Ceviz Yetiştiriciliği ()

8/3/2019 Ceviz Yetitiricilii (www.etarim.net)

1/48

~ . CevizYeti~tiriciligi


2/48

ca vrz Y ET I~ TIR lc IL I~ 1

iCiNDEKiLER~------~~ - - - - - - - - - - - - ~1. GIRI~........................................................................................ 72. CEvlzlN SISTEMATIGI VE csvlz TORLERI.......................... 103. OLKEMlzOE caviz VETI~TIRICILIGI.. 134. BAHCE TESlslNDE OIKKAT EolLECEK HUSUSLAR........... 185. BAHCE TESISI.. 406. BUOAMA VE TERBlvE ~EKILLERI....................... 437. GOBRELEME............................................................................ 448. HASTALIK VE ZARARLILAR ILE MOCAOELE...................... 459. HASAT ,.................................................................. 51

3


3/48

CEVIZ Y E TI$T IR IC IL IG I

1. GiR i~

Sert kabuklu meyveler grubunda bulunan Ceviz (Juglans regia L.),agay sayrst ve uretirn miktan bakr rnmdan baq-bahce urunleri arasmdaonemli bir yer al rnaktadrr . Turkiye, cok eski ve k6klu bir meyvecilikkulturune sahip olup, bir cok meyve turunde oldugu gibi, cevizin de genkaynagl olarak uygun ekolojiye sahiptir.

Ceviz agacmm ekolojik kosullara yuksek uyum kabiliyeti nedeniyledogal yetisrne alaru, Karpat daqlanndan Turkiye, Iran, Irak, Afganistan,Guney Rusya, Hindistan, Mancurya ve Kore'ye kadar uzanan geni birb61geyi kapsamaktadr r .

Anadolu'da yasayan insanlann en az 3000 yrldir bu bitkiyi tarudiklanve Iaydalandrklan bilinmektedir. Buqun lsvlcre Alpleri'nin 1000-1200 m

7


4/48

I E G lr lM S E R IS I . 48

yOksekliklerinde, Olkemizde ise Munzur Daglannda 1730 m yOkseklikte decevizin yeti~tigi g6rOlmO~tOr ($en.1977). DOnya Ozerinde mevcut olan r n eJuqlandaceae farnilyasma ait 18 ceviz tOrOnden (Juglans regia L.) ile sr- ducak iklim bitkisi pikan cevizi (Carya illinoensis WKKoch) yurdumuzunAkdeniz ve Ege b61gelerinde yetlstirllmektedir.

insan sa911gml ehdid edenkolesterol birikimini engellemekteve damar sertllqlne karfl buyuk

fayda saglamaktadlr.

Ceviz agacmdan coky6nlO olarak yararlarul-maktadrr. 100-150 yillrkornrunun ilk 60 yrhndameyvelerinden, bu yastansoma da aga


5/48

c s v r z YETI~TIRICIL IGI

demden daha yuksektir. 100 gram cevizin sagladlgl kalori, 300 gram ek-mek, 200 gram peynir ve 80 gram tereyaqmm sagladlgl kaloriden fazla-dlr.

kaloriden tazladrr,

Yukanda sayrlrnayacalrsr lan ozellikleri nede-niyle her gegen gun diki-len ceviz fidam miktanndaartrslar olrnaktadrr. Bu ar-trslarda ureticlnin ozel is-tekleri yarunda, SosyalDayarusma Fonlan, II Ozel ldaresi ve Vakrt Kaynaklan kullanllarak ha-zrrtanan projeler kapsarmnda onemll miktarlarda dikimler gergekle~tiril-mektedir. Ancak, "ceviz agaci her yerde yetlsir" anlayrsmdan hareketederek, cesit ozellikleri goz ard: edilmekte, her cestt veya tip herbolqe-ye gotUrulerek bUyuk yanlishklar yapilmaktadrr. Turkiye'de standart cevizuretimine ulasrlabllmesl icln farkll bolqelerden selekte edilen ceviz cesitveya tipleri ile a~1I1fidan uretirnlne aglrllk verilmls olduqundan, dikilecekfidanlann hangi iklime uygun olabileceqlnln mutlaka bilinmesi gerekmek-tedir. Hangi bolqeden secllmlslerse 0 bolqelerde dikiminin saqlanmasi

100 gram cevizin sagladlgl kalori,300 gram ekmek, 200 gram peynirve 80 gram tereyag,"," sagladlgl

onern arz etmektedir.Ceviz fidaru uretlrnlnde 90gur anaclan kullamlrnaya devam edilmek-

te, diger meyve turleri i9in geli~tirilmi~ olan bodur anaclar henuz Dunya-da ve Ulkemizde ceviz icln qelistirilememistir. Bu nedenle cevizde bodur-luk soz konusu degildir. Ancak cevizlere uygulanan asmm ve sekil buda-masmrn etkisi ile kU9uk ta911aga91ar elde edilmekte ve alcaktan taclan-drrrna bodurluk gibi anlasr lmaktadrr. Bu uygulamaya tabt tutulan aga91ar

rerken verime yatrnaktadir.


6/48

C IF T C I E G IT IM SERlsl - 4 8 -

2. CEviziN SiSTEMATiGi VE cevlzTURLERi

Dicotiledoneae CiftgeneklilerCevizler

rerebillaltal

2.1.Cevizin slstematlgl:

TAKIM JuglandalesFamilye JuglandaceaeCins Juglans

Cevizgiller.Ceviz

T u r vez UC E

J.Regia. L. Anadolu Cevizi,lran Cevizi (J.Persian) veIngiliz Cevizi,

Bu Cinsin 40 kadar Wru bulunrnaktadrr, Meyve kalitesi bakrrrundanbu turler icerisinde , dunyada ve yurdumuzda en cok uretlrnl yapuan veyaygm olan cinsler ise (Juglans Regia L.)Anadolu Cevizi.Adi Ceviz vePecan Cevizi (Canya Illinoensis) dir.

ve

Pecan Cevizi: Steak iklim bitkisi olup Anavataru Brezilya ve GuneyAmerika nin dogu sahillerinde yetlstlrllmektedir. Turkiye de ise Ege ve Ak-deniz b61gelerinde yetistlrllrnesl uygun olrnaktadrr.

2.2.Cevizin Bitkisel OzelligiKok ve Govde Yaprst; Ceviz bitkisi serbest olarak blraklldlgl zaman

20-25 metre boylanmakta ve 350-400 m2 alaru tek basina kaplamakta-drr. Dallan cevreye ve yukanya doqru ayru hlzlagelime g6sterdigi lclnagag habitusu genellikle duzgun bir kure g6runumundedir. Bitkiler ale-minden dicotyledonae srrunnm karakterlerine uygun olarak kuwetli birkazrk koke sahiptir. Birinci Y II cok az yan kok tesekkul eder. lkinci yrldansonra yan k6klerde kazrk k6ke uygun olarak htzh bir gelime g6sterir.,sa-cak k6kler yan k6klerin uclannda olusur. Ceviz tlirlerine ve tiplerine g6-

10


7/48

re degi~mek uzere fidanken klrC;:1Ie koyu yesil renkli olan govdeyi cev-releyen kabuk tabakast 3 yasmdan itibaren acilmaya baslar ve beyaz-gribir renk ahr. Ceviz ortalama 100-150 YII yasar, En iyi verim yrh 60 yas-lanna kadar olan suredir, Bu yastan sonra kerestesinden faydalamlmak-tadrr,

Yaprak Yaprsr; Ceviz bllesik yaprakhdrr, Yaprakciklar krsa yapraksaplan ile ana eksene karsthkh olarak dlzilmlslerdir. Yaprakciklar iri veoval sekilli, kenarlan disslzdir. Yaprak sapi uzerine helezoni olarak dizil-mekte, tip ve ceslde gore degi~mek uzere 5 ve 8 yaprak ayru yone (di-vergens= 1/5 ve 1/8) gelmektedirler. Yaprak koltuklannda 1-3 odun go-zu bulunur. Bu odun gozler(tomurcuklar) diger meyvelerden farkil olarakCevizde ue;:adet tomurcuk gozu bulunur.

1- Boyunlu goz: En ustteki iri boyunlu olan gozdur. En erken uyarurve surer, govde ile dar ae;:1I1lup zayit dal yapar.

$ekil 1. Cevizde gaz yapilan 11


8/48

2- DOgme goz: Boyunlu gozun altmda ikinci olan goz dugme g6z-duro Dugmeye benzer, qovdeye yapistk, dik ac: yaparak kuwetli dal ya-par.

3- Nakta goz: Oguncu olan nokta qozlere her zaman rastlanmaz. lki-ci qozler her hangi bir kaza sonucu kmlip duserse onun yerini bu goz dol-durur. ($ekil 1)

Ci~ekYaprsu Ceviz bir evcikli bir bitkidir. Erkek ve di~i organlar ay-rn clcek sap: uzerlnde bulunmazlar (erkek ve di~i gigekler ayru dal uzerin-

de olur fa kat tarkh tarkhyerlerde bulunur). Erkekclcekler (kedicikler) genel-uzerlnde olur fakat, farkh farkh

Erkek ve di!iii~i~ekleraym dallikle iki yrlhk dallarda, bir.yerlerde bulunur. yll onceki surqunlerde bu-lunur ($ekil 2). Ender ola-

rak ayru yll surqunlerinde erkek cicek tesekkulune rastlarulmaktadtr. Er-kek cicek sayrs i Ceviz ceslt ve tiplerine gore degi~mektedir. Orneqin $e-bin Ceviz cesidinde erkek clcek ve toz tesekkulu cok fazla olmaktadrr. Di-~i cicekler ayru YII suren odun qozlerlndeki surqunlerde tesekkul eder.

Di~i clcekler genellikle bir sap uzerinde 1-3 adet seklinde rastlamr isede, cesit ve tiplere gore degi~mek uzere bir sapta uzurn salkum gibi 6-9adet disl gigegin kumelendiql de qorulrnektedir.

Erkek clcekler toz verdigi devrede di~i clcekler reseptif (toz kabul et-me) devresine giren (Homogamous) Ceviz C;e~it ve tiplerine cok enderrast laru lmaktadrr . gunku erkek ve dlsl clcekler ayru zamanda olqunlas-rnarnaktadrr (dichogamy). Bu nedenle iyi bir meyve tutumu icin yaban-CI tozlanmaya ve buna uygun tozlamci cesitlerin tespit edilmesine ihfiyacvardrr, Ceviz uzerinde yapilan arasttrmalar sonucundaki cahsmalardaJuglans Ragia Cevlzlerinde yandan tazlast di~i clcekler (protogynous),daha once tesekkul ettigi tespit edllrnlstlr. Bu nedenle erkek ve disi cicek-


9/48

..-==-=======~_...,...-__ = -,.,........~ C E V I z YET I F IR I C I L I G Ilerin tarkh donernlerde tesekkul etmesi ile ciceklenme tarihlerinin ortayakoyduqu kendi aralanndaki tozlanma noksanlrqmdan meyvelerintesekkulunden belli bir rnuddet sonra dokulrneler olur. Bunun icin yenibahce tesislerinde bahcenin en az iki cesltten kurulmasi gerekir.

l?ekil 2. Cevizde erkek ve disi cicekler

3. ULKEMizDE cev lz YETi~TiR iC iL iGi3.1. Genel DurumUlkernizin her bolqesinde ceviz aqaclan dogal olarak yetisebilmekte-

dir. Soguk kuzey ruzqarlartndan korunmus vadilerde ve bu vadilereacuan dere yarnaclannda ceviz ormanlanna rastlamak murnkundur.Yurdumuz zengin ceviz aqac: populasyonlan icinde yore isimleri iletan man cok sayrda tipler meydana qelmistir,


10/48

CIFTC I EG IT IM SER lsl - 48 -

$ebin, Niksar, Kemah, Erzincan, Goynuk, Adilcevaz, Bitlis,Hekimhan, Kahrarnanrnaras (Bahri koz), Ermenek, Kaman cevizi buorneklerden bazt landrr ,

Ceviz aga91annm son yrllara kadar tamamen tohumla, 90gurdenasrsrz olarak uretilrnesl, Ulkernizin geni~ bir ceviz populasyonuna sahipolrnasma neden olmustur. Bu zengin ceviz agaci populasyonu igerisinde90k ustun vastth, kaliteli ve verimli meyve verenlerine de rastlarulmak-tadrr,

A~III ceviz uretiminde, son yrl larda buyuk blrartis olmakla birlikte, bil-gisizlik ve kontrolsuzluk nedeni ile standart olmayan verimsiz ve kalitesizcesltlerin yaYlldlgl gorulmektedir. Son yillarda yapilan a rastrrrna -geli~tirme cahsrna lan sonucu, yuksek kaliteli ve verimli, cevre kosullannaiyi adapte olan ceviz cesltleri ve tipleri secllrnekte, a~11Iceviz fidanlan butiplerle uretilerek kapama bahceler kurulrnasma yardrrnci olunrnaktadrr .

Ulkerniz dunya ceviz uretimlnde A.B.D. ve Cln'den sonra U9uncusrrada olup (Oizelqe.t), Ispanya, Iran, Portekiz ve Hindistan diger onern-Ii ureticl ulkeler arasmdadir.

Ceviz Uretim VillarA1anlan (Ha) 1999 2000 2001 2002 2003Dtinya 569.497 589.270 609.433 620.972 618.103TOr1dye 58.716 59.000 60.496 59.000 59.000

,

Ceviz Oretim Miktarlan. Villar(Milyon ton) 1999 2000 2001 2002 2003Dtinya 1.206.667 1.242.986 1.280.457 1.379.868 1.446.498Tiirkiye 120.000 116.000 116.000 120 125.000


11/48

c s v r z Y E T I ~ T I R I C I L I G I

~Izelge 1. Bazi Ceviz Oretici Olkeler ve Oretim miktarlan (1000 Ton)Ulkeler 2000 2001 2002 2003A.B.D. 216 225 256 295Cin 300 330 343 360TUrkiye 122 122 120 120Iran 140 135 17:8 160DUnya Toplaml 1.188 1.221 1.380 1.447Kaynak : F/,I.O,www.Fao.org. saytasi (2003)

Turkiye'de istatistiklere gore, Yillik 773.000 ton sert kabuklu meyve(nndrk-cev lz -badem-antepnst rqr kestane) uretilmekte ve top lam 12.5milyon tonluk meyve uretirninde %6.1'lik pay almaktadrr.toetvel)

Ceviz uretirni, yrltara gore degi~mekle birlikte, sert kabuklu meyveuretirninde yaklasik %15'lik paya sahiptir. Geleneksel urunlerimlzdenolan tmdrktan sonra, sert kabuklu meyve uretiminde Ceviz ikincist radadrr .

Turkiye'de Sert Kabuklu Meyve Uretim Miktarl ve Aga~ SaYlslMeyve TOrleri Oretim Miktan (ton) Aga~ SaYlslCeviz 122.000 4.646.000Badem 37.000 4.629.000Flndlk 490.000 279.400.000Antepflsttgl 40.000 41.689.000Kestane 76.000 2.549.000Toplam 773.000 332.773.000Kaynak : Agricultural Structure and Production (2001)

Ulkemiz geni~ bir ceviz potansiyeline sahip olmakla birlikte, agaybasma verim 32-37 kg arasinda degi~mektedir. Soz konusu verim dahacok yabani (asisrz) aqaclann verimleridir. A ~ 1 1 i ceviz fidanlan ile bahce

15
http://www.fao.org./http://www.fao.org./http://www.fao.org./


12/48

....

~ IFT~ I EG IT IM S ER IS I - 4 8 -

tesis edildiginde, verimde asisrzlara gore, %50-60 orarunda artrs saqlan-abilmektedir. Asrsrz (yabani)' cevizler 7-1 0 yaslarmda meyve .vermeyeba~ladlgl halde, a~111cevizler 4 yasmdarv itibaren, ekonomik olcuterdeolmasada, meyve vermeye baslamaktadtr. Ayru zamanda yabaniagaglardan ahnacak 6 kg kabuklu Meyveden 1,5-2 kg ig Ceviz alirurken,a~111ceviz agaglarlndan 6kg Meyveden en az 3 kg ig ceviz almmaktadrr,Onerilen asrh Ceviz fidanlan ile bahce tesis edildiginde; 5 Yasrndak i biragac 4-5 kg, 8 yasindakl bir agag 10-15kg, 12 yasmdaki 25-35kg, 14-15yasmdaki 45-60 kg, 20 yasmdaki 80-100 kg meyve verebilmektedir.

Istatistiklere gore, ulkemizde meyve veren ve vermeyen 5885000 'eyakm ceviz agaci varllgl bulunulduqu belirtilmektedir (Qizelge 2).Cizelge 2 : TOrkiye'de Yrllara Gore Agay Sayrsi, Uretim ve Verimlerdeki Degii?meler

Agag SaYlsl (1000 Adet)Villar ... Uretim VerimToplam Meyve 'Meyv:e

Agag Veren Verm.e~en (to'n) .(kg/agag)2000 5 0 4 0 3 5 5 0 1 4 1 0 1 1 6 3 32001 5 4 2 0 3 6 4 0 1 7 8 0 1 1 ' 6 322002 5 8 8 0 3 8 5 0 2 0 3 0 1 2 0 . 332003 - - - 1 3 0 3 7Kaynak : www.Tanm.gov.tr (2003)

3.2. Ceviz Oretimin Bolgelere Gore OaglhmlCeviz ulkernlzin turn bolqelerinde yetlsen bir meyve turudur,

Yurdumuzun doqusundan batrsma, guneyinden kuzeyine, denizkryrsmdan yuksek yerlerine kadar geni~ bir alana yayr lmistrr . Ancak herbolge iklimine uygun cesit ve tiplerin secllmesine ozen gosterilmesigerekmektedir.

Istatistiklerden yararlanarak tanrnsal bolgelere gore ceviz uretirn
http://www.tanm.gov.tr/http://www.tanm.gov.tr/


13/48

c a v t z YETI$TIRICILIGI

Cetvel 1. Kabuklu Ceviz Meyve Standartlari (En buyuk yap ortalamasi esasallnarak hazrrlanan standartlar).

miktan incelendlqinde, Ege bolqesi % 16, Guneydogu bblgesi % 15.5,Karadeniz bolgesi % 14.5, Orta Kuzey bolgesi %11.4, Ortadoqu bolqesi% 10.1 'Iik paya sahip olduqu gorulmektedir. Aga9 varl!gl bakrrrundanBursa, Van, Kahrarnanrnaras, Izmir, Aydin, Zonguldak, Denizli, SamsunOrdu, Malatya illeri ilk siralarda. yer alrnaktadir.

3.3. Cevizde StandartlarHangi uretimde olursa olsun yeti~tiriciligin temeli, standartlara uygun

uretirn materyali olusturulrnadan karl! bir urun yeti~tiriciligi yaptlrnast veekonomik olmasi rnumkun degildir.Bu nedenle gerek meyve ve gereksekereste arnach yetistiricillk olsun, uretilen urunun cunya pazarlannda rek-abet etme imkaruru bulabilmesi i9in mutlaka standartlara uygun bzelliklertasrmasi gereklidir. Ulkernizde Turk Standartlan Enstitusu (TSE)taratrndan hazrrlanan Ceviz standartlan Cetvel 1-2'de verllmistir. TSEstandartlanna gore yuvarlak ve oval cevizler ekstra meyve grubuna girenmeyvelerdir.

TSE 1992/1275 Kasun 1990Ekstrada (Y uva rla k lc ln): 27 mm veya daha buyuk.Ekstrada (Oval ler i(fin); 27 mm veya daha bOyOk.1.Slnlf (yuva rla k ve ova lle r ic in); 27 mm ve daha yukan.2. Sin If (yuva rla k ve ova lle r lc in): 27 mm ve daha aagl.

Cetvel 2. Ceviz Kutuk Standardi.Ozellikler Ekstra 1. Slnlf 2.Slmf 3. Smn 4. SinIfKUlak boyu 230 220 180 160 100(En az)Orta ~ap 75 65 60 60 60(Enaz)$ekil Dolgun ve Yuvarlakya Yuvarlakya Yuvarlakya Yuvarlakyayuvarlak veya vass: veya vassi veve vasst


14/48

< ;IFT< ;I EGITIM SERIS I 48

4. BAHCE TESiSiNDE DiKKAT EDiLECEKHUSUSLAR4.1. Cevizin iklim ve TopraklsteklerlCeviz agaclnln en 6nemli niteliklerinden birisi, degi~ik toprak ve

iklimlere kolayca uyum saqlarnasroir. Ceviz aqacmm yetlstinlrnesi uzun .zaman a bagll olmakla beraber, 400-1800 saat soquklarna ihtlyacryladunya uzerinde en cok yayilan meyve tUrlerinden birisidir. Ceviz denizseviyesinden 1700 m. yukseklikteki alanlara kadar yaYIII~ g6sterir.Mutedil iklim meyve tLirlerinden olan ceviz, hem yuksek ve hem de du~uksicaklrqa karst hassastir. Asm yaz stcaklannda yesll kabukta, yapraklar-da yanmalar ve meyvelerde buzulrneler olrnaktadrr, Bu zararlanma +36C'de baslarnakta, +43 C'de cok siddetlenrnektedir.

Gee sonbahara kadar qellsmesi devam eden gene;:ceviz agae;:lannlnuc surqunleri iyice olqunlasrnarrus ise -10 C'de zarar g6rmektedir.Sonbahann erken donlannda -9C ile -12 C'de odunlasrnarrus surqun-ler zararlarur. Gee ilkbahar donlan: tomurcuklann kabarma zamarundadaha fazla zarar yapar. Tomurcuklar kapah oldugu d6nemde -3C'ye, tamclceklsnme d6neminde -1C'ye kadar dayanabilir. Cicek d6nemindesoquktan zararlanma daha srk g6rulur.

Ceviz agae;:lan toprak bakirmndan secicl olmamakla beraber, tabansuyu seviyesi 2.5-3.0 metreden yukan olmayan, fazla su tutmayan,qevsek, suzek, cakilh-aluvyonlu topraklarda daha iyi qellslr. Su tutan killitopraklarda ve durgun sulu yerlerde geli~emez. Ceviz agacmln qelismes]ilkbahardan baslayarak meyvenin olqunlasip yere du~ecegi zamanakadar devam eder. Ceviz k6kleri kazrk koklu olup, derine uzadiklanndanalt ktstrnlan rutubetli olan, derin ve yurnusak topraklar yetistlrlclllk iclndaha uygundur. Fazla oranda klrec ihtiva etmeyen ve su tutmayan,nemliligini rnuhataza eden derin topraklarda iyi qellsir, Verimli topraklar-, \da veya gubreleme, sulama gibi kutturel tedbirlerle verimliligi arttmlan

18


15/48

CEviz YETI~TIRlcILIGI

topraklara dtkildiqinde, cevizlerde qelismenin hlzlandlgl ve meyve verim-linin arttlgl gorOIOr.Ceviz aqaclan her ne kadar yazlan bol gOne~li, kislanihman qecen, soquk rOzgarlardan korunrnus vadilere daha cok uyumsaglaml~sa da, soquklama ihtiyacr, uyanma ve kl~ dinlenme periyotlandikkate almarak bahce kurulduqunda, kl~1sert qecen yerlerde de yeti~tigigorOlmektedir.

Yer sec lm i bakr rr undan ceviz tantrum smrrlayan en onernl l taktorler-den birisi, taban suyu seviyesi ve suyun kalitesidir. Fazla nem ve durgunsular kokler icin gerekli oksijenin almrnasrru engelier, bu nedenle kokqellslrnl yavaslar ve aqacm qeltsmesi durur. Yaprak damar aralan acrkyesil, damarlar ise kahverengi bir renk alr r , sOrgOn uclannda kurumalargorOIOr. YOksek taban suyu seviyesi, drenaj kanallan acilarakdO~OrOlmedigi durumda da birkac YII icinde agag tamamen kurur. Bununornekleri Van ve Sapanca golO kryrlannda, gol seviyesinden 2.5-3.0 m.yOkseklikteki yerlerde kurulan ceviz bahcelerinde gorOlmO~tOr. Bubahcelerde fidanlar qelisrne gaglnda iken hicbir geli~me noksanhqi vebelirti qostermernesine karsrlrk, 5-7 yaslanndaki fidanlar 5-6 m boyaldiqmda, cevizlerin qelisme dOzeni bozulrnus ve bahcede taban suyu-nun daha yOksek olduqu yerlerden baslarnak uzere, agaglar kururnustur.

Ge~sonbahara kadar geli~mesidevam edengen~ceviz aga~larmmu~ surgunleri iyice

olgunla~maml~ ise -10oC'de zarargormektedir. Sonbahann erken

donlarmda -s-c ite -120C'de odunlasmarmssurgunler zararlamr.

Ge~ ilkbahar donlan; tomurcuklarm kabarmazamanmda daha fazla zarar yapar.

19


16/48

CIFTCI EGITIM SERlsl 48

Ceviz, toprak tuzuna dayarum yonunden orta derecedeki meyvelersrrutma girmektedir. Toprak ve suyun tuzluluqu ceviz yeti~tiriciligiacrsmdan onemlldlr.

Yurdumuzda cok cesitli bitki turleri yetlsebilmektedir. Bitki Wrlerininbu kadar cesitli olmasi, ulkernizln 'ekolojik yaprsrrun e;e~itliliginden kay-naklanrnaktadrr. Bu kadar qenis iklim kosullanna uyum saqlayabilenagae;Wrlerinden biri de cevizdir. Cevizin farkli iklim kosullanna sahip bol-gelerde yayrlrnasmm nedeni cok qenis bir vejetasyon sureslne sahipolrnasrdrr. Gee; donlann gorulmedigi steak Akdeniz sahillerinde, yaprak-lanma ve clceklenme $ubat aymm ilk yansma rastlamakta, DoguAnadolu Bolqesi'nde, Erzurum'da Haziran ayrrnn ortalanna kadar uza-rnaktadrr . Ceviz, Yalova ve Sapanca da 20 Mart'ta, Kemah ve Elrnalrk' ta(1700 m ra krrnda ) M a yrs ayrrun sonunda yapraklanmaya baslamaktadir.Yurdumuzun yerli agaci olan ceviz, binlerce yrldan beri bulunduquyorenln iklim kosullanna uyum saqlarrustrr. Bu nedenle ceviz bahcesitesis ederken 0 yoreye dikilecek ceviz gel?idini secrnek onemlidir. Bahcetesisinde bolqeye uygun cesitlerin dikilmesine ozen qosterilmeltdir.Ulkernizde yillardrr ceside onern verilmeksizin tohumdan ceviz fidam(e;ogur) yetistirilrnis ve bahce tesislerinde kul larulrmstrr,

4.2. Ce~itSe~imiGenellikle kaliteli ve iyi bir meyve elde etmek icin seleksiyon yoluyla

rslah edilen ceviz cesltlerlyle bahce kurulmalrdrr . Islah edilen cesldinmuhafazaya almrnast ve e;ogaltllmaslnda en uygun yontern, as: ilecoqaltmadrr. Bazi meyve Wrlerinin gelikle ve doku kulWru ile e;ogaltllmaslrnurnkun ise de cevizlerin bu sekllde ticari olarak e;ogaltilmasl yaygmdegildir.

Verimli ve kaliteli ceviz ceslt secimlnde goz onunde bulundurulrnasigereken en onerrili ozellikler: agae; tacmrn duzgun qellsmest, soguga vekuraqa karst dayanikh olrnasr, ustun verimli ve kaliteli meyveler olustur-


17/48

CEviz YETI~TIRICILIGI

mast, meyvelerinin ince kabuklu ve i


18/48

C IFT~I EG IT IM SER lsl - 48- . . .

sekilli bir ceslttir. Meyve aglrllgl 16 g, ig cram % 49'dur. Vag oraru % 70,protein oraru % 23 olup, kabuktan a yrtlm ast kola ydrr. Nisan ayrrunbasmda yapraklarur. Gee donlann gorOlmedigi yerlerde yetistirilmesitavsiye edilir. Kuru ve taze ceviz olarak tOketilmeye elverlslidlr. Yalova-4,Kaplan-86 ve $ebin cesitleriyle tozlarur. EylOI ayrrun ortalannda hasatedilir

YALOVA-3: Dik, yayvan dalh olup, orta kuwetli bir tag geli~imi gos-terir. Sa lk r rnda meyveler 2-3'10 olusur, Ince kabuklu ve ovalimsi bir meyvesekline sahiptir. Meyve aglrllgl 13 g, ig randimaru %53'dOr. Vag oraru%69, protein oraru %21 olup, kuru ceviz olarak tOketilmeye elverlslidir.Kabuktan aynlmasi kolaydrr, Ceviz yetisen turn bolqelerde yetlstirilebilir.Yalova-1, Bilecik ve Tokat-1 (60 TU-1) cesitleriyle tozlarur. EylOI ayi son-lannda hasat edilir.


19/48

. . .___ ~~~~_~-LC_ csvlz Y ET I~ TIR IC IL IG I

YALOVA-3

YALOVA-4: Yayvan, dik dalh agact orta kuwette qelisrne gosterir.Ceviz yetisen turn bolqelerde yetisebllir. Erken ciceklenir. Gee donlanngorulmedigi yerlerde yetistirilrnesl tavsiye edilir. Meyveler 2-5'1i olusur.Meyve igi dolgun olup kabuktan kolay aynhr, Tane agtrligt 13 g, ig orarn%52, yag oraru %69, protein oraru %17'dir. Kuru ceviz olarak tLiketilmeyeelverlslidlr. Yalova-1 ve Kaplan-86 cesitleriyle tozlarur. Eylul ay:sonlarinda hasat edilir.

. .YALOVA-4

23


20/48

IFTC I EG IT IM S ER IS I - 4 8 -

! ?EBIN : Sik dalh, yayvan bir tac qellsmesi gosterir. KIYI bolqeleriharic, ceviz yetlsen turn yorelerde yetisir. Ozellikle ge9 donlanngoruldugu yerlere tavsiye edilir. Cok verimli, meyve salkmu 2-4'lu duroOval bir meyve yaprsma sahiptir. Ince kabuklu, kabuktan kolay aynhr. 19idolgun, tane aglrllgl 12 g, i9 oraru %63, yag oraru %67, protein oraru %17olup, clceklerl homoganaus (erkek ve disl ciceklerin es zamanll acr l rnasr)olup kendine verimlidir. Bilecik ve Yavuz-1 (KR-2) cesltleri ile tozlarur,EylUl ayt sonlannda hasat edilir.

YAVUZ-1 (KR-2),Yaygln,dik formlu bir tac geli~mesi gos-terir. Ozellikle ge9 donlarmgoruldugu yerlerde yetlstirllrnesltavsiye edilir. Meyvesi ovalsekilli olup, kabuktan 90k kolayaynhr. Tane aglrllgl 17.4 g, i9orarn %56, i9i dolgun, beyazrenklidir. Kuru ve taze cevizolarak tUketilmeye elverislidlr.

EylUi ayt sonlarma dogru hasat edilir. Tozlayrcrst $ebin, Bilecik veGultekln.tcesitleridir

~EBIN


21/48

c s v r z YETI~TIRICILIGI

BILECIK: Dik, yayvan ve kuvvetli bir tag qellsrnesi qosterir. KIYI bol-geler haric, turn bolqelerde yetlstirllir. Ozellikle geg donlann gorOldOgQy6relere tavsiye edilir. Meyve salkirru 2-3'10 yapidadrr. %30 yan dallardameyve yapar. Inee kabuklu, igi dolgun olup kabuktan kolay aynhr. Taneaglrllgl 13 g, ig oraru %53, yag oraru %68 ve protein oraru %18'dir. Kurueeviz olarak tOketilmeye elverislidir. $ebin, Yalova-3 ve Yavuz-1 (KR-2)cesitleriyle tozlarur. EylOI ayt sonlannda hasat edilir

BiLECiK

KAPLANas: Dik, yayvan bir tag gelimesi g6sterir. Ozellikle klYIb61gelerde yetlstlrilmest tavsiye edilir. Meyve salkum 2-3'10 olur.Meyveleri elips seklinde olup, kabuktan kolay aynhr. Taze eeviz olarak. tOketilmeye elverislidir. Normal eevizlerden daha bOyOk meyveli olmasidikkat ceklcldir. Tane aglrllgl 24 g, ig oraru %40, protein oraru %16, yagoraru %68'dir. Sir YII cok, bir YII az meyve verir. Igi orta dolgunlukta olup,Yalova-1, Yalova-3 ve $ebin cesltleriyle d6l1enir. 15 Agustos'dan itibarenhasat edilir.

25


22/48

CIFTCI EGITIM SERlsl 48

Kaplan-86

GOLTEKIN-1 (KR-1): Dlk, kuwetli bir tag qelisrnesi g6sterir. Iyikaliteli ve albenlsi olan meyvelere sahiptir. Kabuktan kolay aynlrr . Geedonlann g6rOldOgO~yerlerde yetistirllrnesl tavsiye edilir. Meyve salkum 12'Ii olur. Tane aglrligl 17 g, ic-oraru %40, ic;:idolgun, acik beyaz renkliolup, taze ve kuru olarak tOketilmeye elverislldir. Sebin ve Bilecikcesltlerlyle tozlarur, EylOI ayrrun ortalannda hasat edilir .

26

lL IL h.i .)


23/48

csviz YETI$TIRICILlal

~EN-2 (24-KE-21): Dik, yayvan, kuv-vetli bir tac qellsmesig6sterir. KIYI b61gelerharic diger bolqelerdeyetistlrllir. Ozelliklege


24/48

C IF T C I E G IT IM S E R ls l - 48-

TOKAT-1 (60 TU-1): Dik, yayvan bir tar; qelisrnesi qosterir. Qok incekabuklu, ir;i dolgun, beyaz renklidir. Kabuktan kolay aynhr. Meyve ekliyuvarlak olup tane aglrllgl 12 g, ir; oraru %63, protein oraru %23, yagoraru %71 'dir.Taze ve kuru ceviz olarak tUketilmeye elverislidlr. Yalova-1,Yalova-3 ve Sebin cesitleriyle tozlarur. Eylul aymm ortalannda hasatedilir.

4.3. Ceviz Fidanl Yeti~tiriciligiCeviz fidan yetistiriciliqi, tohumla veya as: ile ustun nitelikli cesitlerin

cogurlere asr lanmast seklinde yaprhr. Buqun dunyarun e;:oguulkesindeyetistirilmekte olan ceviz, yakm tarihe kadar sadece tohumdan uretllrnek-teydi. Ulkernizde de ayru sekilde tohumla uretirn yayqm olarakyaprlrrustrr. Ozellikle son yi l larda a111Ceviz fidaruna olan yoqun talebikarsilamak uzere ,Bilhassa karasal iklimin hakim olduqu bolqelerde, bin-lerce asisrz ceviz fidaru yetietirilrnis ve binlerce c6gurden (yabaru),bahceler tesis edilrnistir. Ornegin Kaman ilcernizde apomiks olduqu iddaedilen tiplere ait tohumlardan yetistirtlen yabani fidanlarla yuzlercedonum bahceler tesis edllrnistir. Ancak belli bir sure sonra bu bahcelerintekrar as: ile cesit degitirme islemlne tabi tutulduklan bir qercektlr.Kaman Belediye Baskanhqirun onernli katkilan ile gee;:de olsa, Kamanllcesinde a111eviz fidan uretirn projesi basla t rmstrr . Bu son yrl lara kadarc6gurden uretilen fidanlarin tepesi kesilerek veya ceviz as: cakrst ilesahta as: uygulayarak a~11Ifidan diye uretlp satlldlgl da yaygm olarakkarsilasan bir durumdur.

Son yillarda, 6zellikle Batt ulkelerinde ve Amerika'da as: ile cogalt-rnarun onerni anlasr l r rus ve ceviz yetitiriciligi tamamen seleksiyon yoluy-la dogal populasyonlar icinden secllerek geli~tirilmi~ standart cesitlerleasilanarak y ap rlr na ya b as la nrru str r, Ornegin, Yuqoslavya'run $ampiona,Srem ve Backe cesitlerl, Fransa'run Frenquette, Mayette ve Persiente,ltalya'run Sorrente, Kaliforniya'nm Placentia, Payne, Hartley ve Pedro,TLirkiye'nin Yalova-1, Yalova-3, Yalova-4, $ebin, Bilecik, Kaplan-86,


25/48

I

=========.",...._===~c==,."."..,:C;,;:E;,;:V,,;,;;IZ YETI$TIICILlelGultekin-t.Yavuz-t ve $en-1 gibi cesitler seleksiyon yoluyla elde edil-rnistlr.

Cevizlerin gelikle ve doku kultOru ile gogaltilmasl konusundaarastr r rna lar yapilmakla birlikte bu cahsrna la r henuz yayqmlasarnarrustr r ,Ceviz fidaru yeti:;;tiriciligi icin izlenecek en iyi metot, yabani (gogur) ceviz-lerin tohumlanndan elde edilecek gogurlerin standart cesitlerle asilan-rnasrdrr.

A:;;III ceviz fidaru uretirninde standart cesitler kadar as I yaprlacakanacm secimi de onemlidir. Anac, kuwetli bir kok yaprsma sahip olrnahve hrzh qelisrne qostermetldir. Verimli olrnah ve her sene meyve verme-lidir. Antraknoz (Karaleke), Ceviz yanlgl (Xanthomonas juglandis) gibimantari ve bakteriyel hastaliklara dayarukh olrnahdrr .

4.4. Tohurn - Ana~ Se~imiCeviz fidan uretimi igin kullarulacak tohumlar, doqa] olarak yaYIII:;;

gosteren yorelerdeki ceviz agaglanndan top la nm akta drr, Y aba nc t tozlan-ma sebebiyle genetik bakr r rundan tarkh olan bu tohumlardan elde edilengogurler de buyuk olgude farkli lrk qostermektedlr. Ayru aga


26/48

CIFTCI EG ITIM SERIS I 48

-Yuksek cimlenrne ozelliginde (% 80'in uzerinde) olrnahdrr,Tohumluk Cevizleri hasattan sonra doqrudan gune:;; almayan, golge,

havadar ve hisbi nem oraru %12 altma dusmeyecek, rutubetsiz yerlerdernuhataza edilmeli veya tohumluk Cevizleri 80-90 gun +4C' de soqukhava depolannda ekim zamaruna kadar bu sartlara uygun olan yerlerdesaklarnahdir.

4.5. Ceviz Tohumlarmm EkimiToprak hazrrlarup tava geldiginde, tohumlar as: parse line sira araligl

60-90 em, sira uzerl ts-zo em ve derinliqi 7-10 em olacak sekilde kanklaracrhr , Cevizin yanak krsrrnlan yanlara, yapisma yeri (damar krsrru)topraqa geleeek sekilde 15cm aralikla dizilerek ekilir (Resim 1). Ceviztohurnlanrun uzeri iki krsrrn toprak, bir krsrrn qubre, bir krsim dere kumun-dan olusan hazrrlanrrus harch toprakla kapatr l rnah, ekim tarnamlandiktansonra can suyu verilmelidir.

Resini 1. Ceviz tohumu ekimi


27/48

ceviz YETI~TIRICIL IG I

R esim 2. Alya ham c e viz ((o gO rle ri

4.6. Cevizlerde Uygulanan A~ I MetotlarlMeyve agaglannm gogaltllmasl ve geli~tirilmesi icln kullarulan

metotlardan biri de asidrr. Dikim sonrasmda toprak yuzeylne c rkan vehrzla qelisen gogurlerde bakrrn islen yaprhr (Resim 2). lyi bir bakrmlagogurler aynl Y II asrya getirilebilir. Gerek gogurun ve gerek as: kalemininkabuk kaltnllgmm. ayru OImaSI, diger bir ifade ile ayru yrhn surgunuolrnasr, a~1tutma oran~nl artmr ve ayru y ild a as t y apr lab ilir. Qogurlerin bir-inci ynaerya gelmemesi durumunda ikinci Y II ya prla ca k yama gozasismda basan oraru duser. Bu nedenle, ikinci yrhn ilkbahanndagogurlerin tepesi, toprak seviyesinden 2-3 goz uzerlnden kesilerek, varnagoz a~1igin kalem ve anac rn aym yrlm surgunu olrnas: saqlarur (Resim 3-4). Yeni crkan bir yuhk surgune yama gOl asis: yapilarak bu aksaklikgiderilmeye cahsrhr,

31


28/48

------------------------------------..

CIFTC I EG IT IM SER lsl - 48 -

Resim 3. Cevizde ast kalemleri Resim 4. Cevizde kalem alsl ekilleriCeviz fldaru elde edilmesinde cok kullarulan a91 yonternlerl a9ag1da

krsaca aciklanrrustrr,4.6.1. Varna Goz A~usllklirn kosullanna bagll olarak ast zaman 1degi~ebilir. A9IYa baslama

zaman 1c;;ogOrOnkabuk verlp vermediqinln kontrolu Heanlasrhr, Genellik-Ie tohum ekilen yrlm aqustos aymm basmdan eylOI ayt ortalanna kadarIasilama yapilabilir. Tohumdan ayru yr l elde edilrnis olan yogurOn boyu,

Resim 5. Asrva ham ceviz c;:6gQrQ


29/48

=-- c s v r z YET IF IR IC IL IG Itoprak yuzeyinden 15-20 em yukseklikte, cap kalmligl en az 1.5-2 em 0 1 -rnalrdrr.

Resim 6-7. Cevizde yam a qoz a1;>181uyqularnasi

Resim 5-6'da goruldugu gibi 90gurlerin asiya gelmesi i9in asidan birhafta once sulanrnalr , sulamadan 1-2 gun sonra da 90gurlerin yapraklantemizlenerek uc almrnah ve 2-3 yaprak (soluk dal) brrakr l rnahdrr.

Resim.8.Cevizde yam a goz astst ile asr lanmrs 90gurler.Bu islernlerden sonra as: uygulamasma baslarulmahdrr. Asida en

onernll husus; as: kalemlerin gunlOk olarak kesilip kul lanr l rnastdrr . Zorun-lu olmadikca as: kalemleri stok edilmemelidir. AI yaplldlgl anda al?I ka-lemleri nemli bir cuval lcerlslnde asr parselinde ham bulundurulrnatrdrr.

Kullarulan as: kalemleri ne kadar piskin ve dolgun olursa, a1tutmaoraru da 0 dereee yuksek olur. Al?I kalemlerinin uc kisrmna doqru olusangozlerden, zorunlu olmadikca goz a lmmarnahdr r ,

Al?I, 9ift aglzli ozel ast bl9a91 ile yaprhr (Resim.6). Al?I kalemi ile kul-larulan 90gur, ayru Xllm surgunu ol rnahcrr . Yama goz asist lcln asidansonra iklim sartlanna bagli olarak geee ve gunduz lSI farkmrn az olrnasr,yani srcakhqrn maksimum 2 J O C , minimum 21DCve nispl nemin %50 ile

33


30/48

CIFTC I EG ITIM SERIS I 48

34

%60 arasmda olrnasi a1?1basansrm yukseltir. AI yaptldiktan uC haftasonra asuar kontrol edilmeli ve a1?1bagl cozulmelldir. Eger a1?1kaynasmasrru saqlayan kallus dokusu yeterince olusmarrus ise a1?1bagl4-5 hafta sonra cozulmelldlr.

Ozellikle dl1?kosullarda yapilan asilarda, a1?1zarnaru iyi secllmelldlr.C;unku yillara gore ekolojik kosullann degiim qostermesl, asilarda herbolge icin en uygun a1?1zarnarurun secllrnesi qerektiqlnl gostermektedir.

Diger meyve tLirlerinde kullarulan rafya yerine, cevizde a1?1baglolarak beyaz mat renkli plastik bant, 8-10 mm geni1?liginde serlt seklindekesilerek kullarulmalidrr. Plastik bagm kullarulmasiyla, a1?1yerindeboqulrnaya engel olunarak duzgun bir fidan geli1?mesi saqlarur.

4.6.2. Omega A~lslVarma kalem asrsmm bir benzeri olan makineli omega kalem asrsi,

uygulamada yeni bir ast yonterni olarak yer alrrustrr, Turkiye sartlanndasubat ve mart aylannda, bu ast yonterni uyqulanrnahdrr.

Resim 9: cevizde omega a91makinesi ve a91n1nyaprlrsi.


31/48

c s v r z Y E T I $ T I R I C I L I G I

Omega ka lem asrsmrn onernli oze llig i, yam a goz asis: uygu lanan vesonuc a lm arna ya n 1-2 yash c ;:ogO rle rin bir y il sonra as: tu tm ayan c ;:ogOrle ra ra z iden sokule rek, bu as: yontem iyle asrla nrnast ve sica khk kontro lOyaplla n kapah bir a landa muha fa za edilmesi esasina dayanrnakta drr. Buyontemde de c ;:ogOr ve ka lem ka im lrk lanrun ayru o lmast istenir. E I veyaayakla kumanda edilen makine ya rdrrru ile cok sayrda c ;:ogO rea1 yapmakrnurnkun olrnaktadrr (R esim 9).

A sr la na bilir oze llikteki c ;:ogurle r sokuterek a1 odasma getir ilir . A siyahazrr l rk is le rn le ri ta rna mla ndrkta n sonra , a 1 m akinesi yardrrru ile a 1 kC l- le -m i ve c ;:ogO rde omega seklinde oyukla r a ca ra k birb ir i ice ris ine yertestir illr .Y erlestirme Isle rn i tamam lanan asrla nrrus cogurle r, daha once haz tr la nan4 3 OC 'deki pa ra flne ' batmlrr. Haz ir la nan ha rc la (ta ze ka vak veya ea rntalast ile yuz de 15-20 ora runda perlit kansrrru) doldurulan 60x70, 60x80cm ebadmda pla stik veya agac ;:ta n yaptlrrus as: sandik la rma a1 11fidanla rtek tek diz ilir . Kontro lu a1 odasina as: sandt klan konur. Odanm sicakllg itedric i o la ra k, gOn asm 3 D C a rtira ra k slc akllg l 25-27 "C 'ye u la smca sabi-

Resim 10: Cevizde omega asist yaprlrrus fiidanlar.35


32/48

36

C IFTC I EG IT IM SER IS I 48

Resim 11: Omeg a a 91 s1 y ap l1m l9 fid an la rm sandrklara alinmasi lS I odasrnda a91 ye rin inkaynastmlmasi

tlestirilir. Srcaklrqrn minimum 25 OC, maksimum 27 OC ve nispi nemin%60-70 olrnasma tabi tutulur. Al?I odasrrun havalandrrmasrru saqlarnakicin havalandirrna aspiratoru konur. Bu asplratore zaman ayarll saatbaqlarur. Belirli saatlere ayarlanarak otomatik olarak havalandrrrnasaqlarur. Boylece hiC rnudahaleye gerek kalmadan 24 saat havalandrrrnakontrol altrna ahnrms olur.

Asilarda kaynasrna (kallus) yeteri kadar olustuqunda ast odasmmsrcaklrqr tedrici olarak gunde 3 D C dUl?urulur ve fidanlann dll? kosullarauyumu saqlarur. Daha onceden hazirlanan harcla doldurulrnus torbalarafidanlar dikilerek golgeleme seralanna alrrur. Burada sulama vegubreleme gibi gerekli bakr rn islemleri yaprhr . Boylece drs sartlardayapilan asilarda, ancak 2-3 yrlda al?11Iidan elde edilirken, Omega as:yonterni ile 16-18 ayda fidan elde etmek rnurrikun olrnaktadrr (Resim10,11).


33/48

"""""=-........".,---=====- ---~===_:C~E~V IZ YETI~TIRic ILIG I~4.6.3. Dilcikli A~IIIkbaharda uygulanan asrlardan biri de dileikli asidrr. Bu aliiI c;:ogurile

kalemin yaslan tarkli, fa-kat caplan birbirine esitolmasi durumunda uygu-larur. Ozellikle yazm ya-pilan yama goz asilann-da a:?1tutmayan c;:ogurle-re ikinei yrlm ilkbahanndadileikli aliiI uygulanabilir(Resim 13). Kalem ve c;:o-gurun ayru kalrnhkta 0 1 -mast, kambiyum dokusu-nun birbirine iyi temas et-mesi bakrrrundan onemli-dir. Bu durumda aliiI tut-ma oraru daha yuksekolur. Aneak diger astlaragore beeeri ve dikkat is-teyen bir as I sekll oldu-gundan pratikte fazlayaygm degildir. Yapilanyama goz asrst ile birbiri-ni tamamlayan ve deva-rm sayrlan bir a:?1sekli 0 1 -dugundan fidan ureticlle-rinee zaman zaman kul- Resim 12: 15 1 odasindan cikanlan asrl: fidanlannlaru l rnaktadrr , Aynca ikli- torbaya a lmmastmi soquk qecen bolqeler-de birinci YII asrya gelmeyen, 0 yrlrn devammda (ikinei yihn ilkbahannda)cap kalmligl 2-3 em olan eeviz c;:6gurlerinde dilcikli ast onerilmektedir,


34/48

CIFTCI EG ITIM SERIS I 48

I .

Resim 13: Cevizde dilcikli astrun yapllI asarnalan

38


35/48

=,- -__ =====",...... ....._ csvlz YETI T IR IC IL IG I4.6.4. Varma Kalem A~lsl. llkbaharda iklim

kosullartna bagli olarak$ubat ayirun 15'indenMart ayrrun sonunakadar yaptlabllir. Yaz

. doneminde tutmayan birya~lndaki 90gurlerle bir-likte, 5 yasindakl yabaniaga91ara dahi bu asilaruygulanabilir (Resim14-15). En onern Ii husus, Resim 14: Cevizde yarma kalem asismm yapllI!?lllkbahar : . donernlndeyapilacak asilarda yabanilerin (90gur) tepesinin asidan once fidanmkallnliglna bag I i olarak toprak seviyesinden 20-30 em yukandan kesilme-. . . .sidir. Bu lslemden sonra 'o zsuyun ak rn lmas t icin 7-10 gun beklenrnef ve

Resim 15: Cevizde yarma kalem asismm yapthsi


36/48

I F T C I E G l r lM S E R I S I 4 8

, . l

soma a~1 yaprlrnahdrr. Varma kalem asrlannda, asidan soma a~1 yerinifazla soquk ve sicaktan korumak as: tutma oraruru artmr. Bu maksatlaasrdan soma asr run cevreslne silindir seklinde sert kaglt veya plastikboru gecirilerek lclne qecirqen kumlu toprak, ince dere kumu veya millitoprak doldurulur ve en az bir ay kadar bekletilir. Ancak havalar cok steakgecerse harci az miktarda su ile nemlendirmelidir. Varma kalemastlannda en onernli ozellik, a~1kalemlerinin bitkiye su yururneden oncekesilip +4C' de muhafaza edilmesidir.

Diger meyve tUrlerinden farkll olarak, yarma kalem asisi yaprlacakyabani ceviz fidanlanrun tepesinin 7-10 gun once kesilmesidir. Cunkuozsu sa lquamasi cevizlerin as i lanmasmda sorun yaratmaktadrr , A~I nok-tasmdaki ozsu birikimi, kallus olusurnunu ve kaynasmayi engelleyereka~1tutma oraruru buyuk olcude du~urur.

5. BAHCE resistBahce kurulmasmda ilk adim dikilecek cesltlerin belirlenmesidir.

Ce~it belirlemede onernli konulardan birisi, cevizin clcek yaprsi ve bunabagll olarak yeterli tozlanrnayi saqlayacak ozellik qosterrneeldir.Cevizlerde erkek ve disi cicekier ayru dal uzerinde olup, farkll yerlerdetesekkul eder. Cevizin erkek ve di~i clcekleri farkll zamanlarda olqunlasrrve dichogamy egiliminin yaygm oldugu gorulur. Bu nedenle bahce,karsrltkh olarak erkek ve di~i cicekleri ayru zamanda olqunlasan, en az ikicesltle kurularak risk azaltihr. Birbirini tozlayan cesltler (Sekil 1) de veril-mistlr, Secilecek cesldln soquklarna suresi bilinmeli ve dikilecek yerinsoquklama surest ile uyumlu olmahdr r . Eger cesidln soquklarna ihtiyacmagore yer secllrnezse bitkinin geli~mesinde, clceklenme ve meyve verim-inde du~u~ler olur. Bu nedenle bahce kurulacak yerin yaz ve kl~srcakliklan onem tastr.Yerin uygunlugunu tayin eden en kritik taktor ilk-bahar srcaklrk degi~imleridir. Vadilerdeki 30-40 m. yukselis ilkbahard6neminde geceleri 3-6C'lik bir artis saqlar. Uygun bir yer secimi, ureti-


37/48

C=C_EVIZ YETI$TIR~CILIGI

clyi dondan korunma igin uzun yrllar yapacaqi masraflanndan kurtanr.Cevizlerin clcek acrna donemindeki soquklar daha onemlidir. Geng fidan-lar, ya~1i agaglara oranla soquklara karst daha hassastir. Ceviz aqacmmuzun omurlu oldugu dusunulerek (asrh fidanlarla bahce tesis edilecekSekil I, Ceviz Cesitlerinin Tozlanma Semasi

24/4 7(30/4YALOVA-l < j1 X YALOVA-4 < j > 23/430/4

7/24/4 7/ 5/5YALOVA-3 ~ X BiLECiK ~30/4 28/4VALOVA-4 030/4 ?~5/4X YALOVA-3 ~23/4 115

7/515 -auBtLECtK ~ X KR-2 ~~ 28/4 6/57128/4 7f2.SI4KAPLAN-86 < j > X -YALOVA-3 < j >21/4 1/5~EBiN 7/28/4 X BiLECiK -?p/59 94/5 2814(Giiltekin-t) 7/22/4 3014KR-l ~ X YALOVA-4 ~30/4 25/4KI{-2 (Y-t)


38/48

~ I F T C I E ~ I T I M S E R I S I " " " . " " , 8 " " .""-=!--== ___"'=~ __ =="""""'~_~I

A.

\B

r5 m1

I .

!jekil 2: Fidan dikim cukurunun acumasi ve dikim tahtasi kullarularak fidan dikimiA ust toprak, B : Alt toprak

ise), agaglar arastndaki mesafe arazmm yapisma bagll olarak arazi.yuzde 1'0meyilli ise arahk 7x8metre ve daha fazla meyilli ise 8x8, metre'arahkla dikiin yaprlmahdu. yunku bu bahcelere dikilen agaglar tohurndanasrsiz clarak uretlldiqlnden daha geni~ tag olusturrnaktadrr, Fakatgunumuzde ceviz bahgelerinde sira arasi ve srra uzeri mesafeler dahadar secllrnekte ve boylece birim alana daha fazla sayida fidan dikimigergekle~tirilrriektedir,Uzun amru dikkate alinarak 1Ox10 m, 11x12 marahkla dikilmesi onerilmektedir.42

I.


39/48

c a v r z YETI$TIRlcILlal

Fidan dikiminde topraqm yapisma bagll olarak cukurlar en az 80 em. derinlik, 70 em geni:;;lik veya 60 em derinlik, 50 em geni:;;lik olaeak sekildeacr l rnahdrr . Cukur acrhrken ust toprak bir tarafa ve alt toprak ayn birta ra ta-crkanlrna l rdrr . Dikim cukurunun dip kisrruna kok gObresi (250 9

_ Triple SOperFosfat ve 250 9 Potasyum SUifat) kanstmlarak konulrnahdrr .Uzerlne en az 10 em olaeak sekilde ust toprak ilave edildikten sonra,daha onceden hazrrlanan hare ile fidanmasi noktast toprak seviyesiOzerinde kalaeak sektlde .doldurulur. Fidan dikimi yapilan yerde hakimruzqann 'estigi yonde fidanlann diplerine herek dikilir ve iple baqlarur(Sekil.z). Dikimden soma can suyu vetilmelldir. Yeni tesis edilen bahcel-erde vegetatif (asr) yolla uretilmisfidanlar kullarulrnakta ve bu fidanlardaha erken.meyveye yatrnaktadrr.

Sonbaharda ag89 yapraklanrun dokumunden itibaren ilkbahardabltkiye su yuruyunceye kadar fidan dikilebilir. KI:;;lan ihman ve 90k sert'\ .olmamak sartiyla kurak bolqelerde sonbahar dikimi daha iyi olur. )

6. BUDAMA VE TERBivE ~ EK i L L ER iCeviz agael diger meyve aga91anna uygulanan budama seklindenbiraz daha farkh budarur, Ceviz fazla oranda budama gerektirmeyen birmeyve tUrOdOr. Her YII uygulanan ve dOzensiz yapilan budama verimdO:;;uklOgOneyol acar, 90k .kuvvetli dal ve sOrgOn meydana getirmesineneden olur. Bircok meyve turunds meyveler, budanan yrlhk sOrgOnlerdeolusurken, eevizlerde budarnadan sonra sOreeek dallarda di:;;i cicektesekkul eder. B5yleee cevlz agael iki yrlhk sOrgOnlerde meyve olusur,

Cevizlerde budama ilk bahce kurulduqunda, sadeee boyunlu qozlerkesilerek goz budamasi seklinde yaprhr. 3'neO yrlda ise sekll budamastyaplllr.(Resim-16-17). Daha sonraki yillarda ise sadeee ceviz aga91annm010 ve kuruyan dallan temizlenir. Cevizlerde her YII budama yapilmaz,aneak aqaclar birbirine yakm dikilrnis ise seyreltmek icln derin bir budamauyqularur. Boylecs agaea yeni bir sekil verilir.

43


40/48

---------------------------------_--- -

CIFTCI EGlrlM SERIS I - 48 -

7. GUBRELEMECevizin en fazla gereksinim

duydugu makro element azot olup,bunu potasyum izlemektedir. Fosforgereksinimi oldukca azdrr,

Dikimden once yalruz fosfer vepotasyumlu gubre uyqularur, Verile-cek gubre miktan dikim oncesl 10-50kg/dekar triple super fosfat ile 10-40kg/dekar potasyum sultat, dikim son-rasi 10-30 kg/dekar triple super fos-fat ile 15-45 kg/dekar potasyum sul-

. fat arasmda degimektedir.Kesin qubre miktarlan ve buResim16: Yenidikilenidanhereqe baqlarur. qubrelere gerek olup olmadlgl toprak

analiz sonuclanyla belirlenir. Derintoprak islernesi ile 20-40 em lcingereken gubreler de mutlak suretteverilmeli, aynea dikim oncesl fidan 'l'cukurlanrun diplerine cukur gubre- l'lemesi de (250 gram triple superfosfat ve 250 gram potasyum sultatbirlikte) yapilmahdrr.

Dikimde azotlu gubreleme ya-pr l rnaz, Fidanlann birinci yasmdanbaslayarak agaem her ya1 icln100 gram/agag hesabryla toprakpl-l'sina gore amonyum nitrat veyaamonyum sultat verilir.

. Resim17: Cevizdeekil budarnast


41/48

c s v t z Y E T I T I R I C I L I G I

8. HASTALIK VE ZARARLILAR iLEMUCADELE

1. Elma lekurdu (Cydia pomonella L.)Ergin kelebek gri renkli ve ortalama 10 mm uzunluqundadir.

Kelebeklerin her iki kanat ucunda yer alan uc;::genseklindeki koyu bakrrrenkli leke karakteristiktir. Larvalan yumurtadan ilk C;::lktlgmda 1 mmboyunda, qelisrneslnl tamamlayan larva 15-20 mm boyunda vebeyazrrnst pembe renklidir. Elma ickurdu kl~1agac;::govdelerinde cat larnrskabuklar arasmda olgun larva donerninde qecirlr. Ilkbaharda ergincrkislan iklime bagli olarak nisan sonu mavis basinda gorulur ve yaklasikbir ay surer. Erginlerin yumurta brrakablimesl icln aksarn alacakaranliksrcaktrqrrun ust uste iki gun 150 C uzerinde ol rnas i gerekir. Yumurtalaryapraklara ve meyvelere teker teker brrakrhr . Yumurtadan c ik an tr rtr lla r 4-8 saat lcerlsinde meyvelere giri~ yapar ve rneyve lcerlslnde beslenir.Larva suresi 30- 40 gun surer ve zararh yrlda 2- 3 dol verir. Elma ickurducevizin en onemli zararlilanndan birisidir. Zaran doqrudan meyvededir vemeyve icerlsine giren larvalar ceviz iclerinl tahrip ederek kalitenin veerken dokurnler sebebiyle verimin dusrnesine neden olurlar.

MUcadelesi : Elma ickurdu rnucadeleslnde kulturel onlem olarakyere dokulen kurtlu meyveler toplarup derince topraqa gomulmeli, cevizagac;::lannln kahn dal ve govdelerine haziran ayl basmda oluklu mukav-vadan tuzak bantlar sanlarak bunlara gelen larvalar yapilacak kon-trollerde imha edilmelidir. Yeni olusturulacak bahcelerde dayarukhcesitler tercih edilmelidir. Zaran doqrudan meyvede olrnasi nedeniylernucadele e~igi dusuk olan zararlirun etkili dogal dusrnanlan bulunmaklabirlikte, genelde ilach rnucadele gerekmektedir. IIac I I rnucadelesinde isellaclarna zamarurun tespiti cok onemlidir. Yumurtadan crkan larvalannmeyveye girmeden once ceviz agac;::lan. ilaclanrnahdtr. Mucadelezarnarurun belirlenmesinde zararhrun ilk ergin crkislan izlenmekte, bu

45


42/48

arnacla eseysel ceklcl tuzaklar ve etkili srcaklrk toplamlanndan yarar-laru lmaktadrr . Tahmin uyan yonternl ao: verilen bu yonternln uygulana-mamas: durumunda ise eeviz agaglannln fenolojisinden yararlarulrnah veeeviz meyveleri fmdrk bOyOklOgOne(1.0-1.5 em capmda) ula~tlgmda ilacuyqutanrnasma baslanmali ve kullarulan ilacm etki sOresine bagll olarakllaclarnalara devam edilmelidir.

2. Y ap rak b itleri (C horomaphis ju glandico la, C a llaphis jug land is )Ergin bireyler san renkli ve 1.5-2.0' mm boyundadrr , Cevizde zararh

olan heriki yaprakbiti turunun yasarn cernberi birbirine benzer olup pop-ulasyon icerlslnde kanathve kanatsiz ergin bireylere rastlanabilir. KI~I yumurta halinde gegirirler ve ilkbaharda yumurtalardan cikan bireylerin

tarnarm disl bireylerden olusur ve yaz Iboyunca dol lernstz olarak canh yavru dogurmak suretiyle gogallrlar. Girnluk rsrktanrna suresi, sicakhk,besin durumu gibi faktortere bagll olarak sonbaharda yumurta br rakacakbireyler olusur ve krs yumurtalan brra krh r, Ce vre kosullanna bagll olarakbir yrlda cok sayida dol verirler. Yapraklarda bitki 6zsuyu ile beslenenyaprakbitleri eeviz agaglanr'lIn qellsrneslni yavaslatarak kalite ve verimiolumsuz etkiler. Yaprakbiti yogunlugunun ilkbaharda yOkselmesi duru-munda meyve iriliginde bir dO~O~ gorOIOrken, yat aylannda gbrOlecekyOksekyaprakbiti yogunlugu meyve iclerinin burusrnasma neden olmak-tadrr. Ayrn zamandasalqtladtklan tatlrmsi madde Ozerinde gOrOkgOIman-tarlar qeliserek karabalhqa neden olurlar,

M ucadEfles i : Yaprakbiti tOrlerinin cok sayrda doqal dusrnaru bulun-makta ve bunlar zararhyi genelde baskt altma alabilmektedir. Zararliyakarsi llach mOcadeleye karar verirken yararh turlerin yogunlugu dikkatea lmrnahdr r .

3. A v rup a Kmruzt O rumcegi (Panonychus ulm i).Avrupa krrrruz: orurnceqlnln er.gin disi bireyleri koyu krrrnrzt renkli,

ortalama 0.8 mm boyunda, yumurtalan kiremit krrmrzts: renkte, soqan


43/48

I ' .--=':-""'_........."""'= - ,- -- ....a .,..........,,......:cEv l Z YET I ~TI R ic I L I a lbicirnlnde ve uzerinde bir sapcik bulunur. K,~, yumurta dOnemin~~ c-agac;:lann dal ve dalcrklannda gec;:irir. llkbaharda yumurtadan crkan tar-valar taze sOrgOnlere gec;:erek yapraklann bitki ozsuyunu emm'eksuretiyle beslerimeye baslar, Ergin hale geldikten sonra yurnurtalanru ,yapraklann alt yuzeylerine brrakrr lar . Beslenme yerlerinde a9 olusturrna-zlar, Bir yildaki dol sayrsi 8- 9 u bulur., Mueadelesi: Avrupa krrrnrzt orOmcegine karst ilach . rnucadeleyekarar vermeden once dogal dusrnanlanrun yogunlugu dikkate annmaudrr .llach mOcadelesinde ise yogunlugu yaprakcik basma 3- 5bireyisegtigindeuygun bir akarisitile uygulama yaprlma lrdrr. '

4. Iki Nolda!! Ktrmizi OrOmeek (Tetranychus.urtlcae) ", .

lki noktah krrrruz: orumcek erginlerinde rank yesillmsi veya kahv-' Ierengimsi yssildlr. Yumurtalan acrk san renkte, seftaf ve yuvarlakti r. kl~l. 'ergin di~i donernde agac;:lann govdelerinde agag kabuklanrun altmda,yere dokOlmO~ yaprak kalmtrlan arasmda gec;:irir ve ilkbaharda mart ,ayrndan itibaren krslak yerlerinden crkarlar. Yapraklann alt yOzeyindebitki ozsuyunu emmek suretiyle beslenir ve agacm zayrt larnasma nedenolur. Beslenme yerinde yogun bir sektlde agorer. lklfn kosullanna bagllolarak yrlda 10- 15 dol verebilir.

Mueadelesi: Diger zararhfarakarsi gereksiz ilag uygulamalanndankacrrulmahdtr . Yogunlugu yaprakcrk basma 3- 5 bireyi gec;:tiginde uygunbir akarisit ile uygulama gerekebilir.

5. Kabuklu bit ve KOl1miller ,San jose kabuklubitinin erqin. disilerinin kabuklan esmer renkli ve

1.7- 2.0 mm capmdadrr. Zararlmm bulunduqu dalm kabuqundan boyunabir kesit almdiqmda kan krrrnrztst emgi .Iekeleri ortaya crkar. KI~I birincidonern larva halinde gec;:irirve yrlda ugdol verir. Agac;:lann qovde, dal,yaprakcik, sOrgOn, tornurcuk vel meyvelerinde bitki ozsuyunu emmek. . .".

47


44/48

IFT~ I EG lrlM SER lsl 48

suretiyle zararh olur. Emgi esnasmda toksik madde sa lqr la r ve aqac rnzayr t la rnasma neden olur. MOcadelesinde, budama esnasmda zararh ilebulasik olan dallar kesilerek bahceden uzaklastmlmah, bahce kurulurkentemiz fidan kul la rulmahdrr . Zararllya kars t gerekmesi durumunda kl~mOcadelesi yaprlabileceql gibi, erken ilkbaharda ve yaz aylannda dalarva donernlnde ilaclamalar yapr labinr. Kahverengi kosnil ergin dlsllerlnlnkabuk cap t 3.5 mm kadardr r ve kahve renklidir. KI~I agaglann geng dalve sOrgOnlerinde ikinci donem larva halinde gegirir. Yrlda bir dol verenzararh yaprakcik, dal ve surqunlerde bitki ozsuyunu emmek suretiylezararh olur. Ayru zamanda salglladlgl tathmsi madde nedeniyle fumajinolusurnuna neden olur. Gerek bitki ozsuyunu emmesi gerekse karaba l l rkotusturrnasi nedeniyle agaglann sOrgOn ve dallan qelisemez, yapraklardokulur ve agaci zayiflatarak verimi olumsuz yonde etkiler.

MOcadelesi: Kosnll ile bulasrk dallar budama esnasmda bahcedenuzak lastmlmahdr r , Yoqun olarak bulunan bahcelerde yurnurtalanrunyandan faz last run aglldlgl d6nemde larvalanna kars t llac uyqularnastyapr l rnahdrr .

6. Ceviz Antraknozu ( Gnomonia leptostyla )Cevizlerde gorOlen en onemli hasta l rk Ceviz antraknozu (Gnomonia

leptostyla)'dur. Hastallk, aqacm yaprakcik, meyve, geng sOrgun veyaprak saplannda qorulur. Mantari (fungus) olan bu hastalik meyvekabuqundan meyvelere gegebilir. Agag hastallktan dolayt yaz ayl orta-lannda kenarlan kururnus, krvnlrrus 010 yapraklarla kaplarur ve dahasonra bu yapraklar dokulur, Enfeksiyon slddetli ise agag yapraksiz kahr,

Hastalik meyvede kOgOk noktalar veya daha buyuk kara lekelerhalinde g6rOlur. Sonbaharda yere dokulen yapraklann toplanarak imhaedilmesi enfeksiyon kaynaqim onernli olcude aza l t r r , Hastahqm her yrlg6rOIdugO yerlerde Bordo Bulamaci (g6z tasi) veya diger hazir bakrrhpreparatlarla agacm bOtl.in g6vde ve dallan ilkbaharda tomurcuklar pat-


45/48

c a v r z Y E T I ~ T I R I C I L I G I

lamadan %2 lik Bordo bulamaci (qoztas); ile iyice yikanacak sekildePulverizatorle puskurtrneli. Ayru ilagi ikinci kez tekrar meyveler findikbuyuklugune geldigi zaman %1 orarunda hazirlarup verilmeli. ManepW.P aktif maddeli fungusitler 100 litre suya 300 9 dozda uyqularur.Yagl~1I qecen yrl larda ise fungus enfeksiyonlanna karst ciceklenmedenonce veya ciceklenmeden sonra 2 hafta ara ile hazir bakrrh ilaclar kul-laruhrsa (Marsonina juglandis) bakteriyel (Xanthomanas campestris)hastahklan tamamen kontrol altma ahnmasiy la beraber bakrrh ilaclaracok duyarli olan ceviz yapraklanndaki fitotoksik etki de onlenmls olur.

7. Ceviz I~Kurdu (Cydia pomonella)Cevizde en onemli zarar l r lardan biri ceviz igi kurdu (Cydia pomonella)

duro Bu zararh Ulkemizde genellikle 2-3 dol verir. Larvalan meyvede zararyapar. Yumurtadan c rkan larvalar meyveyi delerek igeri girer, galeri acarakbeslenir. Meyve icinde bir aydan fazla sure beslenir. Sonucta meyvelerdokulur. Mucadelesi yapilmaz ise onernli zararlar meydana gelir.

Resim 18: Ceviz i~i kurdu zaran


46/48

MOcadele lcin Azinphos-methyl (230 gil, EC) 200 ml 1100li tre suyaCarbaryl (%50 WP) 200g 1100li tre suya v'eya Phosalone (%30 EC)200ml/100lt suya kanstmlarak uyqularur, Kimyasal mOcadelenin haziran. a y t iclnde, ceviz meyveleri can erigi bOyOklUgune gelince yapr lmas igerekir

8. Ceviz Yaprak Gal Akan (Eriophyes tristnatlesj-Ilfyuz). Ceviz yaprak gal akarr (Eriophyes trlstnaties) (uyuz) yaprak dokusu

icerlslnde yasar ve bulunduqu yerde yapraqm her iki taratmda kabarangal olusturur. Once ac rk yeslllrntrak olan gal rengi giderek krzanr .Jcahv-erenqileslr ve siyaha d6nu~Or. Yogun bulasrnalarda meyvenin sekll bozu-lur ve olqunlasrnadan d6kulOr. Mucadelesinde kukurt (80 WP) 500g/100litre su veya Thiodan 150 rnl/t 00 litre su kansnnlarak uyqularur

9. HASAT'Yurdumuzda genellikle cevizler eylOI ayrmnortalannoan ekim ayl

sonlanna .kadar, erkenci cesltler ise Agustos aymm ortalanna kadarhasat edilmektedir. Erkenci cesltler .daha cok taze cevlz olarak.tuketllrnektedir.

Hasat zarnamru belirleyen en belirgin ozellik, meyve Ozerini saranyesil kabuqun catlamasidrr. MeYve Ozerindeki yesil kabugui1 1/3'OnOncatlarrus o lmast dururnunda hasada baslani r . Cevizlerde en ideal hasat,dallarda silkeleme seklinde yaprhr . Bu arnacla, geli~tirilmi~ meyve silke-leyici veyatcplayrct araclar da bulunrnaktadir. Hasatta kesinlikle smk ve

. sopa gibi cisirnler kul laru l rnamahdrr . Meyveleri d6kmek icln smkla yapllanher darbe agacm gelecek yll unm verecek olan sOrgOn uc larmrnkmlrnasma nedenolabilir.

Hasat edilein rneyveler, yesil kabuqu temizlendikten .sonra, cevlzagacmm g61gesinde veya g61gelik yapacak hangar gibi havadar bir yerde .


47/48

c s v r z YET IF IR IC IL IG I

MOler uzerine 15-20 cm kalmhqrnda serilerek kurutulur. Aynca, yesllkabuk temizleyici makineler geli~tirilmi~tir. Cevizler kabuklardan temi-zlendikten soma yikanmakta, 38 -43C' de ozel yaprlmrs fmnlarda kuru-tularak da depolanabilmektedir. Tohumluk icln aynlacak cevizler frnndakurutulrnarnahdrr, Bunlar sadece havadar, gOne~ almayan, golge yer-lerdekurutularak dikim tarihine kadar muhafaza edilmelidir.

Reslm 19: Cevizlerde hasat olumu

Resim 20: Ceviz soyma maklnesi


48/48

LiTERATUR LisTESiCIFTCI EG ITIM SERIS I . 48

Anonymous, 1994. Agricultural Structure and Production.Anonymous, 1996. Production.Year Book, FAO.Anonymous, 2000. Tanrn Istatistikleri Ozeti, DIE.Anadoliev, G., 1980. New Methods of Grafting and Growing Hazels and Walnuts in

the People'sRepublic of Bulgaria.Bostan, S., Z., 2003. Ceviz Fidaru Oretiminde Potasyum Hurnat'rn Kullarum

Olanaklari, Bahge, Cilt:32, SaYI: 1-2, Sa; 1-6, Ataturk Bahce Kulturleri' Merkez Arast r rmaEnstltusu Dergisi, Yalova

t;;elebioglu, G., 1986. Ceviz Yetil?tiriciligi. Teknik Ziraat Mudurlugu Yaymlan, Bursa. iCelebioqlu, G., ve Y. Ferhatoqlu, 1981. Ceviz. Ataturk Bahce Kulturleri Merkez

Arast r r rna Enstltusu, Yalova.David, E. R., 1998. Walnut Production Manual. Universtiy of California, Agriculture

and Natural Resources. 320 p.Fsrhatoqlu, Y. ve ark. 1988. Yerli ve Yabanci Ceviz t;;el?itlerinin Secirni, (sonuc

Raporu). Ataturk Bahce Kulturleri Merkez Arastrrma Enstitusu, Yalova.Ferhatoglu.Y.1999.Ceviz Yetlstiriciliqinin GenelPrensipleri. Yayrn No:78 Ataturk Bahce Kulturleri Merkez Arastrrma Enstitusu, Yalova.$en S. M., 1980. Ceviz Yetil?tiriciligi. Ondokuz Mayrs Oniversitesi, Ziraat Fakultesl,

Samsun.$en S. M., 1998. Production and Economics of Nut Crops. Advanced Course Adana

(Turkey), 18-29 May 1998.Yapicr, M, 1992. Meyve Fldarn Oretim Tekniqi, Tanrnsal Oretim ve Gellstirme Genel

Mudurlugu IAnkara.

Documents

Ceviz Yetiştiriciliği ()