Philologische
Untersuchun.
"2? Ob"
au
Digitized by Google
I
"^^Digitized by Google
Digitized by Googl(
PHILOLOGISCHE
UNTEKSÜCHÜNGENHEAAUSGEOEBEN
VOM
A. KIESSLING und ü. v. WILAMOWITZ-MOELLENDORFF.
ACHTES HEFT:
QtJAESTIONES PHAETHONTEAE.
8CRIPSIT
OEaBOIüS SNAACK.
BERLINWEIDMANNSCHE BUCHHANDLUNG
1886.
Digitized by Google
QUÄESTIONES PHAETHONTEAE
8CEIPSIT
GEOBGIUS KNAAGE.
BERLINW£IDMAN1ÜSCH£ BUCHHANDLUNG
1886*
Digitized by Google
vmo DocnssiHO
CAROLO ROBERT6RAT0 ANIMO
D.D.D.
bCKlPTOR
nüohfr UntttSDchnattn VUL
402667
1
CAP. L
OE PHAKTHONTE HE8I0DE0.
De Phaelhonte Hesiodeo cum alii aliter dixissent^ tum nupcr
fuse disputavit G. Robertus Eratosth. catast. reliq. p. 214 ss. et
Hermae vol. XVIII inde a p. 434. atque conlatis scholiis Strozzianis
in Germanicum (p. 174, 6 ss. Br.) cum Hygini fabulis 152^ et 154
id sane effecisse Robertum censeo, ut argumentum quäle fuerit
in mythographorum syntagmatis probe iam cognoscatur, sed
quod ipsius Hesiodi argumentum expiscatum se esse arbitratur,
me quidem adsentientem non habet, cuius viri docti sententiam
ut refellam, testimonia in uno conspectu composita deinceps ex-
aminabo:S^L Stran.:
<Flafias . . . 0a|i««r Mtaai eollo-
catus in eaeli regione cernitur, adquem ainister Orionia pes extcndi-
tur> ab Arato vel Pherecyde Eridanus
qni et Paditt 6M» polatur .'.
HeHodtu aatem didt inter astra
collocatam propter Phaethonta Solis
et Clymcneii filiutn, qui dam dicitur
currum patris aacendiBse, cumque a
terra altana levaretor, prae timore in
Eridannm flmiwii qni et Padna ee-
cidisse eomque pegewiMlin ftdmiae »love. otnnia ardere coepisse caiissa-
qne extingucudi universos amncs im-
misBos esse omnequc mortalium
PhaeUioii Solli et Cijmnm ffihis
cum dam pfttrii wanm eoieea-disset et altioB a terra esset elatas,
prae timore decidit iu flumen Erida-
num. huiic luppiter cum fulmiue
perciufiMet,omiua ardere eoeperont.
lovit [ut omne genas mortalium
cumcausaa interficeret,Bimalaritsc id
velle extinguere] •) amnes undique
irrigayit omneque genuB mortalium
') inteipolatoria nagaa aaob indnpL
Digitized by Google
CAP. I.4
genua interiisse praetor Tyrrham et
DeneaHonem.
•orores quoquo Phaethontis flentes
in arboraa popnloa veraae fuiaae,
lacrimae quoqae earuni in electmin
(luratae dicnntur Heliach-sque ap-
pellatae. ipsae aut^mi noininu ha-
buiütje Merope Helle Aegle Lam-petie Phoebe AollMrie Dioxippe.
Cygavm qooque ras Ugariae Phae-thontis propinquus dum defleret et
ille *) in cygnuin conversus <e«t>.ia quoque moriena Hebile canit.
interiit praeter Pyrrham et Deuca-
eaHonem. at aoniraa Phaethontb.
qnod eqaoa iainaso patria innzenuit,
in arbores populos commutatae sunt.
fab. 154 Phaethon Ifesiodi.
(Phat'tlion Clyineni Solia filiua et
Meropes nympbau filius, quam Ocea-
nitidam aeeapioraai enm indieio patria
aviim Solem eognoWaaat impatratia
ciirribii« male usus P8t. nam cumonset propiuH terram vcctus, vii-ino
igni oinnia conilagrarunt et fuluiine
ietna in flnmaa Padum eaddit.] lue
arania • Oraada Eiidaana didtor,
quem Pheracydes primna Toeavit.
[Indi autem, qnod calore vicini ign\»
sanguig in atrum colorem versus est,
nigri sunt fticti] aorores autem Phae-
thontia dum interitain dellent fratria
in arbores sunt populus veraae. harumlacrimae, ut Ilesioilux indieat, in
electrum sunt duratae, Hcliadcs
tarnen nomiuautur. »uut autem Me-rope Halie Ae|0e Lampatie PhoebeAetberie Dioxippe.
Cypnus autem rcx Ligiiriae qui fuit
Phaethontis propinquus dum deflet
propinquum in cygnum conversus
eat ia quoque moriena flebile canit.
Robertus totam nairatioiiem praeter Pherecydis mentionem
Hesiodeam esse opinatus") singula dam perlostrat inprimis illad
tanquam veteris poetae singulare premit, quod iuyenem prae ti»
more in Eridanum cadentem fkdat lapsumque demum lovis folr
mine perciuSBiim. nituntur haec verbis apod sehoHastam Strossi-
anum . * eumgfie a terra aUka levarehtr, prae timore in Eridanum
flutfiim . . eeeidiste MMPfim percussum fukiune a Jove et Hyginianis:
cum . • • oftNtf e terra essei ekUus, prae timore decidit in flutnen
Eridmum, kmm ImfpiUr offli fülmim pervueetsiei, omnia ordert
aeboliaatam acripaiaae pato dwm äderet dhiai.
") de Cycno dabitat R. nnm Heaiodaa dizerit
Digitized by Google
DE PHAETHONTE HESIODEO. 5
co^^mmt. sed n grammaticam ntUmem spedas, haec duo pio-
mnnliia Amte et «um eodem iure referre possis ad Eridaimm,
quem re vera fUminis divini participem fuisse abunde docet schoL
Arat. 3&5 Xsitpwov *HQtSayoto noXvttXavrov noTafMto'] xcA ya^
ku^vvmxhi fi^tadytav tov xiQavyov Toi^ Octix^oyrog* elg ctdtdv yctq
TOV 'HÄ'iov ÜQfjan. itaque hac in re Hygini tcstinionio quod in
ulraraque partem valet abstinendum erit. quod danmuni resarcire
me posse spero prolato altero testimonio adhuc neglecto. haec
enim leguntur apud schol. Strozz. p. 185, 4 ss. (Breys.): Phae-
thontem Solis et Cltfmenea filium esse dixerunt et quia patenios
currus adfeciam sibi atque mundo concremationis detrimenta con-
flaverit *) et a love fulmine percussti^s in Eridanum dedderit fimium
— 910 Hesiodus referi — et a Sole patre inter sidera collocattut.
exscripta sunt ex sclioliis Sangermanensibus (p. 228, 17 ss.), ubi
tarnen desunt verba sie Hesiodus refert, quae post Roberti dis-
putationem (Erat. cat. p. 209) ex archetypo scholiorum Sanger-
manensium fluxisse mihi quidem constat. obvcrterit quispiam
scholiastam Strozzianum, qui paullo ante Hygini narrationem ex-
scripaiMet, facUe hinc Hesiodi mentionem potuisse supplere, at
expedamtiB, ai lupptoviaset, eum plane eadmn nttuUsae. quomodo Tero fleri potuit, ut penremsimiini iUnm nnim ordinem
hic apte commataTerit? pervefgiBBiiinim ordineiii dizi, qualem
nunc apud Hyginum leginiua. qjaöB enim quaeao intellefat Pbte-
thontem vis in cnrnun patris auUatnm subito prae timore deci-
disse, deinde com nihil mali mundo fedaset ftdmine paieos-
sum, denique hoc ipso folnune inoendimn oihis terrarum fSustom
esse? banc fabularis bistoriae conformationem si sequinrar,
nnOa iam culpa iuveni attribuitnr — nisi quod eorrum con-
soendit — inimo crim«i defertur ad lovem ipsmn. nam iure
quaesiveiis, cur illum lapsum atque in flnvio iaosntem fiihnine
tetigerU, non insidentem cnrmi patris. mirum sane fiwinus,
quod Tereor ut quis ezplicare possit nam quod inflammato
Phaethontb Hesiodei corpore mundum sicuti Euripidei aerarium
Meropis incensum esse speciose posuit Robertos (Herrn. XVIII
*) cod. ««NiylwanA; eoneii ex Q.
Digitized by Google
6 CAP. 1.
p. 439), Euripideum fulraine iam tactum esse oblitus est. sed ne
nimium ex scholiasta Strozziano concludere videar, concedo verba
quae antecedant redire ad Fulgentium (myth. I 15), reliqua vero
compono cum Hygino de astron. II 42 : de quo <sc. Phaethonte>
complures dixerwü, ut patris inscienUr currum vectus mcenderit
Urras, quo facto ab love fulmine percusms m Eridanum deeiderU *^)
d a Brie mitr «Mww perialm. quem cum Robertus ipae at-
tnlerit, videat qua ratioHe tiarrationem oontnusbon quidem sed
plaoam atque perspicuam cmn iUa inoonvenienti, quam aiudKo
sdiofii Strazuani ex doabua fabulis restünere conatus est, con-
dliare posstt. terUom HeskkK testem adcBt Platonem (Thn. p. S8*):
4g n0%9 ^kd9m *B3Jw ntOc fall ftme^og äfffta MF0( MItnukuatm mA «Mg nt^mvm&üg 6mp^d^. ne hie quidein eumfftbidaniin eoriptore ooneiDH ereoiqae nam apte adlatns alt,
nam Terba qnae pressit Robertua t6 fe0 %ms tß^^rasponde&t Hyginiaii» cum eUm patri$ eumm amscm^
ütttt, itaqoe natonem ai nussuin feeerimiiB, dao restant teates
fpod eontra H^^nmii pngnants Hyginus ipee in aattonoflaia et
scfaoliasia ille StrozzianoB. quid de bis statoendum est? astrono-
miae Kbro ab Hygino conscripto asnm esse schoüastam Sanger-
manensem, ex quo pendet Strozzianus, contendit Robertos (p. 195)
et revera demptis nugis Fulgentianis bene omnia coeunt, praeter
quod *eomphtru^ Hygini ^Hettodum' diserte didt seholiasta. quae
cum ita eint, meo iure contetido utmmqne ex eodem fönte
Pseudoeratosthene i. e. scholiis Arateis fabulam Phaethonteam
hausisse, cui auctor adscriptus fuerat Hesiodus. ex hoc igitur
astronomiae capite adsumpto scholiasta e Strozziani testimonio
disputatio de argumento carminis Hesiodoi proficisci debet, Phae-
thon vero IJesiodi ut est in libro fabularum, minime argumentum
unius curminis Hesiodei exhibet, sicuti visum est Roberto, sed
ex varüs auctohbus concinnatus est non sine gravi compUatoris
errore.
**) deciderit cod. HarL 647 8. IX/X, qui continet cpitomu MtnWOmi-corum Hygini (Vogels progr. Crefeld 1884)\ idem conieotoia aSMOUtiiS
erat Buntiiu», vulgo legebatur dtkctrü.
Digitized by
DE PHAETHONTE HE8I0DE0. 7
Cicero de off. III ^ his yerbis fabulam Gommemorat: Sol
Phaethonti ßio, ut redeamus ad fabulas, facturum se esse dixit
quicqtiid optasset; optavit ut in ciirrum patris tolleretur; subUUus
est, atqui is antequam constitit, iciu fulminis conflagrarit . . .,
ubi ad verba diductis ülteris expressa animum velim attendas.
quodsi Hyginus siraile quid de iuvene nondum multum caeli per-
menso in fönte suo repperisse censendiis est, facile erroris origi-
nem explicaveris porro diluvium Deucalioneum non ex Hesiodo
desumplum est, sed ex syntagmate mythogra))hi qui res illas fa-
bulosas in temporum ordinem digerere studuit. cardo dispu-
tationis Roberti hic vertitur: etenim diluvii mentionc scite usus
eo devenit, ut catalogis Hesiodeis fabulam insercndam esse sta-
tuerit. at aperte falsus est. nam diluvium Deucalioneum ex in-
cendio Phaethonteo ortum esse probi testes ignorant. Plat. Tim.
p. 22*^: noXlcd hcu nattä noXka ffi>oqa\ yey6v€UUv äi^9^n»if MtA
ßaaxvti^. deinde fabula Phaethontea eipllcata ita pergit: 9tmf
xoXq ÖQtat dmi/iitwrt» »«I. vides illum inzta posuisse et ineendium
et dilaTium, sed boe ab illo perspieue distinzisse. neqae a]iter
Lucretius V 392 ss., ubi de aquae et ignis certamme:
tatUum »piranUs aequo certamine bellum
mtigm$ mler se ds rate« eemsn esrtnif
smntl kUerea fuerü supermKor ignis
et ssmel, ut fama est, umor regnarit inam'g.
ignt'fi em'm supertU et lamhem multa perustit,
avia cum Jfhaethonta rapax vi« solU eqwjrum
msAen roptooil Ußrraaque per mms:at pttsr omn^fOtSM in Htm psniku aeri
magnanimum Phaethonta repenii fulminü »efl»
deturbavit egvt's in terram Solque cadenti
oboiut aetemam tticeepit lampada tnundi
4isiselos9iss rsdegä sfitos tMMApM Snamsis,
*) fabulam Euripideam respexisBe Ciceronem exemplis quae aequuntur
Hippolyt! — neacio cur hoc pro spurio habuerit Baitenu — et IphigeolM
Mtb probabU« fit eiii obstet Eoiipidii fragm. enrnem vd potioi
nimiam dicendi brwitotem agiukieere malo qaam ad nugatoriaa coiifiig«re
aiiolatiimei. cet«nim eonferaa, qnae adn. M et 84 diapatebimna.
Digitized by Google
8 CAP. I.
tnde Kuttm per iter recreavit cuncta niif>ern«tn$f
»cüicet ut ¥9t9t99 Gnüuitt c«c/n«rt /N>«foe.
• • •
«mor item quonäam eoepit miperare eoorA»,
mt famo ett, kmmmm mukai fimtdo ohmä «rMi «. q, ».
apparet audorem Lucretii utramque ^^Soq&y novisse sed connezumincendii cum dÜuvio sprevisse. atque summi faciendum est hoc
testimonium, cum referes Graiumpoetas praeter Euripidem Hesiodum
ni plane fallor significaiis disertis v^liis memoraverit. FIcsiodum
subindicari ut mihi persuaserim, hoc mazime tne impellit, quodceteri quot novimiis poctae in censum non veniunt neque enini
Euripides (ut taceam de oblitterata fabulae Aescbyleae memoria), °)
qui incendium mundi omnino non curavit, neque poeta ille
Alexandrinus, de quo capite tertio agemus, utpote recentioris
iemporis, huc quadrant: ergo reslat unus Hosiodus,
Diluvium Deucalioneum ab incendio Phaothonteo a prima
origine seiunctum esse intellexiinus: confirmatur ig-itur quod supra
posui utramque perniciem non a vetere poeta Ascraeo sed a viro
docto, qui has res certo temporum ordine digercre studuit con-
nexam esse, tale Studium non solum Hyginus fabularum scriptor
sed etiam alii produnt. conferas scholiastam Piatonis: xaid
tovq a^tovq Xqovovq yfvfaf^cu (faal lov if ntgl QtoaaXlat' xai
Tovg ixfiyfi tönovc xuTaxXvßfiOV xai rr^v iv AlO-tonUf vnö lov
Oa^&oyiog ixnvQUWiv et Svncell. p. 297, 7 s. : xara rovroi loy
Kgayaöv 6 ini /IfVxaXlun'oq xaiuxXvüfiöc h' GtaauXia xai ö tni
0ai(}oyiog ifinQ^a/Jog iv Ji&ioniqc ttoIXuI dt^ xat äX)xti ytyovaütv
'EXXrj<rii' TOTitxal (fS-oqal , ok ItXctiun' h' Ti^uiw (Euseb. ed. Seil,
n p. 26 s. cf. Hieronj-m. ad ann. Abr. 497 et 498) '). quodsi
recte hucusque disputavi, fides Hygini liac quoque in re labe-
0) sed cf. adnotat. 20.
^ dilatinm DvoeaUoiimim ineendinmqne Pbaethoiiteaiii MMpiMime a
potteris itUEta ponantar et ite quideoif nt ferc iu proverbü spccicm uhüniHc
videantur. eiampU CMua haoo adfero: Ovid W^t. IV 793 s. (de Palilium
origine): mint qui liiaetfiimt/i r^friTi
credant et nimias Deucalionis aqua».
Locill. AnCh. PaL XI 181:
&h* inl JimuMws Mw^ tu «rfrf* iyahl^n
Digitized by Google
DE PHAETHONTE HESIODEO. 9
factata est. verba igitur fabulae 153 adscripta Phaethon Hesiodi
idem fere valent atqu^ subscn'ptiones in fine scholionim roaxime
Homericorum additae, de quibus iudicium nuper lulit E. Schwartzius,
atque historiam de Phaethonte e consimili enchiridio excerptam
alibi extare in fine huius commentationis demonstrabo. quod
tamon non ita acceptuni volo, ul nulla narrationis Hesiodeae
vestigia recensioni Strozzianac a Roberto concinnatae inesse sta-
tuam — nam insunt nonnulla — sed ut disputationi Roberti,
Xfti jtHQovgyi^aui cuJUaif 'Bguoytftjt.
Lucian. Tim. 4: 770001 fpu^üoyrtf fj JuKakSwtf ovrcKf in^ffwrXai'
vfi^iy («v ft^ov; Lactant. Phoenix 11
Cum Fhaeth<mUi» ßayroMet ab iynibus oxm,
tBt lotut ßtnintt imnobiM traf;
€i 6IM ttihlOMMI HMIftitUt ßtUttAltt wh€9kf
Deucnlionea» extuperacü nqua».
ceterum Imec diu scripta fucrunt, epce mihi jidfcrtur Mayeri disputatio de
Protcailao Euripideo (Herrn. XX IUI sqq.), cui epimetrum do fabulis Hygi-
nianis 161 «t IM adiedt ego nUdl eonitt qoM eriptanm mutaadiim eweeaand. aam ftra «bdem latimodbas qnibiis «go was mni pognavü eimtra
Robcrtuii). plura de nexa iater dihrKnai DaoMlioiMnm incendiamque Phae-thont<niin disseruit, quae in «nivermim cum nostra diBputationo oongrunnt,
uiBi quod origincm altius ex acriptorihus alexandrino-iudaicia repcteudam
esBe flibi penamsit. at quae testimoniis a Roberto landatia addidit diligentios
«xandiiare debebat paodant aoba COamana Alaxandrinna (Strom. I p. 880
at 401 P.) az Tatiano, az Aftiaano Eaaabius, ex Eusebio Orosius (I 9 at 10)
omnesque redount ad Platonem, quem (px Africano) diserte laudaverat
Euaebius (Syncell. 1. I.), vel potiun ad »choliastani IMutoni.s (cf. Mayer
p. 140). Plato ipse cum synchronürnum istum certe non aguoäcat, plane
nihil aovi ax fllia aeriptofilma addiaebnoa, nW qood Aadiiq[na aola Ibiv^ft^ PhaethontiB affeeta rit. qood anm apnd chronographam qoi fanaw^nnxanXvafiov^ diversis regionibus attribnara stadet Icgatur, recens, fortassc,
otWilamowitziiiH putnt christianum inventum est. idem me monet Phaethon-
tom primum Molossorum regem, de quo Prozenaa ut videtor apud PlatPynrh. 1 ; Btanqtittt^ ntä iMtavtS^ /»txä tiiß mtmäMtfd» larogafai al>ai>f«
utpote ex Eretria translatum ^Stopli. Ryz. "Eoiiotn- ovro» <f* btiii9ii (in6
'EqtTQ$4u^ Toi) <lHtif^oyro( vlov' Tovro»' d' *<Vfci fya twv Tirayrny) seiungendum
etse. cf. Horn. Unter«, p. 26. porro quae scquuntur Ino« JtvtaXltava xtü
JKIp^ay ilm^üwv r4 «K(»l äwStSmiy (cpor avtd^ iMTMaiiy ip iMiMook omnino
saeananda ab anontiato aalacadanti radira ad Ariatotalaia Mateor. I p. 858»
87 aa. vldit Niaaa (Hann. XU 418).
Digitized by Google
10 CAP. I.
qiii ex illa fere sola proüciscendum esse sibi persuaserit, fuiida-
menluin prorsus subtrahatur. nobis longe alia ratiocinatione opus
erit, ut quid de argumento carniinis Hesiodei constet caute defi-
niamus. itaque duce Hygino de astr. II 42 singula percenseamus.
Heliades dam Sole patre currum iuiuusse, ut est in cap. 152^
libri ftJmtirnm, wmflrmafair a Platarcho mor. p. 4 di
Imnvg «d tA ä^futut na^oMmtip, hoc inTentum cum ad Aeschy-
lum satis probflJliiliter rettoUsset Robertus, e nomine Dioxippes
unhis ez Heliadibus, com equis Solls rem esse Tirginibus ab
Hygino ennmeratis eagadter oondusit"). si yerom vidit vir
doctisaimus, memoria harmn Septem pueUarwn redit ad Hesiodum.
iam puto transfoimatioiiis insta cansa subest, quam revera a
poeta in fine narrationis addilam fmaw fldem ÜMit Ladant Plac
ad Ovid. meL n. fab. IL a Roberto omissns: sorortB FhatÜioiUia
Fliaähm» LanypetU Phoebe (hae praeter Fhoebm ez Ovidio de-
somptae sunt) amm firairU dum deßent deofum miterieordia m4tthon9 popidM mmtatM mmL laenma$ earum «1 ItaMm ä Enn-
^/Vet (Hipp. 740 ss.) MiemU in Oidrum mmt «oimwwm*). satis
mirum Tidetor quod poeta sucinum, qnod coniferanim aibomm,ut cum rerurn naturalium peritis loquar, esse constat, e populis
sÜUare dixit. sed cohaeret hoc cum Eridani fluvii natura, de quo
Tel post MüUenhoffium {deutsche oUtertumskunde I p. 222) nonnuUa
disserere non erit inntUe. ^) ^Hqidavbv eiusdem stirpis esse atque
*H^yitfsuiy in propatolo est, in eztremo igitor Oriente si primam
*) mimbtnui olis quae •acrw grcgcs cuBtodiont Homenu Heliados novit
^18Ss>: yvftifa$ ivnXoxttfiot *pi(i9ovad xf Jaftnubi
Dioxippe radit apod Tsets. dilL IV •.:
*ai 'HfuBim (I) fi§g'uitüi$f i/uoS Kai Jiw^lnnii,
ncte nonnuUa de audaci iuvenis consilio diBputavit Mfljer p. 185*
neecio an huc spectct iloHiod. frg. 226 M.:
uno jfiU»^«»^ dtwi^imf dfivpync x^tfiSit.
>*) idliil pfoftiit Brown Bridmm»^ rwer mtd eomtUIhHom, Lamdm 1888,
qui ex rationibas cOBipsntiyM qBftm dicunt mytholo^'iae profectus omnia
oonturbavit. enhifl Tan* eonuMBta exploo BerL ykHoL WoehrnKkrifi 1884.
: ^. 1286 «qq.
Digitized by Google
DE PHAETHOMTE HE8I0DE0. 11
8p€eta8 originem quaerendus. at idenif cum lucem Solis tanquam
flumen cogitatione sibi finxerint Teteres in extremo Oriente nasci,
desinere in occidentem, Qt bene monet Mällenhoffius, in occidento
qaoqut fluit. in hac vero fabulosa mundi parte aditua Ord patei:
(Horn. X 509 s.). habe? populos Orco sacras, atque Eridanum, ne
quid desit, apud inferos novit Vergilius Aen. VI 658 sq.: — unde
pendet Culex 260 —unde SU})*'}ne
plurimus Eridnnus per silvam volvitur amnis.
tali igitur amni Solem cottidie immergerc fabulati sunt, id quod
ad Phaethontcm QHihov (Paix^ovta) facili ratiocinationc potuit
transferri proximae sunt populi illae fabulosae, quas olim He-
liados fuisse et in hasce arbores esse inutatas Ilcsiodus Homeri
versuum memor suo Marte finxit, nimiruta ut legentibus sucini
oripinem explanaret. de quo Herodotus III 115: ovie yctq fyoiyf
ivdtxojjiai *HQidav6v xalela^m nqoq ßaoßÜQwv rroxanov fxdtdöyict
ig d-dXaaaay r^v nqoq ßoqftiv &vf^oy (situs igitur lluvii paullulum
differt), dvi* öxev to ^XtxTQov(fotrSp Xöyog itni . . . tovto fiiv yaq
i ^Hqtdtxvbg aMg xcn^yoQtt to ovvofAu, iSg i&rt 'EXkfivtxw xcd
ad ßdqßaqov, i^nd nok^tim 6i ttvoc noifi&iv, contra geographum
(dye Seylax is est shre Hecataeus) pugnat, poetam autem ni fkUor
Hesiodom slgnificat Eridanum apud Hesiodum Theog. 888:
, sünime incerti Situs sed oecidentis esse atnnem, siquidem poeta
ab Oriente profectns eeleberriinos ainnes boe irno vefsa compre-
bendit, iam aHo loeo (ßtrlpkiL WMmuekr, 1894 tp. 1288) monni.
Tidetnr autem mentio ehis facta esse propter eledri originem Tel
quod idem est propter fkbuUun Pbaetbonteam
Gomprehendam quod de bac parte carminis Hesiodei eruisse
") hine fortasse explicandus Dionys. Scytobr. ap. Diod. III 57: «fl
o*Tn najia xi^y ^itxiay if^ßaloyrm tt( xov 'Hqtdavov norauof r'norrfljm«
tanquam fabulosi amnis ezemplom posuit Batrachomjomachiae poeta
19 s.:
aai fit »av4^ Af99^9^mn *H^*fuM9g
Digitized by Google
12 CAP. 1.
mihi videor. vetustam taniam de Eridano inferorum amne secutus,
ad cuius ripa.s tristes illae populi pullulare ferebantur, ab illo ex-
animaturn iuvenis corpus exceptum, has scilicet Solis filias mutatas
sucini lacrimas profundere efßnxit. quanquam ne sie quidem simpli-
ciflsimam fabulae speciem restituimus : recte enim Heliades menira
poetaeinYcntmn esseRobertus praeeunteMOlIenhoffioanimadTertit'*).
") rem in adnotatione perficiam. ^Xnn{)oy lapidem solarem primamorigiiMin « Sole daeexe «j^pftret, id qaod fobnl» Celtie« eonfiraiatiir abApollonio Bhodio seryate IV 611 as.:
(ü( ü{>' 'Anokitnyos rorf* d(ix()Vft .ir]toi6uo
tft<piQttot Siyai{, ätf /uvgia j^fvt näQ0t9ty,
X<BOfityo( ntgi nratf/, i6y iy ktnaQp ^axt^ßdUt KoQ)i}yl( (xtxtty ini 7iQOj[oaT<: 'A/uvgoto.
quibua versibus ctiain»! causa lacrimarum recentiorid est originis aati-
quiorem fabulae epeeiem eervatem «im ooncedee. atqne •ae dolendam
Mt, qaod aaetoffem ApoUonii prorsns ignoramoa. eL Weleker AudlgLtrüogU 879. in eis qoae antecedimt 586 as.
:
<f* tßaXoy f4v](nroy QÖoy ^HgidayoTOf
tlf^a not* ai^akotyMt ivntl( ngof atiqya xtf^uvyi^
vides Solis ntQtxttkAÜe Xiutijy (Horn, y 1) cum inferorum fluvio quasi in
unum corpus coaluisHc. plane enim quadrat ApoUonii dcBcriptio in Aoruumfluvium Flutouis regno proximum (cf. Timae. ap. Antig. hit>t. mir. 152 »Pteodo-Ariatot. mirab. anac. lOS. Diod. IV SS); eadem «eüioet ex eodemfbnte flire Lyons is fnit (Mflllenhoff p. 490) sive Theopompus (ünger, der
BHdannx in Venetien, sitsungsher. der hayer. akad. 1878 II i>-290 ».) docet
P8eu«lo-Ari8tot. niiral). 81. novo iptur testimonio vcram Eridaui natiiran»
cognovimus. cuterum vulgata fuisse videtur opinio ex ipsis Solis radiis
oriri tncinnm, ef. Püil n. b. XXXVII 86: Niaa$ nUi radionm tueum
mteßegi vobtä, hos circa occatum m terram aetos pinguem mutorem ra ea re*
Msjwtre « • . adde Tacit. Horm. 48. — «fyngoi mobilitate folionim insignes
optime speciem praebeut nmlionim pcrpetuo lugentium; cf. schol. Horn,
ij 10"2, qui laudat Sophoclis Aegeuni; fragmeutum (24 N.) corruptum quidem,
sed quid dicere Tojuerit poeta tragicus in aprico est. cognatam fabulam,
qaa teSieet eleetri oxigo ad orientem traotfertor, Sopboelei in Meleagroexornavcrat; Plin. n. b. XXXVII 38: kie (Sophocles) ultra Indiam Mridixit e lacrimis Melengriilum avium Meltngrum deßentiuw. Moleagridea optimo
comparari poasunt cum Ueliadibns. cf. Uebn Kuiturjȧ. 316 s.*.
Digitized by Google
DE PHAETUONTE HESIODEO. 18
Inccndium quäle fuerit apud Hcsiodum e Lucretio comperi-
mus: modo teneatur immanem illam perniciem qualem Alexan-
drini poetae coloribus exoinatam Ovidiiis praobet a simplicitate
poetae alienam esse, quem potius Tomx^y txnvQUiaiy descripsisse
conicio. sed plura de hac re sciri nequeunt. unum fortasse re-
cupcrare licet, quid cnim Pliaethonti in Eridanum lapso accidit?
pcholiasta (juidem Strozzianus, qui ex sinceriore fabularum Hygi-
nianarum recensione hausit, nihil de illo refert, sed Eridanuminter astra collocatum esse contendit; contra Ily^finus in astro-
nomia Phaethontem a Sole inter sidera esse perialum adfirniat.
atque illum catasterismum ulpote alienissimum ab Hesiodo grani-
matici levitati deberi verissime Hobertus statuit; addere poterat
Eridani nomen vel Eudoxo ignotum (Hipparch. loiy Uquiov xcd
E^do^ov <f>atvoiiiv(av ^^yi^afwv I 18) recentioris esse originis. quod
vero uUum catasterismum commemoratum fuisse negat, me qui-
dem adsentientem non habet, an Phaethontem altcrum Solem
fluctOnis Eridani immersum plane perüsse credis? obstat Hyginus,
quem argonieiitum canninis Hesiodei smasse satis probavisse
nobis idemur. itaque hac quoque in re fldes ei est habenda. at
cum planeta quem Saturnum dicimus Hesiodo m noto eonnexa
legitur fabula apud Hyginiun. concedo rem ita se habere, sed
contra haec reputa. Satumo planetae, nbi cognomine tpai^mtf
est adpellatns, vulgarem de Phaetbonte fabulam adnezam esse acatasterismi auetore consentaneum est, sed nihU hoc utpote mytho-
gfaphi inventum probat, nam Ludferum-Hesperum potius Phae-
thontem esse luculente demonstravit WUamowitzios Herrn. XVni482 SS. atque Homero ^ 846 alter Aurorae eqnus 0aS9mu audit,
unde fsicUe Phaethontem i. e. Ludferum Aurorae praecursorem
derivabis. is igitur <^ Solls ftdt filhis, qui patris equos in-
feltciter moderatus lovis ftilmme pereussus est mortuus in
stellam mutatur, cui ooncessum, ut Soli praecurral; qui post-
quam exortus est, ipse extingnitur atque evanescit. simplicissima
haec fabulae Speeles, quam secutus est Euripides in Phaetbonte.
yerum enim vero me quidem sl audis neque ipse finxit neque ex
popularium ore excepit sed ex ipso illo carmine Hesiodeo, in quoPhaethontem a Sole inter sidera receptum esse narratum erat,
hausit coniunxitque cum loco Theogoniae, quo Phaethon Gephali
Digitized by Google
CAF. I.
Auroraeque filius celebratur. nam illius fabulae ab Aeschylo in
Heliadibus exornatac bene gnarum fuisse Euripidem oslendit
Hippolyt. 735 ss. quodsi recte disputavi, probabilis fit Roberti
coniectura etiam Clynienain, de qua multus est Euripides, Phae-
thontis matrem iam apud Ilesiodum fuisse. situs vero historiae,
quam propler Deucalionei diluvii mentionem Catalogis confidenter
adscripsit Robertus, postquam hanc coniecturam redarguimus« in-
cerius manebit: aut in Catalogis aal in Eoeis poeta res Pbae-
tbontis ccMieelebnivIL
Denique ne quid seiens lidear praetennjBiflM, tattium addo
Phaethopten>»Absyrtum, de quo fabulam reeentani e«mque ne
aatif ioteltecUun quidem ethibet Apollonias Rhodius m 841 sqq.:
iUv <ae. Hfi9> ^ 'J^n^ JI^tm'vir JEnMM«/j| pift^ *iKty Ucttf^itta,itQtv ntg X9vfitdtti¥ Etivtav tamttp
Tri^voi *Slxtttyov Jt TtavonXoraxup ytyavTay'
Ma( f4tv Kik^ny vhs inuiwfiiny ^Pai^ovi«
AdMr, olMmt m89w /tninif«n*¥ ifi^iMMr.
causam cognominis t. 846 indicatam (ex quo fortasse pendet
Pseudotheoer. XXV 189) panim aptam esse quivis sponte intel-
leget apta fit, si Aeetam, quem Ck>rintbi in urbe Solis oriondam
esse dizerat Eumelos (frg. 2 M.) eumque secutus Epiin^iidss
(schol. Apollon. III 242), tanquam Solls ^^ttttutw esse rqiiita-
eris. expectamus uti Soli praecurrit Lucifer, ita Phaethontem
Ulum eqnos moderari patemos. ecce auriga Aeetae:
l^/c nüms <M$wf im^fimu* Ir #1 «äl mitic
(Apoll. III 1235 SB.)
Asterodiam autem Lunam esse, ut taceam de Cephali sorore
eiusdem nominis (Apollod. I 9 4. schol. Hom. B 520), abunde docet
Pausanias V 1 3: ol di ^üXXör tt iotxora )JyopT(q ^Evdvfiimf*
idißovti ^Aonqodiav yvyaTxa, ubi Lunae loco viraria fungitur.
Et si quis nimis audactcr a me diversos Phaetliontes confusos
esse iudicaverit, alia via idem effecturum me esse spero. So-
phocles in fabula quae Sc>ihae inscripta fult, ut focdum facinus
a Medea perpetratum aliquo modo mitigaret, Absyrtum uterinum
esse negans Nicu^v fAkty tüy iVf^ftdoiv matrem ülius induxerat
Digitized by Google
DE PHA£THOKT£ HESIODEO. 15
(Dionys. Scytobr. ap. schol. Apoll. III 242). Neaera vero secun-
dum Homerum /u 133 Soli peporit Phaethusam Lampetienque
Heliades, sorores Phaethontis r( mansit igitur vestigium eiusdem
progeniei caeleslis vel apud poetain tragicum. quae cum ita
sint, verum divinasse Prellerum censeo, qui Absyrtum-Phaethontera
Luciferum esse coniecit (Gr. Myth. II 335). res ita explicanda.
Graeci qui in litora Ponti colonias deduxerunt, consimili fabulae
barbarae — formatus enim est *A\pvqio(; ex barbaro nomine
"Atpaqoq; cf. Arrian. peripl. pont. Eux. 6, 3. Artemid. ap. Steph.
Byz. ''Aipv^ideq — Phaethonteam superslruxeruBt uade se-
^ memineris Phaethusam matrem aadire Mjrtili item infelicis aorigae,
de quo infra dicetur. — aliam famam de Aeetae fiiio «ecatue erat Pacn»
ins (Cio. de nat. deor. m 48. Quinfea. VIII 8t), Mi Aegkaew aadil.
{dem Bcilicet ex oodem poeta tragico deBiiinptuin auctorc Scytobrachione
refcrt Diodorua IV 45 (Schwartz de Üion. Scytohr. p. 10); adde lustin.
XLII 3. Jixa*«y(yf( <f< iv tfi Miiiti^ S/lki«niiatov avror oi^fAuiu achol. £ur.
Med. 167.
^) eompuabie Pliaetlumtem-Teaagem (WUaoiowite Henn. 1. L 4S9),
qoi Tel in eo egregie n^peadet Phaethonti-Absyrte, qood fiabalae Cariae
graccam de Phaethonte auperstruxerunt Graeci. porro cognatus Phae-
tlionti-Abayrto AtyuuiiuH, (]uorii Ilespcrum una cum VLMicre-Luna Gortynii
coiebant teste Solino 11: udem Gortynii et Adymnum colunt Ettropae fratrem:
üa mm mmormt. tidetur kie et oeeurri^ ud die üm vuperah tmgtution hfaei» vümdwm of^tma, At^miiiiu — haec enim Tolgata Boniaie fonoa —idem fere paasus est atqae Phaetiioa, •iqaidem A—p^imii praedieat Baeelnii
apad Nonnum XII 217:
XI 180 sq.: nMdm ^^otßtl— Ku^^fAtvoi itf^o&t iitfu^tm
qoem adeo amavit Phoalwii, nt non eolnm aeeem daa pcaematnram vatde
delleret: Nonn. ZIX 180, abi Maro:
xa2 Ol' ud9cy atXtya ftiXnuy,
ola na^a KQ^T^aa^y äya^ Üiyatyiy UnoJUMf
&tatfmxi»y Iqwiuvor 'AxvfAymv^
•ed etiam nomen eius suo nomini adderet XI 2^ s.:
•Xßtoi IniMW ^tfit 'Mfifttft9S' H*^iov ya(f
vnde ei eontigit, ut inter ApolIInis amores reciperetur, qaonna latercnlumcopiosum servavit Clem. Rom. homil. V 15; adde Philoatr. ep. 8., ubi
Wilamowitziua (comm. gramm. Ji H) nomen reatituit et ApoUod. III 1 2,3^
Digitized by Google
16 CAP. 1.
qnitur exitum et Absyrti et PhaeÜumtis. a prima origine ftnsse
gimiiKmiim, ne dicaid parem. et re vera foedi^ pueri caedes, quamex Bacchicis mythis translatam Phereqrdes priimis videtur naifosie,
aliena fuit a vetere fabula. cctcrum mentione dignuin, ai fides
est seboUastae Eur. Med. 167, 'A^vQtoy l e. Intansiiiii audisse,
quod nomen profecto decet Solis filium. et parvulus est apudSophoclem (frg. 501) et alius matris atque Medea; hoc retinuit
Apollonius sed ita auxit, ut iuvenem stremiiim et auri^am patris
et ducem Colchoraioi efiOceret. divenos non satis deztre videtur
miscuisse, sed quem poft<=^''imum secutus sit, prozsus nescimiis;
parum enim iuvamur a scholiasta ad III 1235: ört 6 Uffnf^og xai
OcUd-tav ixcclelTO, tSg q>tjat TtfuSva^ iy devrigo) Sxvd-txcSyy cum de
Timonacte nihil constet. at genealogia hutus Phaethontis iam
puto dara et perspicua erit
qui Atymnium Rliadainiintln vel Sarpedouiä ainoret« vocant. translatus
autem est ex Carla iu Cretam: Amisodari fiJius Atymuius una cum Mari
firmtre SarpedoniB comilea ab Antilocho ocddniitur (Horn, it 817 at. cf.
Praller, Gr. Myth. II 134 caeleBtem originem probat Cassiopia mater(Apollod. 1. I. schol. Apollon. II 178), post mortem inter sidera reccpta.
Kmathionem patrein Atymuii cuiuedam vf^l Quintus III 300 novit, vides
artiflsimo vinculo uouiuuctum esse illum cum Phaethonte. de Phaethonte
Tithoni filio CephaH Anraraeque nepote dizit Bobartut Hcvn« XVlii 441.
Digitized by Googl(
GAP. U
DE PUAETUONT£ A£8CHYL£0 ET EURIPIBEO.
Ex Hesiodo pendet Aeschylus, quem primum de Heliadum
lacrimis dixisse falso dicit Plin. h. n. XXXVII 31: Phadhontis
fulmine icti 8orore$ ludu mtUatas in arborea populos lacrimis eledrum
&mmbu8 annis fundtm natn JBndtmtm aumtm quem Padum voem*
Wimm, tkämm appiUakm, fmnkm Sol wocUaiä» tU ^ubam^, plth
rkm p90ki€ dixer$ prindque vt arhkrwr Aetdvifliiu FMcxtum Eurüpida Nicander Satyrua et moz pauds interiectis : qmd AmdifflM$
in JUHa, hoo in Eitpaniia, Eridamm m$ dixü eimdmqm ap-
ptUari Shodmium, Eur^p9d€$ rurm» $t JpolhmH» im Jdriaiieo
Utom etm/imf Rkodanum d Padum, fadUorm wniam facH ignoroH
sueini in kmta ignormiNa orUt. hansta haec sunt ex ignoto serip*
tore nt^ ^litttifav sed non sine PUnU ut videtur errore. qoodHesiodus deest, incuriae auctoris potest tribui, sed perpeiam
Euripidi (Hii^. 786 ss., hos enim tsksus respezit) ApoUonü sen-
teotiam obtrasit, quam redire apud scholiastam Enripidis monuit
Wilamowitzins. priuram igltur loeum apud PHnfaim ooeupat
Aeschylus, qui in Heliadibus febulam fose tractavit quarumtransformatioDem ex Hesiodo mutuatum esse summum poetam
supra indicatum est ac fortasse liuc spectat fr. 69 dt^d^vitntQov
XSßtt de electro ut puto dictum (d. ApoU. IV 606). Plinio teste
cum Eridanum ez ocddentis parte eztrema in Iberiam trans-
I*) nolim cogiUre d» ZiDocnto (Boeehekr, Mm, Bkmt- XL 806 m.),
quem de fabulis disputasse in UtilOglloaiOM aiiaime eoostet
PUUdog. Untenachaocm VflL S
Digitized by Google
18 CAI\ II.
tulerit Rhodanumque adpellaverit, matrem ni fallor virginunr
Rhoden esse voluit, quod nomen exhibet schol. Horn, q 206i
'HXtog 'Pödi] mx^^tic rtj ^Affonnoß nalSag laxf ^t^&ovta xai yiafi-
nttiriv xcu MyXt^y xai fPcäd-ovauv ^'). est enim illa eponymus^
urbis Hispaniensis eiusdem nominis coloniae Massaliensium. deinde
scite ad Aeschylum rotlulil Uobertus Plut. nior. p. 466«: xai 2"«-
xQcarjc fiiy df<!(jHüi tj^Uo (f ij.oao(föSy dif/Jyfio rolc hatQOtg, 6 df
0cuO^(ßiy ävaßäg ilg tbv oOqapdy txXauv , fl ^ri6f\g aihtS tovg ror
ncrrQog fnnovg xcd rä äqn<na nctqadiStamv, unde Heliadum quae
fratri lacrimanti obtestantique currum paternum tradidissentr
summas fnisse partes concluderemus « nisi ipsa fabulae inscripüo
doceret transfonnatioDeiii eanim oommemoratani tgSam fuSSiit
ex frg. 68 eonehueris.* ""Adqt^vtA %» yw^s tgdnoy f|oiMXr
yimvj cui adhmgi potnit mentio moris acoolarum a Pliitarcbo
mor. 657 memorati . . . Mi rat^ tt«^ 'H(ndm4tf ßaqßaqov^
<Jbtmiiß9Biu»> fulttyoffOQoBtftus M nMm t98 0aiikovwog, ikuu^
Ur9fMti¥, nam elti anteoedunt apad Phitarchnm eonunenta poeta«-
mm jUexandnnonun, ut iUad quoque «Inov ftiin« snsplcari
ponis a docto poeta ezplanatum, tarnen xfi ti^armi i% adaöipsit
fragmentis apud Naackiam accedit schol. Bern, ad Yerg. Oeorg..
I 48S: Attek^hu <eo4. EhmÜm»^ wn. K%gen> ip§mm «im lUtodwmm <Eri*
dttiraail> pft/der magnitudütem tt cur»um rapidüsimum, etterum Rhodennympliam cum Rhodo (de qua cf. Wilatnowiu Herrn. XIV 458. XVIII
429) cont'uderunt nonnulli (ApoUod. I 4, 6; Steph. üyz.' Hhoinokti). Rhuduin
Pindarus AcHchyli aequalia celcbravit Olymp. VII 14: nrcüT 'AtpQoditug^
WiAfoitf Tf vifitpw *Hiw» reeenliorea Venerem «movere atiidentet aliam^
Qxorem Xeptuno non Soli tribnerant: Haliam (of. Horn. jr400 schol.) Zeno
ap. Diod. V 56, Amphitritem (qnae eadem eat atqve Ualia) ApoIIod. I 4, 6:
noattiüy cJf '/tfiqpitQttijy ytcutl Ktti aviip ytvUttt T^lrtay rat 'Porfij, "Hlioe
corrigas »chol. Find. Ol. VII 24: 'UQo^tXae <?> dt IJoan-
^w<w( md *A^p^iti}i <scr. 'A/nfiigtt^(^ uja» *Fiii^ thmt ^i^mif. inter MptemfiUo« Heliadas — totidem illias Hedodus novit — et Henanieat et Zen»*Ani¥n exhibent, quod nomen heroi omnino aptum esse negavit WllaOMV-
witaiua p. 429. tranalatnm est ni fallor ex Pindaro 69 sqq.:
ßkäatt fiiy i'dit iyfiäi
yüaci ixtt ti ytf i^ttäy i ytyi&k*o( äntivtity nut^tt^
imA wwptiwmnt M(j/i«rV»i »(or^ipw tit4gm^ nm^uhtufUnv^mTias . . .
Digitized by Google
DB PHA£TUONT£ AE8CUYLE0 ET EUBIFIDEO, 19
Polyb. II 7«//« di lä negt tov nota^tov toviov tcioQovfitva
7ia(fd io?s 'I£Ä.Xrj(Hy , /Jyta dt] ra nigl 0afO^oyrn xai ifjp iiuivov
ntSüty, l>t lä dtixQva tüv alytiquiv xcti lovc yi*Mxv(i^ovaq tovg
7¥*p» tov noTUfjLOV oixovvTac, ovc, (fum rag tCx^iag fictrt vvv
<f>ogttif roiavrag utto tov xaicc (iHxtO^Ohta ndy^ovg . . . ini (jUf
Tov nagöi^Tog V7it(j&^a6fjn^ e. q. s. nec indignum fuerit arte
Aeschylea.
El haec ffuidem sunt quae de fabula oblitterata vel sciri
possunt vel probabili ut speramus ratiocinatione adhibita conici
licet. ^**) (fiiae cum perpendimus, Aeschylum, si summam specta-
mus, ex llesiodo pendere putabimus. sprevit Hesiodum, plane
novum Phaethontem induxit Euripides iuvenis. cuius fabulae
ut plenior iroago effici possit, Wilainowitzii acumini debemus (cf.
Herrn. XVIII 3% ss.), unde pauca quae huc faciunt delibamus.
Euripides igitur Phaethontem Sdis fllinm emn Cephali filio (et
Hesiod. Theo^. 986 ss.) conflaWt, sed Ulum ex chmdestino Oy*meiiae SoKsque ooneuibitii ortnin esse voMt pater mortalis,
quem rerm patrem sniim e»e inyenls credit, Herope Aethiopmnrex nuptias fllü Venerisque parat, at ille reluctatur eeitiorque amatre de origine caelesti factus a Sole fintale currus moderasieii
impetrat cumim regit patre comite, sed mox fblmine Ioyis tactus
in ipaa A^opia decidit cetera missa fiido. itaque non solum
falsu» o8t WelrkeruB Aettchyl. tril. p. 5ti9 »q. eumquc secutus Nauckius
<FTG. 18) argumeatum fabulae a scholiasta Horn, g 208 (unUe Hhodea«Mliylo reddidimas) Mrvatuai «Ne. de quo in hniiii liiwrtitiiww
finiiis diealnr. aon boIHiui fnrtt BMuaeiiti, ti hg. 806 ad HeUades Ntterettulisset Batlenu, sed iDcertiBsiin« est coniectnra. ealwani doleo Godo-fredi Hcrmanni disputationem (ojntgc. III 130 sqq.) me non potuisse in-
spiccre. dcnique ne quid praetermittam tragicum fortassc risit Eubulus
perpetaus tragicomm irrisor, qui et in Nannio et in Pannychide (Atb.
Zin 568*0 de BwraMImt dtzcrat:
ef. Eorip. Hipp. 78: Mdtuf 6i noTduiatat xijnfett igoeotf. cetcrum sero vidi
Um a Welckero 1. L ithoden Phaethontia matrem relatam esse ad Aeschylum.
idoB vir dodM d» iitarpntaido fr. 89 bmvbi «oBMiitiL eetOE» qnaa «t
diolio in üäpmwm fretoi «t Ovidio de afgniaeiiile febolae eBaeleaviise
aibi Tiaos est »vt aperte lUea rnnt ant eatis iaecrla.
8*
Digitized by Google
20 CAP. II.
regionem mutavit poeta sed etiam incendiuni inundi Eridanuni
Heliades neglexit a vulgari fabula Hesiodoa plane discrepans, cui
praeter Clymenae iionien me quidem si audis tantum catasteris-
mum debet, de quo egregie egit \Vilamo>vitzius p. 431 s. Me-
ropem unde petiverit nescimus: cogitare licet de fabula Coa (cf.
Wilam. p. 430 s.) audacter in orientem translata. certe Mi^ono^
Tncevida »ov(^av in corruptissimo Helenae cantico 381 sqq. me-
morat (cf. M. Mayer d$ Eurip. mtfthop. disa, Benl, 1883 p. 59),
sed haec tragoedia singukrii intmitioiiis laude dignitsima non ita
placuit poetoris, ut multos imitatores, id quod ceter» contigisse
eoDstat, nandseeretnr^). atque mnlto post Euripidem eistHit poeta
qui et Euripide usus et Heriodo carmeo oelebre oondidit, ex quo
multi hauserunt. sed de boe carmine priusquam disputem, corol-
]arii loeo reliquos Plinii testes — nam es hoc ezorsi sumus —
•
examinabo.
>*) Bnripidem Mqni idetnr Chans qni F%atämiem in Atlkkpi» Jbwmonü obitte, ihi et deltibrum eius eae offne waeuhm iketnimgut gijgmi diswat(Plin. n. h. XXX\'iI 33 1, ({uod nesi-io an coniungendoiii ait com meotione
foutis ' HUov ^((idoytoi sucri, et". Curt. VIII 7. 22.
ex Kuripide fortaase explicauiiud e.st ex parte error Hygini, de quo
initio bmiu «Utpotationia dixi, nam illmn mlmme aeglaetom esao a mjtho-
graplda doeet adiol. Horn. 1 896: 6vm dl uiw^r r^r Kkt/iiini» n^^Y•^»^9^p•^tfnaty ' Hli^, ü n( 't^i9tov iyiytto naU, id quod moneo propter WUamo«witzium p. 423. ccterum infendium immdi prohibitum ease a love recte
monuit WUamowitziuä, quo spectat Cic, de off. III m: Sol PhaeAonti ßlio^
«I redeammi mi f^Mxu, faatmtm §$ m$ dixit <^uuyuid opuutet; optavit, ut in
wnum pnHii totttntmrf MUa*it ttt, atfm ü nntequmm constitit» idn /W-minis deflagravit, luwe enim ex Euripide adombrata esse docet de nat. deor.
III 76. Enripidein praeter Ilesiodum respicore videtur Loocet V 899 sqq.:
at jmter omnipottns iratum pemtus acri
magnanüimin Phaetiionta reptiUi fuiminiM ictu
deiHrhaoü egmi§ in terram Soljue eadmaiohi'iui aetemam $ueeipit lampada mmnäi,
in quibus versibus lapsus in torram ipsam certe poetam tragicum arguit
(cf. fr. 783). etiam quae .sotjutintiir optinie quadrant in Phaetliontein
Euripideum. quod ai ita eat, vide luiüi quanta vis iiiait plurali tctiüxt ut
Oraimn vtlert$ eeeimn foetae, quo Haaiodnm EaripidaaMme aeoeaae «at com«prehendarit in tarram eaddiaae Phaetiumtem pcaater Lneveliam Etyns.M. 427, 11, coius narratio cetafoqain ex Diodoro T 99 pendat, at loann.Antioch. fr. 2,9 MOlL indicant
Digitized by Google
DE PHAETHONTE AE8CHYLE0 ET EUBIPIDEO. 21
Philoxeni poema, (}uod respicit Plinii auctor, plane interiil.
Satyrus autem, de quo nihil constat, si contuleris § 91 et 94,
Carmen vidctur scripsisse de lapidibus, quäle praeter Orpheumpersonalum scripsit Dionysius periegeta. in hoc carmine men-
tionem facere potuit Ileliadum transformatarum, sicuti in peri-
egesi fecit Dionysius (290 ss.). (juod si ita se habet, dubitatio mesubit Nicandri testimonium a])ud Plinium cum Satyro coniunclum
num recte inter hfgoiovfj^ym' reliquias rcceperit 0. Schneiderus
(Nicandr. p. 68). sunt enim haecce frapmenta: magnes appeUntus
est iib inrentore, ut auctor est yicander, in Ida repertus. nam-
que et passitn inveniuntur , ut in Hispania quoque. invenisse autem
fertur clavis crepidamm , bactdi cuspide haerentibus cum arinenta
paseeret (Plin. n. h. XXXVI 127 = frg. 101).
adfert aliquando erroremsimtlitudo nominis sandaresi. Nicanderaandaserian voeai, alii sandaseron. (Plin. n. h. XXXV II102 » frg. 102).
— denique Serrii ad Aen. IV 261 verbis: dieU Plinwa in naiitraU
hkhria (XXJLVÜ 115 sqq.) nttdta «im ümMciiiiif gmera, in qidbua
eiiam fidvim eommmorat addidit vetus schotiasta: haee ti Didy-mu9 0t Nieander afprmmü. dUi traduni iaapidm m Bmaragdum
aüre (frg. 103). quae tria ad cannen quoddam quo de lapldum
viribus exposUnm füerit mm sine causa revocavit Schneiderus.
quartum addtderim de sudni origine, in qua eiplicanda fabu-larem historiam respezisse poetam credibile est: banc enim
saepius respexit et in Theriacis et in Alexipharmads.
Digitized by Google
GAP. m.
PHAETHON POETAE ALEXANDRINIQtJATMUS KE8TITUI P088IT.
1.
Epyllii ab ignoto poeta Alexandrino condiii lineamimta exOvidio
Nonno Luciano Sulpicio Maximo Phüostrato restitui posse primus
Wilamowitzius monuit Anal. Eurip. p. 181 et Herrn. 1. I. p. 396.
quos testes si quis diligenter contulerit, facile eum animadvertet
pendere ex uno eodemque auclore ^^), qui etiamsi fabulam Euri-
pideani minime neglexit, tarnen in Universum narrationi Hesiodoao
magis se applicuit temerarium Phaethontis cursum incendiurn orbis
terrarum mutationem sororum more poetarum Alexandrinoruni
docte exornans. cuniulus deniquo fabulae accessit insigni catasteris-
morum invento, (juo Eridanuin Phaethontem Cycnum Ileliades
vestigium cursus temerarii in caelo indagavit. atque fatendum
quidem est non soluni ducibus, quales in Cydippa Callimachea in
Erigonc Eratosthonica restituendis Buttmannus Diltheius Maafsius
secuti sunt, verum etiam fraginentis ipsis plane deficientibus,
tenorem poematis vix posse restitui, scd testibus diligenter inter
se comparatis neque summa lineainoiita obscura maiiebunt et
singularia quaedam imitatorum consensu coniirmata aliquotiens
*') in describenda imagine ficticia poetae cuidam se applicuis«»' Fhi-
lostratus ipae subindicat, cum dicat: xavia tot< f^iy ao^ois nkiottiia ric
ndfifiee coBgraimt cnm doetrim Laeratiana VI 889 sqq. cf. p. 7.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXilNDBINI. 2S
deprehendere licebit. inter quos primum locum obiinct Ovidius
disertissimus profecto Graeci poetao intorpres. ipsam fabulam
Phaethonteam salis dextre cum lus transforraatione connexuit,
cum Phaelhonteni, sciücet ut veram quam ipse iactat originem
(met. I 753) a inalre sciscitaretur, Epaphi conviciis excitatum esse
fiDgeret. iurat Glymena ex Sole illum esse procreatum:
per iubar Jwc, inquit, radiis imigne coruscis,
nate, tibi iuro, quod nos auditque videtque,
hoc te, quem spectas, hoc te, £Nt tenq^erat orbem
Sole satum . . .
nec longus patnos labor est tibi nasse pemites,
undt oritur, doinus est tet-rae contennina nostrae;
si modo fert animus, gradere et scüabere ab ipso.
apparet imiiatio Euripidea, cf. fr. 775:
Ä^. fty^ia^fig 6 fioi not' tlifi' öi'tvyd<t\^tj &i6^
cdtod vi 7ii(fa yä^ ot^ ^ifuq
laßftv at- ndy fUv tVY%6wfi^ 6 <tov i9ijU}$>^
0Ä, nmg ovv nQOOetftt ddüfut ^q^Aw *BUw9i
et 771. Glyiiieiai qno looo se habeat disertis ToMt mm Indieai
Ofidiitt, sed cum Solls domum terrae tuae eontermiiiam ene«Uoat (754) Phaethonque matrem obsecret:
perque mmm Mtropisque eaput takUnsque toronm
iradtrd . . tferi tik* «ifna parmiHt,
consentaneum est nuptam esse iUam
"WtMQ itÄ9fff» ßuXli§ fpi^rt*
at sunt qaae ab Euripide onmino diaerepant nam at faeeam de
Epapbi ooiiTieiis — baec eoim ab ipao Naaone acite ezoogitata
eaie, acQicet ut tranaitua fleret a rebus Ins ad Phaethontis iam
O. MOUarus (proUgg. m iAmt wimmm^ mf/A. p. 92; per^eiit —adulescegtem cum illo attercantem divinae originis iam conscium
esse mtraiiiur« nei^eiit igitur arüfioosom Euripidis inventuii^
Digitized by Google
CAP. in.
deinde Heliades neque ex Euripide mutuari potuit neque omnino
probabile est Meropis filias quenquam dixisse, etiamsi lapsu ut
videtur memoriae fingere ausus est Ovidius ipse trist. III 4, 29:
mc nakUH «i flamma 9id»8$et, 1» orftors nakui,
Pentameter cpddem tragoediae spirat: nimi vero inspezerit
Ulam equidem ^Ide dnbito. atque hoc loco siiflflcit vestigia imi-
tationis indicasse, de qua quid sentlam in fine huius dispatationis
aperiam. Longe aliter Nonni nanatio eonformata est, apud quemCüymena utpote legitima uzor una cum Phaethonte fiitale corrus
moderamen a Sole impetrat (Dionys XXXVm 212 sqq*):
natiQ^fiig fXoyt^ itfßmuüv ^if^v^
iMfo6fupag* niA nMa nat^ Uku^ dmuimif.
naX u$vv^^ Klvf^ivii nXiov f^teev . . «
cardo rerum hie yertitur. etenim Nonnum ipsum talia minime
finzisse Sol Lucianeus (diaL deor. 25) docet contra Jovis opprobria
hoc modo se defendens: nmna fth (sc. pericula) ^ntatdfitjv ntA
Sut Tovio dyrttxoy iffi 7t9ld na^ 0^ inUsttvov adro) r^y HttÜW
aiitoS, ämßißaaiiftiifog hü ifi äq/ut viw^^i^t tnm^ fUv XQV ß'"
(ti^vm «drÖK qoi cum egregie inter se consentiant, vix aliter
consensus explicari potest, nisi ad communem fontem rettuleris.
in quo nullas fuisse Meropis partes ex eis quae dixi apparet. namcum Glymenam preces filii a patre currum flagilantis adiuvisse
constet, necesse est illani ipsis aedibus dei eommoratam esse
statuamus. et conimorari mehercle non potuisset, si Meropis,
quem adulterium olim cum Sole commissum celare debebat,
uxor fuisset. itaquo consulto is qui fabulam ita conformavit dis-
ccssit ab Euripide, Hesiodum secutus. Aloxandrinum illuin fuisse
Nonnus docet, qui summa narrationis iineamenta reUnuiL summanarrationis haec est.
Sol Glymenam pulcrani nympham marinam ab Oceano uxorera
petivit et duxit. ex qua filium procreavit Phaethontem. is cum^trem iam puer ludibundus esset imitatus, adulescens factus
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDBINI. 25
OQttiffiaiio equoram adspectu immodkam cumis legendi cupidi-
tatem cepit precibosque illum fatigavit, ut potestatem sibi faceret
pater qnamquam futurae calamitatis haod ignaras tandeni et flfii
et matris predbus cessit.
Ezordiuin si quid aliud ab ipso Nonno profectnm esse nemoprudens infitiabitur. in cuius delicüa est mulierum natantium
venustates vividis depingere coloribus. veluti luppiter in aqoüamtxansformatus Semclem Asopi undia innatantero contemplatur; con-
aimiliter Pboebus Glymenam
cuius nuptias pluribus persequitur poeta inde a venu 181 tarn
«
crasaa Minerva, ut hanc quoque descriptionem ipsi relinquendam
esse statueris. attamen Solis amoiem celebratnm esse a poeta
Alexandrino cum per se Ten sit simile, tum confirmant et Lucianus
dial. deor. 12, ubi Venus Amorenn in hnnc modum increpat: tdy
HXiO¥ naffa tfj KXvfbiv$ ßffiMvHy ivdou dyayxd^ßt^ int-
XtXilCfidyoy tfg ijfnacktt et Nonnus ipse VII 299 ss.:
HÜ ifi^ (loTi) no949tfn xa^t», namf^xt^g 6k
XiH 49 SB.: (de Baccho in Beroae adspectu defixo agitur)
uai KXvfUyfjg ^tXotijtog äyaf^y^aag /r^opov ätn^mt^
ai^t^t^ ctmov Xnnov dyaüff'tyyoyra x<fXtyM
IMpthttuß yXmt^ V^rrH* ^ ß^vg dg dv^y £X9^
qMMninwn m» pnuMi «Uena fbit kMo lawlvia • poetH Alaun*drinis, siquidem apad PhSBoelem (Ath. XIH 60S) Ag«i«nno nataatwaArgyanum spcctabat.
ex Nonuo pendere vidotur Mac-duniuB imitator <cf. Lud wich,beitrSge mr Mft da Non». p. 9d> Antb. Pal. V
ov dqoftw tüxvnöiti»' tlgts nn' äffoXi^f,
oSfm fioi ntffi yvMia ftiytf no9i9»tt ^yttcay
Digitized by Google
96 CAF. m.
Natus est ex Clymena Pbaethon — hoc enim nomen infanti
pater dedit:
vU'i ötaxf-y ^x^ty idy ovyofia ^oqtvqi fio^^
OQfuyoy ^t&iov yccq in' dffTQanroyrt nQO(Uan^
*HfXiov yt-yft^Qog ininqtnt ovyyoyog aiyXij.
nutritum et educatum esse puenim in Solis aedibus consenta*
neum est, etiamsi nihil certi adfirmat Nonnus IGT ss.;
ttcu ndig oQtmOfitajOi; *x^^'' äviovkoy vm^y^y
nfi fxiy 8^g KXv^iy^q 66(soy äfKffnf, nfj di xcu uvt^g
yiufijTfrifj TTUQ^iJifiyf ßoug xui (jfj).a iofjfvtay.
post hunc versum lacunam Graefius rectissime statuit. sed diffi-
cultas inest bis versibus. quid enim Pliaethonti cum Thrinacia
insula occidentiSf cum Solis aedes in Oriente sitas esse haud ob-
«eure indicent tt. 118 ss.:
tfinvqov ^tioiatr difiag §$aitt k^imr
noQ^Spov dyxtxSletf^üP Md^eauet 287 dqx^l**yog di 6^6iioio fniiQXfo yeit^ya Kiqv^¥,
evaneadt dUfiealtas, d totom loeam ex Horoero 0* 127 ss.) aNonno impradenter tianslatum esse statoeris, sicati per ambages
tottus carminls poeta PanopoUtaims, qui altenmi se laetat Home-nun, dUigentissime Hlimi imitatus est non nnnquam panim secu-
rus de renim yeritate. quod alio ezemplo compiobavit llaaliniis
amieus, cum narrantem de IcarH catasterismo Arateam quandammemoriam proisus intempesthram iminisciilsse demonstraret, quaexempla diffioiUas loci tollitur**). ac mentione Heliadnm quas
apqd auetorem sinim iiiTeneril addactam esse, xX illoa versus
Homeri in säum usnin eooTerteret, satis probabiUler stalnisae
milii Tideor. quod si rede statui, Tide mihi quantum ad inveiir
tionem poetae Alezandrini aestlmandam lacrati simus. etiamsi
Meropem Euripideum plape spredt, ita seentiia est Enripidem, ut
Orientem retineret
Ab Oceano avo ludibmido nepotem in aerem esse iactatom,
,,:\ \*•) IfMfb, Amkela JEhriMMb« p, 100 •.
Digitized by Google
PHAETHON POSTAS ALEXANDRINL 27
semel a manu senis supposita deerrantem in mare oeddisse, undeillom futuri gnarum casum iuvenis futurum oognovisse quidem,
sed matrem oelatee, puerum Pbaethontem pueriliter imitatum
esse cumim patris unus Nonnus narrat (167—183). de quohaud immerito comes de Marcellus elegans Nonni interpres: les
jeux de PhaSthon avec son aUul l'Ocian, h char de hoii, qn'il fa-
brique en Steile aupres de sn sopur LampHie . . . sofU des iraits
channants, qu^ les a'itiqnes primitifa de Xonnua et ses glossaleurs
modernes ont oublU de retnarquer ^^J, nisi quod laudes auctori
tribuendas ipsi Nonno attribuit. neque enim pcrsuadere mihi
potero hosee leporcs nativa simplicilate conspicuos ab eodera
homine profeclos esse, qui tot frigidissima intempeslivae doctrinae
commenta ainbajfibus long^inqui poematis inspersit. in mentemvenit infantiae Dianae a Caliimacho (in Dian. 72 sqq.) lepidissime
descriptae *•).
*) cf. B. Koehier, über die Dümysiaca des Xonnu» p. 79.
*") dato occMioM «dteo NenMitni edog. III S7 §qq^ abl qoae de
8il«DO tßua Baedio parvolo ladente legaatnr non itiie fhictu com Oeeaai
lom eompinbis:quin et SHenus parvum renrratux alumnum
aut gremio fwet out rttupini* $u$tin9t utnta
cui deus arridtM Korrentet pe^ore setas
veUicat (tut diißti» aureM antringtt acttta*
adpiauditve manu mutüutn caput out breve menium
et M»m tenero ccäidit pectore nom.In Us BMBHNrabilii imitetk» dUiiaanhea (in Dlaa. 7f):
n4$iH i» fttyälmf Wlfff iilSp^CfiM /«IrfC»
quae de Diana parvula ad Bacchum traustulit Xenicsianus. eetorum Sile-
num cum Baccho parvulo consimiliter ludentem repraeaentant aliquot pa-
rietoa Ponpeiaiiae (ef. Helb^8H—878). pono MMitioM digaoa loem Clan-
diani da rapt PMa. II M m. Pvoaefplaa ia vatla taaHyperionio Solem de semme ntuei
fecerat et pariter »ed forma dispare Lttnam
Aurorae nocüsque duces. eunabuia Tethys
praebet et infatUee gremio tolatur anhdoe
Digitized by Google
28 CAP. m.
Pergit Nonnus:
noXlaxt naTQM^g(fXoydg Ijtpato, x^^Q^ ß^^ll
Xioviaic jjaXcifirjrrii' h^QjTfTo xovQog ä^Qtn^*
fiait'fto 6' Inn oav vjig jnfO^^nMt' nöx^oy ij^6fi^tyos di
yovvam nttVQMotc txfn^dta dax^va Xfißaty
fiTffv ff^tJTVQoy äQfta xal alö^fqUin' (fqof^iov XnnbiV.
itenim cardo rerum hic vcrsatiir: poeta Alexandrinus qui Meropi
nuUas in hac fabula j)arfps dedit divinas nuptias futuras, quibus
sprctis iter fatale I^hacthon ingressus est, plane oniitlere debuit.
rediit igilur ad fabulain Hesiodeani: non ut originem caelestem
probet — de qua non dnbitat — sed iuvenili quodam ardore
incitatus iuvenis ciirruni flagitat. Alexandrini esse poetae quod
modo exposuimus docent Philostratus imagg. III, qui quamquampaullo obscurius locutus est concinit cum Nonno: roviov (Pbae-
thonteni) ya^ natöa 'Hkiov yfyöftfvoy fmioXfi^fTcet rtS natqwA
di(fQO) xat' fQwia rjyiox^<fft>ig (cf. Nonn. 171 nuiQÖg bov J^flt-
^^010 (fiQMv n6&ov ijvioxfiiif) ei Lucianus. neque aiiter Ovidius
(II 104):
propotUmmque premit flagratque cupiäine eurrus,
etiauMi ias ionndum Solls, facturutn se quicquid optasflet fiUus, ex
Euripide retinmt et «mit «lia quoque ab iflo epyllii poeta allaoa.
elati cum in flne libri primi ittTanem impigrum adisse patrioe
ortus retnlerit (cf. Eor. 776, 17: 'BUw f»ilAp d4i»9tfg «o^ e^vg
äiäri^s IJ^rtQ, cl tux^Tg Myot), ad SoUfl aedea initio aaeondi libri
copioae deacriptaa adtUffo UmUe (19) yeniage oompeilimia. In sum-
mone monte füanint? at qualia ectypa Talvis aedium Inacnipta:
caemUo» kabH unda deos, TrUtma canorum
BmUaqm amlbigmim hokmanrntque prmenimAitgatom tuit immunia terga laeerÜt
invfilidum dextro portnt Titann lac^rto
nonäum iuce yravem mc yuUscenttbut aüe
erklaiitm radiü e. q. .*^ sie. cod. Lftwr. tMte Ladwiddo Hon. XII 278.
Digitized by Google
PHAETHUN POETAE ALEXANDRINI. 29
Doridttg^ d naiaa, pars nare videhtr,
pars m nuk ütet •irltfet iteeor» ctipUlos e. q. s.
profeeto magis quadrantia in aedes maiinas. quid qaod Tethys
ipsa dea marina lepagula equis fervidis repelVt? cui pamm apium
esse locnm in am Solis reete soisit HanpUos (ad 15Qu itaque
ni fiülor duas domtiB regias Solis Naao permiacuit, quaram aiteram
in monte poBitam fonitan ez Euripide retinaerit, alterina — ut est
apud Nonnum— simul memor. ocfte andori Alezandrino debet
qaae de Sole didt (II 88 sqq.):
purpur^a vdatui vnU tMnäm toUo Fkoebua eiari$ hieml$ imaragdU;
a dixhv fawogiM IHm d Mmm d Amm»SBW0Mfa$iM d potUa» ipaiii$ aeguaUhti Borat,
Verque nownm dahat emdum flarmte eorena,
tiabat nuda Ae$ta$ d tpkaa Mrfo gmiat,
stabat d Auhmmm eiUcalit $ordidut tiHs
et gladaHs Bkm$ canoB kirwia eapiU9e,
quae non solum com sarcophago Ostiensi, de quo posthae plura
dicenda enintt condnunt, sed adposite comparari possunt cumNonno XI 485 sqq. et XII 1 sq. ntsi quod adfedato genere
latujuiyat att<fayqioy tUtt^iot ^ytaj^^os
tiaaaftas i}andC»Ki9 dwa^tn« MwtAtiftt 'A(mc«
atque harum qnftttaor Anni horarum speciem consimiUter In MUroophago
Ostiensi effictam npnovit Matzius. contra Diei fnmtae spatüs aequalibu«
Ilorae, ttvujJtxu xvxiuiSu '£l{jUf, ut apud Homerum 0 438 sqq. lunonis equo«
curaut, ita apud Oridium 118 sqq.:
wngere equot TSbm vtUte&m imperat BaHiiiuua deae edem pen^funt ^pternjue vmmk$am^roHoM weo »aturos praeHp&m alti«
quadrupede» duauU addunigwe muuUia frtaa
et apud Nonnum 297 sqq.:
Cvnovr *BtXtM nvQtSduv 4yaypp 'SK^m»
xai 9(iaavi (l( Cvyoy 'BüroqoQOg.
ceterum cf. Stat. Theb. III 407 sqq. et Lucian. d. d. 10, I : loart Xviruaar
fti¥ eA'SlQtu tois tnnvvg. Aurorae oomites sunt ap. Quiutum X 48 as. qaattuor
Digitized by Google
30 CAP. Ul
dicendi molestociue verborum tinnitu hic exemplar utrique com-mune paene obscuravit.
Sequuntur apud Nonnum preces filii matrisquo, quas auctori
suo supra vindicavi loste adsumpto Luciano, omittere debuit has
preces coniunctas Ovidius, quippe qui Euripidcm secutus Clyme-
nam Meropis uxorem induxerit precibus pater tandem cessit
aut iureiurando constrictus ut Euripide auctorc narrat Ovidius aut
daxct).6o)y (TTH'fVfrf (Nonn. 218),
quod etiam Lucianus, otsi disertis verbis non dicit, sumere vide-
tur**'). sed antequam currum conscendere iubet iuvenem de peri-
culis viae certiorem facit. miratus est ilauptius, quod Sol Fhae-
thontem, quem in diem alipedum ins et moderamen equontm popo-
scisse versu 48 comperimus, tanquam annuum iter peracturum
instruzerit. scilieet in unum diem currus regendi potestatem
Phaethon Euripideus iropetravit; quem a poeta docto quasi vica-
rinm patris factum esse**) abunde docet Nonnus annuum iter
ftatonim ita deseribeni, vi coUalo Oridio dobitaii non liceat,
quin diatiinram iuTenis temefafii cumnn in «aimo auctor habuerit
BSpnrtitae sunt admonitiones dei et apud Nonnum et apud Ori-
dinro; in priore in uniTersum de yiae periculis monet, in posteriore
dat praeccpta filio iam ereeturo. quas contnudt Ludanus ntpote
brevitati studens, etiamst verbis dytiixov inl noXv tuA odu int-
tntow a^m t^y tXaitnf illam videtur subindicare. itaqne trium
tesüum eoneentu quales ftierint apud poetam Alesandiinum in
unifeffsum deeemi polest, atque Lucianus nuudme congruit cumOvidio, quem dexterrime rem administiasse fateberis.
Anni horae in pompa Ptolemaei Philadclphi comites faemnt myuttiQtSfTfivTij S'lnuTtokov&ovy MQttt rttjatuitc iitaxtvttdtiimt xai Ixaeri tp ig ovantovs liiovi KaQn»vf: Callixen. ap. Ath. V. 198l>. cf. Purgold, archäoi.
hmurkungen su Otmüm «. SSdmüu (Gotfia 1878) p. 56*") oonfena 100:
quid mea coUa ten€» bUmdii ^iHtre lactrtinl
**) Sol Oridiaatu rei fiitiirae non ignarus est 124 •.:
prnt'snijnfpif luctuM
pectore »oUkito redeten« »uspiria,
id qnod demn deeet*') de hmc n bene monuit Wieadenw.
Digitized by Google
l'liAKTHON iH)LTA£ AUJCAM>[UM. 31
VulgariN quidcm «n-iil.ntiu ncininom pra«'l«T Soi<m arr»"^
MfUM rcgoro |K>»i<>, §«>(i ttimeii non reticenda^ cum a Nonno
quoque f'Xpn'>sa si(. (>vi«l. ')7"^i«!-:
pim rtiom quam <yMor/ ntfterüi roniimjn f f(U tst
mmem» aäfeci*u. pUtcHtt tibi ymm</m# Uctlnt:
mom famm iytmftr^ tptitupttm ctmuüifrt m «jrr
mt woUt MTCtpio. ratÜ qmoqm rttUr (ßUfmyi,
qui ftra Irm'M/i iaemUamr /Wmmjm dejira,
AhAh/ • • •
Nonmit IMw.:
ln!t99fh^ dhf|fnr iv <(|<pnr, «rf ^ *pm9m» fl^rr«*r i|iAr Sfßm» t4m»f p4f»i ^pt9X*^^
eonplnm coMBrnl (loftm «Miltitz pnwtcr te Iptnm carrBm
Ofid. 68 sqq.:
AP^Am I^M #tf ^jjT NMN# f9Cf9it9
(MdhMlfti^ 9^f9i • • •
$9me «Mm fMt twIiiMfii «ir^ «ulit
Lncnnni: 4mißtßm9iiuv^ M ti äf/m ^fr*M|ifr, irnm^ lär jpff
ß*ß^vm o^t^r, 4n499w 4' 4^ m4 Am Jkf4vtm ^nt^mx^rm,»hm 4^ 99 mmmwwt mMNc intmifp. $rd NoniNM dnümi Soli«
depnttir kmr y««W r«v«*
Digitiaed by Google
8S CAP. UI.
oraiionibus non contcntus in ipso exitiali Phaethontis cursu Phos-
phorum comitem loquentcm inducit 334 sqq.:
• • •
adfßm iM^fite; tfXoym^ nXi^^M xsQaifi.
qnae comparaTeris cum Oridianis 79 sqq.:
«f^N» vUm tmea» nuUo^ trron irahmii,
jMT iamm adwm gmduriB eornm imr/
cfu #Mwia»
tum mentiooe iurisiurandi (quod Euripidi debet) interposita in
hunc modrnn pergit:
fkikrai momim: iküt tamm üU rtpugnat
prtipotiimiqm frmü flagratgue mpidine eurrm»
ergo qua UätU gmiüor emMm ad attoi
deducü immm», Vukania munera, currum,
aoeuratius Nomuu oonionctia Phaethontis CäTinenaeque precibus
obaecutum esse deum narrat; quem ad exemplar Alezandrinum
propius accedere collato Luciano supra prohavimus. sequitur
altera dei oratio, priusqnam filius cumim conscendat. at Tide
mihi, quantopere augeatur, si iuTeni impatienti supremls
monitis illum et viam commonstrare profecturo et summamequorum curam commendare audimus. itaque fideiussore Luciano
hac in re sequcndus est Ovidius, qui inserta cumis caelestis de-
scriptione haec narrat (III ss.):
dumque ea magnammus Pliaethon miratur optuque
perspicit, ecre vigil nitilo putefecit ah ortu
purpureas Aurora fores et plena rosantm
atria. diffiKjiuyit stellae, qwirum agmina cogit
Lucifer et caeli statione novissimw exit^*),
cxrm])l!tr vidctur fuisse Hom. ß 721, quem tire ipse inspexit Mia
poeta Alexaudriuus exurnavit.
huc facit Nonnus 307:
qui in aeqnentibiis PhoBphoniin Phaethontii comitem fecit
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDBINI. 83
consixniliier Quint. Smyrn. III 665: ^ (Aurora) xai adt^
Ovid. 116 sqq.:
quem petere ut terras mundumqiie rubescere vidit
cornuaque extremae velut evanescere Ltinae,
iungere equos Titan velocibus imperat Hot-is.
iussa (ieae relm.< peragunt igtiemque vomentes
quadrupedes ducunt (i'liiuntquc sotuintid frena,
tum pater ora sui sacto mcdicdnutir nati
contigit et rapidae fecit patieniia flammae
impomitque romae radios praesagaque ludus
pextore soUicito repetens suspiria dixit . . .
plura adnotanda sunt, de Horis Solls mlnlstris dud in adnot. 28
adscripsique versus Nonnianos:
X«* ^}QC((7vg flg ^vyoy ril'hv 'EoiftqoQOC, äfufl di ^xuÖqA
tnmoy ut^x^^'^' öovXov ^ntx).t[i()(U /ytnccdvM.
ambrosiam equorum caolcstium pabulum iam Homerus novit E775 sqq.: fvO^' tnnovg «rriyö* ^eä XfvxuXfvog 'ff^rj
Xv<Saa' dx^m'j nfql d' ^^qcc 7iov).in' bxtvtv
toXCiV d' äpßqoaitjy ^tpöttc dvdtftXe vipecO^m,
quod Inventum poetae Alexandrini varie exomaverunt, veluti
Alexander Aetolus de Glauco narrat in Piscatore:
ytwtdptyog ßotavtig, ^HeXUfi tfidSityn
iv fuacdQcav vij<nwl» Xtt^ ipf^9$ efa(^i yct^^x,
(Memeke Aiud. Akx. p. 238), cf. Stat Theb. III 410 ss. Ov. metIV 214 pauUo aliter Caaudian. de rapt Proserp. m 400:
fimi n» depetrmA tanHs $iTor(bu8 igne8,
iemper inoeeiduoB nmpUotgu« maner«
tunU ä €ttreano perfudit robora tueo,
quo MmMMi irrotoi fii99, quo Imm iwmteos,
de medicamine Phoebi non monini me apad veteres legisse. habi-
tmn dei ita describit Nonnus 291 ss.:
«I( ätntbif 0ai&optof ineOt^Qtie na(f^vtf
FUMoft UnlMMMhintni Tin. 8
Digitized by Google
84 CAP. lU.
(TtianOitovQ äxiTyug irrl nloxafiOKfiy h)J^ag,
xai luv th'fx^-ceh'o)(7{^i' ho Tri'QOfrii
xui ;i6öu if oiyidaovn difC<f^xa)(Jf^ mdiXo).
quac nc a Nonno ipso inventa esse statuamus impedit simillima
descriptio et apud Valerium Flaccum, quem Wieselerus {Phaethon
p. 32 n. 4) laudavit (IV 92 ss.):
Sol auricomis nrffentibus lioris
mulfifidum iubar ei bisseno sk/ere textam
lori'-am ituluHur, liijdf hanr qui nuhila contra
baltens UHihmtem rariat mortalibus arciim
ei in hymno pseudohomerico (31) serioris actatis v. 9 sqq.:
XQva^rig tx xoovtiog, XaitrrQal S' äxrTi'fc än' ttit9§
aiy/.tjfy aiiXßovoi, tjuqu XQUimfun' nct{)fitti
XafiTTQtti «rro XQCtToc yccQtfy xcen)^ov(ri tt^ogmttov
et Ovidius quoque similia pracbet vclut 23:
purpurea vehitus veste sedebat
in aolio Phoebus (im di^gta vi/unoQM Nonn. 194)
40: at yenitor circum captU omne mkatUes
deposuU rodioM
124: imposuifque comae radios. cf. StaU Theb. III 411.
Sequitur altera Phoel)i oratio:
si potes Iiis sattem vio)iitis parerc patcrnis,
parcc pH er stiinulis et fcrtius ufere loris. alterius ver-
sus heraist ichium ad Luciferum transtulit ^»onnus 333:
nfi <f^of«t, yi/* xovQC} tl palyeai innov tlavyoiy;
(ftid&o a^g puariyog ay^yoqog . . , iit de fönte utrius-
quc poetae iam nulla sit dubiiatio. porro quae Ulis adnexuit
0?idius
:
sponte »ua properant, labor est inhibere volenUs,
ita expressit Lucianus . , , tuA iyxQor^ sifat t&v xid
nfj ttfih'm TM xh>fktf %ä» Innms denique simiiitudo intercedit
inter Ovidium:
Digitized by Google
PHÄETHON POETAE ALEXAKDBIML 86
nee tibi direäos placeat via gukique per areus:
seäns in obliquum est lato eurvamine Imes
et Nonnum 257 ss.:
fitjdi TavvnXixTUiv fAixwi' TioXvxc((jn4'i dsüfwi
Txh'Tf rraQa)j.7jXan' dföoxij(.i^ro<: aytvya xi'xAw»'
oiarqov (xotg x«i rvßüav öfAtj^ea naiQÖg fudfig,
quae itideni ex altera Solis orationc petita sunt, quin etiam
alteri versui Ovidiano paene respondot Nonnianus 225:
etiamsi in illo de Solis eclipsi sola agitur. neque equidem duhito,
quin si carmen ipsum servatum esset, compluria imitationis
vestigia dejirehensuri fuerimus, etiamsi multa de suo addidisse
Noniiuin iioininem doclrinae astrologicae studiosissimum vix est
quod negaveris. ceterum tota oratio non satis perspicua est ver-
suumque ordo, quem violentis Iranspositionibus restituere conatus
est Koechly, sine dubio turbatus. ilaquc quid in hac carminis
parte praestiterit poeta Alexandrinus non palet; quem multura
praestitissc crediderlm, cum praeclarissimum exemplar ante oculos
certe baberet Euripidem, de quo scriptor de sublimitate 15, 4:
yoihf 0ai&oy%^ nctQaSiSovs %äq tjykeg 6 'HXtog
Ha 6i fit^is yiißvuAy edi>iq' elaßeiltiy'
iukm d^joe* • •
lu^^ney, o» d' ifiteeiv' ist* «tUH(fog fsHjEK^.
**) ef. Orid. 1S6; nee preme nee «mmnmi matire per aeAera eurmm.
^ cod. P. rti, cx quo naTg rcstituit II. Grotius fIv* Mmililii* perpcram
addidit Mcinckius {Analect. crit. ad AÜten. p. 232) duos versus ex eadem ut
putavit Solis oratione a demente Alexandrino paed. III 2 (p. 222 Sjrlb.)
Bervatos, quos ita restituit:
ftn ftot 9tYgs TMT Snu^ Äff
ftm^ imtumßj^ tiy 4Up^ ei fui^tiy OJSp,
Digitized by Google
86 CAP. in.
pericula viae paucis verbis Lucianus tangit: slnop öi tud ^JUuo» 6
M(vdw9fj ti fi^ ÖQ^^ iXttvvoi, ct. Ovid. 133 sqq.:
hac 8Ü Her: tnanife^ rotae vestigia eemes,
uique ferofU aequM d cadum et terra caloreB,
nec preme nee eummum tnoUre per aethera evrrum;
aUiue egreseue eaeleetia tecta eremahis,
inferitts terrae . . .
addens in fme orationis preces ut inccpto absistat. sed
occupat nie Urem hiveniU corpore rurrum
statque super manibmque (latus rontingere habenos
gaudet et invito grates agit imic paretUi,
quae pulcre exornavit Nonnus 301 sqq.
:
xal Oa^d^tav fTrißaiyt-' di^ov ol iji'tce naÄJutPj
fjvta fiaqiiixiqovxa xal uiyXi]f(!üav IfidfT^^.rjy
"^HdXtog yfyhijg' TQOfifQfi d' IXt'j.i^no fTiyfj
vUa yn'iatsxoay fnvvtaqiov ^yyi'^t d' Sj^O^ijg
^fiKfavVfQ KXviih'Ti (fXoyeQwr fTrißtjtOQa 6i(fQ(av
dfoxotih'Tj(fiXoifrxyog inaXXfro ^ja^juari fii^T^Q.
Clymcnac mcnlio prodit imitalioncni exemplaris Alexandrini, quo
profeclo digna est haec doscriptio ab Ovidio consuHo omissa.
nam Clynicnu Moroj)is uxor, ([uam ex Euripidis fabula rctinuit,
hoc loco memorari non polirat.
Inierea voluaes Pyrois et Eons et Aethon
Solis equi quartusque Phlegon hinnitibus auras
fUmmferis implent pedibusque repagula pulsant.
quae postquam Tethye fatorum ignara nepotie
repptUit et facta est knmensi eopia eaeU,
carripuere viam —omissa Tethy de qaa supra dizimus Nonnus, qui praeterea no-
mina eqnorum reticet , nibil lüsi haec habet:
da Bolifl eqnis cf. HygÜL fab. 188: Eamf per hunc caelum verti aoUt
Aethopg quan flammen« exf, concoquit ftuges. A» funalex nint innres, feminae
iugariae: Bronte quae not tonitrua appellamus, Sterope tjuac fulijürua. huic rei
auctor e*t Eumelu» QtrüUhiut. quae ne uni Eumelo adscribas impcdit Euripidis
frg, iae. ap. Aih.XI 465b: SiintQ mü Bv^iaAf^c Im Twr'flSl/M tmmuf (I^Ip tiM»
Digitized by Google
PUAETUON POETAE ALEXANDUINI. 37
^<fjy ÖQoaöttg dfio^vaano 0ü)a(f6Qog dffr^Q,
vdurd :ict7TTio)Oiat XtJ.ot'^tioq ^Sixfavolo,
quae ulpotc de acdibus marinis dicta sine negotio consociari pos-
sunl cum Tethyis munere. ceterum cum totum Phacthontis cur-
sum inde ab Oriente usque ad occidentem persecutus sit poeta
Alexandrinus, necesse est fabulam Euripideam quae in Oriente
agitur cum Hesiodea quae in ooeidente agitur in unam conta-
minawit'").
Qua de causa in cunu ipso equi permott a recta via aber-
lamint, Oridius Nonnus Ludanus videntur dissentire. sed primo
tantum obtutu dissentiunt: si acrius inspexeris, consentire illos
apparebit, modo rerum ordinem a Naaone immutatom esse statueris.
naiiat enim initio cursus Solis equos insoUta ponderis levitate
oonsternatos perturbationem siderum effecisse, Phaethontem currus
fleetendt insdum oculis in tenam deflexis exhomusse, tamenhabenas adduzisse, cum terribile Scorpionis sidos ooni|»ezisBet,
tremefactum remisisse. aliter Nonnus 310 sqq.:
Ba»](iov tfsiXuvüiuov
Altona 7itnatyo¥T* oQj^utovs imagirovs . . .
Wide AeAoit» (cod. Aethyopt) Hygiuo nddidit IL Stthmidtin. Enineli firag>
nMntam titrpiter oaMt Kinkdiaa. apad Mshd. Enrip. Plioen. S: tittmqit
Si ilat < Solls equi> XQoyos Al9ai 'JarQunij BQorxt, optime AX^iof Span*
hemius 'Ihpof Valckcnarius correxorunt. hi duo recurrunt apud Ovidium,
at probabile est et Pyrocntem et l'hlcgontcm ex auctore suo esse traus-
lllofl. eetenun Aetbon Uectoris equus legttar Horn. 9 185 in venu spurio
(tf. MhoL). pkott dabit Jeaelumnek de nam. gtuu Cfroeet pteudUbtu domettieii
mdiderunt (diss. Regiinont. 1885) p. 31 sh.
**) monet |)i>t<'r fiünni 287: dQj(6tityc>i M (t^tüuolo finiQ^io ytitoya
80. insulain Acthiopia*- coiifinoiii . de i|iiu lijeu8 ciassicus ap. Plin. n. Ii. VI
198 8; addc Eratosth. ap. Strub. I 47, Dionys. Per. 217 c. schol. Nonaua
ero neseio «i hoc loeo nomen ipsion ez Lycophrono Alex. 16 sqq.
:
Unoiatt
petiverit, quem imitatna est XXXIII 188 sqq.:
(Amor) ntiQ^itc ntnit^n 41 af^ifotr Afttpl 4i
mncjU»ff«( nUf^ »ovftt ßoXuTg utro'nioi 'HoSs
r»r«ro nuMm', cf. XVI 45, XXXVI 6.
Digitized by Google
38 CAP. lU.
9uA ^Qaffvg (^^ahtp ilctz^Q viifidqoiMtq tnnmv
ävTtnifiovg lud yttktv ^fkoUov SdfftatB »SvTff^
815 ffaine6&* jrv(fyu&e1iaxiß ^7tuQoq>Uui/iy d^uuq'
tuA mmxftoi^g </KoniaCß «oet ß^giag *ihtiavo1o
äiff dvixOBtod^optog Uv f6op Hg Mttq»
lud x^vbq aUXa (pvla xeA ämwfa vika ^ak&g^,320 nanttttvcäv iXtx^döv dtigfiopog idgava «6iffun>,
quac egregic conflrrnantnr Manilii qui dicitur testimonio non
solum hoc loco laudandi I 735 sqq.:
fama etiam anÜgtUs ad nos descendü ah annis,
Fkaähatttm paltrio curru ptr signa volantm,
dum nova mratur propka spedacula nmMet pner in caeh liidit ntrrxiqxte superbua
luxuriat mundo cupit et maiora paretUe,
monsfratas Uqttisse vias . . .
verbis monstrafa,^ liqiiisse vias commoncmur Solis praeceptorum.
doctum poetam Alexandrinum audirc mihi videor, nam simili
commento Eraloslhenes Mercuriiim caeli sidera contemplantem
feceral (Hiller Eratosth. carm. reliq. p. ss. 47 ss.). atque maximedolendum nullum superesso fraprinontutn
,quod cum hoc com-
parari possit: intollcgcrcmus loiiasso, uter ulrum imitatus esset,
primum igitur caeli miracula conlemplatur iuvenis, deinde oculis
sublus deflexis Icrram conspicit atque exhorrescit — hoc enim
recte addit Lucianus: 6 — nulg yccQ — inrißccg roaovtov nvQag
(ignifentm a^em Ovidii videtur expressisse) xa» inixviliag ig ßäd^og
(iXftv^g ^f^nXayri wg ro f^ixoc. inlerim equi simulatque leve
recloris pondus sonsere consternati sunt: o* <J« innoi utg ^a^oyro
**) vetsiw SIS propter iteratot spondeot 815 propter sententUm per-
Tertam corrupti.
*•) hinc lux adfunditur Hyj^ini verbia cumque a terra <dUu» ievaretur,
pra» timore in Eridanmm ßuvium decidme.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDRINI. S9
nwto 6dov. sie etiam Ovidius, quamquam omissa caeli con-
templatione non satis apte initio cursus hoc posuit (161 ss.):
sed lece pondtts erat nec qttod cognoscere jmstent
Solia equi, solitaque ittgum gramkUe carebat
• • •
qiwd sittmUtc seiisere, ruunt tritumque reUnquuni
quadriiugi spatium nec quo pnus ordine currunt.
sed quae memoranda antca fuerimt quodam modo postea sup-
plevit, cum dimidio fere cursu peracto adulescentulum ei dcspi-
dMUtem laeiat et caelum eontemplantem:
ut v$ro mmmo detptxU ab oitkere Urra$
infdix Phadkon penitw penitusque iacmits,
paüuä ei iubüo genua hUrtmuera Hmore (178 sqq.)
spana quogue in wario passtm miracula eaelo
vatianimque videt trepidm iitmUacra ftrarum (193 s.).
restat unum. Solem admonentem audiTinras ne immodice ilagello
uteretur, quod ex communi fönte a Nonno Ovidloque Iranslatum
esse constat: expcctamiis igitur Phaethontem praecepti immemo-
rem flagello usuni sacviro in equos. et re vera, cum ceteri ta-
ceant, unus refert Nonnus 323 ?qq.
:
liatiffo Hitdil'^uiv koqov Inrtioi" o\ dt navivii^
dtxvviifvoi xivnov äkkov dr^lf^t-oc jjriox^oc.
ita coinmode ex Nonno narratio Ovidiana supplelur. contra cumSei Nonnianus in finc admonitionum Scorpionem ut caveat filium
admonuerit (264 ?s.):
y&lrovce (irj fidtTTfVf TTQodyyfXoi' l(froßo^og
nxoQTxiov daif{)6(foiiov> vno ^vyöv ^ytoxtvwy,
inlelleginius versus Ovidii 195 ss.:
cf. Nonn. 311: ovQ«y6f laxonin^ x^dv xf/n^«|f^^y &n^m¥, eeleiam
memoriam Euripideam imtniHcuit Ovidins 183 8.:
iam coynoase genua piget et caluiaae rogamlo;
iam Mtrtpk dici eitpUn* «to /«ftUr . . .
Digitized by Google
40 CAP. III.
eit locus, in gmmos übt hraecMa emeo^Ot arcus
seorpnu et eauda fiexisque utrirnque laeeiiis
parrigU m apaHum siptomm mmbra dmmm»hunc puer tU mgri madidum tudore vateni
whiera eurvaia mimtanim ciupide fridU,
mentia mops .geUda formidine lora remiaU,
haec autem solita levitate praetennisit poeta PanopoUtanus, qui
omnino in tmba et caelestium reram et terrestrhun describenda
pamm piaesidfi nobis praebebit
Venimns enim ad eam carminis partem, quam auctor Hesiodo
ut par est conicere duoe docte ezomavisse censendas est: terrae
dioo inoendium sidenm tumultum. de iUo copioeissime a Nasone
descripto fere nihil refert Nonnus, cum nmltus sit de sidenim
tumultu, quem paucis attingit Oridius. neqae weto quisquam
dnbitabit, qnin uterque ingenio sno luzurianti indnlserit. ille enim
ingenti verborum ambitu usus more aetatis suae siderum cogni*
tionem inepte iactat, hic longam montium fluminumque incenso-
nun Seriem non sine doctrinae ostentatione — conferas Calli-
machum in Dcl. 100 ss. — producit. eminet apud Ondium in-
signe de trionibus commentum 170 sq.:
tum prhmon rndiis gelidi calutre triofies
et veiüo frustra tetnpiarunt aequore tingui,
inventionis laus ipsi tribui solet ab interpreübus/^') at auctori suo
debet teste Nonno 408 sq.:
o^x4tt d' vtpmöqoto Boqttddoq iyyvdt VWM^dXXi^Xwy ixoQfVoy in' l^vt xvxXade^ Sq/etw,
äXXa Nora i^Us/ovro xtä. 'Eamgifi naqa XifkV^
nisi quod suo niore rem exaggerat. cetera sidera vix possunt
inter se conferri (cf. Ovid. 178 et Nonn. 356 sq. Ovid. 176 et
Nonn. 362): plura posthac dicentur, ubi de cataslerismis copiosc
agemus. sufficit hoc loco adnotasse quid ceteri de siderum
( f. Philostr.: nrl /»^ »araoxiyttt rqf ^vfoy tf^pulfitu ... xni of Tnnoi r^c
Ctvyki}; iKTtiaCfTif oTarpto ff^fiorrai. Lucian: tt yao ifdoitf Tic. luppiter inquit,
tt^iinnCovaiv nSSvs^ uiantQ aftiint xtti lovror ^^^Vtyxct*' , ä^rt fiiv tm la Aai«,
fu^ iUyw &k iiü rä Mi ig imvtUp «•» i^ifiw inMt, nmi &m ntd
wdw», lÜkts ißvilww «tSmi, et. Nonik 847 sqq. 0?id. 901 sqq.
Oridiam imiUtos «st ClMdissiis de npt Pros. II 188 sqq.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDBINI.
tumuliu memoriae prodiderint. nihil exhibet Lucianus nisi verbis
xcu Hlug o^div Su oC J^vitwtQa^f xal ^vy^x^e perturbationem
totius mundi brevissime oomprebenditt plura Manilius originem
circuli lactei expUcans 740 sqq.:
orhemqite recmUmimpomisse polo nec signa insueta tulisse
errantes niUii fiammas cumnnque solutum
deflexum fioJifo cursu rurn'sque quadriffis.
quid qucriinur flmnmas totum saevhse per orbem
terrarumqur rorjtDn cunrtas <trsissc per urhes,
cttm raffü (/i'sjierxi ffultunoit Imnina currns
et caelum extistum cst'^ hat ipse incendia munduset )iova mcinis fiagrarurit sidera flammis
nunc quoque praeferifi faciem referenfia rasufy,*^)
pauca denique Phiiostratus : xai avy^f^itai lu oi^gth'ia. (rxönet yocQ'
vi)$ fih ix fiea^fjißQiac f).c(vyn liji' rj^Quy, 6 dk ^ihv xvxJiog ig
y%v ^icoy Uxft rovg dauoag (haec ab ipso rhetore addita sunt, cf.
Horn. 0 480), ai dt ^Sigm tag m'Xag M.tJTOvam (pfvyovctv ig
dnaynSüay adraJg äx^vy. coniparaveris Xonnum 330 s.:
odQayim öi na{)iöiä(ifrui nvj^döyt
äXXotpavig vö^oy ^juo^ idxtpßtov eviiodeg ^QQat.
Et hic quidem quamvis totus in caelo tarnen terram seniel
respidt, cum Atlantem aucto caeli pondere oneratuni in hunc
modmn describat (350 ss.):
iSoxftti^ ^ Mo) aiftög
ai^^ ditMjeyrt niaog xmtkoi^fKyog
um fioytg adtoilnnotf ilttq>Qi^(ay rröXoy äct(ft»y
diÜMd6v iGn]qixio Aißvg xvQzovftsyog 'jitXof
quae ex TeUnris indignatione desampta esse dooet Oridius 296:
Aäas en ip9$ laborat
vixque tms umeris eandeiUem suaUnei axem.
nam Telluris partes foisse in oommuni imitatonim exemplari
Phflostfatos testatur ita illam depingens: dtt€iyo^§vH «tt 4 Tljf
V. 740 Beiitleio praeeuutc scripsi orbtnupie recentem (regentetn libri);
ordinem yersaum 741 et 748 a Jaeobio tomere immatatttm rwtitol, imiif
(t. 743) •corraptuii Mt: «Mte cL Bentleiiis.
Digitized by Google
42 CAP. III
272 SS.:
alma tarnen Tdlus . . .
wthdü 0ppre$8O8 collo tenus arida vuUus
oppotui^pte manum fnmH magnoqiie tremore
OumMi eottctäiens pauüum subsedit et infra
quam sM ean fuit sieeaque Ua voce locuta ut:
eiusdem querelantm Testigium remansit apud Nonnum, ubi Lu-
cifer 344:Xdog üXJLo yiyotnf
cf. Ovid. 298 sq.:
si freta, si terrae pereunt, si regia codi,
in chaos antiquum confundimur.
concentus in eadem versus scde poetam Alexandrinum arguit,
apud quem Telluris querelas ex parte a Nonno inficete ad La-
dfemm translalas eiütine lam pnto perspicuum eiit^). oootnt
monthün fluvkuramcpie seriein a Nasone decaatalam imitaftoffi ipsi
tribttOidaiii esse iam dixi neque invenio qood ad Ulum referam**).
De morte Pbaethontis haee narrat Ovidius 904 sqq.
:
<d paUr ommpoUnB mptroe Uttaiiie et ipmmqui dederat currus, niti opem ferat, onnmh falo
nUerüura grwn, 9ummam ptHÜ ardmu wem^
^) qnod Tellus queritqr v. 295 fumat uterque potut conferas cam Quinto
SmTmaeoXlMas., qniHeliadeB in aentoPhiloctetae MprasMiitetaftmm ftBgH(
pk^ftt^oi ix Si<fQoio' xaratS^o/uiytis 6' äga yal^
cf. Stat. Thcb. 1 221.
aliquotiens Ovidiiit acomiiui eaptat» velnti 285 s.:
mmguiM tum endmnt m eorpon «mmm moM»Aethiopum populon nigrum traxi$$e colorem,
quod ex Ovidio intorpolator fabulae Hypinianae 154 desumpsit. sed dignammentionc mihi videtur, cum non Bolum discrcpet ab Euripide 771:
MoXovat ^aviijy ytfzQPtf /utXdftßQotoi
Md fortftsHt; etiam hoc spectet Mhol. Dionys. Per. 291 : fiv9tt5tiai ytig •Srme,
ort noTf rrio loC nrerriru" ' H).iov tiktth ,9tif o *t*ai9iav Tov iXtxani fö aQfitt dxttK-
TOltQoy nvTu fftoioy i']y noo'jitjy (xuvaf Coiytjy tijy xixn\ u{y>,y (cf. Ov. 287:
tum /acte ettLibye raptis umoribus aestu Arida), etei de lonix^ tfjngiiafi^ (cf.
PUt. Tim. 89*) agit gramiMitieot.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDBINI 48
unde 9M laHs nvhis indueere terris,
unde mavä ianUrus mbraltagm fuimma iaetaL
sed ncque qua» posaet ttrris indueere nubes
tune habtiit nec quos caelo demittn-rf i'mhrM*^.
intonat et dextra Ubraium fidmm ab aare
misit in aurigam pariterque animaque ro^üque
expuUt et tanBOs eomp$8cuU igtubus ignes.
muUo brevius Nonnus 410 sq.:
itff6^ep a^Toxvhaioy VTitq ^oov *HQidayoTo.
qui comes in via lubrica quamvis levis tarnen acceplissimus nobis
iam fere dcsercndus est, cum ambaguni ut videlur pertacsiis nar-
rationem suam raptini ad finem perduxerit. ila factum est, ut
reticuerit non nulla quae ducibus Ovidio Lucianoque auctori red-
dere conabimur. et ille quidem interpositis aliquot versibus*'}
in hunc modum pergit (323 ss.):
^ quae de hin veraibus dixit Kobertus 1. 1. p. 440: icenn Uvtd met. II
309 vcn Zene tayt, daf$ er
fMfve qua» pc§»et ierri» indtieen iuAe$
hme hahmt nte quo» ctulo demitteret imbre/i,
fO rieht da* ganz me polemik (jfgen die pnetMic von Hesiod abhängige tradttion
taUf concidant necesse est, siquidem priino huius commentatiotiiä capite
dflaTinm ab incendio Pbaethonteo seiungendum esse probavi. (cf. p. Teq.)
eetenun »päd Nonomii Iotw iosia 416 as.:
yaXa di nSaa yiXnaaf id ßtvttQoy ^fo6!>ftf #|
C^ot6xov Jiri; ouflnoi; o>.«<r ixd&tigiy agovQa^.
xnl SnQ^ öa^äuiyyi xniinßfnf nvoffoy aXqrtjy,
occoy ini /•'^oVa näaav ifiKfiuyituy dno katjuiÜ¥
quae Ovidini Arcadicam fiUndain de CalUsto nanratanu seite traosfert adArcadiam t. 405 sqq. ceterum non omittondus Lncianus: Sg rä (uitr 3unt-
<fXt^f 7iQ6aytiO( iyt)(9(l{, ta cfl ino XQvovi Starpf^aQtlyttt inoitiat noXvttittHv anoanüaaf t6 tivq (cf. Pseudolac. de astrol. 19, qui LucianumezBcribit).
*^ enrraa eaeletüa tamonem axemqoe malram et rotas fraetaa (S16 s.)
etiam luppiter Lucianetis memorat: ci ifl faftn^fdfam^ t4 a^ua — xatiuye
Si xni 0 Qv/uog at'iov X(ti "erfnng Tiöy rnn^uly avi-TitQmxtU — QntiVtft VMKyetyVV
xotfs tnnovi- ex Ovidio p^-nclet Valorius FlaecuB V 431:
at iuya vix Tetlty» apartumque recoUüjü axem
ei formiäeuttem patriae Pyroenta deleree.
Digitized by Google
CAP. III.
quem procul a patria diverso »lawimus orbe
excipit Kri<l(uius fumantiaque (ihfuif ora.
naides Ilesperiae trifida funuuifia fiamma
eorpora dant tumulo, sigmM quoqiie carmine saxum:
*hic Situs est Phaeihon currus auriya paterni,
quem si non tenuit, magnis tarnen excidü amis'.
Ab Eridano iuTenem exceptnm esse omnes tmo ore testantor,
nt testimonia enumerare supervacaneum sit. at quem fluTtnm in
animo habuerit poeta Alexandrinus equidem dUudicare non ansim,
praesertim cum caelo illum inseruerit, de quo proxima paragrapho
agam. de Eridano magna Iis fuit vel apud viros doctos Alexan-
drinos: alii Padurn Ilhodanum alii dixerunt (Philosteph. ap. schol.
Dionys. Per. 289). utramque sententiani ita conciliavit ApoUonius
Rhodius, ut Rhodanum cum Eridano (i. e. Pado) coniunclum
diceret IV 627 sqq. Ovidius cum Rhodanum Padumque inter
flumina incendio Phaethontis tacta enunioruvcrit (258) neutrum
videtur intcllexisse et quod corpus Pliaellionlis ab Hesperiis
nymphis sepuUum esse voluit, lioc quoqut' proprium sibi narravit.
certe Laclaiitius Placidus adnolat de Gycno: cum vidisset corpus
Phaethontis a sororibus eius ahlui, pari calamitate est concmsus.
confirmant et Lucianus: ulau iiuivov pii' al ädelifal ^antHujaav
inl T(o *Hqidapo)j ivantq iTitatv ixdufQtvi^fig ^XfXTQOy in' adr^
daxavovaai, et Stat. Theb. XU 413:
ef. Oy. 898 8. sed mazime notabileB sunt TOmu Oridiuii 819 sqq.:
at PlodAoi» rutHo» ßamma popukmte eaßHh§
vohüur m prmeeept Umgoqtu per Mra fracfi»
fertKHtt «tf inter(htm de caelo Stella seretto
etsi non cecidit, potuit cecidiime videri
ob similiimum colorcm ({ui inest Euripideis:
a(rrij(i ('(utaiiq uyivu dffiis tit aUftQce (fr. ine. SGI»
temerc Phauthonti tribiitum ab llartungiu Aur. re»t. II 203. luiuc culorem
igitor anft NtBO de ino immiseuit aut anctor eius, qai certe Phaethontem
inter aefcra rettolit. ceterom band abBimilia exhibet Philostratus: IxnintH
di TO /uttQnKtof xnl xaxarfiinnti' t^¥ tt yoQ xoptf^ iftninQuatat (nttitoe
ßamma popuiante captUw), de rutUü eapiltü videndus Nonn. loS sq.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDRINI. 45
8ie H^perumeum iepiäo Phaethonta sorares
fitmantem lauere Faäo . . .
neque querelas matris 883 sqq.:
<a Clifmene pottguiam dixit quaeamqm fuenudin lantis dicenda motu, Uigubris et anMna
d lamata amua Mum percmumt arbem;
exammeaque artut primo, mox ossa requireH$
reppmt otaa iamm peregrina rondita ripa,
quae in memoriam revocant Eur. frg. 781 et 783, habeo quo
referam.^^ haec igitur incerta manent; certius iudicare licet de
Heliadum transforraationei quam certatim testantur Ovidius Lu-danus Philostratus Nonnus, ut dubitandum non videatur quin
ex communi fontc fluxcrit. praeivit poetae Hesiodus, cuius nar-
rationem ab illo exomatam fuisso veri siniillimum est.**) paucls
attingit Lucianus, pauds etiam Nonnus in flne libii:
*") Oviditim ante oculos habuit auotor consoIationiB ad Liviam III aq.:
fic ßevU Clymene $ic et Clymeneidea, alte
cum tuvtHÜ patriit excidit ictu» equu.
HOB absimiles Lnnae laetus de Sole necato apad IXodor. III 67 <ex Dio-
njsio Scjtobrachione>.
*") tranafonnataa Heliadet detcribit Apollon. IV 603 aqq.:
tiuffl xovQat
' Hktäiti raynTjOty iikuiyai aiyti^otatf
tu /für r* niXi^ ^>m/tä9tt M tt^9afw¥tuf
yvxtttf &' av ynoy i^y öövQoutyojy iarixovoy
'lliUtfAN' Xtyim' #i Hxqva fjvQOfiiv^aiy
quam imitatus est Culicis auctor 187 aqq.:
at (luihiM hißii/tii curru proiectuf equorum (Apoll. 598)
am hu..(US Jliaet/ion luctu mutaverat artus
lidiade« tenerüt implcxae hracchia truncis
Candida fmd^ani tenl£» vdandna tarn»»»
de genere arboram diBsentiimt popnlos wcmidiiiii famam Tnlgarein Yer»
giliiu Aen. X 190 dicit, ainos ecl. VI 61 sq.:
tum canit IFr/tpertilurii mirntniii irinln jtui/lutn,
tum Pliaethontiadas musco circuindat amarae
eoHietB ulfMe «ob proetfa» trigü «Anw.
Digitized by Google
46 CAP. lU.
yv(otcu d' dxvfMQOto dedovndtog ^vtox^og
eig qwtdy sidoq üfunpay, ddvqoftdvüiv 6' äno dipd^mv
d(fyftrjy TTftdXoirfty xcerafTrakdovffiv i^QfStjv,
multo copiosiiis Philostratus, quocuni non semel coDCinit Ovidius.
documento haec sunto: Ovid. 34(') sqq.:
e quis PJiact/iusa sororum
inaxitna cion velht terra procumhere, questa est
(ierifjtiissc pnles. ad quam conata venire
canrlida Lampetie subita radier retenta est.
tertia cum crinem manibus laniare pararet,
avellit frondes; haec stipite crura teneri,
illa dolet furi I(»itjos sua bracrhia ramos.
dumque ea mirautur, conpledifiir in<juiua cortex
peique </radi<s iiterum pectusque umerosque manusgue
ambit et extabant tantum ora vocantia matrem,
Philostratus: rä di ini iji ^x^n yvraia, aX ovnu) divÖQa, (fadi xäg
'HXtadag im ädeXifü ^ifjatfvvai xa\ dtrdqa X^^at ddxQVa tt
äfftivm, <xcä <y YQ^^fV f^^fVTa oldf> Qi^ag yä^ ßaXXoft^yij ratg
nu(>vqaTg tu ^ilv ig d^xfaXw divdqa t^at, tag x^'^li^'» ^y*** ^d^-vovtn, 9«0 T^g xofitig i&g alyeiqov na»w
(ffv tSuf SoK^^W <Sg
XQVCß ...Ovid. 364 sq.:
mde fiwmi lacrimae stülataque soie rigesemU
de ramk deehra novis, qua$ hMn mmh«xeipU et fmrÜm mUtU gntanda LaÜnü.
Philostr. de ;Eridano: . , . TOf ^ 'Bhddag yeu^y^ oMut'
ceterum atyuQot arbor Proserpinac sacra (cf. p. 11) cognata est rjj ^ivnfi,
quae etiam ^xfotois audit — solet euim q ktvxii i(atynQova9at (Theophr.
CM», fl, II IG, 2) — of. schol. AB Horn. N 389 a/<e»<^] 4 ^^»i "«Q^ tt
toS Uf/^orr»; «ora/M« ttSif iuttax99y(w <Eridanam floTiom inferoram Twbotetifjisso sat orit^ icofiia9^yut avtr^v vno 'Egaxkiovs ainpaftivov arrijV Ini
t7, KtQßtQov vlxri <cf. Eratosth. ap. »cliol. A Theoer. II r21> et schol.
A ilorn. // 482 . . . (yioi 61 yijj'oü tWcf ihtor avit'iV^ quocum mirifice eoncinit
transfonuatio Ueliadum ap. scboL Marc. Eurip. Uipp. 732: di 'HQiöayt^
fitußAr,9iiaay. fabellam de Leaee OcMiii filia ap. idioL Yorg. eol. VII €1
Miiom «eUtii miaMm faeio.
Digitized by Google
PUA£TEON PO£TA£ ALEXAND&INL 47
^nodi^erai xal diu (fcctÖQOV zov vöaiog dnd^ft toJg iv^Sixtavio
ßaqßaQOig rä rtav aiytlqun' i^h/jyfiarce. accedit quod sarcophagi
Heliades et lugenlcs et abeunles in arbores exhibent.
Cycni transformatione de qua postliac disputabo interiecta
poeta Ronianus pergit (381 sqq.):
squdlidus interea (jenitor P/iaethontis et expers
ipse sui decoris, qualiö cum deficit orbem
esse soletf lucemque odit seqtie ipse diemqite
datque aninutm in luctus et luctil/us adicit iram
officiumque negat mundo . . .
talia dicentem circumstant omnia Solem
numina neve vdit tmebris indueere rebus
supplice 90e9 rogant: miasos quoque luppiter ignes
0xeuiat ßfmbu^uB mma regdiim^ Mithinc lux adAinditnr T^sibus eztemporalibtis Q. SuIpicS Mazimi
^td^v%h quibus idem argumentum tractat atque Lucianus deo-
rum dialogo 25 ad recoDdnnandum carmen Alezandrinum a nobia
adhibito. Sulpidum yersificem puerilem remoreiit quispiam
fretns eis quae Eaibelius Epigr. grate» p. 252 disputavit, neminemnisi Oridfum ab illo imitatione ezpressum esse**), et fateor ecpii-
dem imitationis Oridianae Testigia non semel apparere, yeluti 18
loTis yerbis:
luä t€€* fyA nvf(i ^iyyog äniüßmfa
idem aeumen captat quod Oridfius 318:
ti 9aevo9 tsan^feBcuU ignibus ignea,
deinde Solis praecepta 135 ss.:
nec pnmB nec wmmum mdire per aetkera mmm.altius egrestus mnMia Uda eremabia^
inferius terras: m9^h Mitsimut ibis
satis inficete lovem Soli praecipientem fadl 32 ss.:
w) liMc Ehwaldi sententia ett: BurnanijakreA.XZXI (1884) p. 170. Snl-
plefi Temui post KdbeUum peeuliari libdlo teholastieo edidit Bitner
aMi^Mu Maxime em dfj&vHger didUer, QSrläM 1884, und« nihfl nOTi' didieL
Digitized by Google
t
48 GAP. ni
• • •
infeUci aemulationis stadio perspecto non negabis Telluris qaeielas
apud Ovidium (285 ss.) iUum esse iinitatum 13 sqq., flniniiium
Seriem uno versa tSg narafuSy o0 ftAtety dyt^ofoim n^r^ con-
trazisse, Oceanum Neptuno substituisse 10:
cl. Ov. 270 sq., denique TtHuris habitum (17) ex Ovidio snmpsisse.
verum remanent quae apud illum invcnire non potuit. argumentumidem esse apud Lucianum iani dixi, at siogula quoqae ooneinunt
luppiter Sulpicianus in Solcm invehitur:
%im8 »ax6(fqova &^tuxg i^* d^idecatv ''OXvi$nov
vUa xtd n«iX»y a^atov xQorog iyyvaXt^af}
Lucianeus: okt ntnotfpuxg, «5 Twdimv xäatutte (hoc argutule dic-
tum)> dnohiijBxaq rä Ivyfj
änavta fieiQccxio) äpo^tu) nnjrfvaaq
TO &Q^a . — in fine vituperatiomim ille minatur: si caelioolis
hominibusque innoxinm luraen praebueris:
jiQrjviuvrj d' fSfig Zrjyög yooy fji' d' h^Qtj tig
?^iTitjTai oto (fQOyrtg ÜTctQßioc., laroofg adrol
clauqegj oog TTVQOfrtog ifjiov ^ivog afipa xeQfxvyov
(oxvTfQoy ncoXm' d^fiag . . .
versum miitilum supplere non ausim^'), at quid dicere voluerit
et ex versu 20:
et ex Luciano: vvy [ur ovy (jvyyytofjt^v dnoy^fjo) öoij ig t6 Xot-
noVj f^v Tt 6^oiov TTUQctvoiiTjarig rj tira toiovtop (feavTOv dutdoxoy
htnifiiptig , avTixa tiati, onöoov xov cfov nvQog 6 X€Qavy6g TTVQta-
diotsqog abunde elucet*'). consensum qui intercedat inter utrumque
pessime restituorc ausus est Eitnenu p. 17.
^'^) sie KaibeliuH ci. n^Qoiaijg lapis.
^) qaae lappiter SidpieUmus pctit : ftaUt^ iatftov^
/aü^Xf» niU viyyH' t «4f ndit «uUvt nvM (84 s.)
«xplicuitor vcrnibuH Xüiiniatn's 421 sqq.:
'Ht'kios d' tiyiifXXi TiaXiv6{iouoy tl^tutt youtvta»^
*at cnoQoe rU^^fo, nakiv iT iyiXaaoay äkaiaC,
dtxyvfiwat ndoriQtiy ßtot^atoy al^igcf alyXijy.
1^
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDRINI.
iU explicandum esse Kaibeliiis censuit, ut vulgare hoc et in rhe«
torum scholis decantatum argumentum diceret: nos qu! Lucianumex poeta Alexandrino pendere saepius demonstraTunus, ad eundomhaec referimus. dissensum igitur altereationemque lovem inter
et Solem phiribus persecutum esse poetam suspicor ; quo pacto per-
seeutus sit rerumque repetitionem evitaTerit nesdmus. quid re-
sponderit Sol ex Oridii versibus 385—893 quodam modo adumbrari
licet cetemm Nonnus Solis luctum etiamsi indicare omisit videtur
Dovisse, cum dicat XXIII 238 sqq.:
""HeXlov &qaavv vkt nvqtadfoi jnox^ag
xai rtxvif tatsvs ntdda TiVQog Tafj.lijg 'Y'ntqimy,
oi nv^ nvq dvdti^ xoä ü nvqög ijyeiAOVsiSmj
quo exemplo usus Bacchus in Hydaspen invehitur. apparet quamridicule rem instituerit qui Baccho fabulae Phacthontcae bene gnaro
Mercurium illam tanquam ignotam narrantem facit ; cf. XXXVIII 97s.:
'Eqfuktf iQhive xal ^d-tXe fiäXXoy äxovcat
KfXroTg 'EffTisglotc ^iffir^Xotu fiv&op yUvfinov,
at talia non solet curare, contra laude est dignus quod cataste-
risiiiuui Phaethontis — liuc eniiii lendebat i)oeta Alexandrinus —
•
disertis vorbis indicavit. naui rcfecto damno luppiter adulescen-
tulum inter aslra reccpit, 424sr4q.
:
Zf^vc dt jTaTrj() ^UatHoviu xai«fitjQi^ey ^OkvfiJttaj
Tfi^X*^* ficcQl^tttQoyrt atAuGtfOQOv uQfia tiraiviav
olu naXtp 7io:}H»y xca *V uaif^datv u^fia rox^ogj
quibus haec adnexa sunt:
X«* TTOiufidg TrvQtxarioc chi^Xv^^fy fig nokoy uai^coy
Zfjyög t7icttyt]aayro<:, h' uaifqotyti xvx'Am
^HQiduyuv ;TV(>6iryioc t/Aaafiai, uyxvXov vSchq'
denif(ue niemorata Ileliadum transformatione linitur liber duode-
(juadragesinius Dionysiacorum. sed de catasterismis seorsim agen-
dum est.
Pbilolog. Unterrachancen VUl. 4
Digitized by Google
CAP. III.
2.
Solis luctus ut lenirctur, facti sunt catasterismi ,quos com-
prehendit Claudianus de VI. cons. Honorii 168 ss.:
namque omnia htchiB
argmmia md TUan ^gnavU Olympo,
mukiiumguue wfwm ptumis et fronde mrores
H fiiwium, nati gut vtdnera UkvH anMi,
8tai gdidis Munga playis, vesiigia fratris
germoMM sarwmt /fymf^t Cyeniqw 9odali$
iMdmn •jriMlot aspergit Cirwhu ata»;
Hdliger Endamn smuaHs fUxSbus errans
dara NoH eomexa rigat ^adioque irmetidum
gwgiU Btdereo aubierktU Oritma.
in his versibus summi momenti est catasterismus Phaeihontis, qui
plane congrait cum Nonno. ex eodem igitur fönte Glandiannm
hausisse statuendnm erit. atque — ut Robert! (EratoaUh. eatast,
p. 228) verba mea faciam — a quis poetarum Aleiandrinonim
in sideribus interpretandis lusus penitus cognoTerit, is non unumtantum sed complura sidera simul ez tali fabula ezplicati solere
non ignorat. itaque qul Phaethontem Eridanumque in caelo esse
finzit, exspectamus eundem nobis etiam cetera fuetus Phoebei oT'
gumenta inter sidera demonstraturum osse. ergo praeter FlumenAiiri^amque et Circulum lacteum et Hyades etCycnum interpre>
latus est poeta in f!ne carminis, ex quo omnes quantum cognoscl
licet catasterismos diligenter transtulit Claudianus, paucos solita
levilate delibavit Nonnus.^^) iam singula percenseamus sidera.
a.
Eridani sideris mcntio prima occurrit apud Aratum, qui Ge-
tum positum csso dicit 358 ss,
:
ßmov vr^Q IToTafiov ßfß/.ijii^roi' CtrttfQnfviot,
0^0%' yuo xaxfTi'o x/föjy vttö nonai (fooftrai
Xf'npavoy ^JlQidavoJo TToXvx/.avror noiaiioto.
atque Fluminis nomen Eudoxo debet, Eridani non itenii ut monui
^'*) quid commoverit OTidiam, ut eatMterismoB neglogeret paragrapho 8cxpiicabo.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDBINI. 51
p. 13. quod unde hauserit, nisi forte invenerit ifiee, prorsus igno-
ramus: atvide mihi quam abruptna sit transitus a v. 358 ad se-
qaentes. relegenti mihi Tenua hosoe Tenu 360, qno miiabili brevi-
loquentia fabulam complexiia est, memoriam nesdo cuius poematis
videiur repctiisse. utcunque res se habet, semen fabulae sideralis
ab Arato sparsum esse statiiimus, quam is ])oeta copiosissime
tractavit, cuius epyllium capito antocedcnli adunibrare conati sumus.
Aratuni secuti sunt interprotes Cicero Germanicus Avienus,
sed ita secuti sunt, ut ad expiicandam fabulam scholia adbiberent.
Cicero Aratea 145 ss.
:
nnmque ctiam KridmiKni rerjtes in parte locatum
car/i funcstiim magnis cum f viribus arnttem,^*)
quem Incriniis nmpsfae PhaethoiUis saepe sorores
sparserunt leium niaerenti voce canentes,
Germanic. Arat. 363 ss.:
aniuem, qui Fhaethonta stuui^ drflevit ad uudas,
postfptani patris equos non aequn pondere rexit,
wulnere reddeniem f/ammas lovis ; kunc nova silva^
planxere i'/notis maestae Phaethontides ahm.
ainis scripsi ex parte Burniannum secutus pro eo quod in libris
est ulnis. cf. Avien. 793. ceterum verbis vulnere reddentm flammaa
lovis perperam ientatis expressit scholiastam iud yoQ ^x^^omtt^f
iutaa%iiv «00 xe^avyod roß 0id9wwq, cf. quae disputavi p. 5.
AviennB Amt. 780 sqq.:
fum §lt eoflrwlw fimnm quoque gurgUs mtmai
aära imttr stdssque deum. pars aequo/' id tsse
er$adU. ÄmonU namque hme dixere priomEHimim, Vmetos laU qui laptut m agro$
Alpino Hadriaeoa inpellU gurgite fluetw,
hie fuaum eado quortdam Phaethonta aub undas
€xe^ 9tnkr, kv$ cum sentere wgales
aelherü redoris onus eumgue igmfer axis
iramäe wb mimdi mmiäU$ 9pr$rit habma»,
didUa tum lote iegere inceitdia terras;
attra vorax igmg, flammae 9ola eunda eaqu^MnU,
**) viritm$ aüie daUo eonaptam' eit; d. JkxSbm»»
4*
Digitized by Google
52 CAP. in.
donec fnta sui miseraius luppHer orbis
'redderet aetherii Phoeho moderamina cursus.
iUum prolixiH durae Phaethontides alnis
phnixenitit, rediit siipero pnx am-fd mundo
Kridanwmpir soicin nutu lovis omniparentis
astra receperunt. Fharium pars altera Milum
commemorat e. q. s.-"'')
in his aperta iinitalio Ovidiana. sod }'raeter Ovidium usus est
falso Eratosthcnc i. c. largioribus scholii^^ Arateis (Robert Era-
tosfh. cat. p. 29), undo et Oceani et Nili nomen flninini caclesti
attribuit. lioc non sine probabilitale ad Loonein Pellaeuin rottulit
Maafsius amicus {anal, Eratosth. p. 1B6 n. 120)« illud couiiiiemo«
rasse satis habeo.
b.
Girculum lacteum ex lacte lunonis profuso orlum esse
vulgaris fort opinio (Robert Ei atosth. cat. p. 198 s.), quae videlur
pronianasse ex Mercurio Eratosthenico (Hiller Eratoath. cartn.
reliq. p. 47 sq.). Tetustiorem famam secutus est carminis Pbae-
thontei scriptor. redit autem ad Pythagoreos teste Aristotele me-
teor. l B p, 345* 58S.: Ihrm^ xtA S$ä xly' «d%Unf ybßstm waä tt
iiff$ %d yHttj Hytapfi' rjdij. jn^iüMmiiw 6k nuA nt^ tavtov tit
nt^fä %Sv SXluy d^ftipa nq4trov» v«S»y^ ow müuot^imp liv-
x^ai'OQtiiav ifcatt %ivs^ M6y stinu tait^y, ol /tiv täy hnstfdy-
rmy ttydg ätfr^ay xavä Xsyoftdyfy inl 0a£&oytoi fpdnQuyj ot
dk toy ^Xtoy toCtoy thy itMoy tpiQtitM ngti ^pmRiv. qoae multis
aucta repetuntnr a Platarcho de placit philos. n 1 (cf. Diels
doxograph. p. 3648.); et felid casu accidit, ut nomen unius hortim
astronoroorum senratum sit.ab Achille Tatio (in Petavii Vran(h
logio p. 146) . . . htffo* 6i tpaaw, Ay xcä Olvmntäiii d Xtoi,9i§ n^fonQoy xmä wvtov (sc. Giicali ladei) kpi^o 6 fJUo^, dtä
**) proprium sibi idque falsum <miunoutuin exkibet sehoUtsta Bernensis
ad Vcrg. georp. I 482 ftuviurum re.i Eridnnus] rex sive quod in eitm flumina
multa intrant ex AlpihuH vel ijuod i^aiua »imulacrum in caeio sü rece^tum. Eri-
danus Solifl filius, qui posttiuam in ItiUie flnvinm ceeiderit a btee «rderit
«Kl PliMihon i^[»pellatai8 sit, mero Servil nrore (ad Verg. Aen. VI de-
betur, quem ez Luceno (II 416) mftltf hitelleeto truit
Digitized by Google
PllAKTHON FOETAE ALEXAXDIilNI. 53
nokftm 7uqi(foqdp , vvv neqtyqatpft 6 itad^axoq. sumere hcN;
potuit Oenopides Anaxagorae aequalis ex tragicis, siquidem recte
ad Sopbodis Hycenaearuin frg. 668, ad Enripidis Thyestae frg. 868
(cf. Orest 1001 sqq. Plato Politie. p. S69') refenmt.**) tragicos
qai alibi respexii (III 18, V 462) Manilitis in libro primo, ubi
de origine GircuU lactei disputat, poetam Alexandrintun sequi
roaluit 727 sqq.:
fl» mdms fitofMl ma fidea per taenda priica^
illae Stdia equos dhenoB eurribus iste
<Uqu€ aliam irMm piam hngumque per aenmexmtas a$de8 ineocUique tidera fiammi$
eaendeam verso tpeciem mtUute eolor$
mfuBumque loeo cinerem mundumque aepuUum?
unde patet in fabula Pbaethontea bisoe versibuB adnexa quanta
Tis insit verbis:
monstratas liquine vias wiemqm rtMiiHm
imposuisse pälo
(cf. p. 38.), quae ex auctore Alexandrino profecta esse demonstra-
vimus. eandem famam teste Diodoro multi et scriptores rettu-
lerant et poetae qui fabulam Phaethonteam tetigenint V 23: ntd
td fUy nqätov xatd t6y od^%'dv nixtvaiUvoiiq (sc. equos) ixnvffA-
Cttt xovTOv xai TTot^dm röy rvr yaXalSlay xaXov^Kvov xvxXov e. q. s.
tIuol)us igitur Claudiani Maniliique testimoniis confirmatur Circuli
lactei originem ez fabula Pbaethontea ezplicatam esse a poeta,
quocum optime couTenit, qnod Aurigae sidus ipeo illo Gurculo
secatur.
c.
Aurigae sidus novit quidem Aratus 156 sqq.:
(l rot 'Hyioxd*' if xai darSqac ^Hrtö^oio
(rxy.j fffTiHti doxtfi xai toi (fctttg ijXx'^fV Aiyö^ttvif-^ ijd' ^E{}Uf o)y , oh' tiv u/u noQtfVQOvffrj
no'/./.itxtc taxtiiiumo xtdatofuyov,; ce'r'hjw.rovg,
aviöv fity iiiv änavia fUyar Jidi\uo}y tni iatä
xfxXtfuror (fijVi^* 'EXixtig dt o» xoc{(^ya
difiia dntvn'
^) cf. Senec. Tkye»t. 7 76 sqq. Leo obtervatt. p. 173.
Digitized by Google
54 CAP. III.
sed neque nomine proprio insigniluui et — quod sitleris positio
ipsa suadet — coniunctum cum Haedis et Capra, cuius fabulam
in sequentibos expUcat fuenint qui Aurigae cum TrionLbus (cf.
Aiat 161) eoniuneto nomen dedere. seliol. Arat 161 : ol di fiv-
^I6jrü^ t^y 'Hvioxov Xdyov<ny siifm äSdmXoM II BtXltQOft^ov fTQoxi^ov roC KeüÜUt^AiS ntudoq t^s TiQioitji iv ^A^yt* ytvofUvf^q
Xuyng (cod. KiXXuttos) Ta0 nHonos ^rtoxov stnop, Oiifo-
ßdovj quae ex PseudoerRtosthene (Robert p. 98) supplentur, ande
Erichthoniom Aurigam lucramur. denique poeta noster Phae*
thontem indagavit, Hippolytum periegeta Troezeniiis, ex qao pen-
det Pausanias II 92, 1: TQoi(iii4o$g <M ItQt^ ftiy inw 'Irmol^ov
tdv fufovov to9 ßtav ndmm UQtifttyos ^wtlm uu9§irtjua^v ini'
sfü^cfol oi y^tfiiov, Metqaftii»! Mxhptev ig tiy Mrdv ^ifjoviia.
äno&ayttp di adtiv odit i'9ilovü§ t/vqävra ^ir6 tüv tn-nmv oddi w6y sd^op dnoipatvovtny sl66tfq, rdv di iv
9dqa»f MuXo^fterow 4^(oxov, %odto¥ 9l¥a$ voiatj^ovaip
im$tpop 'inndXvrav ttfti^v nagä ^«mv tavw^v ixowo» in
bis quae de virginum Troczeniaram more tradidit aperte hausta
flunt ex Euripide Hipp. 1423 sqq.:
crol d*, iS waXedTrmQ'j ce/ rt rdSyde tAy nauAy
duota* »iffat ydg äCv'/fc ydficav naQOfK4n«ff Mtqovvtai <ro» d$' cdAvog ftaiiQOÜ
nfv9-ri fi4yi(tTa daxqvuiv xaffjiov^yt^,
et schol.: iy Tifoti^^t'i ya^ ^gfay ^InnoXviov, oi uTxoxtiqoyrcu €&
ftfXXSyvfi^at dut tov ^XXoytoq änonXalovam (cod. dnolavov<sw»
corr.) tV iy^^i. praeterea summa neglegentia auctorem suum ex-
cerpsit sophista; adversa enim fronte inter se pugnant verba dno-
if^avflv dk a^Tov o^x ii^tXovfft avqivta {'no tßy Ittttoh' et ea quae
in fme capitis legnntur int O^dXaaaav di ujv ^IH(faiai> noQiVoiidfoig
xÖTiyoc TTfifvxfv drofia^ofinoc {iCr/oc (>i{)nn<K. (tüxovc fih' dij
n(t).ov(U TQOi^r^ViOt rrdr 6aov uxctqrxov , xortrov xal ifvkUty
xtti ijutioy (JiofTiioy in ovontt^ovai lovior ört iva^f-
&(Kräy ai)rw näy tjynläy äyttQdnif tov '^Innokvtov tb
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDRINL 55
äQfia,^'') iam scire velim quis faerit auctor, nam profccto dignus
est in quem inquiratur. atque eundem ni prorsus falior Pau-
sanias exscripsit I 22, 1—2 (cl. II 32, 3), ubi fabula de myrto Troe-
aoua legitur, deinde 11 27, 4 — Aricinorum narrationem de Hip-
polyto ab inferis revocato tangit —,deniquc i^i^yijütv füisse in-
dicat II 31, 4. talia ante aetatem Alexandrinam fmgi potuisse
vel catasterismus Hippolyt! vetat, quem non solum post Aratumsed — si me audias— etiam post GaUimachum excogitatum esse
conslat.
Quisquis fuil qui Hippolytum in caelo indagavit, haud incpte
indagavisse ccnscbis, cum Aurigae aote pedes positum sit Tauri
sidus. Arat. 167 sq.
:
thxq' TToal ö' *Jit>töxov luqaov mm^ova TavQoy
liaitai/at.
Taurum igitur ex sententia poetae — Dam poetam esse. non
'''•) Hesych. i>'t](of . . . fyioi Tovg (faxtXovi ttHjy ^v).v)y, akXoi rtcf fiVQUCiyaf
^aßdovf. uimiä suspicax tortasäe videbor, si Uvid. inet. X\' 52 las.:
nee tarne» ha» viree raMe» eHpenutet e^vorM«,
m relOy perpetmtm qtut eireum veHUur axem,
st/pitis occiirsH fracta ac dUiectn fnin$et
hiic traxero. at «liscropat ab Eurip. Hipp. 1233; de qua re iam Kalkmannus
de Ilippolyti» Kuripiäeis ijuaeUiones novae (Bonn 1882) p. fi7 n. 8 monuit.
^) rem in adnotatione persequar. de fabula Callimachea naper Kalk-
manniu p. 55aqq. dispatavit, cai ex omni parte non adsentior. Tdnti quod
Ovidiom (met. XV 497 sqq.) ex uno Callimacho pendere adseveravit, falsus
ent. nam aporta Eurl])ideac itnitationis vestigia insant narraÜoni iUius.
(|aodai Vergilius Apn. VII Tn,') sfjq.:
nanujue ferunt fama ilippoijftum, pontt/uhm arte novefcae
oeeiderit patriasque explerA eanyuine poefuu
hKfM» dülraetui efui», otf »khiti nmaaoaMtna at »upenu eae/i nnhae uib aura»
Pneonm rerocntnm herhia et amore Dinnar
Callimachum secutus est testantc schoiiasta ad v. 778 (Call. frg. 7), vides,
Cfnam apte cataateriami poeta fabulam sideralem bis venihua aupentruere
potiMfit. ffippolytom autem neado an emn Androgeone coninnxerit Bat-
tiadea, quem in quarto Aetioram Ubro celebiavit (frg. 33 t». cf. Paua. 1 1,4):
certu Propertiiii II 1, 61 Androgoonem qaoque ab inferis reTOcatun faiase
narrat:
et deu« txtinctum Cretais Epidaun'us berbi$
reMUvit patrü» Androgewa foda.
Digitized by Google
56 CAP. in.
est quod negaveris — eum fuisse slaluo, qui interitum Hippolyt©
paravit.^®) neque deest Acsculapiiis, qui ab inferis excitavit iu-
venom castissimum: Anguitenentem enim Aesculapium os?o vo-
luerunl, quem iio coniiinp'amus cum Auriga positio quiclom sideri?
vidotnr prohibero; at talia pootae faceti non solent curare, atcpie
discrtc teslatur Pseudoeratosthenes (p. 68 Rob.): ?Jyfrm di fh'ut
texvTj iaTQixfj x^w'/ifror, ok xai rovc ^d^ rtiftftjxötaf iyiiquv, iv o!g
xai (ax^iov 'Inno/.vioy ?ör 0/j(Tf o)g c. q. s.
Bellcrophontem alii dixerunl, de quo praeter scholion Ara-
teum niliil compcrimus. sed cohacret bic catasterisrnus cum Equo.
Pegasum esse adlirmat Pseudoeratostb. p. 120 Rob. (testibus
adde Ovid. fast. III 449 ss.]: «//oi idi' Ilr'jaaoy tJt'iä ifaai
toi' tic iit üdiQd ctt'a.nch'ict vc(ii-{)OV iTjC /U?Jj^QO(f6yrov 7tt(üük>k.
diu r)V 10 fifj f'/^'y .ntQvyuc ün'i'hti'or dcxn ita\ jxoittr ibv Xoyoy.
fabollae quac est de Pegaso inter sidera rolalo ([uasi semen in-
venitur apud Hesiodum Tbeog. 284 s. pluribus exornatum apud
Pind. Isthm. VII 44 (Bgk.) et Eurip. Bclloroph. fr. 314. eiusdcm
in ipsa fabula Phaetlioutea meritionem fecit Nonnus 400 sqq.;
ntd nodog äcrgahto fi€täQata yovvara naXhav
^fi$<pay^g Aißvg Xnnog i7rir^*x* *vxvw
nuA xo^tw msfia ndllep, 8nwg ndlty i^itoxfiot
äXloy änoyThn^iäv dn' td&iQog, oTa xcd ceHvov
haec nisi ab ipso Nonno ezcogitata esse cUxeris,^) quod sane
praefracle negari non (k>test, haud sdo an ideo auctor eins com-
memorarit, ut contra Bellerophontis catasterlsmum morc poetaram
illias aetatis tecte pugnaret
Hippolyto Bellerophontique adiungo alios a tragids poetis no-
^ hoc traditam non est eholift Aratea (167) de teoro refisrant T^S^
toif «K of ftkv xi¥ tiiv ßli^n^¥ &tanop9jutvaafin Ik tl*oty(xt}? tl( KQ^rijy (Tik tov
TtfXnyovs XttJt;axiQia9(ti rfnad'^ ol <yi rovroy ov TJnatrpt'irj i',nna>^tiy oi «fi löv ix
Kiji'rrji (Ii MnQ«9iöra nnnttytyö/uitoy . oV Sqatv: x^fTr^ytDytffaTo. ceterum de
tauro in llippolytum immisso cgerat Istrus in tertio 'Afüxiuiy iibro (Phot.
**) eadem vefsos clanrnda legitnr XXVIII le? et XI 144 loeo memonbilL
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDRINI. 57
bililatos. schol. Arat. 1. 1. : aXXoi 6^ Mvqxikov , ol dt KiXXavrog
röv JU'konoc, ^yiöxoi^ tlnof, oi f)V Oh'oitäov. Hygin. H 13: <tlii
autem hunc (Aurigani) Mercurii ßium ex Cltjiia nntuni )io»ii}ie
Myrtihim Oenomai auri(jnm defnierunt , cutns post notani onmibus
mortem pnrens corpus in mundo constituissc rxistiniatur. cetera
testinionia collegit Hobertus p. 104, sed praetenridit NonnumXXXIil 292 sqq.:
{>nnut)./.0VTa di ravQOV
MvQii/.of Iß<nt07x'ta<^h jH'Qtjrvooy ^vtox^a,
ÖTTi Tr6y%o ;if(>rtfö"/u jyfT* xai fig d^öpov 'JnTTodaiiti^g
rf^onor rroitjcTf tv/rov rgoxott^dt x^fi^j
ct/Qi n^/.oiii ydfioy fVQf
in quibus versibus ne quid reconditioris credas delilesccre doctrinae,
moneo poetam adire potuisse Pseudoeratosthenem vel a Byzantinis
lectoro. Myrtilum propter matrem caelo beatum esse assequi licet
ex schol. Apollon. I 752: & di Mvf^iloq ^Eq/a^C vUg ix ijitäg tthf
Jimn^ ^yatQwp 0a§ihtfSit^, oS <ä KXvfUvfi<: (cf. sdiol. Eur. Qr.
996. Clytia audit Hygino 1; 1.)*') en babes progeniem Phaethonteae
simfllimam! eaeleslis originis etiam Oenomaus, cuius mater Ste-
rope PlAadnm choro adnumeratiir. cf. Hygin. U 21: MarUm etiam
ex SUrope Ommaum proereasse (cf. schol. Horn. JS 486. Asterope
andit Hygino fob. 84), quam oiH (cf. Apollod.m 10, 1. Paus. V 10, 6)Oenomai morem dixmmL paullo obseurior Gillantis memoria, quaesine dubio ex Lesbo, ubi Apollo Gillaeus colebatur (StraboXm 612),
traducta fabulis Troicis inspersa est, etiamsi de catasterismo nihil
comperinnis.*') ceteram quod fluctuant scriptores in designando
sidere memorebile est eodem modo fluctnare in designando Ta-
razippo Olympiaco. Pans. VI 20, 8: Urowu 6i tuA tig Mvqvil^
*') longo alia e.-t ;^enonlof;ia apiul t;choI. C Eur. (h. 990. quid sil)i
velit mentio Eridani Huvii cum Oeraesto promunturio coniuncta apud
•eholiMt Vatie. Eur. Or. 981 ,qui MyrtiU eaedem ez Enripide narrat, non
«ctrico. verba i])8a rontila sunt.
•») cf. Horn. A ?i7 r. schol. Stral». fil2. f.lS. (Oacdo /h-mt-tni Scrpsii '/une
9upertttint p. 37.» rcBtituourlum nooK-n ap. etchol. Eur. 990: Jt Uiko\i>
ijWo/o*' Ktikitf (Kvkuy cod.). Kt'Aia est Laouiedontiti tilia (Apoll. III l'i, 'S),
cainB fata celelwaTit Euphorie (Senr. ad Verg. Aen. II SS el. scIioL Lycophr.
819). KtUims etiam KOUc aadlt de fabnla PelopliS Leebo orinnda ef. Ro-
bert bUd und Ued p. 187 n. 85.
Digitized by Google
58 GAP. Ilt
ifovoi fitjyt^a lüä^fvoq xai inot'Ofiixaat TuqüI^uittoi' , 6ti tM()h'0(i((Oi
öiti tov AIvQtlXov ttfC T^x^'V? haqdxi^tiaav oi 'innot. lotc 6i iativ
fiQtjfxsyoyj tig ainoi; Oh'Ofiaoq 6 tov^ tnnfvoviüg ianv h> rw Sqq^m
ßXi(7iT0)y. de auriga quoque Pelopis flucluaverunt: Paus. V 10, 8:
rw dt uvÖqI Sg ^ytoxti tm lliXont ).6yo) ah' rot Tqot^rivtMV *öii*'
Transeo ad iiivenlores. inter quos priiiiuiii obtincl locuiii
Elrichthonius, ne hic quidem ab eo qui Phaelliontt.'m inter sidcra
rettulit neglectus. nam cum Hyginus II 13 (de ceteris cf. Robert
1. 1. p. 98) de illo Iradiderit: quem luppUer cum vidisset primum
mter homines equos quadrigis iitnxme^ admiratm est inyenium ho-
minia ad Solia inventa aceesnase, quod is princeps quadrigis inter
dma 6tt «mt, intelleges optime haec quadrare in Phaethontis lusus
imerUes Nonni audori p. 27 adsignatos. ac profecto talia ex fa-
bella cognata transferre potutt poeta Aldiandrimu. cum Erich-
thonio de honore myentionis certat Trocbtttu Argims. ntrumque
iuxta posuit Tertnllianus de spect. 9: ted ei
primua EriehihoniuB emrus ä fU/attuMr mumhmgere equoa rapidutgue roHs tmisUre trietor*
(Verg. georg. m 118.) Enehihonku Minervae H VuUani flius et^dem de eaduea in Urrom Utridme pofimUwm eet daemonicum . . . «t
vero TroMus Jrgwut audar est currue, primo Iimam id opus smmdedteamL hausta haec sunt ex scholiis Vergilianis eisqne multo ube-
rioribus quam noe tenemus ad Georg. III 113 (cf. Probus ad h.
schoUa autem Vergiliana ni fallor pendent ez Arateis (161): o* di
fip%hl6yin tdv *Hvio%oy Uyowfty cfra» §idmlo¥ • . . T^%ihiv ro0
") addtt Heajch. s. v. TuQuitnHot' •vrt»f (nonne «vrof ?) in hUo» OÜ»^tor«e<ür«n, tiffs i» ^Oht/tm^^ qn«e male oontnicU «sse pfttet qais
TaraxippiiB non dcfinit auctor ]>robI(Mimti8 arithmetici Anth. Pal. XIV 4.
et cautione opus est in nomine designando , cum teetc Photio PtolemacusChennus in quaito novae historinc libro pfr«>iit ntpf jov *V '0).t>^nttf Tnon-
iinaov Kai itüy MvQtiXtov nat{i6s xni nR<dd(, qui dionymia fiolvero couatus etit
**) Saetoniaiuuii dootrinun BobMM Reiffenelieidiiit (ßtut, nUq. p. 8S6)
suspicatu est, sed caasain idoneam non attnUt.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDRIMI, 69
KcdXit>4ag (scr. KaXXixh)iag) naidog Tijg TTQohfjg Iv ". foyft yfvofU-
y^g U^iac aoiia nocotov ^fv^avrog. adde Hyginum de astron. II 13,
qiii ex codcni fönte hausit: nonnuUi etiam qui de sideribus scripsB'
runt liiuic natione Ar(/eum TrochiJum^''] nomine jirimum qu(ulri(/anan
inventorem esse dixerunt et pro i/iventiour sidenim locum possedisse.^^)
iam vidc mihi inier quot rerum invcntoros versemur. Piras Cal-
lithyiae pater Trochili avus primus lij^neum lunoni simulacrum
Argis constituissp dicitur (Plutarch. de Daodal. ap. Euseb. praep.
ev, III 8), Callilliyia prima lunonis sacerdos fuit/'') Trochilus pri-
mus currum invenit, Triplolenms denique secundum famam Argi-
vam Trochili filius frumentum primus hominibus ostendit. famamArg^ivam refert Pausan. I 14, 2: '/Jyfrcu ovv utc .(riprjiQct fc "Aqyog
i/.^ovcur ntrkaßyoc (U^taro otxio xul wc A'(>rf;«»'«>ic r/yr ÜQTiuy^y
^TUCTu^ii^ri T^g KÖQK^i; di^y/jfTatto. {'(TifQoy dt TQOxi^oy IfQOif äyr^y
ifivyovxu i^\/^yovi: xaicc *;f<yo^ \//'iy»'o^oc ^/i>^r>' f/atTi»' igt^y^^it-
ux^y xcä yvyaTxd re ^ElfVöTyog y^pcti xai yfyiaO-at oi naXditg
EdßovXäa iud TQtmöXfftoy. Öde piy 'jQytiwy iatl Xöyog, quae ex
Argolicis fönte scripto, cuius vestigia detexit Wilamowitzius {comm,
gramm* II 16. Hermes XVIII 259), translata esse conßdo. artifl«
dosa sane coninnctio fabiüae Argivac cum Attica, aed memineris
KaHiidvmv Trochili aviam redire apud Eleusiiiios. poeta hymni
in Gererem inter Gelei filias quae vagantem deam salvere iubent,
**) cod. Orsilorhum qiiod duLM» sclioüasta Arati corrcxi.
cf. Hinronyin. ad aiinuin 449 (Euseb. ed. Schoene II 25): yrirnui qua-
dtigam iunxiMe fertur Trochilus.
*^ ct. praeter PlaUreham SyaeeU. S: KtüJMvia mtQ€u^H Ir V^fJtftiny Ugattvat r«(*JI<>ar. nUiU nori docet Aristid. or. XLY 8 (t II 8 Ddf.).
ef'tfnini KnXXl9vt<t non divcrsa est ab 'loJ teste Hesychio s. v. 'Iiu KaXli-
9viaaH' KttkXiüvtaatt fxttUtto <j nQiutri Ugtta tW.'9i}»'ffc < ff 'Afiytt 'HdOS?^.antiquissimus teatiä videtur esse Pboronidi» auctor (,fr. 4 K..):
KiitUl»96q nlui»Sx9t 'tÜMfinuidos ßaatitliis
ngmxfi »oa/utiaty Tttgl xioyu uaxgov Mtw^ifft
quem Mite OCalos videtur liahuiHflo AoBch. Suppl. 281:
xk^dov^oy " Ugas ifuai dwf^drwy nott
Yt¥(o9m tgS' iy Ugyti^ /»oW.
tbm^ya lue patrem yoeat Henodus fr. 174. apad Hygin. fab. 146: t* H-rmtho H Caäirhm Argua AnaloridM Driopa» restitoae Pinmte et CaBäkoe.
Digitized by Google
CAP. III.
<'.allilhoeii exhibet — rj tun' TiQoytyearattj ^ti' ün;(t(fü)y (ilO). iam
liat'c milii repula. Trochilum in caelo indagaveruni uoiniulli f/m
de siflerihiis scripserunf, cjuibu.s verbis poetam quendam subindicari
suspicor conlatü altero Ilygini loco (II 4), ubi Hermippus qui de
»ideribus scripsil paene eodem modo laudalur. at Hermippus ex-
duditur, quippe qui Trionum sidus cum Arctophylace coniunxerit.
contra Hegesianactem qui item de sideribus scripsit^) auctorem
esse eatasUiisiiii non temere mihi videor oomoere. nam Tripto-
letiittm QBftcom lasione Geminoram sidiis efflcere statuit (Hyg. II 22),
siquidem eram Tidit Robertus EraUttlh» eat, p. 222. quodsi Ulum
spieta fiima vulgari ez Trochilo procreatum esse Yoluerit, quasi
steimna inTenloium vel in caelo effidtnr. cui ooDiecturae unumest quod addam. Triptolemus ex Hegesianactis sententia teste
Hygino II 14 primm hommm tma rata dicUur unu, ne atrmt nuh
raräur. perfectum Igitur reddidit invenimn Erichthonii rotarii
Attici (Hyg. II IS) et Trochili rotarii Argiyi. itaque donec me-
liora edoctus sim, et Aurtgae et Ophiachi (sc. Gamabontis Geta-
rum regis) et Gemtnorum sidera ab uno Hegesianacte expUcata
esse statuo.**)
ainl)o t:iiu|iiaiii iliserti.ssiini stcllarum intorprott'.i hiiulantur a Ptolt;-
niaoo {y 'liiotpviat {hiwjr. ijraec. ed. Woat. p. 55) nüy^y' ' Ilyijaiiifai rt xai
"EguiTitnftä «rr* alVpifi' ritqta aal wJiXti rttwtt tOt tf uiviftttm ßißloK iymttt-
9tPfo, nam quod Robertua p. 331 n. 3. lioc epigramma a Bergkio
sine ulla probabilitntc ad *lito(fv^ rclatum ease dixit» Bukiii oscitantia dc-
ceptus est. <|ui in vita A raten fTI p. 433) verba Ofikt/tntns fiiftputtu o
ktvi 'idtotf viaty ovna^ turpiter omisit.
"*) coneiderent qoae dispatavi, si vemm vidlaaet Maabiaa amiena, qui
argomentom alteriut fabalaa Erigoneae az Hjrglno aagadter eimclMtam ad
Hegeaianacteni rottulit Iiis maxime nana argutnentia, poat Eratosthenem vi-
xippp poetain . <lf si<liTil)ns dedita Opera episse. lioroap Atticos in caelo
iiulagavisso. initto jiriimiin (|Uod non est moinenti in iiiea diBputatinne.
bt'd duo ulia non miuiiä nieac tavere couiecturae apparot. tertiutn addidi
de Triptolemo egiaae Hegeaiaiiaatein taate Hygino. eatetuoi Trochilamfabnlam ab Heniocho poeta eonnico aeriptani novimna ex Ath. IX 408>,
quanquam quis fuerit — servi nomen esse coniecit Meinekius hist. erit.
p. 421 — piano n<*«fiinus, id qnod pano dolendiim. inventorcm quadripnnim
loco mutilo conclajuatoque Corippus (laud. lustin. I 334 sa. Part«ch) nuuu-
navit, aod ez<^t<— ^sss ^ rtferam prmoB itmxiue ^driga»ei eumt» arwtam mamu Pdopemqtie teetmdvm
Digitized by Google
PHAETHüN POETAE ALEXANDRINI. 61
Bellerophontem Oenomautn Myrtilum qui in caelo indagave-
runt pendent ul fas est conicerc ex Iragocdia Eiiripidea. ex
eadem pendet poeta Alexandrinus, qui Phaelhontem aurigam cae-
lestem sideribus intulit. atqae Euripides Hesiodum secutus ipse
quodam modo prolusit, cum adulesccntulum in Luciferi sidus abi-
isse in flne fabulac prommtiaret. hunc catasterismum sdte im-
mutatum ita in usum suam conyerUt poeta doctus, ui remoto
Boote Pliaethontem Aurigam cum Trionibus sItc Plaustro con-
iungereL sie Nonnua Dion. XXXVUI 425 ss.:
siderum positionem in caelo si quis Tel obiter inspexerit, coUo-
cationis natura Booten cum Plaustro coniungendnm esse fatebitur.
sensit hoc qui Pbaethontem Aurigam cum Plaustro iunxit — numsenserint qui alios caelo intulerunt Aurigas in dubio est — itaque
rerum caelestium perturbatione in primis Triones Bootemque
adfectos esse diserte monuit teste Ovidio (obscuravit artem Non-nus) 171 SS.:
tum primum radns ffeUdi etduere 2VioM8
d vetUo fmstra im^^Uirmt a^quore Hngui
« «
U quoque turbatmn mmorant fuyisse Boote,
quamvis tardue eras et te tun pJausfrn tenehant.
ergo invitus statione sua eessit Arctopbylax, scilicet ut mundo re-
in »oceri tenisse uecem. praettantior alter
fnrentiis nenn" fut plii» xponsne t'unrti/M nmote.
hunc reteruiii yrimi ritum non recte voUhant
tue deuf» Sokm reeta non mente putante»,
ubi Tari« viromm doetonun conaminn congenit Partiehiiu.
^ BellwoplumtMaenm Phaethontp c'oiiiaiizitHoratinseatiii.IVU 25m.:terret nmfnifttus l'httethim arara»
spei rt exeiiipluiii i/rare prnrhet nlex
{'egasus terrenum etpiitem graratus
BeUerophaUen.
tmbutliu FhaeAim converaas est e Graeco ^iti9m¥ (Apollon. IV 098);
ne quid vero nü» Aiexamdrinae aubcsne opincris, apte monet Kiorslingius
hnor iiisolontiiio oxompla ex Enripidc Horatium petiviBse. Bellcrophontia
cxcmpluni iain Vind. Isthm. VII 45 attulit.
Digitized by Google
62 CAP. III.
crealo illius inuucre fungeretur novum sidus Auriga caelcstis.
quo iiulucto lorsitan tecte pugnavcrit contra eos poetas qui Booten
una cum Trionibus caelo illatos esse adfirraaverunt, veluti contra
Herrnippum auctoremve fabulac Erigoneae. sed nolo hoc uti ar-
gumento, ut aetatem poeiae ignoli definiam, cum carminis ipsius
ne exiguum quidem fragmentum supersit
d.
Glaudiano toste Sol muMwn tenmpUmit inter sidera feoepit.
Gycnus est sodalis Phaethontis, de quo Vergillus Aen. X 189 sqq.:
namque fmmU Uiehi Oifemm Hm&tkuKik am&Ü,
papuleas inter frondea umbramque snrorum
dum eanU H matthm Üuta atMureanmUm mott» plmia duxme Miudam
quae vetus scholiasta apud Serrium ezplieat:^') fuU eUam quidam
Lig¥8 Cjfemts nomine Mm^äm emihn ab äffttkm daimhn mnator
PhtMoniU, qui cum mmt flent exOnämn tingo tuebt in wem «li
nminis versus est, qyipoeUa ab ApoUkf hd9t tAfeiw ma^mAw mtContraria doeet OTidius, qui Cycni transformationem fabulae
Phaethonteac adnexuit 367 sqq.:
wlfuit hic monetro pnUes Stkenekia djcnm,
qui tibi materno quanwie a sanguine iunctiis
metUe tarnen Fhtüihon propiar fuii, üle relido
(nam Ligurum populoe ei magnae rexerat urbee)
imperio ripae viridee amnemque querellia
"^t) qaadam tenus vel hac in rc pracivit £uripidw Or. 1001 at.:
'Mhv ftix(ßaXjk¥ UQfta
ovQttyov fiQoaagftiMWt >
fiovonoikov ii Au,
itg i69¥ «kkttv Ztve ftiTttßdlXet.
^1) eholiastae yerba litteris orMuoribiia exprimeada enimvi. eeteram ex-
Boriptnm vidotur esse hoc sckolion cx scholio Antoo uberiore qotm aostonemus ad 275: lot'ioy roy Sq^w ol uiy kiyova$y oyra xvxfoy xonMVC^M^fymtl( lifiiiy J9V 'JnöiXuy^s arc ftwetxöy orra. cf. Paus. I 30» 3.
Digitized by Google
rHAETilON POETAE ALEXANDRINI. 63
Kridanum implerat silvatnque sororibus aueUttHf
cum vox esi imuata viro canaeque capiüOB
dissimdani plumae eoUumqit$ a pidart Imige
porrigUur digüosque ligat i¥nelura rvhmUta,
penna laim pM, temt os sine aeunrine rottrum.
fit nwa O^etim ama jim 99 mm^^im hnqifCTBdtt, ut inUuie mifsi mmor igms 06 iÜo:
ttagna /teiii patuto9quB faen igmmque fitOMU
qtm9 9aM 9hgH cmttraria fhimmm fhunmh —contraria dico: nam qni Gycnum solis lacem perosus stagna pe-
tere adfirmat, Is profecto sideribus iUnm inferre non potuit. et
felici casu Ovidii auctor quis fuerit ex Lactantio Pladdo compe-
rimus, qui argomento fobeUae addit ric PhanoeUB in Oupidinibm,
Phanodem adhibitum esse a Nasone docet met. X 83 s., ubi Ter-
borum concentum cum frg. I 98. iam Santenius animadTertit;
itaque fides Lactantii haad mediocriter augetor.
Ugunim laus musica antiqailas videtur percrebruisse,^ quamregi tributam catasterismi poeta more Alexandrino exornavit
fideiussore Vergilio (191). sed amoris Cycnum inter et Phaethon-
tem antiquissimus testis est Phanocies. impugnavit sententiam
eius carminis Phaethontei scriptor, qui ut par est amasium Phae-
thontis in caelo indagavit. utriusque sententia ex oloris natura
expUcari licet, solet amare avis illa umbrosa desertaque stagna,
unde qnae Phanocies et is quidem nimia gradatione usus finxit
locem accipiunt. solet cum dangore alte Tolare clor Phoebo sa-
cer candido colore conspicuus, e quo more catasterismum avis
nulk) negotio fingere poterat poeta. et revera fictum esse docet
explicatio vulgaris fabulae olorinae apud Hyginum II 8 (de olore,
cuius specicin luppitor Nemesis amore captus adsumpsit): ipse
autem [olor] avolavif et quoll ab hommihm alte volans [inj caelo vi-
dfhatur, inter sidera dictns rsf esae cnnstitufifs ; quod m falsum dice-
retur, luppiter e facto cum volantcm . . . conlocavit in mundo, hac
fabula sprcta novum catasterismum induxit noster poeta, in quo
^) Socratcs apud Platoiiem Phaedr. 287 a iocatur 'tytre rf/j, ut Afotac«,
ianu^vfitay. nimia severe iudicat Müllenboffius detiUvIu aUertumitkumie p. 2id.
Digitized by Google
€4 CAP. m.
exeogiiando ApoUinem — liuic enim sacer olor — com Sole <|iiasi
in unum corpus putavit coaluisse. Callimachi igitur a partibus
stat, qui in Hecalae prologo galeato (Naeke opmc II 46 s.) acerbe
eos carpserat,
oi w xai ^An6)JMiva Tiuvctoxioc. ^HfXioto
X^Q* Star^ifiyovüi xal tvnoda J^iy^v'AQzifiiöoi (frg. 48).
cuius confusionis auctor fortasse fuit Euripides, qui in Phaethonte
ipso Clyincnarn diccntcm facit:
w xakXnftyytc 'HXi' wc (i' ä/rojkfffac:
xai röi'd'- ^Anö'jj.uiv *V ß^oiotg ÖQ^^aii xaMfj
6<fttc la (Jtyüiyi ' öt ofiai ' olde daifxöyoii'.
quanli autem pretii est disertum Claudiani tostimonium loco Ver-
giliano egregic stabilituin. absquc illo cnim vix divinarcmus cii-
tasterismum Cycni a Nonno Ovidio Luciano Sulpicio i)lane omis-
sum. inier quos unus Ovidius transformationom saltem Cycni
narrat absurde signilicatam a Pliilostralo lioc modo: ^HQtdavM
h^iTTsaf-lTai, xai TrctQf'^fi fiv^ü^> iii'u iin vdair xvxt ot yäq t)jj ihu-
(f V(J(äytfg jycfiJ rö ivtsvOiv xal notridoviai lodr^y tö fifiQäxior, dyi-
Mu f€ adt(Sy ä^O^ttoai Kavßtq(a tavia xcä "Iotqo) qceoytat xai oi}-
Siy äy^xooy itnm tov totovtov Xoyov, Zf-<f VQia ts xQ^aovta^ Trqog
T9l^ M^iwoti oiAoXoyr^ccu. rix quidquam probi es bac ariolatione
elicueris.
e.
Qui Pbaethontem Eridanum Grciilum laetetim Gycnum in
caelo monstraTit, eum etiam Heliades Phaethontis soiores — namGlymena in censum non venit — monstratiirum nobis esse expec*
tamus. neque fallit ezpectatio. Glaudianus 1. 1. 172:
stat gdidiB Auriga phgia, veHigia fraHiri»
Hyadum band longe ab Auriga remotamm fabola scitissime ad
Heliades translata est. ^Atlovroi yäff toS ^iafutoif ueA Al&qttg
t^g *Afefle»w0 (sentis cognatioDein Heliadum) xad« ^» MowftOög,
de bestia diversa apud scriptores divcrbos cf. Robert ErcUoȆt. p. 13 s.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXÄNDBINI. 65
iniawfkiq wo§ ädtitpoB (schol. A Horn. S 486), quae fabula quamapte Heliadibos accommodari potuerit, tarn perspicumn est, ut
verbis parcere liceat. dissentit numerus Hyadum apud Husaeumab Heliadibus. sed egregie monuit Wieselerus 1. I. p. 13 a scho-
liasta Arati traditum ease (172) Euripidom in Phaethonte (fr. 780)
tres tantum Ilyado!^ memorasse. Heliadum catasterismus cumalienissimus sit ab illo — quanquam inforre voluit Wieselerus —haud temere statuere mihi vidcor Alcxandrinum poetam primumHeliades cum Hyadibus tribus Euripideis contaminnsse, ut prorsus
noyam (abulam efficeret at inquies idom Heliadum transforma-
tionem narraTerat. nonne plane inficetum atque absurdum vir-
ginos in arbores mutalas sideribus inforre? sane, sed cum constet
et de transfonnatione et de catasterismo, ulriimque iuxta narravit.
ergo ut fas eril couicoro transformationi vel Hesiodo noiac Op-
peln it suam sententiam — d/j.c'( nc o/r/or^pjy TTfXt-rm tfcntc (Nonn.
XLI löö) — non in arbores abiisso ilias sed in sidera.'*) qua ra-
tlone fabulam Ilcsiodcam cum doctiina astrolhetica saeculi sui
conciliare potuil. atcpio laudandus est (juod sidera haud lon^'o
caeli intervallo intcr so distantia coniunctim exposuit. ad Plau-
strum tendit Auriga, Aurigae pcdibus adiacent Hyadcs, quas in
nieridicm versus excipil Eridanus; unus Gycnus satis remotus est.
Catasterismis perlustratis supcrest ut levem diversilateni (Uau-
dianum inter et Nonnuni paucis attinf^ani. hic lovem, ille Apol-
linem omnia lurtus monumenla sui Olynipo signantes facit. quae
ita inter se concilianda esse puto, ut loveni vt^l precibus Plioebi
coiniiiotuin vel in gratiam cum deo redeuntem catastcrismorum
auctorem t'uisse staluanius.
lam componemus quae de poeta, cuius epyllion summis Unca-
mentis descripsimus, expiscati esse nobis videmur.
I. Alexandrinum fuisse vel cataslerismi docte atque argute
excogiiati clamant. ab Aegyptiis, ne dicam Alezandrinis ortum
esse lepidum de Trionibus inventum quasi digito Yideiur mon-strare (cf. p. 61). qui tale finzit revera sidus eyanescens ac paene
^) de hoc more poetamm Alexandrinoram cf. Mein«ke AntU. Alex. p. 70.
FUloloc UntModiiiatHi YHL 5
Digitized by Google
66 CAF. IIL
occidens observasse censendus est. at anno 300 nunquam occidit
Ursa inde a 29^ latitudo vero, ut barbare loquar, Alexaudriae est
31» ll'.'"^)
II. Vixisse non solum post Plianoclem, cuius de Cycno sen-
tentiam impugnavit, sed etiam post Aratum, ex propriis siderura
nominibus nfficitur. "Hvioxor Arati Pliaethonteni, "Ogvt'^a translata
fabula Phanoclea Kvxyov nominavit, quibus Circulum lacteuru a
Pythagoreis, Eridanum ab Arato desumptos, Hyades-Heliades de
suo addidit.
ni. Neque Hermippum, de quo constat, nequc me quidem
si audis Hegesianaclem esse fuse demonstravimiis: (juaerendus
igitur inter ceteros eosque nobiliores (patyofisyup poetas. ")
IV. Nobilem Aiisse poetam imitatorum turba videtur clamare,
quanquam non opus est statuere omnes Carmen ipsum manibus
trivisse. transiit enim in syntagmata myihographorum, de quibus
proxima paragrapho dicetor.
^) Uraam paene occidentem iUo tempoiB Akiuidriao potuisse obsenrari
compatatione menm in nnun inttituta doeait me Bnuduns coUeipi. eetentm
ax Tflniboa OvidiaiiiB 195 sqq.:
eift locuK, in rfemino* fif'i hrncchia ronravat afw$ScorptuM et camla ßexi^que utrimque lacertis
porriffit in spatium nignorum mtmbra duorumtempus poatae aconratiiif definiM fimttn datndavi nam inoertam est,
qaando Signum SeorpU dividi eoeptom sit; cf. Ideler oKronom. heohaehtmi^n
der alten p. 373.
Hygin. II 8: hunc <[olorein>' xrx»'o»' Graeci appeUant, (juem complures
<Aratam (275) dicit> propter ignotam Ulis hittoriam communi genere avium
^ Tiz pnto Noimam XXXVIXI 391 <de Mecenrio plaiieta>:
ratiouem habuiue nostri. sapit haec doctrma de Solls corde aetatein re-
eentioMD, de qaa cum frustn IfbroB eireonuqpennan, taubem in Dieebileri
lexico de aatronomia eonacripto baee veppeci: Ou'toßt beatklmet dm ramm in»
den mitteipunkt der sonnenscheihc, bis 19 bogenminuten wn» dersMen enifenU . .
.
et alio Inro: bei widersprechenden Stellungen <planetarnm> trat das gewicht
der einzelnen planeten «. *. tc., die dignität, ein, je durch eine zahl angegeben
und die ^dlung, welche die lUmmeUkOrper zu einander hatten, z. b. im herzen
der tonne (Mi iß mimaen vo» der etume entfernt) . . . unde mihi qoidem nondnbinm videtur eaee, qnin ex mm* (emporis ratione loevtas eit Nomns.
Digitized by Google
PHAETHON POETAE AX^EXAMDBIMI. 67
3.
Eminent inier imitatores poelae Aloxandrini Ovidius et Non-
niis. illius narrationem si recte cxplicuimus ex Eiirii)idc j)octa
noslro l^hanoclo conflatam esse conslat. iam quaerimus ipse-
ne hos tres adieril iniscueritque an contaminalos ex fönte secun-
dario petivcrit. atque Euripidis tragocdiam a Nasone lectam esse
nego. vcstigia imitationis perexigua detexiinus. sane in fine libri
primi tragici Phaethontem inter et Ciymenam sermonis conimo-
nemur, ncque Meropis deest nienlio (7G3). sed in fabuia ipsa per
partes narranda piano roliijuit tragicum, nisi quod semel obiter
iniecit mentionem Meropis (II 184). nam Meropem e fabuia plane
remotum esse a poeta Aloxandrinn satis superque demonstravi-
mus. itaquo si ipsuni Euripidem adhibuisset Ovidius, multo plura
imitationis vestigia reperiremus, id quod vcl una fabuia Pentbea
comprobatur.
Calasterismorum poctam lectum esse a Nasone Nonnus docet.
at miruni videri possit, quod calasterismos ipsos scilicet summampoematis ne verbo quidem commeraoravit. quanquam hic scru-
pulus facile tollitur, si fabulam quae est de Gallisto Phaethonteae
adnexam perlegeris. profecto haec sideralis neque catasterisraum
(inUrsam eadestem mutatur Gallisto, in Arctophylacem puer
Areas) in fine namrtionis memorare oÜttiis est poeta (II 587 ss. cf.
606a). iam vero reoordanti tibi id mazinie egisse ülom, ut ^watni
renim wietate animos legentium ddeetaret, ne similes fUndae nt-
DHs cmnolanntnr, ooosulto omissos esse catasterisflDos apparebit^
Phanoclem, ez quo Gyeni nmtaiio petita est, num ipse legerit
(quod mihi quidem param probabile videtur esse) disoenü nequit.
neque multum irefert; nam artifidosa trium poetamm contami-
natione necessario adducimor, nt syntagma a nesdo quo mytbo-
''*) Ovidium respicit Nemesian. Cyncg, 34 88.
(In (]ua monai AnaL AUxandrino-Romana p. 568S. de trist. III 4, 29
iam p. 24 dizi.
*") PhaethonÜs eatasteHBmilm nescio an tecte slgniiicare Tohierit Amor.TTT |0 «5.
• l'ruita (/uiä referam Tlubatuniue semina deittes,
jpvi wfmerent jlammat ore /imim hcioe»,
ßan geni» eUdrm tuM, nrorm . .
.
quod tt ita eat, commodae penpicnitatu causa AsrifS Mribandot wL6»
Digitized by Google
68 CAP. m.
grapho conditum in Ovidii manibus fuisse statuamus. ilie igitur
quisquis fuit et Euripif1i> ft calasterismorum poetae et Phanoclis
commenta contaminavit. cui Ovidiiis ita adplicuisse se videlur,
ut tenorem rerum ab illo confectum tanquain filiim sequeretur,
sed modo moro suo longiiis exspatiaretur , modo colores plures
ex })oeta Alcxandrino inferret. ita fartuni o>t , ut ali(iuotiens
biet narratio. Totliyn ex aedibus marinis ad excclsam Solis
arcem rettulit (II IfiG), Pharthonti in dicm currum potonti (ut
est apud Euripidem) piaocepta dat pator ac si in annum (ut est
apud poetam Alexandrinum) j^etivisset."*') talia vero syntagmata
in usu fuisse Romanorum decantatus ille libellus Parlhenii docet,
qui diversas fabularum confomiationes non semel dilipronter ad-
notat, Ovidii fuisse in manibus non solum lopido exLMUplo liobtr-
tus (bild und lied p. 231) probavit, sed etiam Cailistus fabula ex
Pseudoeratostheno i. e. scholiis Arateis bausla clamat. quodsi
recte disputatuni est, vide mihi tpianti f^it momenli ad arlem
Ovidianam aestimandani. auctores non solum suo usus iiidicio
secutus est, sed etiam quae parum sibi vi.<a sunt (juadrare in
comjjoncndam fabulam veluti catasterismos plane omisit. trans-
iisse vero fabulam riiaethonteam in tale encliiridium — ut taceam
de Hygino — comprobari potest e scholio Horn, q 208: UnoQku
T^v fi^äga tivoq eXfi natqdq* m^fisvog di tig *HX(ov naqeyi^eto
inl r&s to9 nargdg dptaeoldg. yyuqta^g o9tmg idOwo to0
nuTQog in' dJJyo¥ adr^ <tvyx'*^Q^^ %i äQfta luA tovg ivtf^Qug,\\Önmg
rccte Mavonis p. 137 conoxu diltivii DcucaUonoi iiu-pruHifiiio Phae-
thontei: </<>*t; (Unde coinhination der beiden inyüieu luy in den i'dhtLaaminlungen
auch dem Ovid vor, nur da$* er »ie nicht benutzte uad demjenigen fabelbuch, uro
die ßut am L^uton angdcnSpft «w, dem vergug gab, er verrät nämlich seine
iemUnis in beiden fääen, indem er bei dem frevel de» Lykaun MeU I 235 den
Zetu mit dem Uif: :urüclhaUen liissf. damit nicht die weit in flammen geriete
(t'ine fi>/'/e, die dir hlit: des Zeun sonst nie und nirgends in der mytlntlogie hat)
und indem er da, tco er die PhaetJtonerzaJüung beendet (II 309), andeutet,
veehalb er mm niekf die Hut folgen Uket. Bobertl jgitnr de hit venibos con-
iectniti (ef. adn. 46) coneidit.
Digitized by Google
PHA£THON PpETAE ALEXANDRINL 69
fiiyto avyxtogeT dtdu^ac rb itsralxfiiov.\\imßdg di ixeit'og ro9
äQ(iaTOC äxUXTbiC iif^QUO, (SüTf TTUVTCt TU tTll T^g Y^^ffQV-yftv. xui ötj Ttjc ihf ^offvi'fjc imaytJt' a^rov xfgctvyM toi' .//a.
xataTTfCot'ioc ici^iov iifiä iijg i^ttttc (f).oyÖQ tnl inr ^HQidccvfh'
norafioy xui<fi/u^h iog tu u()t).(fai :tuQuyn'()}it^i'iti x«iu %6y löjioy
10V Ktkrtxov TXfXüyovq f\}Qt\roi i' i^unntc, udiu/.i-i7TT(ag xctl yvxiog,
ö!}fy xaifÄi-i^aag o Z^vg laviatg äyctfiyr^aiy {uiti rjC/utr ci, Buttmannus)
H'i7Tohj(Jf Twy xuxior fin«(ifx)./.uiy cti}iftg tig tetyi^iQOvg \aintQ t-ldi
dtydoct^. jJyf-iat di xui H'itv'ff-y ct;toyhyyua%Htt idy ijXfXTQoy i^g
dQxuiag oifioiytjg unodaxonnKc [Y) lovioy xuqnoy dnö rov diydoov.
jy cJ^ \mo{>kt /iu(fu loig iQuyixoTg. Xaiickius FTG. p. 18 latoQtuy
dubituriter ad Aescijyli Heliades rettiilil; at hoc missum lacien-
duin. at(jue omnino paruiii fidei Iribucndum esse verbis /}
iaroQiu .liitHt loig iQuyixoig post ea (juae E. Schwarlzius de scho-
liis lloiiitricis ad liisloriani l'abularem perlinentibus disputavit,
facile concesseris. iiunio o diversis poctis coiiflata ost. Rhode
Solis uxor Aeschyluni sapil,''') Phaelhontis de patre dubitationes
ex Euripido promanarunt, consilium caeli visendi Phoebi prae-
cepta alia (fortasse eiiam Heliadum transformatio, eliamsi ex
Uesiodo AeschyloYe desumpta esse polest) poctae Alexandiino
debet; Cycni mutatio catasterismi nescio an ezcerptoris culpa
omissa sint ex bis igitur missls rebus panim üiter se oongra-
entibtts continuam nairationem efficere studuit mytbographus.^)
eodem fere modo rem insUtutam esse censeo ab eo, qui copias
"*) eoogndt cum bis Dio ChfTMtt or. 86 (II 93 B.) ... ^«w« vtti-
tiQoy ii¥iog9¥ *HXiov nttlitt ihf^tiw imdvfjijartyftt /aA<»q( xai d<ivft^p4^v nm0$
Toff 9y>]roti naiSiä( tth^aaun'ot' na^fi rov TtiiiQos fniatf^yctt nf» SttpQtfif tfiQo-
fitvoy Tt aräxiKX Tttiyttt y.n t utf li^u i Cifia x(ti (f\ i n y.<u r0.of aCioy
dtatpOaQ^rm nhiyitutt irtö rov XQtiitoyoe nv(>o(| ut ex simili illum huusiase
fbnte ulfliniaYeriiii, id qaod ^hini Dencalioiiei msotioiio in a»qn«itilNit
sabindicata videtar eomprobari.
>) Rhoden Solis axorem Oridius quoqne novit Met IV 204 (SoUa «mo-
res enumerantor):
nec te Clymeneque Wutdotque
Me tOMf Aeaeae genetrix pidcherrima CKnccf;
Pevee Cirees matmr ex Heaiod. tbeog. 956 sq. petita est.
**) fitrtttxfi—i^ Tox tregiea poetam sapiL
Digitized by Google
70 CAP. DI.
fabularum Nasoni suppeditavit, denique quaerendum est, quos
auctores secutus sit Timaeus apud Diodor. V 23 (cf. Polyb. II
16, 13) Tif^i dk tovtov (sucinum dicit) noXXol tatf naiatdSy dvi-
yQai^fay fjtvd-ovg natn:€lcSg äjiKnoviUyovc *(d dm tcSv dn'orfXco/Mr-
xtav iXfyx^t**^'^*'^' ^oXXoi ytto twv ifTiotr^Twv xa\ rwv fSvy-
yqatfifav (fuol 0at!}ot'ict ibv 'HXiov itii> v\6%>, nutda dh r^i' ^hxi-
av öyTUj TTfXdai i6v nctt&QU f.i'iay ri^Uqav nagrc/ioo^frai jov Tft'^qtTT-
TTOV (TvyyoyQT^'Hi^Tog di aihoi tovrov tdif fiiy <lhü!}^oi'ta ü.avrovxa
10 ifl^QfTTTToy i^ir^ dvyaC^at XQcrcfTi' i<av ^yuSi', rovc S' Irrnovi; xa-
jceffQOpr^actyrag tov naidoq t^fyfx'^^pca tov (JvyijO^ovg dgofiov xal
TO fjUv TTQWtov xavä TOV o^oaydr rx'/.ttyüifjdvovc ix7rVQfS<fai tovtov
rtal TTOt^Cat i6v vvv ya/.ai icey xakovfifyoy xvxXoy, fura
ravia TroXX^y T^g oixovtUyrjQ tir^f^J^ayrag oi^x dkiyi]y xaiaxatty
yo)Qay. ihö xat rov //tue ceyayaxi rjfrui rog t/ii lolg yfytyrjiityoic xfQav-
yoiaai fiiy rdy (Ihe^!h)yrn, (},yox(eic«rrr^(Tak TÖy ^hoy iiil rr^y avyi^O^rj
7roQflay. rov (Iha^oyioc rrfffoyroc n{)dc rüg fxßoÄctg rov yvy fladov
xakoviih'ov ;rotceitov, tu (U ,ia/.c(i6y ^HQtduyov /TQOfTayoQfVoiifyov
y'}Qi]y^<Tat (Uy litg udthfug ctihov li^y tt/Ut'ii^y<fiXorifiorctra , dut
Tr^y VTifqßoXiiy Trjg ÄiVrjy^ [i'-'io i^g f/ifTfö)^] fifra(TxrjnanrT,')^tjyca lijV
ifViStv yiVOfiivctg alytiqovg» tavTag di xat' h'ucvioy xatie r/jy avir^y
(Sqay däxqvov dtfUvat n«A to^to trijyyvfjt€yov änoTfXt-ly tö xukoviuyov
1^/^xiqov , . .^^) narratio summi esset momenti, si aliquot saltem
poetas historicosque nominasset sive Timaeus sive pedisequa eios
Diodorus, e quibtu esset conflata. nt none se habet, panim lucri
praebetf nisi quod dtversas fabolae eonformationes ita oontami»
natas esse agnoscunus, ut continua efBceretur narratio. idem
effedase enchiridii anctorem, cuius ope usus esset Ovidins, supra
doeaimus. mrationem vero cireali lactei, cuius originem paucis
tetigit Diodpras, ne a catasterismorum poeta profectam esse te-
mere quis coniciat, iterum moneo Aristotele teste iam Pythago-
reoa operam dedtsse, ut ex Incendio Phaethonteo originem illioa
repeterent. prorsus igitur obscunun, cni Ulud debeat Timaeus.
iam si quis quaesiverit, quemnam ex parte sequi potuerit, cum
""j Etym. M. 127. 21 post fabulain Phaethontcani narratain adtlitum eat
r) Ji laxoqitt nufiä diodtift^^. sunt tarnen quae grainmaticns apud hUtoricom
inTenire non potuit, yelnti ntionalittM inveiktaiii Pbaethontem inw^ i»
r«v a^pqw m) »(««trr« M vijy nJüvtliw (cf. «dn. SO).
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDlilNI. 71
de Euripide cogitari non liceat, Aescbylus vix in censum veniat,
Hesiodns videtur saperesse. eiiiiis feiUgia in descriptione in-
cendii et caelestb et tenrestriB remaiuiBBe si statuis, eqnidem nonlefragabor.
4.
Manca forot disputatio noslra, si sarcophagos quibus insculpta
est Tabula Phaelhonlea oniittcrcm. de quibus ut aliquanto co-
piosius disputare po?sem , Hoberli boncvolonlia factum est, qui
omnes meum in usuni accuratissinic dcscriptos dcpictosque co-
iiiih r transmisit. cui viro doctissimo vel hoc loco gratias ago
sunimas.
Secernendi sunt sarcophagi tcrlii post Christum natum sae-
culi ab eis qui secundo cxsculpli sunt sacculo: hos solos ad exem-
plar sat antiquuni rodire, illos multis figuris auetos minimi esse
pretii apparebit, prioris ordinis adfero qualtuor: Ostionsem {A.
anmtli ddl' inslituto 1869 \). i:JO ss. tab. F. ed. Wio>c]or; cf. Matz
eph. (irch. 1870 p. 113) Florcnlinuui {B. Wiesclcr Phactlion n" 5)
Blundellianum (C. Michaelis ancu nt marhles n"-221. p. :}74. cf. Ro-
bert deutsche Utteratitrztj. 1884 sp. 283) fragmentum Vaticanum
(i>. Wieseler n«»- 3). ex bis Ostiensis est tripartitus, bipartitus
Florentinus, rcliqui nihil nisi precantcm Phaethontem patrem
matrem repraesentant. Ostiensis ita a sculptore dispertitus est,
ut tanqoam tres fabulae partes evadant: spectamns enim — ut asinistra ordiar — Solem a qnattuor Horis dnctum, quem nt cur-
rus nbi potestatem faciat regendi adnlescentulus obsecrat. se-
quuntnr quattuor yiri ingentes equoram caelestium domitores dicto
Solis audientes. mediam partem explet Pbaethon lapsus, cuius
supra pedes in caelitm erectos et sinistrorsus prope equos turba-
to8 et dextronns equitant DioaeorL infra Dioscorum aimstrom
sedet Parca Toltnnen fatale erohitnm maoibns tenens, eai prae*
cedit Cycnns senez bacalo innisus; nam Gycnom esse docet olor
band procul a capite Phaethontis stans, füturae mutationis omen.
deztra sedet Eridanus. post quem sequuntnr Heliades Ingentes
Roberto iudice huc translatae, nt figuris in sinistro angdo ez-
aequarentur, denique Sol maestns Gaelo insidens**) deztnun genu
Caeluä iuvenis sedens repraesentatus eat, qui rotam tenet, cui ia-
»
Digitized by Google
72 CAP. III.
innixu.s. adloquilur «nun iuvenis manu porrecta, post tergum dei
eminot puella, quae sernioni videlur aures praebere. — sarco-
phagi Florentini utruinque unguium singulae occupant Horae,
Phaethon iuvenis alque Sol, quem obtestatur ille, proxime ab-
sunt ab Hora dextra, iuxta sinislram apparent Heliades in arbo-
rum nescio quam specicm se convertcntes, prope illas alter Dios*
curus, equi cum curru Pbaetbontis, quem excipit Eridanus; a
deztra suj^ eaput lapsi adstat Gycnus senez maerens, a laeya
olor repraesentatus est inihi equos Solisi denique propc Cycnumartifex montis deum spectatorem addidit — nil nisirogantemPhae-
thontem ezhibent Blundellianus et fiagmentum Vaticanum: ilHc
Horae sunt Sol Luna equi Solls cum ministris; infira parentes di-
inos olim supplex stabat Phaethon incuria hominum nunc prae-
fractus. parum differt D, opercuti fragmentum ab utraque parte
mutilatum, in quo desunt Horae, repraesentati sunt Luna (?), quae
puerum supplicem patri admovet, Phaethon parmlus dextra ge-
nam patris tangens, Sol radüs coronatus solioque insidens; dex-
trorsum progreditur minister Solls clavam manu gerens, cui ffac-
tum est femur lacTum. ceteros tres qui extant in sarcophago
Ostiensi cogitatione nuUo negotio suppleveris in Vaticano.
lam placet gradum sistere, ut consilium artificis, qui exem-
plar sarcophagorum quattuor oonfecit, sciscitemur auctoremque
quem in fabula repraesentanda potissimum sit secutus (quantum
fieri licet) definiamus. atque recte statuisse mihi videtur Robertus
a prima origine duas tantum fiiisse fabulae partes, quas commodicausa Rogationem (a) et Mortem {f) appellalx). Nuntium
Bidet Sol. de co qui rotam tenet tnulta eaque incredibilia excogitavcrunt
viri dooti, quo» redargiien* non o\n\n Pf<t. pnstquarn Matzins conlato simili
sarcophagi fraginento — in eavo aodium episcopi Portensis olim ad»*'iva-
iMtsr {InM^ 1869 p. 67) — Caelum veriMÜne cognovit. uaitatior est Caeliis
iadutna pallio anpra caput afaiuato et aio in aarcopliago Portenai repraeaen-
tatus est. rola coiiunont facit Ovidii 70 aq.:
addc f/iit)ii atlfidua ra}n'tt/r vertif)i»> rmlinn
«i(fera>/ue aüa trahit celeriqut voiunune (nrijtiet
poterune rotati»
oivhu in poUit
cf. Pargold areh* bemerk, gu (Saudian «. Sidonnu p. 57 n. 1. de Caeli imar
ginibua diaputaWt O. laim ber, d, »Sehe, geeetUck, der mee, 1849 p* 63 aqq.
Digitized by Google
PÜAETÜON PO£TA£ AI£2L^DBiNL 78
(y) is addidit qui sarcopliagum Ostiensem exsculpsit. nuntius Soli
8g nävt' ftfOQtt xai nävi' tnuxovti adlatus sat mirus videri possit;
at momineris deum, qui curruin lilio dederit, neque versari in
caelo ne(]ue lapsum spectaru posse. ilaque cominodae perspicui-
tatis causa iiunlius adiectus oA, scilicet ut et speclantibus argu-
mentum fabulae priiiio ül)lutu illuslraretur et cctypo trij)arlito
ordo rerum plane exae(pjai'('lur. nunliuiu igitui, ulpole qui ad
rem ipsam fabulosam noii .spectet, missum faciamus. reslant Bo-
galio et Mors Pliaelliunlis, quaruni iUa, cum desit Clymena adiutrix
(cf. p. 24), difTert a poeta Alexandrino. atque omnino nec volam
nec estigium carminis illius a nobis reconcinnati deprehenderis,
nam catastefrismi, quos sumniam faisse aatis nobis videmur de-
moDstrasse, omnino desunt.^') quae cum ita sint, Euripideam fa-
bolam ezpresBam esse forsitan quis crediderit quam vellem esse
expressam, sed quominus hoc credam, obstant Heliades Gycnus
Eridanus ne memorati quidem ab Euripide. ergo reliquum est,
ut argumentum e tali fere syntagmate, quali usum esse Ovidium
. diximus, fluxisse statuamus. quisquis fuit qui syntagma Ulud in
usum artiflds composuit, res Pbaetbonteas cum transformationt-
bus Heliadum Cycnique apte quidem coniunxit, sed ita coniunxit,
ut quod proprium fuisset et tragico poetae — immutationem dico
toUns fabulae audacissime institutam — et Alexandrino — cata-
'"^ Dioscuri t!in<|iiam doi lUDrtit} äuepiasime iii sarcoplm^is KoniHnis re-
praeäcntati 8utit (cf. M. Albert le cuüe de Castor et PoUux en lialie Paris
1388 oftp. IX). qaibus locom caeli a Phaethonfte Aur^ expletom sabindiea*
tum esse duee Arato IfiOs.:
nimü artiticiose, sed nou proraus temere oliui coaieci. uam futuraiu aUu-
leaeantis in eaelo poaitioiieDi nanimas designat apad WieMlenun (n. 18), in
qno sapra ciomimSolis atella i«pra«aentata eit Oominorom aideri pro-
pinqua; in parte postioii Phaethon conspicitur curru uxcoasns. atqne eon-
8iilt<> artifex, cum ordern {hiodociin signoruin sculperet, Bumnnim locum Ge-
minis tribuit. qui numniu.s ina^^ni foret moinenti, si constaret nun» ouinino
antiquus esset, sed tuccnt et Eckbelius et Mionnetius. public! iuris factus
est in libro qui inBeribitnr (Mhg. dSme CoUecL de Mid. tmt. faUe par la (kmDauttire. de Bentmdt, $ee. Bart, Amsterd. MDCCLXXXVII p. 1009 (Wie-
Mler p. 18), cuint in origineni at inquiratnr exoptaadom mt
Digitized by Google
74 CAP. III.
sterismos dico — plane doleret. fabiilarum ut ita dicam in unumcorpus coactaruin teiuie mihi legere videor argumentum, cum sar-
copliagos oculis conlustro. sed restant nonnuUa, (juae vel ex])Ii-
catione vel saltcni nientione indigent. nihil dico et de iuvcne necis
Phaethonleae nuntio et de puella auscultantc (A) — hos enim
memorasse sat erit; aliquanto maioris sunt momenti Ilorae soliura
dei cingentes (A), quippe quae eodem modo et fib Ovidio dcscri-
bantur et a Nonno carminis Alexandrini sectatoribus; sed maxi-
me digni sunt in quos accuralissime inquiratur niinistri Solis dicto
audientes (A cf. CD) et dea Phaethontem supi)licciii patri ad-
movens f^CD). illis quae nomina imponcnda sint pror.sus ncscio
nequo do doa falco lunari insignita mihi constat, at mcmineris
velim Phaethontis-Ab?yrti matrem esse Asterodiam (i. e. Lunam);
itaque facilc quis de Luna scilicet ex vetustiore fabulae forma
per nescio quos rivulos in syntagma illud deducta cogitaverit. de
qua num rede cogitaverit diiudicare non ausim.
Ex monumentis secundi p. Chr. saeculi pcndent omnes sar»
cophagi iertii saeculi. continent et a (Rogationem) et ß (Mortem),
ita tarnen, ot «t tanquam levioris momenti in alterum angulum coer-
cita plurimum spatium oecupet ß, aceedunt ex a Horae in utram-
que sarcophagi partem dispertitae, pom iuTenis — de puella
anscultante non item constat — necis nmitius Phaettiootis lapsi
adest spectator, denique pro tertH saeculi genio multae adidun-
tur personae. sarcophagos adfero sex, quorum tres (Borghesiani
duo [EFJ et Parisinus [G]) a in sinistro, tres (Veronensis [II]
a sinistra parte mutilus, Bomanus /i/, qui nunc Peterhofü adser-
Tatur utrimque truncatus, Nepensis [K]) in dextro angnlo sii-
premo exhibent^ verbis ut parcam, prioris Borghesiani, quemmeum in usum descripsit Robertus, hune propono conspectum:
") E edidit Witickelmaiuiut* luunum. med. 43, ulteriua Borghesiani (F)
tabula photographi arte delineata a Roberto taraiumina uU mihi licait,
Olli apnd Wiaselenim invenlef, K deaeripsit Bob^tas.
Digitized by Google
PHAETHOM POSTAS ALEZANDBINI. 75
S .2s 1n'ae
tator
Ventns
'
Phosiuv
s*
aO
a.
Sol
Phaet!
1
plane ccMOSMitiiiiit Bf»s^eaiaiiiis alter (oisi quod HeipeniB prae-
fraetus est) et ParisiiMis. Horam cum love oomunctam — redit
in earcophagis s. IH alterhia ordinis — eam esse, quae portas
caeli et aperiat et daudat, apte Robertos monet puerum alatom,
qm deztra faeem tenet, Tolantem praeter Phaethontem neseio
quis Robert! disdpnlns Ceraimum nominayit
Saroophagorom alterins ordinis conspectos hic est:
Digitized by Google
CAP. UL
Digitized by Google
PHAETHON POETAE ALEXANDRINI.
de 'qaibus haecpancula adnotanda Tidentur. Solis mhustri (Hl)
ä a qoalis est in sarcophagis sectmdi saeecdi param apte hoe
translati • sunt idem nt supra monui valet de puella et adule-
soente spectatofitnis (IK). neqne quidqnam iuTanrar eis, qua»
sculptores III s. addiderunt: Tellus quidem adparet, sed longe
alio habitu, qualem depinzisse poetam Alexandrmum statuimus.
ceteri in censnm m veniunt — quanquam lovem (H) compararr
licet cum love Ovidiano — exceptis Phosphoro Hesperoque, quo-
rum illum comitom Phaethontis commemorat N<mnus (332). sed
tanti non est, ut de fönte sculptori poetaeque communi cogita-
eris. utrumque addidisse videtur artifez, ut cursum adulescentis
una die confectum significaret.^*)
Ex sarcophagis igitur ad hoc tempus notis nori nihil nobis ad-
discendum esse mihi quidem persuasum est supersunt ectjrpa aI. Chr. lahnio neue jahrb, für phiM, und pädagog, V (1835) 434 in
hunc modum descripia (cf. Wieseler Fhaethon p. 36): in der gegend
des parkea von CkantiUg, wdeher cumbi^e heiett, hat man zwei etein-
platten mit antiken haerdiefe gefimden, die siek beide auf die Phae'
thonfabel beziehen: auf dem ersten steht Phaethm auf dem emmmr-
wagen, die Hören halten die gdeoppüten pferde, ein greis (?) mit
langem harte sitzt hinten auf dem wagen und steint dem tollkühnen
jüngling aniceisungen zu gehen ^ und Aurora neigt sich mm hohen
himmel herab und betrachtet Phaethon mit wehmUtigm blicken, ireiter'
hin trägt ein sklave frOchte und eine amphora, wahrscheinlich umden göttem ein opfer zu bringen, das zweite stellt den stürz des
Phciethon dar, ist aber sehr beschädigt, beide befinden sich jetzt anfdem schlösse in Chantülg.^) haec tantum non conciniint cumPhaethonte Euripideo coque magis dolendum est de illis ectypis
ni)iil aniplius esse coniportum. quae aliquando denuo repertum
diUgenterque descriptum iri speramus.
*") jrin allUBtro latera angusto eihibet Solem com corru «zoriea-tftm, eni a dextra aditat Oaelas rotam teneoa', in deziro latere angnstoLunam occidentem.
sarcophacrnm qui Tortonae ropertus est — contiuct Phaetlionteni
lapsum pa»torem spectatorem — nullius ease uiomenti Kobertus certiorem
me feeit.
Digitized by Google
78
Tenuior hic fascisculus in lucem progreditur quam credidera-
mus tum cum praeparavimus. Wilamowitzius enim, qui cum alia
mythographica tum commentarium de Septem ducum Thebanorumcorporibus sepullura prohibitis scriptum additurus erat, certio-
rem me fccit sc aliis curis, quarum rationes proximus fascisculus
reddet, occupatum haec in praesentia seposuisse. idem Phaethon-
tea sua cum ab aliorum tum a Fr. Blassii {de Phaethoutis Euripi-
deae fragmentis Clarommtank, Kiliao 1885} criminaüoiiibus defen-
surus erat, quod quamlibet paucis fieri posse adseverat, (amen
de rebus satis dilucide ut illi quidem videtur expositis noluit di-
gladiari. quippe neque quidquam esse adlatum quod ad rei sum-
mam faciat momcntum (quocirca absoluta commentatione nostra
Blassii fragmentorum Euripideorum supplementa consulto neglexi-
mus) neque quae ipse fortasse haberet nova adhuc satis esse
maturata, ut sibi ipsi luce iam viderentur digna. quonim vice
fungantur nostrae qwustionea PhaethorUeae opusculum haud inutile
ut speramus, quod tantum abest ut perfectum absolutumque esse
credamuB, ut viris doctioribus et amplificandiun et emendandumimpense coiumeiidemiis.
Digitized by Google
ADDENDA. 79
Addenda.
ad p. 10. adderc potcratn Eridanum fluvium Atticum ne a mjrfhographig
quidem negleotum: llypiu. fab. 14 (ef. Wilamowitz comm. gramm. II 12),
Plato Crit. 112», Strabo IX 397 (ex ApoUodoro), Paus. 1 19, 5. de hoc
•t de Ilifo fbse nupcr dispaUvit C. Wachsmatli Mtia. Bhea. XL 4fi8 sqq.
Heliadnm triam mnidiia «tism HeraelidM qoi didtar de incfadibili-
bos 86 (p. 319 Westermanni mythographorum) commeniorat: Mftmru[Si^fiit libri] dl avratt 'Polßn Aafinnto (sie) ATykij.
ad p. 12. de «/yi/pr^ adde Porph^T. in Stob. flor. 105, 57: ij rf yag «fj'fipof, tSf
ywtmp. sequitor Terei Sopboclei fragmentum.
ad p. 58. de cognatii faboUs vernacalis eertiorem tne feeit U. labn eoUega,
qoaa boe loco rabiangere plaeet: 1. Hatkdberg und die MbMraf$€. EiMtitt er »0 AocA jrerAten, dof* er denkimmd herUkrte tmd hat dort etum gan-
zen »treifen zurferichtrt, dnf'< rr vnr/i /nutitfen tages trohl :u erkennen ist.
er sieht tjanz iceifgrau aus und wird daficr die MeUcstrnt (in Pommern H'ild-
ban) genannt. 2. Der Wuid fährt mit seinem tragen hoch oben in der iuft*
«m mal iet er dabei $o unwrtidUig gevoeten, dafe der feurige wagen dathimmeUgeundbe berührte und einen grt^een streifen davon emtengU, weil der-
selbe in folge dessen eine weifsgraue färbe bekommen hat, nennen ihn heut^en
tages die leute die Mächstrafse. (U. Jahn voÜusagen aus Pommern und RB^gen, Stettin 1885 p. 9 et 25).
ad p. 55. ilippolytum ab inferis revocatum esse ab Aesculapio iam carmi-
nis Naapactii poet« dizit loeoa eompoenit B. Mflnsel quattHoiu» myfAo-
gre^ha« (Berolini 1888) p. 8sq.
ad p. 66. BellerophoDtem Aurigam videtor signifieaie Manflias V 97 sqq.!
hoc gentium credas de sidere (Auriga) BeUenfj^toaUm
imposuinse viam mundo per nigna votantem,
cui caelum campus fuerat terraeque fretumgue
mih pedOtu: aoa »811 tidä veetigia enrmf.
hü (Salmonei et Belleropbontia) erU Hemodti mrgen»
tibi forma nctanda,
ad p. 57. Isebennm gigantem Taraxippum novit Lycophr, 42 s.;
Knoyov nag' alnvy 6](9oy^ (y9a yrjyfifWi
innaty ragaxt^g iatty 'lajfiyov xatfoi,
dUn scholio: 'io^Of^t yiyat iyiytxo 'Eq/tov xai 'Uqtlaf rovrov di viin 'la-
gOff funi/ta dtlMwas ntiQa tip utdoi/stpott Kffitnw U^p* srnMas dl
airip TetQäitnnw, iiusd^ ol oytaytCoftfyos tnnotf oray yiywtat ixsTat xard
TO /uy^iurt, raqnaaovTni. nüni 6i (fntsi Saepyijy fhms iuA «M/tilflft M^TfC t§axtq tiy <fvkXmf To^aaffia^« loitt fanovt.
Digitized by Google
80 INDEX
Index.
1*7 KU
. 12. 4& 79
Apollonius Kbodiiis . . . 12. 14. 4.')
A CA
RAtra.rhmnvnTn&fiti{A
.
. . II
HAllsronhon .... . - . 5Ö. 79
Callisto . . . . 'w
Caliithviu ........ 87
. . - 51
Cnia. Cillas .... .... 57
Circulus lacteus . . .*iO TA TQ
IdMiaitlMtS . . . « .<M Oft RA
. »7. «So. üO
DiluTium Dettcalionenm • • • 7
Eratostbenis MomuittS • ... 38. 5-2
p*«.
Kudoxas 13. 50
EaiiwhiB 14. 36
Bttripidot 14. Sa 85. 86. 42. 44. 54. 63. 64
Etymol. lh«n. 20. 70
I Fabulae vernaculae de Girculo lacteo 79
Oermanicot 51
Hepesianax 60Heliades 10. 64. 79
Hermippus 60Herodotag 11
Hesiodus 10. 11. 59
flesych. a. v. 'i„', 59
„ „ ^ TnQtt^tnnos ... 6b
llippolytu« . 64. 79'
Horalitts 61
Horae 29
Hyados r>4
Hyginus 3. 36. 38. 57. 58. 59. 63. 66
M eiu8 fides 6. 9
faymnus pseudohomerim .... 84
Iscbenus . * « . 79
Lueretius 7
Lucianus 25
Lucifer 32. 77
Maeedoniiis Nonni imilator ... 25Manilius 88. 41. 53
Ueleagrid« 12
Morops 19. 24. 39. 67
Miillonhoff 10
Hyrtilnt 57
MythograpU 7. 67
Neaera 14
Nemesianus CaUimacbi Imitator . . 27
Nkandmr 21
Digitized by Google
INDEX. 81
p««.
. 1£L 2a< 3^ ^imitatio Homeri . . . . zh
]i „ LfjoopDronis .... IS. eaff eius socordia
71
1
1
4 vf Bf \o
'»7 Srhnl A mt 5 54 56 58, 62
52 Dionvfl PerißiT 42
Ii vitfliiio Eurinid . 46 57
. itnitAtio f/AllimArhi .... a. 5
f^iirintHifi1^
£iUri|lluio ffIIUUJ* • • 46. 64 68
« syntagtn&tis usus , . , 67 Veml. . . . 52. 58. 62
Pacuvius 1552
Pausanias 5i. 5a2a
Phaethon*A bsvrtus 14.... aa. 36
_ «Auriffa 61 M1 '< Sophoclis Aegeus 12
„ Aurorae equus . . . .. Scythae .
. . 9M
inceudium Phaethooteum . . . . 2Sulpiciiui Haximus OTidii Imitator . 41
21 6a.
. ... 52. 22
.... 23- 68
. . 40. fiL 66
. . . . 58. fiü
. . . . M. 45
IL 45. 55
. . 2
Index capitum.
L De Phaetbonte Hosiodeo
II. De Pbaethonte Aescbyleo et Euripideo
III. Pbaetbon poetae Alexandrini quatenus restitui possit
Addenda
Index
Digitized by Google
Digitized by Google
3 »015 02tVi Tm*
Digitized by Google
Recommended