Oya Irmak ŞAHİN-CEBECİ

Genel Mikrobiyoloji

Ders Notu#1

Gerekli koşullardan anlaşılan; mikroorganizmanınhangi hızda gelişebileceği ve gelişmenin nasılkontrol altına alınabileceğidir.

«sıcaklık, pH, ozmotik basınç, oksidoredüksiyonpotansiyeli, ışık, karbon, kükürt, fosfor, oksijen» gibifiziksel ve kimyasal faktörlerdir.

Mikroorganizmaların Gelişme İstekleri

Mikroorganizmalar çok geniş bir sıcaklık aralıığnda

gelişebilirler.

Sıcaklık tercihleri dikkate alındığında;

1. Psikrofiller (düşük sıcaklık koşulları)

2. Mezofiller (normal sıcaklık koşulları)

3. Termofiller (yüksek sıcaklık koşulları)

Bunların dışında her mikroorganizmanın kendine has en yüksek, en düşük ve en uygun sıcaklık derecesi mevcuttur.

1. SICAKLIK

Bu 3 ana grup birbirinden kesin sıcaklık değerleri ile

ayrılamaz.

Psikrofiller; 15 derece ve altı sıcaklıklarda iyi şekildegelişme gösterirler.

En yüksek 20 derece.

En iyi gelişme sıcaklığı 10-20 derece arasında ise«psikrotrof» olarak alt grup adlandırılması.

0-30 derece arası geniş bir gelişme sıcaklığıgösterirler.

Mezofillerin en yaygın gelişme sıcaklığı 25-40 derece

arasıdır.

***Birçok patojen mikroorganizma için en uygun gelişme sıcaklığı 37 derecedir***

Mezofil gruptan olup psikrofil grup sıcaklığında gelişme gösterenlere fakültatif psikrofil adı verilir.

Mezofil olduuğ halde 50 derece ve üzerinde gelişme gösterebilenlere termotolerant adı verilir.

Termofiller; 50-60 derece arasında gelişme

gösterirler.

Bazıları 90 derece dahi yaşamlarını sürdürebilirler.

Termofilik küf-maya ve bakteri

Termofilik bakterilerinin endosporları ısıya dayanıklıdır.

Eğer 65 derecenin üzerinde iyi gelişme gösterebiliyorsa ekstrem termofil adını alır.

İkinci en önemli gelişme koşuludur.

pH tanımı: ortamın hidrojen iyonları konsantrasyonudur.

Sıcaklıkta da olduğu gibi en yüksek-en düşük-en uygun değerleri vardır.

En uygun gelişme pH’sında mikroorganizma birim zamanda en fazla gelişmeyi gösteriyor demektir.

Mikroorganizmaları pH değerlerine göre gruplandırabiliriz…

2. pH

1. Prokaryotların büyük bölümünü oluşturan

bakteriler nötre yakın değerlerde ve dar bir pHaralığında gelişme gösterir.

**6,5-7,5***

Bazıları asit toleranslıdır, 4.0’un altında da gelişme gösterir.

2. Siyanobakterler genelde 7.0’de gelişirler (mavi-yeşil algler)

3. Küf ve mayalar çok geniş bir aralıkta gelişir.

En uygun 5,0-6,0 arasıdır.

Küfler için optimum 4,5-6,8, gelişme aralığı 1,5-11,0

Mayalar için optimum 4,0-6,5, gelişme aralığı 1,5-8,5

4. Protozoa. pH 5,0-8,0.

Gelişmek ve biyolojik aktivite gösterebilmek için

%80-90 arasında suya ihtiyaç duyar.

Mikrobiyel bir hücrenin konsantrasyonu içinde bulunduğu tuzlu ya da şekerli ortamın konsantrasyonuna bağlı olarak değişime uğrar.

Plazmoliz…**Hücreden ortama su kaybı**

Halofiller..

Ozmofiller..

3. OZMOTİK BASINÇ

Çok sayıda mikrrorganizma ışık olmadan da gelişim

gösterebilirler.

Ancak bazılarının yaşam döngüleri için ışık gereklidir.

Özellikle mavi-yeşil algler…

4. IŞIK

O/R potansiyeli: maddenin elektron kazanma ya da

kaybetme eğilimidir. Elektron alan indirgenir, elektron veren yükseltgenir.

İndirgene negatif yüklenir, yükseltgenen pozitif yüklenir.

İki potansiyel arasındaki fark bir enerji doğurur +400 mV ile -400 mV değerleri arasında değişir.

+ değerler: aerob mikroorganizmalar için

- değerler: anaerob mikroorganizmalar için

5. OKSİDASYON-REDÜKSİYON

AEROB: gelişmeleri için oksijene ihtiyaç duyarlar

OBLİGAT AEROB: mutlak oksijene ihtiyaç duyanlar

FAKÜLTATİF ANAEROB: Aerob olduğu halde oksijen yokluğunda da kısmen gelişebilenler

OBLİGAT ANAEROB: Gelişmek için oksijensiz ortama ihtiyaç duyarlar

6. OKSİJEN

Genel Mikrobiyoloji

Mikroorganizmaların beslenme durumunu

tanımlamak için; enerji kaynağı, H-verici ve C-kaynakları göz önünde bulundurulur.

FOTOTROF; enerjisi kaynağı olarak güneş ışığını kullanan (fotosentez yapan) mikroorganizmalardır.

KEMOTROF; enerjilerini hazır besin maddelerini oksido-redüksiyona uğratarak elde eden mikroorganizmalar,

LİTOTROF; hidrojen verici olarak inorganik bileşiklerden (H2, NH3, H2 S vb.) yararlanan mikroorganizmalar,

ORGANOTROF; Hidrojen verici olarak organik

bileşikleri kullanan mikroorganizmalar,

OTOTROF; karbon kaynağı olarak karbondioksitten yararlanan mikroorganizmalar,

HETEROTROF; karbon kaynağı olarak organik bileşikleri kullanan mikroorganizmalar,

FOTOLİTOTROF; enerjiyi ışıktan, hidrojeni inorganik maddelerden, karbonu ise karbon dioksitten sağlayan mikroorganizmalar (mavi-yeşil algler)

KEMOLİTOTROF; enerjisini hazır besin

maddelerinden, hidrojeni inorganik maddelerden ve karbonu karbon dioksitten elde eden mikroorganizmalar (Nitrifikasyon bakterileri),

KEMOORGANOTROF; enerjiyi hazır besin maddelerinden, hidrojeni organik bileşiklerden ve karbonu ise karbondioksitten sağlayan mikroorganizmalar,

KEMOLİTOHETEROTROF; enerjiyi hazır besin maddelerinden, hidrojeni inorganik maddelerden ve karbonu hazır besin maddelerinden elde eden mikrorganizmalardır.

Mikroorganizmaların laboratuvar

koşullarında gelişmesini sağlayabilmek için hazırlanan besi maddeleri Kültür Besiyerleri olarak isimlendirilir.

Bir besiyeri içinde veya üzerinde gelişme gösteren mikroorganizmalar kültür olarak isimlendirilir.

Özellikleri;

Geliştirilmek istenen mikroorganizmaya uygun besim maddeleri içermeli,

Yeterli miktarda nem ve oksijen içermeli,

pH’sı ayarkanmış ve steril durumda olmalı.

Bunların yanında kültür ancak uygun sıcaklıkta inkübe edilerek geliştirilebilir.

Kültür Besiyeri

Besiyerleri elde ediliş yöntemlerine göre «yapay» ve

«doğal» olmak üzere ikiye ayrılır.

Üzüm şırası, malt şırası, maya ve et ekstraktı doğal besiyerleri.

Yapay besiyerleri içinde inorganik tuzlar,

Vitaminler, aminoasitler ve şekerler.

Besiyerlerinin Gruplandırılması

Fiziksel özelliklerine göre besiyerleri «sıvı»» ve

«katı» besiyerleri olarak anılır.

Bileşimlerine göre «basit» ve «kompleks» olarak gruplandırılır.

Kullanılış amaçlarına göre «genel» ve «seçici» olarak ayrılır.

İnokülasyon ya da aşılama, mikroorganizmanın tam anlamıyla sterilize edilmiş besiyerine geliştirmek üzere taşınmasıdır.

İnokülasyon ardından bir inkübatöre yerleştirilerek genellikle 24-48 saat bekletilerek inkübe edilme işlemi gerçekleştirilir. Bu süreçte mikroorganizmalar besiyerlerinde aktif olarak gelişirler.

İnokülasyon

Mikrobiyal gelişme kontrolü sadece hastalık etmeni

mikroorganizmalar bakımından değil, aynı zamanda gıdalarda bozulma etmeni olanlar bakımından da büyük önem taşır.

Mikrobiyal kontrol, kontaminasyonu (bulaşma) ve bozulmaları önlemek amacıyla gerçekleştirilir.

Mikrobiyal kontrolde fiziksel yöntemler; ısıl uygulama, filtrasyon, düşük sıcaklık, kurutma ve radyasyon alt başlıklarında incelenebilir.

Mikrobiyal Gelişmenin Kontrolü

Dezenfeksiyondaki esas nokta kontamine materyale zarar

vermeden, kısa sürede bütün mikroorganizmalarıöldürecek bir ajan seçilmesidir.

Mikrobiyal kontrolde her durumda kullanılacak tek birfiziksel yöntem olmadığı gibi her duruma uygun tek birkimyasal ajan (dezenfektan) bulunması da zordur.

Kaliteli bir dezenfektan; kontamine materyaldekimikroorganizmaların hemen hepsine hızlı bir şekilde etkiedebilmeli, su ile karışımları veya emülsiyonları stabilolmalı, dezenfekte edilen maddedeki organikbileşiklerden zarar görmemeli, ışık, ısı ve havadanetkilenerek aktivitesini kaybetmemeli, hoş kokulu,ekonomik ve taşımada emniyetli olmalıdır.

Mikroorganizma cinsi; birçok antiseptik madde ve dezenfektan

Gram-pozitif bakterilere daha etkilidir. Ancak Gram-negatifbakterilerden Pseudomonas kimyasal maddelere aşırı direnç gösterir.

Mikroorganizmanın fizyolojik durumu; aktif olarak gelişmelerinisürdüren mikroorganizma hücreleri yaşlı hücrelere nazaran kimyasalajanlara daha duyarlıdır. Endospor yapısına sahip olanlar ise diğerhücrelere göre daha dayanıklıdır.

Sıcaklık; Düşük sıcaklıklar mikrobiyal gelişmeyi kontrol altındatutabilmektedir. Gelişme için gereken tüm kimyasal ve biyokimyasaltepkimeler düşük sıcaklıklarda gerçekleşemez.

Ortam; Organik maddeler kimyasal ajanlarla karşılıklı tepkimeyegirebilmektedirler. Örneğin, kremadaki bakteriler proteinler veyağlar tarafından korunmakta.

Mikrobiyal Kontrolü Etkileyen Faktörler

Sterilizasyon Ortamda canlı bulunan mikroorganizmaların tüm formlarını öldüren proses. Sterilizasyon mutlaktır ve derecesi yoktur.

Dezenfeksiyon Vegetatif patojenlerin öldürülmesi prosesi.

Antisepsis Deri, mukoza membranları veya diğer canlı dokuların kimyasal dezenfesiyonu

Germisid Mikroorganizmaları hızla öldüren bir kimyasal ajandır, fakat endosporlarına etkili değildir.

Bakteriostatik Bakteriyel gelişme ve çoğalmayı engelleme işlemidir.

Asepsis Patojenlerin obje ya da ortamdan yok edilmesidir.

Sanitasyon Patojenlerin miktarını mekanik veya kimyasal yollar ile insan sağlığına zarar vermeyecek düzeye indirme işlemi.

Membran geçirgenliğindeki değişim; Hücre

duvarının hemen altındaki plazma membranı birçokkontrol ajanının hedefidir. Bu membran besinmaddelerinin hücreye girişini ve hücreden yapılanatıkları kontrol eder. Plazma membranındaki lipidve proteinlerin antimikrobiyel ajanlarla zararverilmesi sonucu hücre içi maddeler dışarıyasızmakta ve hücre gelişmesi engellenmektedir.

Mikrobiyel Kontrolde Etki Şekilleri

Protein ve nükleik asitlerin zararlanması;Proteinlerin fonksiyonelliği sahip oldukları üçboyutluluktan kaynaklanmaktadır. Bu yapıaminoasitlerin kimyasal bağlarla bağlanmasındanileri gelir. Bu bağlara kimyasal ajnalarla zararverilmesi hücre yapısını bozacaktır.

1. Isıl Uygulama:

Isı, etkili bir sterilizasyon aracı olması sebebiyle çokyaygın uygulanan bir işlemdir. Ayrıca ekonomikolmasının yanısıra kontrolü de kolaydır.

Isı, mikroorganizmaların öncelikle enzimleriniparçalamakta ve ardından protein yapıdaki maddelerindenatürasyonu ile de hücre ölümü gerçekleşmektedir.

Her mikroorganizma ısıya farklı direnç gösterir. Bunedenle hedef mikroorganizmanın ısı direncininbilinmesi gerekir.

Fiziksel Kontroller

Sterilizasyonda sıcaklık kuru ve nemli olmak üzere

iki şekilde gerçekleştirilir. Kuru sıcaklık oksidasyonetkisiyle öldürmektir. Nemli sıcaklık ise suyukullanarak protein yapısındaki hidrojen bağlarınınkırılması esasıyla gerçekleşir.

a) Nemli sıcaklık; bilinen ilk yöntem «kaynatma»dır.100°C’deki kaynatma ile 10 dakika içindepatojenlerin vegetatif formların öldürülmesigerçekleşir. Ancak bu yöntemle endosporlar ve bazıvirüslerin ölümü gerçekleşmez.

Bu sebeple kaynatma çok iyi bir sterilizasyon

yöntemi değildir.

Nemli yüksek sıcaklık «otoklav»da gerçekleşir.121°C’de en az 15 dakika mikroorganizmalarınvegetatif formlarının ve endosporlarının tamamenöldürüldüğü işlemdir.

Otoklavda sterilizasyon; kültür besiyerleri, aletekipman, çözeltiler gibi ürünler için kullanılır.

b) Kuru sıcaklık; sterilizasyon en kolay yol doğrudan

alev uygulamasıdır. Bu yöntem daha çoklaboratuvar çalışmalarında aşı iğnesi veya gözünüsterilize etmek amacıyla kullanılır. Bu yöntem %100etkilidir.

Diğer yöntem ise sıcak hava uygulamasıdır. Sterilizatördenilen aletlere materyaller yerleştirilir genelllikle170°C’de 2 saat işlem uygulaması şeklinde gerçekleşir.

Daha uzun süre ve daha yüksek sıcaklık için nemli sıcaklık tercih edilir.

2. Filtrasyon:

Bir sıvı veya gazın mikroorganizmaların geçemeyeceğikadar küçük delikli filtrelerden geçirilmesidir. Buamaçla vakum uygulamasından yararlanılır. Filtrasyonbazen mikroorganizma sayısını azaltmak üzere, ve ısıyahassas materyallerin sterilizasyonunda kullanılır.

Bu amaçla günümüzde «membran filtre» adı verilençok küçük gözenekli filtreler kullanılır.

3. Düşük Sıcaklık;

Düşük sıcaklık etkisi mikroorganizmanın özelliği ve uygulamanın derecesine bağlıdır.

SOĞUTMA & DONDURMA

Bu işlemlerin hepsinin etkili olabilmesi için hızla soğutma veya dondurma yapılması şarttır.

4. Kurutma;

Mikroorganizma gelişmesi için «su» en gereklimaddedir. Hücredeki suyun bir kısmının ya datamamnının uzaklaştırılması durumunda mikrobiyelgelişme yavaşlamakta veya bir süreliğine durmaktadır.Ancak hücre suya kavuştuğunda yeniden gelişmegözlemlenebilir.

5. Radyasyon;

Radyasyon; dalga boyu, yoğunluk ve süreye bağlıolarak hücreleri çeşitli şekillerde etkiler.

a) İyonize etkili olan

b) İyonize etkili olmayan olarak 2 tipi vardır.

İyonize etkili radyasyın, X-ışınları ile gamma-ışınlarıdır. Enerjisi yüksektir. Mikroorganizmalarıdoğrudan etkiler.

İyonize etkili olmayan radyasyon ise daha uzun

dalga by-oyuna sahiptir. Bu nedenle de az enerjitaşır. UV-ışınları buna örnektir. Hücrelerin direkDNA’sına etki etmektedir. Böylece hücreleringelişerek çoğalması engellenmiş olunur.

Gıdalarda radyasyon uygulaması yenidir.

Ticari amaçla gıda maddelerine sterilizasyonuygulanmasında kullanılır.

En büyük engel insanlara radyasyonun etkileridir...

Yöntem Etki Şekli Sonuç

Kaynatma Denatürasyon Vegetatif bakteri, Fungal patojen, bazı virüslerin 10

dak.da ölümü

Otoklavlama Denatürasyon Bütün hücrelerin ve endosporların ölümü

Kuru Sıcak Hava Denatürasyon Etkili Sterilizasyon

Alevleme Külleşme Tam Sterilizasyon

Pastörizasyon Denatürasyon Patojen-Bazı patojen dışı

Filtrasyon Süzerek ayırma Filtre materyalininmikroorganizmaları tutması

Soğutma Kimyasal tepkimeleryavaşlar, protein yapısı

Bakterostatik etki

Dondurma Kimyasal tepkimeleryavaşlar, protein yapısı

Mikrobiyal kültür muhafazası

Liyofilizasyon Kimyasal tepkimeleryavaşlar, protein yapısı

Mikrobiyal kültür muhafazasıUzun süreli ve etkili muhafaza

Yöntem Etki Şekli Sonuç

Kurutma Metabolizmanın Bozulması Mikroorganizma içerisindeki su azalır, bakteriostatik etki

Ozmotik Basınç Plazmoliz Mikrobiyal hücre su kaybeder

İyonize etkili radyasyon

DNA’nın X, gama vb ışınlaparçalanması

Yaygın kullanım alanı yoktur

İyonize olmayan radyasyon

DNAnın UV ışını ile zararlanması

Işın fazla nüfus etmez bazı hücre yapılarında statik etki

yaratır.

Mikrobiyal kontrolde kimyasal yöntemler ise bazıkimyasal bileşikler yardımı ile gerçekleştirilmektedir.Bunlar;

1. Fenol ve fenolikler

2. Halojenler

3. Alkoller

4. Ağır metaller ve bileşikleri

5. Yüzey aktif maddeler

6. Organik asitler

7. Aldehitler

8. Oksitleyici maddeler

Yöntem Etki Şekli Kullanıldığı yerler

Fenoller Plazma membranında bozulma, denatüresyon,

enzim inaktivasyonu

Diğer dezenfektanlarınetki belirlenmesinde standart olarak

kullanılır

Fenolikler Plazma membranında bozulma, denatüresyon,

enzim inaktivasyonu

Çeşitli yüzeyler, aletler, deri ve mukoza membran temizliği

Halojenler İyot; protein fonksiyonunu engeller.

Klor; hipoklorik asit-güçlü bir oksidasyon ajanı.

Etkili bir antiseptik

Alet-ekipman temizliği

Alkoller Denatürasyon ve yağ çözücü Dezenfektan olarak tek başına kullanılabilir, diğer antiseptik

maddeler ile

Yüzey aktif maddeler

Mekanik yolla mikroorganizma yok

edilmesi, enzim parçalama,

protein denatürasyonu, plazma membranı parçalama

Cilt temizliği

Gıda endüstrisi sanitieriAlet ve cilt için antiseptik

Mikroorganizmaların çoğalması birbirinden farklı ve

değişik şekillerde, cins, tür ve hatta çevre koşullarınagöre değişim göstermektedir. Genellikle çoğalma ikiana başlık altında incelenir; eşeyli ve eşeysizçoğalma.

1.EŞEYSİZ ÇOĞALMA

Tek bir hücrenin kendi başına çoğalması şeklidir.Vejetatif çoğalma ve sporla çoğalma olark ikiye ayrılır.

MİKROORGANİZMALARIN ÇOĞALMASI

Vejetatif çoğalma, tomurcuklanmave bölünme olarak iki grubaayrılmaktadır.

Tomurcuklanma daha çok mayalardagörülmektedir. Gelişmekte olan yavruhücre normal hücre büyüklüğünegeldiğinde eğer çevre koşulları dauygunsa tomurcuk oluşturma yeteneğikazanır.

Koşullar uygun olduğundaana hüre tomurcuklanmayadevam ederken, yavru hücrede tomurcuklanabilir. Budurumda genellikle hücrelerbirbirinden ayrılmaz ve«dallanma» denilen yapıoluşur.

Genel Mikrobiyoloji

Sınıflandırma; canlıların özelliklerinin belirlenmesi

ve tanımlabması amacıyla köken, morfoloji, sitoloji,fizyoloji ve ekolojileri bakımından benzer olanlarınbir grup altında toplanmasıdır.

Organizmalarınadlandırma, tanımlama vesınıflandırılmalarını konu edinen bilim dalıtaksonomidir.

Bakteriler çeşitli özellikleri bakımından gamlandırılırlar.Bu özelliklerin başlıcaları; şekilleri, kamçı durumları,solunumları, beslenmeleri ve boyanmaları olaraksayılabilir.

1. Çubuk Şeklinde Olanlar (Bacillus): Tek tek veyabirbirlerine yapışmışlardır. Tifo, tüberküloz ve şarbonhastalığı bakterileri bu şekildedir.

2. Yuvarlak Olanlar (Coccus): Bunlar monococcüs,diplococcüs, staphilococcüs ve streptococcüs biçimdeolurlar. Genellikle kamçısızdırlar. Zatürre ve belsoğukluğu bakterileri bunlara örnektir.

Bakterilerin Sınıflandırılması

3. Spiral Olanlar (Spirillum): Kıvrımlı bakterilerdir.Frengi bakterileri ve dişlerde yerleşen Spiroket’lerbunlara örnektir.

4. Virgül Şeklinde Olanlar (Vibrio): Virgül biçiminde tekkıvrımlıdırlar. Kolera bakterisi gibi.

Hava, toprak, su ile canlı dokularında yaşarlar ve dünyada

bilinen ilk yaşam formunu oluşturmuşlardır.

Bakteriler prokaryot yapıdadır.

En çok organik atıkların bol bulunduğu yerlerde vesularda yaşarlar.

Büyüklükleri normal ökaryotik hücrelerin mitokondrilerikadardır .

-90 ºC’de buzullar içinde veya +80 °C kaplıcalardayaşayabilen bakteri türleri vardır.

Bakteriler, tek hücreli prokaryotik mikroorganizmalardır. Büyüklükleri 0.1 - 10 µm

arasında değişir.

Bünyelerinde; organik ve inorganik madde ile suiçerirler.

Su oranı %70-90 civarındadır, sporlarda su oranı%40-50 ye düşer.

Organik maddeler; protein, karbonhidrat, lipid venükleik asitlerdir.

Bakterilerin gelişme ve beslenmeleri için besinkaynaklarına ve özel çevre koşullarınagereksinimleri vardır.

Uygun ortam koşullarını bulan bakteriler bölünerekçoğalırlar.

Genel görünüm bakımından; yuvarlak, çomak, ve sarmal

olmak üzere üç ana gruba ayrılmaktadır.

Yuvarlak şekilli bakteriler (Koklar):

ikili (diplokok), zincir (Streptokok), üzüm salkımı(Staphlokok) diziliş gösterebilirler.

Çomak şekilli bakteriler (Basiller): silindir şekillibakteriler, zincir biçiminde ve uc uca dizilebilirler(Streptobasil).

Sarmal şekilli bakteriler: bir kıvrımlı veya çok kıvrımlıolabilirler. Esnek bükülebilir yılansı hareketliler(Spiroketler), veya sert kıvrılmaz sarmal şeklindekilerdir(Koliform).

BAKTERİLERİN YAPISI

Bakteri hücresinde başlıca şu oluşumlar yer alır: 1. Çekirdek 2. Stoplazma, 3.Hücre zarı, 4.Hücre duvarı 5. Kapsül 6. Kirpikler (Flegella) 7. Fimbria (Pilus)

ÇEKİRDEK: Bakteri kromozomu çift iplikli tek bir DNA

molekülünden oluşmaktadır. Çembersel yapıda bir yünyumağı şeklindedir.

SİTOPLAZMA: En önemli özelliği çok yüksek ozmotikbasınca sahip olmasıdır. İçerisinde bol miktarda, hücreeskidikçe çoğalan, granüller vardır.

HÜCRE ZARI: Stoplazmanın etrafını saran bir zardır. Buzar bazen içeri doğru uzantılar meydana getirir bunlaramezozom adı verilmektedir.

Stoplazma zarı seçici geçirgendir bu sayede aktiftransport yapar.

Üzerinde solunum enzimlerini taşır. Sindirimişlevini yürütür. Biyosentez görevini yürütürler.

HÜCRE DUVARI: Hemen hemen bütünbakterilerde hücre duvarı bulunur.

Bakteriye şeklini verir,

Hücre duvarı bütünlüğü bozulursa bakteri ölür.

Bütün bakterilerin hücre duvarında murein bulunur.Bu tabakanın kalınlığı Gram pozitif bakterilerdeGram negatif bakterilere oranla daha fazladır.

Kapsül

Bazı bakterilerde bulunur.

Jel kıvamındadır,

Bakteriyi fagositoza karşı korur.

Genelde iyi bir antijenik özellik gösterdiklerinden

serotiplendirmede kullanılırlar.

Dış ortam şartları bakteri lehine olduğu zaman kapsül

yapımı söz konusudur.

KİRPİKLER

Hareket organelidir.

Bazı bakterilerde bulunur.

Kirpiğin yerleşim şekline göre bakteriler isim alırlar.

Artrik, Monotrik, Amfitrik, Löfotrik, Peritrik

a)Artrik, b)Monotrik, c)Amfitrik d) Löfotrik, e) Peritrik

Artrik (kirpiksiz), monotrik (tek kripikli), amfitrik (karşılıklıkutuplarda birer kirpikli), löfotrik (bir kutbunda birden fazlakirpikli), peritrik (tüm çevresinde birden fazla kirpikli)

FİMBRİA=Pilus

Bakterinin her yönünden çıkar.

Flegellaya göre daha kısa olup hareketle ilgisi yoktur.

Basit ve seks pilusu olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Basit pilus bakterinin yüzeye yapışmasını sağlar, seks

pilusu ise bakteri hücreleri arası genetik materyalin

aktarımında görevlidir.

SPOR

Spor bakterinin uykudaki halidir.

Bazı bakteriler ortam şartları kötüleştiğinde spor

yapabilme kabiliyetine sahiptirler, Bu olaya sporulasyon

denir. Spordan bakteri haline dönme işlemine de

germinasyon adı verilir.

Sporlar bakteri içinde değişik yerleşim yerleri

gösterebilirler ve buna göre de isimlendirilirler.

a) Sentral spor, b) Subterminal spor, c) Terminal spor

spor oluşturmuş bir bakteri

BAKTERİ GELİŞMESİNDE BAŞLICA DÖRT DÖNEM VARDIR:

Başlangıç Dönemi; Bakteri bu dönemde çoğalma içinhazırlıklarını yapar, metabolizma artar, bakteri bu dönemindeen büyük hacmine ulaşır.

Logaritmik Dönem; Bakteri sayısının hızla arttığı dönemdir.Bu dönemde bakteri cisminin hacimce en küçük olduğudönemdir.

Durma Dönemi; Bakterilerin gelişmesi devam ederken biryanda ölüm görülür, ölen bakterinin üreyen bakteri miktarınaeşit olduğu dönemdir.

Ölüm Dönemi; Ölen bakteri hücreleri sayıca artmıştır, gelişenbakteri sayısı sıfırdır. Sonuçta ortamda hiç bakteri kalmaz.

Bakteri Gelişme Dönemleri

A.Başlangıç Dönemi, B.Logaritmik Dönemi

C.Durma Dönemi, D.Ölüm Dönemi