Cefndir

a Mis Tachwed

d

Mis Mai

Dafydd ap Gwilym

Cefndir Dafydd ap Gwilym

fl. 1340-1370

UchelwrCymeriad lliwgar

Geni: Brogynin, Llanbadarn Fawr

Bardd natur a serch

Teulu dylanwadol yn y Deheubarth.

Ewythr – Llywelyn ap Gwilym – Cwnstabl Castell Newydd Emlyn – Athro Barddol

Y System Nawdd

Beirdd yr UchelwyrUchelwyr yn noddi’r beirdd ac

yn dechrau barddoni eu hunain Clera

1282 – Cwymp y Tywysogion

Diwedd nawdd Dosbarth newydd o dirfeddianwyr

Beirdd y Tywysogion

2 ganrif lewyrchus Tywysogion yn noddi’r beirdd

Datblygiad y Cywydd

Traethodl Cywydd

Dafydd ap Gwilym yn safoni’r mesur yma drwy osod cynghanedd ym mhob llinell.

36 copi mewn llawysgrifau e.e. Peniarth 49

Cywydd yn y person cyntaf – Dafydd yw’r carwr dioddefus

Condemnio’r gaeaf – dioddef o SAD?

Cywydd serch a natur

Cofio am garu â Morfudd wrth feddwl am fis Mai.

Morfudd =

•Un o brif gariadon Dafydd• Gwraig briod• Llysenw ei gŵr oedd ‘Y Bwa Bach’. • Byw ger Aberystwyth• Dod o deulu da• Gwallt golau ac aeliau tywyll ganddi• 80 o gerddi iddi

Cerdd Serch• 4/5 o gerddi Dafydd yn ymwneud â serch a natur.

• Beirdd y Tywysogion:

- Awdlau serch Hywel ab Owain- Enghraifft dda o’r canu goddrychol yma yn llais y carwr dioddefus. - Dafydd  yn  gyfarwydd  â  cherddi  Hywel  ab  Owain .

Beirdd y Glêr

• Beirdd y Glêr = beirdd isradd Cymru.

• Canu am serch – thema israddol.

• Canu am eni, caru a marw – profiadau sylfaenol pobl.

Ym mhle gallai Dafydd fod wedi dod ar draws cerddi Beirdd y Glêr?

Dylanwad ei ewythr

• Ewythr – Llywelyn ap Gwilym ab Einion.

• Cwnstabl Castell Newydd Emlyn.

• Llys yn Nyfed – Dafydd wedi aros yno.

• Dafydd yn dysgu barddoni yno.

• Dod i gysylltiad â Saeson a diwylliant Ffrengig.

Cerdd natur• Darlunio’r gwahaniaeth rhwng mis Mai a mis Tachwedd.

• Clodfori Mai. Dilornus o Dachwedd. Pam?

•Dioddef o SAD?

• Mai = yr haf•Tachwedd = y gaeaf

Cerdd natur

• Saunders Lewis –

Canu serch a natur Dafydd yn her i waith y

beirdd traddodiadol a ganai i dai, adeiladau a

bydolrwydd materol.

Cerdd natur• Gwyn Thomas – Gaeaf yn cael ei gysylltu â marwolaeth.Cerdd am fywyd a marwolaeth yw hon felly.

•Gramadeg Einion Offeiriad:Hen englynion sy’n cyfuno doethineb  â disgrifiadau cryno o fyd natur.

Cerdd natur• Awgrym fod y gaeafau’n waeth yn y G14 na heddiw tra bod eu hafau yn gynhesach.

Tywydd gwael

Cynhaeaf gwael

Diffyg bwyd

Diffyg maeth

Marwolaethau

Ffeithiau diddorol:

Nid yw’n rhyfedd felly nad oedd yn hoff o’r ‘mis dig du’!

Credir bod Dafydd ap Gwilym wedi marw o’r Pla Du.

Cerdd natur Unigryw:

Yr hyn sy’n gwneud y cywydd hwn yn wahanol yw manylder synhwyrus Dafydd –

Disgrifiadau  y  mae  a  wnelont  fwy  â  phrofiad  a  sylwgarwch  y  bardd  nag  ag  unrhyw  gonfensiwn  llenyddol.

Camp Dafydd ap Gwilym

Dafydd ap Gwilym = UNIGRYW!!!

Y gallu i osod stamp ei bersonoliaeth ar yr holl ddylanwadau hyn.

Canlyniad = gwaith cwbl newydd a ffres

Tasg

Yn eich grwpiau, paratowch gyflwyniad am gefndir Dafydd ap Gwilym Mis Mai a Mis

Tachwedd.

Defnyddiwch eich siart bry cop i’ch helpu.

Byddwch yn cyflwyno eich canfyddiadau i weddill y dosbarth.

Amser: 10 munud.

Tasg

Yn unigol, ysgrifennwch frawddeg agoriadol eich

traethawd ar gefndir Dafydd ap Gwilym a’r cywydd ‘Mis Mai a

Mis Tachwedd’.

Gwaith Cartref:

Ysgrifennwch draethawd am gefndir Dafydd ap Gwilym a’r cywydd Mis Mai a Mis Tachwedd gan ddefnyddio’r hyn a wnaethoch yn y dosbarth heddiw fel sylfaen i’r

gwaith.

Erbyn wythnos i heddiw.