost. Rhode

Solis uxor Aeschyluni sapil,''') Phaelhontis de patre dubitationes

ex Euripido promanarunt, consilium caeli visendi Phoebi prae-

cepta alia (fortasse eiiam Heliadum transformatio, eliamsi ex

Uesiodo AeschyloYe desumpta esse polest) poctae Alexandiino

debet; Cycni mutatio catasterismi nescio an ezcerptoris culpa

omissa sint ex bis igitur missls rebus panim üiter se oongra-

entibtts continuam nairationem efficere studuit mytbographus.^)

eodem fere modo rem insUtutam esse censeo ab eo, qui copias

"*) eoogndt cum bis Dio ChfTMtt or. 86 (II 93 B.) ... ^«w« vtti-

tiQoy ii¥iog9¥ *HXiov nttlitt ihf^tiw imdvfjijartyftt /aA<»q( xai d<ivft^p4^v nm0$

Toff 9y>]roti naiSiä( tthâaun'ot' na^fi rov TtiiiQos fniatf^yctt nf» SttpQtfif tfiQo-

fitvoy Tt aräxiKX Tttiyttt y.n t utf liû i Cifia x(ti (f\ i n y.<u r0.of aCioy

dtatpOaQ^rm nhiyitutt irtö rov XQtiitoyoe nv(>o(| ut ex simili illum huusiase

fbnte ulfliniaYeriiii, id qaod ^hini Dencalioiiei msotioiio in a»qn«itilNit

sabindicata videtar eomprobari.

>) Rhoden Solis axorem Oridius quoqne novit Met IV 204 (SoUa «mo-

res enumerantor):

nec te Clymeneque Wutdotque

Me tOMf Aeaeae genetrix pidcherrima CKnccf;

Pevee Cirees matmr ex Heaiod. tbeog. 956 sq. petita est.

**) fitrtttxfi—i^ Tox tregiea poetam sapiL

Digitized by Google

70 CAP. DI.

fabularum Nasoni suppeditavit, denique quaerendum est, quos

auctores secutus sit Timaeus apud Diodor. V 23 (cf. Polyb. II

16, 13) Tifî dk tovtov (sucinum dicit) noXXol tatf naiatdSy dvi-

yQai^fay fjtvd-ovg natn:€lcSg äjiKnoviUyovc *(d dm tcSv dn'orfXco/Mr-

xtav iXfyx^t**^'^*'^' ôXXoi ytto twv ifTiotr^Twv xa\ rwv fSvy-

yqatfifav (fuol 0at!}ot'ict ibv 'HXiov itii> v\6%>, nutda dh rî' ^hxi-

av öyTUj TTfXdai i6v nctt&QU f.i'iay riÛqav nagrc/ioo^frai jov Tft'^qtTT-

TTOV (TvyyoyQT^'Hi^Tog di aihoi tovrov tdif fiiy <lhü!}ôi'ta ü.avrovxa

10 ifl^QfTTTToy iîr^ dvyaCât XQcrcfTi' i<av ^yuSi', rovc S' Irrnovi; xa-

jceffQOprâctyrag tov naidoq t^fyfx'^^pca tov (JvyijOôvg dgofiov xal

TO fjUv TTQWtov xavä TOV oôaydr rx'/.ttyüifjdvovc ix7rVQfS<fai tovtov

rtal TTOt^Cat i6v vvv ya/.ai icey xakovfifyoy xvxXoy, fura

ravia TroXX^y T^g oixovtUyrjQ tir^f^Jâyrag oi^x dkiyi]y xaiaxatty

yo)Qay. ihö xat rov //tue ceyayaxi rjfrui rog t/ii lolg yfytyrjiityoic xfQav-

yoiaai fiiy rdy (Ihe^!h)yrn, (},yox(eic«rrr^(Tak TÖy ^hoy iiil rr^y avyiÔ^rj

7roQflay. rov (Ihaôyioc rrfffoyroc n{)dc rüg fxßoÄctg rov yvy fladov

xakoviih'ov ;rotceitov, tu (U ,ia/.c(i6y ^HQtduyov /TQOfTayoQfVoiifyov

y'}Qi]y^<Tat (Uy litg udthfug ctihov li^y tt/Ut'ii^y<fiXorifiorctra , dut

Tr^y VTifqßoXiiy Trjg ÄiVrjy^ [i'-'io i^g f/ifTfö)^] fifra(TxrjnanrT,')^tjyca lijV

ifViStv yiVOfiivctg alytiqovg» tavTag di xat' h'ucvioy xatie r/jy avir^y

(Sqay däxqvov dtfUvat n«A to^to trijyyvfjt€yov änoTfXt-ly tö xukoviuyov

1^/^xiqov , . .^^) narratio summi esset momenti, si aliquot saltem

poetas historicosque nominasset sive Timaeus sive pedisequa eios

Diodorus, e quibtu esset conflata. nt none se habet, panim lucri

praebetf nisi quod dtversas fabolae eonformationes ita oontami»

natas esse agnoscunus, ut continua efBceretur narratio. idem

effedase enchiridii anctorem, cuius ope usus esset Ovidins, supra

doeaimus. mrationem vero cireali lactei, cuius originem paucis

tetigit Diodpras, ne a catasterismorum poeta profectam esse te-

mere quis coniciat, iterum moneo Aristotele teste iam Pythago-

reoa operam dedtsse, ut ex Incendio Phaethonteo originem illioa

repeterent. prorsus igitur obscunun, cni Ulud debeat Timaeus.

iam si quis quaesiverit, quemnam ex parte sequi potuerit, cum

""j Etym. M. 127. 21 post fabulain Phaethontcani narratain adtlitum eat

r) Ji laxoqitt nufiä diodtift^^. sunt tarnen quae grainmaticns apud hUtoricom

inTenire non potuit, yelnti ntionalittM inveiktaiii Pbaethontem inw^ i»

r«v a^pqw m) »(««trr« M vijy nJüvtliw (cf. «dn. SO).

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDlilNI. 71

de Euripide cogitari non liceat, Aescbylus vix in censum veniat,

Hesiodns videtur saperesse. eiiiiis feiUgia in descriptione in-

cendii et caelestb et tenrestriB remaiuiBBe si statuis, eqnidem nonlefragabor.

4.

Manca forot disputatio noslra, si sarcophagos quibus insculpta

est Tabula Phaelhonlea oniittcrcm. de quibus ut aliquanto co-

piosius disputare po?sem , Hoberli boncvolonlia factum est, qui

omnes meum in usuni accuratissinic dcscriptos dcpictosque co-

iiiih r transmisit. cui viro doctissimo vel hoc loco gratias ago

sunimas.

Secernendi sunt sarcophagi tcrlii post Christum natum sae-

culi ab eis qui secundo cxsculpli sunt sacculo: hos solos ad exem-

plar sat antiquuni rodire, illos multis figuris auetos minimi esse

pretii apparebit, prioris ordinis adfero qualtuor: Ostionsem {A.

anmtli ddl' inslituto 1869 \). i:JO ss. tab. F. ed. Wio>c]or; cf. Matz

eph. (irch. 1870 p. 113) Florcnlinuui {B. Wiesclcr Phactlion n" 5)

Blundellianum (C. Michaelis ancu nt marhles n"-221. p. :}74. cf. Ro-

bert deutsche Utteratitrztj. 1884 sp. 283) fragmentum Vaticanum

(i>. Wieseler n«»- 3). ex bis Ostiensis est tripartitus, bipartitus

Florentinus, rcliqui nihil nisi precantcm Phaethontem patrem

matrem repraesentant. Ostiensis ita a sculptore dispertitus est,

ut tanqoam tres fabulae partes evadant: spectamns enim — ut asinistra ordiar — Solem a qnattuor Horis dnctum, quem nt cur-

rus nbi potestatem faciat regendi adnlescentulus obsecrat. se-

quuntnr quattuor yiri ingentes equoram caelestium domitores dicto

Solis audientes. mediam partem explet Pbaethon lapsus, cuius

supra pedes in caelitm erectos et sinistrorsus prope equos turba-

to8 et dextronns equitant DioaeorL infra Dioscorum aimstrom

sedet Parca Toltnnen fatale erohitnm maoibns tenens, eai prae*

cedit Cycnns senez bacalo innisus; nam Gycnom esse docet olor

band procul a capite Phaethontis stans, füturae mutationis omen.

deztra sedet Eridanus. post quem sequuntnr Heliades Ingentes

Roberto iudice huc translatae, nt figuris in sinistro angdo ez-

aequarentur, denique Sol maestns Gaelo insidens**) deztnun genu

Caeluä iuvenis sedens repraesentatus eat, qui rotam tenet, cui ia-

»

Digitized by Google

72 CAP. III.

innixu.s. adloquilur «nun iuvenis manu porrecta, post tergum dei

eminot puella, quae sernioni videlur aures praebere. — sarco-

phagi Florentini utruinque unguium singulae occupant Horae,

Phaethon iuvenis alque Sol, quem obtestatur ille, proxime ab-

sunt ab Hora dextra, iuxta sinislram apparent Heliades in arbo-

rum nescio quam specicm se convertcntes, prope illas alter Dios*

curus, equi cum curru Pbaetbontis, quem excipit Eridanus; a

deztra suj^ eaput lapsi adstat Gycnus senez maerens, a laeya

olor repraesentatus est inihi equos Solisi denique propc Cycnumartifex montis deum spectatorem addidit — nil nisirogantemPhae-

thontem ezhibent Blundellianus et fiagmentum Vaticanum: ilHc

Horae sunt Sol Luna equi Solls cum ministris; infira parentes di-

inos olim supplex stabat Phaethon incuria hominum nunc prae-

fractus. parum differt D, opercuti fragmentum ab utraque parte

mutilatum, in quo desunt Horae, repraesentati sunt Luna (?), quae

puerum supplicem patri admovet, Phaethon parmlus dextra ge-

nam patris tangens, Sol radüs coronatus solioque insidens; dex-

trorsum progreditur minister Solls clavam manu gerens, cui ffac-

tum est femur lacTum. ceteros tres qui extant in sarcophago

Ostiensi cogitatione nuUo negotio suppleveris in Vaticano.

lam placet gradum sistere, ut consilium artificis, qui exem-

plar sarcophagorum quattuor oonfecit, sciscitemur auctoremque

quem in fabula repraesentanda potissimum sit secutus (quantum

fieri licet) definiamus. atque recte statuisse mihi videtur Robertus

a prima origine duas tantum fiiisse fabulae partes, quas commodicausa Rogationem (a) et Mortem {f) appellalx). Nuntium

Bidet Sol. de co qui rotam tenet tnulta eaque incredibilia excogitavcrunt

viri dooti, quo» redargiien* non o\n\n Pf<t. pnstquarn Matzins conlato simili

sarcophagi fraginento — in eavo aodium episcopi Portensis olim ad»*'iva-

iMtsr {InM^ 1869 p. 67) — Caelum veriMÜne cognovit. uaitatior est Caeliis

iadutna pallio anpra caput afaiuato et aio in aarcopliago Portenai repraeaen-

tatus est. rola coiiunont facit Ovidii 70 aq.:

addc f/iit)ii atlfidua ra}n'tt/r vertif)i»> rmlinn

«i(fera>/ue aüa trahit celeriqut voiunune (nrijtiet

poterune rotati»

oivhu in poUit

cf. Pargold areh* bemerk, gu (Saudian «. Sidonnu p. 57 n. 1. de Caeli imar

ginibua diaputaWt O. laim ber, d, »Sehe, geeetUck, der mee, 1849 p* 63 aqq.

Digitized by Google

PÜAETÜON PO£TA£ AI£2L^DBiNL 78

(y) is addidit qui sarcopliagum Ostiensem exsculpsit. nuntius Soli

8g nävt' ftfOQtt xai nävi' tnuxovti adlatus sat mirus videri possit;

at momineris deum, qui curruin lilio dederit, neque versari in

caelo ne(]ue lapsum spectaru posse. ilaque cominodae perspicui-

tatis causa iiunlius adiectus oA, scilicet ut et speclantibus argu-

mentum fabulae priiiio ül)lutu illuslraretur et cctypo trij)arlito

ordo rerum plane exae(pjai'('lur. nunliuiu igitui, ulpole qui ad

rem ipsam fabulosam noii .spectet, missum faciamus. reslant Bo-

galio et Mors Pliaelliunlis, quaruni iUa, cum desit Clymena adiutrix

(cf. p. 24), difTert a poeta Alexandrino. atque omnino nec volam

nec estigium carminis illius a nobis reconcinnati deprehenderis,

nam catastefrismi, quos sumniam faisse aatis nobis videmur de-

moDstrasse, omnino desunt.^') quae cum ita sint, Euripideam fa-

bolam ezpresBam esse forsitan quis crediderit quam vellem esse

expressam, sed quominus hoc credam, obstant Heliades Gycnus

Eridanus ne memorati quidem ab Euripide. ergo reliquum est,

ut argumentum e tali fere syntagmate, quali usum esse Ovidium

. diximus, fluxisse statuamus. quisquis fuit qui syntagma Ulud in

usum artiflds composuit, res Pbaetbonteas cum transformationt-

bus Heliadum Cycnique apte quidem coniunxit, sed ita coniunxit,

ut quod proprium fuisset et tragico poetae — immutationem dico

toUns fabulae audacissime institutam — et Alexandrino — cata-

'"^ Dioscuri t!in<|iiam doi lUDrtit} äuepiasime iii sarcoplmîs KoniHnis re-

praeäcntati 8utit (cf. M. Albert le cuüe de Castor et PoUux en lialie Paris

1388 oftp. IX). qaibus locom caeli a Phaethonfte Aur^ expletom sabindiea*

tum esse duee Arato IfiOs.:

nimü artiticiose, sed nou proraus temere oliui coaieci. uam futuraiu aUu-

leaeantis in eaelo poaitioiieDi nanimas designat apad WieMlenun (n. 18), in

qno sapra ciomimSolis atella i«pra«aentata eit Oominorom aideri pro-

pinqua; in parte postioii Phaethon conspicitur curru uxcoasns. atqne eon-

8iilt<> artifex, cum ordern {hiodociin signoruin sculperet, Bumnnim locum Ge-

minis tribuit. qui numniu.s ina^^ni foret moinenti, si constaret nun» ouinino

antiquus esset, sed tuccnt et Eckbelius et Mionnetius. public! iuris factus

est in libro qui inBeribitnr (Mhg. dSme CoUecL de Mid. tmt. faUe par la (kmDauttire. de Bentmdt, $ee. Bart, Amsterd. MDCCLXXXVII p. 1009 (Wie-

Mler p. 18), cuint in origineni at inquiratnr exoptaadom mt

Digitized by Google

74 CAP. III.

sterismos dico — plane doleret. fabiilarum ut ita dicam in unumcorpus coactaruin teiuie mihi legere videor argumentum, cum sar-

copliagos oculis conlustro. sed restant nonnuUa, (juae vel ex])Ii-

catione vel saltcni nientione indigent. nihil dico et de iuvcne necis

Phaethonleae nuntio et de puella auscultantc (A) — hos enim

memorasse sat erit; aliquanto maioris sunt momenti Ilorae soliura

dei cingentes (A), quippe quae eodem modo et fib Ovidio dcscri-

bantur et a Nonno carminis Alexandrini sectatoribus; sed maxi-

me digni sunt in quos accuralissime inquiratur niinistri Solis dicto

audientes (A cf. CD) et dea Phaethontem supi)licciii patri ad-

movens f^CD). illis quae nomina imponcnda sint pror.sus ncscio

nequo do doa falco lunari insignita mihi constat, at mcmineris

velim Phaethontis-Ab?yrti matrem esse Asterodiam (i. e. Lunam);

itaque facilc quis de Luna scilicet ex vetustiore fabulae forma

per nescio quos rivulos in syntagma illud deducta cogitaverit. de

qua num rede cogitaverit diiudicare non ausim.

Ex monumentis secundi p. Chr. saeculi pcndent omnes sar»

cophagi iertii saeculi. continent et a (Rogationem) et ß (Mortem),

ita tarnen, ot «t tanquam levioris momenti in alterum angulum coer-

cita plurimum spatium oecupet ß, aceedunt ex a Horae in utram-

que sarcophagi partem dispertitae, pom iuTenis — de puella

anscultante non item constat — necis nmitius Phaettiootis lapsi

adest spectator, denique pro tertH saeculi genio multae adidun-

tur personae. sarcophagos adfero sex, quorum tres (Borghesiani

duo [EFJ et Parisinus [G]) a in sinistro, tres (Veronensis [II]

a sinistra parte mutilus, Bomanus /i/, qui nunc Peterhofü adser-

Tatur utrimque truncatus, Nepensis [K]) in dextro angnlo sii-

premo exhibent^ verbis ut parcam, prioris Borghesiani, quemmeum in usum descripsit Robertus, hune propono conspectum:

") E edidit Witickelmaiuiut* luunum. med. 43, ulteriua Borghesiani (F)

tabula photographi arte delineata a Roberto taraiumina uU mihi licait,

Olli apnd Wiaselenim invenlef, K deaeripsit Bob^tas.

Digitized by Google

PHAETHOM POSTAS ALEZANDBINI. 75

S .2s 1n'ae

tator

Ventns

'

Phosiuv

s*

aO

a.

Sol

Phaet!

1

plane ccMOSMitiiiiit Bf»sêaiaiiiis alter (oisi quod HeipeniB prae-

fraetus est) et ParisiiMis. Horam cum love oomunctam — redit

in earcophagis s. IH alterhia ordinis — eam esse, quae portas

caeli et aperiat et daudat, apte Robertos monet puerum alatom,

qm deztra faeem tenet, Tolantem praeter Phaethontem neseio

quis Robert! disdpnlns Ceraimum nominayit

Saroophagorom alterins ordinis conspectos hic est:

Digitized by Google

CAP. UL

Digitized by Google

PHAETHON POETAE ALEXANDRINI.

de 'qaibus haecpancula adnotanda Tidentur. Solis mhustri (Hl)

ä a qoalis est in sarcophagis sectmdi saeecdi param apte hoe

translati • sunt idem nt supra monui valet de puella et adule-

soente spectatofitnis (IK). neqne quidqnam iuTanrar eis, qua»

sculptores III s. addiderunt: Tellus quidem adparet, sed longe

alio habitu, qualem depinzisse poetam Alexandrmum statuimus.

ceteri in censnm m veniunt — quanquam lovem (H) compararr

licet cum love Ovidiano — exceptis Phosphoro Hesperoque, quo-

rum illum comitom Phaethontis commemorat N<mnus (332). sed

tanti non est, ut de fönte sculptori poetaeque communi cogita-

eris. utrumque addidisse videtur artifez, ut cursum adulescentis

una die confectum significaret.^*)

Ex sarcophagis igitur ad hoc tempus notis nori nihil nobis ad-

discendum esse mihi quidem persuasum est supersunt ectjrpa aI. Chr. lahnio neue jahrb, für phiM, und pädagog, V (1835) 434 in

hunc modum descripia (cf. Wieseler Fhaethon p. 36): in der gegend

des parkea von CkantiUg, wdeher cumbiê heiett, hat man zwei etein-

platten mit antiken haerdiefe gefimden, die siek beide auf die Phae'

thonfabel beziehen: auf dem ersten steht Phaethm auf dem emmmr-

wagen, die Hören halten die gdeoppüten pferde, ein greis (?) mit

langem harte sitzt hinten auf dem wagen und steint dem tollkühnen

jüngling aniceisungen zu gehen ^ und Aurora neigt sich mm hohen

himmel herab und betrachtet Phaethon mit wehmUtigm blicken, ireiter'

hin trägt ein sklave frOchte und eine amphora, wahrscheinlich umden göttem ein opfer zu bringen, das zweite stellt den stürz des

Phciethon dar, ist aber sehr beschädigt, beide befinden sich jetzt anfdem schlösse in Chantülg.^) haec tantum non conciniint cumPhaethonte Euripideo coque magis dolendum est de illis ectypis

ni)iil aniplius esse coniportum. quae aliquando denuo repertum

diUgenterque descriptum iri speramus.

*") jrin allUBtro latera angusto eihibet Solem com corru «zoriea-tftm, eni a dextra aditat Oaelas rotam teneoa', in deziro latere angnstoLunam occidentem.

sarcophacrnm qui Tortonae ropertus est — contiuct Phaetlionteni

lapsum pa»torem spectatorem — nullius ease uiomenti Kobertus certiorem

me feeit.

Digitized by Google

78

Tenuior hic fascisculus in lucem progreditur quam credidera-

mus tum cum praeparavimus. Wilamowitzius enim, qui cum alia

mythographica tum commentarium de Septem ducum Thebanorumcorporibus sepullura prohibitis scriptum additurus erat, certio-

rem me fccit sc aliis curis, quarum rationes proximus fascisculus

reddet, occupatum haec in praesentia seposuisse. idem Phaethon-

tea sua cum ab aliorum tum a Fr. Blassii {de Phaethoutis Euripi-

deae fragmentis Clarommtank, Kiliao 1885} criminaüoiiibus defen-

surus erat, quod quamlibet paucis fieri posse adseverat, (amen

de rebus satis dilucide ut illi quidem videtur expositis noluit di-

gladiari. quippe neque quidquam esse adlatum quod ad rei sum-

mam faciat momcntum (quocirca absoluta commentatione nostra

Blassii fragmentorum Euripideorum supplementa consulto neglexi-

mus) neque quae ipse fortasse haberet nova adhuc satis esse

maturata, ut sibi ipsi luce iam viderentur digna. quonim vice

fungantur nostrae qwustionea PhaethorUeae opusculum haud inutile

ut speramus, quod tantum abest ut perfectum absolutumque esse

credamuB, ut viris doctioribus et amplificandiun et emendandumimpense coiumeiidemiis.

Digitized by Google

ADDENDA. 79

Addenda.

ad p. 10. adderc potcratn Eridanum fluvium Atticum ne a mjrfhographig

quidem negleotum: llypiu. fab. 14 (ef. Wilamowitz comm. gramm. II 12),

Plato Crit. 112», Strabo IX 397 (ex ApoUodoro), Paus. 1 19, 5. de hoc

•t de Ilifo fbse nupcr dispaUvit C. Wachsmatli Mtia. Bhea. XL 4fi8 sqq.

Heliadnm triam mnidiia «tism HeraelidM qoi didtar de incfadibili-

bos 86 (p. 319 Westermanni mythographorum) commeniorat: Mftmru[Si^fiit libri] dl avratt 'Polßn Aafinnto (sie) ATykij.

ad p. 12. de «/yi/pr^ adde Porph^T. in Stob. flor. 105, 57: ij rf yag «fj'fipof, tSf

ywtmp. sequitor Terei Sopboclei fragmentum.

ad p. 58. de cognatii faboUs vernacalis eertiorem tne feeit U. labn eoUega,

qoaa boe loco rabiangere plaeet: 1. Hatkdberg und die MbMraf$€. EiMtitt er »0 AocA jrerAten, dof* er denkimmd herUkrte tmd hat dort etum gan-

zen »treifen zurferichtrt, dnf'< rr vnr/i /nutitfen tages trohl :u erkennen ist.

er sieht tjanz iceifgrau aus und wird daficr die MeUcstrnt (in Pommern H'ild-

ban) genannt. 2. Der Wuid fährt mit seinem tragen hoch oben in der iuft*

«m mal iet er dabei $o unwrtidUig gevoeten, dafe der feurige wagen dathimmeUgeundbe berührte und einen grtêen streifen davon emtengU, weil der-

selbe in folge dessen eine weifsgraue färbe bekommen hat, nennen ihn heutên

tages die leute die Mächstrafse. (U. Jahn voÜusagen aus Pommern und RB^gen, Stettin 1885 p. 9 et 25).

ad p. 55. ilippolytum ab inferis revocatum esse ab Aesculapio iam carmi-

nis Naapactii poet« dizit loeoa eompoenit B. Mflnsel quattHoiu» myfAo-

gre^ha« (Berolini 1888) p. 8sq.

ad p. 66. BellerophoDtem Aurigam videtor signifieaie Manflias V 97 sqq.!

hoc gentium credas de sidere (Auriga) BeUenfj^toaUm

imposuinse viam mundo per nigna votantem,

cui caelum campus fuerat terraeque fretumgue

mih pedOtu: aoa »811 tidä veetigia enrmf.

hü (Salmonei et Belleropbontia) erU Hemodti mrgen»

tibi forma nctanda,

ad p. 57. Isebennm gigantem Taraxippum novit Lycophr, 42 s.;

Knoyov nag' alnvy 6](9oy^ (y9a yrjyfifWi

innaty ragaxt^g iatty 'lajfiyov xatfoi,

dUn scholio: 'ioÔf^t yiyat iyiytxo 'Eq/tov xai 'Uqtlaf rovrov di viin 'la-

gOff funi/ta dtlMwas ntiQa tip utdoi/stpott Kffitnw U^p* srnMas dl

airip TetQäitnnw, iiusd^ ol oytaytCoftfyos tnnotf oray yiywtat ixsTat xard

TO /uyîurt, raqnaaovTni. nüni 6i (fntsi Saepyijy fhms iuA «M/tilflft M^TfC t§axtq tiy <fvkXmf Toâaffia^« loitt fanovt.

Digitized by Google

80 INDEX

Index.

1*7 KU

. 12. 4& 79

Apollonius Kbodiiis . . . 12. 14. 4.')

A CA

RAtra.rhmnvnTn&fiti{A

.

. . II

HAllsronhon .... . - . 5Ö. 79

Callisto . . . . 'w

Caliithviu ........ 87

. . - 51

Cnia. Cillas .... .... 57

Circulus lacteus . . .*iO TA TQ

IdMiaitlMtS . . . « .<M Oft RA

. »7. «So. üO

DiluTium Dettcalionenm • • • 7

Eratostbenis MomuittS • ... 38. 5-2

p*«.

Kudoxas 13. 50

EaiiwhiB 14. 36

Bttripidot 14. Sa 85. 86. 42. 44. 54. 63. 64

Etymol. lh«n. 20. 70

I Fabulae vernaculae de Girculo lacteo 79

Oermanicot 51

Hepesianax 60Heliades 10. 64. 79

Hermippus 60Herodotag 11

Hesiodus 10. 11. 59

flesych. a. v. 'i„', 59

„ „ ^ TnQtt^tnnos ... 6b

llippolytu« . 64. 79'

Horalitts 61

Horae 29

Hyados r>4

Hyginus 3. 36. 38. 57. 58. 59. 63. 66

M eiu8 fides 6. 9

faymnus pseudohomerim .... 84

Iscbenus . * « . 79

Lueretius 7

Lucianus 25

Lucifer 32. 77

Maeedoniiis Nonni imilator ... 25Manilius 88. 41. 53

Ueleagrid« 12

Morops 19. 24. 39. 67

Miillonhoff 10

Hyrtilnt 57

MythograpU 7. 67

Neaera 14

Nemesianus CaUimacbi Imitator . . 27

Nkandmr 21

Digitized by Google

INDEX. 81

p««.

. 1£L 2a< 3^ îmitatio Homeri . . . . zh

]i „ LfjoopDronis .... IS. eaff eius socordia

71

1

1

4 vf Bf \o

'»7 Srhnl A mt 5 54 56 58, 62

52 Dionvfl PerißiT 42

Ii vitfliiio Eurinid . 46 57

. itnitAtio f/AllimArhi .... a. 5

fîirintHifi1^

£iUri|lluio ffIIUUJ* • • 46. 64 68

« syntagtn&tis usus , . , 67 Veml. . . . 52. 58. 62

Pacuvius 1552

Pausanias 5i. 5a2a

Phaethon*A bsvrtus 14.... aa. 36

_ «Auriffa 61 M1 '< Sophoclis Aegeus 12

„ Aurorae equus . . . .. Scythae .

. . 9M

inceudium Phaethooteum . . . . 2Sulpiciiui Haximus OTidii Imitator . 41

21 6a.

. ... 52. 22

.... 23- 68

. . 40. fiL 66

. . . . 58. fiü

. . . . M. 45

IL 45. 55

. . 2

Index capitum.

L De Phaetbonte Hosiodeo

II. De Pbaethonte Aescbyleo et Euripideo

III. Pbaetbon poetae Alexandrini quatenus restitui possit

Addenda

Index

Digitized by Google

Digitized by Google

3 »015 02tVi Tm*

Digitized by Google

Documents

archive.org€¦ · CAP.L OEPHAKTHONTEHE8I0DE0. DePhaelhonteHesiodeocumaliialiterdixissent^tumnupcr fusedisputavitG.RobertusEratosth.catast.reliq.p.214ss.et Hermaevol.XVIIIindeap.434