ChaÔÔhasa~gÊtipiÔakaÑ - Subwaybtmar.org/files/cspitaka/Pali/23Khu06.pdfu ka c kha * ga C gha i ~a p ca q cha Z ja ps jha Ó Òa # Ôa X Ôha ! Éa ¡ Éha P Óa w ta x tha ' da

ChaÔÔhasa~gÊtipiÔakaÑ

SuttantapiÔake KhuddakanikÈye

JŒTAKAPŒ£I

(Dutiyo bhÈgo)

_____

Buddhavasse 2552 Marammavasse 1370 AD. 2008

Romanized from Myanmar version printed in 1997

© BuddhasÈsana Society

PÈÄi Series 23

First published in 2008 by Ministry of Religious Affairs

Yangon, Myanmar

THE PŒ£I ALPHABET IN BURMESE AND ROMAN CHARACTERS

____ VOWELS

t a tm È Ä £ i þ Ê O u OD | { e Mo o

CONSONANTS WITH VOWEL “A” u ka c kha * ga C gha i ~a p ca q cha Z ja ps jha Ó Òa # Ôa X Ôha ! Éa ¡ Éha P Óa w ta x tha ' da " dha e na y pa z pha A ba b bha r ma , ya & ra v la 0 va o sa [ ha V Äa H Ñ

VOWELS IN COMBINATION -m -g = È èd = i èD = Ê -k -K = u -l -L = | a- = e a-m a-g = o

u ka um kÈ ud ki uD kÊ uk ku ul k| au ke aum ko c kha cg khÈ cd khi cD khÊ ck khu cl kh| ac khe acg kho ...

CONJUNCT-CONSONANTS uú kka CF ~gha P² ÓÔha "s dhya y’ pla v’ lla u© kkha pö cca @ ÓÉa "G dhva yÁ pba vs lya us kya p ä ccha PÖ ÓÓa EÅ nta AÇ bbha vS lha Bud kri ZÆ jja PS Óha EÉ ntva As bya 0S vha u’ kla Zöß jjha wå tta E¦ ntha jA bra oå sta uG kva n ÒÒa w¬ ttha E nda rÜ mpa ~oå stra cs khya Í§ Òha wG tva `E´ ndra ræ mpha oé sna cG khva Íö Òca ws tya E ndha rÁ mba os sya *¾ gga Íä Òcha Mw tra Eé nna rÇ mbha ó ssa *¢ ggha ÍÆ Òja ' dda Es nya r® mma o® sma *s gya Íöß Òjha ' ddha ES nha rs mya oG sva

j* gra ¥ ÔÔa 's dya yÜ ppa rS mha [® hma uF ~ka | ÔÔha j' dra yæ ppha ,s yya [G hva cF ~kha × ÉÉa 'G dva ys pya ,S yha V§ Äha *F ~ga

1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 0

JÈtakapÈÄi dutiyabhÈga _____

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

17. CattÈlÊsanipÈta

521. TesakuÓajÈtaka ... ... 1 522. Sarabha~gajÈtaka ... ... 5 523. AlambusÈjÈtaka ... ... 12 524. Sa~khapÈlajÈtaka ... ... 16 525. C|ÄasutasomajÈtaka ... ... 25

18. PaÓÓÈsanipÈta

526. NiÄinikÈjÈtaka ... ... 31 527. UmmÈdantÊjÈtaka ... ... 39 528. MahÈbodhijÈtaka ... ... 47

19. SaÔÔhinipÈta

529. SoÓakajÈtaka ... ... 53 530. SaÑkiccajÈtaka ... ... 59

20. SattatinipÈta

531. KusajÈtaka ... ... 66 532. SoÓanandajÈtaka ... ... 74

21. AsÊtinipÈta

533. C|ÄahaÑsajÈtaka ... ... 83 534. MahÈhaÑsajÈtaka ... ... 90 535. SudhÈbojanajÈtaka ... ... 99 536. KuÓÈlajÈtaka ... ... 113 537. MahÈsutasomajÈtaka ... ... 131

JÈtakapÈÄi dutiyabhÈga

MÈtikÈ PiÔÔha~ka

22. MahÈnipÈta

538. M|gapakkhajÈtaka ... ... 149 539. MahÈjanakajÈtaka ... ... 159 540. SuvaÓÓasÈmajÈtaka ... ... 174 541. NimijÈtaka ... ... 184 542. Uma~gajÈtaka ... ... 204 543. Bh|ridattajÈtaka ... ... 221 544. CandakumÈrajÈtaka ... ... 242 545. MahÈnÈradakassapajÈtaka ... ... 257 546. VidhurajÈtaka ... ... 275 547. VessantarajÈtaka ... ... 312

JÈtakapÈÄiyÈ dutiyabhÈge mÈtikÈ niÔÔhitÈ.

KhuddakanikÈya

JÈtakapÈÄi

_____

Namo tassa Bhagavato Arahato SammÈsambuddhassa.

17. CattÈlÊsanipÈta

521. TesakuÓajÈtaka (1)

1. VessantaraÑ taÑ pucchÈmi, sakuÓa bhaddamatthu te. RajjaÑ kÈretukÈmena, kiÑ su kiccaÑ kataÑ varaÑ. 2. CirassaÑ vata maÑ tÈto, kaÑso BÈrÈÓasiggaho. Pamatto appamattaÑ maÑ, pitÈ puttaÑ acodayi. 3. PaÔhameneva vitathaÑ, kodhaÑ hÈsaÑ nivÈraye. Tato kiccÈni kÈreyya, taÑ vataÑ Èhu khattiya. 4. YaÑ tvaÑ tÈta tapokammaÑ1, pubbe katamasaÑsayaÑ. Ratto duÔÔho ca yaÑ kayirÈ, na taÑ kayirÈ tato. 5. Khattiyassa pamattassa, raÔÔhasmiÑ raÔÔhavaÉÉhana. Sabbe bhogÈ vinassanti, raÒÒo taÑ vuccate aghaÑ. 6. SirÊ tÈta AlakkhÊ va3, pucchitÈ etadabravuÑ. UÔÔhÈna4 vÊriye pose, ramÈhaÑ anus|yake. ______________________________________________________________ 1. Tape kammaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. PunaÑ (I) 3. SirÊ ca tÈta lakkhÊ ca (SyÈ, I) 4. UÔÔhÈne (SyÈ)

JÈtakapÈÄi 2

7. Us|yake duhadaye, purise kammadussake. KÈÄakaÓÓÊ mahÈrÈja, ramati1 cakkabhaÒjanÊ.

8. So tvaÑ sabbesu suhadayo2, sabbesaÑ rakkhito bhava. AlakkhiÑ nuda mahÈrÈja, lakkhyÈ bhava nivesanaÑ.

9. Sa lakkhÊdhitisampanno, puriso hi mahaggato. AmittÈnaÑ KÈsipati, m|laÑ aggaÒca chindati.

10. Sakkopi hi bh|tapati, uÔÔhÈne nappamajjati. Sa kalyÈÓe dhitiÑ katvÈ, uÔÔhÈne kurute mano.

11. GandhabbÈ pitaro devÈ, sÈjÊvÈ3 honti tÈdino. UÔÔhÈhato4 appamajjato5, anutiÔÔhanti devatÈ.

12. So appamatto akkuddho6, tÈta kiccÈni kÈraya. VÈyamassu ca kiccesu, nÈlaso vindate sukhaÑ.

13. Tattheva te vattapadÈ, esÈva7 anusÈsanÊ. AlaÑ mitte sukhÈpetuÑ, AmittÈnaÑ dukhÈya8 ca.

14. Sakkhisi tvaÑ9 KuÓÉalini, maÒÒasi khattabandhuni10. RajjaÑ kÈretukÈmena, kiÑsu kiccaÑ kataÑ varaÑ.

15. Dveva tÈta padakÈni, yattha11 sabbaÑ patiÔÔhitaÑ. Aladdhassa ca yo lÈbho, laddhassa cÈnurakkhaÓÈ.

16. Amacce tÈta jÈnÈhi, dhÊre atthassa kovide. AnakkhÈkitave tÈta, asoÓÉe avinÈsake.

17. Yo ca taÑ tÈta rakkheyya, dhanaÑ yaÒceva te siyÈ. S|tova rathaÑ sa~gaÓhe, so te kiccÈni kÈraye.

18. Susa~gahitantajano, sayaÑ vittaÑ avekkhiya. NidhiÒca iÓadÈnaÒca, na kare parapattiyÈ. ______________________________________________________________ 1. RamÈti (Ka) 2. So tvaÑ sabbesaÑ suhadayo (SyÈ, I), so tvaÑ sabbe suhadayo (Ka) 3. SaÒjÊvÈ (I) 4. UÔÔhahato (SyÈ, I) 5. Mappamajjato (Ka) 6. AkkuÔÔho (I) 7. EsÈ ca (I) 8. DukkhÈya (I) 9. SakkhÊ tuvaÑ (SÊ, SyÈ, I) 10. KhattiyabandhunÊ (I) 11. Yesu (I)

17. CattÈlÊsanipÈta 3

19. SayaÑ ÈyaÑ vayaÑ1 jaÒÒÈ, sayaÑ jaÒÒÈ katÈkataÑ. NiggaÓhe niggahÈrahaÑ, paggaÓhe paggahÈrahaÑ.

20. SayaÑ jÈnapadaÑ atthaÑ, anusÈsa rathesabha. MÈ te adhammikÈ yuttÈ, dhanaÑ raÔÔhaÒca nÈsayuÑ.

21. MÈ ca vegena kiccÈni, karosi2 kÈrayesi vÈ. VegasÈ hi kataÑ kammaÑ, mando pacchÈnutappati.

22. MÈ te adhisare muÒca, subÈÄhamadhikopitaÑ3. KodhasÈ hi bah| phÊtÈ, kulÈ akulataÑ gatÈ.

23. MÈ tÈta “issaro’mhÊ”ti, anatthÈya patÈrayi. ItthÊnaÑ purisÈnaÒca, mÈ te Èsi dukhudrayo.

24. ApetalomahaÑsassa, raÒÒo kÈmÈnusÈrino. Sabbe bhogÈ vinassanti, raÒÒo taÑ vuccate aghaÑ.

25. Tattheva te vattapadÈ, esÈva anusÈsanÊ. Dakkha’ssu’dÈni puÒÒakaro, asoÓÉo avinÈsako. SÊlavÈssu4 mahÈrÈja, dussÊlo vinipÈtiko5.

26. Apucchimha KosiyagottaÑ6, KuÓÉaliniÑ tatheva ca. TvaÑ dÈni vadehi Jambuka7, balÈnaÑ balamuttamaÑ.

27. BalaÑ paÒcavidhaÑ loke, purisasmiÑ mahaggate. Tattha bÈhubalaÑ nÈma, carimaÑ vuccate balaÑ.

28. BhogabalaÒca DÊghÈvu, dutiyaÑ vuccate balaÑ. AmaccabalaÒca DÊghÈvu, tatiyaÑ vuccate balaÑ.

29. AbhijaccabalaÑ ceva, taÑ catutthaÑ asaÑsayaÑ. YÈni cetÈni sabbÈni, adhigaÓhÈti paÓÉito.

30. TaÑ balÈnaÑ balaÑ seÔÔhaÑ, aggaÑ paÒÒÈbalaÑ balaÑ8. PaÒÒÈbalenupatthaddho, atthaÑ vindati paÓÉito. ______________________________________________________________ 1. ŒyavayaÑ (I) 2. KÈresi (SÊ, SyÈ, I) 3. KodhitaÑ (Ka, I) 4. SÊlavÈssa (®ÊkÈ) 5. VinipÈtako (I) 6. ApucchimhÈ KosiyagottaÑ (SyÈ), apucchamhÈpi kosikaÑ (I) 7. Jambuka tvaÑ dÈni vadehi (SyÈ, I) 8. VaraÑ (SÊ)

JÈtakapÈÄi 4

31. Api ce labhati mando, phÊtaÑ dharaÓimuttamaÑ. AkÈmassa pasayhaÑ vÈ, aÒÒo taÑ paÔipajjati.

32. AbhijÈtopi ce hoti, rajjaÑ laddhÈna khattiyo. DuppaÒÒo hi KÈsipati, sabbenapi na jÊvati.

33. PaÒÒÈva sutaÑ vinicchinÊ1, paÒÒÈ kitti silokavaÉÉhanÊ2. PaÒÒÈsahito naro idha, api dukkhe sukhÈni vindati.

34. PaÒÒaÒca kho asuss|saÑ, na koci adhigacchati. BahussutaÑ anÈgamma, dhammaÔÔhaÑ avinibbhujaÑ.

35. Yo ca dhammavibha~gaÒÒ|3, kÈluÔÔhÈyÊ matandito. AnuÔÔhahati kÈlena, kammaphalaÑ tassijjhati4.

36. AnÈyatana5 sÊlassa, anÈyatana5 sevino. Na nibbindiyakÈrissa, sammadattho vipaccati.

37. AjjhattaÒca payuttassa, tathÈyatanasevino. AnibbindiyakÈrissa, sammadattho vipaccati.

38. Yogappayogasa~khÈtaÑ, sambhatassÈnurakkhaÓaÑ. TÈni tvaÑ tÈta sevassu, mÈ akammÈya randhayi. AkammunÈ hi dummedho, naÄÈgÈraÑva sÊdati.

39. DhammaÑ cara mahÈrÈja, mÈtÈpit|su khattiya. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

40. DhammaÑ cara mahÈrÈja, puttadÈresu khattiya. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

41. DhammaÑ cara mahÈrÈja, mittÈmaccesu khattiya. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

42. DhammaÑ cara mahÈrÈja, vÈhanesu balesu ca. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi. ______________________________________________________________ 1. PaÒÒÈ sutavinicchinÊ (SyÈ, I) 2. VaddhanÊ (I) 3. Yo dhammaÒca vibhÈgaÒÒ| (I) 4. PhalaÑ tassa samijjhati (Ka) 5. NÈ’nÈyatana (I)


43. DhammaÑ cara mahÈrÈja, gÈmesu nigamesu ca -pa-. 44. DhammaÑ cara mahÈraja, raÔÔhesu1 janapadesu ca -pa-. 45. DhammaÑ cara mahÈrÈja, samaÓa2 brÈhmaÓesu ca -pa-. 46. DhammaÑ cara mahÈrÈja, migapakkhÊsu khattiya. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi. 47. DhammaÑ cara mahÈrÈja, dhammo ciÓÓo sukhÈvaho3. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi. 48. DhammaÑ cara mahÈrÈja, sa-indÈ4 devÈ sabrahmakÈ. SuciÓÓena divaÑ pattÈ, mÈ dhammaÑ rÈja pÈmado5. 49. Tattheva te6 vattapadÈ, esÈva7 anusÈsanÊ. SappaÒÒasevÊ kalyÈÓÊ, samattaÑ sÈma8 taÑ vid|ti.

TesakuÓajÈtakaÑ paÔhamaÑ.

522. Sarabha~gajÈtaka (2)

50. Ala~katÈ kuÓÉalino suvatthÈ, VeÄuriyamuttÈtharukhaggabandhÈ9. RathesabhÈ tiÔÔhatha ke nu tumhe, KathaÑ vo jÈnanti manussaloke. 51. AhamaÔÔhako bhÊmaratho panÈyaÑ, KÈli~garÈjÈ pana uggatoyaÑ10. SusaÒÒatÈnaÑ isÊnaÑ11 dassanÈya, IdhÈgatÈ pucchitÈyemha paÒhe. ______________________________________________________________ 1. RaÔÔhe (I) 2. SamaÓe (SyÈ, Ka) 3. Dhammo suciÓÓo sukhamÈvahati (Ka) 4. Indho (I), sindÈ (Ka) 5. PamÈdo (I, Ka) 6. Vete (I) 7. EsÈ ca (I) 8. SÈmaÑ (Ka) 9. BaddhÈ (I) 10. Uggato ayaÑ (I), uggatÈyaÑ (Ka) 11. SusaÒÒatÈnisinaÑ (I)

JÈtakapÈÄi 6

52. VehÈyasaÑ tiÔÔhasi1 antalikkhe, Pathaddhuno pannaraseva cando. PucchÈmi taÑ yakkha mahÈnubhÈva, KathaÑ taÑ jÈnanti manussaloke. 53. YamÈhu devesu “SujampatÊ”ti, “MaghavÈ”ti taÑ Èhu manussaloke. Sa devarÈjÈ idamajja patto, SusaÒÒatÈnaÑ isÊnaÑ dassanÈya. 54. D|re sutÈ no isayo samÈgatÈ, MahiddhikÈ iddhiguÓ|papannÈ. VandÈmi te ayire pasannacitto, Ye jÊvalokettha manussaseÔÔhÈ. 55. Gandho isÊnaÑ ciradikkhitÈnaÑ2, KÈyÈ cuto gacchati mÈlutena. Ito paÔikkamma sahassanetta, Gandho isÊnaÑ asuci devarÈja. 56. Gandho isÊnaÑ ciradikkhitÈnaÑ, KÈyÈ cuto gacchatu mÈlutena. VicitrapupphaÑ surabhiÑ va mÈlaÑ. GandhaÒca etaÑ pÈÔika~khÈma bhante. Na hettha devÈ paÔikk|lasaÒÒino. 57. Purindado bh|tapatÊ yasassÊ, DevÈnamindo Sakko3 MaghavÈ Sujampati. Sa devarÈjÈ asuragaÓappamaddano, OkÈsamÈka~khati paÒha pucchituÑ. 58. Ko ne’vi’mesaÑ idha paÓÉitÈnaÑ, PaÒhe puÔÔho nipuÓe byÈkarissati. TiÓÓaÒca raÒÒaÑ manujÈdhipÈnaÑ, DevÈnamindassa ca VÈsavassa. ______________________________________________________________ 1. TiÔÔhati (I) 2. DakkhitÈnaÑ (SyÈ, I) 3. IdaÑ padaÑ natthi (SÊ-SyÈ-I-potthakesu.)


59. AyaÑ isi1 Sarabha~go tapassÊ2, Yato jÈto virato methunasmÈ. Œceraputto3 suvinÊtar|po, So nesaÑ paÒhÈni viyÈkarissati. 60. KoÓÉaÒÒa paÒhÈni viyÈkarohi, YÈcanti taÑ isayo sÈdhur|pÈ. KoÓÉaÒÒa eso manujesu dhammo, YaÑ vuddha4 mÈgacchati esa bhÈro. 61. KatÈvakÈsÈ pucchantu bhonto, YaÑ kiÒci paÒhaÑ manasÈbhipatthitaÑ. AhaÑ hi taÑ taÑ vo viyÈkarissaÑ, ©atvÈ sayaÑ lokamimaÑ paraÒca. 62. Tato ca MaghavÈ Sakko, atthadassÊ Purindado. Apucchi paÔhamaÑ paÒhaÑ, yaÒcÈsi abhipatthitaÑ. 63. KiÑ s| vadhitvÈ na kadÈci socati, KissappahÈnaÑ isayo vaÓÓayanti. KassÊdha vuttaÑ pharusaÑ khametha, AkkhÈhi me KoÓÉaÒÒa etamatthaÑ. 64. KodhaÑ vadhitvÈ na kadÈci socati, MakkhappahÈnaÑ isayo vaÓÓayanti. SabbesaÑ vuttaÑ pharusaÑ khametha, EtaÑ khantiÑ uttamamÈhu santo. 65. SakkÈ ubhinnaÑ5 vacanaÑ titikkhituÑ, Sadisassa vÈ seÔÔhatarassa6 vÈpi. KathaÑ nu hÊnassa vaco khametha, AkkhÈhi me KoÓÉaÒÒa etamatthaÑ. ______________________________________________________________ 1. IsÊ (SÊ, I) 2. YasassÊ (SÊ) 3. Œcariyaputto (I, Ka) 4. Vaddha (I), buddha (Ka) 5. Hi dvinnaÑ (I) 6. SeÔÔhanarassa (I)

JÈtakapÈÄi 8

66. BhayÈ hi seÔÔhassa vaco khametha, SÈrambhahet| pana sÈdisassa. Yo cÊdha hÊnassa vaco khametha, EtaÑ khantiÑ uttamamÈhu santo. 67. KathaÑ vijaÒÒÈ catupatthar|paÑ1, SeÔÔhaÑ sarikkhaÑ athavÈpi hÊnaÑ. Vir|par|pena caranti santo, TasmÈ hi sabbesaÑ vaco khametha. 68. Na hetamatthaÑ mahatÊpi senÈ, SarÈjikÈ yujjhamÈnÈ labhetha. YaÑ khantimÈ sappuriso labhetha, KhantÊbalass|pasamanti verÈ. 69. SubhÈsitaÑ te anumodiyÈna, AÒÒaÑ taÑ pucchÈmi tadi~gha br|hi. YathÈ ahuÑ2 DaÓÉakÊ NÈÄikero3, Athajjuno KalÈbu cÈpi rÈjÈ. TesaÑ gatiÑ br|hi supÈpakamminaÑ, Katth|papannÈ isinaÑ viheÔhakÈ. 70. KisaÑ hi4 VacchaÑ avakiriya DaÓÉakÊ, Ucchinnam|lo sajano saraÔÔho. KukkuÄanÈme nirayamhi paccati, Tassa phuli~gÈni patanti kÈye. 71. Yo saÒÒate pabbajite aheÔhayi5, DhammaÑ bhaÓante samaÓe ad|sake. TaÑ NÈÄikeraÑ sunakhÈ parattha, Sa~gamma khÈdanti viphandamÈnaÑ. ______________________________________________________________ 1. CatumaÔÔhar|paÑ (SyÈ, I) 2. Ah| (SÊ, SyÈ, I) 3. NÈÄikÊro (SÊ, SyÈ, I) 4. KisaÑpi (I) 5. AvaÒjasi (I)


72. Athajjuno niraye sattis|le, AvaÑsiro patito uddhaÑpÈdo1. A~gÊrasaÑ GotamaÑ heÔhayitvÈ, KhantiÑ tapassiÑ cirabrahmacÈriÑ. 73. Yo khaÓÉaso pabbajitaÑ achedayi, KhantiÑ vadantaÑ samaÓaÑ ad|sakaÑ. KalÈbu’vÊciÑ upapajja paccati, MahÈpatÈpaÑ2 kaÔukaÑ bhayÈnakaÑ. 74. EtÈni sutvÈ nirayÈni paÓÉito, AÒÒÈni pÈpiÔÔhatarÈni cettha. DhammaÑ care samaÓabrÈhmaÓesu, EvaÑkaro saggamupeti ÔhÈnaÑ. 75. SubhÈsitaÑ te anumodiyÈna, AÒÒaÑ taÑ pucchÈmi tadi~gha br|hi. KathaÑvidhaÑ sÊlavantaÑ vadanti, KathaÑvidhaÑ paÒÒavantaÑ vadanti. KathaÑvidhaÑ sappurisaÑ vadanti, KathaÑvidhaÑ no siri no jahÈti. 76. KÈyena vÈcÈya ca yo’dha3 saÒÒato, ManasÈ ca kiÒci na karoti pÈpaÑ. Na attahet| alikaÑ bhaÓeti4, TathÈvidhaÑ sÊlavantaÑ vadanti. 77. GambhÊrapaÒhaÑ manasÈbhicintayaÑ5, NÈccÈhitaÑ kamma karoti luddaÑ. KÈlÈgataÑ6 atthapadaÑ na riÒcati, TathÈvidhaÑ paÒÒavantaÑ vadanti. ______________________________________________________________ 1. UddhapÈdo (SyÈ), addhapÈdo (I) 2. MahÈbhitÈpaÑ (I) 3. Yo ca (I) 4. BhaÓÈti (SÊ, SyÈ, I) 5. ManasÈ vicintayaÑ (SÊ) 6. KÈlÈbhataÑ (I)

JÈtakapÈÄi 10

78. Yo ve kataÒÒ| katavedi dhÊro, KalyÈÓamitto daÄhabhatti ca hoti. Dukhitassa sakkacca karoti kiccaÑ, TathÈvidhaÑ sappurisaÑ vadanti. 79. Etehi sabbehi guÓehupeto, Saddho mud| saÑvibhÈgÊ vadaÒÒ|. Sa~gÈhakaÑ sakhilaÑ saÓhavÈcaÑ, TathÈvidhaÑ no siri no jahÈti. 80. SubhÈsitaÑ te anumodiyÈna, AÒÒaÑ taÑ pucchÈmi tadi~gha br|hi. SÊlaÑ siriÒcÈpi sataÒca dhammaÑ, PaÒÒaÒca kaÑ seÔÔhataraÑ vadanti. 81. PaÒÒÈ hi seÔÔhÈ kusalÈ vadanti, NakkhattarÈjÈriva tÈrakÈnaÑ. SÊlaÑ sÊrÊ cÈpi sataÒca dhammo1, AnvÈyikÈ paÒÒavato bhavanti. 82. SubhÈsitaÑ te anumodiyÈna, AÒÒaÑ taÑ pucchÈmi tadi~gha br|hi. KathaÑkaro kintikaro kimÈcaraÑ, KiÑ sevamÈno labhatÊdha paÒÒaÑ. PaÒÒÈya dÈni paÔipadaÑ2 vadehi, KathaÑkaro paÒÒavÈ hoti macco. 83. Sevetha vuddhe nipuÓe bahussute, UggÈhako ca paripucchako siyÈ. SuÓeyya sakkacca subhÈsitÈni, EvaÑkaro paÒÒavÈ hoti macco. ______________________________________________________________ 1. DhammÈ (I) 2. DÈnippaÔipaÑ (Ka)


84. Sa paÒÒavÈ kÈmaguÓe avekkhati, Aniccato dukkhato rogato ca. EvaÑ vipassÊ pajahÈti chandaÑ, Dukkhesu kÈmesu mahabbhayesu. 85. Sa vÊtarÈgo pavineyya dosaÑ, MettaÑ1 cittaÑ bhÈvaye2 appamÈÓa. Sabbesu bh|tesu nidhÈya daÓÉaÑ, Anindito brahmamupeti ÔhÈnaÑ. 86. MahatthiyaÑ3 ÈgamanaÑ ahosi, TavamaÔÔhakÈ4 BhÊmarathassa cÈpi. KÈli~garÈjassa ca uggatassa, Sabbesa vo kÈmarÈgo pahÊno. 87. EvametaÑ paracittavedi, Sabbesa no kÈmarÈgo pahÊno. Karohi okÈsamanuggahÈya, YathÈ gatiÑ te abhisambhavema. 88. Karomi okÈsamanuggahÈya, TathÈ hi vo kÈmarÈgo pahÊno. PharÈtha kÈyaÑ vipulÈya pÊtiyÈ, YathÈ gatiÑ me abhisambhavetha. 89. SabbaÑ karissÈma tavÈnusÈsaniÑ, YaÑ yaÑ tuvaÑ vakkhasi bh|ripaÒÒa. PharÈma kÈyaÑ vipulÈya pÊtiyÈ, YathÈ gatiÑ te abhisambhavema. 90. KatÈya5 Vacchassa kisassa p|jÈ, Gacchantu bhonto isayo sÈdhur|pÈ. JhÈne ratÈ hotha sadÈ samÈhitÈ, EsÈ ratÊ pabbajitassa seÔÔhÈ. ______________________________________________________________ 1. Metta (SyÈ, Ka) 2. BhÈveyya (SÊ, SyÈ, Ka) 3. MahiddhiyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 4. MaÔÔhaka (SÊ, SyÈ, Ka) 5. KatÈyaÑ (SÊ, I)

JÈtakapÈÄi 12

91. SutvÈna gÈthÈ paramatthasaÑhitÈ, SubhÈsitÈ isinÈ paÓÉitena. Te vedajÈtÈ anumodamÈnÈ, PakkÈmu1 devÈ devapuraÑ yasassino. 92. GÈthÈ imÈ atthavatÊ subyaÒjanÈ, SubhÈsitÈ isinÈ paÓÉitena. Yo kocimÈ aÔÔhikatvÈ2 suÓeyya, Labhetha pubbÈpariyaÑ visesaÑ. LaddhÈna pubbÈpariyaÑ visesaÑ, AdassanaÑ maccurÈjassa gacche. 93. SÈlissaro SÈriputto, MeÓÉissaro ca Kassapo. Pabbato Anuruddho ca, KaccÈyano ca Devalo3. 94. Anusisso ca Œnando, Kisavaccho ca Kolito. NÈrado UdÈyitthero4, parisÈ BuddhaparisÈ. Sarabha~go LokanÈtho, evaÑ dhÈretha jÈtakanti.

Sarabha~gajÈtakaÑ dutiyaÑ.

523. AlambusÈjÈtaka (3)

95. Atha bravi brahÈ Indo, Vatrabh| jayataÑ pitÈ. DevakaÒÒaÑ parÈbhetvÈ, SudhammÈyaÑ AlambusaÑ. 96. Misse devÈ taÑ yÈcanti, TÈvatiÑsÈ sa-indakÈ. Isippalobhane5 gaccha, Isisi~gaÑ Alambuse. 97. PurÈyaÑ amhe acceti6, vattavÈ7 brahmacariyavÈ. NibbÈnÈbhirato vuddho8, tassa maggÈni Èvara. 98. DevarÈja kimeva tvaÑ, mameva tuvaÑ sikkhasi. Isippalobhane5 gaccha, santi aÒÒÈpi accharÈ. ______________________________________________________________ 1. Pakkamu (Ka) 2. AÔÔhiÑ katvÈ (Ka) 3. Devilo (SyÈ, Ka) 4. NÈrado PuÓÓo MantÈnÊputto (SÊ) 5. Isipalobhike (SÊ, SyÈ), isiÑ palobhike (I) 6. NÈcceti (SyÈ, Ka) 7. VatavÈ (SÊ, SyÈ, I) 8. Vaddho (I), Buddho (SyÈ, Ka)


99. MÈdisiyo pavarÈ ceva, asoke Nandane vane. TÈsampi hotu pariyÈyo, tÈpi yantu palobhanÈ1.

100. AddhÈ hi saccaÑ bhaÓasi, santi aÒÒÈpi accharÈ. TÈdisiyo pavarÈ ceva, asoke Nandane vane.

101. Na tÈ evaÑ pajÈnanti, pÈricariyaÑ pumaÑ gatÈ. YÈdisaÑ tvaÑ pajÈnÈsi, nÈri sabba~gasobhane.

102. Tvameva gaccha kalyÈÓi, itthÊnaÑ pavarÈ casi. Taveva vaÓÓar|pena, savasamÈnayissasi2.

103. Na vÈhaÑ na gamissÈmi, devarÈjena pesitÈ. Vibhemi cetaÑ ÈsÈduÑ, uggatejo hi brÈhmaÓo.

104. Aneke nirayaÑ pattÈ, isimÈsÈdiyÈ janÈ. ŒpannÈ mohasaÑsÈraÑ, tasmÈ lomÈni haÑsaye.

105. IdaÑ vatvÈna pakkÈmi, accharÈ kÈmavaÓÓinÊ. MissÈ missitu3 micchantÊ, Isisi~gaÑ AlambusÈ.

106. SÈ ca taÑ vanamogayha, Isisi~gena rakkhitaÑ. BimbajÈlakasaÒchannaÑ, samantÈ addhayojanaÑ.

107. PÈtova pÈtarÈsamhi, udaÓhasamayaÑ4 pati. AggiÔÔhaÑ parimajjantaÑ, Isisi~gaÑ upÈgami.

108. KÈ nu vijjurivÈbhÈsi, osadhÊ viya tÈrakÈ. VicittahatthÈbharaÓÈ5, ÈmuttamaÓikuÓÉalÈ6.

109. ŒdiccavaÓÓasa~kÈsÈ, hemacandanagandhinÊ. SaÒÒat|r| mahÈmÈyÈ, kumÈrÊ cÈrudassanÈ.

110. VilaggÈ7 mudukÈ suddhÈ, pÈdÈ te suppatiÔÔhitÈ. GamanÈ kÈmanÊyÈ8 te, harantiyeva me mano. ______________________________________________________________ 1. PalobhikÈ (SyÈ, I) 2. VasamÈnÈpayissasi (SyÈ), vasamÈnÈmayissasi (I), taÑ vasamÈnayissasi(Ka) 3. Missetu (SÊ, SyÈ, I) 4. UdayasamayaÑ (SyÈ), udantasamayaÑ (Ka) 5. VicittavatthÈbharaÓÈ (SÊ) 6. ŒmukkamaÓikuÓÉalÈ (?) 7. VilÈkÈ (SÊ, SyÈ, I) 8. KamanÈ kamanÊyÈ (SÊ, I)

JÈtakapÈÄi 14

111. AnupubbÈva te |r|, nÈganÈsasam|pamÈ. VimaÔÔhÈ tuyhaÑ sussoÓÊ, akkhassa phalakaÑ yathÈ.

112. Uppalasseva kiÒjakkhÈ, nÈbhi te sÈdhu saÓÔhitÈ. P|rÈ kaÓhaÒjanasseva, d|rato paÔidissati.

113. DuvidhÈ jÈtÈ urajÈ, avaÓÔÈ sÈdhupaccudÈ. PayodharÈ apatitÈ1, aÉÉhalÈbusamÈ thanÈ.

114. DÊghÈ kambutalÈbhÈsÈ, gÊvÈ eÓeyyakÈ yathÈ. PaÓÉarÈvaraÓÈ vaggu, catutthamanasannibhÈ.

115. UddhaggÈ ca adhaggÈ ca, dumaggaparimajjitÈ. DuvijÈ nelasambh|tÈ, dantÈ tava sudassanÈ.

116. ApaÓÉarÈ lohitantÈ, jiÒj|ka2 phalasannibhÈ. ŒyatÈ ca visÈlÈ ca, nettÈ tava sudassanÈ.

117. NÈtidÊghÈ susammaÔÔhÈ, kanakabyÈ3 samocitÈ. Uttama~garuhÈ tuyhaÑ, kesÈ candanagandhikÈ.

118. YÈvatÈ kasigorakkhÈ, vÈÓijÈnaÑ4 ca yÈ gati. IsÊnaÒca parakkantaÑ, saÒÒatÈnaÑ tapassinaÑ.

119. Na te samasamaÑ passe, asmiÑ pathavi5 maÓÉale. Ko vÈ tvaÑ kassa vÈ putto, kathaÑ jÈnemu taÑ mayaÑ.

120. Na paÒhakÈlo bhaddante, KassapevaÑ gate sati. Ehi samma ramissÈma, ubho asmÈkamassame. Ehi taÑ upag|hissaÑ6, ratÊnaÑ kusalo bhava.

121. IdaÑ vatvÈna pakkÈmi, accharÈ kÈmavaÓÓinÊ. MissÈ missitumicchantÊ, Isisi~gaÑ AlambusÈ.

122. So ca vegena nikkhamma, chetvÈ dandhaparakkamaÑ7. TamuttamÈsu veÓÊsu, ajjhappatto8 parÈmasi. ______________________________________________________________ 1. AppatÊtÈ (SÊ, SyÈ, I) 2. JiÒjuka (SÊ, SyÈ, I) 3. KanakaggÈ (I) 4. VaÓijÈnaÑ (I) 5. Puthuvi (I) 6. UpaguyhissaÑ (SyÈ) 7. DandhapadakkamaÑ (Ka) 8. AjjhÈpatto (I)


123. TamudÈvatta kalyÈÓÊ, palissaji susobhanÈ1. Cavitamhi2 brahmacariyÈ, yathÈ taÑ atha tositÈ.

124. ManasÈ agamÈ indaÑ, vasantaÑ Nandane vane. TassÈ sa~kappamaÒÒÈya, MaghavÈ devakuÒjaro.

125. Palla~kaÑ pahiÓÊ khippaÑ, sovaÓÓaÑ sopavÈhanaÑ. Sa-uttaracchadapaÒÒÈsaÑ, sahassapaÔiyatthataÑ3.

126. TamenaÑ tattha dhÈresi, ure katvÈna sobhanÈ. YathÈ ekamuhuttaÑva, tÊÓi vassÈni dhÈrayi.

127. Vimado tÊhi vassehi, pabujjhitvÈna brÈhmaÓo. AddasÈsi harita4 rukkhe, samantÈ aggiyÈyanaÑ.

128. NavapattavanaÑ phullaÑ, kokilaggaÓaghositaÑ. SamantÈ paviloketvÈ, rudaÑ ass|ni vattayi.

129. Na juhe na jape5 mante, aggihuttaÑ pahÈpitaÑ. Ko nu me pÈricariyÈya, pubbe cittaÑ palobhayi.

130. AraÒÒe me viharato, yo me tejÈ ha sambhutaÑ6. NÈnÈratnaparip|raÑ, nÈvaÑva gaÓhi aÓÓave.

131. AhaÑ te pÈricariyÈya, devarÈjena pesitÈ. AvadhiÑ7 cittaÑ cittena, pamÈdo8 tvaÑ na bujjhasi.

132. ImÈni kira maÑ tÈto, Kassapo anusÈsati. KamalÈsadisitthiyo9, tÈyo bujjhesi mÈÓava.

133. UregaÓÉÈyo bujjhesi, tÈyo bujjhesi mÈÓava. IccÈnusÈsi maÑ tÈto, yathÈ maÑ anukampako.

134. TassÈhaÑ vacanaÑ nÈkaÑ, pitu vuddhassa sÈsanaÑ. AraÒÒe nimmanussamhi, svajja jhÈyÈmi10 ekako. ______________________________________________________________ 1. SusobhaÓÊ (SyÈ, Ka) 2. Cavi tamhÈ (SyÈ, Ka) 3. PaÔikatthataÑ (SÊ) 4. HarÊ (I) 5. Jappe (Ka) 6. SambhataÑ (I) 7. AvadhÊ (SyÈ, I, Ka) 8. PamÈdÈ (SyÈ, I) 9. Sarisitthiyo (SyÈ, I) 10. SvÈjjajjhÈyÈmi (SÊ, I)

JÈtakapÈÄi 16

135. SohaÑ tathÈ karissÈmi, dhiratthu jÊvitena me. Puna vÈ tÈdiso hessaÑ, maraÓaÑ me bhavissati. 136. Tassa tejaÑ1 vÊriyaÒca, dhitiÑ2 ÒatvÈ avaÔÔhitaÑ3. SirasÈ aggahÊ pÈde, Isisi~gaÑ AlambusÈ. 137. MÈ me kujjha4 mahÈvÊra, mÈ me kujjha4 mahÈ-ise. MahÈ attho mayÈ ciÓÓo, tidasÈnaÑ yasassinaÑ. TayÈ saÑkampitaÑ Èsi, sabbaÑ devapuraÑ tadÈ. 138. TÈvatiÑsÈ ca ye devÈ, tidasÈnaÒca VÈsavo. TvaÒca bhadde sukhÊ hohi, gaccha kaÒÒe yathÈsukhaÑ. 139. Tassa pÈde gahetvÈna, katvÈ ca naÑ padakkhiÓaÑ. AÒjaliÑ paggahetvÈna, tamhÈ ÔhÈnÈ apakkami. 140. Yo ca tassÈsi palla~ko, sovaÓÓo sopavÈhano. Sa-uttaracchadapaÒÒÈso, sahassapaÔiyatthato. Tameva palla~kamÈruyha, agÈ devÈna santike. 141. Tamokkamiva ÈyantiÑ, jalantiÑ vijjutaÑ yathÈ. PatÊto sumano vitto, Devindo adadÈ varaÑ. 142. VaraÒce me ado sakka, sabbabh|tÈnamissara. NisippalobhikÈ5 gacche, etaÑ Sakka varaÑ vareti.

AlambusÈjÈtakaÑ tatiyaÑ.

524. Sa~khapÈlajÈtaka (4)

143. AriyÈvakÈsosi pasannanetto, MaÒÒe bhavaÑ pabbajito kulamhÈ. KathaÑ nu vittÈni pahÈya bhoge, Pabbaji nikkhamma gharÈ sapaÒÒa6. ______________________________________________________________ 1. TejaÒca (SÊ, I) 2. DhitiÒca (I) 3. SuvaÉÉhitaÑ (SÊ) 4. Kujjhi(I) 5. Na isipalobhikÈ (SyÈ), na isipalobhiyaÑ (I) 6. SapaÒÒo (SyÈ), sapaÒÒÈ (I)


144. SayaÑ vimÈnaÑ naradeva disvÈ, MahÈnubhÈvassa mahoragassa. DisvÈna puÒÒÈna mahÈvipÈkaÑ, SaddhÈya’haÑ pabbajitomhi rÈja. 145. Na kÈmakÈmÈ na bhayÈ na dosÈ, VÈcaÑ musÈ pabbajitÈ bhaÓanti. AkkhÈhi me pucchito etamatthaÑ, SutvÈna me jÈyihitippasÈdo. 146. VÈÓijja1 raÔÔhÈdhipa gacchamÈno, Pathe addasÈsimhi bhojaputte2. PavaddhakÈyaÑ uragaÑ mahantaÑ, ŒdÈya gacchante pamodamÈne. 147. SohaÑ samÈgamma janinda tehi, PahaÔÔhalomo avacamhi bhÊto. KuhiÑ ayaÑ nÊyati3 bhÊmakÈyo, NÈgena kiÑ kÈhatha bhojaputtÈ. 148. NÈgo ayaÑ nÊyati bhojanatthÈ4, PavaddhakÈyo urago mahanto. SÈduÒca th|laÒca muduÒca maÑsaÑ, Na tvaÑ rasaÒÒÈsi Videhaputta. 149. Ito mayaÑ gantvÈ sakaÑ niketaÑ5, ŒdÈya satthÈni vikopayitvÈ. MaÑsÈni bhokkhÈma6 pamodamÈnÈ, MayaÑ hi ve sattavo pannagÈnaÑ. 150. Sace ayaÑ nÊyati bhojanatthÈ, PavaddhakÈyo urago mahanto. DadÈmi vo balibaddÈni7 soÄasa, NÈgaÑ imaÑ muÒcatha bandhanasmÈ. ______________________________________________________________ 1. VaÓijja (I) 2. MilÈcaputte (SÊ, I) 3. Niyyati (Ka) 4. BhojanatthaÑ (SÊ, SyÈ, I) 5. NiketanaÑ (I) 6. BhakkhÈma (SyÈ) 7. BalivaddÈni (I)

JÈtakapÈÄi 18

151. AddhÈ hi no bhakkho ayaÑ manÈpo, Bah| ca no uragÈ bhuttapubbÈ1. Karoma te taÑ vacanaÑ AÄÈra2, MittaÑ ca no hohi Videhaputta. 152. TadÈssu te bandhanÈ mocayiÑsu, YaÑ natthuto paÔimokkassa pÈse. Mutto ca so bandhanÈ nÈgarÈjÈ, PakkÈmi pÈcÊnamukho muhuttaÑ. 153. GantvÈna pÈcÊnamukho muhuttaÑ, PuÓÓehi nettehi palokayÊ maÑ. TadÈ’ssa’haÑ piÔÔhito anvagacchiÑ, Dasa~guliÑ aÒjaliÑ paggahetvÈ. 154. Gaccheva kho tvaÑ taramÈnar|po, MÈ taÑ amittÈ punaragahesuÑ. Dukkho hi luddehi punÈ samÈgamo, AdassanaÑ bhojaputtÈna gaccha. 155. AgamÈsi so rahadaÑ vippasannaÑ, NÊlobhÈsaÑ ramaÓÊyaÑ sutitthaÑ. SamotataÑ3 jambuhi vetasÈhi, PÈvekkhi nittiÓÓabhayo patÊto. 156. So taÑ pavissa na cirassa nÈgo, Dibbena me pÈturahuÑ janinda. UpaÔÔhahÊ maÑ pitaraÑva putto, Hadaya~gamaÑ kaÓÓasukhaÑ bhaÓanto. ______________________________________________________________ 1. BahuÑ ca no urago bhuttapubbo (Ka) 2. ŒÄÈra (Ka) evamuparipi. 3. SamonataÑ (SyÈ, Ka)


157. TvaÑ mesi mÈtÈ ca pitÈ1 AÄÈra, Abbhantaro pÈÓadado sahÈyo. SakaÑ ca iddhiÑ paÔilÈbhakosmi2, AÄÈra passa me nivesanÈni. Pah|tabhakkhaÑ bahu-annapÈnaÑ, MasakkasÈraÑ viya VÈsavassa. 158. TaÑ bh|mibhÈgehi upetar|paÑ, AsakkharÈ ceva mud| subhÈ ca. NÊcattiÓÈ3 apparajÈ ca bh|mi, PÈsÈdikÈ yattha jahanti sokaÑ. 159. AnÈvakulÈ veÄuriy|panÊlÈ, CatuddisaÑ ambavanaÑ surammaÑ. PakkÈ ca pesÊ ca phalÈ suphullÈ, NiccotukÈ dhÈrayantÊ phalÈni. 160. TesaÑ vanÈnaÑ naradeva majjhe, NivesanaÑ bhassarasannikÈsaÑ. RajataggaÄaÑ sovaÓÓamayaÑ uÄÈraÑ, ObhÈsatÊ vijjurivantalikkhe. 161. MaÓÊmayÈ soÓÓamayÈ4 uÄÈrÈ, AnekacittÈ satataÑ sunimmitÈ. Parip|rÈ kaÒÒÈhi ala~katÈbhi, SuvaÓÓakÈy|radharÈhi rÈja. 162. So Sa~khapÈlo taramÈnar|po, PÈsÈdamÈruyha anomavaÓÓo. SahassathambhaÑ atulÈnubhÈvaÑ, Yatthassa bhariyÈ mahesÊ ahosi. ______________________________________________________________ 1. PitÈ ca (I) 2. PaÔilÈbhitosmi (I) 3. NÊcÈ tiÓÈ (SyÈ, I) 4. SovaÓÓamayÈ (SÊ, SyÈ, I)

JÈtakapÈÄi 20

163. EkÈ ca nÈrÊ taramÈnar|pÈ, ŒdÈya veÄuriyamayaÑ mahagghaÑ. SubhaÑ maÓiÑ jÈtimant|papannaÑ. AcoditÈ ÈsanamabbhihÈsi. 164. Tato maÑ urago hatthe gahetvÈ, NisÊdayÊ pÈmukha-ÈsanasmiÑ. IdamÈsanaÑ atra bhavaÑ nisÊdatu, BhavaÑ hi me aÒÒataro gar|naÑ. 165. AÒÒÈ ca nÈrÊ taramÈnar|pÈ, ŒdÈya vÈriÑ upasa~kamitvÈ. PÈdÈni pakkhÈlayÊ me janinda, BhariyÈva1 bhatt| patino piyassa. 166. AparÈ ca nÈrÊ taramÈnar|pÈ, Paggayha sovaÓÓamayÈya2 pÈtiyÈ. Anekas|paÑ vividhaÑ viyaÒjanaÑ, UpanÈmayÊ bhatta manuÒÒar|paÑ. 167. Turiyehi3 maÑ bhÈrata bhuttavantaÑ, UpaÔÔhahuÑ bhattu mano viditvÈ. TatuttariÑ4 maÑ nipatÊ mahantaÑ, Dibbehi kÈmehi anappakehi. 168. BhariyÈ mametÈ tisatÈ AÄÈra, SabbattamajjhÈ padumuttarÈbhÈ. AÄÈra etÈ’ssu te kÈmakÈrÈ, DadÈmi te tÈ paricÈrayassu. 169. SaÑvaccharaÑ dibbarasÈnubhutvÈ, TadÈ’ssu’haÑ5 uttarimajjhabhÈsiÑ6. NÈgassidaÑ kinti kathaÒca laddhaÑ, KathajjhagamÈsi vimÈnaseÔÔhaÑ. ______________________________________________________________ 1. BhariyÈ ca (I) 2. SovaÓÓamayÈ (I) 3. T|riyehi (Ka) 4. TaduttariÑ (Ka) 5. TadassahaÑ (I) 6. Uttari paccabhÈsiÑ (SÊ, SyÈ), uttariÑ paccabhÈsiÑ (I)


170. AdhiccaladdhaÑ pariÓÈmajaÑ te, SayaÑkataÑ udÈhu devehi dinnaÑ. PucchÈmi taÑ1 nÈgarÈje’tamatthaÑ, KathajjhagamÈsi vimÈnaseÔÔhaÑ. 171. NÈdhiccaladdhaÑ na pariÓÈmajaÑ me, Na sayaÑkataÑ nÈpi devehi dinnaÑ. Sakehi kammehi apÈpakehi, PuÒÒehi me laddhamidaÑ vimÈnaÑ. 172. KiÑ te vataÑ kiÑ pana brahmacariyaÑ, Kissa suciÓÓassa ayaÑ vipÈko. AkkhÈhi me nÈgarÈje’tamatthaÑ, KathaÑ nu te laddhamidaÑ vimÈnaÑ. 173. RÈjÈ ahosiÑ MagadhÈnamissaro, Duyyodhano nÈma mahÈnubhÈvo. So ittaraÑ jÊvitaÑ saÑviditvÈ, AsassataÑ vipariÓÈmadhammaÑ. 174. AnnaÒca pÈnaÒca pasannacitto, Sakkacca dÈnaÑ vipulaÑ adÈsiÑ2. OpÈnabh|taÑ me gharaÑ tadÈsi, SantappitÈ samaÓabrÈhmaÓÈ ca. 175. 3 MÈlaÒca gandhaÒca vilepanaÒca, PadÊpiyaÑ4 yÈnamupassayaÒca. AcchÈdanaÑ seyyamathannapÈnaÑ, Sakkacca dÈnÈni adamha tattha3. ______________________________________________________________ 1. Te (I) 2. AdÈsi (I) 3-3. AyaÑ gÈthÈ I-potthake natthi. 4. ...padÊpayaÑ (SyÈ, Ka)

JÈtakapÈÄi 22

176. TaÑ me vataÑ taÑ pana brahmacariyaÑ, Tassa suciÓÓassa ayaÑ vipÈko. Teneva me laddhamidaÑ vimÈnaÑ, Pah|tabhakkhaÑ bahu-annapÈnaÑ. Naccehi gÊtehi cupetar|paÑ, CiraÔÔhitikaÑ na ca sassatÈ’yaÑ. 177. AppÈnubhÈvÈ taÑ mahÈnubhÈvaÑ, TejassinaÑ hanti atejavanto. Kimeva dÈÔhÈvudha kiÑ paÔicca, Hatthatta1 mÈgacchi vanibbakÈnaÑ2. 178. BhayaÑ nu te anvagataÑ mahantaÑ, Tejo nu te nÈnvagaÑ dantam|laÑ. Kimeva dÈÔhÈvudha kiÑ paÔicca, KilesamÈpajji vanibbakÈnaÑ. 179. Na me bhayaÑ anvagataÑ mahantaÑ. Tejo na sakkÈ mama tehi hantuÑ3. SataÒca dhammÈni sukittitÈni, SamuddavelÈva duraccayÈni. 180. CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ AÄÈra, UposathaÑ niccamupÈvasÈmi. AthÈgamuÑ soÄasa bhojaputtÈ, RajjuÑ gahetvÈna daÄhaÒca pÈsaÑ. 181. BhetvÈna nÈsaÑ atikassa4 rajjuÑ, NayiÑsu maÑ samparigayha luddÈ. EtÈdisaÑ dukkhamahaÑ titikkhaÑ5, UposathaÑ appaÔikopayanto. ______________________________________________________________ 1. Hatthattha (SÊ, SyÈ, I) 2. VaÓibbakÈnaÑ (SÊ) 3. TebhihantuÑ (SyÈ, Ka) 4. Antakassa (Ka) 5. TitikkhiÑ (I)


182. EkÈyane taÑ pathe addasaÑsu, Balena vaÓÓena cupetar|paÑ. SiriyÈ paÒÒÈya ca bhÈvitosi, KiÑ patthayaÑ1 nÈga tapo karosi.

183. Na puttahet| na dhanassa hetu, Na Èyuno cÈpi AÄÈra hetu. ManussayoniÑ abhipatthayÈno, TasmÈ parakkamma tapo karomi.

184. TvaÑ lohitakkho vihatantaraÑso, Ala~kato kappitakesamassu. Surosito lohitacandanena, GandhabbarÈjÈva disÈ pabhÈsasi2.

185. Deviddhipattosi mahÈnubhÈvo, Sabbehi kÈmehi sama~gibh|to. PucchÈmi taÑ nÈgarÈje’tamatthaÑ, Seyyo ito kena manussaloko.

186. AÄÈra nÈÒÒatra manussalokÈ, SuddhÊ va saÑvijjati saÑyamo vÈ. AhaÒca laddhÈna manussayoniÑ, KÈhÈmi jÈtimaraÓassa antaÑ.

187. SaÑvaccharo me vasato3 tavantike, Annena pÈnena upaÔÔhitosmi. ŒmantayitvÈna palemi nÈga, Cirappavutthosmi4 ahaÑ janinda.

188. PuttÈ ca dÈrÈ anujÊvino ca5, NiccÈnusiÔÔhÈ upatiÔÔhathetaÑ. Kaccinnu taÑ nÈbhisapittha6 koci, PiyaÑ hi me dassanaÑ tuyhaÑ7 AÄÈra. ______________________________________________________________ 1. KimatthiyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. PabhÈsi (Ka) 3. Vusito (I) 4. Cirappavuttho asmi (I) cirappavuÔÔhosmi (SÊ, SyÈ) 5. Ca’nujÊvino (SÊ, I) 6. NÈbhisaÑsittha (SyÈ, I) 7. Tuyha (I)

JÈtakapÈÄi 24

189. YathÈpi mÈt| ca pit| agÈre, Putto piyo paÔivihito vaseyya1. Tatopi mayhaÑ idhameva seyyo, CittaÑ hi te nÈga mayÊ pasannaÑ. 190. MaÓÊ mamaÑ vijjati lohita~ko2, DhanÈharo maÓiratanaÑ uÄÈraÑ. ŒdÈya tvaÑ3 gaccha sakaÑ niketaÑ, LaddhÈ dhanaÑ taÑ maÓimossajassu. 191. DiÔÔhÈ mayÈ mÈnusakÈpi kÈmÈ, AsassatÈ vipariÓÈmadhammÈ. ŒdÊnavaÑ kÈmaguÓesu disvÈ, SaddhÈya’haÑ pabbajitomhi rÈja. 192. DumapphalÈnÊva patanti mÈÓavÈ, DaharÈ ca vuddhÈ ca sarÊrabhedÈ. Etampi disvÈ pabbajitomhi rÈja, ApaÓÓakaÑ sÈmaÒÒameva seyyo. 193. AddhÈ have sevitabbÈ sapaÒÒÈ, BahussutÈ ye bahuÔhÈnacintino. NÈgaÒca sutvÈna tavaÒca’ÄÈra, KÈhÈmi puÒÒÈni anappakÈni. 194. AddhÈ have sevitabbÈ sapaÒÒÈ, BahussutÈ ye bahuÔhÈnacintino. NÈgaÒca sutvÈna mamaÒca rÈja, Karohi puÒÒÈni anappakÈnÊti.

Sa~khapÈlajÈtakaÑ catutthaÑ. ______________________________________________________________ 1. Seyyo (I) 2. Lohita~go (Ka) 3. TaÑ (I)


525. C|ÄasutasomajÈtaka (5)

195. ŒmantayÈmi nigamaÑ, mittÈmacce parissaje1. SirasmiÑ palitaÑ jÈtaÑ, pabbajjaÑ dÈni roca’haÑ. 196. AbhuÑ me kathaÑ nu bhaÓasi, SallaÑ me deva urasi kappesi2. SattasatÈ te bhariyÈ, KathaÑ nu te tÈ bhavissanti. 197. PaÒÒÈyihinti etÈ, daharÈ aÒÒampi tÈ gamissanti. SaggaÑ cassa patthayÈno, tena ahaÑ pabbajissÈmi. 198. DulladdhaÑ me Èsi Sutasoma, Yassa te homa’haÑ mÈtÈ. YaÑ me vilapantiyÈ, Anapekkho pabbajasi deva. 199. DulladdhaÑ me Èsi Sutasoma, YaÑ taÑ ahaÑ vijÈyissaÑ. YaÑ me vilapantiyÈ, Anapekkho pabbajasi deva. 200. Ko nÈme’so dhammo, Sutasoma kÈ ca nÈma pabbajjÈ. YaÑ no amhe jiÓÓe, Anapekkho pabbajasi deva. 201. PuttÈpi tuyhaÑ bahavo, daharÈ appattayobbanÈ. MaÒj| tepi3 taÑ apassantÈ, maÒÒe dukkhaÑ nigacchanti. 202. Puttehi ca me etehi, Daharehi appattayobbanehi. MaÒj|hi sabbehipi tumhehi, Cirampi ÔhatvÈ vinÈsabhÈvo4. ______________________________________________________________ 1. PÈrisajje (SÊ, SyÈ) 2. Kampesi (I) 3. Te (SÊ, I) 4. VinÈbhÈvo (SÊ, SyÈ, I)

JÈtakapÈÄi 26

203. ChinnaÑ nu tuyhaÑ hadayaÑ, Adu te1 karuÓÈ ca natthi amhesu. YaÑ no vikandantiyo2, Anapekkho pabbajasi deva. 204. Na ca mayhaÑ chinnaÑ hadayaÑ, Atthi karuÓÈpi mayhaÑ tumhesu. SaggaÒca patthayÈno, Tena ahaÑ3 pabbajissÈmi. 205. DulladdhaÑ me Èsi, Sutasoma yassa te ahaÑ bhariyÈ. YaÑ me vilapantiyÈ, Anapekkho pabbajasi deva. 206. DulladdhaÑ me Èsi, Sutasoma yassa te ahaÑ bhariyÈ. YaÑ me kucchipaÔisandhiÑ4, Anapekkho pabbajasi deva. 207. Paripakko me gabbho, Kucchigato yÈva naÑ vijÈyÈmi. MÈhaÑ ekÈ vidhavÈ, PacchÈ dukkhÈni addakkhiÑ. 208. Paripakko te gabbho, Kucchigato i~gha tvaÑ5 vijÈyassu. PuttaÑ anomavaÓÓaÑ, TaÑ hitvÈ pabbajissÈmi. 209. MÈ tvaÑ Cande rudi, MÈ soci vanatimiramattakkhi. Œroha varapÈsÈdaÑ6, Anapekkho ahaÑ gamissÈmi. ______________________________________________________________ 1. Œdu (SÊ, I), Èd| (SyÈ) 2. Vikkandantiyo (SÊ) 3. TenÈhaÑ (SÊ, SyÈ), tenamahaÑ (I) 4. MaÑ kucchimatiÑ santiÑ (I) 5. Tva (SÊ), naÑ (I) 6. Ca pÈsÈdaÑ (I)


210. Ko taÑ amma kopesi, KiÑ rodasi pekkhasi ca maÑ bÈÄhaÑ. KaÑ avajjhaÑ ghÈtemi1, ©ÈtÊnaÑ udikkhamÈnÈnaÑ. 211. Na hi so sakkÈ hantuÑ, VijitÈvÊ2 yo maÑ tÈta kopesi. PitÈ te maÑ tÈta avaca, Anapekkho ahaÑ gamissÈmi. 212. YotaÑ pubbe niyyÈmi, UyyÈnaÑ mattakuÒjare ca yodhemi. Sutasome pabbajite, KathaÑ nu dÈni karissÈmi. 213. MÈtucca3 me rudantyÈ4, JeÔÔhassa ca bhÈtuno akÈmassa. Hatthepi te gahessaÑ, Na hi gacchasi5 no akÈmÈnaÑ. 214. UÔÔhehi tvaÑ dhÈti, ImaÑ kumÈraÑ ramehi aÒÒattha. MÈ me paripanthamakÈsi6, SaggaÑ mama patthayÈnassa. 215. YaÑ n|nimaÑ dadeyyaÑ7 pabha~karaÑ, Ko nu me iminÈttho8. Sutassome pabbajite, KiÑ nu menaÑ karissÈmi. ______________________________________________________________ 1. GhÈtemi kaÑ avajjhaÑ (I), taÑ avajjhaÑ ghÈtemi (Ka) 2. JÊvitÈvÊ (I) 3. MÈtu ca (SÊ, SyÈ) 4. RudatyÈ (I) 5. GaÒchisi (I) 6. MakÈ (SÊ, I) 7. JaheyyaÑ (I) 8. Ko nu me iminÈ attho (SÊ, SyÈ), ko nu me nattho (I)

JÈtakapÈÄi 28

216. Koso ca tuyhaÑ vipulo, KoÔÔhÈgÈraÒca tuyhaÑ parip|raÑ. PathavÊ ca tuyhaÑ vijitÈ, Ramassu mÈ pabbaji1 deva. 217. Koso ca mayhaÑ vipulo, KoÔÔhÈgÈraÒca mayhaÑ parip|raÑ. PathavÊ ca mayhaÑ vijitÈ, TaÑ hitvÈ pabbajissÈmi. 218. Mayhampi dhanaÑ pah|taÑ, sa~khÈtuÑ2 nopi deva sakkomi. TaÑ te dadÈmi sabbampi3, ramassu mÈ pabbaji deva. 219. JÈnÈmi4 dhanaÑ pah|taÑ, Kulavaddhana p|jito tayÈ ca’smi. SaggaÒca patthayÈno, tena ahaÑ pabbajissÈmi. 220. UkkaÓÔhitosmi bÈÄhaÑ, arati maÑ Somadatta Èvisati5. BahukÈpi6 me antarÈyÈ, ajjevÈhaÑ pabbajissÈmi. 221. IdaÑ ca tuyhaÑ rucitaÑ, Sutasoma ajjeva dÈni tvaÑ pabbaja. AhaÑpi pabbajissÈmi, na ussahe tayÈ vinÈ ahaÑ ÔhÈtuÑ. 222. Na hi sakkÈ pabbajituÑ, nagare na hi paccati janapade ca. Sutasome pabbajite, kathaÑ nu dÈni karissÈma. 223. UpanÊyatidaÑ maÒÒe, parittaÑ udakaÑva ca~kavÈramhi. EvaÑ suparittake jÊvite, na ca pamajjituÑ kÈlo. 224. UpanÊyatidaÑ maÒÒe, parittaÑ udakaÑva ca~kavÈramhi. EvaÑ suparittake jÊvite, andhabÈlÈ7 pamajjanti. 225. Te vaÉÉhayanti nirayaÑ, tiracchÈnayoniÒca pettivisayaÒca. TaÓhÈya bandhanabaddhÈ, vaÉÉhenti asurakÈyaÑ. ______________________________________________________________ 1. Pabbajassu (SÊ), pabbaja (I) 2. Sa~khyÈtuÑ (SÊ) 3. TaÑ deva te dadÈmi sabbampi (SÊ), taÑ te dadÈmi sabbaÑ (I) 4. JÈnÈmi te (SÊ, SyÈ) 5. ŒvÊsati (Ka) 6. BahukÈ hi (SÊ, SyÈ) 7. Atha bÈlÈ (SÊ, SyÈ, I)


226. �haÒÒate rajaggaÑ, avid|re Pubbakamhi ca1 pÈsÈde. MaÒÒe no kesÈ chinnÈ, yasassino dhammarÈjassa.

227. Ayamassa pÈsÈdo, sovaÓÓa2 pupphamÈlyavÊtikiÓÓo. Yahi3 manuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo itthÈgÈrehi.

228. Ayamassa pÈsÈdo, sovaÓÓapupphamÈlyavÊtikiÓÓo. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo ÒÈtisa~ghena.

229. Idamassa k|ÔÈgÈraÑ, sovaÓÓa4 pupphamÈlyÈvÊtikiÓÓaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo itthÈgÈrehi.

230. Idamassa k|ÔÈgÈraÑ, sovaÓÓa4 pupphamÈlyavÊtikiÓÓaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo ÒÈtisa~ghena.

231. Ayamassa asokavanikÈ, supupphitÈ sabbakÈlikÈ rammÈ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo itthÈgÈrehi.

232. Ayamassa asokavanikÈ, supupphitÈ sabbakÈlikÈ rammÈ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo ÒÈtisa~ghena.

233. Idamassa uyyÈnaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo itthÈgÈrehi.

234. Idamassa uyyÈnaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo ÒÈtisa~ghena.

235. Idamassa kaÓikÈravanaÑ, supupphitaÑ sabbÈkÈlikaÑ rammaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo itthÈgÈrehi.

236. Idamassa kaÓikÈravanaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo ÒÈtisa~ghena.

237. Idamassa pÈÔalivanaÑ5, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo itthÈgÈrehi.

238. Idamassa pÈÔalivanaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo ÒÈtisa~ghena. ______________________________________________________________ 1. Pupphakamhi ca (SÊ, I) 2. So vaÓÓo (I) 3. Yamhi (I) 4. SovaÓÓaÑ (I) 5. PÈÔalÊvanaÑ (SÊ)

JÈtakapÈÄi 30

239. Idamassa ambavanaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo itthÈgÈrehi. 240. Idamassa ambavanaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo ÒÈtisa~ghena. 241. Ayamassa pokkharaÓÊ, saÒchannÈ aÓÉajehi vÊtikiÓÓÈ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo itthÈgÈrehi. 242. Ayamassa pokkharaÓÊ, saÒchannÈ aÓÉajehi vÊtikiÓÓÈ. Yahimanuvicari rÈjÈ, parikiÓÓo ÒÈtisa~ghena. 243. RÈjÈ vo kho1 pabbajito, Sutasomo rajjaÑ imaÑ pahatvÈna2. KÈsÈyavatthavasano, nÈgova ekako3 carati. 244. MÈssu pubbe ratikÊÄitÈni, hasitÈni ca anussarittha4. MÈ vo kÈmÈ haniÑsu, rammaÑ hi5 SudassanaÑ6 nagaraÑ. 245. MettacittaÒca7 bhÈvetha, appamÈÓaÑ divÈ ca ratto ca. Agacchittha8 devapuraÑ, ÈvÈsaÑ puÒÒakamminanti9. (3219)

C|ÄasutasomajÈtakaÑ paÒcamaÑ.

CattÈlÊsanipÈtaÑ niÔÔhitaÑ.

TassuddÈnaÑ

SuvapaÓÉitajambuka KuÓÉalino, VarakaÒÒamalambusajÈtakaÑ ca. Pavaruttamasa~khasirÊvhayako, Sutasoma-arindhamarÈjavaro. ______________________________________________________________ 1. RÈjÈ kho (SÊ, SyÈ, I) 2. PahantvÈna (SyÈ, Ka) 3. Ekakova (SÊ) 4. Anussarittho (I) 5. SurammaÒhi (SyÈ, Ka) 6. SudassanaÑ nÈma (SÊ) 7. MettaÒca (I) 8. Atha gaÒchittha (SÊ, SyÈ, I) 9. PuÒÒakammÈnanti (I)

18. PaÓÓÈsanipÈta

526. NiÄinikÈjÈtaka (1)

1. Uddayhate1 janapado, raÔÔhaÒcÈpi vinassati. Ehi NiÄinike2 gaccha, taÑ me brÈhmaÓamÈnaya. 2. NÈhaÑ dukkhakkhamÈ rÈja, nÈhaÑ addhÈnakovidÈ. KathaÑ ahaÑ gamissÈmi, vanaÑ kuÒjarasevitaÑ. 3. PhÊtaÑ janapadaÑ gantvÈ, hatthinÈ ca rathena ca. DÈrusa~ghÈÔayÈnena, evaÑ gaccha NiÄinike. 4. Hatthi-assarathe pattÊ, gacchevÈdÈya khattiye. Taveva vaÓÓar|pena, vasaÑ ta’mÈnayissasi. 5. KadalÊdhajapaÒÒÈÓo, ÈbhujÊparivÈrito. Eso padissati rammo, Isisi~gassa assamo. 6. Eso aggissa sa~khÈto, eso dh|mo padissati. MaÒÒe no aggiÑ hÈpeti, Isisi~go mahiddhiko. 7. TaÒca disvÈna ÈyantiÑ, ÈmuttamaÓikuÓÉalaÑ. Isisi~go pÈvisi bhÊto, assamaÑ paÓÓachÈdanaÑ. 8. Assamassa ca sÈ dvÈre, geÓÉukena’ssa3 kÊÄati. VidaÑsayantÊ a~gÈni, guyhaÑ pakÈsitÈni ca. 9. TaÒca disvÈna kÊÄantiÑ, paÓÓasÈlagato jaÔÊ. AssamÈ nikkhamitvÈna, idaÑ vacanamabravi. 10. Ambho ko nÈma so rukkho, yassa te’vaÑgataÑ phalaÑ. D|repi khittaÑ pacceti, na taÑ ohÈya gacchati. ______________________________________________________________ 1. UÉÉayhate (SÊ, I) 2. NaÄinike (SÊ, SyÈ, I) evamuparipi. 3. TeÓÉukenassa (SÊ, I)

JÈtakapÈÄi 32

11. Assamassa mama1 brahme, samÊpe GandhamÈdane. Bahavo2 tÈdisÈ rukkhÈ, yassa te’vaÑgataÑ phalaÑ. D|repi khittaÑ pacceti, na maÑ ohÈya gacchati. 12. Et|3 bhavaÑ assami’maÑ adetu, PajjaÒca bhakkhaÒca paÔiccha dammi. IdamÈsanaÑ atra bhavaÑ nisÊdatu, Ito bhavaÑ m|laphalÈni bhuÒjatu4. 13. KiÑ te idaÑ |r|namantarasmiÑ, SupicchitaÑ kaÓharivappakÈsati. AkkhÈhi me pucchito etamatthaÑ, Kose nu te uttama~gaÑ paviÔÔhaÑ. 14. AhaÑ vane m|laphalesanaÑ caraÑ, ŒsÈdayiÑ5 acchaÑ sughorar|paÑ. So maÑ patitvÈ sahasÈ’jjhapatto, Panujja maÑ abbahi6 uttama~gaÑ. 15. SvÈyaÑ vaÓo khajjati kaÓÉuvÈyati, SabbaÒca kÈlaÑ na labhÈmi sÈtaÑ. Paho bhavaÑ kaÓÉumimaÑ vinetuÑ, KurutaÑ bhavaÑ yÈcito brÈhmaÓatthaÑ. 16. GambhÊrar|po te vaÓo salohito, Ap|tiko vaÓagandho7 mahÈ ca. Karomi te kiÒci kasÈyayogaÑ, YathÈ bhavaÑ paramasukhÊ bhaveyya. ______________________________________________________________ 1. MaÑ (SÊ) 2. Pabbate (SÊ) 3. Etu (SÊ, SyÈ, Ka) 4. KhÈdatu (SÊ) 5. AssÈdayiÑ (Ka) 6. Abbuhi (SyÈ, Ka) 7. Pakkagandho (SÊ), pannagandho (SyÈ, I)

18. PaÓÓÈsanipÈta 33

17. Na mantayogÈ na kasÈyayogÈ, Na osadhÈ brahmacÈri1 kamanti. YaÑ te mudu, tena2 vinehi kaÓÉuÑ3, YathÈ ahaÑ paramasukhÊ bhaveyyaÑ. 18. Ito nu bhoto katamena assamo, Kacci bhavaÑ abhiramasi4 araÒÒe. Kacci nu te5 m|laphalaÑ pah|taÑ, Kacci bhavantaÑ na vihiÑsanti vÈÄÈ. 19. Ito ujuÑ uttarÈyaÑ disÈyaÑ, KhemÈnadÊ HimavatÈ pabhÈvÊ6. TassÈ tÊre assamo mayha rammo, Aho bhavaÑ assamaÑ mayhaÑ passe. 20. AmbÈ ca sÈlÈ tilakÈ ca jambuyo, UddÈlakÈ pÈÔaliyo ca phullÈ. Samantato kimpurisÈbhigÊtaÑ, Aho bhavaÑ assamaÑ mayhaÑ passe. 21. TÈlÈ ca m|lÈ ca phalÈ ca me’ttha, VaÓÓena gandhena upetar|paÑ. TaÑ bh|mibhÈgehi upetar|paÑ, Aho bhavaÑ assamaÑ mayhaÑ passe. 22. PhalÈ ca m|lÈ ca pah|tamettha, VaÓÓena gandhena rasenupetÈ. Œyanti ca luddakÈ taÑ padesaÑ, MÈ me tato m|laphalaÑ ahÈsuÑ. 23. PitÈ mamaÑ m|laphalesanaÑ gato, IdÈni Ègacchati sÈyakÈle. Ubhova gacchÈmase assamaÑ taÑ, YÈva pitÈ m|laphalato etu. ______________________________________________________________ 1. BrahmacÈrÊ (SÊ, SyÈ, I) 2. GhaÔÔe mudukena (Ka), yaÑ te mud| tena (I) 3. KaÓÉukaÑ (I) 4. AbhiramasÊ (I) 5. Kacci te (I) 6. PabhÈti (SÊ, I)

JÈtakapÈÄi 34

24. AÒÒe bah| isayo sÈdhur|pÈ, RÈjÊsayo anumagge vasanti. Te yeva pucchesi mama’ssamaÑ taÑ, Te taÑ nayissanti mamaÑ sakÈse. 25. Na te kaÔÔhÈni bhinnÈni, na te udakamÈbhataÑ. AggÊpi te na hÈpito1, kiÑ nu mandova jhÈyasi. 26. BhinnÈni kaÔÔhÈni huto ca aggi, TapanÊpi te samitÈ brahmacÈrÊ2. PÊÔhaÒca mayhaÑ udakaÒca hoti, Ramasi tuvaÑ3 brahmabh|to puratthÈ. 27. AbhinnakaÔÔhosi anÈbhatodako, AhÈpitaggÊsi4 asiddhabhojano5. Na me tuvaÑ ÈlapasÊ mama’jja, NaÔÔhaÑ nu kiÑ cetasikaÒca dukkhaÑ. 28. IdhÈgamÈ jaÔilo brahmacÈrÊ, Sudassaneyyo sutan| vineti. NevÈtidÊgho na panÈtirasso, SukaÓhakaÓhacchadanehi bhoto. 29. AmassujÈto apurÈÓavaÓÓÊ, ŒdhÈrar|paÒca panassa kaÓÔhe. Dve yamÈ6 gaÓÉÈ ure sujÈtÈ, SuvaÓÓatindukanibhÈ7 pabhassarÈ. 30. MukhaÒca tassa bhusadassaneyyaÑ, KaÓÓesu lambanti ca kuÒcitaggÈ. Te jotare carato mÈÓavassa, SuttaÒca yaÑ SaÑyamanaÑ jaÔÈnaÑ. ______________________________________________________________ 1. HÈsito (SÊ, SyÈ) 2. BrahmacÈri (?) 3. TvaÑ (SÊ) 4. AhÈpitaggÊvi (Ka) 5. AsiÔÔhabhojano (Ka) 6. Dve passa (SÊ), dvÈssa (I) 7. SuvaÓÓapind|panibhÈ (SÊ), suvaÓÓatiÓÉusannibhÈ (SyÈ), sovaÓÓapiÓÉ|panibhÈ (I)


31. AÒÒÈ ca tassa saÑyamÈni1 catasso, NÊlÈ pÊtÈ2 lohitikÈ3 ca sebhÈ. TÈ pi sare4 carato mÈÓavassa, TiriÔi5 sa~ghÈriva pÈvusamhi. 32. Na mikhalaÑ muÒjamayaÑ dhÈreti, Na santhare6 no pana pabbajassa. TÈ jotare jaghanantare7 vilaggÈ, SateratÈ vijjuriva’ntalikkhe. 33. AkhÊlakÈni ca avaÓÔakÈni, HeÔÔhÈ nabhyÈ kaÔisamohitÈni. AghaÔÔitÈ niccakÊÄaÑ karonti, HaÑ tÈta kiÑ rukkhaphalÈni tÈni. 34. JaÔÈ ca tassa bhusadassaneyyÈ, ParosataÑ vellitaggÈ sugandhÈ. DvedhÈ siro sÈdhu vibhattar|po, Aho nu kho mayha tathÈ jaÔÈssu. 35. YadÈ ca so pakirati tÈ jaÔÈyo, VaÓÓena gandhena upetar|pÈ. NÊluppalaÑ vÈtasameritaÑva, Tatheva saÑvÈti pana’ssamo ayaÑ. 36. Pa~ko ca tassa bhusadassaneyyo, NetÈdiso yÈdiso mayhaÑ kÈye8. So vÈyatÊ erito mÈlutena, VanaÑ yathÈ aggagimhe suphullaÑ. ______________________________________________________________ 1. SaÑyamanÊ (SÊ, I) 2. NÊlapi tÈ (I) 3. LohitakÈ (SyÈ, I, Ka) 4. SaÑsare (SÊ, SyÈ) 5. CirÊÔi (SÊ, I) 6. Santace (SÊ), santacaÑ (I), santare (Ka) 7. Jaghanavare (SÊ, I) 8. KÈyo (SÊ, SyÈ, I)

JÈtakapÈÄi 36

37. Nihanti so rukkhaphalaÑ pathabyÈ, Sucittar|paÑ ruciraÑ dassaneyyaÑ. KhittaÒca tassa punareti hatthaÑ, HaÑ tÈta kiÑ rukkhaphalaÑ nu kho taÑ. 38. DantÈ ca tassa bhusadassaneyyÈ, SuddhÈ samÈ sa~khavar|papannÈ. Mano pasÈdenti vivariyamÈnÈ, Na hi1 n|na so sÈkamakhÈdi tehi. 39. AkakkasaÑ aggaÄitaÑ muhuÑ muduÑ, UjuÑ anuddhataÑ acapalamassa bhÈsitaÑ. RudaÑ manuÒÒaÑ karavÊkasussaraÑ, Hadaya~gamaÑ raÒjayateva me mano. 40. Bindussaro nÈtivisaÔÔhavÈkyo2, Na n|na sajjhÈyamatippayutto. IcchÈmi bho3 taÑ punadeva daÔÔhuÑ, Mitto hi4 me mÈÓavohu5 puratthÈ. 41. Susandhi sabbattha vimaÔÔhimaÑ vaÓaÑ, Puth|6 sujÈtaÑ kharapattasannitaÑ. Teneva maÑ uttariyÈna mÈÓavo, VivaritaÑ |ruÑ jaghanena piÄayi. 42. Tapanti Èbhanti virocare ca, SateratÈ vijjuriva’ntalikkhe. BÈhÈ mud| aÒjanalomasÈdisÈ, VicitravaÔÔa~gulikÈ’ssÈ sobhare. ______________________________________________________________ 1. Na ha (SÊ, I) 2. NÈtivissaÔÔhavÈkyo (SÊ, SyÈ, I) 3. Kho (SÊ, SyÈ, I) 4. MittaÑ hi (SÊ, SyÈ, I) 5. MÈÓavÈhu (SÊ, SyÈ), mÈÓavÈhu (I) 6. PuthuÑ (I), puthu (Ka)


43. Akakkasa~go na ca dÊghalomo, NakhÈ’ssa dÊghÈ api lohitaggÈ. Mud|hi bÈhÈhi palissajanto, KalyÈÓar|po ramayaÑ1 upaÔÔhahi. 44. Dumassa t|l|panibhÈ pabhassarÈ, SuvaÓÓakambutalavaÔÔasucchavi. HatthÈ mud| tehi maÑ saÑphusitvÈ, Ito gato tena maÑ dahanti tÈta. 45. Na n|na2 so khÈrividhaÑ ahÈsi, Na n|na so kaÔÔhÈni sayaÑ abhaÒji. Na n|na so hanti dume kuÔhÈriyÈ3, Na hissa4 hatthesu khilÈni atthi. 46. Accho ca kho tassa vaÓaÑ akÈsi, So maÑbravi “sukhitaÑ maÑ karohi”. TÈhaÑ kariÑ tena mamÈsi sokhyaÑ, So cabravi “sukhitosmÊ”ti brahme. 47. AyaÒca te mÈluvapaÓÓasanthatÈ, VikiÓÓar|pÈva mayÈ ca tena ca. Kilantar|pÈ udake ramitvÈ, PunappunaÑ paÓÓakuÔiÑ vajÈma. 48. Na ma’jja mantÈ paÔibhanti tÈta, Na aggihuttaÑ napi yaÒÒatantaÑ5. Na cÈpi te m|laphalÈni bhuÒje, YÈva na passÈmi taÑ brahmacÈriÑ. ______________________________________________________________ 1. RamayhaÑ (Ka) 2. Na ha n|na (SÊ, I) 3. KudhÈriyÈ (Ka) 4. Na pissa (SÊ, SyÈ, I) 5. YaÒÒatantra1 (SÊ), yaÒÒaÑ tatra (I, Ka), yaÒÒatatra (SyÈ)

JÈtakapÈÄi 38

49. AddhÈ pajÈnÈsi tuvampi tÈta, YassaÑ disaÑ1 vasate brahmacÈrÊ. TaÑ maÑ disaÑ pÈpaya tÈta khippaÑ, MÈ te ahaÑ amari’massamamhi. 50. VicitraphullaÑ2 hi vanaÑ sutaÑ mayÈ, DijÈbhighuÔÔhaÑ dijasa~ghasevitaÑ. TaÑ maÑ vanaÑ pÈpaya tÈta khippaÑ, PurÈ te pÈÓaÑ vijahÈmi assame. 51. ImasmÈ’haÑ jotirase vanamhi, Gandhabbadevaccharasa~ghasevite. IsÊnamÈvÈse sanantanamhi, NetÈdisaÑ aratiÑ pÈpuÓetha. 52. Bhavanti mittÈni atho na honti, ©ÈtÊsu mittesu karonti pemaÑ. AyaÒca jammo kissa vÈ niviÔÔho, Yo neva jÈnÈti “kutomhi Ègato”. 53. SaÑvÈsena hi mittÈni, sandhÊyanti3 punappunaÑ. Sve’va mitto4 asaÑgantu, asaÑvÈsena jÊrati. 54. Sace tuvaÑ dakkhasi brahmacÈriÑ, Sace tuvaÑ sallape5 brahmacÈrinÈ. SampannasassaÑva mahodakena, TapoguÓaÑ khippamimaÑ pahissasi6. 55. Punapi7 ce dakkhasi brahmacÈriÑ, Punapi7 ce sallape brahmacÈrinÈ. SampannasassaÑva mahodakena, UsmÈgataÑ khippamimaÑ pahissasi. ______________________________________________________________ 1. DisÈyaÑ (SyÈ, I, Ka) 2. VicitrapupphaÑ (SÊ, I) 3. Sandhiyanti (SyÈ, Ka) 4. SÈ ca metti (I) 5. Sallapi (SÊ) 6. Pahassasi (SÊ, SyÈ, I) 7. Punappi (I)


56. Bh|tÈni hetÈni1 caranti tÈta, Vir|par|pena manussaloke. Na tÈni sevetha naro sapaÒÒo, Œsajja naÑ nassati brahmacÈrÊti.

NiÄinikÈjÈtakaÑ2 paÔhamaÑ.

527. UmmÈdantÊjÈtaka (2)

57. NivesanaÑ kassa nu’daÑ Sunanda, PÈkÈrena paÓÉumayena guttaÑ. KÈ dissati aggisikhÈva d|re, VehÈyasaÑ3 pabbataggeva acci. 58. DhÊtÈ nva’yaÑ4 kassa Sunanda hoti, SuÓisÈ nva’yaÑ4 kassa athopi bhariyÈ. AkkhÈhi me khippamidheva puÔÔho, AvÈvaÔÈ yadi vÈ atthi bhattÈ. 59. AhaÑ hi jÈnÈmi janinda etaÑ, MatyÈ ca petyÈ ca athopi assÈ. Taveva so puriso bh|mipÈla, RattindivaÑ appamatto tavatthe. 60. Iddho ca phÊto ca suvaÉÉhito5 ca, Amacco ca te aÒÒataro janinda. TassesÈ bhariyÈ’bhipÈrakassa6, UmmÈdantÊ7 nÈmadheyyena rÈja. ______________________________________________________________ 1. EtÈni (I) 2. NaÄinÊjÈtakaÑ (SÊ), NaÄinijÈtakaÑ (I) 3. VehÈsayaÑ (SÊ, I) 4. NayaÑ (SÊ, I), nvÈyaÑ (SyÈ) 5. SubÈÄhiko (I) 6. AhipÈrakassa (SÊ, I), abhipÈdakassa (Ka) 7. UmmÈdantÊti (Ka)

JÈtakapÈÄi 40

61. Ambho ambho nÈmamidaÑ imissÈ, MatyÈ ca petyÈ ca kataÑ susÈdhu. TadÈ1 hi mayhaÑ avalokayantÊ, UmmattakaÑ UmmadantÊ akÈsi.

62. YÈ puÓÓamÈse2 migamandalocanÈ, UpÈvisi puÓÉarÊkattaca~gÊ. Dve puÓÓamÈyo tadah| amaÒÒa’haÑ, DisvÈna pÈrÈvatarattavÈsiniÑ.

63. AÄÈrapamhehi subhehi vaggubhi, PalobhayantÊ maÑ yadÈ udikkhati. VijambhamÈnÈ harateva me mano, JÈtÈ vane kimpurisÊva pabbate.

64. TadÈ hi brahatÊ sÈmÈ, ÈmuttamaÓikuÓÉalÈ. EkaccavasanÈ nÈrÊ, migÊ bhantÈvudikkhati.

65. KadÈssu maÑ tambanakhÈ sulomÈ, BÈhÈmud| candanasÈralittÈ. VaÔÔa~gulÊ sannatadhÊrakuttiyÈ, NÈrÊ upaÒÒissati sÊsato subhÈ.

66. KadÈssu maÑ kaÒcanajÈluracchadÈ, DhÊtÈ TirÊÔissa vilaggamajjhÈ. Mud|hi bÈhÈhi palissajissati, BrahÈvane jÈtadumaÑva mÈluvÈ.

67. KadÈssu3 lÈkhÈrasarattasucchavÊ, BindutthanÊ puÓÉarÊkattaca~gÊ. MukhaÑ mukhena upanÈmayissati, SoÓÉova soÓÉassa surÈya thÈlaÑ.

68. YadÈddasaÑ4 taÑ tiÔÔhantiÑ, sabbabhaddaÑ5 manoramaÑ. Tato sakassa cittassa, nÈvabodhÈmi kaÒcinaÑ6. ______________________________________________________________ 1. TathÈ (SÊ, SyÈ, I) 2. PuÓÓamÈye (Ka) 3. KadÈssu maÑ (SyÈ, Ka) 4. YathÈddasaÑ (I) 5. SabbagattaÑ (SÊ, SyÈ, I) 6. KiÒcinaÑ (Ka), kiÒcanaÑ (I)


69. UmmÈdantimahaÑ daÔÔhÈ1, ÈmuttamaÓikuÓÉalaÑ. Na supÈmi divÈrattiÑ, sahassaÑva parÈjito. 70. Sakko ce2 me varaÑ dajjÈ, so ca labbhetha me varo. EkarattaÑ dvirattaÑ3 vÈ, bhaveyyaÑ AbhipÈrako. UmmÈdantyÈ ramitvÈna, SivirÈjÈ tato siyaÑ4. 71. Bh|tÈni me bh|tapatÊ namassato, Œgamma yakkho idametadabravi. RaÒÒo mano UmmadantyÈ niviÔÔho, DadÈmi te taÑ paricÈrayassu. 72. PuÒÒÈ ca dhaÑse amaro na camhi, Jano ca me pÈpamidaÒca5 jaÒÒÈ. Bhuso ca tya’ssa manasso vighÈto, DatvÈ piyaÑ UmmadantiÑ adaÔÔhÈ. 73. Janinda nÈÒÒatra tayÈ mayÈ vÈ, SabbÈpi kammassa katassa jaÒÒÈ. YaÑ te mayÈ UmmadantÊ padinnÈ, Bhusehi rÈjÈ vanathaÑ sajÈhi. 74. Yo pÈpakaÑ kamma karaÑ manusso, So maÒÒati mÈyida6 maÒÒiÑsu aÒÒe. Passanti bh|tÈni karontametaÑ, YuttÈ ca ye honti narÈ pathabyÈ. 75. AÒÒo nu te koci7 naro pathabyÈ, Saddheyya8 lokasmi na me piyÈti. Bhuso ca tya’ssa manaso vighÈto, DatvÈ piyaÑ UmmadantiÑ adaÔÔhÈ. ______________________________________________________________ 1. DiÔÔhÈ (SÊ, SyÈ, I, Ka) 2. Ca (SÊ, I) 3. DirattaÑ (I) 4. SiyÈ (SyÈ, I) 5. PÈpamidanti (SÊ, I) 6. MÈyidha (Ka) 7. Kodha (I) 8. Saddaheyya (SÊ)

JÈtakapÈÄi 42

76. AddhÈ piyÈ mayha janinda esÈ, Na sÈ mamaÑ appiyÈ bh|mipÈla. Gaccheva tvaÑ UmmadantiÑ bhadante, SÊhova selassa guhaÑ upeti. 77. Na pÊÄitÈ attadukhena dhÊrÈ, SukhapphalaÑ kamma pariccajanti. SammohitÈ vÈpi sukhena mattÈ, Na pÈpakammaÒca1 samÈcaranti. 78. TuvaÑ hi mÈtÈ ca pitÈ ca mayhaÑ, BhattÈ patÊ posako devatÈ ca. DÈso ahaÑ tuyha saputtadÈro, YathÈsukhaÑ sÈmi2 karohi kÈmaÑ. 79. Yo “issaromhÊ”ti karoti pÈpaÑ, KatvÈ ca so nu’ttasate3 paresaÑ. Na tena so jÊvati dÊghamÈyu4, DevÈpi pÈpena samekkhare naÑ. 80. AÒÒÈtakaÑ sÈmikehÊ padinnaÑ, Dhamme ÔhitÈ ye paÔicchanti dÈnaÑ. PaÔicchakÈ dÈyakÈ cÈpi tattha, SukhapphalaÒÒeva karonti kammaÑ. 81. AÒÒo nu te koci naro pathabyÈ, Saddheyya lokasmi na me piyÈti. Bhuso ca tya’ssa manaso vighÈto, DatvÈ piyaÑ UmmadantiÑ adaÔÔhÈ. 82. AddhÈ piyÈ mayha janinda esÈ, Na sÈ mamaÑ appiyÈ bh|mipÈla. YaÑ te mayÈ UmmadantÊ padinnÈ, Bhusehi rÈjÈ vanathaÑ sajÈhi. ______________________________________________________________ 1. PÈpakaÑ kamma (I) 2. Sibba (SÊ), sÊvi (SyÈ) 3. Nuttapate (I) 4. DÊghamÈyuÑ (SÊ, SyÈ)


83. Yo attadukkhena parassa dukkhaÑ, Sukhena vÈ attasukhaÑ dahÈti. YathevidaÑ mayha tathÈ paresaÑ, Yo1 evaÑ jÈnÈti2 sa vedi dhammaÑ. 84. AÒÒo nu te koci naro pathabyÈ, Saddheyya lokasmi na me piyÈti. Bhuso ca tya’ssa manaso vighÈto, DatvÈ piyaÑ UmmadantiÑ adaÔÔhÈ. 85. Janinda jÈnÈsi piyÈ mame’sÈ, Na sÈ mamaÑ appiyÈ bh|mipÈla. Piyena te dammi piyaÑ janinda, PiyadÈyino deva piyaÑ labhanti. 86. So n|nÈhaÑ vadhissÈmi, attÈnaÑ kÈmahetukaÑ, Na hi dhammaÑ adhammena, ahaÑ vadhitu’mussahe. 87. Sace tuvaÑ mayha satiÑ3 janinda, Na kÈmayÈsi naravÊra seÔÔha. CajÈmi naÑ sabbajanassa sibyÈ4, MayÈ pamuttaÑ tato avhayesi5 naÑ. 88. Ad|siyaÑ ce AbhipÈraka tvaÑ, CajÈsi katte ahitÈya tya’ssa. MahÈ ca te upavÈdopi assa, Na cÈpi tya’ssa nagaramhi pakkho. 89. AhaÑ sahissaÑ upavÈdametaÑ, NindhaÑ pasaÑsaÑ garahaÒca sabbaÑ. MametamÈgacchatu bh|mipÈla, YathÈsukhaÑ Sivi6 karohi kÈmaÑ. ______________________________________________________________ 1. So (I) 2. PajÈnÈbhi (Ka) 3. Santi (Ka) 4. Sibba (SÊ, I), majjhe (SyÈ) 5. AvhayÈsi (Ka) 6. Sibba (SÊ, I)

JÈtakapÈÄi 44

90. Yo neva nindhaÑ na panappasaÑsaÑ, Œdiyati garahaÑ nopi p|jaÑ. SirÊ ca lakkhÊ ca apeti tamhÈ, Œpo suvuÔÔhÊva yathÈ thalamhÈ. 91. YaÑ kiÒci dukkhaÒca sukhaÒca etto, DhammÈtisÈraÑ ca manovighÈtaÑ. UrasÈ ahaÑ paccuttarissÈmi1 sabbaÑ, PathavÊ yathÈ thÈvarÈnaÑ tasÈnaÑ. 92. DhammÈtisÈraÒca manovighÈtaÑ, DukkhaÒca nicchÈmi ahaÑ paresaÑ. EkovimaÑ hÈrayissÈmi bhÈraÑ, Dhamme Ôhito kiÒci ahÈpayanto. 93. Sagg|pagaÑ puÒÒakammaÑ janinda, MÈ me tuvaÑ antarÈyaÑ akÈsi. DadÈmi te UmmadantiÑ pasanno, RÈjÈva yaÒÒe dhanaÑ brÈhmaÓÈnaÑ. 94. AddhÈ tuvaÑ katte hitesi mayhaÑ, SakhÈ mamaÑ UmmadantÊ tuvaÒca. Nindeyyu devÈ pitaro ca sabbe, PÈpaÒca passaÑ abhisamparÈyaÑ. 95. Na he’ta’dhammaÑ SivirÈja vajjuÑ, SanegamÈ jÈnapadÈ ca sabbe. YaÑ te mayÈ UmmadantÊ padinnÈ, Bhusehi rÈjÈ vanathaÑ sajÈhi. 96. AddhÈtuvaÑ katte hitesi mayhaÑ, SakhÈ mamaÑ UmmadantÊ tuvaÒca. SataÒca dhammÈni sukittitÈni, SamuddavelÈva duraccayÈni. ______________________________________________________________ 1. PaÔicchissÈmi (SÊ, SyÈ), paccupadissÈmi (I)


97. Œhuneyyo mesi hitÈnukampÊ, DhÈtÈ vidhÈtÈ casi kÈmapÈlo. TayÊ hutÈ rÈja mahapphalÈ hi1, KÈmena me UmmadantiÑ paÔiccha. 98. AddhÈ hi sabbaÑ AbhipÈraka tvaÑ, DhammaÑ acÈrÊ mama kattuputta. AÒÒo nu te ko idha sotthikattÈ, Dvipado naro aruÓe jÊvaloke. 99. TuvaÑ nu seÔÔho tvamanuttarosi, TvaÑ dhammagutto2 dhammavid| sumedho. So dhammagutto cirave jÊva, DhammaÒca me desaya dhammapÈla. 100. Tadi~gha AbhipÈraka, suÓohi vacanaÑ mama. DhammaÑ te desayissÈmi, sataÑ ÈsevitaÑ ahaÑ. 101. SÈdhu dhammaruci rÈjÈ, sÈdhu paÒÒÈÓavÈ naro. SÈdhu mittÈnamaddubbho, pÈpassÈkaraÓaÑ sukhaÑ. 102. Akkodhanassa vijite, Ôhitadhammassa rÈjino. SukhaÑ manussÈ Èsetha, sÊtacchÈyÈya saÑghare. 103. Na cÈhametaÑ abhirocayÈmi, KammaÑ asamekkhakataÑ asÈdhu. Ye pÈpi ÒatvÈna sayaÑ karonti, UpamÈ imÈ mayhaÑ tuvaÑ suÓohi. 104. GavaÑ ce taramÈnÈnaÑ, jimhaÑ gacchati pu~gavo. SabbÈ tÈ jimhaÑ gacchanti, nette jimhaÑ gate sati. 105. Evameva3 manussesu, yo hoti seÔÔhasammato. So ce adhammaÑ carati, pageva itarÈ pajÈ. SabbaÑ raÔÔhaÑ dukhaÑ seti, rÈjÈ ce hoti adhammiko. ______________________________________________________________ 1. MahapphalÈ hi me (I) 2. Dhammag| (SyÈ, I, Ka) 3. EvamevaÑ (I)

JÈtakapÈÄi 46

106. GavaÑ ce taramÈnÈnaÑ, ujuÑ gacchati pu~gavo. SabbÈ gÈvÊ ujuÑ yanti, nette ujuÑ gate sati.

107. Evameva manussesu, yo hoti seÔÔhasammato. So sace dhammaÑ carati, pageva itarÈ pajÈ. SabbaÑ raÔÔhaÑ sukhaÑ seti, rÈjÈ ce hoti dhammiko.

108. Na cÈpÈhaÑ adhammena, amarattamabhipatthaye. ImaÑ vÈ pathaviÑ sabbaÑ, vijetuÑ AbhipÈraka.

109. YaÑ hi kiÒci manussesu, ratanaÑ idha vijjati. GÈvo dÈso hiraÒÒaÒca, vatthiyaÑ haricandanaÑ.

110. Assitthiyo1 ratanaÑ maÓikaÒca, YaÒcÈpi me candas|riyÈ abhipÈlayanti. Na tassa hetu visamaÑ careyyaÑ, Majjhe SivÊnaÑ usabhomhi jÈto.

111. NetÈ hitÈ2 uggato raÔÔhapÈlo, DhammaÑ SivÊnaÑ apacÈyamÈno. So dhammamevÈnuvicintayanto, TasmÈ sake cittavase na vatto.

112. AddhÈ tuvaÑ mahÈrÈja, niccaÑ abyasanaÑ sivaÑ. Karissasi ciraÑ rajjaÑ, paÒÒÈ hi tava tÈdisÊ.

113. EtaÑ te anumodÈma, yaÑ dhammaÑ nappamajjasi. DhammaÑ pamajja khattiyo, raÔÔhÈ3 cavati issaro.


115. DhammaÑ cara mahÈrÈja, puttadÈresu khattiya -pa-.

116. DhammaÑ cara mahÈrÈja, mittÈmaccesu khattiya -pa-.

117. DhammaÑ cara mahÈrÈja, vÈhanesu balesu ca -pa-.

118. DhammaÑ cara mahÈrÈja, gÈmesu nigamesu ca -pa-. ______________________________________________________________ 1. Assitthiyo ca (SÊ) 2. NebhÈbhi tÈ (SÊ) 3. ®hÈnÈ (SÊ)


119. DhammaÑ cara mahÈrÈja, raÔÔhesu janapadesu ca -pa-.

120. DhammaÑ cara mahÈrÈja, samaÓabrÈhmaÓesu ca -pa-.

121. DhammaÑ cara mahÈrÈja, migapakkhÊsu khattiya -pa-.

122. DhammaÑ cara mahÈrÈja, dhammo ciÓÓo sukhÈvaho. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

123. DhammaÑ cara mahÈrÈja, sa-indÈ devÈ sabrahmakÈ. SuciÓÓena divaÑ pattÈ, mÈ dhammaÑ rÈja pÈmadoti.

UmmÈdantÊjÈtakaÑ dutiyaÑ.

528. MahÈbodhijÈtaka (3)

124. KiÑ nu daÓÉaÑ kimajinaÑ, kiÑ chattaÑ kimupÈhanaÑ. Kima~kusaÒca pattaÒca, sa~ghÈÔiÒcÈpi brÈhmaÓa. TaramÈnar|po’hÈsi1, kiÑ nu patthayase disaÑ.

125. DvÈdasetÈni vassÈni, vusitÈni tavantike. NÈbhijÈnÈmi soÓena, Pi~galenÈbhik|jitaÑ.

126. SvÈyaÑ dittova nadati, sukkadÈÔhaÑ vidaÑsayaÑ. Tava sutvÈ sabhariyassa, vÊtasaddhassa maÑ pati.

127. Ahu esa kato doso, yathÈ bhÈsasi brÈhmaÓa. Esa bhiyyo pasÊdÈmi, vasa brÈhmaÓa mÈ’gamÈ.

128. Sabbaseto pure Èsi, tatopi sabalo ahu. Sabbalohitako dÈni, kÈlo pakkamituÑ mama.

129. AbbhantaraÑ pure Èsi, tato majjhe tato bahi. PurÈ niddhamanÈ hoti, sayameva vajÈmahaÑ.

130. VÊtasaddhaÑ na seveyya, udapÈnaÑva’nodakaÑ. Sacepi naÑ anukhaÓe, vÈri kaddamagandhikaÑ.

131. Pasannameva seveyya, appasannaÑ vivajjaye. PasannaÑ payirupÈseyya, rahadaÑvudakatthiko. ______________________________________________________________ 1. GaÓhÈsi (SÊ, SyÈ, I)

JÈtakapÈÄi 48

132. Bhaje bhajantaÑ purisaÑ, abhajantaÑ na bhajjaye1. Asappurisadhammo so, yo bhajantaÑ na bhajjati2. 133. Yo bhajantaÑ na bhajati, sevamÈnaÑ na sevati. Sa ve manussapÈpiÔÔho, migo sÈkhassito yathÈ. 134. AccÈbhikkhaÓasaÑsaggÈ, asamosaraÓena ca. Etena mittÈ jÊranti, akÈle yÈcanÈya ca. 135. TasmÈ nÈbhikkhaÓaÑ gacche, na ca gacche cirÈciraÑ. KÈlena yÈcaÑ yÈceyya, evaÑ mittÈ na jÊyare3. 136. AticiraÑ nivÈsena, piyo bhavati appiyo. Œmanta kho taÑ gacchÈma, purÈ te homa appiyÈ. 137. EvaÑ ce yÈcamÈnÈnaÑ, aÒjaliÑ nÈvabujjhasi. ParicÈrakÈnaÑ sataÑ4, vacanaÑ na karosi no. EvaÑ taÑ abhiyÈcÈma, puna kayirÈsi pariyÈyaÑ. 138. EvaÑ ce no viharataÑ, antarÈyo na hessati. TuyhaÑ vÈpi5 mahÈrÈja, mayhaÑ vÈ6 raÔÔhavaddhana. Appeva nÈma passema, ahorattÈnamaccaye. 139. UdÊraÓÈ ce saÑgatyÈ, bhÈvÈya manuvattati. AkÈmÈ akaraÓÊyaÑ vÈ, karaÓÊyaÑ vÈpi kubbati. AkÈmÈkaraÓÊyamhi, kvi’dha pÈpena lippati7. 140. So ce attho ca dhammo ca, kalyÈÓo na ca pÈpako. Bhoto ce vacanaÑ saccaÑ, suhato vÈnaro mayÈ. 141. Attano ce hi vÈdassa, aparÈdhaÑ vijÈniyÈ8. Na maÑ tvaÑ garaheyyÈsi, bhoto vÈdo hi tÈdiso. ______________________________________________________________ 1. BhÈjaye (I) 2. BhÈjati (I) 3. JÊrare (SyÈ, I) 4. ParicÈrikÈnaÑ sattÈnaÑ (SÊ, SyÈ, I) 5. TumhaÒcÈpi (SÊ), tuyhaÒcÈpi (I) 6. AmhaÑ vÈ (SÊ), mayhaÒca (I) 7. Limpati (SyÈ, Ka) 8. VijÈniya (SÊ, SyÈ, I)


142. Issaro sabbalokassa, sace kappeti jÊvitaÑ. IddhiÑ1 byasanabhÈvaÒca, kammaÑ kalyÈÓapÈpakaÑ. NiddesakÈrÊ puriso, issaro tena lippati.

143. So ce attho ca dhammo ca, kalyÈÓo na ca pÈpako. Bhoto ce vacanaÑ saccaÑ, suhato vÈnaro mayÈ.

144. Attano ce hi vÈdassa, aparÈdhaÑ vijÈniyÈ. Na maÑ tvaÑ garaheyyÈsi, bhoto vÈdo hi tÈdiso.

145. Sace pubbekatahetu, sukhadukkhaÑ nigacchati. PorÈÓakaÑ kataÑ pÈpaÑ, tameso muccate2 iÓaÑ. PorÈÓaka-iÓamokkho, kvi’dha pÈpena lippati.



148. CatunnaÑyevupÈdÈya, r|paÑ sambhoti pÈÓinaÑ. Yato ca r|paÑ sambhoti, tatthevÈnupagacchati. Idheva jÊvati jÊvo, pecca pecca vinassati.

149. Ucchijjati ayaÑ loko, ye bÈlÈ ye ca paÓÉitÈ. UcchijjamÈne lokasmiÑ, kvi’dha pÈpena lippati.



152. Œhu khattavidÈ3 loke, bÈlÈ paÓÉitamÈnino. MÈtaraÑ pitaraÑ haÒÒe, atho jeÔÔhampi bhÈtaraÑ. Haneyya putta4 dÈre ca, attho ce tÈdiso siyÈ. ______________________________________________________________ 1. Iddhi (I, Ka) 2. MuÒcate (SÊ, SyÈ) 3. KhattavidhÈ (SÊ, SyÈ, I) 4. Putte ca (I)

JÈtakapÈÄi 50

153. Yassa rukkhassa chÈyÈya, nisÊdeyya sayeyya vÈ. Na tassa sÈkhaÑ bhaÒjeyya, mittadubbho1 hi pÈpako.

154. Atha atthe samuppanne, sam|lamapi abbahe2. Attho me sambalenÈpi, suhato vÈnaro mayÈ.

155. 3 So ce attho ca dhammo ca, kalyÈÓo na ca pÈpako. Bhoto ce vacanaÑ saccaÑ, suhato vÈnaro mayÈ3.


157. AhetuvÈdo puriso, yo ca issarakuttiko. PubbekatÊ ca ucchedÊ, yo ca khattavido naro.

158. Ete asappurisÈ loke, bÈlÈ paÓÉitamÈnino. Kareyya tÈdiso pÈpaÑ, atho aÒÒampi kÈraye. AsappurisasaÑsaggo, dukkhanto4 kaÔukudrayo.

159. Urabbhar|pena vakassu5 pubbe, AsaÑkito ajay|thaÑ upeti. HantvÈ uraÓiÑ ajikaÑ6 ajaÒca, UtrÈsayitvÈ7 yena kÈmaÑ paleti.

160. TathÈvidhe’ke samaÓabrÈhmaÓÈse, ChadanaÑ katvÈ vaÒcayanti manusse. AnÈsakÈ thaÓÉilaseyyakÈ ca, RajojallaÑ ukkuÔikappadhÈnaÑ. PariyÈyabhattaÒca apÈnakattÈ, PÈpÈcÈrÈ arahanto vadÈnÈ.

161. Ete asappurisÈ loke, bÈlÈ paÓÉitamÈnino. Kareyya tÈdiso pÈpaÑ, atho aÒÒampi kÈraye. AsappurisasaÑsaggo, dukkhanto kaÔukudrayo. ______________________________________________________________ 1. Mittad|bhÊ (I) 2. Abbhahe (SyÈ, Ka) 3-3. AyaÑ gÈthÈ SÊhaÄa-potthake natthi. 4. DukkaÔo (SÊ) 5. BakÈsu (SÊ, SyÈ), vakÈsu (I) 6. AjÊyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 7. CitrÈ sayitvÈ (SÊ, I)


162. Ya’mÈhu natthi vÊriyanti, ahetuÒca pavadantÊ1 ye. ParakÈraÑ attakÈraÒca, ye tucchaÑ samavaÓÓayuÑ.

163. Ete asappurisÈ loke, bÈlÈ paÓÉitamÈnino. Kareyya tÈdiso pÈpaÑ, atho aÒÒampi kÈraye. AsappurisasaÑsaggo, dukkhanto kaÔukudrayo.

164. Sace hi vÊriyaÑ nÈ’ssa, kammaÑ kalyÈÓapÈpakaÑ. Na bhare vaÉÉhakiÑ rÈjÈ, napi yantÈni kÈraye.

165. YasmÈ ca vÊriyaÑ atthi, kammaÑ kalyÈÓapÈpakaÑ. TasmÈ yantÈni kÈreti, rÈjÈ bharati vaÉÉhakiÑ.

166. Yadi vassasataÑ devo, na vasse na himaÑ pate. Ucchijjeyya ayaÑ loko, vinasseyya ayaÑ pajÈ.

167. YasmÈ ca vassatÊ devo, himaÒcÈnuphusÈyati. TasmÈ sassÈni paccanti, raÔÔhaÒca pÈlite2 ciraÑ.

168. GavaÑ ce taramÈnÈnaÑ, jimhaÑ gacchati pu~gavo. SabbÈ tÈ jimhaÑ gacchanti, nette jimhaÑ3 gate sati.

169. Evameva4 manussesu, yo hoti seÔÔhasammato. So ce adhammaÑ carati, pageva itarÈ pajÈ. SabbaÑ raÔÔhaÑ dukhaÑ seti, rÈjÈ ce hoti adhammiko.

170. GavaÑ ce taramÈnÈnaÑ, ujuÑ gacchati pu~gavo. SabbÈ gÈvÊ ujuÑ yanti, nette ujuÑ5 gate sati.

171. Evameva manussesu, yo hoti seÔÔhasammato. So sace6 dhammaÑ carati, pageva itarÈ pajÈ. SabbaÑ raÔÔhaÑ sukhaÑ seti, rÈjÈ ce hoti dhammiko.

172. MahÈrukkhassa phalino, ÈmaÑ chindati yo phalaÑ. RasaÒcassa na jÈnÈti, bÊjaÒcassa vinassati.

173. MahÈrukkh|pamaÑ raÔÔhaÑ, adhammena pasÈsati. RasaÒcassa na jÈnÈti, raÔÔhaÒcassa vinassati. ______________________________________________________________ 1. HetuÒca apavadanti (SÊ, SyÈ, I) 2. Pallate (SÊ, I), pÈlayate (SyÈ) 3. Jimha (I) 4. EvamevaÑ (I) 5. Uj| (I) 6. Ceva (SÊ), cepi (Ka)

JÈtakapÈÄi 52

174. MahÈrukkhassa phalino, pakkaÑ chindati yo phalaÑ. RasaÒcassa vijÈnÈti, bÊjaÒcassa na nassati.

175. MahÈrukkh|pamaÑ raÔÔhaÑ, dhammena yo pasÈsati. RasaÒcassa vijÈnÈti, raÔÔhaÒcassa na nassati.

176. Yo ca rÈjÈ janapadaÑ, adhammena pasÈsati. SabbosadhÊhi so rÈjÈ, viruddho hoti khattiyo.

177. Tatheva negame hiÑsaÑ, ye yuttÈ kayavikkaye. OjadÈnabalÊkÈre, sa kosena virujjhati.

178. PahÈravarakhettaÒÒ|, sa~gÈme katanissame1. Ussite hiÑsayaÑ rÈjÈ, sa balena virujjhati.

179. Tatheva isayo hiÑsaÑ, saÒÒate2 brahmacÈrino3. AdhammacÈrÊ khattiyo, so saggena virujjhati.

180. Yo ca rÈjÈ adhammaÔÔho, bhariyaÑ hanti ad|sikaÑ. LuddaÑ pasavate ÔhÈnaÑ4, puttehi ca virujjhati.

181. DhammaÑ care jÈnapade, negamesu5 balesu ca. Isayo ca na hiÑseyya, puttadÈre samaÑ care.

182. Sa tÈdiso bh|mipati, raÔÔhapÈlo akodhano. Sapatte6 sampakampeti, Indova asurÈdhipoti. (3401)

MahÈbodhijÈtakaÑ tatiyaÑ.

PaÓÓÈsanipÈtaÑ niÔÔhitaÑ.

TassuddÈnaÑ

SaniÄÊnikamavhayano paÔhamo, Dutiyo pana sa-ummadantivaro. Tatiyo pana bodhisirÊvhayano, KathitÈ pana tÊÓi Jinena subhÈti. ______________________________________________________________ 1. Kataniyame (Ka) 2. SaÑyame (SyÈ, Ka) 3. BrahmacÈriyo (SyÈ, I, Ka) 4. PÈpaÑ (SÊ) 5. Nigamesu (SÊ) 6. SÈmante (SÊ, SyÈ, I)

19. SaÔÔhinipÈta

529. SoÓakajÈtaka (1)

1. Kassa sutvÈ sataÑ dammi, sahassaÑ diÔÔha1 SoÓakaÑ. Ko me SoÓakamakkhÈti, sahÈyaÑ paÑsukÊÄitaÑ. 2. AthabravÊ mÈÓavako, daharo PaÒcac|Äako. MayhaÑ sutvÈ sataÑ dehi, sahassaÑ diÔÔha1 SoÓakaÑ. AhaÑ te SoÓakakkhissaÑ2, sahÈyaÑ paÑsuÓÊÄitaÑ. 3. KatamasmiÑ3 so janapade, raÔÔhesu nigamesu ca. Kattha SoÓakamaddakkhi4, taÑ me akkhÈhi pucchito. 4. Taveva deva vijite, tavevu’yyÈnabh|miyÈ. UjuvaÑsÈ mahÈsÈlÈ, nÊlobhÈsÈ manoramÈ. 5. TiÔÔhanti meghasamÈnÈ, rammÈ aÒÒoÒÒanissitÈ. TesaÑ m|lamhi5 SoÓako, jhÈyatÊ anupÈdano6. UpÈdÈnesu lokesu, ÉayhamÈnesu nibbuto. 6. Tato ca rÈjÈ pÈyÈsi, senÈya catura~giyÈ. KÈrÈpetvÈ samaÑ maggaÑ, agamÈ yena SoÓako. 7. UyyÈnabh|miÑ gantvÈna, vicaranto brahÈvane. ŒsÊnaÑ SoÓakaÑ dakkhi, ÉayhamÈnesu nibbutaÑ. 8. KapaÓo vata’yaÑ bhikkhu, muÓÉo sa~ghÈÔipÈruto. AmÈtiko apitiko, rukkham|lasmi jhÈyati. 9. ImaÑ vÈkyaÑ nisÈmetvÈ, SoÓako etadabravi. Na rÈja kapaÓo hoti, dhammaÑ kÈyena phassayaÑ7. ______________________________________________________________ 1. DaÔÔhu (SÊ, I) 2. AhaÑ SoÓakamakkhissaÑ (SÊ, I), ahaÑ te SoÓakamakkhissaÑ (SyÈ) 3. KatarasmiÑ (SÊ, SyÈ, I) 4. Kattha te SoÓako diÔÔho (SÊ, I) 5. M|lasmiÑ (SÊ, I), m|lasmi (SyÈ) 6. AnupÈdino (SyÈ), anupÈdÈno (I) 7. PhusayaÑ (Ka)

JÈtakapÈÄi 54

10. Yo ca1 dhammaÑ niraÑkatvÈ2, adhammamanuvattati. Sa rÈja kapaÓo hoti, pÈpo pÈpaparÈyaÓo.

11. “Arindamo”ti me nÈmaÑ, “KÈsirÈjÈ”ti maÑ vid|. Kacci bhoto sukhasseyyÈ3, idha pattassa SoÓaka.

12. SadÈpi bhadramadhanassa, anÈgÈrassa bhikkhuno. Na tesaÑ koÔÔhe openti, na kumbhiÑ na khaÄopiyaÑ4. ParaniÔÔhitamesÈnÈ, tena yÈpenti subbatÈ.

13. Dutiyampi bhadramadhanassa, anÈgÈrassa bhikkhuno. AnavajjapiÓÉo5 bhottabbo, na ca koc|’parodhati.

14. Tatiyampi bhadramadhanassa, anÈgÈrassa bhikkhuno. Nibbuto piÓÉo bhottabbo, na ca koc|’parodhati.

15. Catutthampi6 bhadramadhanassa, anÈgÈrassa bhikkhuno. Muttassa raÔÔhe carato, sa~go yassa na vijjati.

16. PaÒcamampi7 bhadramadhanassa, anÈgÈrassa bhikkhuno. Nagaramhi ÉayhamÈnamhi, nÈssa kiÒci aÉayhatha.

17. ChaÔÔhampi8 bhadramadhanassa, anÈgÈrassa bhikkhuno. RaÔÔhe vilumpamÈnamhi9, nÈssa kiÒci ahÊratha10.

18. Sattamampi11 bhadramadhanassa, anÈgÈrassa bhikkhuno. Corehi rakkhitaÑ maggaÑ, ye caÒÒe paripanthikÈ. PattacÊvaramÈdÈya, sotthiÑ gacchati subbato.

19. AÔÔhamampi12 bhadramadhanassa, anÈgÈrassa bhikkhuno. YaÑ yaÑ disaÑ pakkamati, anapekkhova gacchati.

20. Bah|ni samaÓabhadrÈni, ye tvaÑ bhikkhu pasaÑsasi. AhaÒca giddho kÈmesu, kathaÑ kÈhÈmi SoÓaka. ______________________________________________________________ 1. Yodha (SÊ, SyÈ) 2. NirÈkatvÈ (?) 3. SukhÈ seyyÈ (I), sukhaseyyo (Ka) 4. Na kumbhe na kaÄopiyÈ (SyÈ, I) 5. Anavajjo piÓÉo (I) 6. CatutthaÑ (I) 7. PaÒcamaÑ (I) 8. ChaÔÔhaÑ (I) 9. ViluppamÈnamhi (Ka) 10. AhÈratha (SÊ, SyÈ) 11. SattamaÑ (I) 12. AÔÔhamaÑ (I) 13. Bah|pi bhadrÈ etesaÑ(Ka), bah|pi bhadrakÈ ete (I)

19. SaÔÔhinipÈta 55

21. PiyÈ me mÈnusÈ kÈmÈ, atho dibyÈpi me piyÈ. Atha kena nu vaÓÓena, ubho loke labhÈmase.

22. KÈme giddhÈ1 kÈmaratÈ, kÈmesu adhimucchitÈ. NarÈ pÈpÈni katvÈna, upapajjanti duggatiÑ.

23. Ye ca kÈme pahantvÈna2, nikkhantÈ akutobhayÈ. EkodibhÈvÈdhigatÈ, na te gacchanti duggatiÑ.

24. UpamaÑ te karissÈmi, taÑ suÓohi Arindama. UpamÈya midhekacce3, atthaÑ jÈnanti paÓÉitÈ.

25. Ga~gÈya kuÓapaÑ disvÈ, vuyhamÈnaÑ mahaÓÓave. VÈyaso samacintesi, appapaÒÒo acetaso.

26. YÈnaÒca vatidaÑ laddhaÑ, bhakkho cÈyaÑ anappako. Tattha rattiÑ tattha divÈ, tattheva nirato mano.

27. KhÈdaÑ nÈgassa maÑsÈni, pivaÑ bhÈgÊrathodakaÑ4. SampassaÑ vanacetyÈni, na palettha5 viha~gamo.

28. TaÒca6 otaraÓÊ Ga~gÈ, pamattaÑ kuÓape rataÑ. SamuddaÑ ajjhagÈhÈsi7, agatÊ yattha pakkhinaÑ.

29. So ce bhakkhaparikkhÊÓo, udapatvÈ8 viha~gamo. Na pacchato na purato, nuttaraÑ nopi dakkhiÓaÑ.

30. DÊpaÑ so najjhagÈgaÒchi9, agatÊ yattha pakkhinaÑ. So ca tattheva pÈpattha, yathÈ dubbalako tathÈ.

31. TaÒca sÈmuddikÈ macchÈ, kumbhÊlÈ makarÈ sus|. PasayhakÈrÈ khÈdiÑsu, phandamÈnaÑ vipakkhakaÑ10. ______________________________________________________________ 1. KÈmesu giddhÈ (SÊ, I) 2. PahatvÈna (SÊ, I) 3. Pidhekacce (SÊ, I) 4. BhÈgÊrasodakaÑ (SÊ, SyÈ, I, Ka) 5. PaletvÈ (Ka) 6. TaÑva (I) 7. AjjhagÈhayi (I) 8. UppatitvÈ (SÊ, SyÈ), udÈpatvÈ (I) 9. Na ajjhagaÒchi (SÊ), na ajjhagacchi (I) 10.VipakkhinaÑ (SÊ, I), vipakkhikaÑ (SyÈ)

JÈtakapÈÄi 56

32. Evameva tuvaÑ rÈja, ye caÒÒe kÈmabhogino. GiddhÈ ce na vamissanti, kÈkapaÒÒÈva1 te vid|.

33. EsÈ te upamÈ rÈja, atthasandassanÊ katÈ. TvaÒca paÒÒÈyase tena, yadi kÈhasi vÈ na vÈ.

34. EkavÈcampi dvivÈcaÑ, bhaÓeyya anukampako. TatuttariÑ na bhÈseyya, dÈso’va’yyassa2 santike.

35. IdaÑ vatvÈna pakkÈmi, SoÓako amitabuddhimÈ3. VehÈse antalikkhasmiÑ, anusÈsitvÈna khattiyaÑ.

36. Ko nu’me rÈjakattÈro, suddÈ veyyattamÈgatÈ4. RajjaÑ niyyÈdayissÈmi, nÈhaÑ rajjena matthiko.

37. Ajjeva pabbajissÈmi, ko jaÒÒÈ maraÓaÑ suve. MÈhaÑ kÈkova dummedho, kÈmÈnaÑ vasamanvagaÑ5.

38. Atthi te daharo putto, DÊghÈvu raÔÔhavaÉÉhano. TaÑ rajje abhisiÒcassu, so no rÈjÈ bhavissati.

39. KhippaÑ kumÈramÈnetha, DÊghÈvuÑ raÔÔhavaÉÉhanaÑ. TaÑ rajje abhisiÒcissaÑ, so vorÈjÈ bhavissati.

40. Tato kumÈramÈnesuÑ, DÊghÈvuÑ raÔÔhavaÉÉhanaÑ. TaÑ disvÈ ÈlapÊ rÈjÈ, ekaputtaÑ manoramaÑ.

41. SaÔÔhi gÈmasahassÈni, paripuÓÓÈni sabbaso. Te putta paÔipajjassu, rajjaÑ niyyÈdayÈmi te.

42. Ajjeva pabbajissÈmi, ko jaÒÒÈ maraÓaÑ suve. MÈhaÑ kÈkova dummedho, kÈmÈnaÑ vasamanvagaÑ5.

43. SaÔÔhi nÈgasahassÈni, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. SuvaÓÓakacchÈ mÈta~gÈ, hemakappamavÈsasÈ. ______________________________________________________________ 1. KÈkapaÒÒÈya (SÊ, SyÈ, I) 2. DÈso ayyassa (SÊ), dÈso ayirassa (I) 3. SoÓako’mitabuddhimÈ (?) 4. S|tÈ veyyattimÈgatÈ (SÊ, SyÈ, I) 5. VasamannagÈ (I)


44. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, tomara~kusapÈÓibhi. Te putta paÔipajjassu, rajjaÑ niyyÈdayÈmi te.

45. Ajjeva pabbajissÈmi, ko jaÒÒÈ maraÓaÑ suve. MÈhaÑ kÈkova dummedho, kÈmÈnaÑ vasamanvagaÑ.

46. SaÔÔhi assasahassÈni, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. ŒjÈnÊyÈva jÈtiyÈ, sindhavÈ sÊghavÈhino.

47. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, illiyÈcÈpadhÈribhi1. Te putta paÔipajjassu, rajjaÑ niyyÈdayÈmi te.


49. SaÔÔhi rathasahassÈni, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.

50. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, cÈpahatthehi vammibhi. Te putta paÔipajjassu, rajjaÑ niyyÈdayÈmi te.


52. SaÔÔhi dhenusahassÈni, rohaÒÒÈ pu~gav|sabhÈ. TÈ putta paÔipajjassu, rajjaÑ niyyÈdayÈmi te.


54. SoÄasitthisahassÈni, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. VicitravatthÈbharaÓÈ, ÈmuttamaÓikuÓÉalÈ. TÈ putta paÔipajjassu, rajjaÑ niyyÈdayÈmi te.

55. Ajjeva pabbajissÈmi, ko jaÒÒÈ maraÓaÑ suve. MÈhaÑ kÈkova dummedho, kÈmÈnaÑ vasamanvagaÑ. ______________________________________________________________ 1. IndiyÈcÈpadhÈribhi (Ka)

JÈtakapÈÄi 58

56. Daharasseva me tÈta, mÈtÈ matÈti me sutaÑ. TayÈ vinÈ ahaÑ tÈta, jÊvitumpi na ussahe.

57. YathÈ ÈraÒÒakaÑ nÈgaÑ, poto anveti pacchato. JessantaÑ giriduggesu, samesu visamesu ca.

58. EvaÑ taÑ anugacchÈmi, pattamÈdÈya1 pacchato. Subharo te bhavissÈmi, na te hessÈmi dubbharo.

59. YathÈ sÈmuddikaÑ nÈvaÑ, vÈÓijÈnaÑ dhanesinaÑ. VohÈro tattha gaÓheyya, vÈÓijÈ byasanÊ2 siyÈ.

60. EvamevÈyaÑ puttakali3, antarÈyakaro mama4. ImaÑ kumÈraÑ pÈpetha, pÈsÈdaÑ rativaÉÉhanaÑ.

61. Tattha kambusahatthÈyo, yathÈ SakkaÑva accharÈ. TÈ naÑ tattha ramessanti5, tÈhi ce’so6 ramissati.

62. Tato kumÈraÑ pÈpesuÑ, pÈsÈdaÑ rativaÉÉhanaÑ. TaÑ disvÈ avacuÑ kaÒÒÈ, DÊghÈvuÑ raÔÔhavaÉÉhanaÑ.

63. DevatÈ nu’si gandhabbo, adu7 Sakko Purindado. Ko vÈ tvaÑ kassa vÈ putto, kathaÑ jÈnemu taÑ mayaÑ.

64. Namhi devo na gandhabbo, nÈpi8 Sakko Purindado. KÈsiraÒÒo ahaÑ putto, DÊghÈvu raÔÔhavaÉÉhano. MamaÑ9 bharatha bhaddaÑ vo10, ahaÑ bhattÈ bhavÈmi vo.

65. TaÑ tattha avacuÑ kaÒÒÈ, DÊghÈvuÑ raÔÔhavaÉÉhanaÑ. KuhiÑ rÈjÈ anuppatto, ito rÈjÈ kuhiÑ gato.

66. Pa~kaÑ rÈjÈ atikkanto, thale rÈjÈ patiÔÔhito. AkaÓÔakaÑ agahanaÑ, paÔipanno mahÈpathaÑ.

67. AhaÒca paÔipannosmi, maggaÑ duggatigÈminaÑ. SakaÓÔakaÑ sagahanaÑ, yena gacchanti duggatiÑ. ______________________________________________________________ 1. PuttamÈdÈya (SÊ, SyÈ, Ka) 2. ByasanaÑ (Ka) 3. Puttaka (SyÈ) 4. MamaÑ (I) 5. Ramissanti (SyÈ, Ka) 6. Meso (I) 7. Œdu (SÊ, I) 8. Namhi (Ka) 9. Mama (I) 10. Bhaddante (Ka)


68. Tassa te svÈgataÑ rÈja, sÊhasseva giribbajaÑ. AnusÈsa mahÈrÈja, tvaÑ no sabbÈsamissaroti.

SoÓakajÈtakaÑ paÔhamaÑ.

530. SaÑkiccajÈtaka (2)

69. DisvÈ nisinnaÑ rÈjÈnaÑ, BrahmadattaÑ rathesabhaÑ. Athassa paÔivedesi, yassÈsi anukampako. 70. SaÑkiccÈ’yaÑ anuppatto, isÊnaÑ sÈdhusammato. TaramÈnar|po niyyÈhi, khippaÑ passa mahesinaÑ. 71. Tato ca rÈjÈ taramÈno, yuttamÈruyha sandanaÑ. MittÈmaccapariby|Äho1, agamÈsi rathesabho. 72. Nikkhippa paÒca kakudhÈni, KÈsÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano. VÈlabÊjani2 muÓhÊsaÑ, khaggaÑ chattaÒcupÈhanaÑ. 73. Oruyha rÈjÈ yÈnamhÈ, ÔhapayitvÈ paÔicchadaÑ. ŒsÊnaÑ dÈyapassasmiÑ, SaÑkiccamupasa~kami. 74. Upasa~kamitvÈ so rÈjÈ, sammodi isinÈ saha. TaÑ kathaÑ vÊtisÈretvÈ, ekamantaÑ upÈvisi. 75. EkamantaÑ nisinnova, atha kÈlaÑ amaÒÒatha. Tato pÈpÈni kammÈni, pucchituÑ paÔipajjatha. 76. IsiÑ pucchÈma3 SaÑkiccaÑ, isÊnaÑ sÈdhusammataÑ. ŒsÊnaÑ dÈyapassasmiÑ, isisaÑghapurakkhataÑ4. 77. KaÑ gatiÑ pecca gacchanti, narÈ dhammÈticÈrino. AticiÓÓo mayÈ dhammo, taÑ me akkhÈhi pucchito. 78. IsÊ avaca SaÑkicco, KÈsÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhanaÑ. ŒsÊnaÑ dÈyapassasmiÑ, mahÈrÈja suÓohi me. ______________________________________________________________ 1. Paribb|Äho (SÊ, I) 2. VÈÄavÊjanÊ (SÊ, I) 3. PucchÈmi (SÊ, I) 4. PurakkhitaÑ (Ka)

JÈtakapÈÄi 60

79. Uppathena vajantassa, yo maggamanusÈsati. Tassa ce vacanaÑ kayirÈ, nÈ’ssa maggeyya kaÓÔako.

80. AdhammaÑ paÔipannassa, yo dhammamanusÈsati. Tassa ce vacanaÑ kayirÈ, na so gaccheyya duggatiÑ.

81. Dhammo patho mahÈrÈja, adhammo pana uppatho. Adhammo nirayaÑ neti, dhammo pÈpeti suggatiÑ.

82. AdhammacÈrino rÈja, narÈ visamajÊvino. YaÑ gatiÑ pecca gacchanti, niraye te suÓohi me.

83. SaÒjÊvo KÈÄasutto ca, Sa~ghÈto1 dve ca RoruvÈ. AthÈparo MahÈvÊci, TÈpano2 ca PatÈpano.

84. Iccete aÔÔha nirayÈ, akkhÈtÈ duratikkamÈ. ŒkiÓÓÈ luddakammehi, paccekÈ soÄasussadÈ.

85. KadariyatÈpanÈ3 ghorÈ, accimanto4 mahabbhayÈ. LomahaÑsanar|pÈ ca, bhesmÈ paÔibhayÈ dukhÈ.

86. * CatukkaÓÓÈ catudvÈrÈ, vibhattÈ bhÈgaso mitÈ. AyopÈkÈrapariyantÈ, ayasÈ paÔikujjitÈ.

87. * TesaÑ ayomayÈ bh|mi, jalitÈ tejasÈ yutÈ. SamantÈ yojanasataÑ, phuÔÈ5 tiÔÔhanti sabbadÈ.

88. Ete patanti niraye, uddhaÑpÈdÈ avaÑsirÈ. IsÊnaÑ ativattÈro, saÒÒatÈnaÑ tapassinaÑ.

89. Te bh|nahuno paccanti, macchÈ bilakatÈ yathÈ. SaÑvacchare asa~kheyye, narÈ kibbisakÈrino.

90. �ayhamÈnena gattena, niccaÑ santarabÈhiraÑ. NirayÈ nÈdhigacchanti, dvÈraÑ nikkhamanesino. ______________________________________________________________ 1. Sa~ghÈÔo (SyÈ, Ka) 2. Tapano (SÊ, I) 3. KadariyatapanÈ (SÊ, I) 4. AccimantÈ (I) 5. PharitvÈ (AÑ 1. 140; Khu 2. 135 piÔÔhe) * Khu 2. 134, 152 piÔÔhesupi.


91. Puratthimena dhÈvanti, tato dhÈvanti pacchato. Uttarenapi dhÈvanti, tato dhÈvanti dakkhiÓaÑ. YaÑ yaÑ hi dvÈraÑ gacchanti, taÑ tadeva pidhÊyare1.

92. Bah|ni vassasahassÈni, janÈ nirayagÈmino. BÈhÈ paggayha kandanti, patvÈ dukkhaÑ anappakaÑ.

93. ŒsÊvisaÑva kupitaÑ, tejassiÑ duratikkamaÑ. Na sÈdhur|pe ÈsÊde, saÒÒatÈnaÑ tapassinaÑ.

94. AtikÈyo mahissÈso, Ajjuno KekakÈdhipo. SahassabÈhu ucchinno, isimÈsajja GotamaÑ.

95. ArajaÑ rajasÈ VacchaÑ, kisaÑ avakiriya DaÓÉakÊ. TÈlova m|lato2 chinno, sa rÈjÈ vibhava~gato.

96. Upahacca manaÑ Majjho3, MÈta~gasmiÑ yasassine. SapÈrisajjo ucchinno, MajjhÈraÒÒaÑ tadÈ ahu.

97. KaÓhadÊpÈyanÈsajja, isiÑ AndhakaveÓÉayo4. AÒÒoÒÒaÑ5 musalÈ6 hantvÈ, sampattÈ yamasÈdhanaÑ7.

98. AthÈyaÑ isinÈ satto, antalikkhacaro pure. PÈvekkhi pathaviÑ8 Cecco, hÊnatto pattapariyÈyaÑ.

99. TasmÈ hi chandÈgamanaÑ, nappasaÑsanti paÓÉitÈ. AduÔÔhacitto bhÈseyya, giraÑ sacc|pasaÑhitaÑ.

100. ManasÈ ce paduÔÔhena, yo naro pekkhate MuniÑ. VijjÈcaraÓasampannaÑ, gantÈ so nirayaÑ adho.

101. Ye vuÉÉhe9 paribhÈsanti, pharus|pakkamÈ janÈ. AnapaccÈ adÈyÈdÈ, tÈlavatthu10 bhavanti te. ______________________________________________________________ 1. Pithiyyati (SÊ), pithiyyare (SyÈ), pithÊyare (I) 2. Sam|lo (Ka) 3. Mejjho (Ka) 4. VeÓhuyo (SÊ, I), viÓhayo(?) 5. AÒÒamaÒÒaÑ (SÊ, SyÈ) 6. Musale (SÊ, SyÈ. I) 7. YamasÈdanaÑ (I) 8. PaÔhaviÑ (SÊ, SyÈ, I) 9. Vaddhe (Ka) 10. TÈlavatth| (SyÈ), tÈlÈvatthu (I)

JÈtakapÈÄi 62

102. Yo ca pabbajitaÑ hanti, katakiccaÑ mahesinaÑ. Sa KÈÄasutte niraye, cirarattÈya paccati. 103. Yo ca rÈjÈ adhammaÔÔho, raÔÔhaviddhaÑsano mago1. TÈpayitvÈ janapadaÑ, TÈpane pecca paccati. 104. So ca vassasahassÈni2, sataÑ dibbÈni paccati. AccisaÑghapareto so, dukkhaÑ vedeti vedanaÑ. 105. Tassa aggisikhÈ kÈyÈ, niccharanti pabhassarÈ. Tejobhakkhassa gattÈni, lomehi ca3 nakhehi ca. 106. �ayhamÈnena gattena, niccaÑ santarabÈhiraÑ. DukkhÈbhitunno nadati, nÈgo tuttaÔÔito4 yathÈ. 107. Yo lobhÈ pitaraÑ hanti, dosÈ vÈ purisÈdhamo. Sa KÈÄasutte niraye, cirarattÈya paccati. 108. Sa tÈdiso paccati LohakumbhiyaÑ, PakkaÒca sattÊhi hananti nittacaÑ. AndhaÑ karitvÈ muttakarÊsabhakkhaÑ, KhÈre nimujjanti tathÈvidhaÑ naraÑ. 109. TattaÑ pakkuthitamayoguÄaÒca5, DÊghe ca phÈle cirarattatÈpite. Vikkhambha’mÈdÈya vibandha6 rajjubhi, VivaÔe mukhe sampavisanti7 rakkhasÈ. 110. SÈmÈ ca soÓÈ sabalÈ ca gijjhÈ, KÈkoÄasaÑghÈ ca dijÈ ayomukhÈ. Sa~gamma khÈdanti vipphandamÈnaÑ, JivhaÑ vibhajja vighÈsaÑ salohitaÑ. ______________________________________________________________ 1. Cuto (SÊ) 2. VassasahassÈnaÑ(SÊ, SyÈ) 3. Lomaggehi ca (SÊ, SyÈ, I) 4. Tuttaddito (SÊ) 5. PakkudhitamayoguÄaÒca (Ka) 6. Vibaddha (SÊ), vibhajja (SyÈ, I) 7. SaÑsavayanti (SÊ, SyÈ, I)


111. TaÑ daÉÉhatÈlaÑ paribhinnagattaÑ, NippothayantÈ anuvicaranti rakkhasÈ. RatÊ hi nesaÑ dukhino panÊtare, EtÈdisasmiÑ niraye vasanti. Ye keci loke idha pettighÈtino.

112. Putto ca mÈtaraÑ hantvÈ, ito gantvÈ YamakkhayaÑ. BhusamÈpajjate dukkhaÑ, attakammaphal|pago.

113. AmanussÈ atibalÈ, hantÈraÑ janayantiyÈ. Ayomayehi vÈlehi1, pÊÄayanti punappunaÑ.

114. TamassavaÑ2 sakÈ gattÈ, rudhiraÑ3 attasambhavaÑ. TambalohavilÊnaÑva, tattaÑ pÈyenti mattighaÑ4.

115. JigucchaÑ kuÓapaÑ p|tiÑ, duggandhaÑ g|thakaddamaÑ. Pubbalohitasa~kÈsaÑ, rahadamogayha5 tiÔÔhati.

116. TamenaÑ kimayo tattha, atikÈyÈ ayomukhÈ. ChaviÑ bhetvÈna6 khÈdanti, saÑgiddhÈ7 maÑsalohite.

117. So ca taÑ nirayaÑ patto, nimuggo sataporisaÑ. P|tikaÑ kuÓapaÑ vÈti, samantÈ satayojanaÑ.

118. CakkhumÈpi hi cakkh|hi, tena gandhena jÊyati. EtÈdisaÑ Brahmadatta, mÈtugho labhate dukhaÑ.

119. KhuradhÈramanukkamma, tikkhaÑ durabhisambhavaÑ. Patanti gabbhapÈtiyo8, duggaÑ vetaraÓiÑ9 nadiÑ.

120. AyomayÈ simbaliyo, soÄasa~gulakaÓÔakÈ. Ubhato abhilambanti, duggaÑ VetaraÓiÑ9 nadiÑ.

121. Te accimanto tiÔÔhanti, aggikkhandhÈva ÈrakÈ. ŒdittÈ jÈtavedena, uddhaÑ yojanamuggatÈ. ______________________________________________________________ 1. PhÈlehi (I) 2. TaÑ passavaÑ (SÊ, SyÈ), taÑ passutaÑ (I) 3. RuhiraÑ (I, Ka) 4. MattiyaÑ (SÊ) 5. Rahadoggayha (Ka) 6. ChetvÈna (SÊ, I) 7. PagiddhÈ (SÊ, SyÈ, I) 8. GabbhapÈtiniyo (SÊ, SyÈ, I) 9. VettaraÓiÑ (SyÈ, Ka)

JÈtakapÈÄi 64

122. Ete vajanti1 niraye, tatte tikhiÓakaÓÔake. NÈriyo ca aticÈrÈ2, narÈ ca paradÈrag|.

123. Te patanti adhokkhandhÈ, vivattÈ vihatÈ puth|. Sayanti vinividdha~gÈ, dÊghaÑ jagganti sabbadÈ3.

124. Tato ratyÈ vivasÈne4, mahatiÑ pabbat|pamaÑ. LohakumbhiÑ pavajjanti, tattaÑ aggisam|dakaÑ.

125. EvaÑ divÈ ca ratto ca, dussÊlÈ mohapÈrutÈ. Anubhonti sakaÑ kammaÑ, pubbe dukkaÔamattano.

126. YÈ ca bhariyÈ dhanakkÊtÈ, sÈmikaÑ atimaÒÒati. SassuÑ vÈ sasuraÑ vÈpi, jeÔÔhaÑ vÈpi nanandaraÑ5.

127. TassÈ va~kena jivhaggaÑ, nibbahanti sabandhanaÑ. Sa byÈmamattaÑ kiminaÑ, jivhaÑ passati attani6. ViÒÒÈpetuÑ na sakkoti, TÈpane pecca paccati.

128. OrabbhikÈ s|karikÈ, macchikÈ migabandhakÈ. CorÈ goghÈtakÈ luddÈ, avaÓÓe vaÓÓakÈrakÈ.

129. SattÊhi lohak|Ôehi, nettiÑsehi us|hi ca. HaÒÒamÈnÈ khÈranadiÑ, papatanti7 avaÑsirÈ.

130. SÈyaÑ pÈto k|ÔakÈrÊ, ayok|Ôehi haÒÒati. Tato vantaÑ durattÈnaÑ, paresaÑ bhuÒjare8 sadÈ.

131. Dha~kÈ bheraÓÉakÈ9 gijjhÈ, kÈkoÄÈ ca ayomukhÈ. VipphandamÈnaÑ khÈdanti, naraÑ kibbisakÈrakaÑ10.

132. Ye migena migaÑ hanti, pakkhiÑ vÈ pana pakkhinÈ. Asanto rajasÈ channÈ, gantÈ11 te nirayussadaÑ12. ______________________________________________________________ 1. Sajanti (SÊ, I), pajjanti (SyÈ) 2. AbhicÈriniyo (SÊ, SyÈ, I) 3. SaÑvariÑ (SÊ, I) 4. Vivasane (SÊ, SyÈ, I) 5. NanandanaÑ (SyÈ, Ka) 6. Attano (SÊ, SyÈ) 7. Sampatanti (Ka) 8. BhuÒjate (SÊ, SyÈ, I) 9. BhedaÓÉakÈ (Ka) 10. KibbisakÈrinaÑ (I) 11. GatÈ (Ka) 12. NirayaÑ adho (I)


133. Santo ca1 uddhaÑ gacchanti, suciÓÓenidha kammunÈ. SuciÓÓassa phalaÑ passa, sa-indÈ2 devÈ sabrahmakÈ. 134. TaÑ taÑ br|mi mahÈrÈja, dhammaÑ raÔÔhapatÊ cara. TathÈ3 rÈja carÈhi dhammaÑ, YathÈ taÑ suciÓÓaÑ nÈnutappeyya pacchÈti. (3535)

SaÑkiccajÈtakaÑ dutiyaÑ.

SaÔÔhinipÈtaÑ niÔÔhitaÑ.

TassuddÈnaÑ

Atha saÔÔhinipÈtamhi, suÓÈtha mama bhÈsitaÑ. JÈtakasavhayano pavaro, SoÓaka-arindamasavhayano. TathÈ vuttarathesabhakiccavaroti. ______________________________________________________________ 1. Santova (SyÈ) 2. SahindÈ (SÊ) 3. TathÈ tathÈ (SÊ, SyÈ, I)

20. SattatinipÈta

531. KusajÈtaka (1)

1. IdaÑ te raÔÔhaÑ sadhanaÑ sayoggaÑ, SakÈyuraÑ sabbakÈm|papannaÑ. IdaÑ te rajjaÑ1 anusÈsa amma, GacchÈmahaÑ yattha piyÈ PabhÈvatÊ. 2. Anujjubh|tena haraÑ mahantaÑ, DivÈ ca ratto ca nisÊthakÈle2. PaÔigaccha tvaÑ khippaÑ KusÈvatiÑ Kusa3, NicchÈmi dubbaÓÓamahaÑ vasantaÑ. 3. NÈhaÑ gamissÈmi ito KusÈvatiÑ, PabhÈvatÊ vaÓÓapalobhito tava. RamÈmi Maddassa niketaramme, HitvÈna raÔÔhaÑ tava dassane rato. 4. PabhÈvatÊ vaÓÓapalobhito tava, Samm|Ähar|po vicarÈmi mediniÑ4. DisaÑ na jÈnÈmi kutomhi Ègato, Taya’mhi matto migamandalocane. 5. SuvaÓÓacÊravasane, jÈtar|pasumekhale. SussoÓi tava kÈmÈ hi5, nÈhaÑ rajjena matthiko. 6. Abbh|ti6 tassa bho hoti, yo anicchantamicchati. AkÈmaÑ rÈja kÈmesi7, akantaÑ kantu8 micchasi. 7. AkÈmaÑ vÈ sakÈmaÑ vÈ, yo naro labhate piyaÑ. LÈbhamettha pasaÑsÈma, alÈbho tattha pÈpako. ______________________________________________________________ 1. RaÔÔhaÑ (Ka) 2. NisÊda kÈle (Ka) 3. KusÈvatiÑ (SyÈ, Ka) 4. MedaniÑ (SyÈ, Ka) 5. KÈmehi (SÊ, SyÈ, I) 6. Abbh| hi (SÊ), abh|ti (SyÈ), abbhu hi (I) 7. KÈmehi (SÊ, I) 8. Akanto kanta (SÊ, SyÈ, I)

20. SattatinipÈta 67

8. PÈsÈÓasÈraÑ khaÓasi, kaÓikÈrassa dÈrunÈ. VÈtaÑ jÈlena bÈdhesi, yo anicchantamicchasi.

9. PÈsÈÓo n|na te hadaye, ohito mudulakkhaÓe. Yo te sÈtaÑ na vindÈmi, tirojanapadÈgato.

10. YadÈ maÑ bhakuÔiÑ1 katvÈ, rÈjaputtÊ udikkhati2. ŒÄÈriko tadÈ homi, raÒÒo Maddassantepure3.

11. YadÈ umhayamÈnÈ maÑ, rÈjaputtÊ udikkhati2. NÈ’ÄÈriko tadÈ homi, rÈjÈ homi tadÈ Kuso.

12. Sace hi vacanaÑ saccaÑ, nemittÈnaÑ bhavissati. Neva me tvaÑ patÊ assa, kÈmaÑ chindantu sattadhÈ.

13. Sace hi vacanaÑ saccaÑ, aÒÒesaÑ yadi vÈ mamaÑ. Neva tuyhaÑ patÊ atthi, aÒÒo sÊhassarÈ KusÈ.

14. NekkhaÑ gÊvaÑ te kÈressaÑ, patvÈ Khujje KusÈvatiÑ. Sace maÑ nÈganÈs|r|, olokeyya PabhÈvatÊ.

15. NekkhaÑ gÊvaÑ te kÈressaÑ, patvÈ Khujje KusÈvatiÑ. Sace maÑ nÈganÈs|r|, Èlapeyya PabhÈvatÊ.

16. NekkhaÑ gÊvaÑ te kÈressaÑ, patvÈ Khujje KusÈvatiÑ. Sace maÑ nÈganÈs|r|, umhÈyeyya PabhÈvatÊ.

17. NekkhaÑ gÊvaÑ te kÈressaÑ, patvÈ Khujje KusÈvatiÑ. Sace maÑ nÈganÈs|r|, pamhÈyeyya PabhÈvatÊ.

18. NekkhaÑ gÊvaÑ te kÈressaÑ, patvÈ Khujje KusÈvatiÑ. Sace maÑ nÈganÈs|r|, pÈÓÊhi upasamphuse.

19. Na hi n|nÈyaÑ rÈjaputtÊ, Kuse sÈtampi vindati. ŒÄÈrike bhate pose, vetanena anatthike.

20. Na hi n|nÈyaÑ sÈ4 KhujjÈ, labhati jivhÈya chedanaÑ. Sunisitena satthena, evaÑ dubbhÈsitaÑ bhaÓaÑ. ______________________________________________________________ 1. Bh|kuÔiÑ (SÊ, I) 2. RÈjaputti udikkhasi (SÊ, I) 3. Maddassa thÊpure (SÊ, I) evamuparipi. 4. N|na ayaÑ (SÊ, SyÈ)

68 JÈtakapÈÄi

21. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. MahÈyasoti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

22. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. Mahaddhanoti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

23. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. Mahabbaloti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

24. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. MahÈraÔÔhoti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

25. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. MahÈrÈjÈti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

26. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. SÊhassaroti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

27. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. Vaggussaroti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

28. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. Bindussaroti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

29. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. MaÒjussaroti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

30. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. Madhussaroti1 katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

31. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. Satasippoti katvÈna, karassu rucire piyaÑ.

32. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. Khittiyotipi katvÈna2, karassu rucire piyaÑ.

33. MÈ naÑ r|pena pÈmesi, Èrohena PabhÈvati. KusarÈjÈti katvÈna, karassu rucire piyaÑ. ______________________________________________________________ 1. Madhurassaroti (SÊ) 2. KaritvÈna (SÊ)


34. Ete nÈgÈ upatthaddhÈ, sabbe tiÔÔhanti vammitÈ1. PurÈ maddanti pÈkÈraÑ, Ènente’taÑ PabhÈvatiÑ. 35. Satta bile2 karitvÈna, ahametaÑ PabhÈvatiÑ. KhattiyÈnaÑ padassÈmi, ye maÑ hantuÑ idhÈgatÈ. 36. AvuÔÔhahi rÈjaputtÊ, sÈmÈ koseyyavÈsinÊ. AssupuÓÓehi nettehi, dÈsÊgaÓapurakkhatÈ. 37. TaÑ n|na kakk|panisevitaÑ mukhaÑ, ŒdÈsadantÈtharupaccavekkhitaÑ. SubhaÑ sunettaÑ virajaÑ ana~gaÓaÑ, ChuddhaÑ vane Ôhassati khattiyehi. 38. Te n|na me asite vellitagge, Kese mud| candanasÈralitte. SamÈkule sÊvathikÈya majjhe, PÈdehi gijjhÈ parikaÉÉhissanti3. 39. TÈ n|na me tambanakhÈ sulomÈ, BÈhÈ mud| candanasÈralittÈ. ChinnÈ vane ujjhitÈ khattiyehi, Gayha dha~ko4 gacchati yenakÈmaÑ. 40. Te n|na tÈl|panibhe alambe, Nisevite kÈsikacandanena. Thanesu me lambhissati5 si~gÈlo6, MÈt|va putto taruÓo tan|jo. 41. TaÑ n|na soÓiÑ puthulaÑ sukoÔÔitaÑ, NisevitaÑ kaÒcanamekhalÈhi. ChinnaÑ vane khattiyehÊ avatthaÑ, Si~gÈlasa~ghÈ parikaÉÉhissanti7. ______________________________________________________________ 1. VammikÈ (SyÈ) 2. KhaÓÉe (SÊ, I) 3. ParikaÉÉhayanti (SÊ, SyÈ, I) 4. Vako (I) 5. LambahÊti (I) 6. SigÈlo (SÊ, SyÈ, I) 7. GayhÈ vako gacchati yenakÈmaÑ (I)

70 JÈtakapÈÄi

42. SoÓÈ dha~kÈ1 si~gÈlÈ ca, ye caÒÒe santi dÈÔhino. AjarÈ n|na hessanti, bhakkhayitvÈ PabhÈvatiÑ.

43. Sace maÑsÈni hariÑsu, khattiyÈ d|ragÈmino. AÔÔhÊni amma yÈcitvÈ, anupathe dahÈtha naÑ.

44. KhettÈni amma kÈretvÈ, kaÓikÈrettha ropaya2. YadÈ te pupphitÈ assu, hemantÈnaÑ himaccaye. SareyyÈtha mamaÑ3 amma, evaÑvaÓÓÈ PabhÈvatÊ.

45. TassÈ mÈtÈ udaÔÔhÈsi, khattiyÈ devavaÓÓinÊ. DisvÈ asiÒca s|naÒca, raÒÒo Maddassantepure.

46. IminÈ n|na asinÈ, susaÒÒaÑ tanumajjhimaÑ. DhÊtaraÑ Madda4 hantvÈna, khattiyÈnaÑ padassasi5.

47. Na me akÈsi cavanaÑ, atthakÈmÈya puttike. SÈ’jja lohitasaÒchannÈ, gacchasi6 yamasÈdhanaÑ.

48. EvamÈpajjatÊ poso, pÈpiyaÒca nigacchati. Yo ve hitÈnaÑ vacanaÑ, na karoti7 atthadassinaÑ.

49. Sace ca ajja8 dhÈresi9, kumÈraÑ cÈrudassanaÑ. Kusena jÈtaÑ khattiyaÑ, suvaÓÓamaÓimekhalaÑ. P|jitaÑ10 ÒÈtisaÑghehi, na gacchasi6 yamakkhayaÑ.

50. Yatthassu bherÊ nadati, kuÒjaro ca nik|jati11. KhattiyÈnaÑ kule bhadde, kinnu sukhataraÑ tato.

51. Asso ca sisati12 dvÈre, kumÈro uparodati. KhattiyÈnaÑ kule bhadde, kinnu sukhataraÑ tato.

52. May|rakoÒcÈbhirude, kokilÈbhinik|jite. KhattiyÈnaÑ kule bhadde, kinnu sukhataraÑ tato. ______________________________________________________________ 1. VakÈ (I) 2. Ropaye (Ka) 3. Mama (I) 4. Mama (SÊ), maddo (I) 5. Padassati (I, Ka) 6. GaÒchisi (SÊ, I) 7. Na karaÑ (SÊ) 8. TvaÑ amma (SÊ) 9. VÈresi (I) 10. P|jitÈ (I) 11. NikuÒjati (I) 12. Asso hasisati (SÊ), asso hasiyati (SyÈ), asso ca siÑsati (I)


53. KahaÑ nu so sattumaddano, pararaÔÔhappamaddano. Kuso soÄÈrapaÒÒÈÓo, yo no dukkhÈ pamocaye.

54. Idheva so sattumaddano, pararaÔÔhappamaddano. Kuso soÄÈrapaÒÒÈÓo, yo te sabbe vadhissati1.

55. UmmattikÈ nu bhaÓasi, andhabÈlÈ pabhÈsasi2. Kuso ce Ègato assa, kiÑ na3 jÈnemu taÑ mayaÑ.

56. Eso ÈÄÈriko poso, kumÈrÊpuramantare. DaÄhaÑ katvÈna saÑvelliÑ, kumbhiÑ dhovati oÓato.

57. VeÓÊ tvamasi caÓÉÈlÊ, ad|’si kulagandhinÊ. KathaÑ maddakule jÈtÈ, dÈsaÑ kayirÈsi kÈmukaÑ.

58. Namhi veÓÊ na caÓÉÈlÊ, na camhi kulagandhinÊ. OkkÈkaputto bhaddante, tvaÑ nu dÈsoti maÒÒasi.

59. Yo brÈhmaÓasahassÈni, sadÈ bhojeti vÊsatiÑ. OkkÈkaputto bhaddante, tvaÑ nu dÈsoti maÒÒasi.

60. Yassa nÈgasahassÈni, sadÈ yojeti vÊsatiÑ. OkkÈkaputto bhaddante, tvaÑ nu dÈsoti maÒÒasi.

61. Yassa assasahassÈni, sadÈ yojenti vÊsatiÑ. OkkÈkaputto bhaddante, tvaÑ nu dÈsoti maÒÒasi.

62. Yassa rathasahassÈni, sadÈ yojenti vÊsatiÑ. OkkÈkaputto bhaddante, tvaÑ nu dÈsoti maÒÒasi.

4(Yassa usabhasahassÈni, sadÈ yojenti vÊsatiÑ. OkkÈkaputto bhaddante, tvaÑ nu dÈsoti maÒÒasi)4.

63. Yassa dhenusahassÈni, sadÈ duhanti vÊsatiÑ5. OkkÈkaputto bhaddante, tvaÑ nu dÈsoti maÒÒasi. ______________________________________________________________ 1. Yo no dukkhÈ pamocaye (SÊ), so no sabbe vadhissati (I) 2. Œdu bÈlÈva bhÈsasi (SÊ, I) 3. Kinnu (SyÈ, Ka) 4-4. ( ) AyaÑ gÈthÈ SÊ-I-potthakesuyeva dissati. 5. Duyhanti vÊsati (SÊ, I)

72 JÈtakapÈÄi

64. Taggha te dukkaÔaÑ bÈle, yaÑ khattiyaÑ mahabbalaÑ. NÈgaÑ maÓÉ|kavaÓÓena, na naÑ1 akkhÈsi’dhÈgataÑ2.

65. AparÈdhaÑ mahÈrÈja, tvaÑ no khama rathesabha. YaÑ taÑ aÒÒÈtavesena, nÈÒÒÈsimhÈ idhÈgataÑ.

66. MÈdisassa na taÑ channaÑ, yohaÑ ÈÄÈriko bhave. TvaÒÒeva me pasÊdassu, natthi te deva dukkaÔaÑ.

67. Gaccha bÈle khamÈpehi, KusarÈjaÑ mahabbalaÑ. KhamÈpito Kuso rÈjÈ3, so te dassati jÊvitaÑ.

68. Pitussa vacanaÑ sutvÈ, devavaÓÓÊ PabhÈvatÊ. SirasÈ aggahÊ pÈde, KusarÈjaÑ mahabbalaÑ.

69. YÈ’mÈ ratyo atikkantÈ, tÈ’mÈ deva tayÈ vinÈ. Vande te sirasÈ pÈde, mÈ me kujjha rathesabha.

70. SabbaÑ4 te paÔijÈnÈmi, mahÈrÈja suÓohi me. Na cÈpi appiyaÑ tuyhaÑ, kareyyÈmi ahaÑ puna.

71. EvaÑ ce yÈcamÈnÈya, vacanaÑ me na kÈhasi. IdÈni maÑ tÈto hantvÈ, khattiyÈnaÑ padassati.

72. EvaÑ te yÈcamÈnÈya, kiÑ na kÈhÈmi te vaco. Vikuddho tya’smi kalyÈÓi, mÈ tvaÑ bhÈyi PabhÈvati.

73. SabbaÑ4 te paÔijÈnÈmi, rÈjaputti suÓohi me. Na cÈpi appiyaÑ tuyhaÑ, kareyyÈmi ahaÑ puna.

74. Tava kÈmÈ hi sussoÓi, pahu5 dukkhaÑ titikkhisaÑ6. BahuÑ MaddakulaÑ hantvÈ, nayituÑ taÑ PabhÈvati.

75. Yojayantu rathe asse, nÈnÈcitte samÈhite. Atha dakkhatha me vegaÑ, vidhamantassa7 sattavo.

76. TaÒca tattha udikkhiÑsu, raÒÒo Maddassantepure. VijambhamÈnaÑ sÊhaÑva, phoÔentaÑ diguÓaÑ bhujaÑ. ______________________________________________________________ 1. Na taÑ (SÊ, I) 2. AkkhÈsi ÈgataÑ (SÊ) 3. KusarÈjÈ (sabbattha) 4. SaccaÑ (SÊ, SyÈ, I) 5. Bahu (SyÈ), bah| (I), bahuÑ (Ka) 6. TitikkhissaÑ (SÊ, I) 7. Vidhamentassa (sabbattha)


77. HatthikkhandhaÒca Èruyha, ÈropetvÈ PabhÈvatiÑ. Sa~gÈmaÑ otaritvÈna, sÊhanÈdaÑ nadÊ Kuso.

78. Tassa taÑ nadato sutvÈ, sÊhasse’vi’tare migÈ. KhattiyÈ vipalÈyiÑsu, KusasaddabhayaÔÔitÈ1.

79. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. AÒÒamaÒÒassa chindanti, KusasaddabhayaÔÔitÈ.

80. TasmiÑ sa~gÈmasÊsasmiÑ, passitvÈ haÔÔha2 mÈnaso. Kusassa raÒÒo Devindo, adÈ verocanaÑ maÓiÑ.

81. So taÑ vijitvÈ sa~gÈmaÑ, laddhÈ VerocanaÑ maÓiÑ. Hatthikkhandhagato rÈjÈ, pÈvekkhi nagaraÑ puraÑ.

82. JÊvaggÈhaÑ3 hagetvÈna, bandhitvÈ satta khattiye. SasurassupanÈmesi, ime te deva sattavo.

83. Sabbeva te vasaÑ gatÈ, amittÈ vihatÈ tava. KÈmaÑ karohi te tayÈ, muÒca vÈ te hanassu vÈ.

84. Tuyheva sattavo ete, na hi te mayha sattavo. TvaÒÒeva no mahÈrÈja, muÒca vÈ te hanassu vÈ.

85. ImÈ te dhÊtaro satta, devakaÒÒ|pamÈ subhÈ. DadÈhi nesaÑ ekekaÑ, hontu jÈmÈtaro tava.

86. AmhÈkaÒceva tÈsaÒca, tvaÑ no sabbesamissaro. TvaÒÒeva no mahÈrÈja, dehi nesaÑ yadi’cchasi.

87. Ekamekassa ekekaÑ, adÈ sÊhassaro Kuso. KhattiyÈnaÑ tadÈ tesaÑ, raÒÒo Maddassa dhÊtaro.

88. PÊÓitÈ tena lÈbhena, tuÔÔhÈ sÊhassare Kuse. SakaraÔÔhÈni pÈyiÑsu, khattiyÈ satta tÈvade.

89. PabhÈvatiÒca ÈdÈya, maÓiÑ VerocanaÑ subhaÑ4. KusÈvatiÑ Kuso rÈjÈ, agamÈsi mahabbalo. ______________________________________________________________ 1. KusasaddabhayaÔÔhitÈ (I) 2. TuÔÔha(SÊ) 3. JÊvagÈhaÑ (SÊ, I) 4. TadÈ (I)

74 JÈtakapÈÄi

90. Tyassu ekarathe yantÈ, pavisantÈ KusÈvatiÑ. SamÈnÈ vaÓÓar|pena, nÈÒÒamaÒÒÈtirocisuÑ1.

91. MÈtÈ puttena sa~gacchi2, ubhayo ca jayampatÊ. SamaggÈ te tadÈ ÈsuÑ, phÊtaÑ dharaÓimÈvasunti.

KusajÈtakaÑ paÔhamaÑ.

532. SoÓanandajÈtaka (2)

92. DevatÈ nu’si gandhabbo, adu3 Sakko Purindado. Manussabh|to iddhimÈ, kathaÑ jÈnemu taÑ mayaÑ.

93. NÈpi devo na gandhabbo, nÈpi Sakko Purindado. Manussabh|to iddhimÈ, evaÑ jÈnÈhi BhÈradha4.

94. Katar|pamidaÑ bhoto5, veyyÈvaccaÑ anappakaÑ. Devamhi vassamÈnamhi, anovassaÑ bhavaÑ akÈ.

95. Tato vÈtÈtape ghore, sÊtacchÈyaÑ bhavaÑ akÈ. Tato amittamajjhesu6, saratÈÓaÑ bhavaÑ akÈ.

96. Tato phÊtÈni raÔÔhÈni, vasino te bhavaÑ akÈ. Tato ekasataÑ khatye, anuyante7 bhavaÑ akÈ.

97. PatÊtÈ’ssu mayaÑ bhoto, vada taÑ8 bhaÒja9 micchasi. HatthiyÈnaÑ assarathaÑ, nÈriyo ca ala~katÈ. NivesanÈni rammÈni, mayaÑ bhoto dadÈmase.

98. Atha va’~ge10 vÈ Magadhe, mayaÑ bhoto dadÈmase. Atha vÈ AssakÈ’vantÊ11, sumanÈ damma te mayaÑ.

99. UpaÉÉhaÑ vÈpi rajjassa, mayaÑ bhoto dadÈmase. Sace te attho rajjena, anusÈsa ya’dicchasi. ______________________________________________________________ 1. NÈÒÒamaÒÒamatirocayuÑ(SÊ) 2. Sa~gaÒchi (SÊ, SyÈ, I) 3. Œdu (SÊ, SyÈ) 4. BhÈrata (Ka) 5. BhotÈ (SÊ, I) 6. Amittamajjhe ca (SÊ) 7. Anuyutte (I) 8. Vara taÑ (SÊ, SyÈ, I) 9. BhaÒÒa (SÊ, I), bhuÒja (SyÈ, Ka) 10. Atha vÈ a~ge (SÊ, I) 11. AssakÈvantiÑ (SÊ, SyÈ, I)


100. Na me atthopi rajjena, nagarena dhanena vÈ. Atthopi janapadena, attho mayhaÑ na vijjati.

101. Bhotova raÔÔhe vijite, araÒÒe atthi assamo. PitÈ mayhaÑ janettÊ ca, ubho sammanti assame.

102. TesÈ’haÑ1 pubbÈcariyesu, puÒÒaÑ na labhÈmi kÈtave. BhavantaÑ ajjhÈvaraÑ katvÈ, SoÓaÑ2 yÈcemu saÑvaraÑ.

103. Karomi te taÑ vacanaÑ, yaÑ maÑ bhaÓasi brÈhmaÓa. EtaÒca kho no akkhÈhi, kÊvanto hontu yÈcakÈ.

104. ParosataÑ jÈnapadÈ, mahÈsÈlÈ ca brÈhmaÓÈ. Ime ca khattiyÈ sabbe, abhijÈtÈ yasassino. BhavaÒca rÈjÈ Manojo, alaÑ hessanti yÈcakÈ.

105. HatthÊ asse ca yojentu, rathaÑ sannayha sÈrathi3. ŒbandhanÈni gaÓhÈtha, pÈdÈsu’ssÈrayaddhaje4. AssamaÑ taÑ gamissÈmi, yattha sammati Kosiyo.

106. Tato ca rÈjÈ pÈyÈsi, senÈya catura~ginÊ. AgamÈ assamaÑ rammaÑ, yattha sammati Kosiyo.

107. Kassa kÈdambayo5 kÈjo, vehÈsaÑ catura~gulaÑ. AÑsaÑ asamphusaÑ eti, udahÈrÈya6 gacchato.

108. AhaÑ SoÓo mahÈrÈja, tÈpaso sahitabbato7. BharÈmi mÈtÈpitaro, rattindivamatandito.

109. Vane phalaÒca m|laÒca, ÈharitvÈ disampati. Posemi mÈtÈpitaro, pubbe katamanussaraÑ.

110. IcchÈma assamaÑ gantuÑ, yattha sammati Kosiyo. MaggaÑ no SoÓa akkhÈhi, yena gacchemu8 assamaÑ. ______________________________________________________________ 1. TesvahaÑ (Ka) 2. SonaÑ (I) 3. NaÑ rathi (I) 4. PÈdesussÈrayaÑ dhaje (SÊ), pÈdÈsussÈrayaÑ dhaje (I) 5. Kassa kÈdambamayo (Ka) 6. UdahÈrassa (SÊ, SyÈ, I) 7. SahitaÑ vato (I) 8. GacchÈma (SÊ)

76 JÈtakapÈÄi

111. AyaÑ ekapadÊ rÈja, yenetaÑ1 meghasannibhaÑ. KoviÄÈrehi saÒchannaÑ, ettha sammati Kosiyo.

112. IdaÑ vatvÈna pakkÈmi, taramÈno mahÈ-isi. VehÈse antalikkhasmiÑ, anusÈsitvÈna khattiye.

113. AssamaÑ parimajjitvÈ, paÒÒÈpetvÈna2 ÈsanaÑ. PaÓÓasÈlaÑ pavisitvÈ, pitaraÑ paÔibodhayi.

114. Ime Èyanti rÈjÈno, abhijÈtÈ yasassino. AssamÈ nikkhamitvÈna, nisÊda tvaÑ3 mahÈ-ise.

115. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ, taramÈno mahÈ-isi. AssamÈ nikkhamitvÈna, sadvÈramhi upÈvisi.

116. TaÒca disvÈna ÈyantaÑ, jalantaÑriva tejasÈ. Khatyasa~ghapariby|ÄhaÑ, Kosiyo etadabravi.

117. Kassa bherÊ mudi~gÈ ca4, sa~khÈ paÓavadindimÈ5. Purato paÔipannÈni, hÈsayantÈ rathesabhaÑ.

118. Kassa kaÒcanapaÔÔena, puthunÈ vijjuvaÓÓinÈ. YuvÈ kalÈpasannaddho, ko eti siriyÈ jalaÑ.

119. UkkÈmukhapahaÔÔhaÑva, khadira~gÈrasannibhaÑ. MukhaÒca rucirÈ bhÈti, ko ehi siriyÈ jalaÑ.

120. Kassa paggahitaÑ chatthaÑ, sasalÈkaÑ manoramaÑ. ŒdiccaraÑsÈvaraÓaÑ, ko eti siriyÈ jalaÑ.

121. Kassa a~gaÑ pariggayha, vÈlabÊjanimuttamaÑ. Caranti varapuÒÒassa6, hatthikkhandhena Èyato.

122. Kassa setÈni chattÈni, ÈjÈnÊyÈ ca vammitÈ. SamantÈ parikÊrenti7, ko eti siriyÈ jalaÑ. ______________________________________________________________ 1. Yena taÑ (Ka) 2. PaÒÒapetvÈna (SÊ, SyÈ) 3. NisÊdÈhi (SÊ) 4. Muti~gÈ ca (I) 5. DeÓÉimÈ (SÊ, I) 6. VarapaÒÒassa (SÊ, I) 7. Parikiranti (SÊ, SyÈ, I)


123. Kassa ekasataÑ khatyÈ, anuyantÈ1 yasassino. SamantÈnupariyanti, ko eti siriyÈ jalaÑ.

124. Hatthi assaratha patti2, senÈ ca catura~ginÊ. SamantÈnupariyanti3, ko eti siriyÈ jalaÑ.

125. Kasse’sÈ mahatÊ senÈ, piÔÔhito anuvattati. AkkhobhaÓÊ4 apariyantÈ, sÈgarasseva |miyo.

126. RÈjÈbhirÈjÈ5 Manojo, indova jayataÑ pati. Nandassa’jjhÈvaraÑ eti, assamaÑ brahmacÈrinaÑ.

127. Tasse’sÈ mahatÊ senÈ, piÔÔhito anuvattati. AkkhobhaÓÊ apariyantÈ, sÈgarasseva |miyo.

128. AnulittÈ candanena, KÈsikuttamadhÈrino6. Sabbe paÒjalikÈ hutvÈ, isÊnaÑ ajjhupÈgamuÑ.

129. Kacci nu bhoto kusalaÑ, kacci bhoto anÈmayaÑ. Kacci uÒchena yÈpetha, kacci m|laphalÈ bah|.

130. Kacci ÉaÑsÈ makasÈ ca, appameva sarÊsapÈ7. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, kacci hiÑsÈ na vijjati.

131. KusalaÒceva no rÈja, atho rÈja anÈmayaÑ. Atho uÒchena yÈpema, atho m|laphalÈ bah|.

132. Atho ÉaÑsÈ makasÈ ca8, appameva sarÊsapÈ7. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, hiÑsÈ mayhaÑ9 na vijjati.

133. Bah|ni vassap|gÈni, assame sammataÑ10 idha. NÈbhijÈnÈmi uppannaÑ, ÈbÈdhaÑ amanoramaÑ.

134. SvÈgataÑ te mahÈrÈja, atho te adurÈgataÑ. Issarosi anuppato, yaÑ idhatthi pavedaya. ______________________________________________________________ 1. AnuyuttÈ (I) 2. HatthÊ assÈ rathÈ pattÊ (SÊ) 3. SamantÈ anupÈriyÈti (I) 4. AkkhobhanÊ (SÊ), akkhobhinÊ (SyÈ) 5. RÈjÈdhirÈjÈ (Ka) 6. KÈsikavatthadhÈrino (I) 7. SiriÑsapÈ (SÊ, SyÈ, I) 8. �aÑsÈ ca makasÈ (SÊ), ÉaÑsÈ ca makasÈ ca (I) 9. A mhaÑ (SÊ, I) 10. Vasato (SÊ)

78 JÈtakapÈÄi

135. TindukÈni piyÈlÈni, madhuke kÈsumÈriyo1. PhalÈni khuddakappÈni, bhuÒja rÈja varaÑ varaÑ.

136. Idampi pÈnÊyaÑ sÊtaÑ, ÈbhataÑ girigabbharÈ. Tato piva mahÈrÈja, sace tvaÑ abhika~khasi.

137. PaÔiggahitaÑ yaÑ dinnaÑ, sabbassa agghiyaÑ kataÑ. NandassÈpi nisÈmetha, vacanaÑ so2 pavakkhati.

138. AjjhÈvaramhÈ Nandassa, bhoto santikamÈgatÈ. SuÓÈtu3 bhavaÑ vacanaÑ, Nandassa parisÈya ca.

139. ParosataÑ jÈnapadÈ4, mahÈsÈlÈ ca brÈhmaÓÈ. Ime ca khattiyÈ sabbe, abhijÈtÈ yasassino. BhavaÒca rÈjÈ Manojo, anumaÒÒantu me vaco.

140. Ye ca santi5 samÊtÈro, yakkhÈni idha massame. AraÒÒe bh|tabhabyÈni, suÓantu vacanaÑ mama.

141. Namo katvÈna bh|tÈnaÑ, isiÑ vakkhÈmi subbataÑ. So tyÈ’haÑ dakkhiÓÈ bÈhu, tava Kosiya sammato.

142. PitaraÑ me janettiÑ ca, bhattukÈmassa me sato. VÊra puÒÒamidaÑ ÔhÈnaÑ, mÈ maÑ Kosiya vÈraya.

143. Sabbhi he’taÑ upaÒÒÈtaÑ, mametaÑ upanissaja. UÔÔhÈnapÈricariyÈya, dÊgharattaÑ tayÈ kataÑ. MÈtÈpit|su puÒÒÈni, mama lokadado bhava.

144. Tatheva santi manujÈ, dhamme dhammapadaÑ vid|. Maggo saggassa lokassa, yathÈ jÈnÈsi tvaÑ ise.

145. UÔÔhÈnapÈricariyÈya, mÈtÈpitusukhÈvahaÑ. TaÑ maÑ puÒÒÈ nivÈreti, ariyamaggÈvaro naro. ______________________________________________________________ 1. KÈsamÈriyo (SÊ, SyÈ) 2. YaÑ (SÊ), yaÑ so (I) 3. SuÓÈtu me (SÊ, SyÈ) 4. JanapadÈ (I) 5. Ye vasanti (SÊ), ye hi santi (I)


146. SuÓantu bhonto vacanaÑ, bhÈturajjhÈvarÈ mama. KulavaÑsaÑ mahÈrÈja, porÈÓaÑ parihÈpayaÑ. AdhammacÈrÊ jeÔÔhesu1, nirayaÑ so’papajjati2.

147. Ye ca dhammassa kusalÈ, porÈÓassa disampati. CÈrittena ca sampannÈ, na te gacchanti duggatiÑ.

148. MÈtÈ pitÈ ca bhÈtÈ ca, bhaginÊ ÒÈtibandhavÈ. Sabbe jeÔÔhassa te bhÈrÈ, evaÑ jÈnÈhi bhÈradha3.

149. ŒdiyitvÈ garuÑ bhÈraÑ, nÈviko viya ussahe. DhammaÒca nappamajjÈmi, jeÔÔho ca’smi rathesabha.

150. AdhigamÈ4 tame ÒÈÓaÑ, jÈlaÑva jÈtavedato. Evameva no bhavaÑ dhammaÑ, Kosiyo pavidaÑsayi.

151. YathÈ udayamÈdicco, VÈsudevo pabha~karo. PÈÓÊnaÑ pavidaÑseti, r|paÑ kalyÈÓapÈpakaÑ. Evameva no bhavaÑ dhammaÑ, Kosiyo pavidaÑsayi.

152. EvaÑ me yÈcamÈnassa, aÒjaliÑ nÈvabujjhatha. Tava paddhacaro5 hessaÑ, vuÔÔhito paricÈrako.

153. AddhÈ Nanda vijÈnÈsi6, saddhammaÑ sabbhi desitaÑ. Ariyo ariyasamÈcÈro, bÈÄhaÑ tvaÑ mama ruccasi.

154. BhavantaÑ vadÈmi bhotiÒca, suÓÈtha vacanaÑ mama. NÈyaÑ tÈro bhÈramato7, ahu mayhaÑ kudÈcanaÑ.

155. TaÑ maÑ upaÔÔhitaÑ santaÑ, mÈtÈpitusukhÈvahaÑ. Nando ajjhÈvaraÑ katvÈ, upaÔÔhÈnÈya yÈcati.

156. Yo ve icchati kÈmena, santÈnaÑ brahmacÈrinaÑ. NandaÑ vo varatha eko8, kaÑ Nando upatiÔÔhatu. ______________________________________________________________ 1. Yo jeÔÔho (SÊ) 2. So upapajjati (SÊ, SyÈ, I) 3. BhÈratha (SyÈ) 4. AdhigatamhÈ (SÊ), adhigamhÈ (SyÈ), adhigatamha (I) 5. Tava paÔÔhacaro (SyÈ), tava baddhaÒcaro (I), tavupaÔÔhacaro (Ka) 6. PajÈnÈsi (SÊ) 7. BhÈramatto (SÊ, SyÈ) 8. NandaÑva vadatha eke (I)

80 JÈtakapÈÄi

157. TayÈ tÈta anuÒÒÈtÈ, SoÓa taÑ nissitÈ mayaÑ. UpaghÈtuÑ1 labhe NandaÑ, muddhani brahmacÈrinaÑ.

158. Assatthasseva taruÓaÑ, pavÈÄaÑ mÈluteritaÑ. CirassaÑ NandaÑ disvÈna, hadayaÑ me pavedhati.

159. YadÈ suttÈpi supine2, NandaÑ passÈmi ÈgataÑ. UdaggÈ sumanÈ homi, Nando no Ègato ayaÑ.

160. YadÈ ca paÔibujjhitvÈ, NandaÑ passÈmi nÈ’gataÑ. Bhiyyo ÈvisatÊ soko, domanassaÒcanappakaÑ.

161. SÈhaÑ ajja cirassampi, NandaÑ passÈmi ÈgataÑ. Bhattucca3 mayhaÒca piyo, Nando no pÈvisÊ gharaÑ.

162. Pitupi Nando suppiyo, yaÑ Nando nappavase4 gharÈ5. Labhat| tÈta Nando taÑ, maÑ Nando upatiÔÔhatu.

163. AnukampikÈ patiÔÔhÈ ca, pubbe rasadadÊ ca no. Maggo saggassa lokassa, mÈtÈ taÑ varate ise.

164. Pubbe rasadadÊ gottÊ, mÈtÈ puÒÒ|pasaÑhitÈ. Maggo saggassa lokassa, mÈtÈ taÑ varate ise.

165. Œka~khamÈnÈ puttaphalaÑ, devatÈya namassati. NakkhattÈni ca pucchati, utusaÑvaccharÈni ca.

166. TassÈ utumhi nhÈtÈya6, hoti gabbhassa vokkamo7. Tena dohaÄinÊ hoti, suhadÈ tena vuccati.

167. SaÑvaccharaÑ vÈ |naÑ vÈ, pariharitvÈ vijÈyati. Tena sÈ janayantÊti, janetti8 tena vuccati.

168. ThanakhÊrena9 gÊtena, a~gapÈvuraÓena10 ca. RodantaÑ puttaÑ11 toseti, tosentÊ tena vuccati. ______________________________________________________________ 1. UpaghÈyituÑ (SÊ) 2. Suppante (SyÈ, I) 3. BhattuÒca (Ka) 4. PÈvisÊ (I) 5. GharaÑ (SyÈ, I, Ka) 6. UtusinÈtÈla (I) 7. Gabbhassa’vakkamo (SÊ, SyÈ, I) 8. JanettÊ (SÊ, SyÈ, I) 9. ThanakkhÊrena (SÊ) 10. A~gapÈpuraÓena (I) 11. Eva (I)


169. Tato vÈtÈtape ghore, mamaÑ katvÈ udikkhati. DÈrakaÑ appajÈnantaÑ, posentÊ tena vuccati.

170. YaÒca mÈtudhanaÑ hoti, yaÒca hoti pituddhanaÑ. Ubhayampetassa gopeti, api puttassa no siyÈ.

171. EvaÑ putta aduÑ putta, iti mÈtÈ vihaÒÒati. PamattaÑ paradÈresu, nisÊthe pattayobbane. SÈyaÑ puttaÑ anÈyantaÑ, iti mÈtÈ vihaÒÒati.

172. EvaÑ kicchÈ bhato poso, mÈtu aparicÈrako. MÈtari micchÈ caritvÈna, nirayaÑ sopapajjati.

173. EvaÑ kicchÈ bhato poso, pitu aparicÈrako. Pitari micchÈ caritvÈna, nirayaÑ sopapajjati.

174. DhanÈpi dhanakÈmÈnaÑ, nassati iti me sutaÑ. MÈtaraÑ aparicaritvÈna, kicchaÑ vÈ so nigacchati.

175. DhanÈpi dhanakÈmÈnaÑ, nassati iti me sutaÑ. PitaraÑ aparicatitvÈna, kicchaÑ vÈ so nigacchati.

176. Œnando ca pamodo ca, sadÈ hasitakÊÄitaÑ. MÈtaraÑ paricaritvÈna, labbhametaÑ vijÈnato.

177. Œnando ca pamodo ca, sadÈ hasitakÊÄitaÑ. PitaraÑ paricaritvÈna, labbhametaÑ vijÈnato.

178. DÈnaÒca piyavÈcÈ ca1, atthacariyÈ ca yÈ idha. SamÈnattatÈ2 ca dhammesu, tattha tattha yathÈrahaÑ. Ete kho sa~gahÈ loke, rathassÈÓÊva yÈyato.

179. Ete ca sa~gahÈ nÈ’ssu, na mÈtÈ puttakÈraÓÈ. Labhetha mÈnaÑ p|jaÑ vÈ3, pitÈ vÈ puttakÈraÓÈ.

180. YasmÈ ca sa~gahÈ4 ete, sammapekkhanti5 paÓÉitÈ. TasmÈ mahattaÑ papponti, pÈsaÑsÈ ca bhavanti te. ______________________________________________________________ 1. PeyyavajjaÒca (I, Ka) 2. SamÈnattÈ (I) 3. P|jaÒca(I) 4. Sa~gahe (DÊ 3. 156; AÑ 1. 341 piÔÔhe) tadaÔÔhakathÈyo oloketabbÈ. 5. Samavekkhanti (SÊ, SyÈ, I) AÑ 1. 341 piÔÔhe ca.

82 JÈtakapÈÄi

181. BrahmÈti1 mÈtÈpitaro, pubbÈcariyÈti vuccare. ŒhuneyyÈ ca puttÈnaÑ, pajÈya anukampakÈ. 182. TasmÈ hi ne namasseyya, sakkareyya ca paÓÉito. Annena atho2 pÈnena, vatthena sayanena ca. UcchÈdanena nhÈpanena3, pÈdÈnaÑ dhovanena ca. 183. TÈya naÑ pÈricariyÈya4, mÈtÈpit|su paÓÉitÈ. Idheva naÑ pasaÑsanti, pecca sagge pamodatÊti. (3718)

SoÓanandajÈtakaÑ dutiyaÑ.

SattatinipÈtaÑ niÔÔhitaÑ.

TassuddÈnaÑ

Atha sattatimamhi nipÈtavare, SabhÈvantu KusÈvatirÈjavaro. Atha SoÓasunandavaro ca puna. AbhivÈsitasattatimamhi suteti. ______________________________________________________________ 1. BrahmÈ hi (I) 2. Matho(I), atha (AÑ 1. 382; Khu 1. 269 piÔÔhe) 3. NahÈpanena (SÊ, I) 4. ParicariyÈya (I)

21. AsÊtinipÈta

533. C|ÄahaÑsajÈtaka (1)

1. Sumukha anupacinantÈ, pakkamanti viha~gamÈ. Gaccha tuvampi mÈ ka~khi, natthi baddhe1 sahÈyatÈ.

2. Gacche vÈhaÑ na vÈ gacche, na tena amaro siyaÑ. SukhitaÑ taÑ upÈsitvÈ, dukkhitaÑ taÑ kathaÑ jahe.

3. MaraÓaÑ vÈ tayÈ saddhiÑ, jÊvitaÑ vÈ tayÈ vinÈ. Tadeva maraÓaÑ seyyo, yaÒce jÊve tayÈ vinÈ.

4. Nesa dhammo mahÈrÈja, yaÑ taÑ evaÑ gataÑ jahe. YÈ gati tuyhaÑ sÈ mayhaÑ, ruccate vihagÈdhipa.

5. KÈ nu pÈsena baddhassa2, gati aÒÒÈ mahÈnasÈ. SÈ kathaÑ cetayÈnassa, muttassa tava ruccati.

6. KaÑ vÈ tvaÑ passase atthaÑ, mama tuyhaÒca pakkhima. ©ÈtÊnaÑ vÈ’vasiÔÔhÈnaÑ, ubhinnaÑ jÊvitakkhaye.

7. YaÑ na kaÒcanadepiÒcha3, andhena tamasÈ gataÑ. TÈdise saÒcajaÑ pÈÓaÑ, ka’mattha’mabhijotaye.

8. KathaÑ nu patataÑ seÔÔha, dhamme atthaÑ na bujjhasi4. Dhammo apacito santo, atthaÑ dasseti pÈÓinaÑ.

9. SohaÑ dhammaÑ apekkhÈno, dhammÈ ca’tthaÑ samuÔÔhitaÑ. BhattiÑ ca tayi sampassaÑ, nÈvaka~khÈmi jÊvitaÑ.

10. AddhÈ eso sataÑ dhammo, yo mitto mittamÈpade. Na caje jÊvitassÈpi, hetudhammamanussaraÑ.

11. SvÈyaÑ dhammo ca te ciÓÓo, bhatti ca viditÈ mayi. KÈmaÑ karassu mayhetaÑ, gacchevÈ’numato mayÈ. ______________________________________________________________ 1. Bandhe (SyÈ, Ka) 2. Bandhassa (SyÈ, Ka) 3. Depiccha (SÊ, I), dvepiccha (SyÈ) 4. Bujjhase (SÊ)

84 JÈtakapÈÄi

12. Api tvevaÑ gate kÈle, yaÑ khaÓÉaÑ1 ÒÈtinaÑ mayÈ. TayÈ taÑ buddhisampannaÑ2, assa paramasaÑvutaÑ.

13. IccevaÑ3 mantayantÈnaÑ, ariyÈnaÑ ariyavuttinaÑ. Paccadissatha nesÈdo, ÈturÈna’miva’ntako.

14. Te sattumabhisaÑcikkha, dÊgharattaÑ hitÈ dijÈ. TuÓhÊmÈsittha ubhayo, na saÒcalesu’mÈsanÈ4.

15. DhataraÔÔhe ca disvÈna, samuÉÉente tato tato. Abhikkamatha vegena, dijasattu dijÈdhipe.

16. So ca vegena’bhikkamma, Èsajja parame dije. Paccakamittha5 nesÈdo, baddhÈ iti vicintayaÑ.

17. EkaÑva baddhamÈsÊnaÑ, abaddhaÒca punÈparaÑ. Œsajja baddhamÈsÊnaÑ, pekkhamÈnamadÊnavaÑ.

18. Tato so vimatoyeva, paÓÉare ajjhabhÈsatha. PavaÉÉhakÈye ÈsÊne, dijasaÑghagaÓÈdhipe.

19. YaÑ nu pÈsena mahatÈ, baddho na kurute disaÑ. Atha kasmÈ abaddho tvaÑ, balÊ pakkhi na gacchasi.

20. Kinnu tyÈ’yaÑ6 dijo hoti, mutto baddhiÑ upÈsasi. OhÈya sakuÓÈ yanti, kiÑ eko avahÊyasi.

21. RÈjÈ me so dijÈmitta, sakhÈ pÈÓasamo ca me. Neva naÑ vijahissÈmi, yÈva kÈlassa pariyÈyaÑ.

22. KathaÑ panÈyaÑ viha~go, nÈddasa pÈsamoÉÉitaÑ. PadaÑ he’taÑ mahantÈnaÑ, boddhu’marahanti ÈpadaÑ.

23. YadÈ parÈbhavo hoti, poso jÊvitasa~khaye. Atha jÈlaÒca pÈsaÒca, ÈsajjÈpi na bujjhati. ______________________________________________________________ 1. BaddhaÑ (SÊ), baddhaÑ (I) 2. Buddhisampanna (SÊ, SyÈ, I) 3. Icceva (SÊ, I) 4. Na ca saÒcesu’mÈsanÈ (SÊ, I) 5. Paccakampittha (SÊ, SyÈ, I) 6. TÈ’yaÑ (SÊ, I, Ka)

21. AsÊtinipÈta 85

24. Api tveva mahÈpaÒÒa, pÈsÈ bahuvidhÈ tatÈ1. GuyhamÈsajja2 bajjhanti, athevaÑ jÊvitakkhaye.

25. Api nÈ’yaÑ tayÈ saddhiÑ, saÑvÈsassa3 sukhudrayo. Api no anumaÒÒÈsi, api no jÊvitaÑ dade.

26. Na ceva me tvaÑ baddhosi, napi icchÈmi te vadhaÑ. KÈmaÑ khippamito gantvÈ, jÊva tvaÑ anigho ciraÑ.

27. NevÈha’meta’micchÈmi, aÒÒatre’tassa jÊvitÈ. Sace ekena tuÔÔhosi, muÒce’taÑ maÑ ca bhakkhaya.

28. ŒrohapariÓÈhena, tulyÈ’smÈ4 vayasÈ ubho. Na te lÈbhena jÊvatthi5, etena niminÈ tuvaÑ.

29. Tadi~gha samapekkhassu6, hotu giddhi tava’mhasu7. MaÑ pubbe bandha pÈsena, pacchÈ muÒca dijÈdhipaÑ.

30. TÈvadeva ca te lÈbho, katÈ’ssa8 yÈcanÈya ca. Mitti ca DhataraÔÔhehi, yÈvajÊvÈya te siyÈ.

31. Passantu no mahÈsaÑghÈ, tayÈ muttaÑ ito gataÑ. MittÈmaccÈ ca bhaccÈ ca, puttadÈrÈ ca bandhavÈ.

32. Na ca te tÈdisÈ mittÈ, bah|naÑ9 idha vijjati. YathÈ tvaÑ DhataraÔÔhassa, pÈÓasÈdhÈraÓo sakhÈ.

33. So te sahÈyaÑ muÒcÈmi, hotu rÈjÈ tavÈnugo. KÈmaÑ khippamito gantvÈ, ÒÈtimajjhe virocatha.

34. So patÊto pamuttena, bhattunÈ10 bhattugÈravo. AjjhabhÈsatha vakka~go11, vÈcaÑ kaÓÓasukhaÑ bhaÓaÑ.

35. EvaÑ luddaka nandassu, saha sabbehi ÒÈtibhi. YathÈhamajja nandÈmi, muttaÑ disvÈ dijÈdhipaÑ. ______________________________________________________________ 1. KatÈ (SyÈ, Ka) 2. G|ÄhamÈsajja (SÊ, I) 3. SambhÈsassa (SÊ, I) 4. TulyÈmhÈ (Ka) 5. JÊnatthi (SÊ, SyÈ, I) 6. Samavekkhasu (SÊ, I) 7. Tavasmasu (SÊ, SyÈ) 8. KatassÈ (SÊ, I) 9. BahunnaÑ (SÊ, I) 10. Bhattuno (SyÈ) 11. Va~ka~go (SyÈ)

86 JÈtakapÈÄi

36. Ehi taÑ anusikkhÈmi, yathÈ tvamapi lacchase. LÈbhaÑ tavÈyaÑ1 DhataraÔÔho, pÈpaÑ kiÒci2 na dakkhati.

37. KhippamantepuraÑ netvÈ3, raÒÒo dassehi no ubho. Abaddhe pakatibh|te, kÈje4 ubhayato Ôhite.

38. DhataraÔÔhÈ mahÈrÈja, haÑsÈdhipatino ime. AyaÑ hi rÈjÈ HaÑsÈnaÑ, ayaÑ senÈpatÊtaro.

39. AsaÑsayaÑ imaÑ disvÈ, haÑsarÈjaÑ narÈdhipo. PatÊto sumano vitto5, bahuÑ dassati te dhanaÑ.

40. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ, kammunÈ upapÈdayi. KhippamantepuraÑ gantvÈ, raÒÒo haÑse adassayi. Abaddhe pakatibh|te, kÈje ubhayato Ôhite.

41. DhataraÔÔhÈ mahÈrÈja, haÑsÈdhipatino ime. AyaÑ hi rÈjÈ haÑsÈnaÑ, ayaÑ senÈpatÊtaro.

42. KathaÑ panime viha~gÈ6, tava hatthatta’mÈgatÈ7. KathaÑ luddo mahantÈnaÑ, issare idha ajjhagÈ.

43. VihitÈ santi’me pÈsÈ, pallalesu jÈnÈdhipa. YaÑ ya’dÈyatanaÑ maÒÒe, dijÈnaÑ pÈÓarodhanaÑ.

44. TÈdisaÑ pÈsamÈsajja, haÑsarÈjÈ abajjhatha. TaÑ abaddho upÈsÊno, ma’mÈyaÑ ajjhabhÈsatha.

45. SudukkaraÑ anariyehi, dahate bhÈva’muttamaÑ. Bhatturatthe parakkanto, dhammayutto8 viha~gamo.

46. AttanÈ’yaÑ9 cajitvÈna, jÊvitaÑ jÊvitÈraho. Anutthunanto ÈsÊno, bhattu yÈcittha jÊvitaÑ.

47. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ, pasÈda’maha’majjhagÈ. Tato naÑ pÈmuciÑ10 pÈsÈ, anuÒÒÈsiÑ sukhena ca. ______________________________________________________________ 1. YathÈyaÑ (SÊ, I) 2. KaÒci (SÊ) 3. GantvÈ (SyÈ, Ka) 4. KÈce (I) 5. Citto (Ka) 6. VihagÈ (SÊ, I) 7. Hatthattha’mÈgatÈ (SÊ, SyÈ, I) 8. Dhamme yutto (SÊ, I) 9. Attano yaÑ (SyÈ) 10. pÈmiÒciÑ (I, Ka)


48. So patÊto pamuttena, bhattunÈ bhattugÈravo. AjjhabhÈsatha vakka~go, vÈcaÑ kaÓÓasukhaÑ bhaÓaÑ.

49. EvaÑ luddaka nandassu, saha sabbehi ÒÈtibhi. YathÈ’ha’majja nandÈmi, muttaÑ disvÈ dijÈdhipaÑ.

50. Ehi taÑ anusikkhÈmi, yathÈ tvamapi lacchase. LÈbhaÑ tavÈyaÑ DhataraÔÔho, pÈpaÑ kiÒci na dakkhati.

51. KhippamantepuraÑ netvÈ1, raÒÒo dassehi no ubho. Abadve pakatibh|te, kÈje ubhayato Ôhite.

52. DhataraÔÔhÈ mahÈrÈja, haÑsÈdhipatino ime. AyaÑ hi rÈjÈ haÑsÈnaÑ, ayaÑ senÈpatÊtaro.

53. AsaÑsayaÑ imaÑ disvÈ, haÑsarÈjaÑ narÈdhipo. PatÊto sumano vitto, bahuÑ dassati te dhanaÑ.

54. Evametassa vacanÈ, ÈnÊtÈ’me ubho mayÈ. Ettheva hi ime ÈsuÑ2, ubho anumatÈ mayÈ.

55. So’yaÑ evaÑ gato pakkhÊ, dijo paramadhammiko. MÈdisassa hi luddassa, janayeyyÈtha maddavaÑ.

56. UpÈyanaÒca te deva, nÈ’ÒÒaÑ passÈmi edisaÑ. SabbasÈkuÓikÈgÈme, taÑ passa manujÈdhipa.

57. DisvÈ nisinnaÑ rÈjÈnaÑ, pÊÔhe sovaÓÓaye subhe. AjjhabhÈsatha vakka~go, vÈcaÑ kaÓÓasukhaÑ bhaÓaÑ.

58. Kaccinnu bhoto kusalaÑ, kacci bhoto anÈmayaÑ. Kacci raÔÔhamidaÑ phÊtaÑ, dhammena manusÈsasi3.

59. KusalaÒceva me haÑsa, atho haÑsa anÈmayaÑ. Atho raÔÔhamidaÑ phÊtaÑ, dhammena manusÈsa’haÑ3.

60. Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati. Kacci ca4 te tavatthesu, nÈvaka~khanti jÊvitaÑ. ______________________________________________________________ 1. GantvÈ (sabbattha) 2. Assu (SÊ, SyÈ, I) 3. Manusissati (SÊ, I) 4. Kaccinnu (SÊ, I)

88 JÈtakapÈÄi

61. Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati. Athopi te1 mamatthesu, nÈvaka~khanti jÊvitaÑ.

62. Kacci te sÈdisÊ bhariyÈ, assavÈ piyabhÈÓinÊ. Puttar|payas|petÈ, tava chandavasÈnugÈ.

63. Atho me sÈdisÊ bhariyÈ, assavÈ piyabhÈÓinÊ. Puttar|payas|petÈ, mama chandavasÈnugÈ.

64. BhavantaÑ2 kacci nu mahÈ-sattuhatthattataÑ3 gato. DukkhamÈpajji vipulaÑ, tasmiÑ paÔhamamÈpade.

65. Kacci yantÈpatitvÈna, daÓÉena samapothayi. EvametesaÑ jammÈnaÑ, pÈtikaÑ4 bhavati tÈvade.

66. Khema’mÈsi mahÈrÈja, evamÈpadiyÈ sati5. Na cÈyaÑ kiÒci rasmÈsu, satt|va samapajjatha.

67. Paccagamittha nesÈdo, pubbeva ajjhabhÈsatha. TadÈ’yaÑ Sumukhoyeva, paÓÉito paccabhÈsatha.

68. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ, pasÈda’maya’majjhagÈ. Tato maÑ pÈmucÊ pÈsÈ, anuÒÒÈsi sukhena ca.

69. IdaÒca Sumukheneva, etadatthÈya cintitaÑ. Bhoto sakÈse’gamanaÑ6, etassa dhanamicchatÈ.

70. SvÈgataÒcevidaÑ bhavataÑ, patÊto ca’smi dassanÈ. Eso cÈpi bahuÑ vittaÑ, labhataÑ yÈvadicchati7.

71. SantappayitvÈ nesÈdaÑ, bhogehi manujÈdhipo. AjjhabhÈsatha vakka~gaÑ, vÈcaÑ kaÓÓasukhaÑ bhaÓaÑ.

72. YaÑ khalu dhamma’mÈdhÊnaÑ, vaso vattati kiÒcanaÑ. Sabba’tthi’ssariyaÑ tava8, taÑ pasÈsa9 yadicchatha. ______________________________________________________________ 1. Athopime (SÊ, I) 2. BhavaÑ tu (SÊ, I), bhavannu (SyÈ) 3. HatthatthataÑ (SÊ, SyÈ, I) 4. PÈkatikaÑ (SÊ, I) 5. EvamÈpadi saÑsati (SÊ, I) 6. SakÈse + ÈgamanaÑ 7. YÈvaticchati (SÊ, I) 8. SabbatthissariyaÑ bhavataÑ (SÊ, SyÈ, I), sabbissariyaÑ bhavataÑ (SyÈ, Ka) 9. PasÈsatha (SÊ, SyÈ, I)


73. DÈnatthaÑ upabhottuÑ vÈ, yaÑ ca’ÒÒaÑ upakappati. EtaÑ dadÈmi vo vittaÑ, issariyaÑ1 vissajÈmi vo.

74. YathÈ ca myÈ’yaÑ Sumukho, ajjhabhÈseyya paÓÉito. KÈmasÈ buddhisampanno, taÑ myÈ’ssa paramappiyaÑ.

75. AhaÑ khalu mahÈrÈja, nÈgarÈjÈriva’ntaraÑ. PaÔivattuÑ na sakkomi, na me so vinayo siyÈ.

76. AmhÈkaÒceva so2 seÔÔho, tvaÒca uttamasattavo. Bh|mipÈlo manussindo, p|jÈ bah|hi hetuhi.

77. TesaÑ ubhinnaÑ bhaÓataÑ, vattamÈne vinicchaye. Na’ntaraÑ3 paÔivattabbaÑ, pessena4 manujÈdhipa.

78. Dhammena kira nesÈdo, paÓÉito aÓÉajo iti. Na heva akatattassa, nayo etÈdiso siyÈ.

79. EvaÑ aggapakatimÈ, evaÑ uttamasattavo. YÈvata’tthi mayÈ diÔÔhÈ, nÈ’ÒÒaÑ passÈmi edisaÑ.

80. TuÔÔhosmi vo pakatiyÈ, vÈkyena madhurena ca. Eso cÈpi mamacchando, ciraÑ passeyya vo ubho.

81. YaÑ kiccaÑ5 parame mitte, kata’masmÈsu6 taÑ tayÈ. PattÈ nissaÑsayaÑ tyÈmhÈ7, bhattirasmÈsu yÈ tava.

82. AduÒca n|na sumahÈ, ÒÈtisa~ghassa mantaraÑ. Adassanena asmÈkaÑ8, dukkhaÑ bah|su pakkhisu.

83. TesaÑ sokavighÈtÈya, tayÈ anumatÈ mayaÑ. TaÑ padakkhiÓato katvÈ, ÒÈtiÑ9 passemu’rindama10.

84. AddhÈ’haÑ vipulaÑ pÊtiÑ, bhavataÑ vindÈmi dassanÈ. Eso cÈpi mahÈ attho, ÒÈtivissÈsanÈ siyÈ. ______________________________________________________________ 1. IsseraÑ (SÊ), issaraÑ (I) 2. Yo (SÊ, I) 3. NÈntaraÑ (SÊ, I) 4. Pesena (Ka) 5. YaÑkiÒci (I) 6. RasmÈsu (SÊ, I) 7. TyamhÈ (I) 8. AmhÈkaÑ (SÊ, I) 9. ©ÈtÊ (SÊ, SyÈ, I) 10. Passemarindama (SÊ, I)

90 JÈtakapÈÄi

85. IdaÑ vatvÈ DhataraÔÔho1, haÑsarÈjÈ narÈdhipaÑ. UttamaÑ javamanvÈya2, ÒÈtisa~ghaÑ upÈgamuÑ. 86. Te aroge anuppatte, disvÈna parame dije. ‘KekÈ’ti makaruÑ haÑsÈ, puthusaddo ajÈyatha. 87. Te patÊtÈ pamuttena, bhattunÈ bhattugÈravÈ. SamantÈ parikiriÑsu3, aÓÉajÈ laddhapaccayÈ. 88. EvaÑ mittavataÑ atthÈ, sabbe honti padakkhiÓÈ. HaÑsÈ yathÈ DhataraÔÔhÈ, ÒÈtisa~ghaÑ upÈgamunti.

C|Äa4 haÑsajÈtakaÑ paÔhamaÑ.

534. MahÈhaÑsajÈtaka (2)

89. Ete haÑsÈ pakkamanti, vakka~gÈ bhayameritÈ. Harittaca hemavaÓÓa, kÈmaÑ Sumukha pakkama. 90. OhÈya maÑ ÒÈtigaÓÈ, ekaÑ pÈsavasaÑ gataÑ. AnapekkhamÈnÈ gacchanti, kiÑ eko avahÊyasi. 91. Pate’va patataÑ seÔÔha, natthi baddhe sahÈyatÈ. MÈ anÊghÈya hÈpesi, kÈmaÑ Sumukha pakkama. 92. NÈhaÑ dukkhaparetopi5, DhataraÔÔha tuvaÑ6 jahe. JÊvitaÑ maraÓaÑ vÈ me, tayÈ saddhiÑ bhavissati. 93. NÈhaÑ dukkhaparetopi, DhataraÔÔha tuvaÑ jahe. Na maÑ anariyasaÑyutte, kamme yojetu’marahasi. 94. SakumÈro sakhÈ tya’smi, sacitte ca’smi te7 Ôhito. ©Èto senÈpati tyÈhaÑ, haÑsÈnaÑ pavaruttama. ______________________________________________________________ 1. DhataraÔÔhÈ (SÊ) 2. UttamajavamattÈya (SÊ, I) 3. ParikariÑsu (SÊ, SyÈ, I) 4. Culla (SÊ, SyÈ, I) 5. “Dukkhapareto”ti (Khu 5. 326 piÔÔhe) AÔÔhakathÈyo oloketabbÈ. 6. TavaÑ (SÊ, I) 7. Samite (I), tyasmi te (Ka)


95. KathaÑ ahaÑ vikatthissaÑ1, ÒÈtimajjhe ito gato. TaÑ hitvÈ patataÑ seÔÔha, kiÑ te vakkhÈmi’to gato. Idha pÈÓaÑ cajissÈmi, nÈ’nariyaÑ2 kattumussahe. 96. Eso hi dhammo Sumukha, yaÑ tvaÑ ariyapathe Ôhito. Yo bhattÈraÑ sakhÈraÑ maÑ, na pariccattu’mussahe. 97. TaÑ hi me pekkhamÈnassa, bhayaÑ natveva jÈyati. Adhigacchasi tvaÑ mayhaÑ, evaÑ bh|tassa jÊvitaÑ. 98. IccevaÑ3 mantayantÈnaÑ, ariyÈnaÑ ariyavuttinaÑ. DaÓÉamÈdÈya nesÈdo, ÈpatÊ4 turito bhusaÑ. 99. Ta’mÈpatantaÑ disvÈna, Sumukho atibr|hayi5. AÔÔhÈsi purato raÒÒo, haÑso vissÈsayaÑ byathaÑ6. 100. MÈ bhÈyi patataÑ seÔÔha, na hi bhÈyanti tÈdisÈ. AhaÑ yogaÑ payuÒjissaÑ, yuttaÑ dhamm|pasaÑhitaÑ. Tena pariyÈpadÈnena7, khippaÑ pÈsÈ pamokkhasi. 101. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ, Sumukhassa subhÈsitaÑ. PahaÔÔhalomo nesÈdo, aÒcali’ssa paÓÈmayi. 102. Na me sutaÑ vÈ diÔÔhaÑ vÈ, bhÈsanto mÈnusiÑ dijo. AriyaÑ bruvÈno8 vakka~go, cajanto mÈnusiÑ giraÑ. 103. Kinnu tÈ’yaÑ dijo hoti, mutto baddhaÑ upÈsasi. OhÈya sakuÓÈ yanti, kiÑ eko avahÊyasi. 104. RÈjÈ me so dijÈmitta, senÈpacca’ssa kÈrayiÑ. Ta’mÈpade pariccattuÑ, nu’ssahe vihagÈdhipaÑ. 105. MahÈgaÓÈya bhattÈ me, mÈ eko byasanaÑ agÈ. TathÈ taÑ samma nesÈda, bhattÈ’yaÑ abhito rame. ______________________________________________________________ 1. VikattissaÑ (I) 2. Na anariyaÑ (I) 3. Icceva (SÊ, I) 4. ŒpadÊ (Ka) 5. Aparibr|hayi (SÊ, I) 6. ByakhaÑ (Ka) 7. PariyÈdÈnena (Ka) 8. Br|hanto (SyÈ, Ka)

92 JÈtakapÈÄi

106. Ariyavatta’si vakka~ga, yo piÓÉamapacÈyasi. CajÈmi te taÑ bhattÈraÑ, gacchath|’bho1 yathÈsukhaÑ.

107. Sace attappayogena, ohito haÑsapakkhinaÑ. PaÔiggaÓhÈma te samma, etaÑ abhayadakkhiÓaÑ.

108. No ce attappayogena, ohito haÑsapakkhinaÑ. Anissaro muÒca’mamhe, theyyaÑ kayirÈsi luddaka.

109. Yassa tvaÑ bhatako2 raÒÒo, kÈmaÑ tasse’va pÈpaya. Tattha SaÑyamano3 rÈjÈ, yathÈbhiÒÒaÑ karissati.

110. IccevaÑ vutto nesÈdo, hemavaÓÓe harittace. Ubho hatthehi sa~gayha4, paÒjare ajjhavodahi.

111. Te paÒjaragate pakkhÊ, ubho bhassaravaÓÓine. SumukhaÑ DhataraÔÔhaÒca, luddo ÈdÈya pakkami.

112. HarÊyamÈno DhataraÔÔho, SumukhaÑ etadabravi. BÈÄhaÑ bhÈyÈmi Sumukha, sÈmÈya lakkhaÓ|ruyÈ. AsmÈkaÑ vadha’maÒÒÈya, atha’ttÈnaÑ vadhissati.

113. PÈkahaÑsÈ ca Sumukha, SuhemÈ hemasuttacÈ. KoÒcÊ samuddatÊreva, kapaÓÈ n|na rucchati.

114. EvaÑ mahanto lokassa, appameyyo mahÈgaÓÊ. Ekitthi’manusoceyya, nayidaÑ paÒÒavatÈ’miva.

115. VÈtova gandha’mÈdeti, ubhayaÑ chekapÈpakaÑ. BÈlo ÈmakapakkaÑ’va, lolo andho’va ÈmisaÑ.

116. AvinicchayaÒÒu atthesu, mando’va paÔibhÈsi5 maÑ. KiccÈkiccaÑ na jÈnÈsi, sampatto kÈlapariyÈyaÑ.

117. AÉÉhummatto udÊresi, yo seyyÈ maÒÒasi’tthiyo. BahusÈdhÈraÓÈ he’tÈ, soÓÉÈnaÑ’va surÈgharaÑ. ______________________________________________________________ 1. Gacchatu bho (I) 2. BhaÔako (Ka) 3. SaÑyamÈno (I) 4. Paggayha (SyÈ, Ka) 5. PaÔibhÈti (Ka)


118. MÈyÈ cetÈ marÊcÊ ca, soko rogo cupaddavo. KharÈ ca bandhanÈ ce’tÈ, maccupÈsÈ guhÈsayÈ1. TÈsu yo vissase poso, so naresu narÈdhamo.

119. YaÑ vuddhehi upaÒÒÈtaÑ, ko taÑ ninditumarahati. MahÈbh|ti’tthiyo nÈma, lokasmiÑ udapajjisuÑ.

120. KhiÉÉÈ paÓihitÈ tyÈsu, rati tyÈsu patiÔÔhitÈ. BÊjÈni tyÈsu r|hanti, yadidaÑ sattÈ pajÈyare. TÈsu ko nibbide2 poso, pÈÓa’mÈsajja pÈÓibhi3.

121. Tvameva na’ÒÒo Sumukha, thÊnaÑ atthesu yuÒjasi. Tassa tya’jja bhaye jÈte, bhÊtena jÈyate mati.

122. Sabbo hi saÑsayaÑ patto, bhayaÑ bhÊru titikkhati. PaÓÉitÈ ca mahantÈno4, atthe yuÒjanti duyyuje.

123. EtadatthÈya rÈjÈno, s|ramicchanti mantinaÑ. PaÔibÈhati yaÑ s|ro, ÈpadaÑ attapariyÈyaÑ.

124. MÈ no ajja vikantiÑsu, raÒÒo s|dÈ mahÈnase. TathÈ hi vaÓÓo pattÈnaÑ, phalaÑ veÄuÑva taÑ vadhi.

125. Muttopi na icchi5 uÉÉetuÑ6, sayaÑ bandhaÑ upÈgami. Sopa’jja saÑsayaÑ patto, atthaÑ gaÓhÈhi mÈ mukhaÑ.

126. So taÑ7 yogaÑ payuÒjassu, yuttaÑ dhamm|pasaÑhitaÑ8. Tava pariyÈpadÈnena, mama pÈÓesanaÑ cara.

127. MÈ bhÈyi patataÑ seÔÔha, na hi bhÈyanti tÈdisÈ. AhaÑ yogaÑ payuÒjissaÑ, yuttaÑ dhamm|pasaÑhitaÑ8. Mama pariyÈpadÈnena, khippaÑ pÈsÈ pamokkhasi.

128. So9 luddo haÑsakÈjena10, rÈjadvÈraÑ upÈgami. PaÔivedetha maÑ raÒÒo, DhataraÔÔhÈ’ya’mÈgato. ______________________________________________________________ 1. MaccupÈso guhÈsayo (SÊ, I) 2. Nibbije (Ka) 3. PÈÓahi (SÊ) 4. MahattÈno (SÊ) 5. Nicchasi (Ka) 6. OÉÉetuÑ(SÊ) 7. TvaÑ (SyÈ, I) 8. DhammopasaÒhitaÑ (Ka) 9. Sa (SÊ) 10. HaÑsakÈcena (I)

94 JÈtakapÈÄi

129. Te disvÈ puÒÒasaÑkÈse, ubho lakkhaÓasammate1. Khalu SaÑyamano rÈjÈ, amacce ajjhabhÈsatha.

130. Detha luddassa vatthÈni, annaÑ pÈnaÒca bhojanaÑ. KÈmaÑkaro hiraÒÒa’ssa, yÈvanto esa icchati.

131. DisvÈ luddaÑ pasannattaÑ, KÈsirÈjÈ tadabravi. YadyÈ’yaÑ2 samma Khemaka, puÓÓÈ haÑsehi tiÔÔhati.

132. KathaÑ rucimajjhagataÑ, pÈsahattho upÈgami. OkiÓÓaÑ ÒÈtisa~ghehi, nimmajjhimaÑ3 kathaÑ gahi.

133. Ajja me sattamÈ ratti, adanÈni4 upÈsato5. Pada’metassa anvesaÑ, appamatto ghaÔassito.

134. Athassa pada’maddakkhiÑ, carato adanesanaÑ. TatthÈhaÑ odahiÑ pÈsaÑ, evaÑ taÑ6 dija’maggahiÑ.

135. Ludda dve ime sakuÓÈ, atha ekoti bhÈsasi. CittaÑ nu te vipariyattaÑ7, adu kinnu jigÊsasi8.

136. Yassa lohitakÈ tÈlÈ, tapanÊyanibhÈ subhÈ. UraÑ saÑhacca tiÔÔhanti, so me bandhaÑ upÈgami.

137. Atha’yaÑ bhassaro pakkhÊ, abaddho baddhamÈturaÑ. AriyaÑ bruvÈno aÔÔhÈsi, cajanto mÈnusiÑ giraÑ.

138. Atha kiÑ9 dÈni Sumukha, hanuÑ saÑhacca tiÔÔhasi. Adu me parisaÑ patto, bhayÈ bhÊto na bhÈsasi.

139. NÈhaÑ KÈsipati bhÊto, ogayha parisaÑ tava. NÈhaÑ bhayÈ na bhÈsissaÑ, vÈkyaÑ atthamhi tÈdise.

140. Na te abhisaraÑ passe, na rathe napi pattike. NÈ’ssa cammaÑ va kÊÔaÑ vÈ, vammite ca dhanuggahe. ______________________________________________________________ 1. LakkhaÒÒÈsammate (SÊ, I) 2. YadÈyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 3. NimajjhimaÑ (SÊ, I, Ka) 4. ŒdÈnÈni (SyÈ, I, Ka) 5. UpÈgato (Ka) 6. EvetaÑ (SÊ, I) 7. VipariyatthaÑ (I) 8. JigiÑsati (SÊ, I) 9. Atha kinnu (SÊ, I), kathaÑ nu (SyÈ)


141. Na hiraÒÒaÑ suvaÓÓaÑ vÈ, nagaraÑ vÈ sumÈpitaÑ. OkiÓÓaparikhaÑ duggaÑ, daÄhamaÔÔÈlakoÔÔhakaÑ. Yattha paviÔÔho Sumukha, bhÈyitabbaÑ na bhÈyasi.

142. Na me abhisarena’ttho, nagarena dhanena vÈ. Apathena pathaÑ yÈma, antalikkhecarÈ mayaÑ.

143. SutÈ ca paÓÉitÈ tya’mhÈ, nipuÓÈ atthacintakÈ1. BhÈsema’tthavatiÑ vÈcaÑ, sacce cassa patiÔÔhito.

144. KiÒca tuyhaÑ asaccassa, anariyassa karissati. MusÈvÈdissa luddassa, bhaÓitampi subhÈsitaÑ.

145. TaÑ brÈhmaÓÈnaÑ vacanÈ, imaÑ khema’makÈrayi2. AbhayaÒca tayÈ ghuÔÔhaÑ, imÈyo dasadhÈ disÈ.

146. Ogayha te pokkharaÓiÑ, vippasannodakaÑ suciÑ. Pah|taÑ cÈ’danaÑ tattha, ahiÑsÈ cettha pakkhinaÑ.

147. IdaÑ sutvÈna nigghosaÑ, Ègata’mha tavan’tike. Te te bandhasma pÈsena, etaÑ te bhÈsitaÑ musÈ.

148. MusÈvÈdaÑ purakkhatvÈ, icchÈlobhaÒca pÈpakaÑ. Ubho sandhimatikkamma, asÈtaÑ upapajjati.

149. NÈparajjhÈma Sumukha, napi lobhÈva maggahiÑ. SutÈ ca paÓÉitÈtyattha, nipuÓÈ atthacintakÈ.

150. Appeva’tthavatiÑ vÈcaÑ, byÈhareyyuÑ3 idhÈ’gatÈ. TathÈ taÑ samma nesÈdo, vutto Sumukha maggahi.

151. Neva bhÊtÈ4 KÈsipati, upanÊtasmi jÊvite. BhÈsema’tthavatiÑ vÈcaÑ, sampattÈ kÈlapariyÈyaÑ.

152. Yo migena migaÑ hanti, pakkhiÑ vÈ pana pakkhinÈ. Sutena vÈ sutaÑ kiÓyÈ5, kiÑ anariyataraÑ tato. ______________________________________________________________ 1. CatthacintakÈ (Ka) 2. KhemimakÈrayi (SÊ, I) 3. ByÈkareyyuÑ (SÊ, I) 4. Bh|tÈ (SyÈ, Ka) 5. KiÓe (SÊ, I)

96 JÈtakapÈÄi

153. Yo cÈ’riyarudaÑ1 bhÈse, anariyadhamma’vassito2. Ubho so dhaÑsate lokÈ, idha ceva parattha ca.

154. Na majjetha yasaÑ patto, na byÈdhe3 pattasaÑsayaÑ. VÈyamethe’va kiccesu, saÑvare vivarÈni ca.

155. Ye vuddhÈ abbhatikkantÈ4, sampattÈ kÈlapariyÈyaÑ. Idha dhammaÑ caritvÈna, evaÑ’te5 tidivaÑ gatÈ.

156. IdaÑ sutvÈ KÈsipati, dhamma’mattani pÈlaya. DhataraÔÔhaÒca muÒcÈhi, haÑsÈnaÑ pavaruttamaÑ.

157. Œharantu’dakaÑ pajjaÑ, ÈsanaÒca mahÈrahaÑ. PaÒjarato pamokkhÈmi, DhataraÔÔhaÑ yasassinaÑ.

158. TaÒca senÈpatiÑ dhÊraÑ, nipuÓaÑ atthacintakaÑ. Yo sukhe sukhito raÒÒo6, dukkhite hoti dukkhito.

159. Ediso kho arahati, piÓÉa’masnÈtu bhattuno. YathÈ’yaÑ Sumukho raÒÒo, pÈÓasÈdhÈraÓo sakhÈ.

160. PÊÔhaÒca sabbasovaÓÓaÑ, aÔÔhapÈdaÑ manoramaÑ. MaÔÔhaÑ KÈsikamatthannaÑ7, DhataraÔÔho upÈvisi.

161. KocchaÒca sabbasovaÓÓaÑ, veyyagghaparisibbitaÑ. Sumukho ajjhupÈvekkhi, DhataraÔÔhassa’nantarÈ8.

162. TesaÑ kaÒcanapattehi, puth| ÈdÈya KÈsiyo. HaÑsÈnaÑ abhihÈresuÑ, aggaraÒÒo pavÈsitaÑ.

163. DisvÈ abhihaÔaÑ aggaÑ, KÈsirÈjena pesitaÑ. Kusalo khattadhammÈnaÑ, tato pucchi anantarÈ.

164. Kaccinnu bhoto kusalaÑ, kacci bhoto anÈmayaÑ. Kacci raÔÔhamidaÑ phÊtaÑ, dhammena manusÈsasi. ______________________________________________________________ 1. Ca ariyarudaÑ (SÊ, I) 2. Anariyadhammamavassito (SÊ) 3. Byathe (SÊ, I) 4. NÈbbhacikkhantÈ (Ka) 5. Evete (SÊ, I) 6. RaÒÒe (Ka) 7. KÈsikapatthiÓÓaÑ (SÊ), KÈsikavatthinaÑ (SyÈ, I) 8. AnantaraÑ (SÊ)


165. KusalaÒceva me haÑsa, atho haÑsa anÈmayaÑ. Atho raÔÔhamidaÑ phÊtaÑ, dhammena manusÈsa’haÑ.

166. Kacci bhoto amaccesu, doso koci na vijjati. Kacci ca te tava’tthesu, nÈvaka~khanti jÊvitaÑ.

167. Athopi me amaccesu, doso koci na vijjati. Athopi te mamatthesu, nÈvaka~khanti jÊvitaÑ.

168. Kacci te sÈdisÊ bhariyÈ, assavÈ piyabhÈÓinÊ. Puttar|payas|petÈ, tava chandavasÈnugÈ.

169. Atho me sÈdisÊ bhariyÈ, assavÈ piyabhÈÓinÊ. Puttar|payas|petÈ, mama chandavasÈnugÈ.

170. Kacci raÔÔhaÑ anuppÊÄaÑ, akutoci-upaddavaÑ. AsÈhasena dhammena, samena manusÈsasi.

171. Atho raÔÔhaÑ anuppÊÄaÑ, akutoci-upaddavaÑ. AsÈhasena dhammena, samena manusÈsa’haÑ.

172. Kacci santo apacitÈ, asanto parivajjitÈ. No ce1 dhammaÑ niraÑkatvÈ, adhammamanuvattasi.

173. Santo ca me apacitÈ, asanto parivajjitÈ. DhammamevÈ’nuvattÈmi, adhammo me niraÑkato.

174. Kacci nÈ’nÈgataÑ2 dÊghaÑ, samavekkhasi khattiya. Kacci matto3 madanÊye, paralokaÑ na santasi.

175. NÈhaÑ anÈgataÑ4 dÊghaÑ, samavekkhÈmi pakkhima. ®hito dasasu dhammesu, paralokaÑ na santase5.

176. DÈnaÑ sÊlaÑ pariccÈgaÑ, ajjavaÑ maddavaÑ tapaÑ. AkkodhaÑ avihiÑsaÒca, khantiÒca6 avirodhanaÑ.

177. Iccete kusale dhamme, Ôhite passÈmi attani. Tato me jÈyate pÊti, somanassaÒca’nappakaÑ. ______________________________________________________________ 1. Ca (SyÈ, Ka) 2. Kacci nunÈgataÑ (SyÈ, Ka) 3. Na matto (SÊ) 4. AhaÑ anÈgataÑ (SyÈ) 5. SantasiÑ (SyÈ) 6. KhantÊ ca (Ka)

98 JÈtakapÈÄi

178. Sumukho ca acintetvÈ, visajji1 pharusaÑ giraÑ. BhÈvadosa’manaÒÒÈya, asmÈkÈ’yaÑ viha~gamo.

179. So kuddho pharusaÑ vÈcaÑ, nicchÈresi ayoniso. YÈna’smesu2 na vijjanti, nayidaÑ3 paÒÒavatÈmiva.

180. Atthi me taÑ atisÈraÑ, vegena manujÈdhipa. DhataraÔÔhe ca baddhasmiÑ, dukkhaÑ me vipulaÑ ahu.

181. TvaÑ no pitÈ’va puttÈnaÑ, bh|tÈnaÑ dharaÓÊriva. AsmÈkaÑ adhipannÈnaÑ, khamassu rÈjakuÒjara.

182. EtaÑ4 te anumodÈma, yaÑ bhÈvaÑ na nig|hasi. KhilaÑ pabhindasi pakkhi, ujuko’si viha~gama.

183. YaÑ kiÒci ratanaÑ atthi, KÈsirÈjanivesane. RajataÑ jÈtar|paÒca, muttÈ veÄuriyÈ bah|.

184. MaÓayo sa~khamuttÈ ca, vatthakaÑ haricandanaÑ. AjinaÑ dantabhaÓÉaÒca, lohaÑ kÈÄÈyasaÑ bahuÑ. EtaÑ dadÈmi vo vittaÑ, issaraÑ5 vissajÈmi vo.

185. AddhÈ apacitÈ tya’mhÈ, sakkatÈ ca rathesabha. Dhammesu vattamÈnÈnaÑ, tvaÑ no Ècariyo bhava.

186. Œcariya samanuÒÒÈtÈ, tayÈ anumatÈ mayaÑ. TaÑ padakkhiÓato katvÈ, ÒÈtiÑ6 passemu’rindama7.

187. SabbarattiÑ cintayitvÈ, mantayitvÈ yathÈtathaÑ. KÈsirÈjÈ anuÒÒÈsi, haÑsÈnaÑ pavaruttamaÑ.

188. Tato ratyÈ vivasÈne, s|riyuggamanaÑ8 pati. Pekkhato KÈsirÈjassa, bhavanÈ te9 vigÈhisuÑ.

189. Te aroge anuppatte, disvÈna parame dije. ‘KekÈ’ti makaruÑ haÑsÈ, puthusaddo ajÈyatha, ______________________________________________________________ 1. Vissaji (SÊ, I) 2. YÈnasmÈsu (SÊ, SyÈ, I) 3. Na idaÑ (SÊ, I) 4. EvaÑ (SyÈ, Ka) 5. IsseraÑ (SÊ), issariyaÑ (Ka) 6. ©ÈtÊ (SÊ, SyÈ, I) 7. Passemarindama (SÊ, I) 8. SuriyassuggamanaÑ (SÊ, SyÈ), suriyuggamanaÑ (I) 9. Bhavanato (SyÈ, Ka)


190. Te patÊtÈ pamuttena, bhattunÈ bhattugÈravÈ. SamantÈ parikiriÑsu, aÓÉajÈ laddhapaccayÈ.

191. EvaÑ mittavataÑ atthÈ, sabbe honti padakkhiÓÈ. HaÑsÈ yathÈ DhataraÔÔhÈ, ÒÈtisa~ghaÑ upÈgamunti.

MahÈhaÑsajÈtakaÑ dutiyaÑ.

535. SudhÈbhojanajÈtaka (3)

192. Neva kiÓÈmi napi vikkiÓÈmi, Na cÈpi me sannicayo ca atthi1. Sukicchar|paÑ vati’daÑ parittaÑ, Patthodano nÈ’lamayaÑ duvinnaÑ.

193. AppamhÈ appakaÑ dajjÈ, anumajjhato majjhakaÑ. BahumhÈ bahukaÑ dajjÈ, adÈnaÑ nupapajjati2.

194. TaÑ taÑ vadÈmi Kosiya, dehi dÈnÈni bhuÒja ca. AriyamaggaÑ samÈr|ha3, ne’kÈsÊ labhate sukhaÑ.

195. MoghaÒcassa hutaÑ hoti, moghaÒcÈpi samÊhitaÑ. AtithismiÑ yo nisinnasmiÑ, eko bhuÒcati bhojanaÑ.

196. TaÑ taÑ vadÈmi Kosiya, dehi dÈnÈni bhuÒja ca. AriyamaggaÑ samÈr|ha, ne’kÈsÊ labhate sukhaÑ.

197. SaccaÒcassa hutaÑ hoti, saccaÒcÈpi samÊhitaÑ. AtithismiÑ yo nisinnasmiÑ, ne’ko bhuÒjati bhojanaÑ.

198. TaÑ taÑ vadÈmi Kosiya, dehi dÈnÈni bhuÒja ca. AriyamaggaÑ samÈr|ha, ne’kÈsÊ labhate sukhaÑ.

199. SaraÒca juhati poso, BahukÈya GayÈya ca. DoÓe TimbarutitthasmiÑ, sÊghasote mahÈvahe.

200. Atra cassa hutaÑ hoti, atra cassa samÊhitaÑ. AtithismiÑ yo nisinnasmiÑ, ne’ko bhuÒjati bhojanaÑ. ______________________________________________________________ 1. Idhatthi (SyÈ) 2. Na upapajjati (SÊ, I) 3. AriyaÑ maggaÑ samÈruha (SÊ, I)

100 JÈtakapÈÄi

201. TaÑ taÑ vadÈmi Kosiya, dehi dÈnÈni bhuÒja ca. AriyamaggaÑ samÈr|ha, ne’kÈsÊ labhate sukhaÑ. 202. BaÄisaÑ hi so nigilati1, dÊghasuttaÑ sabandhanaÑ. AtithismiÑ yo nisinnasmiÑ, eko bhuÒjati bhojanaÑ. 203. TaÑ taÑ vadÈmi Kosiya, dehi dÈnÈni bhuÒja ca. AriyamaggaÑ samÈr|ha, ne’kÈsÊ labhate sukhaÑ. 204. UÄÈravaÓÓÈ vata brÈhmaÓÈ ime, AyaÒca vo Sunakho kissa hetu. UccÈvacaÑ vaÓÓanibhaÑ vikubbati, AkkhÈtha no brÈhmaÓÈ ke nu tumhe. 205. Cando ca Suriyo ca2 ubho idhÈgatÈ, AyaÑ pana MÈtali devasÈrathi. Sakkoha’masmi tidasÈna’mindo, Eso ca kho PaÒcasikhoti vuccati. 206. PÈÓissarÈ mudi~gÈ ca3, murajÈlambarÈni ca. Sutta’menaÑ pabodhenti, paÔibuddho ca nandati. 207. Ye keci’me maccharino kadariyÈ, ParibhÈsakÈ samaÓabrÈhmaÓÈnaÑ. Idheva nikkhippa sarÊradehaÑ, KÈyassa bhedÈ nirayaÑ vajanti. 208. Ye keci’me suggatimÈsamÈnÈ4, Dhamme ÔhitÈ saÑyame saÑvibhÈge. Idheva nikkhippa sarÊradehaÑ, KÈyassa bhedÈ sugatiÑ vajanti. ______________________________________________________________ 1. Niggilati (SÊ, I) 2. S|riyo ca (Ka) 3. Muti~gÈ ca (SÊ, SyÈ, I) 4. SuggatimÈsasÈnÈ (SÊ, I), suggatÈsisamÈnÈ (Ka)


209. TvaÑ nosi ÒÈti purimÈsu jÈtisu, So maccharÊ rosako1 pÈpadhammo. Taveva atthÈya idhÈgatamhÈ, MÈ pÈpadhammo nirayaÑ gamittha2. 210. AddhÈ maÑ vo hitakÈmÈ, yaÑ maÑ samanusÈsatha. SohaÑ tathÈ karissÈmi, sabbaÑ vuttaÑ hitesibhi. 211. EsÈha’majjeva upÈramÈmi, Na cÈpihaÑ3 kiÒci kareyya pÈpaÑ. Na cÈpi me kiÒci adeyya’matthi, Na cÈpi’datvÈ udakaÑ pivÈmi4. 212. EvaÒca me dadato sabbakÈlaÑ5, BhogÈ ime VÈsava khÊyissanti. Tato ahaÑ pabbajissÈmi Sakka, HitvÈna kÈmÈni yathodhikÈni. 213. Naguttame girivare GandhamÈdane, Modanti tÈ devavarÈbhipÈlitÈ. AthÈgamÈ isivaro sabbalokag|, SupupphitaÑ dumavarasÈkha’mÈdiya. 214. SuciÑ sugandhaÑ tidasehi sakkataÑ, PupphuttamaÑ amaravarehi sevitaÑ. Aladdha maccehi va dÈnavehi vÈ, AÒÒatra devehi tadÈrahaÑ hi’daÑ6. 215. Tato catasso kanakattac|pamÈ, UÔÔhÈya nÈriyo pamadÈdhipÈ muniÑ. ŒsÈ ca saddhÈ ca sirÊ tato hirÊ, IccabravuÑ NÈrada’deva brÈhmaÓaÑ. ______________________________________________________________ 1. Kosiyo (SyÈ, Ka) 2. Apattha (Ka-SÊ, SyÈ, I) 3. Na cÈpahaÑ (SÊ, I) 4. UdakampahaÑ pibe (SÊ) 5. SabbakÈle (Ka) 6. HitaÑ (SyÈ)

102 JÈtakapÈÄi

216. Sace anuddiÔÔhaÑ tayÈ MahÈmuni, PupphaÑ imaÑ pÈrichattassa brahme. DadÈhi no sabbÈ gati te ijjhatu, Tuvampi no hohi yatheva VÈsavo. 217. TaÑ yÈcamÈnÈbhisamekkha NÈrado, IccabravÊ saÑkalahaÑ udÊrayi. Na mayha’mattha’tthi imehi koci naÑ, YÈ’yeva vo seyyasi sÈ piÄandhatha1. 218. TvaÑ no’ttamevÈbhisamekkha NÈrada, Yassicchasi tassÈ anuppavecchasu. YassÈ hi no NÈrada tvaÑ padassasi, SÈ’yeva no hehiti seÔÔhasammatÈ. 219. AkallametaÑ vacanaÑ sugatte, Ko brÈhmaÓo saÑkalahaÑ udÊraye. GantvÈna bh|tÈdhipa’meva pucchatha, Sace na jÈnÈtha idhu’ttamÈdhamaÑ. 220. TÈ NÈradena paramappakopitÈ, UdÊritÈ vaÓÓamadena mattÈ. SakÈse2 gantvÈna sahassacakkhuno, PucchiÑsu bh|tÈdhipaÑ kÈ nu seyyasi. 221. TÈ disvÈ ÈyattamanÈ Purindado, Icca’bravÊ devavaro kataÒjalÊ. SabbÈva vo hotha sugatte sÈdisÊ, Ko ne’va bhadde kalahaÑ udÊrayi. ______________________________________________________________ 1. PiÄayabha(SÊ, I) 2. SakÈsaÑ(Ka)


222. Yo sabbalokaccarito1 MahÈmuni, Dhamme Ôhito NÈrado2 saccanikkamo. So no’bravi3 Girivare GandhamÈdane, GantvÈna bh|tÈdhipa’meva pucchatha. Sace na jÈnÈtha idhu’ttamÈdhamaÑ. 223. Asu4 brahÈraÒÒacaro MahÈmuni, NÈ’datvÈ bhattaÑ varagatte bhuÒjati. Viceyya dÈnÈni dadÈti Kosiyo, YassÈ hi so dassati sÈ’va seyyasi. 224. As| hi yo sammati dakkhiÓaÑ disaÑ, Ga~gÈya tÊre Himavantapassani5. Sa Kosiyo dullabhapÈnabhojano, Tassa sudhaÑ pÈpaya devasÈrathi. 225. Sa6 MÈtalÊ devavarena pesito, SahassayuttaÑ abhiruyha sandanaÑ. Sukhippameva7 upagamma assamaÑ. AdissamÈno munino sudhaÑ adÈ. 226. UdaggihuttaÑ upatiÔÔhato hi me, Pabha~karaÑ lokatamonudu’ttamaÑ. SabbÈni bh|tÈni adhicca8 VÈsavo, Ko ne’va me pÈÓisu kiÑ sudho’dahi. 227. Sa~kh|pamaÑ seta’matulyadassanaÑ, SuciÑ sugandaÑ piyar|pa’mabbhutaÑ. AdiÔÔhapubbaÑ mama jÈtu cakkhubhi9, KÈ devatÈ pÈÓisu kiÑ sudho’dahi. ______________________________________________________________ 1. SabbalokaÑ carako (SÊ, SyÈ, I) 2. NÈrada (SyÈ) 3. BravÊ (SÊ, SyÈ, I) 4. As| (SyÈ) 5. Himavantapasmani (SÊ, I, Ka) 6. So (SyÈ) 7. Sa khippameva (SÊ, I) 8. Aticca (SÊ, I) 9. JÈtacakkhuhi (SÊ, I)

104 JÈtakapÈÄi

228. AhaÑ Mahindena mahesi pesito, SudhÈ’bhihÈsiÑ turito MahÈmuni. JÈnÈsi maÑ MÈtali devasÈrathi, BhuÒjassu bhattuttama mÈ’bhivÈrayi1. 229. BhuttÈ ca sÈ dvÈdasa hanti pÈpake, KhudaÑ pipÈsaÑ aratiÑ daraklamaÑ2. Kodh|panÈhaÒca vivÈdapesuÓaÑ, SÊtuÓha tandiÒca rasuttamaÑ idaÑ. 230. Na kappatÊ MÈtali mayha bhuÒjituÑ, Pubbe adatvÈ iti me vatuttamaÑ. Na cÈpi ekÈsnamarÊyap|jitaÑ3, AsaÑvibhÈgÊ ca sukhaÑ na vindati. 231. ThÊghÈtakÈ ye ci’me pÈradÈrikÈ, Mittadduno ye ca sapanti subbate. Sabbe ca te maccharipaÒcamÈ’dhamÈ, TasmÈ adatvÈ udakampi nÈsniye4. 232. So’hi’tthiyÈ vÈ purisassa vÈ pana, DassÈmi dÈnaÑ vidusampavaÓÓitaÑ. SaddhÈ vadaÒÒ| idha vÊtamaccharÈ, Bhavanti he’te sucisaccasammatÈ5. 233. Ato matÈ6 devavarena pesitÈ, KaÒÒÈ catasso kanakattac|pamÈ. ŒsÈ ca SaddhÈ ca SirÊ tato HirÊ7, TaÑ assamaÑ Ègamu8 yattha Kosiyo. ______________________________________________________________ 1. MÈ vicÈrayi (SÊ, I) 2. DarathaÑ kilaÑ (SyÈ), darathakkhamaÑ (Ka) 3. EkÈsanaÑ ariyap|jitaÑ (SÊ, I) 4. NÈsmiye (SÊ, I) 5. SammasammatÈ (SÊ) 6. MutÈ (SÊ, I) 7. SirÊ hirÊ tato (I) 8. ŒgamuÑ (SÊ, I, Ka)


234. TÈ disvÈ sabbo paramappamodito1, Subhena vaÓÓena sikhÈriva’ggino. KaÒÒÈ catasso caturo catuddisÈ, Icca’bravÊ MÈtalino ca sammukhÈ. 235. PurimaÑ disaÑ kÈ tvaÑ pabhÈsi devate, Ala~katÈ tÈravarÈ’va osadhÊ. PucchÈmi taÑ kaÒcanavelliviggahe, Œcikkha me tvaÑ katamÈ’si devatÈ. 236. SirÈ’ha devÊ manujebhi2 p|jitÈ, ApÈpasatt|panisevinÊ sadÈ. SudhÈvivÈdena tavan’ti’mÈgatÈ, TaÑ maÑ sudhÈya varapaÒÒa bhÈjaya. 237. YassÈ’ha’micchÈmi sudhaÑ3 mahÈmuni, So4 sabbakÈmehi naro pamodati. SirÊti maÑ jÈnahi j|hatu’ttama, TaÑ maÑ sudhÈya varapaÒÒa bhÈjaya. 238. Sippena vijjÈcaraÓena buddhiyÈ, NarÈ upetÈ paguÓÈ sakammunÈ5. TayÈ vihÊnÈ na labhanti kiÒcanaÑ6, TayidaÑ na sÈdhu yadidaÑ tayÈ kataÑ. 239. PassÈmi posaÑ alasaÑ mahagghasaÑ, SudukkulÊnampi ar|pimaÑ naraÑ. TayÈ’nugutto siri jÈtimÈmapi7, Peseti dÈsaÑ viya bhogavÈ sukhÊ. 240. TaÑ taÑ asaccaÑ avibhajjaseviniÑ, JÈnÈmi m|ÄhaÑ vidurÈnupÈtiniÑ. Na tÈdisÊ arahati Èsan|dakaÑ, Kuto sudhÈ gaccha na mayha ruccasi. ______________________________________________________________ 1. SabbÈ paramappamoditÈ (SyÈ) 2. Manujesu (SÊ, SyÈ, I) 3. SukhaÑ (I) 4. Sa (SÊ, I) 5. SakammanÈ (SÊ, I) 6 KiÒcinaÑ (Ka) 7. JÈtimaÑ api (SÊ)

106 JÈtakapÈÄi

241. KÈ sukkadÈÔhÈ paÔimukkakuÓÉalÈ. Citta~gadÈ kambuvimaÔÔhadhÈrinÊ. OsittavaÓÓaÑ paridayha sobhasi, KusaggirattaÑ apiÄayha maÒjariÑ. 242. MigÊ’va bhantÈ saracÈpadhÈrinÈ, VirÈdhitÈ mandamiva udikkhasi. Ko te dutÊyo idha mandalocane, Na bhÈyasi ekikÈ kÈnane vane. 243. Na me dutÊyo idha matthi Kosiya, MasakkasÈrappabhava’mhi devatÈ. ŒsÈ sudhÈsÈya tavan’ti mÈgatÈ, TaÑ maÑ sudhÈya varapaÒÒa bhÈjaya. 244. ŒsÈya yanti vÈÓijÈ dhanesino, NÈvaÑ samÈruyha parenti aÓÓave. Te tattha sÊdanti athopi ekadÈ, JÊnÈdhanÈ enti vinaÔÔhapÈbhatÈ. 245. ŒsÈya khettÈni kasanti kassakÈ, Vapanti bÊjÈni karontu’pÈyaso. ¢tÊnipÈtena avuÔÔhitÈya1 vÈ, Na kiÒci vindanti tato phalÈgamaÑ. 246. Atha’ttakÈrÈni karonti bhattusu, ŒsaÑ purakkhatvÈ narÈ sukhesino. Te bhatturatthÈ atigÈÄhitÈ puna, DisÈ panassanti aladdha kiÒcanaÑ. 247. HitvÈna2 dhaÒÒaÒca dhanaÒca ÒÈtake, ŒsÈya saggÈdhimanÈ sukhesino. Tapanti l|khampi tapaÑ cirantaraÑ, KumaggamÈruyha3 parenti duggatiÑ. ______________________________________________________________ 1. AvuÔÔhikÈya (SÊ, I) 2. Jahitva (SÊ, SyÈ, I) 3. KummaggamÈruyha (SÊ, SyÈ, I)


248. ŒsÈ visaÑvÈdikasammatÈ ime, Œse sudhÈsaÑ1 vinayassu attani. Na tÈdisÊ arahati Èsan|dakaÑ, Kuto sudhÈ gaccha na mayha ruccasi. 249. DaddallamÈnÈ yasasÈ yasassinÊ, JighaÒÒanÈmavhayanaÑ disaÑ pati. PucchÈmi taÑ kaÒcanavelliviggahe, Œcikkha me tvaÑ katamÈ’si devatÈ. 250. SaddhÈ’ha devÊ manujehi2 p|jitÈ, ApÈpasatt|panisevinÊ sadÈ. SudhÈvivÈdena tavan’ti’mÈgatÈ, TaÑ maÑ sudhÈya varapaÒÒa bhÈjaya. 251. DÈnaÑ damaÑ cÈga’mathopi saÑyamaÑ, ŒdÈya saddhÈya karonti he’kadÈ. TheyyaÑ musÈ k|Ôa’mathopi pesuÓaÑ, Karonti he’ke puna viccutÈ tayÈ. 252. BhariyÈsu poso sadisÊsu pekkhavÈ3, SÊl|papannÈsu patibbatÈsupi. VinetvÈna4 chandaÑ kulitthiyÈsupi5, Karoti saddhaÑ puna6 kumbhadÈsiyÈ. 253. Tvameva saddhe paradÈrasevinÊ, PÈpaÑ karosi kusalampi riÒcasi. Na tÈdisÊ arahati Èsan|dakaÑ, Kuto sudhÈ gaccha na mayha ruccasi. 254. JighaÒÒarattiÑ aruÓasmi’m|hate, YÈ dissati uttamar|pavaÓÓinÊ. Tath|pamÈ maÑ paÔibhÈsi devate, Œcikkha me tvaÑ katamÈ’si accharÈ. ______________________________________________________________ 1. SudhÈya (SyÈ, I, Ka) 2. DevÊmanujesu (SÊ, SyÈ, I) 3. PekhavÈ (I) 4. VinetvÈ (SÊ, SyÈ, I) 5. KuladhÊtiyÈsupi (SÊ, I) 6. Pana (SÊ, I)

108 JÈtakapÈÄi

255. KÈlÈ nidÈgheriva aggijÈriva1, AnileritÈ lohitapattamÈlinÊ. KÈ tiÔÔhasi mandamigÈ’valokayaÑ2, BhÈsesamÈnÈ’va giraÑ na muÒcasi. 256. HirÈ’ha devÊ manujehi p|jitÈ, ApÈpasatt|panisevinÊ sadÈ. SudhÈvivÈdena tavan’ti mÈgatÈ, SÈhaÑ na sakkomi sudhampi yÈcituÑ. KopÊnar|pÈ viya yÈcani’tthiyÈ. 257. Dhammena ÒÈyena sugatte lacchasi, Eso hi dhammo na hi yÈcanÈ sudhÈ. TaÑ taÑ ayÈcanti’mahaÑ nimantaye, SudhÈya yaÒci’cchasi tampi dammi te. 258. SÈ tvaÑ mayÈ ajja sakamhi assame, NimantitÈ kaÒcanavelliviggahe. TuvaÑ hi me sabbarasehi p|jiyÈ, TaÑ p|jayitvÈna sudhampi asniye. 259. SÈ KosiyenÈ’numatÈ jutÊmatÈ, AddhÈ Hiri rammaÑ pÈvisi yassamaÑ. UdakavantaÑ3 phalamariyap|jitaÑ, ApÈpasatt|panisevitaÑ sadÈ. 260. RukkhaggahÈnÈ bahuke’ttha pupphitÈ, AmbÈ piyÈlÈ panasÈ ca kiÑ sukÈ. SobhaÒjanÈ lodda’mathopi paddhakÈ, KekÈ ca bha~gÈ tilakÈ supupphitÈ. ______________________________________________________________ 1. AggajÈtiva (SÊ), aggijÈtiva (I) 2. MandamivÈvalokayaÑ (SÊ, I) 3. UdaÒÒavantaÑ (SÊ, I)


261. SÈlÈ karerÊ bahuke’ttha jambuyo, AssatthanigrodhamadhukavetasÈ1. UddÈlakÈ pÈÔali sinduvÈrakÈ2, ManuÒÒagandhÈ MucalindaketakÈ. 262. HareÓukÈ veÄukÈ keÓu3 tindukÈ, SÈmÈkanÊvÈra’mathopi cÊnakÈ. MocÈ kadalÊ bahuke’ttha sÈliyo, PavÊhayo Èbh|jino ca4 taÓÉulÈ. 263. Tassevu’ttarapassena5, jÈtÈ pokkharaÓÊ sivÈ. AkakkasÈ apabbhÈrÈ, sÈdhu appaÔigandhikÈ. 264. Tattha macchÈ sanniratÈ, khemino bahubhojanÈ. Si~g| sava~kÈ saÑkulÈ6, satava~kÈ ca rohitÈ. ŒÄigaggarakÈkiÓÓÈ, pÈÔhÊnÈ kÈkamacchakÈ. 265. Tattha pakkhÊ sanniratÈ, khemino bahubhojanÈ. HaÑsÈ koÒcÈ may|rÈ ca, cakkavÈkÈ ca kukkuhÈ. KuÓÈlakÈ bah| citrÈ, sikhaÓÉÊ jÊvajÊvakÈ. 266. Tattha pÈnÈya mÈyanti, nÈnÈ migagaÓÈ bah|. SihÈ byagghÈ varÈhÈ ca, accha kokataracchayo. 267. PalÈsÈdÈ gavajÈ ca, mahiÑsÈ7 rohitÈ rur|. EÓeyyÈ ca varÈhÈ ca, gaÓino nÊkas|karÈ. KadalimigÈ bahuke’ttha, biÄÈrÈ sasakaÓÓikÈ8. 268. ChamÈgirÊ pupphavicitrasanthatÈ, DijÈbhighuÔÔhÈ dijasaÑghasevitÈ. ______________________________________________________________ 1. VedisÈ (Ka) 2. SinduvÈritÈ (bah|su) 3. VeÓu (SÊ, I) 4. Œbhujinopi (SÊ, SyÈ) 5. Tassa ca uttare passe (SÊ, I), tassa ca uttarapassena (SyÈ) 6. SakulÈ (SÊ, SyÈ, I) 7. MahisÈ (SÊ, SyÈ, I) 8. SasakaÓÓakÈ (SÊ)

110 JÈtakapÈÄi

269. SÈ suttacÈ nÊladumÈbhilambitÈ, Vijju mahÈmegharivÈnupajjatha. TassÈ susambandhasiraÑ kusÈmayaÑ, SuciÑ sugandhaÑ ajin|pasevitaÑ. Atricca1 kocchaÑ Hiri’meta’dabravi, NisÊda kalyÈÓi sukha’yida’mÈsanaÑ. 270. TassÈ tadÈ kocchagatÈya Kosiyo, Ya’dicchamÈnÈya jaÔÈjinandharo2. Navehi pattehi sayaÑ sah|dakaÑ, SudhÈ’bhihÈsÊ turito mahÈmuni. 271. SÈ taÑ paÔiggayha ubhohi pÈÓibhi, Icca’bravi attamanÈ jaÔÈdharaÑ. HandÈ’haÑ etarahi p|jitÈ tayÈ, GaccheyyaÑ brahme tidivaÑ jitÈvinÊ. 272. SÈ KosiyenÈ’numatÈ jutÊmatÈ, UdÊritÈ3 vaÓÓamadena mattÈ. SakÈse gantvÈna sahassacakkhuno, AyaÑ sudhÈ VÈsava dehi me jayaÑ. 273. Tamena4 Sakkopi tadÈ ap|jayi, SahindadevÈ5 surakaÒÒamuttamaÑ. SÈ paÒjalÊ devamanussap|jitÈ, Navamhi kocchamhi yadÈ upÈvisi. 274. Tameva saÑsÊ6 punadeva MÈtaliÑ, Sahassanetto tidasÈna’mindo. GantvÈna vÈkyaÑ mama br|hi KosiyaÑ, ŒsÈya SaddhÈ7 SiriyÈ ca Kosiya. HirÊ sudhaÑ kena malattha hetunÈ. ______________________________________________________________ 1. Atriccha (SÊ, SyÈ, I) 2. JaÔÈjutindharo (SyÈ, Ka) 3. Udirayi (Ka) 4. TamenaÑ (SyÈ, Ka) 5. SahindÈ ca devÈ (SÊ, I) 6. Tameva asaÑsÊ (SyÈ) 7. Saddha (I)


275. TaÑ suplavatthaÑ udatÈrayÊ rathaÑ, DaddallamÈnaÑ upakÈriyasÈdisaÑ1. JambonadÊsaÑ tapaneyyasannibhaÑ2, Ala~kataÑ kaÒcanacittasannibhaÑ. 276. SuvaÓÓacande’ttha bah| nipÈtitÈ, HatthÊ gavÈssÈ kikibyagghadÊpiyo3. EÓeyyakÈ la~ghamaye’ttha pakkhino4, Mige’ttha veÄuriyamayÈ yudhÈ yutÈ. 277. Tattha’ssarÈjaharayo ayojayuÑ, DasasatÈni susunÈgasÈdise. Ala~kate kaÒcanajÈluracchade, ŒveÄine saddagame asa~gite. 278. TaÑ yÈnaseÔÔhaÑ abhiruyha MÈtali, DisÈ imÈyo5 abhinÈdayittha. NabhaÒca selaÒca vanappatiniÒca6, SasÈgaraÑ pabyathayittha7 mediniÑ. 279. Sa khippameva upagamma assamaÑ, PÈvÈramekaÑsakato kataÒjalÊ. BahussutaÑ vuddhaÑ vinÊtavantaÑ, Icca’bravÊ MÈtali devabrÈhmaÓaÑ. 280. Indassa vÈkyaÑ nisÈmehi Kosiya, D|to ahaÑ pucchati taÑ Purindado. ŒsÈya SaddhÈ SiriyÈ ca Kosiya, HirÊ sudhaÑ kena malattha hetunÈ. ______________________________________________________________ 1. UpakiriyasÈdisaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. SantikaÑ (SÊ, I) 3. KimpurisabyagghadÊpiyo (Ka) 4. Pakkhiyo (SÊ, I) 5. Dasa disÈ imÈ (SÊ, SyÈ, I) 6. VanasvatÊni ca (SÊ, I), vanappatiÒca (SyÈ, Ka) 7. PabyÈthayittha (SÊ, I)

112 JÈtakapÈÄi

281. AndhÈ SirÊ maÑ paÔibhÈti MÈtali, SaddhÈ aniccÈ pana devasÈrathi. ŒsÈ visaÑvÈdikasammatÈ hi me, HirÊ ca ariyamhi guÓe patiÔÔhitÈ. 282. KumÈriyo yÈci’mÈ gottarakkhitÈ, JiÓÓÈ ca yÈ yÈ ca sabhattu-itthiyo. TÈ chandarÈgaÑ purisesu uggataÑ. HiriyÈ nivÈrenti sacitta’mattano. 283. Sa~gÈmasÊse sarasattisaÑyute, ParÈjitÈnaÑ patataÑ palÈyinaÑ. HiriyÈ nivattanti jahitva1 jÊvitaÑ, Te sampaÔicchanti punÈ hirÊmanÈ. 284. VelÈ yathÈ sÈgaravegavÈrinÊ, HirÈ’ya hi pÈpajanaÑ nivÈrinÊ. TaÑ sabbaloke Hiri’mariyap|jitaÑ, Indassa taÑ vedaya devasÈrathi. 285. Ko te imaÑ Kosiya diÔÔhi’modahi, BrahmÈ Mahindo atha vÈ pajÈpati. HirÈ’ya devesu hi seÔÔhasammatÈ, DhÊtÈ Mahindassa mahesi jÈyatha. 286. Hande’hi dÈni tidivaÑ apakkama2, RathaÑ samÈruyha mamÈyitaÑ imaÑ3. Indo ca taÑ Indasagotta ka~khati, Ajjeva tvaÑ IndasahabyataÑ vaja. 287. EvaÑ visujjhanti4 apÈpakammino, Atho suciÓÓassa phalaÑ na nassati. Ye keci maddakkhu sudhÈya bhojanaÑ, Sabbeva te indasahabyataÑ gatÈ. ______________________________________________________________ 1. JahitvÈna (SyÈ, Ka) 2. Samakkama (SÊ, I) 3. IdaÑ (SyÈ, Ka) 4. Samijjhanti (SÊ, I)


288. HirÊ UppalavaÓÓÈ’si, Kosiyo dÈnapati bhikkhu. Anuruddho PaÒcasikho, Œnando Èsi MÈtali. 289. S|riyo Kassapo bhikkhu, MoggallÈno’si CandimÈ. NÈrado SÈriputto’si, Sambuddho Èsi VÈsavoti.

SudhÈbhojanajÈtakaÑ tatiyaÑ.

536. KuÓÈlajÈtaka (4)

Eva’makkhÈyati eva’manus|yati1, sabbosadhadharaÓidhare nekapupphamÈlyavitate gaja gavaja mahiÑsa ruru camara pasada khagga gokaÓÓa sÊha byaggha dÊpi acchakoka taraccha uddÈra kadalimiga biÄÈra sasa kaÓÓikÈnucarite ÈkiÓÓanelamaÓÉalamahÈvarÈhanÈgakulakareÓu2 sa~ghÈdhivuÔÔhe3 issamiga sÈkhamiga sarabhamiga eÓÊmiga vÈtamiga pasadamiga purisÈlu4 kimpurisa yakkha rakkhasanisevite amajjavamaÒjarÊdhara pahaÔÔha5 pupphaphusitaggÈ6 nekapÈdapagaÓavitate kuraracakora vÈraÓamay|raparabhata jÊvaÒjÊvaka celÈvakÈ bhi~kÈra karavÊkamattaviha~gagaÓasatata7 sampa~ghuÔÔhe aÒjana manosilÈ haritÈla hi~gulakahema rajatakanakÈnekadhÈtusatavinaddhapaÔimaÓÉitappadese evar|pe khalu bho ramme vanasaÓÉe KuÓÈlo nÈma sakuÓo paÔivasati ativiya citto ativiya cittapattacchadano.

Tasseva khalu bho KuÓÈlassa sakuÓassa aÉÉhuÉÉhÈni itthisahassÈni paricÈrikÈ dijakaÒÒÈyo, atha khalu bho dve dijakaÒÒÈyo kaÔÔhaÑ mukhena ÉaÑsitvÈ8 taÑ KuÓÈlaÑ sakuÓaÑ majjhe nisÊdÈpetvÈ uÉÉenti9 “mÈ naÑ KuÓÈlaÑ sakaÓaÑ addhÈnapariyÈyapathe kilamatho ubbÈhetthÈ”ti10.

PaÒcasatÈ11 dijakaÒÒÈyo heÔÔhato heÔÔhato uÉÉenti9 “sacÈ’yaÑ KuÓÈlo sakuÓo ÈsanÈ paripatissati, mayaÑ taÑ pakkhehi paÔiggahessÈmÈ”ti.

PaÒcasatÈ dijakaÒÒÈyo upar|pari uÉÉenti9 “mÈ naÑ KuÓÈlaÑ sakuÓaÑ Ètapo paritÈpesÊ”ti12. ______________________________________________________________ 1. Suyyati (Ka) 2. KaÓeru (SÊ, I) 3. Vutthe (SÊ, I) 4. Purisallu (SÊ, I) 5. BrahaÔÔha(SÊ, I) 6. Pupphitagga (SÊ, I) 7. Viha~gasata (SÊ, I) 8. �asitvÈ (SÊ, I) evamuparipi. 9. �enti (DÊ, I) evamuparipi. 10. UbbÈhethÈti (SyÈ, Ka) 11. PaÒcasata (I) 12. ParitÈpÊti (SÊ, I)

114 JÈtakapÈÄi

PaÒcasatÈ paÒcasatÈ1 dijakaÒÒÈyo ubhatopassena uÉÉenti2 “mÈ naÑ KuÓÈlaÑ sakuÓaÑ sÊtaÑ vÈ uÓhaÑ vÈ tiÓaÑ vÈ rajo vÈ vÈto vÈ ussÈvo vÈ upapphusÊ”ti.

PaÒcasatÈ dijakaÒÒÈyo purato purato uÉÉenti “mÈ naÑ KuÓÈlaÑ sakuÓaÑ gopÈlakÈ vÈ pasupÈlakÈ vÈ tiÓÈhÈrakÈ vÈ kaÔÔhahÈrakÈ vÈ vanakammikÈ vÈ kaÔÔhena vÈ kaÔhalena vÈ3 pÈÓinÈ vÈ ( )4 leÉÉunÈ vÈ daÓÉena vÈ satthena vÈ sakkharÈhi vÈ5 pahÈraÑ adaÑsu, mÈ’yaÑ KuÓÈlo sakuÓo gacchehi vÈ latÈhi vÈ rukkhehi vÈ sÈkhÈhi vÈ6 thambhehi vÈ pÈsÈÓehi vÈ balavantehi vÈ pakkhÊhi sa~gamesÊ”ti7.

PaÒcasatÈ dijakaÒÒÈyo pacchato pacchato uÉÉenti saÓhÈhi sakhilÈhi maÒj|hi madhurÈhi vÈcÈhi samudÈcarantiyo “mÈ’yaÑ KuÓÈlo sakuÓo Èsane pariyukkaÓÔhÊ”ti.

PaÒcasatÈ dijakaÒÒÈyo disodisaÑ uÉÉenti anekarukkhavividhavikatiphala’mÈharantiyo “mÈ’yaÑ KuÓÈlo sakuÓo khudÈya parikilamitthÈ”ti.

Atha khalu bho tÈ8 dijakaÒÒÈyo taÑ KuÓÈlaÑ sakuÓaÑ ÈrÈmeneva ÈrÈmaÑ uyyÈneneva uyyÈnaÑ nadÊtittheneva nadÊtitthaÑ pabbatasikhareneva pabbatasikharaÑ ambavaneneva ambavanaÑ jambuneneva jambuvanaÑ labujavaneneva labujavanaÑ nÈÄikerasaÒcÈriyeneva9 nÈÄikerasaÒcÈriyaÑ khippameva abhisambhonti ratitthÈya10.

Atha khalu bho KuÓÈlo sakuÓo tÈhi dijakaÒÒÈhi divasaÑ pariby|Äho evaÑ apasÈdeti “nassatha tumhe vasaliyo, vinassatha tumhe vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittÈyo katassa appaÔikÈrikÈyo anilo viya yenakÈmaÑgamÈyo”ti.

Tasseva khalu bho Himavato pabbatarÈjassa puratthimadisÈbhÈge susukhumasunipuÓagirippabhava11 haritupayantiyo. ______________________________________________________________ 1. SÊ-I-potthakesu “paÒcasatÈ”ti sakideva ÈgataÑ. 2. �enti (SÊ, I) evamuparipi. 3. KathalÈya vÈ (Ka) 4. (PÈsÈÓena vÈ) (SyÈ) 5. SakkharÈya vÈ (SÊ) 6. IdaÑ padadvayaÑ SÊ-I-potthakesu natthi. 7. Sa~gÈmesÊti (SÊ, I) 8. Natthi SÊ-I-potthakesu. 9. SaÒjÈdiyeneva (I) 10. RatatthÈya (SÊ, I) 11. ...ppabhavÈ (SÊ, I)


Uppala paduma kumuda nalina satapatta sogandhika mandÈlaka1 sampativir|ÄhasucigandhamanuÒÒamÈvakappadese2.

Kuravakamucalinda ketaka vedisa vaÒjula3 punnÈga bakula tilaka piyakahasana sÈla saÄala campaka asoka nÈgarukkha tirÊÔi bhujapatta loddacandanoghavane kÈÄÈgaru paddhaka piya~gu devadÈruka cocagahane kakudhakuÔaja-a~kola kaccikÈra4 kaÓikÈra kaÓÓikÈra kanavera koraÓÉaka koviÄÈra kiÑsuka yodhika vanamallika5 mana~gaÓa manavajja bhaÓÉi surucirabhaginimÈlÈmalyadhare jÈtisumanamadhugandhika6 dhanutakkÈri7 tÈlÊsa tavaramusÊrakoÔÔha kaccha vitate atimuttakasaÑkusumitalatÈvitatapaÔimaÓÉitappadese haÑsa pilava kÈdamba kÈraÓÉavÈbhinadite vijjÈdhara siddha8 samaÓa tÈpasagaÓÈdhivuÔÔhe varadeva yakkha rakkhasa dÈnava gandhabba kinnaramahoragÈnuciÓÓappadese evar|pe khalu bho ramme vanasaÓÉe PuÓÓamukho nÈma phussakokilo paÔivasati ativiya madhuragiro vilÈsitanayano mattakkho9.

Tasseva khalu bho PuÓÓamukhassa phussakokilassa aÉÉhuÉÉhÈni itthisatÈni paricÈrikÈ dijakaÒÒÈyo. Atha khalu bho dve dijakaÒÒÈyo kaÔÔhaÑ mukhena ÉaÑsitvÈ taÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ majjhe nisÊdÈpetvÈ uÉÉhenti “mÈ naÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ addhÈnapariyÈyapathe kilamatho ubbÈhetthÈ”ti.

PaÒÒÈsa dijakaÒÒÈyo heÔÔhato heÔÔhato uÉÉenti “sacÈ’yaÑ PuÓÓamukho phussakokilo ÈsanÈ paripatissati, mayaÑ taÑ pakkhehi paÔiggahessÈmÈ”ti.

PaÒÒÈsa dijakaÒÒÈyo upar|pari uÉÉenti “mÈ naÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ Ètapo paritÈpesÊ”ti.

PaÒÒÈsa paÒÒÈsa dijakaÒÒÈyo ubhatopassena uÉÉenti “mÈ naÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ sÊtaÑ vÈ uÓhaÑ vÈ tiÓaÑ vÈ rajo vÈ vÈto vÈ ussÈvo vÈ upapphusÊ”ti. ______________________________________________________________ 1. MandÈlava (SÊ, I), mandÈrava (Ka) 2. PÈvakappadese (SÊ, I) 3. VetasamaÒjula (SÊ) 4. KacchikÈra (Ka) 5. Navamallika (SÊ, I) 6. Madhukabandhuka (Ka) 7. DhanukÈri (SÊ), dhanukÈrika (I) 8. Sindhava (SÊ, I) 9. SavilÈsitanayanamattakkho (Ka)

116 JÈtakapÈÄi

PaÒÒÈsa dijakaÒÒÈyo purato purato uÉÉenti “mÈ naÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ gopÈlakÈ vÈ pasupÈlakÈ vÈ tiÓahÈrakÈ vÈ kaÔÔhahÈrakÈ vÈ vanakammikÈ vÈ kaÔÔhena vÈ kaÔhalena vÈ pÈÓinÈ vÈ leÉÉunÈ vÈ daÓÉena vÈ satthena vÈ sakkharÈhi vÈ pahÈraÑ adaÑsu. MÈ’yaÑ PuÓÓamukho phussakokilo gacchehi vÈ latÈhi vÈ rukkhehi vÈ sÈkhÈhi vÈ thambhehi vÈ pÈsÈÓehi vÈ balavantehi vÈ pakkhÊhi sa~gamesÊ”ti.

PaÒÒÈsa dijakaÒÒÈyo pacchato pacchato uÉÉenti saÓhÈhi sakhilÈhi maÒj|hi madhurÈhi vÈcÈhi samudÈcarantiyo “mÈ’yaÑ PuÓÓamukho phussakokilo Èsane pariyukkaÓÔhÊ”ti.

PaÒÒÈsa dijakaÒÒÈyo disodisaÑ uÉÉenti anekarukkhavividhavikatiphala’mÈharantiyo “mÈ’yaÑ PuÓÓamukho phussakokilo khudÈya parikilamitthÈ”ti.

Atha khalu bho tÈ dijakaÒÒÈyo taÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ ÈrÈmeneva ÈrÈmaÑ uyyÈneneva uyyÈnaÑ nadÊtittheneva nadÊtitthaÑ pabbatasikhareneva pabbatasikharaÑ ambavaneneva ambavanaÑ jambuvaneneva jambuvanaÑ labujavaneneva labujavanaÑ nÈÄikerasaÒcÈriyeneva nÈÄikerasaÒcÈriyaÑ khippameva abhisambhonti ratitthÈya.

Atha khalu bho PuÓÓamukho phussakokilo tÈhi dijakaÒÒÈhi divasa pariby|Äho evaÑ pasaÑsati “sÈdhu sÈdhu bhaginiyo, etaÑ kho bhaginiyo tumhÈkaÑ patir|paÑ kuladhÊtÈnaÑ, yaÑ tumhe bhattÈraÑ paricareyyÈthÈ”ti.

Atha khalu bho PuÓÓamukho phussakokilo yena KuÓÈlo sakuÓo tenupasa~kami. AddasaÑsu kho KuÓÈlassa sakuÓassa paricÈrikÈ dijakaÒÒÈyo taÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna yena PuÓÓamukho phussakokilo tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ taÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ etadavocuÑ “ayaÑ samma PuÓÓamukha KuÓÈlo sakuÓo ativiya pharuso ativiya pharusavÈco, appevanÈma tavampi Ègamma piyavÈcaÑ labheyyÈmÈ”ti. “AppevanÈma bhaginiyo”ti vatvÈ yena KuÓÈlo sakuÓo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ


KuÓÈlena sakuÓena saddhiÑ paÔisammoditvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho PuÓÓamukho phussakokilo taÑ KuÓÈlaÑ sakuÓaÑ etadavoca “kissa tvaÑ samma KuÓÈla itthÊnaÑ sujÈtÈnaÑ kuladhÊtÈnaÑ sammÈpaÔipannÈnaÑ micchÈpaÔipanno’si1, amanÈpabhÈÓÊnampi kira samma KuÓÈla itthÊnaÑ manÈpabhÈÓinÈ bhavitabbaÑ, kima~ga pana manÈpabhÈÓÊnan”ti.

EvaÑ vutte KuÓÈlo sakuÓo taÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ evaÑ apasÈdesi “nassa tvaÑ samma jamma vasala, vinassa tvaÑ samma jamma vasala, ko nu tayÈ viyatto jÈyÈjinenÈ”ti. EvaÑ apasÈdito ca pana PuÓÓamukho phussakokilo tatoyeva2 paÔinivatti.

Atha khalu bho PuÓÓamukhassa phussakokilassa aparena samayena nacirasseva3 kharo ÈbÈdho uppajji lohitapakkhandikÈ bÈÄhÈ vedanÈ vattanti mÈraÓantikÈ4. Atha khalu bho PuÓÓamukhassa phussakokilassa paricÈrikÈnaÑ dijakaÒÒÈnaÑ etadahosi “ÈbÈdhiko kho ayaÑ PuÓÓamukho phussakokilo, appevanÈma imamhÈ ÈbÈdhÈ vuÔÔhaheyyÈ”ti ekaÑ adutiyaÑ ohÈya yena KuÓÈlo sakuÓo tenupasa~kamiÑsu. AddasÈ kho KuÓÈlo sakuÓo tÈ dijakaÒÒÈyo d|ratova Ègacchantiyo, disvÈna tÈ dijakaÒÒÈyo etadavoca “kahaÑ pana tumhaÑ vasaliyo bhattÈ”ti. “ŒbÈdhiko kho samma KuÓÈla PuÓÓamukho phussakokilo, appevanÈma tamhÈ ÈbÈdhÈ vuÔÔhaheyyÈ”ti. EvaÑ vutte KuÓÈlo sakuÓo tÈ dijakaÒÒÈyo evaÑ apasÈdesi “nassatha tumhe vasaliyo, vinassatha tumhe vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittÈyo katassa appaÔikÈrikÈyo anilo viya yenakÈmaÑgamÈyo”ti vatvÈ yena PuÓÓamukho phussakokilo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ etadavoca “haÑ samma PuÓÓamukhÈ”ti. “HaÑ samma KuÓÈlÈ”ti.

Atha khalu bho KuÓÈlo sakuÓo taÑ PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ pakkhehi ca mukhatuÓÉakena ca pariggahetvÈ vuÔÔhÈpetvÈ nÈnÈbhesajjÈni pÈyÈpesi. Atha khalu bho PuÓÓamukhassa phussakokilassa so ÈbÈdho paÔippassambhÊti. Atha khalu bho KuÓÈlo sakuÓo taÑ ______________________________________________________________ 1. PaÔipanno (SÊ, I) 2. Tato heva (SÊ, I) 3. Acirasseva accayena (Ka) 4. MaraÓantikÈ (SyÈ)

118 JÈtakapÈÄi

PuÓÓamukhaÑ phussakokilaÑ gilÈnavuÔÔhitaÑ1 aciravuÔÔhitaÑ gelaÒÒÈ etadavoca–

“DiÔÔhÈ mayÈ samma PuÓÓamukha KaÓhÈ dvepitikÈ paÒcapatikÈya chaÔÔhe purise cittaÑ paÔibandhantiyÈ, yadidaÑ kabandhe2 pÊÔhasappimhÊ”ti. Bhavati ca panu’ttare’ttha3 vÈkyaÑ–

290. “Atha’jjuno Nakulo BhÊmaseno4, YudhiÔÔhilo Sahadevo5 ca rÈjÈ. Ete patÊ paÒca maticca nÈrÊ, AkÈsi khujjavÈmanakena6 pÈpan”ti.

DiÔÔhÈ mayÈ samma PuÓÓamukha SaccatapÈpÊ7 nÈma samaÓÊ susÈnamajjhe vasantÊ catutthabhattaÑ pariÓÈmayamÈnÈ surÈdhuttakena8 pÈpa’makÈsi.

DiÔÔhÈ mayÈ samma PuÓÓamukha KÈkavatÊ9 nÈma devÊ samuddamajjhe vasantÊ bhariyÈ Venateyyassa naÔakuverena pÈpa’makÈsi.

DiÔÔhÈ mayÈ samma PuÓÓamukha Kuru~gadevÊ10 nÈma lomasuddarÊ11 EÄikakumÈraÑ12 kÈmayamÈnÈ ChaÄa~gakumÈradhanantevÈsinÈ pÈpa’makÈsi.

EvaÒhetaÑ mayÈ ÒÈtaÑ, Brahmadattassa mÈtaraÑ13. OhÈya KosalarÈjaÑ, PaÒcÈlacaÓÉena pÈpa’makÈsi.

291. EtÈ ca aÒÒÈ ca akaÑsu pÈpaÑ, TasmÈha’mitthÊnaÑ na vissase nappasaÑse. MahÊ yathÈ jagati samÈnarattÈ, VasundharÈ itarÊtarÈpatiÔÔhÈ14. SabbasahÈ aphandanÈ akuppÈ, Tathi’tthiyo tÈyo na vissase naro. ______________________________________________________________ 1. GilÈnÈvuÔÔhitaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. Kavandhe (SÊ, I) 3. Punuttarettha (Ka) evamuparipi. 4. Bhimmaseno (SÊ, SyÈ, I) 5. SÊhadevo (Ka) 6. KhujjavÈmanena (I) 7. SaccatapÈvÊ (SÊ), PaÒcatapÈvÊ (SyÈ) 8. TulÈputtakena (SÊ, I), sÈ surÈdhuttakena (Ka) 9. KÈkÈtÊ (SÊ), kÈkÈti (I) 10. Kura~gavÊ (SÊ, I) 11. LomasundarÊ (SÊ, SyÈ, I) 12. EÄamÈrakaÑ (SÊ), EÄakakumÈraÑ (SyÈ), EÄakamÈraÑ (I) 13. MÈtukÈ (SyÈ) 14. ItarÊtarÈnaÑ patiÔÔhÈ (SyÈ), ittarÊtarappatiÔÔhÈ (?)


292. SÊho yathÈ lohitamaÑsabhojano, VÈÄamigo paÒcÈvudho1 suruddho. PasayhakhÈdÊ parahiÑsane rato, Tathi’tthiyo tÈyo na vissase naro.

Na khalu2 samma PuÓÓamukha vesiyo nÈriyo gamaniyo, na he’tÈ bandhakiyo nÈma, vadhikÈyo nÈma etÈyo, yadidaÑ vesiyo nÈriyo gamaniyoti.

Coro3 viya veÓikatÈ madirÈ’va4 diddhÈ5 vÈÓijo6 viya vÈcÈsanthutiyo issasi~gamiva viparivattÈyo7 uragÈmiva dujivhÈyo, sobbhamiva paÔicchannÈ pÈtÈlamiva dupp|rÈ rakkhasÊ viya duttosÈ yamo’ve’kantahÈriyo. SikhÊriva sabbabhakkhÈ nadÊriva sabbavÈhÊ anilo viya yenakÈmaÑcarÈ neru viya avisesakarÈ visarukkho viya niccaphalitÈyoti. Bhavati ca panu’ttare’ttha vÈkyaÑ– 293. “YathÈ coro yathÈ diddho, vÈÓijova vikatthanÊ. Issasi~gamiva parivattÈ8, dujivhÈ9 urago viya. 294. Sobbhamiva paÔicchannÈ, pÈtÈlamiva duppurÈ. RakkhasÊ viya duttosÈ, yamo’ve’kantahÈriyo. 295. 10 YathÈ sikhÊ nadÊ vÈto, nerunÈva samÈgatÈ. Visarukkho viya niccaphalÈ, nÈsayanti ghare bhogaÑ. Ratanantakaritthiyo”ti10.

CattÈri’mÈni samma PuÓÓamukha yÈni (Vatth|ni kicce jÈte anatthacarÈni bhavanti, tÈni)11 parakule na vÈsetabbÈni, goÓaÑ dhenuÑ yÈnaÑ bhariyÈ. CattÈri etÈni paÓÉito dhanÈni12 gharÈ na vippavÈsaye. ______________________________________________________________ 1. PaÒcahattho (SÊ, I) 2. Na khalu bho (SyÈ, Ka) 3. CorÈ (SÊ, SyÈ, I) 4. MadirÈ viya (SÊ, SyÈ), madiriva (I) 5. DiÔÔhÈ (Ka), visaduÔÔhÈ (SyÈ) 6. VÈÓijÈ (I) 7. ParivattÈyo (I), viparivattÈro (Ka) 8. MivÈvaÔÔÈ (SÊ), mivÈvattÈ (I) 9. Dujjivha (I) 10-10. YathÈ sikhÊ nadÊvÈho, anilo kÈmacÈravÈ. Ner|va avisesÈ ca, visarukkho viya niccaphalÈ. NÈsayanti ghare bhogaÑ, ratanÈnantakaritthi yoti. (SÊ, SyÈ) 11. ( ) SÊ-SyÈ-potthakesu na dissati. 12. YÈni (SÊ, SyÈ, I)

120 JÈtakapÈÄi

296. GoÓaÑ dhenuÑ ca yÈnaÒca, bhariyaÑ ÒÈtikule na vÈsaye. BhaÒjanti rathaÑ ayÈnakÈ, ativÈhena hananti pu~gavaÑ. Dohena hananti vacchakaÑ, bhariyÈ ÒÈtikule padussatÊti.

Cha imÈni samma PuÓÓamukha yÈni (vatth|ni)1 kicce jÈte anatthacarÈni bhavanti. 297. AguÓaÑ dhanu ÒÈtikule ca bhariyÈ, PÈraÑ nÈvÈ akkhabhaggaÒca yÈnaÑ. D|re mitto pÈpasahÈyako ca, Kicce jÈte anatthacarÈni bhavanti.

AÔÔhahi khalu samma PuÓÓamukha ÔhÈnehi itthÊ sÈmikaÑ avajÈnÈti–daliddatÈ, ÈturatÈ, jiÓÓatÈ, surÈsoÓÉatÈ, muddhatÈ, pamattatÈ, sabbakiccesu anuvattanatÈ, sabbadhana-anuppadÈnena. Imehi khalu samma PuÓÓamukha aÔÔhahi ÔhÈnehi itthÊ sÈmikaÑ avajÈnÈti. Bhavati ca panu’ttare’ttha vÈkyaÑ– 298. “DaliddaÑ ÈturaÒcÈpi, jiÓÓakaÑ surÈsoÓÉakaÑ. PamattaÑ muddhapattaÒca, sabbakiccesu2 hÈpanaÑ. SabbakÈmappadÈnena3, avajÈnÈti4 sÈmikan”ti.

Navahi khalu samma PuÓÓamukha ÔhÈnehi itthÊ padosa’mÈharati–ÈrÈma-gamanasÊlÈ ca hoti, uyyÈnagamanasÊlÈ ca hoti, nadÊtitthagamanasÊlÈ ca hoti, ÒÈtikulagamanasÊlÈ ca hoti, parakulagamanasilÈ ca hoti, ÈdÈsadussamaÓÉanÈnuyogamanuyuttasÊlÈ ca hoti, majjapÈyinÊ ca hoti, nillokanasÊlÈ ca hoti, sadvÈraÔhÈyinÊ5 ca hoti. Imehi khalu samma PuÓÓamukha navahi ÔhÈnehi itthÊ padosa’mÈharatÊti. Bhavati ca panu’ttare’ttha vÈkyaÑ– 299. “ŒrÈmasÊlÈ ca6 uyyÈnaÑ, nadÊ ÒÈti parakulaÑ. ŒdÈsadussamaÓÉanamanuyuttÈ, yÈ citthÊ majjapÈyinÊ. ______________________________________________________________ 1. ( ) SÊ-I-potthakesu na dissati. 2. RattaÑ kiccesu (SÊ, I) 3. SabbakÈmapaÓidhÈrena (SyÈ) 4. AvajÈnanti (SÊ, I) 5. PadvÈraÔÔhÈyinÊ (SÊ, SyÈ, I) 6. ŒrÈmasÊlÈ (SÊ, I)


300. YÈ ca nillokanasÊlÈ, yÈ ca sadvÈraÔhÈyinÊ. Navahe’tehi ÔhÈnehi, padosa’mÈharanti itthiyo”ti.

CattÈlÊsÈya1 khalu samma PuÓÓamukha ÔhÈnehi itthÊ purisaÑ accÈcarati2. Vijambhati, vinamati, vilasati, vilajjati, nakhena nakhaÑ ghaÔÔeti, pÈdena pÈdaÑ akkamati, kaÔÔhena pathaviÑ vilikhati3, dÈrakaÑ ulla~ghati ulla~ghÈpeti4, kÊÄati kÊÄÈpeti, cumbati cumbÈpeti, bhuÒjati bhuÒjÈpeti, dadÈti, yÈcati, kata’manukaroti, uccaÑ bhÈsati, nÊcaÑ bhÈsati, aviccaÑ bhÈsati, viviccaÑ bhÈsati, naccena gÊtena vÈditena rodanena5 vilasitena vibh|sitena jagghati, pekkhati, kaÔiÑ cÈleti, guyhabhaÓÉakaÑ saÒcÈleti, |ruÑ vivarati, |ruÑ pidahati, thanaÑ dasseti, kacchaÑ dasseti, nÈbhiÑ dasseti, akkhiÑ nikhanati, bhamukaÑ ukkhipati, oÔÔhaÑ upalikhati6, jivhaÑ nillÈleti, dussaÑ muÒcati, dussaÑ paÔibandhati, sirasaÑ muÒcati, sirasaÑ bandhati. Imehi khalu samma PuÓÓamukha cattÈlÊsÈya ÔhÈnehi itthÊ purisaÑ accÈcarati.

PaÒcavÊsÈya7 khalu samma PuÓÓamukha ÔhÈnehi itthÊ paduÔÔhÈ veditabbÈ bhavati. SÈmikassa pavÈsaÑ vaÓÓeti, pavuÔÔhaÑ na sarati, ÈgataÑ nÈbhinandati, avaÓÓaÑ tassa bhaÓati, vaÓÓaÑ tassa na bhaÓati, anatthaÑ tassa carati, atthaÑ tassa na carati, akiccaÑ tassa karoti, kiccaÑ tassa na karoti, paridahitvÈ sayati, parammukhÊ nipajjati, parivattakajÈtÈ kho pana hoti ku~kumiyajÈtÈ, dÊghaÑ assasati, dukkhaÑ vedayati, uccÈrapassÈvaÑ abhiÓhaÑ gacchati, viloma’mÈcarati, parapurisasaddaÑ sutvÈ kaÓÓasotaÑ vivara’modahati8, nihatabhogÈ kho pana hoti, paÔivissakehi santhavaÑ karoti, nikkhantapÈdÈ kho pana hoti, visikhÈnucÈrinÊ, aticÈrinÊ kho pana hoti niccaÑ9 sÈmike agÈravÈ paduÔÔhamanasa~kappÈ, abhiÓhaÑ dvÈre tiÔÔhati, kacchÈni a~gÈni thanÈni dasseti, disodisaÑ gantvÈ pekkhati. Imehi khalu samma PuÓÓamukha paÒcavÊsÈya10 ÔhÈnehi itthÊ paduÔÔhÈ veditabbÈ bhavati. Bhavati ca panu’ttare’ttha vÈkyaÑ– ______________________________________________________________ 1. CattÈlÊsÈhi (I, Ka) 2. AccÈvadati (SÊ, SyÈ, I) 3. Likhati (SÊ, I) 4. DÈrakaÑ ulla~gheti ola~gheti (SÊ, I) 5. Roditena (SÊ, I) 6. OÔÔhaÑ palikhati jivhaÑ palikhati (SÊ, I) 7. PaÒcavÊsÈhi (I, Ka) 8. Vivarati tamodahati (I) 9. Natthi SÊ-SyÈ-I-potthakesu. 10. PaÒcavÊsÈhi (Ka)

122 JÈtakapÈÄi

301. “PavÈsaÑ tassa vaÓÓeti, gataÑ tassa na socati1. DisvÈna patimÈgataÑ2 nÈbhinandati, BhattÈravaÓÓaÑ na kadÈci bhÈsati. Ete paduÔÔhÈya bhavanti lakkhaÓÈ. 302. AnatthaÑ tassa carati asaÒÒatÈ. AtthaÒca hÈpeti akiccakÈrinÊ. ParidahitvÈ sayati parammukhÊ, Ete paduÔÔhÈya bhavanti lakkhaÓÈ. 303. ParivattajÈtÈ ca3 bhavati ku~kumÊ, DÊghaÒca assasati dukkhavedinÊ. UccÈrapassÈvamabhiÓhaÑ gacchati, Ete paduÔÔhÈya bhavanti lakkhaÓÈ. 304. Viloma’mÈcarati akiccakÈrinÊ, SaddaÑ nisÈmeti parassa bhÈsato. NihatabhogÈ ca karoti santhavaÑ, Ete paduÔÔhÈya bhavanti lakkhaÓÈ. 305. Kicchena laddhaÑ kasirÈ’bhataÑ4 dhanaÑ, VittaÑ vinÈseti dukkhena sambhataÑ. PaÔivissakehi ca karoti santhavaÑ, Ete paduÔÔhÈya bhavanti lakkhaÓÈ. 306. NikkhantapÈdÈ visikhÈnucÈrinÊ, NaccaÒca sÈmimhi5 paduÔÔhamÈnasÈ. AticÈrinÊ hoti apetagÈravÈ6, Ete paduÔÔhÈya bhavanti lakkhaÓÈ. ______________________________________________________________ 1. PavÈsa’massa vaÓÓeti gatiÑ nÈnusocati (SÊ, I) 2. DisvÈ patiÑ ÈgataÑ (SÊ, I) 3. ParÈvattakajÈtÈ ca (SÊ) 4. KasirenÈbhataÑ (SÊ) 5. NiccaÑ sasÈmimhi (I, Ka) 6. Tatheva’gÈravÈ (SÊ, I)


307. AbhikkhaÓaÑ tiÔÔhati dvÈram|le, ThanÈni kacchÈni ca dassayantÊ. DisodisaÑ pekkhati bhantacittÈ, Ete paduÔÔhÈya bhavanti lakkhaÓÈ. 308. SabbÈ nadÊ va~kagatÊ1, sabbe kaÔÔhamayÈ vanÈ. Sabbi’tthiyo kare pÈpaÑ, labhamÈne nivÈtake. 309. Sace labhetha khaÓaÑ vÈ raho vÈ, NivÈtakaÑ vÈpi labhetha tÈdisaÑ. SabbÈva itthÊ kayiruÑ nu2 pÈpaÑ, AÒÒaÑ alattha3 pÊÔhasappinÈpi saddhiÑ. 310. NarÈna’mÈrÈmakarÈsu nÈrisu, AnekacittÈsu aniggahÈsu ca. Sabbattha nÈpÊtikarÈpi4 ce siyÈ5, Na vissase titthasamÈ hi nÈriyo”ti. 311. YaÑ ve6 disvÈ KaÓÉarÊkinnarÈnaÑ7, Sabbi’tthoyo na ramanti agÈre. TaÑ tÈdisaÑ maccaÑ cajitvÈ bhariyÈ, AÒÒaÑ disvÈ purisaÑ pÊÔhasappiÑ. 312. Bakassa ca BÈvarikassa8 raÒÒo, AccantakÈmÈnugatassa bhariyÈ. AvÈcarÊ9 paÔÔhavasÈnugassa10, KaÑ vÈpi itthÊ nÈticare tadaÒÒaÑ. ______________________________________________________________ 1. Va~kanadÊ (Ka) 2. Kareyyu no (SÊ), kareyyuÑ no (I) 3. AladdhÈ (SyÈ, I, Ka) 4. Sabba’ttanÈ’pÊtikÈrÈpi (SÊ, SyÈ) 5. SiyuÑ (SyÈ) 6. YaÒca (SyÈ, Ka) 7. KinnarakinnarÊnaÑ (SyÈ), kinnarÊkinnarÈnaÑ (Ka) 8. PÈvÈrikassa (SÊ), BÈvariyassa (SyÈ) 9. AccÈcari (SyÈ), anÈcari (Ka) 10. BaddhavasÈnugassa (SÊ, SyÈ), pattavasÈnugatassa (Ka)

124 JÈtakapÈÄi

313. Pi~giyÈnÊ sabbalokissarassa, RaÒÒo piyÈ Brahmadattassa bhariyÈ. AvÈcarÊ paÔÔhavasÈnugassa, TaÑ vÈpi sÈ nÈ’jjhagÈ kÈmakÈminÊ. 314. LuddhÈnaÑ1 lahucittÈnaÑ, akataÒÒ|na dubbhinaÑ. NÈ’devasatto puriso, thÊnaÑ saddhÈtu’marahati. 315. Na tÈ pajÈnanti kataÑ na kiccaÑ, Na mÈtaraÑ pitaraÑ bhÈtaraÑ vÈ. AnariyÈ samatikkantadhammÈ, Sasse’va cittassa vasaÑ vajanti. 316. CirÈnuvuÔÔhampi2 piyaÑ manÈpaÑ, AnukampakaÑ pÈÓasamampi bhattuÑ3. ŒvÈsu kiccesu ca naÑ jahanti, TasmÈha’mitthÊnaÑ na vissasÈmi. 317. ThÊnaÒhi cittaÑ yathÈ vÈnarassa, KannappakannaÑ yathÈ rukkhachÈyÈ. CalÈcalaÑ hadaya’mitthiyÈnaÑ, Cakkassa Nemi viya parivattati. 318. YadÈ tÈ passanti samekkhamÈnÈ, Œdeyyar|paÑ purisassa vittaÑ. SaÓhÈhi vÈcÈhi nayanti menaÑ, KambojakÈ jalajeneva assaÑ. 319. YadÈ na passanti samekkhamÈnÈ, Œdeyyar|paÑ purisassa vittaÑ. Samantato naÑ parivajjayanti, TiÓÓo nadÊpÈragatova kullaÑ. ______________________________________________________________ 1. KhuddÈnaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. CirÈnuvutthampi (SÊ, I) 3. SantaÑ (SÊ, SyÈ, I)


320. Siles|pamÈ sikhiriva sabbabhakkhÈ, TikkhamÈyÈ nadÊriva sÊghasotÈ. Sevanti he’tÈ piyamappiyaÒca, NÈvÈ yathÈ orak|laÑ1 paraÒca. 321. Na tÈ ekassa na dvinnaÑ, ÈpaÓova pasÈrito. Yo tÈ mayhanti maÒÒeyya, vÈtaÑ jÈlena bÈdhaye2. 322. YathÈ nadÊ ca pantho ca, pÈnÈgÈraÑ sabhÈ papÈ. EvaÑ loki’tthiyo nÈma, velÈ tÈsaÑ na vijjati3. 323. GhatÈsanasamÈ etÈ, kaÓhasappasir|pamÈ. GÈvo bahitiÓasseva, omasanti varaÑ varaÑ. 324. GhatÈsanaÑ kuÒjaraÑ kaÓhasappaÑ. MuddhÈbhisittaÑ pamadÈ ca sabbÈ. Ete naro4 niccayato5 bhajetha, TesaÑ have dubbidu sabbabhÈvo 6. 325. Na’ccantavaÓÓÈ na bah|na kantÈ, Na dakkhiÓÈ pamadÈ sevitabbÈ. Na parassa bhariyÈ na dhanassa hetu, Eti’tthiyo paÒca na sevitabbÈ.

Atha khalu bho Œnando gijjharÈjÈ KuÓÈlassa sakuÓassa ÈdimajjhakathÈpariyosÈnaÑ7 viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imÈ gÈthÈyo abhÈsi– 326. “PuÓÓampi ce’maÑ pathaviÑ dhanena, Dajji’tthiyÈ puriso sammatÈya. LaddhÈ khaÓaÑ atimaÒÒeyya tampi, TÈsaÑ vasaÑ asatÊnaÑ na gacche. ______________________________________________________________ 1. OrakulaÑ (SÊ) evamuparipi. 2. Bandhaye (SyÈ, Ka) 3. Kesuci potthakesu imissÈ gÈthÈya pubbaddhÈparaddhaÑ vipariyÈyena dissati. 4. Etena so (I) 5. Niccayatto (SÊ, I) 6. SaccabhÈvo (SyÈ) 7. ŒdimajjhagÈthÈpariyosÈnaÑ (SyÈ, Ka)

126 JÈtakapÈÄi

327. UÔÔhÈhakaÑ cepi alÊnavuttiÑ, KomÈrabhattÈraÑ piyaÑ manÈpaÑ. ŒvÈsu kiccesu ca naÑ jahanti, TasmÈha’mitthÊnaÑ1 na vissasÈmi. 328. Na vissase “icchati man”ti poso, Na vissase “rodati me sakÈse”. Sevanti he’tÈ piyamappiyaÒca, NÈvÈ yathÈ orak|laÑ paraÒca. 329. Na vissase sÈkhapurÈÓasanthataÑ, Na vissase mittapurÈÓacoraÑ. Na vissase rÈjÈnaÑ “sakhÈ2 maman”ti, Na vissase itthi dasanna mÈtaraÑ. 330. Na vissase rÈmakarÈsu nÈrisu, AccantasÊlÈsu asaÒÒatÈsu. AccantapemÈnugata’ssa bhariyÈ, Na vissase titthasamÈ hi nÈriyo. 331. HaneyyuÑ chindeyyuÑ chedÈpeyyumpi3, KaÓÔhepi4 chetvÈ rudhiraÑ piveyyuÑ. MÈ dÊnakÈmÈsu asaÒÒatÈsu, BhÈvaÑ kare ga~gatitth|pamÈsu. 332. MusÈ tÈsaÑ yathÈ saccaÑ, saccaÑ tÈsaÑ yathÈ musÈ. GÈvo bahitiÓasseva, omasanti varaÑ varaÑ. 333. Gatene’tÈ palobhenti, pekkhitena mhitena ca. Athopi dunnivatthena, maÒjunÈ bhaÓitena ca. 334. Coriyo kathinÈ5 he’tÈ, vÈÄÈ ca lapasakkharÈ. Na tÈ kiÒci na jÈnanti, ayaÑ manussesu vaÒcanaÑ. ______________________________________________________________ 1. TasmÈ hi itthÊnaÑ (SÊ, I) 2. RÈjÈ sakhÈ (SÊ, I) 3. Haneyyu chindeyyuÑpi chedayeyyuÑ (SÊ, I), haneyyuÑpi chindeyyuÑpi

chedÈpeyyuÑpi (SyÈ) 4. KaÓÔhampi (SÊ, SyÈ) 5. KaÔhinÈ (SÊ, SyÈ, I)


335. * AsÈ loki’tthiyo nÈma, velÈ tÈsaÑ na vijjati. SÈrattÈ ca pagabbhÈ ca, sikhÊ sabbaghaso yathÈ. 336. Natthi’tthÊnaÑ piyo nÈma, appiyopi na vijjati. Sevanti he’tÈ piyamappiyaÒca, nÈvÈ yathÈ orak|laÑ paraÒca. 337. Natthi’tthÊnaÑ piyo nÈma, appiyopi na vijjati. DhanattÈ1 paÔivallanti, latÈva dumanissitÈ. 338. HatthibandhaÑ assabandhaÑ, gopurisaÒca maÓÉalaÑ2. ChavaÉÈhakaÑ pupphachaÉÉakaÑ, sadhana’manupatanti nÈriyo. 339. Kulaputtampi jahanti akiÒcanaÑ, chavakasamasadisampi3. Anugacchanti4 anupatanti, dhanahetu hi nÈriyo”ti5.

Atha khalu bho NÈrado devabrÈhmaÓo Œnandassa gijjharÈjassa ÈdimajjhakathÈpariyosÈnaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imÈ gÈthÈyo abhÈsi– 340. “CattÈro’me na p|renti, te me suÓÈtha bhÈsato. Samuddo brÈhmaÓo rÈjÈ, itthÊ cÈpi dijampa. 341. SaritÈ sÈgaraÑ yanti, yÈ kÈci pathavissitÈ. TÈ samuddaÑ na p|renti, |nattÈ hi na p|rati. 342. BrÈhmaÓo ca adhÊyÈna, veda’makkhÈnapaÒcamaÑ. Bhiyyopi sutamiccheyya, |nattÈ hi na p|rati. 343. RÈjÈ ca pathaviÑ sabbaÑ, sasamuddaÑ sapabbataÑ. AjjhÈvasaÑ vijinitvÈ, anantaratanocitaÑ. PÈraÑ samuddaÑ pattheti, |nattÈ hi na p|rati. 344. EkamekÈya itthiyÈ, aÔÔhaÔÔha patino siyÈ. S|rÈ ca balavanto ca, sabbakÈmarasÈharÈ. Kareyya navame chandaÑ, |nattÈ hi na p|rati. ______________________________________________________________ * Khu 5. 15 piÔÔhepi. 1. DhanatthÈ (SyÈ) 2. CaÓÉalaÑ (SÊ, SyÈ, I) 3. ChavakasamaÑ (SyÈ, I) 4. Gacchanti (I) 5. Dhanahetu ca nÈriyo (SyÈ), dhanahetu nÈriyo (I)

128 JÈtakapÈÄi

345. Sabbi’tthiyo sikhiriva sabbabhakkhÈ, Sabbi’tthiyo nadÊriva sabbavÈhÊ. Sabbi’tthiyo kaÓÔakÈnaÑva sÈkhÈ, Sabbi’tthiyo dhanahetu vajanti.

346. VÈtaÒca jÈlena naro parÈmase, OsiÒcaye1 sÈgara’mekapÈÓinÈ. Sakena hatthena kareyya ghosaÑ2, Yo sabbabhÈvaÑ pamadÈsu osaje.

347. CorÊnaÑ bahubuddhÊnaÑ, yÈsu saccaÑ sudullabhaÑ. ThÊnaÑ bhÈvo durÈjÈno, macchassevo’dake gataÑ.

348. AnalÈ mudusambhÈsÈ, dupp|rÈ tÈ nadÊsamÈ. SÊdanti naÑ viditvÈna, ÈrakÈ parivajjaye.

349. ŒvaÔÔanÊ mahÈmÈyÈ, brahmacariyavikopanÈ. SÊdanti naÑ viditvÈna, ÈrakÈ parivajjaye.

350. YaÑ etÈ3 upasevanti, chandasÈ vÈ dhanena vÈ. JÈtavedova saÑÔhÈnaÑ, khippaÑ anudahanti nan”ti.

Atha khalu bho KuÓÈlo sakuÓo NÈradassa devabrÈhmaÓassa ÈdimajjhakathÈpariyosÈnaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imÈ gÈthÈyo abhÈsi–

351. “Sallape nisitakhaggapÈÓinÈ, PaÓÉito api pisÈcadosinÈ. Uggateja’muragampi Èside, Eko ekÈya pamÈdÈya nÈ’lape4.

352. LokacittamathanÈ hi nÈriyo, NaccagÊtabhaÓitamhitÈvudhÈ. BÈdhayanti anupaÔÔhitassatiÑ5, DÊpe rakkhasigaÓova6 vÈÓije. ______________________________________________________________ 1. OsaÒciyÈ (SÊ, I) 2. Sakena tÈlena haneyya ghosanaÑ (I) 3. YaÒcetÈ (SyÈ) 4. Eko ekapamadaÑ hi nÈlape (I), eko ekapamÈdÈya nÈlape (?) 5. AnupaÔÔhitÈsatÊ (I) 6. DÊparakkhasigaÓÈva (SÊ)


353. Natthi tÈsaÑ vinayo na saÑvaro, MajjamaÑsaniratÈ1 asaÒÒatÈ. TÈ gilanti purisassa pÈbhataÑ, SÈgare’va makaraÑ Timi~galo2. 354. PaÒcakÈmaguÓasÈtagocarÈ, UddhatÈ aniyatÈ asaÒÒatÈ. Osaranti pamadÈ pamÈdinaÑ, LoÓatoyavatiyaÑ’va ÈpakÈ. 355. YaÑ naraÑ upalapenti3 nÈriyo, ChandasÈ va ratiyÈ dhanena vÈ. JÈtavedasadisampi tÈdisaÑ, RÈgadosavadhiyo4 dahanti naÑ. 356. AÉÉhaÑ ÒatvÈ purisaÑ mahaddhanaÑ, Osaranti sadhanÈ saha’ttanÈ. Rattacitta’mativeÔhayanti naÑ, SÈla mÈluvalatÈ’va kÈnane. 357. TÈ upenti vividhena chandasÈ, Citrabimbamukhiyo ala~katÈ. Uhasanti5 pahasanti nÈriyo, Sambaro’va6 satamÈyakovidÈ. 358. JÈtar|pamaÓimuttabh|sitÈ, SakkatÈ patikulesu nÈriyo. RakkhitÈ aticaranti sÈmikaÑ, DÈnavaÑ’va hadayantarassitÈ7. ______________________________________________________________ 1. MajjamaÑsÈbhiratÈ (Ka) 2. Timi~gilo (SÊ, I) 3. Uparamanti (SÊ, I), palÈpenti (Ka) 4. RÈgadosavatiyo (SÊ, I) 5. �hasanti (SÊ, I), ohasanti (SyÈ) 6. SaÑvarova (SyÈ, I, Ka) 7. HadayantanissitÈ (Ka), hadayantaranissitÈ (SyÈ)

130 JÈtakapÈÄi

359. TejavÈpi hi naro vicakkhaÓo, Sakkato bahujanassa p|jito. NÈrinaÑ vasagato na bhÈsati, RÈhunÈ upahato’va candimÈ. 360. YaÑ kareyya kupito diso disaÑ, DuÔÔhacitto vasa’mÈgataÑ ariÑ1. Tena bhiyyo byasanaÑ nigacchati, NÈrinaÑ vasagato apekkhavÈ. 361. Kesal|nanakhachinnatajjitÈ, PÈdapÈÓikasadaÓÉatÈÄitÈ. HÊnamevu’pagatÈ hi nÈriyo, TÈ ramanti kuÓape’va makkhikÈ. 362. TÈ kulesu visikhantaresu vÈ, RÈjadhÈninigamesu vÈ puna2. OÉÉitaÑ namucipÈsavÈkaraÑ3, CakkhumÈ parivajje sukhatthiko. 363. Ossajitva kusalaÑ tapoguÓaÑ, Yo anariyacaritÈni mÈcari. DevatÈhi nirayaÑ nimissati, ChedagÈmimaÓiyaÑva vÈÓijo. 364. So idha garahito parattha ca, DummatÊ upahato4 sakammunÈ. GacchatÊ aniyato gaÄÈgaÄaÑ, DuÔÔhagadrabharatho’va uppathe. 365. So upeti nirayaÑ PatÈpanaÑ, SattisimbalivanaÒca ÈyasaÑ. ŒvasitvÈ tiracchÈnayoniyaÑ, PetarÈjavisayaÑ na muÒcati5. ______________________________________________________________ 1. Ari (SÊ, I) 2. VÈ pana (SyÈ) 3. VÈguraÑ (SyÈ) 4. Upagato (SÊ, I) 5. Muccati (Ka)


366. DibyakhiÉÉaratiyo ca Nandane, CakkavatticaritaÒca mÈnuse. NÈsayanti pamadÈ pamÈdinaÑ, DuggatiÒca paÔipÈdayanti naÑ. 367. DibyakhiÉÉaratiyo na dullabhÈ, CakkavatticaritaÒca mÈnuse. SoÓÓabyamhanilayÈ1 ca accharÈ, Ye caranti pamadÈha’natthikÈ. 368. KÈmadhÈtusamatikkamÈ gati, R|padhÈtuyÈ bhÈvo2 na dullabho. VÊtarÈgavisay|papattiyÈ, Ye caranti pamadÈha’natthikÈ. 369. SabbadukkhasamatikkamaÑ sivaÑ, Accanta’macalitaÑ asa~khataÑ. Nibbutehi sucihÊ na dullabhaÑ, Ye caranti pamadÈha’natthikÈ”ti. 370. KuÓÈlohaÑ tadÈ ÈsiÑ, UdÈyÊ phussakokilo. Œnando gijjharÈjÈ’si, SÈriputto ca NÈrado. ParisÈ BuddhaparisÈ, evaÑ dhÈretha jÈtakanti.

KuÓÈlajÈtakaÑ catutthaÑ.

537. MahÈsutasomajÈtaka (5)

371. KasmÈ tuvaÑ rasaka edisÈni, Karosi kammÈni sudÈruÓÈni. HanÈsi itthÊ purise ca m|Äho, MaÑsassa hetu adu3 dhanassa kÈraÓÈ. ______________________________________________________________ 1. SuvaÓÓabyamhanilayÈ (SyÈ, Ka), sovaÓÓabyamhanilayÈ (I) 2. R|padhÈtuyÈ bhavo (SÊ), r|padhÈtusambhavo (SyÈ) 3. Œdu (SÊ, SyÈ)

132 JÈtakapÈÄi

372. Na attahet| na dhanassa kÈraÓÈ, Na puttadÈrassa sahÈyaÒÈtinaÑ. BhattÈ ca me bhagavÈ bh|mipÈlo, So khÈdati maÑsaÑ bhadante’disaÑ. 373. Sace tuvaÑ bhatturatthe payutto, Karosi kammÈni sudÈruÓÈni. PÈtova antepuraÑ pÈpuÓitvÈ, LapeyyÈsi me rÈjino sammukhe taÑ. 374. TathÈ karissÈmi ahaÑ bhadante, YathÈ tuvaÑ1 bhÈsasi KÈÄahatthi. PÈtova antepuraÑ pÈpuÓitvÈ, VakkhÈmi te rÈjino sammukhe taÑ. 375. Tato ratyÈ vivasÈne2, s|riyuggamanaÑ pati. KÈÄo rasaka’mÈdÈya, rÈjÈnaÑ upasa~kami. Upasa~kamma3 rÈjÈnaÑ, idaÑ vacana’mabravi. 376. SaccaÑ kira mahÈrÈja, rasako pesito tayÈ. Hanati itthipurise, tuvaÑ maÑsÈni khÈdasi. 377. Evameva tathÈ KÈÄa, rasako pesito mayÈ. Mama atthaÑ karontassa, ki’metaÑ paribhÈsasi. 378. Œnando sabbamacchÈnaÑ, khÈditvÈ rasagiddhimÈ. ParikkhÊÓÈya parisÈya, attÈnaÑ khÈdiyÈ mato. 379. EvaÑ pamatto rasagÈrave ratto4, BÈlo yadÊ Èyati nÈvabujjhati. Vidhamma putte caji5 ÒÈtake ca, Parivattiya attÈnaÒÒeva6 khÈdati. ______________________________________________________________ 1. Yameva tvaÑ (SÊ) 2. Vivasane (SÊ, SyÈ, I) 3. Upasa~kamitvÈ (SÊ, SyÈ, I) 4. Rato (SÊ, SyÈ, I) 5. CajitvÈ (Ka) 6. AttÈnameva (SÊ, I)


380. IdaÑ te sutvÈna vigetu1 chando, MÈ bhakkhayÊ2 rÈja manussamaÑsaÑ. MÈ tvaÑ imaÑ kevalaÑ vÈrijo’va, DvipadÈdhipa3 suÒÒa’makÈsi raÔÔhaÑ.

381. SujÈto nÈma nÈmena, oraso tassa atrajo4. Jambupesi’maladdhÈna, mato so tassa sa~khaye.

382. Evameva ahaÑ KÈÄa, bhutvÈ bhakkhaÑ rasuttamaÑ. AladdhÈ mÈnusaÑ maÑsaÑ, maÒÒe hissÈmi 5 jÊvitaÑ.

383. MÈÓava abhir|po’si, kule jÈto’si sotthiye. Na tvaÑ arahasi tÈta, abhakkhaÑ bhakkhayetave.

384. RasÈnaÑ aÒÒataraÑ etaÑ, kasmÈ6 maÑ tvaÑ nivÈraye. SohaÑ tattha gamissÈmi, yattha lacchÈmi edisaÑ.

385. SovÈ’haÑ nippatissÈmi, na te vacchÈmi santike. Yassa me dassanena tvaÑ, nÈbhinandasi brÈhmaÓa.

386. AddhÈ aÒÒepi dÈyÈde, putte lacchÈma mÈÓava. TvaÒca jamma vinassassu, yattha pattaÑ na taÑ suÓe.

387. Evameva tuvaÑ rÈja, dvipadinda suÓohi me. PabbÈjessanti taÑ raÔÔhÈ, soÓÉaÑ mÈÓavakaÑ yathÈ.

388. SujÈto nÈma nÈmena, bhÈvitattÈna sÈvako. AccharaÑ kÈmayantova, na so bhuÒji na so pivi.

389. KusaggenudakamÈdÈya7, samudde udakaÑ mine. EvaÑ mÈnusakÈ kÈmÈ, dibbakÈmÈna santike.

390. Evameva ahaÑ KÈÄa, bhutvÈ bhakkhaÑ rasuttamaÑ. AladdhÈ mÈnusaÑ masaÑ, maÒÒe hissÈmi jÊvitaÑ. ______________________________________________________________ 1. Vihetu (SÊ, I) 2. MÈ bhakkhasÊ (SÊ, I) 3. DipadÈdipa (SÊ, I) evamuparipi. 4. Tassa orasa atrajo (SÊ), tassa atraja oraso (I) 5. HessÈmi (SÊ, SyÈ), hassÈmi (I) 6. YasmÈ (SÊ, I) 7. Kusagge udakamÈdÈya (SÊ, I)

134 JÈtakapÈÄi

391. YathÈpi te DhataraÔÔhÈ, haÑsÈ vehÈyasa~gamÈ. Abhuttaparibhogena1, sabbe abbhatthataÑ gatÈ. 392. Evameva tuvaÑ rÈja, dvipadinda suÓohi me. AbhakkhaÑ rÈja bhakkhesi, tasmÈ pabbÈjayanti taÑ. 393. TiÔÔhÈhÊ’ti mayÈ vutto, sotvaÑ gacchasi pammukho2. AÔÔhito tvaÑ ÔhitomhÊ’ti, lapasi brahmacÈrini. IdaÑ te samÈÓÈ’yuttaÑ, asiÒca me maÒÒasi ka~kapattaÑ3. 394. ®hitoha’masmÊ sadhammesu rÈja, Na nÈmagottaÑ parivattayÈmi. CoraÒca loke aÔhitaÑ vadanti, ŒpÈyikaÑ nerayikaÑ ito cutaÑ. 395. Sace tvaÑ saddahasi4 rÈja, sutaÑ gaÓhÈhi khattiya5. Tena yaÒÒaÑ yajitvÈna, evaÑ saggaÑ gamissasi. 396. KismiÑ nu raÔÔhe tava jÈtibh|mi6, Atha kena atthena idhÈ’nupatto. AkkhÈhi mebrÈhmaÓa etamatthaÑ, Ki’micchasÊ demi taya’jja patthitaÑ. 397. GÈthÈ catasso dharaÓÊmahissara, SugambhiratthÈ varasÈgar|pamÈ. Taveva atthÈya idhÈgato’smi, SuÓohi gÈthÈ paramatthasaÑhitÈ. 398. Nave rudanti matimanto sapaÒÒÈ, BahussutÈ ye bahuÔhÈnacintino. DÊpaÑ hi etaÑ paramaÑ narÈnaÑ, YaÑ paÓÉitÈ sokanudÈ bhavanti. ______________________________________________________________ 1. Avuttiparibhogena (SÊ, I), ayuttaparibhogena (SyÈ) 2. PÈmukho (Ka) 3. Ka~khapattaÑ (SyÈ, ka) 4. Sacepi sahasi (SÊ, I) 5. KhatthiyaÑ (SyÈ) 6. JÈtabh|mi (SÊ)


399. AttÈnaÑ ÒÈtÊ udÈhu1 puttadÈraÑ. DhaÒÒaÑ dhanaÑ rajataÑ jÈtar|paÑ. Kimeva tvaÑ2 SutasomÈ’nutappe, KorabyaseÔÔha vacanaÑ suÓoma te’taÑ. 400. NevÈha’mattÈna’manutthunÈmi, Na puttadÈraÑ na dhanaÑ na raÔÔhaÑ. SataÒca dhammo carito purÈÓo, TaÑ sa~karaÑ3 brÈhmaÓassÈ’nutappe. 401. Kato mayÈ sa~karo brÈhmaÓena, RaÔÔhe sake issariye Ôhitena. TaÑ sa~karaÑ brÈhmaÓasappadÈya, SaccÈnurakkhÊ puranÈvajissaÑ. 402. NevÈha’metaÑ abhisaddahÈmi, SukhÊ naro maccumukhÈ pamutto. AmittahatthaÑ punarÈvajeyya, KorabyaseÔÔha na hi maÑ upesi. 403. Mutto tuvaÑ PorisÈdassa hatthÈ, GantvÈ sakaÑ mandiraÑ kÈmakÈmÊ. MadhuraÑ piyaÑ jÊvitaÑ laddha rÈja, Kuto tuvaÑ ehisi me sakÈsaÑ. 404. MataÑ vareyya parisuddhasÊlo, Na jÊvitaÑ4 garahito pÈpadhammo. Na hi taÑ naraÑ tÈyati5 duggatÊhi, YassÈpi hetu alikaÑ bhaÓeyya. 405. Sacepi vÈto giri’mÈvaheyya, Cando ca suriyo ca chamÈ pateyyuÑ. SabbÈ ca najjo paÔisotaÑ vajeyyuÑ, Na tveva’haÑ rÈja musÈ bhaÓeyyaÑ. ______________________________________________________________ 1. Uda (SÊ, I) 2. Kimo nu tvaÑ (SÊ, I) 3. Sa~garaÑ (SÊ, SyÈ, I) evamuparipi. 4. Na hi jÊvitaÑ (SÊ) 5. TÈyate (SÊ, SyÈ, I, Ka)

136 JÈtakapÈÄi

406. 1 NabhaÑ phaleyya udadhÊpi susse, SaÑvaÔÔaye bh|tadharÈ vasundharÈ. Siluccayo meru sam|la’muppate, Na tveva’haÑ rÈja musÈ bhaÓeyyaÑ1. 407. AsiÒca sattiÒca parÈmasÈmi, Sapathampi te samma ahaÑ karomi. TayÈ pamutto anaÓo bhavitvÈ, SaccÈnurakkhÊ punarÈvajissaÑ. 408. Yo te kato sa~garo brÈhmaÓena, RaÔÔhe sake issariye Ôhitena. TaÑ sa~garaÑ brÈhmaÓasappadÈya, SaccÈnurakkhÊ punarÈvajassu. 409. Yo me kato sa~garo brÈhmaÓena, RaÔÔhe sake issariye Ôhitena. TaÑ sa~garaÑ brÈhmaÓasappadÈya, SaccÈnurakkhÊ punarÈvajissaÑ. 410. Muttho ca so PorisÈdassa hatthÈ, GantvÈna taÑ brÈhmaÓaÑ etadavoca. SuÓoma2 gÈthÈyo satÈrahÈyo, YÈ me sutÈ assu hitÈya brahme. 411. Sakideva Sutasoma, sabbhi hoti3 samÈgamo. SÈ naÑ sa~gati pÈleti, nÈ sabbhi bahu sa~gamo. 412. Sabbhireva samÈsetha, sabbhi kubbetha santhavaÑ. SataÑ saddhamma’maÒÒÈya, seyyo hoti na pÈpiyo. 413. JÊranti ve rÈjarathÈ sucittÈ, Atho sarÊrampi jaraÑ upeti. SataÒca dhammo na jaraÑ upeti, Santo have sabbhi pavedayanti. ______________________________________________________________ 1-1. AyaÑ gÈthÈ SÊ-I-potthakesu na dissati. 2. SuÓomi (SÊ, SyÈ) 3. Hotu (I)


414. NabhaÑ ca d|re pathavÊ ca d|re, PÈraÑ samuddassa ta’dÈhu d|re. Tato have d|rataraÑ vadanti, SataÒca dhammo1 asataÒca rÈja. 415. SahassiyÈ2 imÈ gÈthÈ, nahimÈ3 gÈthÈ satÈrahÈ. CattÈri tvaÑ sahassÈni, khippaÑ gaÓhÈhi brÈhmaÓa. 416. ŒsÊtiyÈ nÈvutiyÈ4 ca gÈthÈ, SatÈrahÈ cÈpi bhaveyya5 gÈthÈ. Paccattameva Sutasoma jÈnahi, SahassiyÈ nÈma kÈ atthi6 gÈthÈ. 417. IcchÈmi vo’haÑ sutavuddhi’mattano, Santoti maÑ7 sappurisÈ bhajeyyuÑ. AhaÑ savantÊhi mahodadhÊva, Na hi tÈta tappÈmi subhÈsitena. 418. Aggi yathÈ tiÓakaÔÔhaÑ dahanto, Na tappatÊ sÈgarova8 nadÊhi. Evampi te paÓÉitÈ rÈjaseÔÔha, SutvÈ na tappanti subhÈsitena. 419. Sakassa dÈsassa yadÈ suÓomi, GÈthaÑ ahaÑ atthavatiÑ9 janinda. Tameva sakkacca nisÈmayÈmi, Na hi tÈta dhammesu mama’tthi titti. ______________________________________________________________ 1. DhammaÑ (SÊ, I) 2. Sahassiyo (SÊ, I) 3. Na imÈ, (SÊ, I) nayimÈ (SyÈ) 4. AsÊtiyÈ navutiyÈ (I) 5. Bhaveyyu (SÊ, SyÈ, I) 6. Sahassiyo nÈma idhatthi (SÊ) 7. Santo mamaÑ (SyÈ), santo ca maÑ (SÊ, I, Ka) 8. SÈgaro vÈ (SÊ, I) 9. GÈthÈ ahaÑ atthavatÊ (SÊ, I)

138 JÈtakapÈÄi

420. IdaÑ te raÔÔhaÑ sadhanaÑ sayoggaÑ, SakÈyuraÑ sabbakÈm|papannaÑ. KiÑ kÈmahetu paribhÈsasi maÑ1, GacchÈmahaÑ PorisÈdassa Òatte2. 421. AttÈnurakkhÈya bhavanti he’te, HatthÈrohÈ rathikÈ pattikÈ ca. AssÈruhÈ3 ye ca dhanuggahÈse, SenaÑ payuÒjÈma hanÈma sattuÑ. 422. SudukkaraÑ PorisÈdo akÈsi, JÊvaÑ gahetvÈna avassajÊ maÑ. TaÑ tÈdisaÑ pubbakiccaÑ saranto, Dubbhe ahaÑ tassa kathaÑ janinda. 423. VanditvÈ so pitaraÑ mÈtaraÒca, AnusÈsetvÈ negamaÒca balaÒca. SaccavÈdÊ saccÈ’nurakkhamÈno, AgamÈsi so yattha PorisÈdo. 424. Kato mayÈ sa~garo brÈhmaÓena, RaÔÔhe sake issariye Ôhitena. TaÑ sa~garaÑ brÈhmaÓasappadÈya, SaccÈnurakkhÊ punarÈgato’smi. Yajassu yaÒÒaÑ khÈda maÑ PorisÈda. 425. Na hÈyate khÈditaÑ4 mayhaÑ pacchÈ, CitakÈ ayaÑ tÈva sadh|mikÈ’va5. Niddh|make pacitaÑ sÈdhupakkaÑ, SuÓoma6 gÈthÈyo satÈrahÈyo. ______________________________________________________________ 1. BhÈsase maÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. PorisÈdassa kante (SÊ, I), PorisÈdassupante (Ka) 3. AssÈrohÈ (SyÈ, I) 4. KhÈdituÑ (SÊ, SyÈ, I) 5. Sadh|makÈ ca (SyÈ) 6. SuÓomi (SÊ), suÓÈma (I)


426. Adhammiko tvaÑ PorisÈdakÈ’si1, RaÔÔhÈ ca bhaÔÔho udarassa hetu. Dhamma’ÒcimÈ abhivadanti gÈthÈ, Dhammo ca adhammo ca kuhiÑ sameti. 427. Adhammikassa luddassa, niccaÑ lohitapÈÓino. Natthi saccaÑ kuto dhammo, kiÑ sutena karissasi. 428. Yo maÑsahetu migavaÑ careyya, Yo vÈ hane purisa’mattahetu. Ubhopi te pecca samÈ bhavanti, KasmÈ no2 adhammikaÑ br|si maÑ tvaÑ. 429. PaÒca paÒca na khÈ bhakkhÈ, khattiyena pajÈnatÈ. AbhakkhaÑ rÈja bhakkhesi, tasmÈ adhammiko tuvaÑ. 430. Mutto tuvaÑ PorisÈdassa hatthÈ, GantvÈ sakaÑ mandiraÑ kÈmakÈmÊ. AmittahatthaÑ punarÈgato’si. Na khattadhamme kusalo’si rÈja. 431. Ye khattadhamme kusalÈ bhavanti, PÈyena te nerayikÈ bhavanti. TasmÈ ahaÑ khattadhammaÑ pahÈya, SaccÈnurakkhÊ punarÈgato’smi. Yajassu yaÒÒaÑ khÈda maÑ PorisÈda. 432. PÈsÈdavÈsÈ pathavÊgavÈssÈ, KÈmitthiyo KÈsikacandanaÒca. SabbaÑ tahiÑ labhasi3 sÈmitÈya, Saccena kiÑ passasi ÈnisaÑsaÑ. ______________________________________________________________ 1. PorisÈdamakÈsi (Ka) 2. KasmÈ nu (Ka) 3. Labbhati (I)

140 JÈtakapÈÄi

433. Ye keci’me atthi rasÈ pathabyÈ, SaccaÑ tesaÑ sÈdutaraÑ rasÈnaÑ. Sacce ÔhitÈ samaÓabrÈhmaÓÈ ca, Taranti jÈtimaraÓassa pÈraÑ. 434. Mutto tuvaÑ PorisÈdassa hatthÈ, GantvÈ sakaÑ mandiraÑ kÈmakÈmÊ. AmittahatthaÑ punarÈgato’si, Na hi n|na te maraÓabhayaÑ janinda. AlÊnacitto asi1 saccavÈdÊ. 435. KatÈ me kalyÈÓÈ anekar|pÈ, YaÒÒÈ yiÔÔhÈ ye vipulÈ pasatthÈ. Visodhito paralokassa maggo, Dhamme Ôhito ko maraÓassa bhÈye. 436. KatÈ me kalyÈÓÈ anekar|pÈ, YaÒÒÈ yiÔÔhÈ ye vipulÈ pasatthÈ. AnÈnutappaÑ paralokaÑ gamissaÑ, Yajassu yaÒÒaÑ ada2 maÑ PorisÈda. 437. PitÈ ca mÈtÈ ca upaÔÔhitÈ me, Dhammena me issariyaÑ pasatthaÑ. Visodhito paralokassa maggo, Dhamme Ôhito ko maraÓassa bhÈye. 438. PitÈ ca mÈtÈ ca upaÔÔhitÈ me, Dhammena me issariyaÑ passatthiÑ. AnÈnutappaÑ paralokaÑ gamissaÑ, Yajassu yaÒÒaÑ ada maÑ PorisÈda. 439. ©ÈtÊsu mittesu katÈ me kÈrÈ3, Dhammena me issariyaÑ pasatthaÑ. Visodhito paralokassa maggo, Dhamme Ôhito ko maraÓassa bhÈye. ______________________________________________________________ 1. Ca’si (SÊ, SyÈ, I) 2. KhÈda (SÊ, SyÈ, I) 3. Kat|pakÈro (SyÈ, Ka)


440. ©ÈtÊsu mittesu katÈ me kÈrÈ, Dhammena me issariyaÑ pasatthaÑ. AnÈnutappaÑ paralokaÑ gamissaÑ, Yajassu yaÒÒaÑ ada maÑ PorisÈda. 441. DinnaÑ me dÈnaÑ bahudhÈ bah|naÑ, SantappitÈ samaÓabrÈhmaÓÈ ca. Visodhito paralokassa maggo, Dhamme Ôhito ko maraÓassa bhÈye. 442. DinnaÑ me dÈnaÑ bahudhÈ bah|naÑ, SantappitÈ samaÓabrÈhmaÓÈ ca. AnÈnutappaÑ paralokaÑ gamissaÑ, Yajassu yaÒÒaÑ ada maÑ PorisÈda. 443. VisaÑ pajÈnaÑ puriso adeyya, ŒsÊvisaÑ jalita’muggatejaÑ. MuddhÈpi tassa viphaleyya1 sattadhÈ, Yo tÈdisaÑ saccavÈdiÑ adeyya. 444. SutvÈ dhammaÑ vijÈnanti, narÈ kalyÈÓapÈpakaÑ. Api gÈthÈ suÓitvÈna, dhamme me ramate2 mano. 445. Sakideva mahÈrÈja3, sabbhi hoti samÈgamo. SÈ naÑ sa~gati pÈleti, nÈ’sabbhi bahu sa~gamo. 446. Sabbhireva samÈsetha, sabbhi kubbetha santhavaÑ. SataÑ saddhamma’maÒÒÈya, seyyo hoti na pÈpiyo. 447. JÊranti ve rÈjarathÈ sucittÈ, Atho sarÊrampi jaraÑ upeti. SataÒca dhammo na jaraÑ upeti, Santo have sabbhi pavedayanti. ______________________________________________________________ 1. Vipateyya (SÊ, I) 2. RamatÊ (SÊ, I) 3. Sutasoma (SÊ, I)

142 JÈtakapÈÄi

448. NabhaÑ ca d|re pathavÊ ca d|re, PÈraÑ samuddassa ta’dÈhu d|re. Tato have d|rataraÑ vadanti, SataÒca dhammo1 asataÒca rÈja. 449. GÈthÈ imÈ atthavatÊ subyaÒjanÈ, SubhÈsitÈ tuyha janinda sutvÈ. Œnandi vitto sumano patÊto, CattÈri te samma vare dadÈmi. 450. Yo na’ttano maraÓaÑ bujjhasi tuvaÑ2, HitÈhitaÑ vinipÈtaÒca saggaÑ. Giddho rase duccarite niviÔÔho, KiÑ tvaÑ varaÑ dassasi pÈpadhamma. 451. AhaÒca taÑ “dehi vara”nti vajjaÑ, TvaÑ cÈpi datvÈna avÈkareyya. SandiÔÔhikaÑ kalaha’mimaÑ vivÈdaÑ, Ko paÓÉito jÈna’mupabbajeyya. 452. Na taÑ varaÑ arahati jantu dÈtuÑ, YaÑ vÈpi datvÈna avÈkareyya. Varassu samma avikampamÈno, PÈÓaÑ cajitvÈnapi dassa’meva. 453. Ariyassa ariyena sameti sakhyaÑ3 PaÒÒassa paÒÒÈÓavatÈ sameti. Passeyya taÑ vassasataÑ arogaÑ4, EtaÑ varÈnaÑ paÔhamaÑ varÈmi. 454. Ariyassa ariyena sameti sakhyaÑ, PaÒÒassa paÒÒÈÓavatÈ sameti. PassÈsi maÑ vassasataÑ arogaÑ, EtaÑ varÈnaÑ paÔhamaÑ dadÈmi. ______________________________________________________________ 1. DhammaÑ (SÊ, I) 2. Bujjhase tvaÑ (SÊ, I), bujjhase tuvaÑ (SyÈ) 3. Sakkhi (SÊ, SyÈ, I) 4. ŒrogyaÑ (Ka)


455. Ye khattiyÈse idha bh|mipÈlÈ, MuddhÈbhisittÈ katanÈmadheyyÈ. Na tÈdise bh|mipatÊ adesi, EtaÑ varÈnaÑ dutiyaÑ varÈmi. 456. Ye khattiyÈse idha bh|mipÈlÈ, MuddhÈbhisittÈ katanÈmadheyyÈ. Na tÈdise bh|mipatÊ ademi, EtaÑ varÈnaÑ dutiyaÑ dadÈmi. 457. ParosataÑ khattiyÈ te gahitÈ, TalÈvutÈ assumukhÈ rudantÈ. Sake te raÔÔhe paÔipÈdayÈhi, EtaÑ varÈnaÑ tatiyaÑ varÈmi. 458. ParosataÑ khattiyÈ me gahitÈ, TalÈvutÈ assumukhÈ rudantÈ. Sake te raÔÔhe paÔipÈdayÈmi1, EtaÑ varÈnaÑ tatiyaÑ dadÈmi. 459. ChiddaÑ te raÔÔhaÑ byathitÈ2 bhayÈ hi, Puth| narÈ leÓa’manuppaviÔÔhÈ. ManussamaÑsaÑ viramehi3 rÈja, EtaÑ varÈnaÑ catutthaÑ varÈmi. 460. AddhÈ hi so bhakkho mama4 manÈpo, Etassa hetu’mhi5 vanaÑ paviÔÔho. SohaÑ kathaÑ etto upÈrameyyaÑ, AÒÒaÑ varÈnaÑ catutthaÑ varassu. ______________________________________________________________ 1. Sakena raÔÔhena paÔipÈdayÈmi te (SÊ) 2. ByathitaÑ (SÊ), byÈdhitaÑ (I) 3. ViramÈhi (SyÈ) 4. MamaÑ (SÊ, SyÈ, I) 5. Hetumpi (I)

144 JÈtakapÈÄi

461. Na ve “piyaÑ me”ti janinda tÈdiso, AtthaÑ niraÑkacca1 piyÈni sevati. AttÈva seyyo paramÈ ca2 seyyo, LabbhÈ piyÈ ocitatthena3 pacchÈ.

462. PiyaÑ me mÈnusaÑ maÑsaÑ, Sutasoma vijÈnahi. Na’mhi sakkÈ4 nivÈretuÑ, aÒÒaÑ5 varaÑ samma varassu.

463. Yo ve “piyaÑ me”ti piyÈnurakkhÊ6, AttaÑ niraÑkacca piyÈni sevati. SoÓÉova pitvÈ visamissapÈnaÑ7, Teneva so hoti dukkhÊ parattha.

464. Yo cÊ’dha sa~khÈya piyÈni hitvÈ, Kicchenapi sevati ariyadhamme8. Dukkhitova pitvÈna yathosadhÈni, Teneva so hoti sukhÊ parattha.

465. OhÈya’haÑ pitaraÑ mÈtaraÒca, ManÈpiye kÈmaguÓe ca9 paÒca. Etassa hetu’mhi vanaÑ paviÔÔho, TaÑ te varaÑ kinti mahaÑ dadÈmi.

466. Na paÓÉitÈ diguÓa’mÈhu vÈkyaÑ, SaccappaÔiÒÒÈva bhavanti santo. “Varassu samma” iti maÑ avoca, Icca’bravÊ tvaÑ na hi te sameti.

467. ApuÒÒalÈbhaÑ ayasaÑ akittiÑ, PÈpaÑ bahuÑ duccaritaÑ kilesaÑ. ManussamaÑsassa kate10 upÈgÈ, TaÑ te varaÑ kinti mahaÑ dadeyyaÑ. ______________________________________________________________ 1. NiraÑkatvÈ (SÊ, SyÈ, I) 2. ParamÈ va (bah|su) Khu 5. 147 piÔÔhe 81 gÈthÈya saÑsandetabbaÑ, 3. Ocitattena (Ka) 4. Namhi sakko (SÊ, I) 5. AÒÒaÑ tuvaÑ (SÊ, SyÈ, I) 6. PiyÈnuka~khÊ (SÊ, I) 7. PitvÈna visassa thÈlaÑ (SÊ, I), pitvÈ visamissathÈlaÑ (SÊ, Ka) 8. AriyadhammaÑ (SÊ, I) 9. KÈmaguÓepi (SyÈ, Ka) 10. Bhavo (SyÈ, Ka)


468. Na taÑ varaÑ arahati jantu dÈtuÑ, YaÑ vÈpi datvÈna avÈkareyya. Varassu samma avikampamÈno, PÈÓaÑ cajitvÈnapi dassa’meva. 469. PÈÓaÑ cajanti santo nÈpi dhammaÑ, SaccappaÔiÒÒÈva bhavanti santo. DatvÈ varaÑ khippa’mavakarohi, Etena sampajja surÈjaseÔÔha. 470. Caje dhanaÑ1 a~gavarassa hetu2, A~gaÑ caje jÊvitaÑ rakkhamÈno. A~gaÑ dhanaÑ jÊvitaÒcÈpi sabbaÑ, Caje naro dhamma’manussaranto. 471. YasmÈ hi dhammaÑ puriso vijaÒÒÈ, Ye ca’ssa ka~khaÑ vinayanti santo. TaÑ hi’ssa dÊpaÒca parÈyaÓaÒca, Na tena mittiÑ jirayetha3 paÒÒo. 472. AddhÈ hi so bhakkho mama manÈpo, Etassa hetu’mhi vanaÑ paviÔÔho. Sace ca maÑ yÈcasi eta’matthaÑ, Etampi te samma varaÑ dadÈmi. 473. SatthÈ ca me hosi sakhÈ ca me’si, Vacanampi te samma ahaÑ akÈsiÑ. Tuvampi4 me samma karohi vÈkyaÑ, Ubhopi gantvÈna pamocayÈma. 474. SatthÈ ca te homi sakhÈ ca tya’mhi, Vacanampi me samma tuvaÑ akÈsi. Ahampi te samma karomi vÈkyaÑ, Ubhopi gantvÈna pamocayÈma. ______________________________________________________________ 1. DhanaÑ caje (SÊ) 2. Yo pana a~gahetu (SÊ, I) 3. Jarayetha (SÊ, I) 4. TvaÑpi (SyÈ, Ka)

146 JÈtakapÈÄi

475. KammÈsapÈdena viheÔhitattha1, TalÈvutÈ assumukhÈ rudantÈ. Na jÈtu dubbhetha imassa raÒÒo, SaccappaÔiÒÒaÑ me paÔissuÓÈtha.

476. KammÈsapÈdena viheÔhita’mhÈ, TalÈvutÈ assumukhÈ rudantÈ. Na jÈtu dubbhema imassa raÒÒo, SaccappaÔiÒÒaÑ te paÔissuÓÈma.

477. YathÈ pitÈ vÈ atha vÈpi mÈtÈ, AnukampakÈ atthakÈmÈ pajÈnaÑ. Evameva vo2 hotu ayaÒca rÈjÈ, Tumhe ca vo hotha yatheva puttÈ.

478. YathÈ pitÈ vÈ atha vÈpi mÈtÈ, AnukampakÈ atthakÈmÈ pajÈnaÑ. Evameva no hotu3 ayaÒca rÈjÈ, Mayampi hessÈma yatheva4 puttÈ.

479. CatuppadaÑ sakuÓaÒcÈpi maÑsaÑ, S|dehi randhaÑ sukataÑ suniÔÔhitaÑ. SudhaÑ’va indo paribhuÒjiyÈna, HitvÈ kathe’ko ramasÊ araÒÒe.

480. TÈ khattiyÈ vallivilÈkamajjhÈ, Ala~katÈ samparivÈrayitvÈ. IndaÑ’va devesu pamodayiÑsu, HitvÈ kathe’ko ramasÊ araÒÒe.

481. Tamb|padhÈne bahugonakamhi, Subhamhi5 sabbassayanamhi sa~ge6. Seyyassa7 majjhamhi sukhaÑ sayitvÈ, HitvÈ kathe’ko ramasÊ araÒÒe. ______________________________________________________________ 1. ViheÔhitamhÈ (SyÈ, Ka) 2. Evameva (SÊ), evampi vo (SyÈ) 3. Evampi no (SyÈ) 4. Tatheva (I) 5. Sucimhi (SÊ, I) 6. SaÒÒate (SÊ, I), la~kate (SyÈ) 7. Sayanassa (SÊ, SyÈ, I, Ka)


482. PÈÓissaraÑ kumbhath|ÓaÑ nisÊthe, Athopi ve nippurisampi t|riyaÑ. BahuÑ sugÊtaÒca suvÈditaÒca, HitvÈ kathe’ko ramasÊ araÒÒe. 483. UyyÈnasampannaÑ pah|tamÈlyaÑ, MigÈjin|petapuraÑ1 surammaÑ. Hayehi nÈgehi rathehu’petaÑ, HitvÈ kathe’ko ramasÊ araÒÒe. 484. KÈÄapakkhe yathÈ cando, hÈyate’va suve suve. KÈÄapakkh|pamo rÈja, asataÑ hoti samÈgamo. 485. Yatha’haÑ2 rasaka’mÈgamma, s|daÑ kÈpurisÈdhamaÑ3. AkÈsiÑ pÈpakaÑ kammaÑ, yena gacchÈmi duggatiÑ. 486. Sukkapakkhe yathÈ cando, vaÉÉhateva suve suve. Sukkapakkh|pamo rÈja, sataÑ hoti samÈgamo. 487. YathÈhaÑ tuva’mÈgamma, Sutasoma vijÈnahi. KÈhÈmi kusalaÑ kammaÑ, yena gacchÈmi suggatiÑ. 488. Thale yathÈ vÈri janinda vuÔÔhaÑ4, AnaddhaneyyaÑ na ciraÔÔhitÊkaÑ. Evampi hoti asataÑ samÈgamo, Anaddhaneyyo udakaÑ thale’va. 489. Sare yathÈ vÈri janinda vuÔÔhaÑ, CiraÔÔhitÊkaÑ naravÊraseÔÔha5. Evampi ve6 hoti sataÑ samÈgamo, CiraÔÔhitÊko7 udakaÑ sare’va. ______________________________________________________________ 1. MigÈcir|petapuraÑ (SÊ, I) 2. YathÈ (SÊ) 3. S|dataÑ purisÈdhamaÑ (SÊ, I) 4. VaÔÔaÑ (SÊ, I) 5. NaraviriseÔÔha (SÊ, I) 6. Evampi me (SyÈ), evampi ce (I, Ka) 7. CiraÔÔhitikaÑ (Ka)

148 JÈtakapÈÄi

490. AbyÈyiko hoti sataÑ samÈgamo, YÈvampi tiÔÔheyya tatheva hoti. KhippaÑ hi veti asataÑ samÈgamo, TasmÈ sataÑ dhammo asabbhi ÈrakÈ. 491. Na so rÈjÈ yo1 ajeyyaÑ jinÈti, Na so sakhÈ yo sakhÈraÑ jinÈti. Na sÈ bhariyÈ yÈ patino na vibheti, Na te puttÈ2 ye na bharanti jiÓÓaÑ. 492. Na sÈ sabhÈ yattha na santi santo, Na te santo3 ye na bhaÓanti dhammaÑ. RÈgaÒca dosaÒca pahÈya mohaÑ, DhammaÑ bhaÓantÈva bhavanti santo. 493. NÈ’bhÈsamÈnaÑ jÈnanti, missaÑ bÈlehi paÓÉitaÑ. BhÈsamÈnaÒca jÈnanti, desentaÑ amataÑ padaÑ. 494. BhÈsaye jotaye dhammaÑ, paggaÓha isinaÑ dhajaÑ. SubhÈsitaddhajÈ isayo, dhammo hi isinaÑ dhajoti. (4212)

MahÈsutasomajÈtakaÑ paÒcamaÑ.

AsÊtinipÈtaÑ niÔÔhitaÑ.

TassuddÈnaÑ

Sumukho pana haÑsavaro ca mahÈ, Sudhabhojaniko ca paro pavaro. SakuÓÈladijÈdhipativhayano, Sutasomavaruttamasavhayanoti. ______________________________________________________________ 1. RÈjÈ na so yo (Ka) 2. PuttÈ na te (Ka) 3. Santo na te (Ka)

22. MahÈnipÈta

538. M|gapakkhajÈtaka (1)

1. MÈ paÓÉiccayaÑ1 vibhÈvaya, BÈlamato bhava sabbapÈÓinaÑ. Sabbo taÑ jano ocinÈyatu, EvaÑ tava attho bhavissati.

2. Karomi te taÑ vacanaÑ, yaÑ maÑ bhaÓasi devate. AtthakÈmÈ’si me amma, hitakÈmÈ’si devate.

3. Kinnu santaramÈnova, kÈsuÑ khaÓasi sÈrathi. PuÔÔho me samma akkhÈhi, kiÑ kÈsuyÈ karissasi.

4. RaÒÒo m|go ca pakkho ca, putto jÈto acetaso. So’mhi raÒÒÈ samajjhiÔÔho, puttaÑ me nikhaÓaÑ vane.

5. Na badhiro na m|go’smi, na pakkho na ca vÊkalo2. AdhammaÑ sÈrathi kayirÈ, maÑ ce tvaÑ nikhaÓaÑ vane.

6. �r| bÈhuÑ3 ca me passa, bhÈsitaÒca suÓohi me. AdhammaÑ sÈrathi kayirÈ, maÑ ce tvaÑ nikhaÓaÑ vane.

7. DevatÈ nu’si gandhabbo, adu4 Sakko Purindado. Ko vÈ tvaÑ kassa vÈ putto, kathaÑ jÈnemu taÑ mayaÑ.

8. Namhi devo na gandhabbo, nÈpi Sakko Purindado. KÈsiraÒÒo ahaÑ putto, yaÑ kÈsuyÈ nikhaÒÒasi5.

9. Tassa raÒÒo ahaÑ putto, yaÑ tvaÑ samm|’pajÊvasi6. AdhammaÑ sÈrathi kayirÈ, maÑ ce tvaÑ nikhaÓaÑ vane.

10. Yassa rukkhassa chÈyÈya, nisÊdeyya sayeyya vÈ. Na tassa sÈkhaÑ bhaÒjeyya, mittadubbho7 hi pÈpako. ______________________________________________________________ 1. PaÓÉitiyaÑ (SÊ), paÓÉicciyaÑ (I) 2. Napi pa~gulo (SÊ, I), na ca pi~galo (SyÈ) 3. BÈh| (SÊ, Ka) 4. Œdu (sÊ), Èd| (SyÈ) 5. NighaÒÒasi (SÊ, I), nikhaÒchasi (?) 6. SamupajÊvasi (SÊ, I) 7. Mittad|bho (SÊ, I)

150 JÈtakapÈÄi

11. YathÈ rukkho tathÈ rÈjÈ, yathÈ sÈkhÈ tathÈ ahaÑ. YathÈ chÈy|pago poso, evaÑ tva’masi sÈrathi. AdhammaÑ sÈrathi kayirÈ, maÑ ce tvaÑ nikhaÓaÑ vane.

12. Pah|tabhakkho1 bhavati, vippavuttho2 sakaÑ3 gharÈ. Bah| naÑ upajÊvanti, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

13. YaÑ yaÑ janapadaÑ yÈti, nigame rÈjadhÈniyo. Sabbattha p|jito hoti, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

14. NÈ’ssa corÈ pasÈhanti4, nÈ’timaÒÒanti khattiyÈ5. Sabbe amitte tarati, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

15. Akkuddho sagharaÑ eti, sabhÈyaÑ6 paÔinandito. ©ÈtÊnaÑ uttamo hoti, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

16. SakkatvÈ sakkato hoti, garu hoti sagÈravo7. VaÓÓakittibhato hoti, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

17. P|jako labhate p|jaÑ, vandako paÔivandanaÑ. YasokittiÒca pappoti, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

18. Aggi yathÈ pajjalati, devatÈ’va virocati. SiriyÈ ajahito hoti, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

19. GÈvo tassa pajÈyanti, khette vuttaÑ vir|hati. VuttÈnaÑ phala’masnÈti, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

20. Darito pabbatÈto vÈ, rukkhato patito naro. Cuto patiÔÔhaÑ labhati, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

21. Vir|Äham|lasantÈnaÑ, nigrodhamiva mÈluto. AmittÈ nappasÈhanti, yo mittÈnaÑ na dubbhati.

22. Ehi taÑ paÔinessÈmi, rÈjaputta sakaÑ gharaÑ. RajjaÑ kÈrehi bhaddante, kiÑ araÒÒe karissasi. ______________________________________________________________ 1. Bahuttabhakkho (Ka) 2. VippavuÔÔho (SyÈ, Ka), vippamutto (Ka) 3. SakÈ (SÊ, I) 4. Pasahanti (SÊ, SyÈ, I) 5. NÈtimaÒÒeti khattoyo (SÊ, SyÈ, Ka) 6. SabhÈya (SÊ, SyÈ, I) 7. Garuko hoti gÈravo (Ka)

22. MahÈnipÈta 151

23. AlaÑ me tena rajjena, ÒÈtakehi1 dhanena vÈ. YaÑ me adhammacariyÈya, rajjaÑ labbhetha sÈrathi.

24. PuÓÓapattaÑ maÑ lÈbhehi2, rÈjaputta ito gato. PitÈ mÈtÈ ca me dajjuÑ, rÈjaputta tayÊ gate.

25. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. Tepi attamanÈ dajjuÑ, rÈjaputta tayÊ gate.

26. HatthÈrohÈ3 anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. Tepi attamanÈ dajjuÑ4, rÈjaputta tayÊ gate.

27. BahudhaÒÒÈ jÈnapadÈ5, negamÈ ca samÈgatÈ. UpÈyanÈni me dajjuÑ, rÈjaputta tayÊ gate.

28. Pitu mÈtu ca’haÑ catto, raÔÔhassa nigamassa ca. Atho sabbakumÈrÈnaÑ, natthi mayhaÑ sakaÑ gharaÑ.

29. AnuÒÒÈto ahaÑ matyÈ, saÒcatto pitarÈ mahaÑ. Eko’raÒÒe pabbajito, na kÈme abhipatthaye.

30. Api ataramÈnÈnaÑ, phalÈsÈva samijjhati. Vipakkabrahmacariyo’smi, evaÑ jÈnÈhi sÈrathi.

31. Api ataramÈnÈnaÑ, sammadattho vipaccati. Vipakkabrahmacariyo’smi, nikkhanto akutobhayo.

32. EvaÑ vaggukatho santo, visaÔÔhavacano ca’si6. KasmÈ pitu ca mÈtucca, santike na bhaÓÊ tadÈ.

33. NÈ’haÑ asandhitÈ7 pakkho, na badhiro asotatÈ. NÈ’haÑ ajivhatÈ m|go, mÈ maÑ m|ga’madhÈrayi8.

34. PurimaÑ sarÈma’haÑ jÈtiÑ, yattha rajja’makÈrayiÑ. KÈrayitvÈ tahiÑ rajjaÑ, pÈpatthaÑ nirayaÑ bhusaÑ. ______________________________________________________________ 1. ©Ètakena (SyÈ, Ka) 2. PalÈbhehi (SÊ, I) 3. HatthÈr|hÈ (SÊ, I) evamuparipi. 4. Tepi dajjuÑ patÊtÈme (SÊ, I) 5. Bah| jÈnapadÈ caÒÒe (SÊ), bah| janapadÈ caÒÒe (I) 6. Ca so (SyÈ, Ka) 7. AsatthitÈ (SÊ) 8. M|go adhÈrayi (SÊ)

152 JÈtakapÈÄi

35. VÊsatiÒceva vassani, tahiÑ rajja’makÈrayiÑ. AsÊtivassasahassÈni, nirayamhi apaccisaÑ1.

36. Tassa rajjassa’haÑ bhÊto, mÈ maÑ rajjÈ’bhisecayuÑ2. TasmÈ pitu ca mÈtucca, santike na bhaÓiÑ tadÈ.

37. Uccha~ge maÑ nisÈdetvÈ, pitÈ atthÈ’nusÈsati. “EkaÑ hanatha bandhatha, ekaÑ khÈrapatacchikaÑ3. EkaÑ s|lasmiÑ uppetha”4, iccassa manusÈsati.

38. TÈyÈ’haÑ5 pharusaÑ sutvÈ, vÈcÈyo samudÊritÈ. Am|go m|gavaÓÓena, apakkho pakkhasammato. Sake muttakarÊsasmiÑ, acchÈ’haÑ saÑparipluto.

39. KasiraÒca parittaÒca, taÒca dukkhena saÑyutaÑ. Ko’maÑ6 jÊvita’mÈgamma, veraÑ kayirÈtha kenaci.

40. PaÒÒÈya ca alÈbhena, dhammassa ca adassanÈ. Ko’maÑ6 jÊvita’mÈgamma, veraÑ kayirÈtha kenaci.

41. Api ataramÈnÈnaÑ, phalÈsÈva samijjhati. Vipakkabrahmacariyo’smi, evaÑ jÈnÈhi sÈrathi.

42. Api ataramÈnÈnaÑ, sammadattho vipaccati. Vipakkabrahmacariyo’smi, nikkhanto akutobhayo.

43. Ahampi pabbajissÈmi, rÈjaputta tava’ntike. AvhÈyassu7 maÑ bhaddante, pabbajjÈ mama ruccati.

44. RathaÑ niyyÈdayitvÈna, anaÓo ehi sÈrathi. AnaÓassa hi pabbajjÈ, etaÑ isÊhi vaÓÓitaÑ.

45. Yadeva tyÈ’haÑ vacanaÑ, akaraÑ bhadda’matthu te. Tadeva me tvaÑ vacanaÑ, yÈcito kattu’marahasi. ______________________________________________________________ 1. ApaccasiÑ (SyÈ), apaccayiÑ (I) 2. RajjebhisecayuÑ (SyÈ, Ka) 3. KharÈpaticchakaÑ (SyÈ), kharÈpaÔicchakaÑ (Ka) 4. Appetha (SÊ), ubbetha (SyÈ), accetha (I) 5. TassÈhaÑ (SÊ, I) 6. Ko taÑ (SÊ, I) 7. Avhayassu (SÊ, I)


46. Idheva tÈva acchassu, yÈva rÈjÈna’mÈnaye. Appeva te pitÈ disvÈ, patÊto sumano siyÈ.

47. Karomi te’taÑ vacanaÑ, yaÑ maÑ bhaÓasi sÈrathi. Ahampi daÔÔhukÈmo’smi, pitaraÑ me idhÈ’gataÑ.

48. Ehi samma nivattassu, kusalaÑ vajjÈsi ÒÈtinaÑ MÈtaraÑ pitaraÑ mayhaÑ, vutto vajjÈsi vandanaÑ.

49. Tassa pÈde gahetvÈna, katvÈ ca naÑ padakkhiÓaÑ. SÈrathi ratha’mÈruyha, rÈjadvÈraÑ upÈgami.

50. SuÒÒaÑ mÈtÈ rathaÑ disvÈ, ekaÑ sÈrathi’mÈgataÑ. AssupuÓÓehi nettehi, rodantÊ naÑ udikkhati.

51. AyaÑ so sÈrathi eti, nihantvÈ mama atrajaÑ. Nihato n|na me putto, pathabyÈ bh|mivaÉÉhano.

52. AmittÈ n|na nandanti, patÊtÈ nuna verino. ŒgataÑ sÈrathiÑ disvÈ, nihantvÈ mama atrajaÑ.

53. SuÒÒaÑ mÈtÈ rathaÑ disvÈ, ekaÑ sÈrathi’mÈgataÑ. AssupuÓÓehi nettehi, rodantÊ paripucchi naÑ1.

54. Kinnu m|go kinnu pakkho, kinnu so vilapÊ tadÈ. NihaÒÒamÈno bh|miyÈ, taÑ me akkhÈhi sÈrathi.

55. KathaÑ hatthehi pÈdehi, m|gapakkho vivajjayi. NihaÒÒamÈno bh|miyÈ, taÑ me akkhÈhi pucchito.

56. AkkheyyaÑ2 te ahaÑ ayye, dajjÈsi abhayaÑ mama. YaÑ me sutaÑ vÈ diÔÔhaÑ vÈ, rÈjaputtassa santike.

57. AbhayaÑ samma te dammi, abhÊto bhaÓa sÈrathi. YaÑ te sutaÑ vÈ diÔÔhaÑ vÈ, rÈjaputtassa santike.

58. Na so m|go na so pakko, visaÔÔhavacano ca so. Rajjassa kira so bhÊto, akarÈ3 Èlaye bah|. ______________________________________________________________ 1. RodantÊ paripucchati (SÊ, I), rondantÊ naÑ paripucchati (SyÈ) 2. AkkhissaÑ (SÊ, I) 3. AkarÊ (SÊ, I)

154 JÈtakapÈÄi

59. PurimaÑ sarati so jÈtiÑ, yattha rajja’makÈrayi. KÈrayitvÈ tahiÑ rajjaÑ, pÈpattha nirayaÑ bhusaÑ.

60. VÊsatiÒceva vassÈni, tahiÑ rajja’makÈrayi. AsÊtivassasahassÈni, nirayamhi apacci so.

61. Tassa rajjassa so bhÊto, mÈ maÑ rajjÈ’bhisecayuÑ. TasmÈ pitu ca mÈtucca, santike na bhaÓÊ tadÈ.

62. A~gapacca~gasampanno, ÈrohapariÓÈhavÈ. VisaÔÔhavacano paÒÒo, magge saggassa tiÔÔhati.

63. Sace tvaÑ daÔÔhukÈmÈ’si, rÈjaputthaÑ1 tava’trajaÑ. Ehi taÑ pÈpayissÈmi, yattha sammati Temiyo.

64. Yojayantu rathe asse, kacchaÑ nÈgÈna2 bandhatha. UdÊrayantu sa~khapaÓavÈ, vÈdantu3 ekapokkharÈ.

65. VÈdantu4 bherÊ sannaddhÈ, vagg| vÈdantu dundubhÊ. NegamÈ ca maÑ anventu, gacchaÑ puttanivedako5.

66. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. KhippaÑ yÈnÈni yojentu, gacchaÑ puttanivedako5.

67. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. KhippaÑ yÈnÈni yojentu, gacchaÑ puttanivedako5.

68. SamÈgatÈ jÈnapadÈ, negamÈ ca samÈgatÈ. KhippaÑ yÈnÈni yojentu, gacchaÑ puttanivedako5.

69. Asse ca sÈrathÊ yutte, sindhave sÊghavÈhane. RÈjadvÈraÑ upÈgacchuÑ, yuttÈ deva ime hayÈ.

70. Th|lÈ javena hÈyanti, kisÈ hÈyanti thÈmunÈ. Kise th|le vivajjetvÈ, saÑsaÔÔhÈ yojitÈ hayÈ. ______________________________________________________________ 1. RÈjaputti (SÊ) 2. NÈgÈni (SyÈ, Ka) 3. Vadantu (SÊ), nadantu (SyÈ, Ka), vadahaÑ (I) 4. Nadantu (SÊ, SyÈ, I) 5. NivÈdako (SyÈ, Ka)


71. Tato rÈjÈ taramÈno, yutta’mÈruyha sandanaÑ. ItthÈgÈraÑ ajjhabhÈsi1, sabbÈva anuyÈtha maÑ.

72. VÈlabÊjanimuÓhÊsaÑ, khaggaÑ chattaÒca paÓÉaraÑ. UpÈdhÊ ratha’mÈruyha2, suvaÓÓehi ala~katÈ.

73. Tato sa3 rÈjÈ pÈyÈsi, purakkhatvÈna sÈrathiÑ. Khippameva upÈgacchi, yattha sammati Temiyo.

74. TaÒca disvÈna ÈyantaÑ, jalanta’miva tejasÈ. KhattasaÑghapariby|ÄhaÑ4, Temiyo eta’dabravi.

75. Kicci nu tÈta kusalaÑ, kacci tÈta anÈmayaÑ. SabbÈ ca5 rÈjakaÒÒÈyo, arogÈ mayha mÈtaro.

76. KusalaÒceva me putta, atho putta anÈmayaÑ. SabbÈ ca rÈjakaÒÒÈyo, arogÈ tuyha mÈtaro.

77. Kacci amajjapo6 tÈta, kacci te suramappiyaÑ. Kacci sacce ca dhamme ca, dÈne te ramate mano.

78. Amajjapo ahaÑ putta, atho me suramappiyaÑ. Atho sacce ca dhamme ca, dÈne me ramate mano.

79. Kacci arogaÑ yoggaÑ te, kacci vahati vÈhanaÑ. Kacci te byÈdhayo natthi, sarÊrassu’pakÈpanÈ7.

80. Atho arogaÑ yoggaÑ me, atho vahati vÈhanaÑ. Atho me byÈdhayo natthi, sarÊrassu’patÈpanÈ7.

81. Kacci antÈ ca te pÊtÈ, majjhe ca bahalÈ tava. KoÔÔhÈgÈraÒca kosaÒca, kacci te paÔisanthataÑ8.

82. Atho antÈ ca me phÊtÈ, majjhe ca bahalÈ mama. KoÔÔhÈgÈraÒca kosaÒca, sabbaÑ me paÔisanthataÑ. ______________________________________________________________ 1. AbhÈsatha (Ka) 2. UpÈdirathamÈruyha(SÊ), upÈdhÊ rathamÈruyha (SyÈ) 3. Ca (SÊ, SyÈ, I) 4. ParibbuÄhaÑ (SÊ) 5. Kaccinnu (SÊ, I) 6. Kaccissa’majjapo (SÊ, I) 7. SarÊrassupatÈpiyÈ (SyÈ, Ka) 8. PaÔisaÓÔhitaÑ (SyÈ, Ka)

156 JÈtakapÈÄi

83. SvÈgataÑ te mahÈrÈja, atho te adurÈgataÑ. PaÔiÔÔhapentu1 palla~kaÑ, yattha rÈjÈ nisakkati.

84. Idheva te nisÊdassu2, niyate paÓÓasanthare. Etto udakamÈdÈya, pÈde pakkhÈlayassu3 te.

85. Idampi paÓÓakaÑ mayhaÑ, randhaÑ rÈja aloÓakaÑ. ParibhuÒja mahÈrÈja, pÈhuno me’si’dhÈgato4.

86. Na cÈhaÑ5 paÓÓaÑ bhuÒjÈmi, na he’taÑ mayha bhojanaÑ. SÈlÊnaÑ odanaÑ bhuÒje, suciÑ maÑs|pasecanaÑ.

87. AccherakaÑ maÑ paÔibhÈti, ekakampi rahogataÑ. EdisaÑ bhuÒjamÈnÈnaÑ, kena vaÓÓo pasÊdati.

88. Eko rÈja nipajjÈmi, niyate paÓÓasanthare. TÈya me ekaseyyÈya, rÈja vaÓÓo pasÊdati.

89. Na ca nettiÑsabandhÈ6 me, rÈjarakkhÈ upaÔÔhitÈ. TÈya me sukhaseyyÈya, rÈja vaÓÓo pasÊdati.

90. AtÊtaÑ nÈnusocÈmi, nappajappÈmi’nÈgataÑ7. Paccuppannena yÈpemi, tena vaÓÓo pasÊdati.

91. AnÈgatappajappÈya, atÊtassÈ, nusocanÈ. Etena bÈlÈ sussanti, naÄova harito luto.

92. HatthÈnÊkaÑ rathÈnÊkaÑ, asse pattÊ ca vammino. NivesanÈni rammÈni, ahaÑ putta dadÈmi te.

93. ItthÈgÈrampi te dammi, sabbÈla~kÈrabh|sitaÑ. TÈ putta paÔipajjassu8, tvaÑ no rÈjÈ bhavissasi.

94. KusalÈ naccagÊtassa, sikkhitÈ cÈturi’tthiyo9. KÈme taÑ ramayissanti, kiÑ araÒÒe karissasi. ______________________________________________________________ 1. PatiÔÔhÈpentu (SÊ, SyÈ, I) 2. Nisinnassa (SÊ, SyÈ, I), nisinnassu (Ka) 3. PakkhÈlayantu (SÊ), pakkhÈlayanti (I) 4. Œgato (SÊ, SyÈ) 5. Na vÈhaÑ (Ka) 6. NettisabaddhÈ (SÊ, I) 7. NappajappÈma’nÈgataÑ (SÊ, SyÈ, I) 8. TÈsu putte paÔipajja (Ka) 9. Caturitthiyo (SÊ, I)


95. PaÔirÈj|hi te kaÒÒÈ, ÈnayissaÑ ala~katÈ. TÈsu putte janetvÈna, atha pacchÈ pabbajissasi.

96. YuvÈ ca daharo cÈsi1, paÔhamuppattiko2 susu. RajjaÑ kÈrehi bhaddante, kiÑ araÒÒe karissasi.

97. YuvÈ care brahmacariyaÑ, brahmacÈrÊ yuvÈ siyÈ. Daharassa hi pabbajjÈ, etaÑ isÊhi vaÓÓitaÑ.

98. YuvÈ care brahmacariyaÑ, brahmacÈrÊ yuvÈ siyÈ. BrahmacariyaÑ carissÈmi, nÈhaÑ rajjena matthiko.

99. PassÈmi vo’haÑ daharaÑ, amma tÈta vadantaraÑ3. KicchÈladdhaÑ piyaÑ puttaÑ, appatvÈva jaraÑ mataÑ.

100. PassÈmi vo’haÑ dahariÑ, kumÈriÑ cÈrudassaniÑ. NavavaÑsakaÄÊraÑva, paluggaÑ jÊvitakkhayaÑ4.

101. DaharÈpi hi miyyanti, narÈ ca atha nÈriyo. Tattha ko vissase poso, “daharo’mhÊ”ti jÊvite.

102. Yassa ratyÈ vivasÈne, Èyu appataraÑ siyÈ. Appodake’va macchÈnaÑ, kinnu komÈrakaÑ5 tahiÑ.

103. Nicca’mabbhÈhato loko, niccaÒca parivÈrito. AmoghÈsu vajantÊsu, kiÑ maÑ rajje’bhisiÒcasi6.

104. Kena mabbhÈhato loko, kena ca parivÈrito. KÈyo amoghÈ gacchanti, taÑ me akkhÈhi pucchito.

105. MaccunÈ’bbhÈhato loko, jarÈya parivÈrito. Ratyo amoghÈ gacchanti, evaÑ jÈnÈhi khattiya.

106. YathÈpi tante vitate7, yaÑ ya’dev|paviyyati8. AppakaÑ hoti vetabbaÑ, evaÑ maccÈna jÊvitaÑ. ______________________________________________________________ 1. CÈpi (SyÈ, Ka) 2. PaÔhamuppattito (SÊ, I) 3. VadaÑ naraÑ (SÊ) 4. JÊvitakkhaye (SÊ, I) 5. KomÈrataÑ (Ka) 6. Rajjena siÒcasi (SÊ, I) 7. Vitante (SyÈ, Ka) 8. YaÑ yaÑ dev|paviyyati (SÊ, I)

158 JÈtakapÈÄi

107. YathÈ vÈrivaho p|ro, gacchaÑ nupanivattati1. Eva’mÈyu manussÈnaÑ, gacchaÑ nupanivattati1.

108. YathÈ vÈrivaho p|ro, vahe rukkhe’pak|laje. EvaÑ jarÈmaraÓena, vuyhante sabbapÈÓino.

109. HatthÈnÊkaÑ rathÈnÊkaÑ, asse pattÊ ca vammino. NivesanÈni rammÈni, ahaÑ putta dadÈmi te.

110. ItthÈgÈrampi te dammi, sabbÈla~kÈrabh|sitaÑ. TÈ putta paÔipajjassu, tvaÑ no rÈjÈ bhavissasi.

111. KusalÈ naccagÊtassa, sikkhitÈ cÈturi’tthiyo. KÈme taÑ ramayissanti, kiÑ araÒÒe karissasi.

112. PaÔirÈj|hi te kaÒÒÈ, ÈnayissaÑ ala~katÈ. TÈsu putte janetvÈna, atha pacchÈ pabbajissasi.

113. YuvÈ ca daharo cÈ’si. paÔhamuppattiko susu. RajjaÑ kÈrehi bhaddante, kiÑ araÒÒe karissasi.

114. KoÔÔhÈgÈraÒca kosaÒca, vÈhanÈni balÈni ca. NivesanÈni rammÈni, ahaÑ putta dadÈmi te.

115. GomaÓÉalapariby|Äho, dÈsisaÑghapurakkhato. RajjaÑ kÈrehi bhaddante, kiÑ araÒÒe karissasi.

116. KiÑ dhanena yaÑ khÊyetha2, kiÑ bhariyÈya marissati. KiÑ yobbanena jiÓÓena3, yaÑ jarÈyÈbhibhuyyati4.

117. Tattha kÈ nandi kÈ khiÉÉÈ, kÈ rati kÈ dhanesanÈ. KiÑ me puttehi dÈrehi, rÈja mutto’smi bandhanÈ.

118. Yo’haÑ5 evaÑ pajÈnÈmi, maccu me nappamajjati. AntakenÈdhipannassa, kÈ ratÊ kÈ dhanesanÈ. ______________________________________________________________ 1. Na parivattati (SyÈ), nuparivattati (Ka) 2. KiÑ dhanena yaÑ jÊyetha (SÊ), kiÑ maÑ dhanena khÊyetha (SyÈ, Ka) 3. CiÓÓena (SÊ, I), vaÓÓena (Ka) 4. YaÑ jarÈ abhihessati (SÊ, I) 5. SohaÑ (SÊ, I)


119. PhalÈna’miva pakkÈnaÑ, niccaÑ patanato bhayaÑ. EvaÑ jÈtÈna maccÈnaÑ, niccaÑ maraÓato bhayaÑ.

120. SÈya’meke na dissanti, pÈto diÔÔhÈ bah| janÈ. PÈto eke na dissanti, sÈyaÑ diÔÔhÈ bah| janÈ.

121. Ajjeva kiccaÑ ÈtapaÑ, ko jaÒÒÈ maraÓaÑ suve. Na hi no sa~garaÑ1 tena, mahÈsenena maccunÈ.

122. CorÈ dhanassa patthenti, rÈja muttosmi bandhanÈ. Ehi rÈja nivattassu, nÈ’haÑ rajjena matthikoti.

M|gapakkhajÈtakaÑ paÔhamaÑ.

539. MahÈjanakajÈtaka (2)

123. KoyaÑ majjhe samuddasmiÑ, apassaÑ tÊra’mÈyuhe. KaÑ2 tvaÑ atthavasaÑ ÒatvÈ, evaÑ vÈyamase bhusaÑ.

124. Nisamma vattaÑ lokassa, vÈyÈmassa ca devate. TasmÈ majjhe samuddasmiÑ, apassaÑ tÊra’mÈyuhe.

125. GambhÊre appameyyasmiÑ, tÊraÑ yassa na dissati. Mogho te purisavÈyÈmo, appatvÈva marissasi.

126. AnaÓo ÒÈtinaÑ hoti, devÈnaÑ pitunaÒca3 so. KaraÑ purisakiccÈni, na ca pacchÈ’nutappati.

127. ApÈraneyyaÑ yaÑ kammaÑ, aphalaÑ kilamathuddayaÑ. Tattha ko vÈyamena’ttho, maccu yassÈ’bhinippataÑ4.

128. ApÈraneyya’maccantaÑ, yo viditvÈna devate. Na rakkhe attano pÈÓaÑ, jaÒÒÈ so yadi hÈpaye.

129. AdhippÈyaphalaÑ eke, asmiÑ lokasmi devate. Payojayanti kammÈni, tÈni ijjhanti vÈ na vÈ. ______________________________________________________________ 1. Sa~karaÑ (SyÈ, Ka) Ma 3. 2, 6 piÔÔhe ca passitabbaÑ. 2. KiÑ (SyÈ, Ka) 3. Pituno ca (SÊ, I) 4. YassÈbhinipphataÑ (SyÈ)

160 JÈtakapÈÄi

130. SandiÔÔhikaÑ kammaphalaÑ, nanu passasi devate. SannÈ aÒÒe tarÈmahaÑ, taÑ ca passÈmi santike.

131. So ahaÑ vÈyamissÈmi, yathÈsatti yathÈbalaÑ. GacchaÑ pÈraÑ samuddassa, kassaÑ1 purisakÈriyaÑ.

132. Yo tvaÑ evaÑ gate oghe, appameyye mahaÓÓave. DhammavÈyÈmasampanno, kammunÈ nÈ’vasÊdasi. So tvaÑ tattheva gacchÈhi, yattha te nirato mano.

133. * ŒsÊsetheva2 puriso, na nibbindeyya paÓÉito. PassÈmi vohaÑ attÈnaÑ, yathÈ icchiÑ tathÈ ahu.

134. * ŒsÊsetheva puriso, na nibbindeyya paÓÉito. PassÈmi vohaÑ atthÈnaÑ, udakÈ thala’mubbhataÑ.

135. * VÈyametheva puriso, na nibbindeyya paÓÉito. PassÈmi vohaÑ attÈnaÑ, yathÈ icchiÑ tathÈ ahu.

136. * VÈyametheva puriso, na nibbindeyya paÓÉito. PassÈmi vohaÑ attÈnaÑ, udakÈ thala’mubbhataÑ.

137. Dukkh|panÊtopi naro sapaÒÒo, ŒsaÑ na chindeyya sukhÈgamÈya. Bah| hi phassÈ ahitÈ hitÈ ca, AvitakkitÈ maccu’mupabbajanti3.

138. Acintitampi bhavati, cintitampi vinassati. Na hi cintÈmayÈ bhogÈ, itthiyÈ purisassa vÈ.

139. AporÈÓaÑ4 vata bho rÈjÈ, sabbabhummo disampati. NÈ’jja nacce5 nisÈmeti, na gÊte kurute mano.

140. Na mige6 napi uyyÈne, napi haÑse udikkhati. M|gova tuÓhimÈsÊno, na attha’manusÈsati. ______________________________________________________________ * Khu 5. 13, 272 piÔÔhepi. 1. KÈsaÑ (SÊ, I) 2. ŒsiÑsetheva (SÊ, SyÈ, I) 3. Maccumuppajjanti (SyÈ) 4. ApurÈÓaÑ (SÊ, I) 5. Na ca nacce (Ka) 6. Mage (Ka)


141. SukhakÈmÈ rahosÊlÈ, vadhabandhÈ upÈratÈ1. Kassa2 nu ajja ÈrÈme, daharÈ vuddhÈ ca acchare.

142. AtikkantavanathÈ dhÊrÈ, namo tesaÑ mahesinaÑ. Ye ussukamhi lokamhi, viharanti manussukÈ.

143. Te chetvÈ maccuno jÈlaÑ, tataÑ3 mÈyÈvino daÄaÑ. ChinnÈlayattÈ4 gacchanti, ko tesaÑ gati’mÈpaye5.

144. KadÈ’haÑ MithilaÑ6 phÊtaÑ, vibhattaÑ bhÈgaso mitaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu7 bhavissati.

145. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, visÈlaÑ sabbatopabhaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

146. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, bahupÈkÈratoraÓaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

147. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, daÄhamaÔÔÈlakoÔÔhakaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

148. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, suvibhattaÑ mahÈpathaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

149. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, suvibhattantarÈpaÓaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

150. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, gavÈssarathapÊÄitaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

151. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, ÈrÈmavanamÈliniÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

152. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, uyyÈnavanamÈliniÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

153. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, pÈsÈdavanamÈliniÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. ______________________________________________________________ 1. UpÈrutÈ (SyÈ, Ka) 2. KesaÑ (SÊ, I) 3. TantaÑ (SÊ, SyÈ, I), taÑ taÑ (Ka) 4. SantÈlayantÈ (SyÈ, Ka) 5. NesaÑ gati pÈpaye (Ka) 6. MidhilaÑ (Ka) 7. KadÈssu (SÊ, I), kadÈsu (SyÈ)

162 JÈtakapÈÄi

154. KadÈ’haÑ MithilaÑ phÊtaÑ, tipuraÑ rÈjabandhuniÑ. MÈpitaÑ somanassena, Vedehena yasassinÈ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

155. KadÈ’haÑ Vedehe phÊte, nicite dhammarakkhite. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

156. KadÈ’haÑ Vedehe phÊte, ajeyye dhammarakkhite. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

157. KadÈ’haÑ antepuraÑ1 rammaÑ, vibhattaÑ bhÈgaso mitaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

158. KadÈ’haÑ antepuraÑ rammaÑ, sudhÈmattikalepanaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

159. KadÈ’haÑ antepuraÑ rammaÑ, sucigandhaÑ manoramaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

160. KadÈ’haÑ k|ÔÈgÈre ca, vibhatte bhÈgaso mite. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

161. KadÈ’haÑ k|ÔÈgÈre ca, sudhÈmattikalepane. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

162. KadÈ’haÑ k|ÔÈgÈre ca, sucigandhe manorame. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

163. KadÈ’haÑ k|ÔÈgÈre ca, litte candanaphosite. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

164. KadÈ’haÑ soÓÓapalla~ge2, gonake cittasanthate. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

165. 3 KadÈ’haÑ maÓipalla~ke, gonake cittasanthate. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati3. ______________________________________________________________ 1. KadÈ antepuraÑ (SÊ, I) 2. SuvaÓÓapalla~ke (SÊ, SyÈ, I) 3-3. AyaÑ gÈthÈ SÊ-I-potthakesu na dissati.


166. KadÈ’haÑ kappÈsakoseyyaÑ, KhomakoÔumbarÈni ca. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

167. KadÈ’haÑ pokkharaÓÊ rammÈ, cakkavÈkapak|jitÈ1. MandÈlakehi saÒchannÈ, padumuppalakehi ca. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

168. KadÈ’haÑ hatthigumbe ca, sabbÈla~kÈrabh|site. SuvaÓÓakacche mÈta~ge, hemakappanavÈsase.

169. Œr|Ähe gÈmaÓÊyehi, tomara~kusapÈÓibhi. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

170. KadÈ’haÑ assagumbe ca, sabbÈla~kÈrabh|site. ŒjÈnÊyeva jÈtiyÈ, sindhave sÊghavÈhane.

171. Œr|Ähe gÈmaÓÊyehi, illiyÈcÈpadhÈribhi. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kuda’ssu bhavissati.

172. KadÈ’haÑ rathaseniyo, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.

173. Œr|Ähe gÈmaÓÊyehi, cÈpahatthehi vammibhi. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

174. KadÈ’haÑ sovaÓÓarathe, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.


176. KadÈ’haÑ sajjhurathe ca, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.

177. Œr|Ähe gÈmaÓÊyehi, cÈpahatthehi vammibhi. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. ______________________________________________________________ 1. CakkavÈk|pak|jitÈ (SÊ, I)

164 JÈtakapÈÄi

178. KadÈ’haÑ assarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.


180. KadÈ’haÑ oÔÔharathe ca, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.


182. KadÈ’haÑ goÓarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.


184. KadÈ’haÑ ajarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.


186. KadÈ’haÑ meÓÉarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.


188. KadÈ’haÑ migarathe ca, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.


190. KadÈ’haÑ hatthÈrohe ca, sabbÈla~kÈrabh|site. NÊlavammadhare s|re, tomara~kusapÈÓine1. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. ______________________________________________________________ 1. PÈÓino (SyÈ, Ka)


191. KadÈ’haÑ assÈrohe ca, sabbÈla~kÈrabh|site. NÊlavammadhare s|re, illiyÈcÈpadhÈrine1. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. 192. KadÈ’haÑ rathÈrohe ca, sabbÈla~kÈrabh|site. NÊlavammadhare s|re, cÈpahatthe kalÈpine2. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. 193. 3 KadÈ’haÑ dhanuggahe ca, sabbÈla~kÈrabh|site. NÊlavammadhare s|re, cÈpahatthe kalÈpine. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati3. 194. KadÈ’haÑ rÈjaputte ca, sabbÈla~kÈrabh|site. Citravammadhare s|re, kaÒcanÈveÄadhÈrine. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. 195. KadÈ’haÑ ariyagaÓe ca, vatavante4 ala~kate. Haricandanalitta~ge, kÈsikuttamadhÈrine. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. 196. 5 KadÈ’haÑ amaccagaÓe ca, sabbÈla~kÈrabh|site. PÊtavammadhare s|re, purato gacchamÈline6. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati5. 197. KadÈ’haÑ7 sattasatÈ bhariyÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. 198. KadÈ’haÑ7 sattasatÈ bhariyÈ, susaÒÒÈ tanumajjhimÈ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. 199. KÈdÈ’haÑ7 sattasatÈ bhariyÈ, assavÈ piyabhÈÓinÊ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. ______________________________________________________________ 1. DhÈrino (SyÈ, Ka) 2. KalÈpino (SyÈ, Ka) 3-3. AyaÑ gÈthÈ SÊ-I-potthakesu na dissati. 4. Vatthavante (SÊ, SyÈ, I) 5-5. AyaÑ gÈthÈ SÊ-I-potthakesu na dissati. 6. GacchamÈlino (SyÈ, Ka) 7. KadÈ (SÊ, I)

166 JÈtakapÈÄi

200. KadÈ’haÑ1satapalaÑ kaÑsaÑ, sovaÓÓaÑ satarÈjikaÑ. PahÈya pabbajissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

201. KadÈ’ssu maÑ hatthigumbÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. SuvaÓÓakacchÈ mÈta~gÈ, hemakappanavÈsasÈ.

202. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, tomara~kusapÈÓibhi. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

203. KadÈ’ssu maÑ assagumbÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. ŒjÈnÊyÈva jÈtiyÈ, sindhavÈ sÊghavÈhanÈ.

204. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, illiyÈcÈpadhÈribhi. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

205. KadÈ’ssu maÑ rathasenÊ. sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.

206. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, cÈpahatthehi vammibhi. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

207. KadÈ’ssu maÑ soÓÓarathÈ2, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.


209. KadÈ’ssu maÑ sajjhurathÈ, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.


211. KadÈ’ssu maÑ assarathÈ, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyaggjÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.

212. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, cÈpahatthehi vammibhi. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. ______________________________________________________________ 1. KadÈ (SÊ, I) 2. SovaÓÓarathÈ (I, Ka)


213. KadÈ’ssu maÑ oÔÔharathÈ, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.


215. KadÈ’ssu maÑ goÓarathÈ, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.


217. KadÈ’ssu maÑ ajarathÈ, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.


219. KadÈ’ssu maÑ meÓÉarathÈ, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.


221. KadÈ’ssu maÑ migarathÈ, sannaddhÈ ussitaddhajÈ. DÊpÈ athopi veyyagghÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ.


223. KadÈ’ssu maÑ hatthÈrohÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. NÊlavammadharÈ s|rÈ, tomara~kusapÈÓino. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

224. KadÈ’ssu maÑ assÈrohÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. NÊlavammadharÈ s|rÈ, illiyÈcÈpadhÈrino. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

168 JÈtakapÈÄi

225. KadÈ’ssu maÑ rathÈrohÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. NÊlavammadharÈ s|rÈ, cÈpahatthÈ kalÈpino. YantaÑ maÑ nÈnuyisanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

226. KadÈ’ssu maÑ dhanuggahÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. NÊlavammadharÈ s|rÈ, cÈpahatthÈ kalÈpino. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

227. KadÈ’ssu maÑ rÈjaputtÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. CitravammadharÈ s|rÈ, kaÒcanÈveÄadhÈrino. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

228. KadÈ’ssu maÑ ariyagaÓÈ, vatavantÈ ala~katÈ. Haricandanalitta~gÈ, KÈsikuttamadhÈrino. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

229. KadÈ’ssu maÑ amaccagaÓÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. PÊtavammadharÈ s|rÈ, purato gacchamÈlino1. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

230. KadÈ’ssu maÑ sattasatÈ bhariyÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

231. KadÈ’ssu maÑ sattasatÈ bhariyÈ, susaÒÒÈ tanumajjhimÈ. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

232. KadÈ’ssu maÑ sattasatÈ bhariyÈ, assavÈ piyabhÈÓinÊ. YantaÑ maÑ nÈnuyissanti, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

233. KadÈ’haÑ pattaÑ gahetvÈna, muÓÉo sa~ghÈÔipÈruto. PiÓÉikÈya carissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

234. KadÈ’haÑ paÑsuk|lÈnaÑ, ujjhitÈnaÑ2 mahÈpathe. Sa~ghÈÔiÑ dhÈrayissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

235. KadÈ’haÑ sattÈhasammeghe3, ovaÔÔho allacÊvaro. PiÓÉikÈya carissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati. ______________________________________________________________ 1. GacchamÈlinÊ (SyÈ, Ka) 2. UjjhiÔÔhÈnaÑ (Ka) 3. SattÈhaÑ meghe (SÊ, SyÈ)


236. KadÈ’haÑ sabbattha gantvÈ1, rukkhÈ rukkhaÑ vanÈ vanaÑ. Anapekkho gamissÈmi2, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

237. KadÈ’haÑ giriduggesu, pahÊnabhayabheravo. Adutiyo gamissÈmi2, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

238. KadÈ’haÑ vÊÓaÑ’va rujjako3, sattatantiÑ manoramaÑ. CittaÑ ujuÑ karissÈmi, taÑ kudÈ’ssu bhavissati.

239. KadÈ’haÑ rathakÈro’va, parikantaÑ upÈhanaÑ. KÈmasaÒÒojane checchaÑ4, ye dibbe ye ca mÈnuse.

240. TÈ ca sattasatÈ bhariyÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, kasmÈ no vijahissasi.

241. TÈ ca sattasatÈ bhariyÈ, susaÒÒÈ tanumajjhimÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, kasmÈ no vijahissasi.

242. TÈ ca sattasatÈ bhariyÈ, assavÈ piyabhÈÓinÊ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, kasmÈ no vijahissasi.

243. TÈ ca sattasatÈ bhariyÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. HitvÈ sampaddavÊ5 rÈjÈ, pabbajjÈya purakkhato.

244. TÈ ca sattasatÈ bhariyÈ, susaÒÒÈ tanumajjhimÈ. HitvÈ sampaddavÊ rÈjÈ, pabbajjÈya purakkhato.

245. TÈ ca sattasatÈ bhariyÈ, assavÈ piyabhÈÓinÊ. HitvÈ sampaddavÊ rÈjÈ, pabbajjÈya purakkhato.

246. HitvÈ satapalaÑ kaÑsaÑ, sovaÓÓaÑ satarÈjikaÑ. AggahÊ mattikaÑ pattaÑ, taÑ dutiyÈbhisecanaÑ.

247. BhesmÈ6 aggisamÈ jÈlÈ, kosÈ Éayhanti bhÈgaso. RajataÑ jÈtar|paÒca, muttÈ veÄuriyÈ bah|. ______________________________________________________________ 1. SabbahaÑ ÔhÈnaÑ (SÊ), sabbaÓhaÑ gantvÈ (SyÈ), sabbÈhaÑ ÔhÈnaÑ (I),

sabbaÔÔhÈnaÑ (Ka) 2. ViharissÈmi (SÊ, I) 3. VÊÓarujjako (SyÈ), vÊÓaÑ virujjako (Ka) 4. ChetvÈ (Ka) 5. SampaddayÊ (SÊ) 6. VesmÈ (SÊ), bhiÑsÈ (I), bhÊsÈ (Ka)

170 JÈtakapÈÄi

248. MaÓayo sa~khamuttÈ ca, vatthikaÑ haricandanaÑ. AjinaÑ dantabhaÓÉaÒca, lohaÑ kÈÄÈyasaÑ bah|. Ehi rÈja nivattassu, mÈ te’taÑ vinasÈ dhanaÑ1.

249. SusukhaÑ vata jÊvÈma, yesaÑ no natthi kiÒcanaÑ. MithilÈ dayhamÈnÈya, na me kiÒci adayhatha.

250. AÔaviyo samuppannÈ, raÔÔhaÑ viddhaÑsayanti taÑ. Ehi rÈja nivattassu, mÈ raÔÔhaÑ vinasÈ idaÑ.

251. SusukhaÑ vata jÊvÈma, yesaÑ no natthi kiÒcanaÑ. RaÔÔhe vilumpamÈnamhi, na2 me kiÒci ahÊratha.

252. SusukhaÑ vata jÊvÈma, yesaÑ no natthi kiÒcanaÑ. PÊtibhakkhÈ bhavissÈma, devÈ ŒbhassarÈ yathÈ.

253. Kimhe’so mahato ghoso, kÈ nu gÈmeva kÊÄhiyÈ3. SamaÓa teva4 pucchÈma, katthe’so abhisaÔo jano.

254. MamaÑ ohÈya gacchantaÑ, etthe’so abhisaÔo jano. SÊmÈtikkamanaÑ yantaÑ, munimonassa pattiyÈ. MissaÑ nandÊhi gacchantaÑ, kiÑ jÈna’manupucchasi.

255. MÈssu tiÓÓo amaÒÒittha5, sarÊraÑ dhÈrayaÑ imaÑ. AtÊraÓeyya yamidaÑ6, bah| hi paripanthayo.

256. Ko nu me paripanthassa, mamaÑ evaÑvihÈrino. Yo neva diÔÔhe nÈdiÔÔhe, kÈmÈna’mabhipatthaye.

257. NiddÈ tandhÊ vijambhitÈ, aratÊ bhattasammado. Œvasanti sarÊraÔÔhÈ, bah| hi paripanthayo.

258. KalyÈÓaÑ vata maÑ bhavaÑ, brÈhmaÓa manusÈsati7. BrÈhmaÓa teva8 pucchÈmi, ko nu tva’masi mÈrisa.

259. NÈrado iti me nÈmaÑ9, Kassapo iti maÑ vid|. Bhoto sakÈsamÈgacchiÑ, sÈdhu sabbhi samÈgamo. ______________________________________________________________ 1. VinassÈ dhanaÑ (SyÈ, Ka) 2. MÈ (Ka) 3. GÈme kilÊliyÈ (SÊ) 4. SamaÓaÒÒeva (SÊ, I), samaÓa tveva (SyÈ) 5. AmaÒÒittho (SÊ, SyÈ, I) 6. AtÊraÓeyyamidaÑ kammaÑ (SÊ, SyÈ, I) 7. ManusÈsasi (SÊ) 8. BrÈhmaÓaÒÒeva (SÊ) 9. NÈmena (SyÈ, Ka)


260. Tassa te sabbo Ènando, vihÈro upavattatu. YaÑ |naÑ1 taÑ parip|rehi, khantiyÈ upasamena ca.

261. PasÈraya sannataÒca, unnataÒca pasÈraya2. KammaÑ vijjaÒca dhammaÒca, sakkatvÈna paribbaja.

262. Bah| hatthÊ ca asse ca, nagare janapadÈni ca. HitvÈ Janaka pabbajito, kapÈle3 rati’majjhagÈ.

263. Kacci nu te jÈnapadÈ, mittÈ’maccÈ ca ÒÈtakÈ. Dubbhi’makaÑsu Janaka, kasmÈ te’taÑ aruccatha.

264. Na MigÈjina jÈtucche4, ahaÑ kaÒci kudÈcanaÑ. Adhammena jine ÒÈtiÑ, na cÈpi ÒÈtayo mamaÑ.

265. DisvÈna lokavattantaÑ, khajjantaÑ kaddamÊkataÑ. HaÒÒare bajjhare ce’ttha, yattha sanno5 puthujjano. EtÈ’haÑ upamaÑ katvÈ, bhikkhako’smi MigÈjina.

266. Ko nu te BhagavÈ SatthÈ, kasse’taÑ vacanaÑ suci. Na hi kappaÑ vÈ vijjaÑ vÈ, paccakkhÈya rathesabha. SamaÓaÑ Èhu vattantaÑ, yathÈ dukkhassa’tikkamo.

267. Na MigÈjina jÈtucche, ahaÑ kaÒci kudÈcanaÑ. SamaÓaÑ brÈhmaÓaÑ vÈpi, sakkatvÈ anupÈvisiÑ.

268. MahatÈ cÈ’nubhÈvena, gacchanto siriyÈ jalaÑ. GÊyamÈnesu gÊtesu, vajjamÈnesu vaggusu.

269. T|riyatÈÄasa~ghuÔÔhe6, sammatÈlasamÈhite. Sa MigÈjina maddakkhiÑ, phaliÑ7 ambaÑ tirocchadaÑ. HaÒÒamÈnaÑ8 manussehi, phalakÈmehi jantubhi.

270. So kho’haÑ taÑ siriÑ hitvÈ, orohitvÈ MigÈjina. M|laÑ ambassu’pÈgacchiÑ, phalino nipphalassa ca. ______________________________________________________________ 1. Yad|naÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. PahÈraya (SyÈ, I, Ka) 3. Kapalle (SÊ, I) 4. JÈtucca (SÊ, I) 5. Satto (SÊ) 6. TuriyatÈÄitasa~ghuÔÔhe (SÊ, I) 7. PhalaÑ (SÊ, I, Ka) 8. TujjamÈnaÑ (SÊ), tudamÈnaÑ (SyÈ), taddamÈnaÑ (I), hatamÈnaÑ (Ka)

172 JÈtakapÈÄi

271. PhaliÑ1 ambaÑ hataÑ disvÈ, viddhaÑstaÑ vinaÄÊkataÑ. Athe’kaÑ2 itaraÑ ambaÑ, nÊlobhÈsaÑ manoramaÑ. 272. Evameva n|namhepi3, issare bahukaÓÔake. AmittÈ no vadhissanti, yathÈ ambo phalÊ hato. 273. Ajinamhi haÒÒate dÊpi, nÈgo dantehi haÒÒate. Dhanamhi dhanino hanti, aniketa’masanthavaÑ. PhalÊ ambo aphalo ca, te satthÈro ubho mama. 274. Sabbo jano pabyathito, rÈjÈ pabbajito iti. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. 275. AssasayitvÈ janataÑ, ÔhapayitvÈ paÔicchadaÑ. PuttaÑ rajje ÔhapetvÈna, atha pacchÈ pabbajissasi. 276. CattÈ mayÈ jÈnapadÈ, mittÈ’maccÈ ca ÒÈtakÈ. Santi puttÈ VidehÈnaÑ, DÊghÈvu raÔÔhavaÉÉhano. Te rajjaÑ kÈrayissanti, MithilÈyaÑ pajÈpati. 277. Ehi taÑ anusikkhÈmi, yaÑ vÈkyaÑ mama ruccati. RajjaÑ tuvaÑ kÈrayasi4, pÈpaÑ duccaritaÑ bahuÑ. KÈyena vÈcÈ manasÈ, yena gacchasi5 duggatiÑ. 278. Paradinnakena paraniÔÔhitena, PiÓÉena yÈpehi sa dhÊradhammo. 279. Yopi catutthe bhattakÈle na bhuÒje, AjuÔÔhamÈrÊva6 khadÈya miyye. Na tveva piÓÉaÑ luÄita anariyaÑ, Kulaputtar|po sappuriso na seve. TayidaÑ na sÈdhu tayidaÑ na suÔÔhu, SunakhucchiÔÔhakaÑ Janaka bhuÒjase tuvaÑ. ______________________________________________________________ 1. PhalaÑ (SÊ, I, Ka) 2. AthetaÑ (SÊ, I) 3. N|na amhe (SÊ, I) 4. KÈrayantÊ (SÊ, SyÈ, I) 5. GaÒchisi (SÊ, I) 6. AjaddhumÈrÊva (SÊ), ajjhuÔÔhamÈriva (SyÈ), ajaddhumÈriva(I) Ma 1. 312 piÔÔhe AÑ 3. 189 piÔÔhe ca passitabbaÑ.


280. Na cÈpi me SÊvali so abhakkho, YaÑ hoti cattaÑ gihino sunassa vÈ. Ye keci bhogÈ idha dhammaladdhÈ, Sabbo so bhakkho anavayoti1 vutto.

281. KumÈrike upaseniye, niccaÑ niggaÄamaÓÉite. KasmÈ te eko bhujo janati, Eko te na janatÊ bhujo.

282. ImasmiÑ me samaÓa hatthe, paÔimukkÈ dunÊvarÈ2. Sa~ghÈtÈ3 jÈyate saddo, dutiyasse’va sÈ gati.

283. ImasmiÑ me samaÓa hatthe, paÔimukko ekanÊvaro4. So adutiyo na janati, munibh|tova tiÔÔhati.

284. VivÈdappatto5 dutiyo, kene’ko vivadissati. Tassa te saggakÈmassa, ekatta’muparocataÑ.

285. SuÓÈsi SÊvali kathÈ6, kumÈriyÈ paveditÈ. PesiyÈ7 maÑ garahittho, dutiyasse’va sÈ gati.

286. AyaÑ dvedhÈpatho bhadde, anuciÓÓo pathÈvihi. TesaÑ tvaÑ ekaÑ gaÓhÈhi, aha’mekaÑ punÈparaÑ.

287. MÈ’vaca maÑ tvaÑ “pati me”ti, nÈ’haÑ9 “bhariyÈ”ti vÈ cuna. Imameva kathayantÈ, Th|ÓaÑ nagaru’pÈgamuÑ.

288. KoÔÔhake usukÈrassa, bhattakÈle upaÔÔhite. TatrÈ ca so usukÈro, (ekaÑ daÓÉaÑ ujuÑ kataÑ.)10 EkaÒca cakkhuÑ niggayha, jimha’mekena pekkhati.

289. EvaÑ no sÈdhu passasi, usukÈra suÓohi me. Ya’dekaÑ cakkhuÑ niggayha, jimha’mekena pekkhasi. ______________________________________________________________ 1. Anavajjoti (SÊ, I) 2. DunÊdhurÈ (SÊ, I) 3. SaÑghaÔÔÈ (SyÈ, Ka) 4. EkanÊdhuro (SÊ, I) 5. VivÈdamatto (I) 6. GÈthÈ (SÊ, SyÈ, I) 7. PessiyÈ (SÊ, I) 8. Neva (SÊ, I), mÈ ca (SyÈ, Ka) 9. MÈhaÑ (SÊ, I) 10. ( ) Natthi bah|su.

174 JÈtakapÈÄi

290. DvÊhi samaÓa cakkh|hi, visÈlaÑ viya khÈyati. AsampatvÈ paramaÑ1li~gaÑ, nu’jubhÈvÈya kappati. 291. EkaÒca cakkhuÑ niggayha, jimha’mekena pekkhato. SampatvÈ paramaÑ li~gaÑ, ujubhÈvÈya kappati. 292. VivÈdappatto2 dutiyo, kene’ko vivadissati. Tassa te saggakÈmassa, ekatta’muparocataÑ. 293. SuÓÈsi SÊvali kathÈ3, usukÈrena veditÈ. PesiyÈ maÑ garahittho, dutiyasse’va sÈ gati. 294. AyaÑ dvedhÈpatho bhadde, anuciÓÓo pathÈvihi. TesaÑ tvaÑ ekaÑ gaÓhÈhi, aha’mekaÑ punÈparaÑ. 295. MÈ’vaca maÑ tvaÑ “pati me”ti, nÈ’haÑ “bhariyÈ”ti vÈ puna. MuÒjÈ’ve’sikÈ pavÈÄhÈ, ekÈ vihara SÊvalÊti.

MahÈjanakajÈtakaÑ dutiyaÑ.

540. SuvaÓÓasÈmajÈtaka (3)

296. Ko nu maÑ usunÈ vijjhi, pamattaÑ udahÈrakaÑ4. Khattiyo brÈhmaÓo vesso, ko maÑ viddhÈ nilÊyasi. 297. Na me maÑsÈni khajjÈni, cammena’ttho na vijjati. Atha kena nu vaÓÓena, viddheyaÑ maÑ amaÒÒatha. 298. Ko vÈ tvaÑ kassa vÈ putto, kathaÑ jÈnemu taÑ mayaÑ. PuÔÔho me samma akkhÈhi, kiÑ maÑ viddhÈ nilÊyasi. 299. RÈjÈ’ha’masmi KÈsÊnaÑ PÊÄiyakkhoti maÑ vid|. LobhÈ raÔÔhaÑ pahitvÈna, miga’mesaÑ carÈma’haÑ. 300. Issatthe ca’smi kusalo, daÄhadhammoti vissuto. NÈgopi me na mucceyya, Ègato usupÈtanaÑ. ______________________________________________________________ 1. ParaÑ (SÊ, I) 2. VivÈdamatto (I) 3. GÈthÈ (SÊ, SyÈ, I) 4. HÈrikaÑ (SyÈ), hÈriyaÑ (Ka)


301. Ko vÈ tvaÑ kassa vÈ putto1, kathaÑ jÈnemu taÑ mayaÑ. Pituno attano cÈpi, nÈmagottaÑ pavedaya.

302. NesÈdaputto bhaddante, SÈmo iti maÑ ÒÈtayo. ŒmantayiÑsu jÊvantaÑ, sva’jje’vÈ’haÑ gato2 saye.

303. Viddhosmi puthusallena, savisena yathÈ migo. Sakamhi lohite rÈja, passa semi paripluto.

304. PaÔivÈmagataÑ3 sallaÑ, passa dhimhÈmi4 lohitaÑ. Œturo tyÈ’nupucchÈmi, kiÑ maÑ viddhÈ nilÊyasi.

305. Ajinamhi haÒÒate dÊpi, nÈgo dantehi haÒÒate. Atha kena nu vaÓÓena, viddheyyaÑ maÑ amaÒÒatha.

306. Migo upaÔÔhito Èsi, Ègato usupÈtanaÑ. TaÑ disvÈ ubbijÊ SÈma, tena kodho ma’mÈvisi.

307. Yato sarÈmi attÈnaÑ, yato patto’smi viÒÒutaÑ. Na maÑ migÈ uttasanti, araÒÒe sÈpadÈnipi.

308. Yato nidhiÑ parihariÑ, yato patto’smi yobbanaÑ. Na maÑ migÈ uttasanti, araÒÒe sÈpadÈnipi.

309. BhÊr| kimpurisÈ rÈja, pabbate GandhamÈdane. SammodamÈnÈ gacchÈma, pabbatÈni vanÈni ca.

310. (Na maÑ migÈ uttasanti, araÒÒe sÈpadÈnipi.)5 Atha kena nu vaÓÓena, utrÈsanti migÈ mamaÑ6.

311. Na taÑ tasa7 migo SÈma, kiÑ tÈhaÑ alikaÑ bhaÓe. KodhalobhÈbhibh|tÈ’haÑ, usuÑ te taÑ avassajiÑ8.

312. Kuto nu SÈma Ègamma, kassa vÈ pahito tuvaÑ. “UdahÈro nadiÑ gaccha”, Ègato mivasammataÑ. ______________________________________________________________ 1. TvaÑ ca kassa vÈ puttosi (SÊ, I) 2. SvÈjjeva~gato (SyÈ), svajjeva~gate (Ka) 3. PaÔicamma gataÑ (SÊ, I) 4. VihÈmhi (SÊ, I) 5. ( ) Natthi SÈ-SyÈ-I-potthakesu. 6. UtrÈse so migo mamaÑ (SÊ, I) 7. Na taddasÈ (SÊ, I) 8. AvissajiÑ (SyÈ)

176 JÈtakapÈÄi

313. AndhÈ mÈtÈpitÈ mayhaÑ, te bharÈmi brahÈvane. TesÈ’haÑ udakÈhÈro, Ègato MigasammataÑ.

314. Atthi nesaÑ usÈmattaÑ, atha sÈhassa jÊvitaÑ. Udakassa alÈbhena, maÒÒe andhÈ marissare.

315. Na me idaÑ tathÈ dukkhaÑ, labbhÈ hi pumunÈ idaÑ. YaÒca ammaÑ na passÈmi, taÑ me dukkhataraÑ ito.

316. Na me idaÑ tathÈ dukkhaÑ, labbhÈ hi pumunÈ idaÑ. YaÒca tÈtaÑ na passÈmi, taÑ me dukkhataraÑ ito.

317. SÈ n|na kapaÓÈ ammÈ, cirarattÈya rucchati1. AÉÉharatte va ratte vÈ, nadÊva avasucchati2.

318. So n|na kapaÓo tÈto, cirarattÈya rucchati1. AÉÉharatte va ratte vÈ, nadÊva avasucchati2.

319. UÔÔhÈnapÈdacariyÈya3, pÈdasambÈhanassa ca. “SÈma tÈta” vilapantÈ, hiÓÉissanti brahÈvane.

320. Idampi dutiyaÑ sallaÑ, kampeti hadayaÑ mamaÑ. YaÒca andhe na passÈmi, maÒÒe hissÈmi4 jÊvitaÑ.

321. MÈ bÈÄhaÑ paridevesi, SÈma kalyÈÓadassana. AhaÑ kammakaro hutvÈ, bharissaÑ te brahÈvane.

322. Issatthe ca’smi kusalo, daÄhadhammoti vissuto. AhaÑ kammakaro hutvÈ, bharissaÑ te brahÈvane.

323. MigÈnaÑ5 vighÈsa’manvesaÑ, vanam|laphalÈni ca. AhaÑ kammakaro hutvÈ, bharissaÑ te brahÈvane.

324. KatamaÑ taÑ vanaÑ SÈma, yattha mÈtÈpitÈ tava. AhaÑ te tathÈ bharissaÑ, yathÈ te abharÊ tuvaÑ. ______________________________________________________________ 1. Ruccati (Ka) 2. Avasussati (SyÈ) 3. PÈricariyÈya (SÊ, I) 4. YaÒca hessÈmi (SÊ, I), taÑ me hissÈmi (Ka) 5. MagÈnaÑ (Ka)


325. AyaÑ ekapadÊ rÈja, yo’yaÑ ussÊsake mama. Ito gantvÈ aÉÉhakosaÑ, tattha nesaÑ agÈrakaÑ. Yattha mÈtÈpitÈ mayhaÑ, te bharassu ito gato.

326. Namo te KÈsirÈja’tthu, namo te KÈsivaÉÉhana. AndhÈ mÈtÈpitÈ mayhaÑ, te bharassu brahÈvane.

327. AÒjaliÑ te paggaÓhÈmi, KÈsirÈja nama’tthu te. MÈtaraÑ pitaraÑ mayhaÑ, vutto vajjÈsi vandanaÑ.

328. IdaÑ vatvÈna so SÈmo, yuvÈ kalyÈÓadassano. Mucchito visavegena, visaÒÒÊ samapajjatha.

329. Sa rÈjÈ paridevesi, bahuÑ kÈruÒÒasaÒhitaÑ. AjarÈmaro’haÑ ÈsiÑ, ajjetaÑ ÒÈmi1 no pure. SÈmaÑ kÈla~kataÑ disvÈ, “natthi maccussa nÈgamo”.

330. Yassu maÑ paÔimanteti, savisena samappito. Svajja evaÑ gate kÈle, na kiÒci mabhibhÈsati.

331. NirayaÑ n|na gacchÈmi, ettha me natthi saÑsayo. TadÈ hi pakataÑ pÈpaÑ, cirarattÈya kibbisaÑ.

332. Bhavanti tassa vattÈro, gÈme kibbisakÈrako. AraÒÒe nimmanussamhi, ko maÑ vatthu’marahati.

333. SÈrayanti hi kammÈni, gÈme saÑgaccha mÈÓavÈ. AraÒÒe nimmanussamhi, ko nu maÑ sÈrayissati.

334. SÈ devatÈ antarahitÈ, pabbate GandhamÈdane. RaÒÒova anukampÈya, imÈ gÈthÈ abhÈsatha.

335. ŒguÑ kira mahÈrÈja, akari2 kamma dukkaÔaÑ. Ad|sakÈ pitÈputtÈ, tayo ek|sunÈ hatÈ.

336. Ehi taÑ anusikkhÈmi, yathÈ te sugatÊ siyÈ. Dhammenu’ndhe vane posa, maÒÒe’haÑ sugatÊ tayÈ. ______________________________________________________________ 1. AjjataÒÒÈmi (Ka) 2. AkarÈ (SÊ)

178 JÈtakapÈÄi

337. Sa rÈjÈ paridevitvÈ, bahuÑ kÈruÒÒasaÒhitaÑ. UdakakumbhamÈdÈya, pakkÈmi dakkhiÓÈmukho.

338. Kassa nu eso padasaddo, manussasseva Ègato. Ne’so SÈmassa nigghoso, ko nu tva’masi mÈrisa.

339. SantaÑ hi SÈmo vajati, santaÑ pÈdÈni neyati1. Ne’so SÈmassa nigghoso, ko nu tva’masi mÈrisa.

340. RÈjÈ’ha’masmi KÈsÊnaÑ, PÊÄiyakkhoti maÑ vid|. LobhÈ raÔÔhaÑ pahitvÈna, miga’mesaÑ carÈma’haÑ.

341. Issatthe ca’smi kusalo, daÄhadhammoti vissuto. NÈgopi me na mucceyya, Ègato usupÈtanaÑ.

342. SvÈgataÑ te mahÈrÈja, atho te adurÈgataÑ. Issaro’si anuppatto, yaÑ idha’tthi pavedaya.

343. TindukÈni piyÈlÈni, madhuke kÈsumÈriyo. PhalÈni khuddakappÈni, bhuÒja rÈja varaÑ varaÑ.

344. Idampi pÈnÊyaÑ sÊtaÑ, ÈbhataÑ girigabbharÈ. Tato piva mahÈrÈja, sace tvaÑ abhika~khasi.

345. NÈ’laÑ andhÈ vane daÔÔhuÑ, ko nu vo phala’mÈhari. Anandhasseva’yaÑ sammÈ, nivÈpo mayha khÈyati.

346. Daharo yuvÈ nÈtibrahÈ, SÈmo kalyÈÓadassano. DÊgha’ssa kesÈ asitÈ, atho s|nagga2 vellitÈ.

347. So have phala’mÈharitvÈ, ito ÈdÈya3 kamaÓÉaluÑ. NadiÑ gato udahÈro, maÒÒe na d|ra’mÈgato.

348. AhaÑ taÑ avadhiÑ SÈmaÑ, yo tuyhaÑ paricÈrako. YaÑ kumÈraÑ pavedetha, SÈmaÑ kalyÈÓadassanaÑ.

349. DÊgha’ssa kesÈ asitÈ, atho s|naggavellitÈ. Tesu lohitalittesu, seti SÈmo mayÈ hato. ______________________________________________________________ 1. ©attati (SÊ) 2. Sonagga (Ka) 3. ŒdÈ (SÊ, I)


350. Kena Duk|la mantesi, “hato SÈmo”ti vÈdinÈ. “Hato SÈmo”ti sutvÈna, hadayaÑ me pavedhati.

351. Assatthasseva taruÓaÑ, pavÈÄaÑ mÈluteritaÑ. “Hato SÈmo”ti sutvÈna, hadayaÑ me pavedhati.

352. PÈrike KÈsirÈjÈ’yaÑ, so SÈmaÑ Migasammate. KodhasÈ usunÈ vijjhi, tassa mÈ pÈpamicchimhÈ.

353. KicchÈ laddho piyo putto, yo andhe abharÊ vane. TaÑ ekaputtaÑ ghÈtimhi, kathaÑ cittaÑ na kopaye.

354. KicchÈ laddho piyo putto, yo andhe abharÊ vane. TaÑ ekaputtaÑ ghÈtimhi, akkodhaÑ Èhu paÓÉitÈ.

355. MÈ baÄhaÑ paridevetha, “hato SÈmo”ti vÈdinÈ. AhaÑ kammakaro hutvÈ, bharissÈmi brahÈvane.

356. Issatthe ca’smi kusalo, daÄhadhammoti vissuto. AhaÑ kammakaro hutvÈ, bharissÈmi brahÈvane.

357. MigÈnaÑ vighÈsa’manvesaÑ, vanam|laphalÈni ca. AhaÑ kammakaro hutvÈ, bharissÈmi brahÈvane.

358. Ne’sa dhammo mahÈrÈja, ne’taÑ amhesu kappati. RÈjÈ tva’masi amhÈkaÑ, pÈde vandÈma te mayaÑ.

359. DhammaÑ nesÈdÈ bhaÓatha, katÈ apacitÊ tayÈ. PitÈ tva’masi1 amhÈkaÑ, mÈtÈ tva’masi1 PÈrike.

360. Namo te KÈsirÈja’tthu, namo te KÈsivaÉÉhana. AÒjaliÑ te paggaÓhÈma, yÈva SÈmÈ’nupÈpaya.

361. Tassa pÈde samajjantÈ2, mukhaÒca bhujadassanaÑ. SaÑsumbhamÈnÈ attÈnaÑ, kÈla’mÈgamayÈmase.

362. BrahÈ vÈÄamigÈkiÓÓaÑ, ÈkÈsantaÑ va dissati. Yattha SÈmo hato seti, candova patito chamÈ. ______________________________________________________________ 1. Tvamahi (?) 2. PavaÔÔantÈ (I)

180 JÈtakapÈÄi

363. BrahÈ vÈÄamigÈkiÓÓaÑ, ÈkÈsantaÑva dissati. Yattha SÈmo hato seti, s|riyova patito chamÈ.

364. BrahÈ vÈÄamigÈkiÓÓaÑ, ÈkÈsantaÑva dissati. Yattha SÈmo hato seti, paÑsunÈ patikunthito1.

365. BrahÈ vÈÄamigÈkiÓÓaÑ, ÈkÈsantaÑva dissati. Yattha SÈmo hato seti, idheva vasatha’ssame.

366. Yadi tattha sahassÈni, satÈni niyutÈni2 ca. Neva’mhÈkaÑ bhayaÑ koci, vane vÈÄesu vijjati.

367. Tato andhÈna’mÈdÈya, KÈsirÈjÈ brahÈvane. Hatthe gahetvÈ pakkÈmi, yattha SÈmo hato ahu.

368. DisvÈna patitaÑ SÈmaÑ, puttakaÑ paÑsukunthitaÑ. ApaviddhaÑ brahÈraÒÒe, candaÑva patitaÑ chamÈ.

369. DisvÈna patitaÑ SÈmaÑ, puttakaÑ paÑsukunthitaÑ. ApaviddhaÑ brahÈraÒÒe, s|riyaÑva patitaÑ chamÈ.

370. DisvÈna patitaÑ SÈmaÑ, puttakaÑ paÑsukunthitaÑ. ApaviddhaÑ brahÈraÒÒe, kal|naÑ3 paridevayuÑ.

371. DisvÈna patitaÑ SÈmaÑ, puttakaÑ paÑsukunthitaÑ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, “adhammo kira bho” iti.

372. BÈÄhaÑ kho tvaÑ pamatto’si, SÈma kalyÈÓadassana. Yo ajjevaÑ4 gate kÈle, na kiÒci mabhibhÈsasi.

373. BÈÄhaÑ kho tvaÑ paditto’si, SÈma kalyÈÓadassana. Yo ajjevaÑ gate kÈle, na kiÒci mabhibhÈsasi.

374. BÈÄhaÑ kho tvaÑ pakuddho’si, SÈma kalyÈÓadassana. Yo ajjevaÑ gate kÈle, na kiÒci mabhibhÈsasi.

375. BÈÄhaÑ kho tvaÑ pasutto’si, SÈma kalyÈÓadassana. Yo ajjevaÑ gate kÈle, na kiÒci mabhibhÈsasi. ______________________________________________________________ 1. KuÓÔhito (SÊ, SyÈ, I) evamuparipi. 2. NahutÈni (SÊ, SyÈ, I) 3. KaruÓaÑ (SÊ, I) 4. SvajjevaÑ (Ka) evamuparipi.


376. BÈÄhaÑ kho tvaÑ vimano’si, SÈma kalyÈÓadassana. Yo ajjevaÑ gate kÈle, na kiÒci mabhibhÈsasi.

377. JaÔaÑ valinaÑ paÑsugataÑ1, ko dÈni saÓÔhapessati2. SÈmo ayaÑ kÈla~kato, andhÈnaÑ paricÈrako.

378. Ko me sammajja’mÈdÈya3, sammajjissati assamaÑ. SÈmo ayaÑ kÈla~kato, andhÈnaÑ paricÈrako.

379. Ko dÈni nhÈpayissati, sÊtenu’Óhodakena ca. SÈmo ayaÑ kÈla~kato, andhÈnaÑ paricÈrako.

380. Ko dÈni bhojayissati, vanam|laphalÈni ca. SÈmo ayaÑ kÈla~kato, andhÈnaÑ paricÈrako.

381. DisvÈna patitaÑ SÈmaÑ, puttakaÑ paÑsukunthitaÑ. AÔÔitÈ puttasokena, mÈtÈ saccaÑ abhÈsatha.

382. Yena saccena’yaÑ SÈmo, dhammacÈrÊ pure ahu. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

383. Yena saccena’yaÑ SÈmo, brahmacÈrÊ pure ahu. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

384. Yena saccena’yaÑ SÈmo, saccavÈdÊ pure ahu. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

385. Yena saccena’yaÑ SÈmo, mÈtÈpettibharo4 ahu. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

386. Yena saccena’yaÑ SÈmo, kule jeÔÔhÈpacÈyiko. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

387. Yena saccena’yaÑ SÈmo, pÈÓÈ piyataro mama. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu. ______________________________________________________________ 1. Pa~kagataÑ (SÊ, I) 2. Santhapessati (Ka) 3. Ce sammajjanÈdÈya (SÊ), no sammajjanÈdÈya (SyÈ), me sammajjanÈdÈya (I) 4. MÈtÈpetibharo (SyÈ), mÈtÈpittibharo (Ka)

182 JÈtakapÈÄi

388. YaÑ kiÒcitthi1 kataÑ puÒÒaÑ, mayhaÒceva pitucca te. Sabbena tena kusalena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

389. DisvÈna patitaÑ SÈmaÑ, puttakaÑ paÑsukunthitaÑ. AÔÔito puttasokena, pitÈ saccaÑ abhÈsatha.

390. Yena saccena’yaÑ SÈmo, dhammacÈrÊ pure ahu. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

391. Yena saccena’yaÑ SÈmo, brahmacÈrÊ pure ahu. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

392. Yena saccena’yaÑ SÈmo, saccavÈdÊ pure ahu. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

393. Yena saccena’yaÑ SÈmo, mÈtÈpettibharo ahu. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

394. Yena saccena’yaÑ SÈmo, kule jeÔÔhÈpacÈyiko. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

395. Yena saccena’yaÑ SÈmo, pÈÓÈ piyataro mama. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

396. YaÑ kiÒcitthi1 kataÑ puÒÒaÑ, mayhaÒceva mÈtucca te. Sabbena tena kusalena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

397. SÈ devatÈ antarahitÈ, pabbate GandhamÈdane. SÈmassa anukampÈya, imaÑ saccaÑ abhÈsatha.

398. PabbatyÈ’haÑ GandhamÈdane, cirarattanivÈsinÊ2. Na me piyataro koci, aÒÒo SÈmena3 vijjati. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu.

399. Sabbe vanÈ gandhamayÈ, pabbate GandhamÈdane. Etena saccavajjena, visaÑ SÈmassa haÒÒatu. ______________________________________________________________ 1. KiÒcatthi (SÊ, I) 2. CiraÑ rattaÑ nivÈsinÊ (SyÈ) 3. SÈmÈ na (SÊ, I)


400. TesaÑ lÈlappamÈnÈnaÑ, bahuÑ kÈruÒÒasaÒhitaÑ. KhippaÑ SÈmo samuÔÔhÈsi, yuvÈ kalyÈÓadassano.

401. SÈmo’ha’masmi bhaddaÑ vo1, sotthinÈ’mhi samuÔÔhito. MÈ bÈÄhaÑ paridevetha, maÒjunÈ’bhivadetha maÑ.

402. SvÈgataÑ te mahÈrÈja, atho te adurÈgataÑ. Issaro’si anuppatto, yaÑ idhatthi pavedaya.

403. TindukÈni piyÈlÈni, madhuke kÈsumÈriyo. PhalÈni khuddakappÈni, bhuÒja rÈja varaÑ varaÑ.

404. Atthi me pÈnÊyaÑ sÊtaÑ, ÈbhataÑ girigabbharÈ. Tato piva mahÈrÈja, sace tvaÑ abhika~khasi.

405. SammuyhÈmi pamuyhÈmi, sabbÈ muyhanti me disÈ. PetaÑ taÑ SÈma maddakkhiÑ, ko nu tvaÑ SÈma jÊvasi.

406. Api jÊvaÑ mahÈrÈja, purisaÑ gÈÄhavedanaÑ. UpanÊtamanasa~kappaÑ, jÊvantaÑ maÒÒate mataÑ.

407. Api jÊvaÑ mahÈrÈja, purisaÑ gÈÄhavedanaÑ. TaÑ nirodhagataÑ santaÑ, jÊvantaÑ maÒÒate mataÑ.

408. Yo mÈtaraÑ pitaraÑ vÈ, macco dhammena posati. DevÈpi naÑ tikicchanti, mÈtÈpettibharaÑ naraÑ.

409. Yo mÈtaraÑ pitaraÑ vÈ, macco dhammena posati. Idheva naÑ pasaÑsanti, pecca sagge pamodati.

410. Esa bhiyyo pamuyhÈmi, sabbÈ muyhanti me disÈ. SaraÓaÑ taÑ SÈma gacchÈmi2, tvaÒca me saraÓaÑ bhava.


412. DhammaÑ cara mahÈrÈja, puttadÈresu khattiya. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi. ______________________________________________________________ 1. Bhaddante (Ka) 2. SaraÓaÑ SÈma gacchÈmi (SyÈ, Ka)

184 JÈtakapÈÄi

413. DhammaÑ cara mahÈrÈja, mittÈmaccesu khattiya. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

414. DhammaÑ cara mahÈrÈja, vÈhanesu balesu ca. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

415. DhammaÑ cara mahÈrÈja, gÈmesu nigamesu ca. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

416. DhammaÑ cara mahÈrÈja, raÔÔhesu janapadesu ca. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

417. DhammaÑ cara mahÈrÈja, samaÓabrÈhmaÓesu ca. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

418. DhammaÑ cara mahÈrÈja, migapakkhÊsu khattiya. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

419. DhammaÑ cara mahÈrÈja, dhammo ciÓÓo sukhÈvaho. Idha dhammaÑ caritvÈna, rÈja saggaÑ gamissasi.

420. DhammaÑ cara mahÈrÈja, sa-indÈ devÈ sabrahmakÈ. SuciÓÓena divaÑ pattÈ, mÈ dhammaÑ rÈja pÈmadoti.

SuvaÓÓasÈmajÈtakaÑ1 tatiyaÑ.

541. NimijÈtaka (4)

421. AccheraÑ vata lokasmiÑ, uppajjanti vicakkhaÓÈ. YadÈ ahu NimirÈjÈ, paÓÉito kusalatthiko.

422. RÈjÈ sabbavidehÈnaÑ, adÈ dÈnaÑ Arindamo. Tassa taÑ dadato dÈnaÑ, sa~kappo udapajjatha. DÈnaÑ vÈ brahmacariyaÑ vÈ, katamaÑ su mahapphalaÑ.

423. Tassa sa~kappa’maÒÒÈya, MaghavÈ devakuÒjaro. Sahassanetto pÈturahu, vaÓÓena vihanaÑ2 tamaÑ. ______________________________________________________________ 1. SÈmajÈtakaÑ (SÊ, I) 2. NihanaÑ (SÊ, I), vihataÑ (SyÈ, Ka)


424. SalomahaÔÔho manujindo, VÈsavaÑ avacÈ Nimi. DevatÈ nu’si gandhabbo, adu Sakko Purindado.

425. Na ca me tÈdiso vaÓÓo, diÔÔho vÈ yadi vÈ suto. 1 Œcikkha me tvaÑ bhaddante, kathaÑ jÈnemu taÑ mayaÑ1.

426. SalomahaÔÔhaÑ ÒatvÈna, VÈsavo avacÈ NimiÑ. “Sakkoha’masmi Devindo, Ègato’smi tavantike. AlomahaÔÔho manujinda, puccha paÒhaÑ ya’micchasi”.

427. So ca tena katokÈso, VÈsavaÑ avacÈ Nimi. PucchÈmi taÑ mahÈrÈja2, sabbabh|tÈna’missara. “DÈnaÑ vÈ brahmacariyaÑ vÈ, katamaÑ su mahapphalaÑ”.

428. So puÔÔho naradevena, VÈsavo avacÈ NimiÑ. VipÈkaÑ brahmacariyassa, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato.

429. HÊnena brahmacariyena, khattiye upapajjati. Majjhimena ca devattaÑ, uttamena visujjhati.

430. Na he’te sulabhÈ kÈyÈ, yÈcayogena kenaci. Ye kÈye upapajjanti, anÈgÈrÈ tapassino.

431. DudÊpo3 SÈgaro Selo, Mujakindo4 BhagÊraso. Usindaro5 Kassapo ca6, Asako ca Puthujjano.

432. Ete caÒÒe ca rÈjÈno, khattiyÈ brÈhmaÓÈ bah|. PuthuyaÒÒaÑ yajitvÈna, petatthÑ7 nÈtivattisuÑ.

433. Atha yÊme8 avattiÑsu, anÈgÈrÈ tapassino. Satti’sayo YÈmahanu, SomayÈmo9 Manojavo.

434. Samuddo MÈgho Bharato ca, isi KÈlapurakkhato10. A~gÊraso Kassapo ca, Kisavaccho Akatti11 ca. ______________________________________________________________ 1-1. Natthi SÊ-I-potthakesu. 2. MahÈbÈhu (SÊ, I), devarÈja (Ka) 3. Dutipo (Ka) 4. Mucalindo (SÊ, SyÈ, I), Mujakinto (Ka) 5. UsÊnaro (SÊ, I) 6. AÔÔhako ca (SÊ, I), atthako ca (SyÈ) 7. PetaÑ te (SÊ, I) 8. AddhÈ ime (SÊ, I), addhÈyime (SyÈ) 9. SomayÈgo (SÊ, SyÈ, I) 10. KÈlikarikkhiyo (SÊ, I) 11. Akitti (SÊ, I), akanti (SyÈ)

186 JÈtakapÈÄi

435. Uttarena nadÊ SÊdÈ, gambhÊrÈ duratikkamÈ. NaÄaggivaÓÓÈ jotanti, sadÈ kaÒcanapabbatÈ.

436. Par|ÄhakacchÈ tagarÈ, r|ÄhakacchÈ vanÈ nagÈ. TatrÈ’suÑ dasasahassÈ, porÈÓÈ isayo pure.

437. AhaÑ seÔÔho’smi dÈnena, saÑyamena damena ca. AnuttaraÑ vataÑ katvÈ, pakiracÈrÊ samÈhite.

438. JÈtimantaÑ ajaccaÒca, ahaÑ ujugataÑ naraÑ. AtivelaÑ namassissaÑ, kammabandh| hi mÈÓavÈ1.

439. Sabbe vaÓÓÈ adhammaÔÔhÈ, patanti nirayaÑ adho. Sabbe vaÓÓÈ visujjhanti, caritvÈ dhamma’muttamaÑ.

440. IdaÑ vatvÈna MaghavÈ, devarÈjÈ Sujampati. Vedeha’manusÈsitvÈ, saggakÈyaÑ apakkami.

441. ImaÑ bhonto nisÈmetha, yÈvante’ttha samÈgatÈ. DhimmikÈnaÑ manussÈnaÑ, vaÓÓaÑ uccÈvacaÑ bahuÑ.

442. YathÈ ayaÑ NimirÈjÈ, paÓÉito kusalatthiko. RÈjÈ sabbavidehÈnaÑ, adÈ dÈnaÑ Arindamo.

443. Tassa taÑ dadato dÈnaÑ, sa~kappo udapajjatha. “DÈnaÑ vÈ brÈhmacariyaÑ vÈ, katamaÑ su mahapphalaÑ”.

444. Abbhuto vata lokasmiÑ, uppajji lomahaÑsano. Dibbo ratho pÈturahu, Vedehassa yasassino.

445. Devaputto mahiddhiko, MÈtali devasÈrathi. Nimantayittha rÈjÈnaÑ, VedehaÑ MithilaggahaÑ.

446. “Ehi’maÑ rathamÈruyha, rÈjaseÔÔha disampati. DevÈ dassanakÈmÈ te, TÈvatiÑsÈ sa-indakÈ. SaramÈnÈ hi te devÈ, SudhammÈyaÑ samacchare”. ______________________________________________________________ 1. MÈtiyÈ (SÊ, I)


447. Tato rÈjÈ taramÈno, Vedeho Mithilaggaho. ŒsanÈ vuÔÔhahitvÈna, pamukho ratha’mÈruhi. 448. Abhir|ÄhaÑ rathaÑ dibbaÑ, MÈtali eta’dabravi. “Kena taÑ Nemi maggena, rÈjaseÔÔha disampati. Yena vÈ pÈpakammantÈ, puÒÒakammÈ ca ye narÈ”. 449. Ubhayeneva maÑ nehi, MÈtali devasÈrathi. Yena vÈ pÈpakammantÈ, puÒÒakammÈ ca ye narÈ. 450. Kena taÑ paÔhamaÑ Nemi, rÈjaseÔÔha disampati. Yena vÈ pÈpakammantÈ, puÒÒakammÈ ca ye narÈ. 451. Niraye1 tÈva passÈmi, ÈvÈse2 pÈpakamminaÑ. ®hÈnÈni luddakammÈnaÑ, dussÊlÈnaÒca yÈ gati. 452. Dassesi MÈtali raÒÒo, duggaÑ vetaraÓiÑ nadiÑ. KuthitaÑ khÈrasaÑyuttaÑ, tattaÑ aggisikh|pamaÑ3. 453. NimÊ have MÈtalimajjhabhÈsatha4, DisvÈ janaÑ patamÈnaÑ vidugge. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ vetaraÓiÑ patanti. 454. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 455. Ye dubbale balavantÈ jÊvaloke, HiÑsanti rosanti supÈpadhammÈ. Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ, Te’me janÈ vetaraÓiÑ patanti. ______________________________________________________________ 1. NiriyaÑ (SyÈ, Ka) 2. ŒvÈsaÑ (SyÈ, Ka) 3. AggisamodakaÑ (Ka) 4. MÈtalimajjhabhÈsi (SyÈ)

188 JÈtakapÈÄi

456. SÈmÈ ca soÓÈ sabalÈ ca gijjhÈ, KÈkolasa~ghÈ adanti1 bheravÈ. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me jane kÈkolasa~ghÈ adanti. 457. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 458. Ye keci’me maccharino kadariyÈ, ParibhÈsakÈ samaÓabrÈhmaÓÈnaÑ. HiÑsanti rosanti supÈpadhammÈ, Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ. Te’me jane kÈkolasa~ghÈ adanti. 459. Sajotibh|tÈ pathaviÑ kamanti, Tattehi khandhehi ca pothayanti. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ khandhahatÈ sayanti. 460. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 461. Ye jÊvalokasmi supÈpadhammino, NaraÒca nÈriÒca apÈpadhammaÑ. HiÑsanti rosanti supÈpadhammÈ2, Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ. Te’me janÈ khandhahatÈ sayanti. ______________________________________________________________ 1. Adenti (SÊ, SyÈ, I) evamuparipi. 2. SupÈpadhammino (Ka)


462. A~gÈrakÈsuÑ apare phuÓanti1, NarÈ rudantÈ paridaÉÉhagattÈ. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ a~gÈrakÈsuÑ phuÓanti. 463. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 464. Ye keci p|gÈya dhanassa2 hetu, SakkhiÑ karitvÈ iÓaÑ jÈpayanti. Te jÈpayitvÈ janataÑ janinda, Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ. Te’me janÈ a~gÈrakÈsuÑ phuÓanti. 465. Sajotibh|tÈ jalitÈ padittÈ, Padissati mahatÊ lohakumbhÊ. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ. Ye’me janÈ avaÑsirÈ LohakumbhiÑ patanti. 466. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 467. Ye sÊlavantaÑ3 samaÓa brÈhmaÓaÑ vÈ, HiÑsanti rosanti supÈpadhammÈ. Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ, Te’me janÈ avaÑsirÈ LohakumbhiÑ patanti. ______________________________________________________________ 1. Thunanti (SÊ, SyÈ), phunanti (I) 2. P|gÈyatanassa (SÊ, I) 3. SÊlavaÑ (I)

190 JÈtakapÈÄi

468. LuÒcanti gÊvaÑ atha veÔhayitvÈ1, UÓhodakasmiÑ pakiledayitvÈ2. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ luttasirÈ sayanti. 469. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 470. Ye jÊvalokasmi supÈpadhammino, PakkhÊ gahetvÈna viheÔhayanti te. ViheÔhayitvÈ sakuÓaÑ janinda, Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ. Te’me janÈ luttasirÈ sayanti. 471. Pah|tatoyÈ anigÈdhak|lÈ3, NadÊ ayaÑ sandati suppatitthÈ. GhammÈbhitattÈ manujÈ pivanti, PÊtaÒca4 tesaÑ bhusa hoti pÈni. 472. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, PÊtaÒca tesaÑ bhusa hoti pÈni. 473. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 474. Ye suddhadhaÒÒaÑ palÈsena missaÑ, AsuddhakammÈ kayino dadanti. GhammÈbhitattÈna pipÈsitÈnaÑ, PÊtaÒca tesaÑ bhusa hoti pÈni. ______________________________________________________________ 1. AviveÔhayitvÈ (Ka) 2. PakilotayitvÈ (SyÈ, Ka) 3. AnikhÈtak|lÈ (SÊ, SyÈ, I) 4. PivataÑ ca (SÊ, SyÈ, I, Ka)


475. Us|hi sattÊhi ca tomarehi, DubhayÈni passÈni tudanti kandataÑ. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ sattihatÈ sayanti. 476. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 477. Ye jÊvalokasmi asÈdhukammino, AdinnamÈdÈya karonti jÊvikaÑ. DhaÒÒaÑ dhanaÑ rajataÑ jÈtar|paÑ, AjeÄakaÒcÈpi pasuÑ mahiÑsaÑ1. Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ, Te’me janÈ sattihatÈ sayanti. 478. GÊvÈya baddhÈ kissa ime pune’ke, AÒÒe vikantÈ2 bilakatÈ sayanti3. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ bilakatÈ sayanti. 479. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 480. OrabbhikÈ s|karikÈ ca macchikÈ, PasuÑ mahiÑsaÒca ajeÄakaÒca. HantvÈna s|nesu pasÈrayiÑsu, Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ. Te’me janÈ bilakatÈ sayanti. ______________________________________________________________ 1. MahÊsaÑ (SÊ, I) 2. VikattÈ (SÊ, I) 3. Puneke (SÊ, I)

192 JÈtakapÈÄi

481. Rahado ayaÑ muttakarÊsap|ro, Duggandhar|po asuci p|ti vÈti. KhudÈparetÈ manujÈ adanti, BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ. PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi, Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ. Ye’me janÈ muttakarÊsabhakkhÈ. 482. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 483. Ye keci’me kÈraÓikÈ virosakÈ, ParesaÑ hiÑsÈya sadÈ niviÔÔhÈ. Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ, Mittadduno mÊÄha’madanti bÈlÈ. 484. Rahado ayaÑ lohitapubbap|ro, Duggandhar|po asuci p|ti vÈti. GhammÈbhitattÈ manujÈ pivanti, BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ. PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi, Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ. Ye’me janÈ lohitapubbabhakkhÈ. 485. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 486. Ye mÈtaraÑ vÈ pitaraÑ vÈ jÊvaloke1, PÈrÈjikÈ arahante hananti. Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ, Te’me janÈ lohitapubbabhakkhÈ. ______________________________________________________________ 1. PitaraÑ va jÊvaloke (SÊ), pitaraÑ va loke (I)


487. JivhaÑ ca passa baÄisena viddhaÑ, VihataÑ yathÈ sa~kusatena cammaÑ. Phandanti macchÈva thalamhi khittÈ, MuÒcanti kheÄaÑ rudamÈnÈ ki’mete. 488. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ va~kaghastÈ sayanti. 489. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 490. Ye keci sandhÈnagatÈ1 manussÈ, Agghena agghaÑ kayaÑ hÈpayanti. KuÔena kuÔaÑ dhanalobhahetu, ChannaÑ yathÈ vÈricaraÑ vadhÈya. 491. Na hi kuÔakÈrissa bhavanti tÈÓÈ, Sakehi kammehi purakkhatassa. Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ, Te’me janÈ va~kaghastÈ sayanti. 492. NÈrÊ imÈ samparibhinnagattÈ, Paggayha kandanti bhuje dujaccÈ. SammakkhitÈ2 lohitapubbalittÈ, GÈvo yathÈ ÈghÈtane vikantÈ. TÈ bh|mibhÈgasmiÑ sadÈ nikhÈtÈ, KhandhÈ’tivattanti sajotibh|tÈ. 493. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. ImÈ nu nÈriyo ki’makaÑsu pÈpaÑ, YÈ bh|mibhÈgasmiÑ sadÈ nikhÈtÈ. KhandhÈ’tivattanti sajotibh|tÈ. ______________________________________________________________ 1. SantÈnagatÈ (SÊ, I), saÓÔhÈnagatÈ (SyÈ) 2. SamakkhitÈ (SyÈ), samakkhitÈ (Ka)

194 JÈtakapÈÄi

494. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 495. KolitthiyÈyo1 idha jÊvaloke, AsuddhakammÈ asataÑ acÈruÑ. TÈ dittar|pÈ2 pati vippahÈya, AÒÒaÑ acÈruÑ ratikhiÉÉahetu. TÈ jivalokasmiÑ ramÈpayitvÈ, KhandhÈ’tivattanti sajotibh|tÈ. 496. PÈde gahetvÈ kissa ime pune’ke, AvaÑsirÈ narake pÈtayanti. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ avaÑsirÈ narake pÈtayanti. 497. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 498. Ye jÊvalokasmi asÈdhukammino, Parassa dÈrÈni atikkamanti. Te tÈdisÈ uttamabhaÓÉathenÈ, Te’me janÈ avaÑsirÈ narake pÈtayanti. 499. Te vassap|gÈni bah|ni tattha, Nirayesu dukkhaÑ vedanaÑ vedayanti. Na hi pÈpakÈrissa3 bhavanti tÈÓÈ, Sakehi kammehi purakkhatassa. Te luddakammÈ pasavetva pÈpaÑ, Te’me janÈ avaÑsirÈ narake pÈtayanti. ______________________________________________________________ 1. KoliniyÈyo (SÊ, I) 2. Dhuttar|pÈ (Ka) 3. K|ÔakÈrissa (Ka)


500. UccÈvacÈ’me vividhÈ upakkamÈ, Nirayesu dissanti sughorar|pÈ. BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu pÈpaÑ, Ye’me janÈ adhimattÈ dukkhÈ tibbÈ. KharÈ kaÔukÈ vedanÈ vedayanti. 501. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ pÈpakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 502. Ye jÊvalokasmi supÈpadiÔÔhino, VissÈsakammÈni karonti mohÈ. ParaÒca diÔÔhÊsu samÈdapenti, Te pÈpadiÔÔhiÑ1 pasavetva pÈpaÑ. Te’me janÈ adhimattÈ dukkhÈ tibbÈ, KharÈ kaÔukÈ vedanÈ vedayanti. 503. ViditÈni te mahÈrÈja, ÈvÈsaÑ pÈpakamminaÑ. ®hÈnÈni luddakammÈnaÑ, dussÊlÈnaÒca yÈ gati. UyyÈhi dÈni rÈjÊsi, devarÈjassa santike. 504. PaÒcath|paÑ dissati’daÑ vimÈnaÑ, MÈlÈpiÄandhÈ sayanassa majjhe. Tattha’cchati nÈrÊ mahÈnubhÈvÈ, UccÈvacaÑ iddhi vikubbamÈnÈ. 505. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. AyaÑ nu nÈrÊ ki’makÈsi sÈdhuÑ, YÈ modati saggapattÈ vimÈne. 506. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. ______________________________________________________________ 1. PÈpadiÔÔhÊ (SÊ, SyÈ), pÈpadiÔÔhÊsu (I)

196 JÈtakapÈÄi

507. Yadi te sutÈ BÊraÓÊ jÊvaloke, ŒmÈyadÈsÊ ahu brÈhmaÓassa. SÈ pattakÈle1 atithiÑ viditvÈ, MÈtÈ’va puttaÑ saki’mÈbhinandÊ. SaÑyamÈ saÑvibhÈgÈ ca, sÈ vimÈnasmi modati. 508. DaddallamÈnÈ Èbhenti2, vimÈnÈ satta nimmitÈ. Tattha yakkho mahiddhiko, sabbÈbharaÓabh|sito. SamantÈ anupariyÈti, nÈrÊgaÓapurakkhato. 509. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. AyaÑ nu macco ki’makÈsi sÈdhuÑ, Yo modati saggapatto vimÈne. 510. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. vipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 511. SoÓadinno gahapati, esa dÈnapatÊ ahu. Esa pabbajitu’ddissa, vihÈre satta kÈrayi. 512. SakkaccaÑ te upaÔÔhÈsi, bhikkhavo tattha vÈsike. AcchÈdanaÒca bhattaÒca, senÈsanaÑ padÊpiyaÑ. AdÈsi ujubh|tesu, vippasannena cetasÈ. 513. CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ, yÈ ca3 pakkhassa aÔÔhamÊ4. PÈÔihÈriyapakkhaÒca, aÔÔha~gasusamÈhitaÑ. 514. UposathaÑ upavasÊ, sadÈ sÊlesu saÑvuto. SaÑyamÈ saÑvibhÈgÈ ca, so vimÈnasmi modati. 515. PabhÈsati midaÑ byamhaÑ, phalikÈsu sunimmitaÑ. NÈrÊvaragaÓÈkiÓÓaÑ, k|ÔÈgÈravarocitaÑ. UpetaÑ annapÈnehi, naccagÊtehi c|bhayaÑ. ______________________________________________________________ 1. PattakÈlaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. Œbhanti (SyÈ, Ka) 3. YÈ va (SÊ, I) 4. AÔÔhamiÑ (SÊ, I)


516. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu sÈdhuÑ, Ye modare saggapattÈ vimÈne. 517. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 518. YÈ kÈci nÈriyo idha jÊvaloke, SÊlavantiyo upÈsikÈ. DÈne ratÈ niccaÑ pasannacittÈ, Sacce ÔhitÈ uposathe appamattÈ. SaÑyamÈ saÑvibhÈgÈ ca, tÈ vimÈnasmi modare. 519. PabhÈsati midaÑ byamhaÑ, veÄuriyÈsu nimmitaÑ. UpetaÑ bh|mibhÈgehi, vibhattaÑ bhÈgaso mitaÑ. 520. ŒÄambarÈ mudi~gÈ ca, naccagÊtÈ suvÈditÈ. DibbÈ saddÈ niccharanti, savanÊyÈ manoramÈ. 521. NÈhaÑ evaÑgataÑ jÈtu1, evaÑsuruciraÑ pure. SaddaÑ samabhijÈnÈmi, diÔÔhaÑ vÈ yadi vÈ sutaÑ. 522. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu sÈdhuÑ, Ye modare saggapattÈ vimÈne. 523. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 524. Ye keci maccÈ idha jÊvaloke, sÊlavantÈ2 upÈsakÈ. ŒrÈme udapÈne ca, papÈ sa~kamanÈni ca. Arahante sÊtibh|te3, sakkaccaÑ paÔipÈdayuÑ. ______________________________________________________________ 1. JÈtaÑ (Ka) 2. SÊlavanto (SÊ, I) 3. Arahantesu sÊtibh|tesu (Ka)

198 JÈtakapÈÄi

525. CÊvaraÑ piÓÉapÈtaÒca, paccayaÑ sayanÈsanaÑ. AdaÑsu ujubh|tesu, vippasannena cetasÈ.

526. CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ, yÈ ca pakkhassa aÔÔhamÊ. PÈÔihÈriyapakkhaÒca, aÔÔha~gasusamÈhitaÑ.

527. UposathaÑ upavasuÑ, sadÈ sÊlesu saÑvutÈ. SaÑyamÈ saÑvibhÈgÈ ca, te vimÈnasmi modare.

528. PabhÈsati midaÑ byamhaÑ, phalikÈsu sunimmitaÑ. NÈrÊvaragaÓÈkiÓÓaÑ, k|ÔÈgÈravarocitaÑ.

529. UpetaÑ annapÈnehi, naccagÊtehi c|bhayaÑ. Najjo cÈ’nupariyÈti, nÈnÈpupphadumÈyutÈ.

530. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. AyaÑ nu macco ki’makÈsi sÈdhuÑ, Yo modatÊ saggapatto vimÈne.

531. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato.

532. MithilÈyaÑ gahapati, esa dÈnapatÊ ahu. ŒrÈme udapÈne ca, papÈ sa~kamanÈni ca. Arahante sÊtibh|te, sakkaccaÑ paÔipÈdayi.

533. CÊvaraÑ piÓÉapÈtaÒca, paccayaÑ sayanÈsanaÑ. AdÈsi ujubh|tesu, vippasannena cetasÈ.


535. UposathaÑ upavasÊ, sadÈ sÊlesu saÑvuto. SaÑyamÈ saÑvibhÈgÈ ca, so vimÈnasmi modati.

536. PabhÈsati midaÑ byamhaÑ, phalikÈsu sunimmitaÑ1. NÈrÊvaragaÓÈkiÓÓaÑ, k|ÔÈgÈravarocitaÑ. ______________________________________________________________ 1. VeÄuriyÈsu nimmitaÑ (I)


537. UpetaÑ annapÈnehi, naccagÊtehi c|bhayaÑ. Najjo cÈ’nupariyÈti, nÈnÈpupphadumÈyutÈ. 538. RÈjÈyatanÈ kapitthÈ ca, ambÈ sÈlÈ ca jambuyo. TindukÈ ca piyÈlÈ ca, dumÈ niccaphalÈ bah|. 539. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. AyaÑ nu macco ki’makÈsi sÈdhuÑ, Yo modatÊ saggapatto vimÈne. 540. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 541. MithilÈyaÑ gahapati, esa dÈnapatÊ ahu. ŒrÈme udapÈne ca, papÈ sa~kamanÈni ca. Arahante sÊtibh|te, sakkaccaÑ paÔipÈdayi. 542. CÊvaraÑ piÓÉapÈtaÒca, paccayaÑ sayanÈsanaÑ. AdÈsi ujubh|tesu, vippasannena cetasÈ. 543. CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ, yÈ ca pakkhassa aÔÔhamÊ. PÈÔihÈriyapakkhaÒca, aÔÔha~gasusamÈhitaÑ. 544. UposathaÑ upavasÊ, sadÈ sÊlesu saÑvuto. SaÑyamÈ saÑvibhÈgÈ ca, so vimÈnasmi modati. 545. PabhÈsati midaÑ byamhaÑ, veÄuriyÈsu nimmitaÑ. UpetaÑ bh|mibhÈgehi, vibhattaÑ bhÈgaso mitaÑ. 546. ŒÄambarÈ mudi~gÈ ca, naccagÊtÈ suvÈditÈ. DibyÈ saddÈ niccharanti, savanÊyÈ manoramÈ. 547. NÈhaÑ evaÑgataÑ jÈtu1, evaÑsuruciraÑ pure. SaddaÑ samabhijÈnÈmi, diÔÔhaÑ vÈ yadi vÈ sutaÑ. ______________________________________________________________ 1. JÈtaÑ (Ka)

200 JÈtakapÈÄi

548. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. AyaÑ nu macco ki’makÈsi sÈdhuÑ, Yo modatÊ saggapatto vimÈne.

549. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammanaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato.

550. BÈrÈÓasiyaÑ gahapati, esa dÈnapatÊ ahu. ŒrÈme udapÈne ca, papÈ sa~kamanÈni ca. Arahante sÊtibh|te, sakkaccaÑ paÔipÈdayi.



553. UposathaÑ upavasÊ, sadÈ sÊlesu saÑvuto. SaÑyamÈ saÑvibhÈgÈ ca, so vimÈnasmi modati.

554. YathÈ udaya’mÈdicco, hoti lohitako mahÈ. Tath|pamaÑ idaÑ byamhaÑ, jÈtar|passa nimmitaÑ.

555. VÊttÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. AyaÑ nu macco ki’makÈsi sÈdhuÑ, Yo modatÊ saggapatto vimÈne.

556. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato.

557. SÈvatthiyaÑ gahapati, esa dÈnapatÊ ahu. ŒrÈme udapÈne ca, papÈ sa~kamanÈni ca. Arahante sÊtibh|te, sakkaccaÑ paÔipÈdayi.



559. CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ, yÈ ca pakkhassa aÔÔhamÊ. PÈÔihÈriyapakkhaÒca, aÔÔha~gasusamÈhitaÑ. 560. UposathaÑ upavasÊ, sadÈ sÊlesu saÑvuto. SaÑyamÈ saÑvibhÈgÈ ca, so vimÈnasmi modati. 561. VehÈyasÈ’me bahukÈ, jÈtar|passa nimmitÈ. DaddallamÈnÈ Èbhenti, vijjuva’bbhaghanantare. 562. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. Ime nu maccÈ ki’makaÑsu sÈdhuÑ, Ye modare saggapattÈ vimÈne. 563. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 564. SaddhÈya suniviÔÔhÈya, saddhamme suppavedite. AkaÑsu Satthu vacanaÑ, SammÈsambuddhasÈsane1. TesaÑ etÈni ÔhÈnÈni, yÈni tvaÑ rÈja passasi. 565. ViditÈni te mahÈrÈja, ÈvÈsaÑ pÈpakamminaÑ. Atho kalyÈÓakammÈnaÑ, ÔhÈnÈni viditÈni te. UyyÈhi dÈni rÈjÊsi, devarÈjassa santike. 566. SahassayuttaÑ hayavÈhiÑ, dibbayÈna’madhiÔÔhito. YÈyamÈno mahÈrÈjÈ, addÈ sÊdantare nage. DisvÈnÈ’mantayÊ s|taÑ, “ime ke nÈma pabbatÈ”. 567. 2 Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato2. 568. Sudassano KaravÊko, ¢sadharo3 Yugandharo. Nemindharo Vinatako, AssakaÓÓo girÊ brahÈ. ______________________________________________________________ 1. SammÈsambuddhasÈvakÈ (SyÈ), SammÈsambuddhasÈsanaÑ (I) 2-2. AyaÑ gÈthÈ SÊ-SyÈ-I-potthakesu AÔÔhakathÈyaÒca na dissati. 3. Isindharo (SyÈ), ¢sandharo (Ka)

202 JÈtakapÈÄi

569. Ete SÊdantare nagÈ, anupubbasamuggatÈ. MahÈrÈjÈna’mÈvÈsÈ, yÈni tvaÑ rÈja passasi. 570. Anekar|paÑ ruciraÑ, nÈnÈcitraÑ pakÈsati. ŒkiÓÓaÑ indasadisehi, byaggheheva surakkhitaÑ1. 571. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. ImaÑ nu dvÈraÑ ki’mabhaÒÒa’mÈhu2, (Manorama dissati d|ratova.)3 572. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. 573. “Citrak|Ôo”ti yaÑ Èhu, devarÈjapavesanaÑ. Sudassanassa girino, dvÈraÑ hetaÑ pakÈsati. 574. Anekar|paÑ ruciraÑ, nÈnÈcitraÑ pakÈsati. ŒkiÓÓaÑ indasadisehi, byaggheheva surakkhitaÑ. Pavise’tena rÈjÊsi, arajaÑ bhumi’makkama. 575. SahassayuttaÑ hayavÈhiÑ, dibbayÈna’madhiÔÔhito. YÈyamÈno mahÈrÈjÈ, addÈ devasabhaÑ idaÑ. 576. YathÈ sarade ÈkÈse4, nÊlobhÈso padissati. Tath|pamaÑ idaÑ byamhaÑ, veÄuriyÈsu nimmitaÑ. 577. VittÊ hi maÑ vindati s|ta disvÈ, PucchÈmi taÑ MÈtali devasÈrathi. ImaÑ nu byamhaÑ ki’mabhaÒÒa’mÈhu2, (Manorama dissati d|ratova.)3 578. Tassa puÔÔho viyÈkÈsi, MÈtali devasÈrathi. VipÈkaÑ puÒÒakammÈnaÑ, jÈnaÑ akkhÈsi’jÈnato. ______________________________________________________________ 1. PurakkhitaÑ (SyÈ, Ka) 2. KimabhiÒÒamÈhu (SÊ, I) 3. ( ) AyaÑ pÈÔho SyÈma-potthakeyeva dissati. 4. ŒkÈso (SÊ, SyÈ, I)


579. “SudhammÈ” iti yaÑ Èhu, passe’sÈ1 dissate sabhÈ. VeÄuriyÈrucirÈ citrÈ, dhÈrayanti sanimmitÈ.

580. AÔÔhaÑsÈ sukatÈ thambhÈ, sabbe veÄuriyÈmayÈ. Yattha devÈ TÈvatiÑsÈ, sabbe indapurohitÈ.

581. AtthaÑ devamanussÈnaÑ, cintayantÈ samacchare. Pavise’tena rÈjÊsi, devÈnaÑ anumodanaÑ.

582. TaÑ devÈ paÔinandiÑsu, disvÈ rÈjÈna’mÈgataÑ. SvÈgataÑ te mahÈrÈja, atho te adurÈgataÑ. NisÊda dÈni rÈjÊsi, devarÈjassa santike.

583. Sakkopi paÔinandittha2, VedehaÑ MithilaggahaÑ. Nimantayittha3 kÈmehi, Èsanena ca VÈsavo.

584. SÈdhu khosi anuppatto, ÈvÈsaÑ VasavattinaÑ. Vasa devesu rÈjÊsi, sabbakÈmasamiddhisu. TÈvatiÑsesu devesu, bhuÒja kÈme amÈnuse.

585. YathÈ yÈcitakaÑ yÈnaÑ, yathÈ yÈcitakaÑ dhanaÑ. EvaÑsampada’meve’taÑ, yaÑ parato dÈnapaccayÈ.

586. Na cÈha’meta’micchÈmi, yaÑ parato dÈnapaccayÈ. SayaÑkatÈni puÒÒÈni, taÑ me ÈveÓikaÑ4 dhanaÑ.

587. SohaÑ gantvÈ manussesu, kÈhÈmi kusalaÑ bahuÑ. DÈnena samacariyÈya, saÑyamena damena ca. YaÑ katvÈ sukhito hoti, na ca pacchÈnutappati.

588. Bah|pakÈro no bhavaÑ, MÈtali devasÈrathi. Yo me kalyÈÓakammÈnaÑ, pÈpÈnaÑ paÔidassayi5.

589. IdaÑ vatvÈ NimirÈjÈ, Vedeho Mithilaggaho. PuthuyaÒÒaÑ yajitvÈna, saÑyamaÑ ajjhupÈgamÊti.

NimijÈtakaÑ6 catutthaÑ. ______________________________________________________________ 1. EsesÈ (SyÈ, Ka) 2. PaÔinanditvÈ(Ka) 3. NimantayÊ ca (SÊ, I) 4. ŒveÓiyaÑ (SÊ, SyÈ, I), ÈvenikaÑ (Ka) 5. PaÔidaÑsayi (I) 6. NemirÈjajÈtakaÑ (SyÈ)

204 JÈtakapÈÄi

542. Uma~gajÈtaka (5)

590. PaÒcÈlo sabbasenÈya, Brahmadatto’ya’mÈgato. SÈ’yaÑ PaÒcÈliyÈ senÈ, appameyyÈ Mahosadha.

591. VÊthimatÊ1 pattimatÊ, sabbasa~gÈmakovidÈ. OhÈrinÊ saddavatÊ, berisa~khappabodhanÈ.

592. LohavijjÈla~kÈrÈbhÈ, dhajinÊ vÈmarohinÊ. Sippiyehi susampannÈ, s|rehi suppatiÔÔhitÈ.

593. Dase’ttha paÓÉitÈ Èhu, bh|ripaÒÒÈ rahogamÈ2. MÈtÈ ekÈdasÊ raÒÒo, PaÒcÈliyaÑ pasÈsati.

594. Athe’tthe’kasataÑ khatyÈ, anuyantÈ yasassino. AcchinnaraÔÔhÈ byathitÈ, PaÒcÈliyaÑ3 vasaÑ gatÈ.

595. YaÑvadÈ-takkarÈ raÒÒo, akÈmÈ piyabhÈÓino. PaÒcÈla’manuyÈyanti, akÈmÈ vasino gatÈ.

596. TÈya senÈya MithilÈ, tisandhiparivÈritÈ. RÈjadhÈnÊ VidehÈnaÑ, samantÈ parikhaÒÒati.

597. UddhaÑ tÈrakajÈtÈva, samantÈ parivÈritÈ. Mahosadha vijÈnÈhi, kathaÑ mokkho bhavissati.

598. PÈde deva pasÈrehi, bhuÒja kÈme ramassu ca. HitvÈ PaÒcÈliyaÑ senaÑ, Brahmadatto palÈyiti4.

599. RÈjÈ santhavakÈmo te, ratanÈni pavecchati. Œgacchantu ito5 d|tÈ, maÒjukÈ piyabhÈÓino.

600. BhÈsantu mudukÈ vÈcÈ, yÈ vÈcÈ paÔinanditÈ. PaÒcÈlo ca Videho ca6, ubho ekÈ bhavantu te.

601. KathaÑ nu KevaÔÔa Mahosadhena, SamÈgamo Èsi ta’di~gha br|hi. Kacci te paÔinijjhatto, kacci tuÔÔho Mahosadho. ______________________________________________________________ 1. PiÔÔhimatÊ (SÊ, I), viddhimatÊ (SyÈ) 2. RahogatÈ (SyÈ, Ka) 3. PaÒcÈlÊnaÑ (bah|su) 4. PalÈyati (SÊ, SyÈ) 5. Tato (SÊ, SyÈ) 6. PaÒcÈlÈ ca VidehÈca (SÊ, I)


602. Anariyar|po puriso janinda, Asammodako thaddho asabbhir|po. YathÈ m|go ca badhiro ca, na kiÒci’tthaÑ abhÈsatha1. 603. AddhÈ idaÑ mantapadaÑ sududdasaÑ, Attho suddho naraviriyena diÔÔho. TathÈ hi kÈyo mama sampavedhati, HitvÈ sayaÑ ko parahattha’messati. 604. ChannaÑ hi ekÈva matÊ sameti, Ye paÓÉitÈ uttamabh|ripattÈ. YÈnaÑ ayÈnaÑ atha vÈpi ÔhÈnaÑ, Mahosadha tvampi matiÑ karohi. 605. JÈnÈsi kho rÈja mahÈnubhÈvo, Mahabbalo C|Äanibrahmadatto. RÈjÈ ca taÑ icchati mÈraÓatthaÑ2, MigaÑ yathÈ okacarena luddo. 606. YathÈpi maccho baÄisaÑ, va~kaÑ maÑsena chÈditaÑ. Œmagiddho na jÈnÈti, maccho maraÓa’mattano. 607. Evameva tuvaÑ rÈja, C|Äaneyyassa dhÊtaraÑ. KÈmagiddho na jÈnÈsi, macchova maraÓa’mattano. 608. Sace gacchasi PaÒcÈlaÑ, khippa’mattaÑ jahissasi. MigaÑ panthÈnubandhaÑva3, mahantaÑ bhayamessati. 609. Mayameva bÈla’mhase eÄam|gÈ, Ye uttamatthÈni tayÊ lapimhÈ. Kimeva tvaÑ na~galakoÔivaÉÉho, AtthÈni jÈnÈsi hathÈpi aÒÒe. 610. ImaÑ gale gahetvÈna, nÈsetha vijitÈ mama. Yo me ratanalÈbhassa, antarÈyÈya bhÈsati. ______________________________________________________________ 1. AbhÈsittha (Ka) 2. KÈraÓatthaÑ (SÊ, I) 3. PathÈnupannaÑva (SÊ, SyÈ, I)

206 JÈtakapÈÄi

611. Tato ca so apakkamma, Vedehassa upantikÈ. Atha ÈmantayÊ d|taÑ, MÈdharaÑ1 suvapaÓÉitaÑ.

612. Ehi samma haritapakkha2, veyyÈvaccaÑ karohi me. Atthi PaÒcÈlarÈjassa, SÈÄikÈ sayanapÈlikÈ.

613. TaÑ bandhanena3 pucchassu, sÈ hi sabbassa kovidÈ. SÈ tesaÑ sabbaÑ jÈnÈti, raÒÒo ca Kosiyassa ca.

614. Œmoti so paÔissutvÈ, MÈdharo suvapaÓÉito. AgamÈsi haritapakkho4, SÈÄikÈya upantikaÑ.

615. Tato ca kho so gantvÈna, MÈdharo suvapaÓÉito. AthÈmantayi sugharaÑ, SÈÄikaÑ maÒjubhÈÓikaÑ.

616. Kacci te sughare khamanÊyaÑ, kacci vesse anÈmayaÑ. Kacci te madhunÈ lÈjÈ, labbhate sughare tuvaÑ5.

617. KusalaÒceva me samma, atho samma anÈmayaÑ. Atho me madhunÈ lÈjÈ, labbhate suvapaÓÉita.

618. Kuto nu samma Ègamma, kassa vÈ pahito tuvaÑ. Na ca me’si ito pubbe, diÔÔho vÈ yadi vÈ suto.

619. AhosiÑ SivirÈjassa, pÈsÈde sayanapÈlako. Tato so dhammiko rÈjÈ, baddhe mocesi bandhanÈ.

620. Tassa me’kÈ dutiyÈ’si, SÈÄikÈ maÒjubhÈÓikÈ. TaÑ tattha avadhÊ seno, pekkhato sughare mama.

621. TassÈ kÈmÈ hi sammatto, Ègato’smi tavan’tike. Sace kareyya6 okÈsaÑ, ubhayova vasÈmase.

622. Suvo’va suviÑ kÈmeyya, SÈÄiko pana SÈÄikaÑ. Suvassa SÈÄikÈyeva7, saÑvÈso hoti kÊdiso. ______________________________________________________________ 1. MaÉharaÑ (SÊ), MÈdhuraÑ (SyÈ), MÈÔharaÑ (I) 2. HarÊpakkha (sÊ, I) 3. TaÑ pattharena (SÊ, I), taÑ santhavena (SyÈ) 4. HarÊpakkho (SÊ, I) 5. Tava (SÊ, I) 6. KareyyÈsi (SÊ), kareyu (SyÈ), kareyyÈsi me (I) 7. SÈÄikÈya ca (SÊ, I)


623. Yo’yaÑ kÈme1 kÈmayahi, api caÓÉÈlikÈmapi. Sabbo hi sadiso hoti, natthi kÈme asÈdiso.

624. Atthi JampÈvatÊ2 nÈma, mÈtÈ Sivissa3 rÈjino. SÈ bhariyÈ VÈsudevassa, KaÓhassa mahesÊ piyÈ.

625. RaÔÔhavatÊ4 kimpurisÊ, sÈpi VacchaÑ akÈmayi. Manusso migiyÈ saddhiÑ, natthi kÈme asÈdiso.

626. Handa khvÈhaÑ gamissÈmi, SÈÄike maÒju bhÈÓike. PaccakkhÈnupadaÑ hetaÑ, atimaÒÒasi n|na maÑ.

627. Na sirÊ taramÈnassa, MÈdhara suvapaÓÉita. Idheva tÈva acchassu, yÈva rÈjÈna dakkhasi5. Sossi6 saddaÑ mudi~gÈnaÑ, ÈnubhÈvaÒca rÈjino.

628. Yo nu khvÈyaÑ tibbo saddo, tirojanapade7 suto. DhÊtÈ PaÒcÈlarÈjassa, osadhÊ viya vaÓÓinÊ. TaÑ dassati VidehÈnaÑ, so vivÈho bhavissati.

629. Ediso mÈ8 amittÈnaÑ, vivÈho hotu MÈdhara. YathÈ PaÒcÈlarÈjassa, Vedehena bhavissati.

630. ŒnayitvÈna VedehaÑ, PaÒcÈlÈnaÑ rathesabho. Tato naÑ ghÈtayissati, na’ssa sakhÊ bhavissati.

631. Handa kho maÑ anujÈnÈhi, rattiyo sattamattiyo. YÈvÈ’haÑ SivirÈjassa, Èrocemi mahesino. Laddho ca me Èvasatho, SÈÄikÈya upantikaÑ9.

632. Handa kho taÑ anujÈnÈmi, ratthiyo sattamattiyo. Sace tvaÑ sattarattena, nÈ’gacchasi maman’tike. MaÒÒe okkantasattaÑ10 maÑ, matÈya Ègamissasi. ______________________________________________________________ 1. YaÑ yaÑ kÈmÊ (SÊ, I) 2. JambÈvatÊ (SÊ, SyÈ), CampÈvatÊ (Ka) 3. Sibbissa (SÊ, I) 4. RathavatÊ (SÊ, I), RatanavatÊ (SyÈ) 5. Dakkhisi (I) 6. Sossasi (SÊ) 7. TirojanapadaÑ (I, Ka) 8. Nediso te (SÊ) 9. UpantikÈ (SÊ, Ka) 10. OkkantasantaÑ (SyÈ, I, Ka)

208 JÈtakapÈÄi

633. Tato ca kho so gantvÈna, MÈdharo suvapaÓÉito. Mahosadhassa akkhÈsi, SÈÄikÈvacanaÑ idaÑ.

634. Yasseva ghare bhuÒjeyya bhogaÑ, Tasseva atthaÑ puriso careyya. HandÈhaÑ gacchÈmi pure janinda, PaÒcÈlarÈjassa puraÑ surammaÑ. NivesanÈni mÈpetuÑ, Vedehassa yasassino.

635. NivesanÈni mÈpetvÈ, Vedehassa yasassino. YadÈ te pahiÓeyyÈmi, tadÈ eyyÈsi khattiya.

636. Tato ca pÈyÈsi pure Mahosadho, PaÒcÈlarÈjassa puraÑ surammaÑ. NivesanÈni mÈpetuÑ, Vedehassa yasassino.

637. NivesanÈni mÈpetvÈ, Vedehassa yasassino. Athassa pÈhiÓÊ d|taÑ,1 VedehaÑ MithilaggahaÑ1. Ehi dÈni mahÈrÈja, mÈpitaÑ te nivesanaÑ.

638. Tato ca rÈjÈ pÈyÈsi, senÈya catura~giyÈ2. AnantavÈhanaÑ daÔÔhuÑ, phÊtaÑ KapiliyaÑ3 puraÑ.

639. Tato ca kho so gantvÈna, Brahmadattassa pÈhiÓi. Œgato’smi mahÈrÈja, tava pÈdÈni vandituÑ.

640. DadÈhi dÈni me bhariyaÑ, nÈriÑ sabba~gasobhiniÑ. SuvaÓÓena paÔicchannaÑ, dÈsÊgaÓapurakkhataÑ.

641. SvÈgataÑ te’va4 Vedeha, atho te adurÈgataÑ. NakkhattaÑyeva paripuccha, ahaÑ kaÒÒaÑ dadÈmi te. SuvaÓÓena paÔicchannaÑ, dÈsÊgaÓapurakkhataÑ.

642. Tato ca rÈjÈ Vedeho, nakkhattaÑ paripucchatha5. NakkhattaÑ paripucchitvÈ, Brahmadattassa pÈhiÓi. ______________________________________________________________ 1-1. Natthi SÊ-I-potthakesu. 2. Catura~giniyÈ (Ka) 3. KampilliyaÑ (SÊ, I) 4. Te (SÊ), tepi (SyÈ), tena (I) 5. Paripucchati (SyÈ, Ka)


643. DadÈhi dÈni me bhariyaÑ, nÈriÑ sabba~gasobhiniÑ. SuvaÓÓena paÔicchannaÑ, dÈsÊgaÓapurakkhataÑ. 644. DadÈmi dÈni te bhariyaÑ, nÈriÑ sabba~gasobhiniÑ. SuvaÓÓena paÔicchannaÑ, dÈsÊgaÓapurakkhataÑ. 645. HatthÊ assÈ rathÈ pattÊ, senÈ tiÔÔhanti vammitÈ1. UkkÈ padittÈ jhÈyanti, kinnu maÒÒanti paÓÉitÈ. 646. HatthÊ assÈ rathÈ pattÊ, senÈ tiÔÔhanti vammitÈ1. UkkÈ padittÈ jhÈyanti, kinnu kÈhanti2 paÓÉita. 647. Rakkhati taÑ mahÈrÈja, C|Äaneyyo mahabbalo. PaduÔÔho Brahmadattena3, pÈto taÑ ghÈtayissati. 648. Ubbedhati me hadayaÑ, mukhaÒca parisussati. NibbutiÑ nÈ’dhigacchÈmi, aggidaÉÉhova Ètape. 649. KammÈrÈnaÑ yathÈ ukkÈ, anto jhÈyati no bahi. Evampi hadayaÑ mayhaÑ, anto jhÈyati no bahi. 650. Pamatto mantanÈtÊto, bhinnamanto’si khattiya. IdÈni kho taÑ tÈyantu, paÓÉitÈ mantino janÈ. 651. AkatvÈ’maccassa vacanaÑ, attakÈmahitesino. AttapÊtirato rÈjÈ, migo k|Ôe’va ohito. 652. YathÈpi maccho baÄisaÑ, va~kaÑ maÑsena chÈditaÑ. Œmagiddho na jÈnÈti, maccho maraÓa’mattano. 653. Evameva tuvaÑ rÈja, C|Äaneyyassa dhÊtaraÑ. KÈmagiddho na jÈnÈsi, macchova maraÓa’mattano. 654. Sace gacchasi PaÒcÈlaÑ, khippa’mattaÑ jahissasi. MigaÑ panthÈnubandhaÑva, mahantaÑ bhaya’messati. ______________________________________________________________ 1. VammikÈ (SyÈ, Ka) 2. KÈhati (Ka) 3. PaduÔÔho te Brahmadatto (SÊ, SyÈ, I)

210 JÈtakapÈÄi

655. Anariyar|po puriso janinda, AhÊva uccha~gagato Éaseyya. Na tena mittiÑ kayirÈtha dhÊro1, Dukkho have kÈpurisena2 sa~gamo.

656. Ya’deva3 jaÒÒÈ purisaÑ4 janinda, “SÊlavÈ’yaÑ bahussuto”. Teneva mittiÑ kayirÈtha dhÊro, Sukho have sappurisena sa~gamo.

657. BÈlo tuvaÑ eÄam|go’si rÈja, Yo uttamatthÈni mayÊ lapittho. Ki’meva’haÑ na~galakoÔivaÉÉho, AtthÈni jÈnÈmi5 yathÈpi aÒÒe.

658. ImaÑ gale gahetvÈna, nÈsetha vijitÈ mama. Yo me ratanalÈbhassa, antarÈyÈya bhÈsati.

659. Mahosadha atÊtena, nÈ’nuvijjhanti paÓÉitÈ. KiÑ maÑ assaÑ’va sambaddhaÑ, patodeneva vijjhasi.

660. Sace passasi mokkhaÑ vÈ, khemaÑ vÈ pana passasi. Teneva maÑ anusÈsa, kiÑ atÊtena vijjhasi.

661. AtÊtaÑ mÈnusaÑ kammaÑ, dukkaraÑ durabhisambhavaÑ. Na taÑ sakkomi mocetuÑ, tvaÑ pajÈnassu6 khattiya.

662. Santi vehÈyasÈ7 nÈgÈ, iddhimanto yasassino. Tepi ÈdÈya gaccheyyuÑ, yassa honti tathÈvidhÈ.

663. Santi vehÈyasÈ assÈ, iddhimanto yasassino. Tepi ÈdÈya gaccheyyuÑ, yassa honti tathÈvidhÈ.

664. Santi vehÈyasÈ pakkhÊ, iddhimanto yasassino. Tepi ÈdÈya gaccheyyuÑ, yassa honti tathÈvidhÈ. ______________________________________________________________ 1. PaÒÒo (I) 2. KÈpurisehi (Ka) 3. YaÑ tveva (SÊ, SyÈ, I) 4. Puriso (SyÈ, Ka) 5. JÈnissaÑ (SÊ, SyÈ, I) 6. Tvampi jÈnassu (SÊ, I) 7. VehÈsayÈ (SÊ, I)


665. Santi vehÈyasÈ yakkhÈ, iddhimanto yasassino. Tepi ÈdÈya gaccheyyuÑ, yassa honti tathÈvidhÈ.

666. AtÊtaÑ mÈnusaÑ kammaÑ, dukkaraÑ durabhisambhavaÑ. Na taÑ sakkomi mocetuÑ, antalikkhena khattiya.

667. AtÊradassÊ puriso, mahante udakaÓÓave. Yattha so labhate gÈdhaÑ1, tattha so vindate sukhaÑ.

668. EvaÑ amhaÑ ca raÒÒo ca, tvaÑ patiÔÔhÈ Mahosadha. TvaÑ no’si mantinaÑ seÔÔho, amhe dukkhÈ pamocaya.

669. AtÊtaÑ mÈnusaÑ kammaÑ, dukkaraÑ durabhisambhavaÑ. Na taÑ sakkomi mocetuÑ, tvaÑ pajÈnassu Senaka.

670. SuÓohi me’taÑ2 vacanaÑ, passa senaÑ3 mahabbhayaÑ. SenakaÑ dÈni pucchÈmi, kiÑ kiccaÑ idha maÒÒasi.

671. AggiÑ vÈ dvÈrato dema, gaÓhÈmase vikantanaÑ4. AÒÒamaÒÒaÑ vadhitvÈna, khippaÑ hissÈma jÊvitaÑ. MÈ no rÈjÈ Brahmadatto, ciraÑ dukkhena mÈrayi.

672. SuÓohi me’taÑ vacanaÑ, passa senaÑ mahabbhayaÑ. PukkusaÑ dÈni pucchÈmi, kiÑ kiccaÑ idha maÒÒasi.

673. VisaÑ khÈditvÈ miyyÈma, khippaÑ hissÈma jÊvitaÑ. MÈ no rÈjÈ Brahmadatto, ciraÑ dukkhena mÈrayi.

674. SuÓohi me’taÑ vacanaÑ, passa senaÑ mahabbhayaÑ. KÈmindaÑ5 dÈni pucchÈmi, kiÑ kiccaÑ idha maÒÒasi.

675. RajjuyÈ bajjha miyyÈma, papÈtÈ papatÈmase6. MÈ no rÈjÈ Brahmadatto, ciraÑ dukkhena mÈrayi.

676. SuÓohi me’taÑ vacanaÑ, passa senaÑ mahabbhayaÑ. DevindaÑ dÈni pucchÈmi, kiÑ kiccaÑ idha maÒÒasi. ______________________________________________________________ 1. NÈvaÑ (Ka) 2. EtaÑ (SÊ, Ka) 3. Passase’taÑ(SÊ, I) 4. VikattanaÑ (SÊ, I) 5. KÈvindaÑ (SÊ, I) 6. Papatemase (SÊ, I)

212 JÈtakapÈÄi

677. AggiÑ vÈ dvÈrato dema, gaÓhÈmase vikantanaÑ. AÒÒamaÒÒaÑ vadhitvÈna, khippaÑ hissÈma jÊvitaÑ. Na no sakkoti mocetuÑ, sukheneva Mahosadho.

678. YathÈ kadalino sÈraÑ, anvesaÑ nÈ’dhigacchati. EvaÑ anvesamÈnÈ naÑ, paÒhaÑ na’jjhagamÈmase.

679. YathÈ simbalino sÈraÑ, anvesaÑ nÈ’dhigacchati. EvaÑ anvesamÈnÈ naÑ, paÒhaÑ na’jjhagamÈmase.

680. Adese vata no vuÔÔhaÑ, kuÒjarÈnaÑva’nodake. SakÈse dummanussÈnaÑ, bÈlÈnaÑ avijÈnataÑ.

681. Ubbedhati me hadayaÑ, mukhaÒca parisussati. NibbutiÑ nÈ’dhigacchÈmi, aggidaÉÉhova Ètape.

682. KammÈrÈnaÑ yathÈ ukkÈ, anto jhÈyati no bahi. Evampi hadayaÑ mayhaÑ, anto jhÈyati no bahi.

683. Tato so paÓÉito dhÊro, atthadassÊ Mahosadho. VedehaÑ dukkhitaÑ disvÈ, idaÑ vacanamabravi.

684. MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja, mÈ tvaÑ bhÈyi rathesabha. AhaÑ taÑ mocayissÈmi, rÈhuggahaÑva1 candimaÑ.

685. MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja, mÈ tvaÑ bhÈyi rathesabha. AhaÑ taÑ mocayissÈmi, rÈhuggahaÑva s|riyaÑ.

686. MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja, mÈ tvaÑ bhÈyi rathesabha. AhaÑ taÑ mocayissÈmi, pa~ke sannaÑva kuÒjaraÑ.

687. MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja, mÈ tvaÑ bhÈyi rathesabha. AhaÑ taÑ mocayissÈmi, peÄÈbaddhaÑva pannagaÑ.

688. 2 MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja, mÈ tvaÑ bhÈyi rathesabha. AhaÑ taÑ mocayissÈmi, pakkhiÑ baddhaÑva paÒjare2. ______________________________________________________________ 1. RÈhugahitaÑva (SÊ, SyÈ, I) 2-2. AyaÑ gÈthÈ SÊ-I pottakesu na dissati.


689. MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja, mÈ tvaÑ bhÈyi rathesabha. AhaÑ taÑ mocayissÈmi, macche jÈlagateriva.

690. MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja, mÈ tvaÑ bhÈyi rathesabha. AhaÑ taÑ mocayissÈmi, sayoggabalavÈhanaÑ.

691. MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja, mÈ tvaÑ bhÈyi rathesabha. PaÒcÈlaÑ vÈhayissÈmi1, kÈkasenaÑva leÉÉunÈ.

692. Adu paÒÒÈ kimatthiyÈ, amacco vÈpi tÈdiso. Yo taÑ sambÈdhapakkhandaÑ2, dukkhÈ na parimocaye.

693. Etha mÈÓavÈ uÔÔhetha, mukhaÑ sodhetha sandhino. Vedeho saha’maccehi, uma~gena3 gamissati.

694. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ, paÓÉitassÈ’nucÈrino4. Uma~gadvÈraÑ vivariÑsu, yantayutte ca aggaÄe.

695. Purato Senako yÈti, pacchato ca Mahosadho. Majjhe ca rÈjÈ Vedeho, amaccaparivÈrito.

696. Uma~gÈ nikkhamitvÈna, Vedeho nÈva’mÈruhi. Abhir|ÄhaÒca taÑ ÒatvÈ5, anusÈsi Mahosadho.

697. AyaÑ te sasuro deva, ayaÑ sassu janÈdhipa. YathÈ mÈtu paÔipatti, evaÑ te hotu sassuyÈ.

698. YathÈpi niyako bhÈtÈ, sa-udariyo ekamÈtuko. EvaÑ PaÒcÈlacando te, dayitabbo rathesabha.

699. AyaÑ PaÒcÈlacandÊ te, rÈjaputtÊ abhicchitÈ6. KÈmaÑ karohi te tÈya, bhariyÈ te rathesabha.

700. Œruyha nÈvaÑ taramÈno, kinnu tÊramhi tiÔÔhasi. KicchÈ muttÈ’mha dukkhato, yÈma dÈni Mahosadha. ______________________________________________________________ 1. BÈhayissÈmi (SyÈ), vÈrayissÈmi (Ka) 2. SambÈdhapakkhantaÑ (SÊ, I) 3. Ummaggena (SÊ, I), umma~gena (SyÈ) evamuparipi. 4. PaÓÉitassÈnusÈrino (SÊ, SyÈ, I) 5. AbhiruyhaÒca ÒatvÈna (SyÈ, Ka) 6. AbhijjhitÈ (SÊ, SyÈ, I)

214 JÈtakapÈÄi

701. Ne’sa dhammo mahÈrÈja, yo’haÑ senÈya nÈyako. Sena~gaÑ parihÈpetvÈ, attÈnaÑ parimocaye.

702. Nivesanamhi te deva, sena~gaÑ parihÈpitaÑ. TaÑ dinnaÑ Brahmadattena, ÈnayissaÑ rathesabha.

703. Appaseno mahÈsenaÑ, kathaÑ viggayha1 Ôhassasi. Dubbalo balavantena, vihaÒÒissasi paÓÉita.

704. Appasenopi ce mantÊ, mahÈsenaÑ amantinaÑ. JinÈti rÈjÈ rÈjÈno, Èdicco’vu’dayaÑ tamaÑ.

705. SusukhaÑ vata saÑvÈso, paÓÉitehÊti Senaka. PakkhÊva paÒjare baddhe, macche jÈlagateriva. Amittahatthattagate2, mocayÊ no Mahosadho.

706. Eva’metaÑ3 mahÈrÈja, paÓÉitÈ hi sukhÈvahÈ. PakkhÊva paÒjare baddhe, macche jÈlagateriva. Amittahatthattagate, mocayÊ no Mahosadho.

707. RakkhitvÈ kasiÓaÑ rattiÑ, C|Äaneyyo mahabbalo. UdentaÑ aruÓuggasmiÑ, upakÈriÑ upÈgami.

708. Œruyha pavaraÑ nÈgaÑ, balavantaÑ saÔÔhihÈyanaÑ. RÈjÈ avoca PaÒcÈlo, C|Äaneyyo mahabbalo.

709. Sannaddho maÓivammena4, sara’mÈdÈya pÈÓinÈ. Pesiye ajjhabhÈsittha, puthugumbe samÈgate.

710. HatthÈrohe anÊkaÔÔhe, rathike pattikÈrake. UpÈsanamhi katahatthe, vÈlavedhe samÈgate.

711. Pesetha kuÒjare dantÊ, balavante saÔÔhihÈyane. Maddantu kuÒjarÈ nagaraÑ, Vedehena sumÈpitaÑ.

712. VacchadantamukhÈ setÈ, tikkhaggÈ aÔÔhivedhino. PaÓunnÈ dhanuvegena, sampatantu’tarÊtarÈ. ______________________________________________________________ 1. Niggayha (SyÈ, Ka) 2. Amittassa hatthagate (Ka) 3. Evameva (SyÈ) 4. MaÓicammena (SyÈ)


713. MÈÓavÈ vammino s|rÈ, citradaÓÉayutÈvudhÈ. Pakkhandino mahÈnÈgÈ, hatthÊnaÑ hontu sammukhÈ.

714. Sattiyo teladhotÈyo, accimantÈ1 pabhassarÈ. VijjotamÈnÈ tiÔÔhantu, sataraÑsÊva2 tÈrakÈ.

715. ŒvudhabalavantÈnaÑ, guÓikÈy|radhÈrinaÑ. EtÈdisÈnaÑ yodhÈnaÑ, sa~gÈme apalÈyinaÑ. Vedeho kuto muccissati, sace pakkhÊva kÈhiti.

716. TiÑsa me purisanÈvutyo, sabbe’ve’kekaniccitÈ. YesaÑ samaÑ na passÈmi, kevalaÑ mahi’maÑ caraÑ.

717. NÈgÈ ca kappitÈ dantÊ, balavanto saÔÔhihÈyanÈ. YesaÑ khandhesu sobhanti, kumÈrÈ cÈrudassanÈ.

718. PÊtÈla~kÈrÈ pÊtavasanÈ, pÊtuttaranivÈsanÈ. NÈgakhandhesu sobhanti, devaputtÈva Nandane.

719. PÈÔhÊnavaÓÓÈ nettiÑsÈ, teladhotÈ pabhassarÈ. NiÔÔhitÈ naradhÊrehi3, samadhÈrÈ sunissitÈ.

720. VellÈlino vÊtamalÈ, sikkÈyasamayÈ daÄÈ. GahitÈ balavantehi, suppahÈrappahÈribhi.

721. SuvaÓÓatharusampannÈ, lohitakacchupadhÈritÈ. VivattamÈnÈ sobhanti, vijjuva’bbhaghanantare.

722. PaÔÈkÈ4 vammino s|rÈ, asicammassa kovidÈ. DhanuggahÈ sikkhitarÈ5, nÈgakhandhe nipÈtino6.

723. EtÈdisehi parikkhitto, natthi mokkho ito tava. PabhÈvaÑ te na passÈmi, yena tvaÑ MithilaÑ vaje.

724. Kinnu santaramÈnova, nÈgaÑ pesesi kuÒjaraÑ. PahaÔÔhar|po Èpatasi7, siddhatthosmÊti8 maÒÒasi. ______________________________________________________________ 1. AccimantÊ (SÊ) 2. SataraÑsÈ viya (SÊ) 3. NaravÊrehi (SÊ, SyÈ, I) 4. PatÈkÈ (SÊ, I), pathakÈ (SyÈ) 5. TharuggahÈ sikkhitÈro (SÊ, I) 6. NÈgakhandhÈtipÈtino (SÊ, I) 7. Œgamasi (SyÈ), Ètapasi (Ka) 8. LaddhatthosmÊti (SÊ, SyÈ, I)

216 JÈtakapÈÄi

725. Ohare’taÑ dhanuÑ cÈpaÑ, khurappaÑ paÔisaÑhara. Ohare’taÑ subhaÑ vammaÑ, veÄuriyamaÓisanthataÑ1.

726. PasannamukhavaÓÓo’si, mitapubbaÒca bhÈsasi. Hoti kho maraÓakÈle, edisÊ2 vaÓÓasampadÈ.

727. MoghaÑ te gajjitaÑ rÈja, bhinnamanto’si khattiya. DuggaÓho’si3 tayÈ rÈjÈ, khaÄu~keneva4 sindhavo.

728. TiÓÓo hiyyo rÈjÈ ga~gaÑ, sÈmacco saparijjano. HaÑsarÈjaÑ yathÈ dha~ko, anujjavaÑ patissasi.

729. Si~gÈlÈ rattibhÈgena, phullaÑ disvÈna kiÑ sukaÑ. MaÑsapesÊti maÒÒantÈ, pariby|ÄhÈ migÈdhamÈ.

730. VÊtivattÈsu rattÊsu, uggatasmiÑ divÈkare5. KiÑ sukaÑ phullitaÑ disvÈ, ÈsacchinnÈ migÈdhamÈ.

731. Evameva tuvaÑ rÈja, VedehaÑ parivÈriya6. Œsacchinno gamissasi, si~gÈlÈ kiÑsukaÑ yathÈ.

732. Imassa hatthe pÈde ca, kaÓÓanÈsaÒca chindatha. Yo me amittaÑ hatthagataÑ, VedehaÑ parimocayi.

733. ImaÑ maÑsaÑ’va pÈtabyaÑ7, s|le katvÈ pacantu naÑ. Yo me amittaÑ hatthagataÑ, VedehaÑ parimocayi.

734. YathÈpi ÈsabhaÑ cammaÑ, pathabyÈ vitaniyyati. SÊhassa atho byagghassa, hoti sa~kusamÈhataÑ.

735. EvaÑ taÑ vitanitvÈna, vedhayissÈmi sattiyÈ. Yo me amittaÑ hatthagataÑ, VedehaÑ parimocayi.

736. Sace me hatthe pÈde ca, kaÓÓanÈsaÒca checchasi. EvaÑ PaÒcÈlacandassa, Vedeho chedayissati. ______________________________________________________________ 1. VeÄhuriyamaÓisannitaÑ (SyÈ) 2. TÈdisÊ (SÊ, I) 3. DuggaÓho hi (SÊ, SyÈ, I) 4. KhaÄhu~geneva (Ka) 5. DivaÑkare (Ka) 6. ParivÈraya (SyÈ, I), parivÈritaÑ (Ka) 7. MaÑsaÑva pÈtabbaÑ (SÊ, I), maÑsaÒca pÈtabyaÑ (Ka)


737. Sace me hatthe pÈde ca, kaÓÓanÈsaÒca checchasi. EvaÑ PaÒcÈlacandiyÈ, Vedeho chedayissati.

738. Sace me hatthe pÈde ca, kaÓÓanÈsaÒca checchasi. EvaÑ NandÈya deviyÈ, Vedeho chedayissati.

739. Sace me hatthe pÈde ca, kaÓÓanÈsaÒca checchasi. EvaÑ te puttadÈrassa, Vedeho chedayissati.

740. Sace maÑsaÑ’va pÈtabyaÑ, s|le katvÈ pacissasi. EvaÑ PaÒcÈlacandassa, Vedeho pÈcayissati.

741. Sace maÑsaÑ’va pÈtabyaÑ, s|le katvÈ pacissasi. EvaÑ PaÒcÈlacandiyÈ, Vedeho pÈcayissati.

742. Sace maÑsaÑ’va pÈtabyaÑ, s|le katvÈ pacissasi. EvaÑ NandÈya deviyÈ, Vedeho pÈcayissati.

743. Sace maÑsaÑ’va pÈtabyaÑ, s|le katvÈ pacissasi. EvaÑ te puttadÈrassa, Vedeho pÈcayissati.

744. Sace maÑ vitanitvÈna, vedhayissasi sattiyÈ. EvaÑ PaÒcÈlacandassa, Vedeho vedhayissati.

745. Sace maÑ vitanitvÈna, vedhayissasi sattiyÈ. EvaÑ PaÒcÈlacandiyÈ, Vedeho vedhayissati.

746. Sace maÑ vitanitvÈna, vedhayissasi sattiyÈ. EvaÑ NandÈya deviyÈ, Vedeho vedhayissati.

747. Sace maÑ vitanitvÈna, vedhayissasi sattiyÈ. EvaÑ te puttadÈrassa, Vedeho vedhayissati. EvaÑ no mantitaÑ raho, Vedehena mayÈ saha.

748. YathÈpi palasataÑ cammaÑ, kontimantÈsuniÔÔhitaÑ1. Upeti tanutÈÓÈya, sarÈnaÑ paÔihantave. ______________________________________________________________ 1. KontÊmantÊsuniÔÔhitaÑ (SÊ, I)

218 JÈtakapÈÄi

749. SukhÈvaho dukkhanudo, Vedehassa yasassino. MatiÑ te paÔihaÒÒÈmi, usuÑ palasatena vÈ.

750. I~gha passa mahÈrÈja, suÒÒaÑ antepuraÑ tava. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, tava mÈtÈ ca khattiya. Uma~gÈ nÊharitvÈna, Vedehassu’panÈmitÈ.

751. I~gha antepuraÑ mayhaÑ, gantvÈna vicinÈtha naÑ. YathÈ imassa vacanaÑ, saccaÑ vÈ yadi vÈ musÈ.

752. EvametaÑ mahÈrÈja, yathÈ Èha Mahosadho. SuÒÒaÑ antepuraÑ sabbaÑ, kÈkapaÔÔanakaÑ yathÈ.

753. Ito gatÈ mahÈrÈja, nÈrÊ sabba~gasobhanÈ. KosambaphalakasussoÓÊ1, haÑsagaggarabhÈÓinÊ.

754. Ito nÊtÈ mahÈrÈja, nÈrÊ sabba~gasobhanÈ. KoseyyavasanÈ sÈmÈ, jÈtar|pasumekhalÈ.

755. SurattapÈdÈ kalyÈÓÊ, suvaÓÓamaÓimekhalÈ. PÈrevatakkhÊ sutan|, bimboÔÔhÈ tanumajjhimÈ.

756. SujÈtÈ bhujalaÔÔhÊva, vedÊva2 tanumajjhimÈ. DÊghassÈ kesÈ asitÈ, ÊsakaggapavellitÈ.

757. SujÈtÈ migachÈpÈva, hemantaggisikhÈriva. NadÊva giriduggesu, saÒchannÈ khuddaveÄubhi.

758. NÈganÈs|ru kalyÈÓÊ, paramÈ3 timbarutthanÊ. NÈtidÊghÈ nÈtirassÈ, nÈlomÈ nÈtilomasÈ.

759. NandÈya n|na maraÓena, nandasi sirivÈhana. AhaÒca n|na NandÈ ca, gacchÈma yamasÈdhanaÑ.

760. DibbaÑ adhÊyase mÈyaÑ, akÈsi cakkhumohanaÑ. Yo me amittaÑ hatthagataÑ, VedehaÑ parimocayi. ______________________________________________________________ 1. KosumbaphalakasussoÓÊ (SÊ, SyÈ, I) 2. VellÊva (SÊ, I) 3. PaÔhamÈ (SÊ, I)


761. AdhÊyanti mahÈrÈja1, dibbamÈyi’dha paÓÉitÈ. Te mocayanti attÈnaÑ, paÓÉitÈ mantino janÈ.

762. Santi mÈÓavaputtÈ me, kusalÈ sandhichedakÈ. YesaÑ katena maggena, Vedeho MithilaÑ gato.

763. I~gha passa mahÈrÈja, uma~gaÑ sÈdhu mÈpitaÑ. HatthÊnaÑ atha assÈnaÑ, rathÈnaÑ atha pattinaÑ. Œlokabh|taÑ tiÔÔhantaÑ, uma~gaÑ sÈdhu mÈpitaÑ2.

764. LÈbhÈ vata VidehÈnaÑ, yassi’me’disÈ paÓÉitÈ. Ghare vasanti vijite, yathÈ tvaÑ’si Mahosadha.

765. VuttiÒca parihÈraÒca, diguÓaÑ bhattavetanaÑ. DadÈmi vipule bhoge, bhuÒja kÈme ramassu ca. MÈ VidehaÑ paccagamÈ, kiÑ Videho karissati.

766. Yo cajetha mahÈrÈja, bhattÈraÑ dhanakÈraÓÈ. UbhinnaÑ hoti gÈrayho, attano ca parassa ca. YÈva jÊveyya Vedeho, nÈÒÒassa puriso siyÈ.

767. Yo cajetha mahÈrÈja, bhattÈraÑ dhanakÈraÓÈ. UbhinnaÑ hoti gÈrayho, attano ca parassa ca. YÈva tiÔÔheyya Vedeho, nÈÒÒassa vijite vase.

768. Dammi nikkhasahassaÑ te, gÈmÈsÊtiÒca KÈsisu. DÈsisatÈni cattÈri, dammi bhariyÈsataÒca te. SabbaÑ sena~ga’mÈdÈya, sotthiÑ gaccha Mahosadha.

769. YÈva dadantu hatthÊnaÑ, assÈnaÑ diguÓaÑ vidhaÑ. Tappentu annapÈnena, rathike pattikÈrake.

770. HatthÊ asse rathe pattÊ, gacchevÈ’dÈya paÓÉita. Passatu taÑ mahÈrÈjÈ, Vedeho MithilaÑ gataÑ3.

771. HatthÊ assÈ rathÈ pattÊ, senÈ padissate mahÈ. Catura~ginÊ bhÊsar|pÈ, kinnu maÒÒasi paÓÉita4. ______________________________________________________________ 1. Adhiyanti ve mahÈrÈja (SyÈ, Ka) 2. NiÔÔhitaÑ (SÊ, SyÈ, I) 3. MithilaggahaÑ (Ka) 4. MaÒÒanti paÓÉitÈ (SÊ, SyÈ, I)

220 JÈtakapÈÄi

772. Œnando te mahÈrÈja, uttamo paÔidissati. SabbaÑ sena~ga’mÈdÈya, sotthiÑ patto Mahosadho.

773. YathÈ petaÑ susÈnasmiÑ, chaÉÉetvÈ caturo janÈ. EvaÑ Kapilaye tyamha1, chaÉÉayitvÈ idhÈ’gatÈ.

774. Atha tvaÑ kena vaÓÓena, kena vÈ pana hetunÈ. Kena vÈ atthajÈtena, attÈnaÑ parimocayi.

775. AtthaÑ atthena Vedeha, mantaÑ mantena khattiya. ParivÈrayiÑ2 rÈjÈnaÑ, jambudÊpaÑ’va sÈgaro.

776. DinnaÑ nikkhasahassaÑ me, gÈmÈsÊti ca KÈsisu. DÈsÊsatÈni cattÈri, dinnaÑ bhariyÈsataÒca me. SabbaÑ sena~ga’mÈdÈya, sotthinÈ’mhi idhÈ’gato.

777. SusukhaÑ vata saÑvÈso, paÓÉitehÊti Senaka. PakkhÊva paÒjare baddhe, macche jÈlagateriva. Amittahatthattagate3, mocayÊ no Mahosadho.

778. Eva’metaÑ mahÈrÈja, paÓÉitÈ hi sukhÈvahÈ. PakkhÊva paÒjare baddhe, macche jÈlagateriva. Amittahatthattagate, mocayÊ no Mahosadho.

779. ŒhaÒÒantu sabbavÊÓÈ, bheriyo dindimÈni ca. Dhamentu MÈgadhÈ sa~khÈ, vagg| nadantu dundubhÊ.

780. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. BahuÑ annaÒca pÈnaÒca, paÓÉitassÈ’bhihÈrayuÑ.

781. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. BahuÑ annaÒca pÈnaÒca, paÓÉitassÈ’bhihÈrayuÑ.

782. SamÈgatÈ jÈnapadÈ, negamÈ ca samÈgatÈ. BahuÑ annaÒca pÈnaÒca, paÓÉitassÈ’bhihÈrayuÑ. ______________________________________________________________ 1. Kappiliye tyamhÈ (SyÈ), Kampilliye tyamhÈ (SÊ), KampilliyaraÔÔhe (I) 2. ParivÈrayissaÑ (SÊ, SyÈ) 3. Amittassa hatthagate (Ka)


783. Bahujano pasanno’si, disvÈ paÓÉita’mÈgataÑ. PaÓÉitamhi anuppatte, celukkhepo avattathÈti.

Uma~gajÈtakaÑ1 paÒcamaÑ.

543. Bh|ridattajÈtaka (6)

784. YaÑ kiÒci ratanaÑ atthi, DhataraÔÔhanivesane. SabbÈni te upayantu, dhÊtaraÑ dehi rÈjino.

785. Na no vivÈho nÈgehi, katapubbo kudÈcanaÑ. TaÑ vivÈhaÑ asaÑyuttaÑ, kathaÑ amhe karomase.

786. JÊvitaÑ n|na te cattaÑ, raÔÔhaÑ vÈ manujÈdhipa. Na hi nÈge kupitamhi, ciraÑ jÊvanti tÈdisÈ.

787. Yo tvaÑ deva manusso’si, iddhimantaÑ aniddhimÈ. VaruÓassa niyaÑputtaÑ, YÈmunaÑ atimaÒÒasi.

788. NÈtimaÒÒÈmi rÈjÈnaÑ, DhataraÔÔhaÑ yasassinaÑ. DhataraÔÔho hi nÈgÈnaÑ, bah|na’mapi issaro.

789. Ahi mahÈnubhÈvopi, na me dhÊtara’mÈraho. Khattiyo ca VidehÈnaÑ, abhijÈtÈ SamuddajÈ.

790. KambalassatarÈ uÔÔhentu, sabbe nÈge nivedaya. BÈrÈÓasiÑ pavajjantu, mÈ ca kaÒci2 viheÔhayuÑ.

791. Nivesanesu sobbhesu, rathiyÈ caccaresu ca. Rukkhaggesu ca lambantu, vitatÈ toraÓesu ca.

792. Ahampi sabbasetena, mahatÈ sumahaÑ puraÑ. ParikkhipissaÑ bhogehi, KÈsÊnaÑ janayaÑ bhayaÑ.

793. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ uragÈ’nekavaÓÓino. BÈrÈÓasiÑ pavajjiÑsu, na ca kaÒci viheÔhayuÑ.

794. Nivesanesu sobbhesu, rathiyÈ caccaresu ca. Rukkhaggesu ca lambhiÑsu, vitatÈ toraÓesu ca. ______________________________________________________________ 1. MahÈ-ummaggajÈtakaÑ (SÊ, I), MahosadhajÈtakaÑ (SyÈ, Ka) 2. KiÒci (SÊ, I, Ka)

222 JÈtakapÈÄi

795. Tesu disvÈna lambante, puth| kandiÑsu nÈriyo. NÈge soÓÉikate disvÈ, passasante muhuÑ muhuÑ.

796. BÈrÈÓasÊ pabyathitÈ, ÈturÈ samapajjatha. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, “dhÊtaraÑ dehi rÈjino”.

797. PupphÈbhihÈrassa vanassa majjhe, Ko lohitakkho vitatantaraÑso. KÈ kambukÈy|radharÈ suvatthÈ, TiÔÔhanti nÈriyo dasa vandamÈnÈ.

798. Ko tvaÑ brahÈbÈhu vanassa majjhe, Virocasi ghatasittova aggi. Mahesakkho aÒÒataro’si yakkho, UdÈhu nÈgo’si mahÈnubhÈvo.

799. NÈgoha’masmi iddhimÈ, tejassÊ1 duratikkamo. �aÑseyyaÑ tejasÈ kuddho, phÊtaÑ janapadaÑ api.

800. SamuddajÈ hi me mÈtÈ, DhataraÔÔho ca me pitÈ. SudassanakaniÔÔho’smi, Bh|ridattoti maÑ vid|.

801. YaÑ gambhÊraÑ sadÈvaÔÔaÑ, rahadaÑ bhismaÑ pekkhasi. Esa dibyo mamÈ’vÈso, anekasataporiso.

802. May|rakoÒcÈbhirudaÑ, nÊlodaÑ vanamajjhato. YamunaÑ pavisa mÈbhÊto, khemaÑ vattavataÑ2 sivaÑ.

803. Tattha patto sÈnucaro, saha puttena brÈhmaÓa. P|jito mayhaÑ kÈmehi, sukhaÑ brÈhmaÓa Vacchasi.

804. SamÈ samantaparito, pah|tatagarÈ3 mahÊ. IndagopakasaÒchannÈ, sobhati harituttamÈ.

805. RammÈni vanacetyÈni, rammÈ haÑs|pak|jitÈ. OpupphÈpaddhÈ tiÔÔhanti, pokkharaÒÒo4 sunimmitÈ. ______________________________________________________________ 1. TejasÊ (SÊ, SyÈ, I, Ka) 2. VattavatiÑ (SyÈ, Ka) 3. BahukÈ taggarÈ (SÊ, SyÈ, I) 4. PokkharaÒÒÈ (SyÈ, I)


806. AÔÔhaÑsÈ sukatÈ thambhÈ, sabbe veÄuriyÈmayÈ. SahassathambhÈ pÈsÈdÈ, p|rÈ kaÒÒÈhi jotare.

807. VimÈnaÑ upapanno’si, dibyaÑ puÒÒehi attano. AsambÈdhaÑ sivaÑ rammaÑ, accantasukhasaÑhitaÑ.

808. MaÒÒe sahassanettassa, vimÈnaÑ nÈbhika~khasi. IddhÊ hi tyÈ’yaÑ vipulÈ, Sakkasseva jutÊmato.

809. ManasÈpi na pattabbo, ÈnubhÈvo jutÊmato. ParicÈrayamÈnÈnaÑ, sa-indÈnaÑ1 VasavattinaÑ.

810. TaÑ vimÈnaÑ abhijjhÈya, amarÈnaÑ sukhesinaÑ. UposathaÑ upavasanto, semi vammikamuddhani.

811. AhaÒca miga’mesÈno, saputto pÈvisiÑ vanaÑ. TaÑ maÑ mataÑ vÈ jÊvaÑ vÈ, nÈ’bhivedenti ÒÈtakÈ.

812. Œmanteye Bh|ridattaÑ, KÈsiputtaÑ yasassinaÑ. TayÈ no samanuÒÒÈtÈ, api passemu ÒÈtake.

813. Eso hi vata me chando, yaÑ vasesi mamantike. Na hi etÈdisÈ kÈmÈ, sulabhÈ honti mÈnuse.

814. Sace tvaÑ ni’cchase vatthuÑ, mama kÈmehi p|jito. MayÈ tvaÑ samanuÒÒÈto, sotthiÑ passÈhi ÒÈtake.

815. DhÈrayi’maÑ maÓiÑ dibyaÑ, pasuÑ putte ca vindati. Arogo sukhito hoti2, gacchevÈ’dÈya brÈhmaÓa.

816. KusalaÑ paÔinandÈmi, Bh|ridatta vaco tava. PabbajissÈmi jiÓÓo’smi, na kÈme abhipatthaye.

817. Brahmacariyassa ce bha~go, hoti bhogehi kÈriyaÑ. AvikampamÈno eyyÈsi, bahuÑ dassÈmi te dhanaÑ.

818. KusalaÑ paÔinandÈmi, Bh|ridatta vaco tava. Punapi ÈgamissÈmi, sace attho bhavissati. ______________________________________________________________ 1. IndÈnaÑ (SyÈ, Ka) 2. Hohi (SyÈ)

224 JÈtakapÈÄi

819. IdaÑ vatvÈ Bh|ridatto, pesesi caturo jane. “Etha gacchatha uÔÔhetha, khippaÑ pÈpetha brÈhmaÓaÑ”.

820. Tassa taÑ cavanaÑ sutvÈ, uÔÔhÈya caturo janÈ. PesitÈ Bh|ridattena, khippaÑ pÈpesu brÈhmaÓaÑ.

821. MaÓiÑ paggayha ma~galyaÑ, sÈdhuvittaÑ1 manoramaÑ. SelaÑ byaÒjanasampannaÑ, ko imaÑ maÓimajjhagÈ.

822. LohitakkhasahassÈhi, samantÈ parivÈritaÑ. Ajja kÈlaÑ pathaÑ2 gacchaÑ, ajjhagÈ’haÑ maÓiÑ imaÑ.

823. S|paciÓÓo ayaÑ selo, accito mÈnito3 sadÈ. SudhÈrito sunikkhitto, sabbattha’mabhisÈdhaye.

824. UpacÈravipannassa, nikkhepe dhÈraÓÈya vÈ. AyaÑ selo vinÈsÈya, pariciÓÓo ayoniso.

825. Na imaÑ akusalo4 dibyaÑ, maÓiÑ dhÈretu’mÈraho. PaÔipajja sataÑ nikkhaÑ, dehi’maÑ ratanaÑ mama.

826. Na ca myÈ’yaÑ maÓÊ keyyo, gohi5 vÈ ratanehi vÈ. Selo byaÒjanasampanno, neva keyyo maÓÊ mama.

827. No ce tayÈ maÓÊ keyyo, gohi5 vÈ ratanehi vÈ. Atha kena maÓÊ keyyo, taÑ me akkhÈhi pucchito.

828. Yo me saÑse mahÈnÈgaÑ, tejassiÑ duratikkamaÑ. Tassa dajjaÑ imaÑ selaÑ, jalanta’miva tejasÈ.

829. Ko nu brÈhmaÓavaÓÓena, supaÓÓo patataÑ varo. NÈgaÑ jigÊsa’manvesi, anvesaÑ bhakkha’mattano.

830. NÈ’haÑ dijÈdhipo homi, nadiÔÔho garuÄo mayÈ. ŒsÊvisena vittoti6, vajjo brÈhmaÓa maÑ vid|.

831. Kinnu tuyhaÑ balaÑ atthi, kiÑ sippaÑ vijjate tava. KismiÑ vÈ tvaÑ paratthaddho, uragaÑ nÈ’pacÈyasi. ______________________________________________________________ 1. SÈdhucittaÑ (I) 2. PadaÑ (SÊ, I) 3. Mahito (SÊ, SyÈ, I) 4. KusalaÑ (Ka) 5. Kehi (Ka) 6. Vittosmi (SyÈ, Ka)


832. ŒraÒÒikassa isino, cirarattaÑ tapassino. SupaÓÓo Kosiyassa’kkhÈ, visavijjaÑ anuttaraÑ.

833. TaÑ bhÈvitatta’ÒÒataraÑ, sammantaÑ pabbatantare. SakkaccaÑ taÑ upaÔÔhÈsiÑ, rattindiva’matandito.

834. So tadÈ pariciÓÓo me, vattavÈ brahmacariyavÈ. DibbaÑ pÈtukarÊ mantaÑ, kÈmasÈ bhagavÈ mama.

835. TyÈ’haÑ mante paratthaddho, nÈhaÑ bhÈyÈmi bhoginaÑ. Œcariyo visaghÈtÈnaÑ, alampÈnoti1 maÑ vid|.

836. GaÓhÈmase maÓiÑ tÈta, Somadatta vijÈnahi. MÈ daÓÉena siriÑ pattaÑ, kÈmasÈ pajahimhase.

837. SakaÑ nivesanaÑ pattaÑ, yo taÑ brÈhmaÓa p|jayi. EvaÑ kalyÈÓakÈrissa, kiÑ mohÈ dubbhi’micchasi.

838. Sace tvaÑ2 dhanakÈmo’si, Bh|ridatto padassati3. Tameva gantvÈ yÈcassu, bahuÑ dassati te dhanaÑ.

839. HatthagataÑ pattagataÑ, nikiÓÓaÑ khÈdituÑ varaÑ. MÈ no sandiÔÔhiko attho, Somadatta upaccagÈ.

840. Paccati niraye ghore, mahissamapi vivarati4. MittadubbhÊ hitaccÈgÊ, jÊvare’vÈpi sussati5.

841. Sace tvaÑ2 dhanakÈmo’si, Bh|ridatto padassati. MaÒÒe attakataÑ veraÑ, naciraÑ vedayissasi.

842. MahÈyaÒÒaÑ yajitvÈna, evaÑ sujjhanti brÈhmaÓÈ. MahÈyaÒÒaÑ yajissÈma, evaÑ mokkhÈma pÈpakÈ.

843. Handa dÈni apÈyÈmi, nÈ’haÑ ajja tayÈ saha. PadampekaÑ6 na gaccheyyaÑ, evaÑ kibbisakÈrinÈ. ______________________________________________________________ 1. ŒlambÈnoti (SÊ, I), ÈlambÈyanoti (SyÈ) 2. Sace hi (SÊ, I, Ka) 3. Bh|ridattaÑ padissasi (Ka) 4. Mahissamava dÊyati (SÊ, I), mahimassa vindrÊyati (SyÈ) 5. JÊvare cÈpi sussare (SÊ, I) 6. PadamekaÑ (SyÈ, Ka)

226 JÈtakapÈÄi

844. IdaÑ vatvÈna pitaraÑ, Somadatto bahussuto. UjjhÈpetvÈna bh|tÈni, tamhÈ ÔhÈnÈ apakkami. 845. GaÓhÈhe’taÑ mahÈnÈgaÑ, Èhare’taÑ maÓiÑ mama. IndagopakavaÓÓÈbho, yassa lohitako siro. 846. KappÈsapicurÈsÊva, eso kÈyo padissati1. Vammikaggagato seti, taÑ tvaÑ gaÓhÈhi brÈhmaÓa. 847. Atho’sadhehi dibbehi, jappaÑ mantapadÈni ca. EvaÑ taÑ asakkhi satthuÑ2, katvÈ paritta’mattano. 848. MamaÑ disvÈna ÈyantaÑ, sabbakÈmasamiddhinaÑ. IndriyÈni ahaÔÔhÈni, sÈvaÑ3 jÈtaÑ mukhaÑ tava. 849. PadmaÑ yathÈ hatthagataÑ, pÈÓinÈ parimadditaÑ. SÈvaÑ jÈtaÑ4 mukhaÑ tuyhaÑ, mamaÑ disvÈna edisaÑ. 850. Kacci nu te nÈ’bhisasi5, kacci te atthi vedanÈ. Yena sÈvaÑ mukhaÑ tuyhaÑ, mamaÑ disvÈna ÈgataÑ. 851. SupinaÑ tÈta addakkhiÑ, ito mÈsaÑ adhogataÑ. “DakkhiÓaÑ viya me bÈhuÑ, chetvÈ ruhiramakkhitaÑ. Puriso ÈdÈya pakkÈmi, mama rodantiyÈ sati”. 852. Yato’haÑ6 supina’maddakkhiÑ, Sudassana vijÈnahi. Tato divÈ vÈ rattiÑ vÈ, sukhaÑ me no’palabbhati. 853. YaÑ pubbe parivÈriÑsu7, kaÒÒÈ ruciraviggahÈ. HemajÈlapaÔicchannÈ, Bh|ridatto na dissati. 854. YaÑ pubbe parivÈriÑsu7, nettiÑsavaradhÈrino. KaÓikÈrÈva samphullÈ, Bh|ridatto na dissati. ______________________________________________________________ 1. KÈya’ssa dissati (SÊ, I) 2. SaÔÔhuÑ (SÊ, I), yuÔÔhuÑ (SyÈ), suttuÑ (Ka) 3. SÈmaÑ (SÊ, I) 4. YantaÑ (Ka) 5. Te nÈbhisayi (SÊ), te nÈbhissasi (SyÈ) 6. Yato taÑ (SÊ) 7. ParicÈriÑsu (SÊ, I)


855. Handa dÈni gamissÈma, Bh|ridattanivesanaÑ. DhammaÔÔhaÑ sÊlasampannaÑ, passÈma tava bhÈtaraÑ.

856. TaÒca disvÈna ÈyantiÑ, Bh|ridattassa mÈtaraÑ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, Bh|ridattassa nÈriyo.

857. PuttaÑ te’yye na jÈnÈma, ito mÈsaÑ adhogataÑ. MataÑ vÈ yadi vÈ jÊvaÑ, Bh|ridattaÑ yasassinaÑ.

858. SakuÓÊ hataputtÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. CiraÑ dukkhena jhÈyissaÑ, Bh|ridattaÑ apassatÊ1.

859. KurarÊ hatachÈpÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. CiraÑ dukkhena jhÈyissaÑ, Bh|ridattaÑ apassatÊ.

860. SÈ n|na cakkavÈkÊva, pallalasmiÑ anodake. CiraÑ dukkhena jhÈyissaÑ, Bh|ridattaÑ apassatÊ.

861. KammÈrÈnaÑ yathÈ ukkÈ, anto jhÈyati no bahi. EvaÑ jhÈyÈmi sokena, Bh|ridattaÑ, apassatÊ.

862. SÈlÈva sampamathitÈ2, mÈlutena pamadditÈ. Senti puttÈ ca dÈrÈ ca, Bh|ridattanivesane.

863. IdaÑ sutvÈna nigghosaÑ, Bh|ridattanivesane. AriÔÔho ca Subhogo3 ca, padhÈviÑsu anantarÈ4.

864. Amma assÈsa mÈ soci, evaÑdhammÈ hi pÈÓino. Cavanti upapajjanti, esa’ssa pariÓÈmitÈ.

865. Ahampi tÈta jÈnÈmi, evaÑdhammÈ hi pÈÓino. Sokena ca pareta’smi, Bh|ridattaÑ apassatÊ.

866. Ajja ce me imaÑ rattiÑ, Sudassana vijÈnahi. Bh|ridattaÑ apassantÊ, maÒÒe hissÈmi jÊvitaÑ. ______________________________________________________________ 1. ImissÈ gÈthÈyananthare SÊ-I-potthakesu– “SakuÓÊ hataputtÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. Tena tena padhÈvissaÑ, piyaputtaÑ apassatÊ”iti ayampi gÈthÈ ÈgatÈ. 2. SampamadditÈ (SyÈ, Ka) 3. Subhago (SÊ, I) 4. UpadhÈvi’su anantarÈ (SÊ, I)

228 JÈtakapÈÄi

867. Amma assÈsa mÈ soci, ÈnayissÈma bhÈtaraÑ. DisodisaÑ gamissÈma, bhÈtupariyesanaÑ caraÑ.

868. Pabbate giriduggesu, gÈmesu nigamesu ca. Orena sattarattassa1, bhÈtaraÑ passa ÈgataÑ.

869. HatthÈ pamutto urago, pÈde te nipatÊ bhusaÑ. Kacci nu taÑ ÉaÑsÊ tÈta2, mÈ bhÈyi sukhito bhava.

870. Neva mayhaÑ ayaÑ nÈgo, alaÑ dukkhÈya kÈyaci. YÈvata’tthi ahiggÈho, mayÈ bhiyyo na vijjati.

871. Ko nu brÈhmaÓavaÓÓena, ditto3 parisamÈgato. AvhÈyantu suyuddhena, suÓantu parisÈ mama.

872. TvaÑ maÑ nÈgena Èlampa, ahaÑ maÓÉ|kachÈpiyÈ. Hotu no abbhutaÑ tattha, Èsahassehi paÒcahi.

873. AhaÑ hi vasumÈ aÉÉho, tvaÑ daliddo’si MÈÓava. Ko nu te pÈÔibhoga’tthi, upaj|taÒca kiÑ siyÈ.

874. Upaj|taÒca me assa, pÈÔibhogo ca tÈdiso. Hotu no abbhutaÑ tattha, È sahassehi paÒcahi.

875. SuÓohi me mahÈrÈja, vacanaÑ bhadda’matthu te. PaÒcannaÑ me sahassÈnaÑ, pÈÔibhogo hi kittima.

876. PettikaÑ vÈ iÓaÑ hoti, yaÑ vÈ hoti sayaÑkataÑ. KiÑ tvaÑ evaÑ bahuÑ mayhaÑ, dhanaÑ yÈcasi brÈhmaÓa.

877. AlampÈno hi nÈgena, mamaÑ abhijigÊsati4. AhaÑ maÓÉ|kachÈpiyÈ, ÉaÑsayissÈmi brÈhmaÓaÑ.

878. TaÑ tvaÑ daÔÔhuÑ mahÈrÈja, ajja raÔÔhÈbhivaÉÉhana. Khattasa~ghapariby|Äho, niyyÈhi ahidassanaÑ5. ______________________________________________________________ 1. Orena dasarattassa (SÊ, I) 2. Kacci taÑ nuÉasÊ tÈta (SÊ), kacci nu ÉaÑsito tÈta (SyÈ), kaccitÈnuÉasÊ tÈta (I) 3. Datto (SÊ, SyÈ, I) 4. AbhijiviÑsati (SÊ, SyÈ, I) 5. AbhidassanaÑ (SÊ, I)


879. Neva taÑ atimaÒÒÈmi, sippavÈdena mÈÓava. Atimatto’si sippena, uragaÑ nÈ’pacÈyasi.

880. Ahampi nÈtimaÒÒÈmi, sippavÈdena brÈhmaÓa. Avisena ca nÈgena, bhusaÑ vaÒcayase janaÑ.

881. EvaÑ ce’taÑ jano jaÒÒÈ, yathÈ jÈnÈmi taÑ ahaÑ. Na tvaÑ labhasi Èlampa, bhusamuÔÔhiÑ1 kuto dhanaÑ.

882. KharÈjino jaÔÊ dummÊ2, ditto parisamÈgato. Yo tvaÑ evaÑ gataÑ nÈgaÑ, “aviso atimaÒÒasi.

883. Œsajja kho naÑ jaÒÒÈsi, puÓÓaÑ uggassa tejaso. MaÒÒe taÑ bhasmarÈsiÑva, khippa’meso karissati.

884. SiyÈ visaÑ siluttassa, deÉÉubhassa silÈbhuno. Neva lohitasÊsassa, visaÑ nÈgassa vijjati.

885. Suta’metaÑ arahataÑ, saÒÒatÈnaÑ tapassinaÑ. Idha dÈnÈni datvÈna, saggaÑ gacchanti dÈyakÈ. JÊvanto dehi dÈnÈni, yadi te atthi dÈtave.

886. AyaÑ nÈgo mahiddhiko, tejassÊ duratikkamo. Tena taÑ ÉaÑsayissÈmi, so taÑ bhasmaÑ karissati.

887. MayÈpe’taÑ sutaÑ samma, saÒÒatÈnaÑ tapassinaÑ. Idha dÈnÈni datvÈna, saggaÑ gacchanti dÈyakÈ. Tvameva dehi jÊvanto, yadi te atthi dÈtave.

888. AyaÑ AjamukhÊ3 nÈma, puÓÓÈ uggassa tejaso. TÈya taÑ ÉaÑsayissÈmi, sÈ taÑ bhasmaÑ karissati.

889. YÈ dhÊtÈ DhataraÔÔhassa, vemÈtÈ bhaginÊ mama. SÈ taÑ ÉaÑsatva’jamukhÊ4, puÓÓÈ uggassa tejaso.

890. ChamÈyaÑ ce nisiÒcissaÑ, Brahmadatta vijÈnahi. TiÓalatÈni osadhyo, ussusseyyuÑ asaÑsayaÑ. ______________________________________________________________ 1. ThusamuÔÔhiÑ (SyÈ), sattumuÔÔhiÑ (SÊ, I) 2. Rummi (SÊ, SyÈ, I) 3. AccimukhÊ (SÊ, SyÈ, I) 4. SÈ dissatu accimukhÊ (SÊ, I)

230 JÈtakapÈÄi

891. UddhaÑ ce pÈtayissÈmi, Brahmadatta vijÈnahi. Satta vassÈni’yaÑ devo, na vasse na himaÑ pate.

892. Udake ce nisiÒcissaÑ, Brahmadatta vijÈnahi. YÈvanto’dakajÈ1 pÈÓÈ, mareyyuÑ macchakacchapÈ.

893. LokyaÑ sajantaÑ udakaÑ, payÈgasmiÑ patiÔÔhitaÑ. Ko maÑ ajjhoharÊ bh|to, ogÈÄhaÑ YamunaÑ nadiÑ.

894. Ya’desa lokÈdhipatÊ yasassÊ, BÈrÈÓasiÑ pakriya2 samantato. TassÈ’ha putto urag|sabhassa, Subhogoti maÑ brÈhmaÓa vedayanti.

895. Sace hi putto urag|sabhassa, KÈsissa3 raÒÒo amarÈdhipassa. Mahesakkho aÒÒataro pitÈ te, Maccesu mÈtÈ pana te atulyÈ. Na tÈdiso arahati brÈhmaÓassa, DÈsampi ohÈrituÑ4 mahÈnubhÈvo.

896. RukkhaÑ nissÈya vijjhittho, eÓeyyaÑ pÈtu’mÈgataÑ. So viddho d|ramacari5, saravegena sÊghavÈ6.

897. TaÑ tvaÑ patitamaddakkhi, araÒÒasmiÑ brahÈvane. Sa maÑsakÈja’mÈdÈya, sÈyaÑ nigrodhu’pÈgami.

898. SukasÈÄikasa~ghuÔÔhaÑ, pi~galaÑ7 santhatÈyutaÑ. KokilÈbhirudaÑ rammaÑ, dhuvaÑ haritasaddalaÑ.

899. Tattha te so pÈturahu, iddhiyÈ yasasÈ jalaÑ. MahÈnubhÈvo bhÈtÈ me, kaÒÒÈhi parivÈrito.

900. So tena pariciÓÓo tvaÑ, sabbakÈmehi tappito. AduÔÔhassa tuvaÑ dubbhi, taÑ te veraÑ idhÈgataÑ. ______________________________________________________________ 1. YÈvatÈ odakÈ (SÊ), yÈvatÈ udakajÈ (I) 2. PakiraparÊ (SÊ, I), pakiraharÊ (SyÈ) 3. KaÑsassa (SÊ, I) 4. OhÈtuÑ (SÊ, I) 5. D|ra’masarÈ (SÊ, I) 6. SekhavÈ (SÊ, I), pekkhavÈ (SyÈ, Ka) 7. Pi~giyaÑ (SÊ, SyÈ, I)


901. KhippaÑ gÊvaÑ pasÈrehi, na te dassÈmi jÊvitaÑ. BhÈtu parisaraÑ veraÑ, chedayissÈmi te siraÑ.

902. AjjhÈyako yÈcayogÊ, Èhutaggi ca brÈhmaÓo. Etehi tÊhi ÔhÈnehi, avajjho hoti1 brÈhmaÓo.

903. YaÑ p|raÑ DhataraÔÔhassa, ogÈÄhaÑ YamunaÑ nadiÑ. Jotate sabbasovaÓÓaÑ, giri’mÈhacca YÈmunaÑ.

904. Tattha te purisabyagghÈ, sodariyÈ mama bhÈtaro. YathÈ te tattha vakkhanti, tathÈ hessasi brÈhmaÓa.

905. AnittarÈ ittarasampayuttÈ, YaÒÒÈ ca vedÈ ca Subhoga loke. Ta’daggarayhaÑ hi vinindamÈno, JahÈti vittaÒca sataÒca dhammaÑ.

906. Ajjhena’mariyÈ pathaviÑ janindÈ, VessÈ kasiÑ pÈricariyaÒca suddÈ. UpÈgu paccekaÑ yathÈpadesaÑ, KatÈ’hu ete vasinÈti Èhu.

907. DhÈtÈ VidhÈtÈ VaruÓo Kuvero, Somo Yamo CandimÈ vÈyu S|riyo. Etepi yaÒÒaÑ puthuso yajitvÈ, AjjhÈyakÈnaÑ atho sabbakÈme.

908. VikÈsitÈ cÈpasatÈni paÒcÈ, Yo Ajjuno balavÈ bhÊmaseno. SahassabÈhu asamo pathabyÈ, Sopi tadÈ mÈdahi jÈtavedaÑ.

909. Yo brÈhmaÓe bhojayi dÊgharattaÑ, Annena pÈnena yathÈnubhÈvaÑ. Pasannacitto anumodamÈno, Subhoga devaÒÒataro ahosi. ______________________________________________________________ 1. Bhavati (SÊ, SyÈ, I)

232 JÈtakapÈÄi

910. MahÈsanaÑ deva’manomavaÓÓaÑ, Yo sappinÈ asakkhi bhojetu’maggiÑ1. Sa yaÒÒatantaÑ varato yajitvÈ, DibbaÑ gatiÑ Mucalinda’jjhagacchi. 911. MahÈnubhÈvo vassasahassajÊvÊ, Yo pabbajÊ dassaneyyo uÄÈro. HitvÈ apariyanta raÔÔhaÑ2 sasenaÑ, RÈjÈ dudÊpopi jagÈma3 saggaÑ. 912. Yo sÈgarantaÑ SÈgaro vijitvÈ, Y|paÑ subhaÑ soÓÓamayaÑ4 uÄÈraÑ. Ussesi vessÈnara’mÈdahÈno, Subhoga devaÒÒataro ahosi. 913. YassÈnubhÈvena Subhoga Ga~gÈ, Pavattatha5 dadhisannisinnaÑ6 samuddaÑ. Sa lomapÈdo paricariya maggiÑ, A~go sahassakkhapura’jjhagacchi. 914. Mahiddhiko devavaro yasassÊ, SenÈpati tidive VÈsavassa. So somayÈgena malaÑ vihantvÈ, Subhoga devaÒÒataro ahosi. 915. AkÈrayi lokamimaÑ paraÒca, BhÈgÊrathiÑ HimavantaÒca GijjhaÑ7. Yo iddhimÈ devavaro yasassÊ, Sopi tadÈ Èdahi jÈtavedaÑ. ______________________________________________________________ 1. JetumaggiÑ (SÊ, I) 2. RathaÑ (SÊ, I) 3. DudÊpopajjhagÈmi (SyÈ) 4. SovaÓÓamayaÑ (SyÈ, Ka) 5. Pavattati (SyÈ, Ka) 6. DadhisannaÑ (SÊ, I) 7. VijjhaÑ (SyÈ, Ka), viÒjhaÑ (?)


916. MÈlÈgirÊ HimavÈ yo ca Gijjho1, Sudassano Nisabho Kuveru2. Ete ca aÒÒe ca nagÈ mahantÈ, CityÈ katÈ yaÒÒakarehi mÈhu. 917. AjjhÈyakaÑ mantaguÓ|papannaÑ, TapassinaÑ “yÈcayogo”ti’dhÈhu3. TÊre samuddassudakaÑ sajantaÑ4, TaÑ SÈgaro’jjhohari tena’peyyo. 918. ŒyÈgavatth|ni puth| pathabyÈ, SaÑvijjanti brÈhmaÓÈ VÈsavassa. PurimaÑ disaÑ pacchimaÑ dakkhiÓuttaraÑ, SaÑvijjamÈnÈ janayanti vedaÑ. 919. KalÊ hi dhÊrÈna kaÔaÑ magÈnaÑ, Bhavanti vedajjhagatÈna’riÔÔha. MarÊcidhammaÑ asamekkhitattÈ, MÈyÈguÓÈ nÈtivahanti paÒÒaÑ. 920. VedÈ na tÈÓaya bhavanti dassa, Mittadduno bh|nahuno narassa. Na tÈyate pariciÓÓo ca aggi, DosantaraÑ macca’manariyakammaÑ. 921. SabbaÒca maccÈ sadhanaÑ sabhogaÑ5, ŒdÊpitaÑ dÈru tiÓena missaÑ. DahaÑ na tappe6 asamatthatejo, Ko taÑ subhikkhaÑ dvirasaÒÒu kayirÈ7. ______________________________________________________________ 1. Vijjho (Ka), vijjhÈ (SyÈ) 2. KÈkaneru (SÊ, I), kÈkaveru (SyÈ) 3. TicÈha (SÊ, I), ti cÈhu (Ka) 4. SiÒcantaÑ (Ka) 5. SadhanÈ sabhogÈ (SÊ, SyÈ, I, Ka) 6. Na tappe aggi(Ka) 7. DirasaÒÒa kuriyÈ (SÊ), dirasaÒÒu kuriyÈ (I)

234 JÈtakapÈÄi

922. YathÈpi khÊraÑ vipariÓÈmadhammaÑ, Dadhi bhavitvÈ navanÊtampi hoti. Evampi aggi vipariÓÈmadhammo, Tejo samorohatÊ yogayutto. 923. Na dissatÊ aggi manuppaviÔÔho, Sukkhesu kaÔÔhesu navesu cÈpi. NÈ’matthamÈno1 araÓÊnarena, NÈkammunÈ jÈyati jÈtavedo. 924. Sace hi aggi antarato vaseyya, Sukkhesu kaÔÔhesu navesu cÈpi. SabbÈni susseyyu vanÈni loke, SukkhÈni kaÔÔhÈni ca pajjaleyyuÑ. 925. Karoti ce dÈrutiÓena puÒÒaÑ, BhojaÑ naro dh|masikhiÑ patÈpavaÑ. A~gÈrikÈ loÓakarÈ ca s|dÈ, SarÊradÈhÈpi kareyyu puÒÒaÑ. 926. Atha ce hi ete na karonti puÒÒaÑ, AjjhenamaggiÑ idha tapayitvÈ. Na koci lokasmiÑ karoti puÒÒaÑ, BhojaÑ naro dh|masikhiÑ patÈpavaÑ. 927. KathaÑ hi lokÈpacito samÈno, AmanuÒÒagandhaÑ bah|naÑ akantaÑ. Yadeva maccÈ parivajjayanti, Ta’dappasatthaÑ dvirasaÒÒu bhuÒje. 928. Sikhimpi devesu vadanti he’ke, ŒpaÑ milakkh|2 pana devamÈhu. Sabbeva ete vitathaÑ bhaÓanti3, AggÊ na devaÒÒataro na cÈ’po. ______________________________________________________________ 1. NÈmanthamÈno (SÊ, I) 2. MilakkhÈ (SÊ, I) 3. GaÓhanti (Ka)


929. Anindriyabaddha’masaÒÒakÈyaÑ1, VessÈnaraÑ kammakaraÑ pajÈnaÑ. Paricariya maggiÑ sugatiÑ kathaÑ vaje, PÈpÈni kammÈni pakubbamÈno2. 930. SabbÈbhibh| tÈ’hu’dha jÊvikatthÈ, Aggissa brahmÈ paricÈrakoti. SabbÈnubhÈvÊ ca vasÊ kimatthaÑ, Animmito nimmitaÑ vandita’ssa. 931. HassaÑ anijjhÈnakhamaÑ atacchaÑ, SakkÈrahetu pakiriÑsu pubbe. Te lÈbhasakkÈre apÈtubhonte, SandhÈpitÈ3 jantubhi santidhammaÑ. 932. Ajjhena’mariyÈ pathaviÑ janindÈ, VessÈ kasiÑ pÈricariyaÒca suddÈ. UpÈgu paccekaÑ yathÈpadesaÑ, KatÈ’hu ete vasinÈti Èhu. 933. EtaÒca saccaÑ vacanaÑ bhaveyya, YathÈ idaÑ bhÈsitaÑ brÈhmaÓehi. NÈ’khattiyo jÈtu labhetha rajjaÑ, NÈ’brÈhmaÓo mantapadÈni sikkhe. NÈ’ÒÒatra vessehi kasiÑ kareyya, Suddo na mucce parapesanÈya4. 934. YasmÈ ca etaÑ vacanaÑ abh|taÑ, MusÈvi’me odariyÈ bhaÓanti. Ta’dappapaÒÒÈ abhisaddahanti, Passanti taÑ paÓÉitÈ attanÈva. ______________________________________________________________ 1. NirindriyaÑ antaÑ asaÒÒakÈyaÑ (SÊ, I), anindriyaÑ santamasaÒÒakÈyaÑ (SyÈ) 2. PakrubbamÈno (SyÈ, Ka) 3. SanthambhitÈ (SÊ, I), sandhÈbhitÈ (SyÈ), santÈpitÈ (Ka) 4. ParapessitÈya (SÊ, I)

236 JÈtakapÈÄi

935. KhatyÈ hi vessÈnaÑ1 baliÑ haranti, ŒdÈya satthÈni caranti brÈhmaÓÈ. TaÑ tÈdisaÑ sa~khubhitaÑ pabhinnaÑ, KasmÈ brahmÈ nujju karoti lokaÑ. 936. Sace hi so issaro sabbaloke, BrahmÈ bah|bh|tapatÊ2 pajÈnaÑ. KiÑ sabbalokaÑ vidahÊ alakkhiÑ, KiÑ sabbalokaÑ na sukhiÑ akÈsi. 937. Sace hi so issaro sabbaloke, BrahmÈ bah|bh|tapatÊ pajÈnaÑ. MÈyÈ musÈvajjamadena3 cÈpi, LokaÑ adhammena kimattha’makÈri4. 938. Sace hi so issaro sabbaloke, BrahmÈ bah|bh|tapatÊ pajÈnaÑ. Adhammiko bh|tapatÊ AriÔÔha, Dhamme sati yo vidahÊ adhammaÑ. 939. KÊÔÈ paÔa~gÈ uragÈ ca bhekÈ5, HantvÈ kimÊ sujjhati makkhikÈ ca. Etepi dhammÈ anariyar|pÈ, KambojakÈnaÑ vitathÈ bah|naÑ. 940. Sace hi so sujjhati yo hanÈti, Hatopi so sagga’mupeti ÔhÈnaÑ. BhovÈdi bhovÈdina mÈrayeyyuÑ6, Ye cÈpi tesaÑ abhisaddaheyyuÑ. ______________________________________________________________ 1. KhattÈ na vessÈ na (SÊ, I) 2. Brahmapah| bh|tapatÊ (SyÈ) 3. MusÈvaÒcanapadena (Ka) 4. Kimattha’kÈsi (SÊ, I), kimatthakÈrÊ (SyÈ) 5. Bhi~gÈ (SyÈ) 6. MÈrabheyyuÑ (Ka)


941. Neva migÈ na pas| nopi gÈvo, ŒyÈcanti attavadhÈya keci. VipphandamÈne idha jÊvikatthÈ, YaÒÒesu pÈÓe pasumÈrabhanti1. 942. Y|pussane2 pasubandhe ca bÈlÈ, Cittehi vaÓÓehi mukhaÑ nayanti. AyaÑ te y|po kÈmaduho parattha, Bhavissati sassato samparÈye. 943. Sace ca y|pe maÓisa~khamuttaÑ, DhaÒÒaÑ dhanaÑ rajataÑ jÈtar|paÑ. Sukkhesu kaÔÔhesu navesu cÈpi, Sace duhe tidive sabbakÈme. Tevijjasa~ghÈva puth| yajeyyuÑ, AbrÈhmaÓaÑ3 kaÒci na yÈjayeyyuÑ. 944. Kuto ca y|pe maÓisa~khamuttaÑ, MaÒÒaÑ dhanaÑ rajataÑ jÈtar|paÑ. Sukkhesu kaÔÔhesu navesu cÈpi, Kuto duhe tidive sabbakÈme. 945. SaÔhÈ ca luddÈ ca paluddhabÈlÈ4, Cittehi vaÓÓehi mukhaÑ nayanti. ŒdÈya aggiÑ mama dehi vittaÑ, Tato sukhÊ hohisi sabbakÈme. 946. Ta’maggihuttaÑ saraÓaÑ pavissa, Cittehi vaÓÓehi mukhaÑ nayanti. OropayitvÈ kesamassuÑ nakhaÒca, Vedehi vittaÑ atigÈÄhayanti5. ______________________________________________________________ 1. MÈharanti (SÊ, SyÈ, I) 2. Y|passa te (SÊ), y|passa ne (I) 3. Na brÈhmaÓÈ (SÊ, SyÈ) 4. UpaladdhabÈlÈ (SÊ, I) 5. AtigÈÄayanti (SÊ, I)

238 JÈtakapÈÄi

947. KÈkÈ ul|kaÑva raho labhitvÈ, EkaÑ samÈnaÑ bahukÈ samecca. AnnÈni bhutvÈ kuhakÈ kuhitvÈ, MuÓÉaÑ karitvÈ yaÒÒapatho’ssajanti. 948. EvaÑ hi so vaÒcito brÈhmaÓehi, Eko samÈno bahukÈ1 samecca. Te yogayogena vilumpamÈnÈ, DiÔÔhaÑ adiÔÔhena dhanaÑ haranti. 949. AkÈsiyÈ rÈj|hivÈ’nusiÔÔhÈ, Ta’dassa ÈdÈya dhanaÑ haranti. Te tÈdisÈ corasamÈ asantÈ, VajjhÈ nahaÒÒanti AriÔÔha loke. 950. Indassa bÈhÈrasi dakkhiÓÈti, YaÒÒesu chindanti palÈsayaÔÔhiÑ. TaÑ cepi saccaÑ MaghavÈ chinnabÈhu, Kena’ssa indo asure jinÈti. 951. TaÑ ceva tucchaÑ MaghavÈ sama~gÊ, HantÈ avajjho paramo sa devo2. MantÈ ime brÈhmaÓÈ tucchar|pÈ, SandiÔÔhikÈ vaÒcanÈ esa loke. 952. MÈlÈgiri HimavÈ yo ca Gijjho, Sudassano Nisabho Kuveru. Ete ca aÒÒe ca nagÈ mahantÈ, CityÈ katÈ yaÒÒakarehi mÈhu. 953. YathÈpakÈrÈni hi iÔÔhakÈni, CityÈ katÈ yaÒÒakarehi mÈhu. Na pabbatÈ honti tathÈpakÈrÈ, AÒÒÈ disÈ acalÈ tiÔÔhaselÈ. ______________________________________________________________ 1. BahuhÊ (SÊ) 2. Sudevo (SyÈ, Ka)


954. Na iÔÔhakÈ honti silÈ cirena1, Na tattha saÒjÈyati ayo na lohaÑ. YaÒÒaÒca etaÑ parivaÓÓayantÈ, CityÈ katÈ yaÒÒakarehi mÈhu.

955. AjjhÈyakaÑ mantaguÓ|papannaÑ, TapassinaÑ “yÈcayogo”ti’dhÈhu. TÊre samuddassudakaÑ sajantaÑ, TaÑ SÈgaro’jjhohari tena’peyyo.

956. Parosahassampi samantavede, Mant|papanne nadiyo vahanti. Na tena byÈpannaras|dakÈ na, KasmÈ samuddo atulo apeyyo.

957. Ye keci k|pÈ idha jÊvaloke, LoÓ|dakÈ k|pakhaÓehi khÈtÈ. Na brÈhmaÓajjhoharaÓena2 tesu, Œpo apeyyo dvirasaÒÒu mÈhu.

958. Pure puratthÈ kÈ kassa bhariyÈ, Mano manussaÑ ajanesi pubbe. TenÈpi dhammena na koci hÊno, Evampi vosaggavibha~ga’mÈhu3.

959. CaÓÉÈlaputtopi adhicca vede, BhÈseyya mante kusalo matÊmÈ4. Na tassa muddhÈpi phaleyya sattadhÈ, MantÈ ime attavadhÈya katÈ5.

960. VÈcÈkatÈ giddhikatÈ6 gahÊtÈ, DummocayÈ kabyapathÈnupannÈ. BÈlÈna cittaÑ visame niviÔÔhaÑ, Ta’dappapaÒÒÈ abhÊsaddahanti. ______________________________________________________________ 1. Cirenapi (SÊ, I) 2. BrÈhmaÓajjhohari tena (Ka) 3. VossaggavibhÈgamÈhu (SÊ) 4. MutÊmÈ (SÊ, I) 5. KattÈ (SÊ, I) 6. GiddhigatÈ (Ka)

240 JÈtakapÈÄi

961. SÊhassa byagghassa ca dÊpino ca, Na vijjatÊ porisiyaÑbalena. ManussabhÈvo ca gavaÑ’va pekkho, JÈtÊ hi tesaÑ asamÈ samÈnÈ1.

962. Sace ca rÈjÈ pathaviÑ vijitvÈ, SajÊvavÈ assavapÈrisajjo. Sayameva so sattusa~ghaÑ vijeyya, TassappajÈ niccasukhÊ2 bhaveyya.

963. KhattiyamantÈ ca tayo ca vedÈ, Atthena ete samakÈ bhavanti. TesaÒca atthaÑ avinicchinitvÈ, Na bujjhatÊ oghapathaÑva channaÑ.

964. KhattiyamantÈ ca tayo ca vedÈ, Atthena ete samakÈ bhavanti. LÈbhÈ alÈbho ayaso yaso ca, Sabbeva tesaÑ catunnaÒca3 dhammÈ.

965. YathÈpi ibbhÈ dhanadhaÒÒahetu, KammÈni karonti4 puth| pathabyÈ. Tevijjasa~ghÈ ca tatheva ajja, KammÈni karonti4 puth| pathabyÈ.

966. Ibbhehi ye te5 samakÈ bhavanti, NiccussukÈ kÈmaguÓesu yuttÈ. KammÈni karonti4 puth| pathabyÈ, Ta’dappapaÒÒÈ dvirasaÒÒu’rÈ te.

967. Kassa bherÊ mudi~gÈ ca, sa~khÈpaÓavadindimÈ. Purato paÔipannÈni, hÈsayantÈ rathesabhaÑ.

968. Kassa kaÒcanapaÔÔena, puthunÈ vijjuvaÓÓinÈ. YuvÈ kalÈpasannaddho, ko eti siriyÈ jalaÑ. ______________________________________________________________ 1. SamÈnaÑ (SyÈ, Ka) 2. NiccasukhÈ (I) 3. Sabbe te sabbesaÑ catunna (SÊ, I) 4. KÈrenti (SÊ, SyÈ, I) 5. Ete (SÊ, SyÈ, I)


969. UkkÈmukhapahaÔÔhaÑva, khadira~gÈrasannibhaÑ. MukhaÒca rucirÈ bhÈti, ko eti siriyÈ jalaÑ. 970. Kassa jambonadaÑ chattaÑ, sasalÈkaÑ manoramaÑ. ŒdiccaraÑsÈvaraÓaÑ, ko eti siriyÈ jalaÑ. 971. Kassa a~gaÑ1 pariggayha, vÈlabÊjani’muttamaÑ. Ubhato varapuÒÒassa2, muddhani upar|pari. 972. Kassa pekhuÓahatthÈni, citrÈni ca mud|ni ca. KaÒcanamaÓidaÓÉÈni3, caranti dubhato mukhaÑ. 973. Khadira~gÈravaÓÓÈbhÈ, ukkÈmukhapahaÑsitÈ. Kasse’te kuÓÉalÈ vagg|, sobhanti dubhato mukhaÑ. 974. Kassa vÈtena chupitÈ, niddhantÈ mudukÈÄakÈ4. Sobhayanti nalÈÔantaÑ, nabhÈ vijjurivu’ggatÈ. 975. Kassa etÈni akkhÊni, ÈyatÈni puth|ni ca. Ko sobhati visÈlakkho, kasse’taÑ uÓÓajaÑ mukhaÑ. 976. Kasse’te lapanajÈtÈ5, suddhÈ sa~khavar|pamÈ. BhÈsamÈnassa sobhanti, dantÈ kuppilasÈdisÈ. 977. Kassa lÈkhÈrasasamÈ, hatthapÈdÈ sukhedhitÈ. Ko so bimboÔÔhasampanno, divÈ s|riyova bhÈsati. 978. Himaccaye Himavati6, mahÈsÈlova pupphito. Ko so odÈtapÈvÈro, jayaÑ indova sobhati. 979. SuvaÓÓapÊÄakÈkiÓÓaÑ, maÓidaÓÉavicittakaÑ. Ko so parisa’mogayha, ÊsaÑ khaggaÑ pamuÒcati7. ______________________________________________________________ 1. A~kaÑ (SÊ, I) 2. Carate varapaÒÒassa (SÊ, I) 3. TapaÒÒamaÓidaÓÉÈni (SÊ, I), suvaÓÓamaÓidaÓÉÈni (SyÈ, Ka) 4. MudukÈÄakaÑ (SÊ), mudu kÈÄikÈ (SyÈ) 5. LapanÈjÈ suddhÈ (SÊ, I) 6. Hemavato (SÊ, SyÈ, I) 7. ¢so khaggaÑva muÒcati (SÊ, I), ante khaggaÑ pamuÒcati (SyÈ)

242 JÈtakapÈÄi

980. SuvaÓÓavikatÈ cittÈ, sukatÈ cittasibbanÈ1. Ko so omuÒcate pÈdÈ, namo katvÈ mahesino.

981. DhataraÔÔhÈ hi te nÈgÈ, iddhimanto yasassino. SamuddajÈya uppannÈ, nÈgÈ ete mahiddhikÈti.

Bh|ridattajÈtakaÑ chaÔÔhaÑ.

544. CandakumÈrajÈtaka (7)

982. RÈjÈsi luddakammo, ekarÈjÈ PupphavatÊyÈ. So pucchi brahmabandhuÑ, KhaÓÉahÈlaÑ purohitaÑ m|ÄhaÑ.

983. SaggÈna maggamÈcikkha2, TvaÑsi brÈhmaÓa dhammavinayakusalo. YathÈ ito vajanti sugatiÑ, narÈ puÒÒÈni katvÈna.

984. AtidÈnaÑ daditvÈna, avajjhe deva ghÈtetvÈ. EvaÑ vajanti sugatiÑ, narÈ puÒÒÈni katvÈna.

985. KiÑ pana taÑ atidÈnaÑ, ke ca avajjhÈ imasmi lokasmiÑ. EtaÒca kho no akkhÈhi, yajissÈmi dadÈmi3 dÈnÈni.

986. Puttehi deva yajitabbaÑ, mahesÊhi negamehi ca. Usabhehi ÈjÈniyehi cat|hi, Sabbacatukkena deva yajitabbaÑ.

987. TaÑ sutvÈ antepure, kumÈrÈ mahesiyo ca haÒÒantu. Eko ahosi nigghoso, bhismÈ accuggato saddo.

988. Gacchatha vadetha kumÈre, CandaÑ S|riyaÒca BhaddasenaÒca. S|raÒca VÈmagottaÒca, pacurÈ4 kira hotha yaÒÒatthÈya.

989. KumÈriyopi vadetha, UpasenaÑ5 KokilaÒca MuditaÒca. NandaÒcÈpi kumÈriÑ, pacurÈ4 kira hotha yaÒÒatthÈya.

990. Vijayampi mayhaÑ mahesiÑ, ErÈvatiÑ6 KesiniÑ SunandaÒca. LakkhaÓavar|papannÈ, pacurÈ kira hotha yaÒÒatthÈya. ______________________________________________________________ 1. SibbinÊ (SyÈ, Ka) 2. SaggamaggamÈcikkha (SÊ, I) 3. YajissÈma dadÈma (SÊ, I) 4. PasurÈ (SÊ, I, Ka) 5. UpaseniÑ (SÊ), UpaseÓiÑ (I) 6. EkapatiÑ (I), ErÈpatiÑ (Ka)


991. Gahapatayo ca vadetha, PuÓÓamukhaÑ BhaddiyaÑ Si~gÈlaÒca. VaÉÉhaÒcÈpi gahapatiÑ, pacurÈ kira hotha yaÒÒatthÈya.

992. Te tattha gahapatayo, AvocisuÑ samÈgatÈ puttadÈraparikiÓÓÈ. Sabbeva sikhino deva karohi. Atha vÈ no dÈse sÈvehi.

993. AbhayaÑkarampi me hatthiÑ, NÈÄÈgiriÑ AccuggataÑ VaruÓadantaÑ1. Œnetha kho ne khippaÑ, yaÒÒatthÈya bhavissanti.

994. Assaratanampi2 KesiÑ, SurÈmukhaÑ PuÓÓakaÑ VinatakaÒca. Œnetha kho ne khippaÑ, yaÒÒatthÈya bhavissanti.

995. Usabhampi3 Y|thapatiÑ AnojaÑ, NisabhaÑ GavampatiÑ tepi mayhaÑ Ènetha. Sam|ha4 karontu sabbaÑ. YajissÈmi dadÈmi dÈnÈni.

996. SabbaÑ5 paÔiyÈdetha, yaÒÒaÑ pana uggatamhi s|riyamhi. ŒÓÈpetha ca kumÈre6, abhiramantu imaÑ rattiÑ.

997. SabbaÑ5 upaÔÔhapetha, yaÒÒaÑ pana uggatamhi s|riyamhi. Vadetha dÈni kumÈre, ajja kho7 pacchimÈ ratti.

998. TaÑtaÑ mÈtÈ avaca, rodantÊ ÈgantvÈ vimÈnato. YaÒÒo kira te putta, bhavissati cat|hi puttehi.

999. Sabbepi mayhaÑ puttÈ cattÈ, CandasmiÑ haÒÒamÈnasmiÑ. Puttehi yaÒÒaÑ yajitvÈna, sugatiÑ saggaÑ gamissÈmi.

1000. MÈ taÑ8 putta saddahesi, sugati kira hoti puttayaÒÒena. NirayÈne’so maggo, neso maggo hi saggÈnaÑ. ______________________________________________________________ 1. NÈÄÈgiriÑ accutaÑ varuÓadantaÑ (SÊ), rÈjagiriÑ accutavaruÓadantaÑ (I) 2. Assatarampi (SÊ, I), assaratanampi me (SyÈ) 3. Usabhampi me (SyÈ) 4. SamupÈ (SÊ, I), sammukhÈ (SyÈ) 5. Sabbampi (SyÈ) 6. ŒÓÈpetha CandakumÈre (SyÈ, Ka) 7. Vo (I) 8. MÈ (SÊ, I)

244 JÈtakapÈÄi

1001. DÈnÈni dehi KoÓÉaÒÒa, ahiÑsÈ sabbabh|tabhabyÈnaÑ. Esa maggo sugatiyÈ, na ca maggo puttayaÒÒena.

1002. ŒcariyÈnaÑ vacanÈ, ghÈtessaÑ CandaÒca SuriyaÒca. Puttehi yaÒÒaÑ1 yajitvÈna duccajehi, sugatiÑ saggaÑ gamissÈmi.

1003. TaÑtaÑ pitÈpi avaca, VasavattÊ orasaÑ sakaÑ puttaÑ. YaÒÒo kira te putta, bhavissati cat|hi puttehi.

1004. Sabbepi mayhaÑ puttÈ cattÈ, CandasmiÑ haÒÒamÈnasmiÑ. Puttehi yaÒÒaÑ yajitvÈna, sugatiÑ saggaÑ gamissÈmi.

1005. MÈ taÑ putta saddahesi, sugati kira hoti puttayaÒÒena. NirayÈne’so maggo, neso maggo hi saggÈnaÑ.

1006. DÈnÈni dehi KoÓÉaÒÒa, ahiÑsÈ sabbabh|tabhabyÈnaÑ. Esa maggo sugatiyÈ, na ca maggo puttayaÒÒena.

1007. ŒcariyÈnaÑ vacanÈ, ghÈtessaÑ CandaÒca S|riyaÒca. Puttehi yaÒÒaÑ yajitvÈna duccajehi, sugatiÑ saggaÑ gamissÈmi.

1008. DÈnÈni dehi KoÓÉaÒÒa, ahiÑsÈ sabbabh|tabhabyÈnaÑ. Puttaparivuto tuvaÑ, raÔÔhaÑ janapadaÒca pÈlehi.

1009. MÈ no deva avadhi, dÈse no dehi KhaÓÉahÈlassa. Api nigaÄabandhakÈpi, hatthÊ asse ca pÈlema.

1010. MÈ no deva avadhi, dÈse no dehi KhaÓÉahÈlassa. Api nigaÄabandhakÈpi, hatthichakaÓÈni ujjhema.

1011. MÈ no deva avadhi, dÈse no dehi KhaÓÉahÈlassa. Api nigaÄabandhakÈpi, assachakaÓÈni ujjhema.

1012. MÈ no deva avadhi, dÈse no dehi KhaÓÉahÈlassa2. Yassa honti tava kÈmÈ, api raÔÔhÈ pabbÈjitÈ. BhikkhÈcariyaÑ carissÈma. ______________________________________________________________ 1. Puttehi (SÊ, SyÈ, I) 2. IdaÑ padaÑ SÊ-I-potthakesu natthi.


1013. DukkhaÑ kho me janayatha, vilapantÈ jÊvitassa kÈmÈ hi. MuÒcetha1 dÈni kumÈre, alampi me hotu puttayaÒÒena.

1014. Pubbeva khosi me vutto, dukkaraÑ durabhisambhavaÒce’taÑ. Atha no upakkhaÔassa yaÒÒassa, kasmÈ karosi vikkhepaÑ.

1015. Sabbe vajanti sugatiÑ, ye yajanti yepi yÈjenti. Ye cÈpi anumodanti, yajantÈnaÑ edisaÑ mahÈyaÒÒaÑ.

1016. Atha kissa jano2 pubbe, sotthÈnaÑ brÈhmaÓe avÈcesi. Atha no akÈraÓasmÈ, yaÒÒatthÈya deva ghÈtesi.

1017. Pubbeva no daharakÈle3, na hanesi4 na ghÈtesi. Dahara’mhÈ yobbanaÑ pattÈ, ad|sakÈ tÈta haÒÒÈma.

1018. Hatthigate assagate, Sannaddhe passa no mahÈrÈja. Yuddhe vÈ yujjhamÈne vÈ, Na hi mÈdisÈ s|rÈ honti yaÒÒatthÈya.

1019. Paccante vÈpi kupite, aÔavÊsu vÈ mÈdise niyojenti. Atha no akÈraÓasmÈ, abh|miyaÑ tÈta haÒÒÈma.

1020. YÈpi hi tÈ sakuÓiyo, vasanti tiÓagharÈni katvÈna. TÈsampi piyÈ puttÈ, atha no tvaÑ deva ghÈtesi.

1021. MÈ tassa saddahesi, na maÑ KhaÓÉahÈlo ghÈteyya. MamaÑ hi so ghÈtetvÈna, anantarÈ tampi deva ghÈteyya.

1022. GÈmavaraÑ nigamavaraÑ dadanti, bhogampissa mahÈrÈja. Atha’ggapiÓÉikÈpi, kule kule he’te bhuÒjanti.

1023. Tesampi tÈdisÈnaÑ, icchanti dubbhituÑ mahÈrÈja. Yebhuyyena ete, akataÒÒuno brÈhmaÓÈ deva.

1024. MÈ no deva avadhi, dÈse no dehi KhaÓÉahÈlassa. Api nigaÄabandhakÈpi, hatthÊ asse ca pÈlema. ______________________________________________________________ 1. MuÒcatha (SÊ, I) 2. Ca no (SÊ, SyÈ, I) 3. Daharake samÈne (SÊ, I) 4. Na mÈresi (SÊ, I)

246 JÈtakapÈÄi



1027. MÈ no deva avadhi, dÈse no dehi KhaÓÉahÈlassa. Yassa honti tava kÈmÈ, api raÔÔhÈ pabbÈjitÈ. BhikkhÈcariyaÑ carissÈma.

1028. DukkhaÑ kho me janayatha, vilapantÈ jÊvitassa kÈmÈ hi. MuÒcetha dÈni kumÈre, alampi me hotu puttayaÒÒena.


1030. Sabbe vajanti sugatiÑ, ye yajanti yepi yÈjenti. Ye cÈpi anumodanti, yajantÈnaÑ edisaÑ mahÈyaÒÒaÑ.

1031. Yadi kira yajitvÈ puttehi, devalokaÑ ito cutÈ yanti. BrÈhmaÓo tÈva yajatu, pacchÈpi yajasi tuvaÑ rÈjÈ.

1032. Yadi kira yajitvÈ puttehi, devalokaÑ ito cutÈ yanti. Esveva KhaÓÉahÈlo, yajataÑ sakehi puttehi.

1033. EvaÑ jÈnanto KhaÓÉahÈlo, kiÑ puttake na ghÈtesi. SabbaÒca ÒÈtijanaÑ, attÈnaÒca na ghÈtesi.

1034. Sabbe vajanti nirayaÑ, ye yajanti yepi yÈjenti. Ye cÈpi anumodanti, yajantÈnaÑ edisaÑ mahÈyaÒÒaÑ.

1035. 1 Sace hi so sujjhati yo hanÈti, Hatopi so sagga’mupeti ÔhÈnaÑ. BhovÈdi bhovÈdina mÈrayeyyuÑ, Ye cÈpi tesaÑ abhisaddaheyyuÑ1.

1036. KathaÒca kira puttakÈmÈyo, gahapatayo gharaÓiyo ca. Nagaramhi na uparavanti rÈjÈnaÑ, mÈ ghÈtayi orasaÑ puttaÑ. ______________________________________________________________ 1-1. AyaÑ gÈthÈ SÊ-SyÈ-I-potthakesu na dissati.


1037. KathaÒca kira puttakÈmÈyo, gahapatayo gharaÓiyo ca. Nagaramhi na uparavanti rÈjÈnaÑ, mÈ ghÈtayi atrajaÑ puttaÑ.

1038. RaÒÒo camhi atthakÈmo, hito ca sabbajanapadassa1. Na koci assa paÔighaÑ, mayÈ jÈnapado na pavedeti.

1039. Gacchatha vo gharaÓiyo, tÈtaÒca vadetha KhaÓÉahÈlaÒca. MÈ ghÈtetha kumÈre, ad|sake sÊhasa~kÈse.

1040. Gacchatha vo gharaÓiyo, tÈtaÒca vadetha KhaÓÉahÈlaÒca. MÈ ghÈtetha kumÈre, apekkhite sabbalokassa.

1041. YaÑ n|nÈ’haÑ jÈyeyyaÑ, rathakÈrakulesu vÈ. Pukkusakulesu vÈ vessesu vÈ jÈyeyyaÑ, Na ha’jja maÑ rÈja yaÒÒe2 ghÈteyya.

1042. SabbÈ sÊmantiniyo gacchatha, ayyassa KhaÓÉahÈlassa. PÈdesu nipatatha, aparÈdhÈ’haÑ na passÈmi.

1043. SabbÈ sÊmantiniyo gacchatha, ayyassa KhaÓÉahÈlassa. PÈdesu nipatatha, kinte bhante mayaÑ ad|sema.

1044. KapaÓÈ3 vilapati SelÈ, disvÈna bhÈtare4 upanÊtatte. YaÒÒo kira me ukkhipito, tÈtena saggakÈmena.

1045. Œvatti parivatti ca, Vasulo sammukhÈ raÒÒo. MÈ no pitaraÑ avadhi, dahara’mhÈ’yobbanaÑ pattÈ.

1046. Eso te Vasula pitÈ, samehi pitarÈ saha. DukkhaÑ kho me janayasi, vilapanto antepurasmiÑ. MuÒcetha dÈni kumÈre, alampi me hotu puttayaÒÒena.


1048. Sabbe vajanti sugatiÑ, ye yajanti yepi yÈjenti. Ye cÈpi anumodanti, yajantÈnaÑ edisaÑ mahÈyaÒÒaÑ. ______________________________________________________________ 1. SabbadÈ janapadassa (SÊ, I) 2. YaÒÒatthÈya (SÊ, I) 3. KapaÓaÑ (SÊ, I) 4. BhÈtaro (SÊ, SyÈ, I, Ka)

248 JÈtakapÈÄi

1049. Sabbaratanassa yaÒÒo upakkhaÔo, EkarÈja tava paÔiyatto. Abhinikkhamassu deva, SaggaÑ gato tvaÑ pamodissasi.

1050. DaharÈ sattasatÈ etÈ, CandakumÈrassa bhariyÈyo. Kese pakiritvÈna1, rodantiyo magga’manuyÈyisuÑ2.

1051. AparÈ pana sokena, nikkhantÈ Nandane viya devÈ. Kese pakiritvÈna1, rodantiyo maggamanuyÈyiÑsu2.

1052. KÈsikasucivatthadharÈ, kuÓÉalino agalucandanavilittÈ. Niyyanti Candas|riyÈ, yaÒÒatthÈya ekarÈjassa.

1053. KÈsikasucivatthadharÈ, kuÓÉalino agalucandanavilittÈ. Niyyanti Candas|riyÈ, mÈtu katvÈ hadayasokaÑ.

1054. KÈsikasucivatthadharÈ, kuÓÉalino agalucandanavilittÈ. Niyyanti Candas|riyÈ, janassa katvÈ hadayasokaÑ.

1055. MaÑsarasabhojanÈ nhÈpakasunhÈpitÈ3, KuÓÉalino agalucandanavilittÈ. Niyyanti Candas|riyÈ, yaÒÒatthÈya ekarÈjassa.

1056. 4 MaÑsarasabhojanÈ nhÈpakasunhÈpitÈ, KuÓÉalino agalucandanavilittÈ. Niyyanti Candis|riyÈ, mÈtu katvÈ hadayasokaÑ.

1057. MaÑsarasabhojanÈ nhÈpakasunhÈpitÈ, KuÓÉalino agalucandanavilittÈ. Niyyanti Candas|riyÈ, janassa katvÈ hadayasokaÑ4.

1058. Ya’ssu pubbe hatthivaradhuragate, hatthÊhi5 anuvajanti. Tya’jja Candas|riyÈ, ubhova pattikÈ yanti. ______________________________________________________________ 1. ParikiritvÈna (SÊ, I), vikiritvÈna (SyÈ, Ka) 2. Maggamanuyanti (SÊ, I), maggamanuyÈyanti (SyÈ) 3. NahÈpakasunahÈtÈ (I) 4-4. ImÈ dve gÈthÈ natthi I-potthake. 5. HatthikÈ (SyÈ), pattikÈ (I)


1059. Ya’ssu pubbe assavaradhuragate, assehi1 anuvajanti. Tya’jja Candas|riyÈ, ubhova pattikÈ yanti.

1060. Ya’ssu pubbe rathavaradhuragate, rathehi2 anuvajanti. Tya’jja Candas|riyÈ, ubhova pattikÈ yanti.

1061. Yehi’ssu pubbe niyyaÑsu3, tapanÊyakappanehi tura~gehi. Tya’jja Candas|riyÈ, ubhova pattikÈ yanti.

1062. Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi, Éayassu pubbena PupphavatiyÈ. Yajate’ttha ekarÈjÈ, samm|Äho cat|hi puttehi.

1063. Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi, Éayassu pubbena PupphavatiyÈ. Yajate’ttha ekarÈjÈ, samm|Äho cat|hi kaÒÒÈhi.

1064. Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi, Éayassu pubbena PupphavatiyÈ. Yajate’ttha ekarÈjÈ, samm|Äho cat|hi mahesÊhi.

1065. Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi, Éayassu pubbena PupphavatiyÈ. Yajate’ttha ekarÈjÈ, samm|Äho cat|hi gahapatÊhi.

1066. Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi, Éayassu pubbena PupphavatiyÈ. Yajate’ttha ekarÈjÈ, samm|Äho cat|hi hatthÊhi.

1067. Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi, Éayassu pubbena PupphavatiyÈ. Yajate’ttha ekarÈjÈ, samm|Äho cat|hi assehi.

1068. Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi, Éayassu pubbena PupphavatiyÈ. Yajate’ttha ekarÈjÈ, samm|Äho cat|hi usabhehi.

1069. Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi, Éayassu pubbena PupphavatiyÈ. Yajate’ttha ekarÈjÈ, samm|Äho sabbacatukkena.

1070. Aya’massa pÈsÈdo, idaÑ antepuraÑ suramaÓÊyaÑ5. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1071. Ida’massa k|ÔÈgÈraÑ, sovaÓÓaÑ pupphamalyavikiÓÓaÑ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ. ______________________________________________________________ 1. AssakÈ (SyÈ), pattikÈ (I) 2. RathikÈ (SyÈ), pattikÈ (I) 3. NÊyiÑsu (SyÈ, Ka) 4. Uyyassu (SyÈ, Ka) 5. SovaÓÓo pupphamalyavikiÓÓo (Ka)

250 JÈtakapÈÄi

1072. Ida’massa uyyÈnaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1073. Ida’massa asokavanaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1074. Ida’massa kaÓikÈravanaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1075. Ida’massa pÈÔalivanaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1076. Ida’massa ambavanaÑ, supupphitaÑ sabbakÈlikaÑ rammaÑ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1077. Aya’massa pokkharaÓÊ, saÒchannÈ padumapuÓÉarÊkehi. NÈvÈ ca sovaÓÓavikatÈ, pupphavalliyÈ1 cittÈ suramaÓÊyÈ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1078. Ida’massa hatthiratanaÑ, ErÈvaÓo gajo balÊ dantÊ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1079. Ida’massa assaratanaÑ, ekakhuro2 asso. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1080. Aya’massa assaratho SÈÄiya3 nigghoso subho ratanavicitto. Yatthassu ayyaputtÈ, SobhiÑsu Nandane viya devÈ. Te’dÈni ayyaputtÈ, cattÈro vadhÈya ninnÊtÈ.

1081. KathaÑ nÈma sÈmasamasundarehi, candanamudukagattehi4. RÈjÈ yajissate yaÒÒaÑ, samm|Äho cat|hi puttehi.

1082. KathaÑ nÈma sÈmasamasundarÈhi, candanamudukagattÈhi. RÈjÈ yajissate yaÒÒaÑ, samm|Äho cat|hi kaÒÒÈhi. ______________________________________________________________ 1. PupphÈvaliyÈ (SÊ, I) 2. Ekakh|ro vego (SyÈ) 3. SÈÄiya viya (SyÈ) 4. Candanamarakatagattehi (SÊ, I)


1083. KathaÑ nÈma sÈmasamasundarÈhi, candanamudukagattÈhi. RÈjÈ yajissate yaÒÒaÑ, samm|Äho cat|hi mahesÊhi.

1084. KathaÑ nÈma sÈmasamasundarehi, candanamudukagattehi. RÈjÈ yajissate yaÒÒaÑ, samm|Äho cat|hi gahapatÊhi.

1085. YathÈ honti gÈmanigamÈ, suÒÒÈ amanussakÈ brahÈraÒÒÈ. TathÈ hessati PupphavatiyÈ, yiÔÔhesu Candas|riyesu.

1086. UmmattikÈ bhavissÈmi, bh|nahatÈ paÑsunÈ ca1 parikiÓÓÈ. Sace CandavaraÑ2 hanti, pÈÓÈ me deva rujjhanti3.

1087. UmmattikÈ bhavissÈmi, bh|nahatÈ paÑsunÈ ca parikiÓÓÈ. Sace SuriyavaraÑ hanti, pÈÓÈ me deva rujjhanti.

1088. Kinnu’mÈ na ramÈpeyyuÑ, aÒÒamaÒÒaÑ piyaÑvadÈ. GhaÔÔikÈ UparikkhÊ ca, PokkharaÓÊ ca BhÈrikÈ4. Candas|riyesu naccantiyo, samÈ tÈsaÑ na vijjati.

1089. ImaÑ mayhaÑ hadayasokaÑ, PaÔimuÒcatu5 KhaÓÉahÈla tava mÈtÈ. Yo mayhaÑ hadayasoko, Candamhi vadhÈya ninnÊte.

1090. ImaÑ mayhaÑ hadayasokaÑ, PaÔimuÒcatu KhaÓÉahÈla tava mÈtÈ. Yo mayhaÑ hadayasoko, S|riyamhi vadhÈya ninnÊte.

1091. ImaÑ mayhaÑ hadayasokaÑ, paÔimuÒcatu KhaÓÉahÈla tava jÈyÈ. Yo mayhaÑ hadayasoko, Candamhi vadhÈya ninnÊte.

1092. ImaÑ mayhaÑ hadayasokaÑ, paÔimuÒcatu KhaÓÉahÈla tava jÈyÈ. Yo mayhaÑ hadayasoko, S|riyamhi vadhÈya ninnÊte.

1093. MÈ ca putte mÈ ca patiÑ, addakkhi KhaÓÉahÈla tava mÈtÈ. Yo ghÈtesi kumÈre, ad|sake sÊhasa~kÈse.

1094. MÈ ca putte mÈ ca patiÑ, addakkhi KhaÓÉahÈla tava mÈtÈ. Yo ghÈtesi kumÈre, apakkhite sabbalokassa. ______________________________________________________________ 1. PaÑsunÈva (SyÈ, Ka) 2. CandakumÈraÑ (SyÈ) 3. Nirujjhanti (SÊ), bhijjanti (SyÈ) 4. GhaÔÔiyÈ oparakkhÊ ca pokkharakkhÊ ca nÈyikÈ (SÊ) GhaÔÔiyÈ oparakkhÊ ca pokkharakkhÊ ca gÈyikÈ (I) 5. PaÔimuccatu (Ka)

252 JÈtakapÈÄi

1095. MÈ ca putte mÈ ca patiÑ, addakkhi KhaÓÉahÈla tava jÈyÈ. Yo ghÈtesi kumÈre, ad|sake sÊhasa~kÈse.

1096. MÈ ca putte mÈ ca patiÑ, addakkhi KhaÓÉahÈla tava jÈyÈ. Yo ghÈtesi kumÈre, apekkhite sabbalokassa.

1097. MÈ no deva avadhi, dÈse no dehi KhaÓÉahÈlassa. Api nigaÄabandhakÈpi, hatthÊ asse ca pÈlema.



1100. MÈ no deva avadhi, dÈse no dehi KhaÓÉahÈlassa. Yassa honti tava kÈmÈ, api raÔÔhÈ pabbÈjitÈ. BhikkhÈcariyaÑ carissÈma.

1101. DibbaÑ deva upayÈcanti, puttatthikÈpi daliddÈ. PaÔibhÈnÈnipi hitvÈ, putte na labhanti ekaccÈ.

1102. ŒsÊsikÈni1 karonti, puttÈ no jÈyantu tato paputtÈ2. Atha no akÈraÓasmÈ, yaÒÒatthÈya deva ghÈtesi.

1103. UpayÈcitakena puttaÑ labhanti, mÈ tÈta no aghÈtesi. MÈ kicchÈladdhakehi puttehi, yajittho imaÑ yaÒÒaÑ.

1104. UpayÈcitakena puttaÑ labhanti, mÈ tatÈ no aghÈtesi. MÈ kapaÓaladdhakehi puttehi, ammÈya no vippavÈsesi.

1105. BahudukkhÈ3 posiya CandaÑ, amma tuvaÑ jÊyase puttaÑ. VandÈmi kho te pÈde, labhataÑ tÈto paralokaÑ.

1106. Handa ca maÑ upaguyha, pÈde te amma vandituÑ dehi. GacchÈmi dÈni pavÈsaÑ4, yaÒÒatthÈya ekarÈjassa. ______________________________________________________________ 1. AssÈsakÈni (SÊ, I), ÈsÈsakÈni (SyÈ) 2. PuttÈ (SÊ, I) 3. BahudukkhaÑ (SyÈ, Ka) 4. VippavÈsaÑ (Ka)


1107. Handa ca maÑ upag|ha1, pÈde te amma vandituÑ dehi. GacchÈmi dÈni pavÈsaÑ, mÈtu katvÈ hadayasokaÑ.

1108. Handa ca maÑ upag|ha1, pÈde te amma vandituÑ dehi. GacchÈmi dÈni pavÈsaÑ, janassa katvÈ hadayasokaÑ.

1109. Handa ca padumapattÈnaÑ, moÄiÑ bandhassu Gotamiputta. CampakadalamissÈyo2, esÈ te porÈÓikÈ pakati.

1110. Handa ca vilepanaÑ te, pacchimakaÑ candanaÑ vilimpassu. Yehi ca suvilitto, sobhasi rÈjaparisÈyaÑ.

1111. Handa ca mudukÈni vatthÈni, pacchimakaÑ KÈsikaÑ nivÈsehi. Yehi ca sunivattho, sobhasi rÈjaparisÈyaÑ.

1112. MuttÈmaÓikanakavibh|sitÈni, gaÓhassu hatthÈbharaÓÈni. Yehi ca hatthÈbharaÓehi, sobhasi rÈjaparisÈyaÑ.

1113. Na hi n|nÈ’yaÑ RaÔÔhapÈlo, bh|mipati janapadassa dÈyÈdo. Lokissaro mahanto, putte snehaÑ janayati.

1114. Mayhampi piyÈ puttÈ, attÈ ca piyo tumhe ca bhariyÈyo. SaggaÒca patthayÈno3, tenÈ’haÑ ghÈtayissÈmi.

1115. MaÑ paÔhamaÑ ghÈtehi, mÈ me hadayaÑ dukkhaÑ phÈlesi. Ala~kato4 sundarako, putto deva tava sukhumÈlo.

1116. Handa’yya maÑ hanassu, paraloke5 Candakena6 hessÈmi. PuÒÒaÑ karassu vipulaÑ, vicarÈma ubhopi paraloke.

1117. MÈ tvaÑ Cande rucci maraÓaÑ7, bahukÈ tava devarÈ visÈlakkhi. Te taÑ ramayissanti, yiÔÔhasmiÑ Gotamiputte.

1118. EvaÑ vutte CandÈ attÈnaÑ, hanti hatthatalakehi. Alamettha8 jÊvitena, pissÈmi9 visaÑ marissÈmi. ______________________________________________________________ 1. Upaguyha (SyÈ, Ka) 2. CampakadalivÊtimissÈyo (SÊ, I), campakadalimissÈyo (Ka) 3. PatthayamÈno (SyÈ, Ka) 4. Anala~kato (Ka) 5. SalokÈ (SÊ, SyÈ, Ka) 6. Candiyena (SÊ, I, Ka) 7. Ida padaÑ natthi SÊ-I-potthakesu. 8. Alamatthu (SÊ, I) 9. PÈyÈmi (SÊ, I)

254 JÈtakapÈÄi

1119. Na hi n|ni’massa raÒÒo, mittÈ’maccÈ ca vijjare suhadÈ. Ye na vadanti rÈjÈnaÑ, “mÈ ghÈtayi orase putte”.

1120. Na hi n|ni’massa raÒÒo, ÒÈtÊ mittÈ ca vijjare suhadÈ. Ye na vadanti rÈjÈnaÑ, “mÈ ghÈtayi atraje putte”.

1121. Ime tepi mayhaÑ puttÈ, guÓino kÈy|radhÈrino rÈja. Tehipi yajassu yaÒÒaÑ, atha muÒcatu1 Gotamiputte.

1122. BilasataÑ maÑ katvÈna, yajassu sattadhÈ mahÈrÈja. MÈ jeÔÔhaputta’mavadhi, ad|sakaÑ sÊhasa~kÈsaÑ.

1123. BilasataÑ maÑ katvÈna, yajassu sattadhÈ mahÈrÈja. MÈ jeÔÔhaputta’mavadhi, apekkhitaÑ sabbalokassa.

1124. BahukÈ tava dinnÈbharaÓÈ, uccÈvacÈ subhaÓitamhi. MuttÈmaÓiveÄuriyÈ, etaÑ te pacchimakaÑ dÈnaÑ.

1125. YesaÑ pubbe khandhesu, phullÈ mÈlÈguÓÈ vivattiÑsu. Tesa’jjapi sunisito2, nettiÑso vivattissati khandhesu.

1126. YesaÑ pubbe khandhesu, cittÈ mÈlÈguÓÈ vivattiÑsu. Tesa’jjapi sunisito, nettiÑso vivattissati khandhesu.

1127. AciraÑ3 vata netthiÑso, vivattissati rÈjaputtÈnaÑ khandhesu. Atha mama hadayaÑ na phalati, tÈva daÄhabandhaÒca me Èsi.

1128. KÈsikasucivatthadharÈ, kuÓÉalino agalucandanavilittÈ. NiyyÈtha Candas|riyÈ, yaÒÒatthÈya ekarÈjassa.

1129. KÈsikasucivatthadharÈ, kuÓÉalino ÈgalucandanavilittÈ. NiyyÈtha Candas|riyÈ, mÈtu katvÈ hadayasokaÑ.

1130. KÈsikasucivatthadharÈ, kuÓÉalino agalucandanavilittÈ. NiyyÈtha Candas|riyÈ, janassa katvÈ hadayasokaÑ.

1131. MaÑsarasabhojanÈ nhÈpakasunhÈpitÈ, KuÓÉalino agalucandanavilittÈ. NiyyÈtha Candas|riyÈ, yaÒÒatthÈya ekarÈjassa. ______________________________________________________________ 1. Muccatu (I, Ka) 2. PÊtanisito (SÊ, I) 3. AcirÈ (SÊ, SyÈ, I)


1132. MaÑsarasabhojanÈ nhÈpakasunhÈpitÈ, KuÓÉalino agalucandanavilittÈ. NiyyÈtha Candas|riyÈ, mÈtu katvÈ hadayasokaÑ.

1133. MaÑsarasabhojanÈ nhÈpakasunhÈpitÈ, KuÓÉalino agalucandanavilittÈ. NiyyÈtha Candas|riyÈ, janassa katvÈ hadayasokaÑ.

1134. SabbasmiÑ upakkhaÔasmiÑ, nisÊdite CandasmiÑ1 yaÒÒatthÈya. PaÒcÈlarÈjadhÊtÈ paÒjalikÈ, sabbaparisÈya samanupariyÈyi2.

1135. Yena saccena KhaÓÉahÈlo, pÈpakammaÑ karoti dummedho. Etena saccavajjena, sama~ginÊ sÈmikena homi.

1136. Ye idha’tthi amanussÈ, yÈni ca yakkhabh|tabhabyÈni. Karontu me veyyÈvaÔikaÑ, sama~ginÊ sÈmikena homi.

1137. YÈ devatÈ idhÈgatÈ, yÈni ca yakkhabh|tabhabyÈni. SaraÓesiniÑ anÈthaÑ tÈyatha maÑ, YÈcÈmahaÑ pati mÈhaÑ ajeyyaÑ3.

1138. TaÑ sutvÈ amanusso, ayok|ÔaÑ paribbhametvÈna. Bhaya’massa janayanto, rÈjÈnaÑ ida’mavoca.

1139. Bujjhassu kho rÈjakali, mÈ tÈ’haÑ4 matthakaÑ nitÈÄesiÑ5. MÈ jeÔÔhaputta’mavadhi, ad|sakaÑ sÊhasa~kÈsaÑ.

1140. Ko te diÔÔho rÈjakali, PuttabhariyÈyo haÒÒamÈnÈyo6. SeÔÔhi ca gahapatayo, Ad|sakÈ saggakÈmÈ hi.

1141. TaÑ sutvÈ KhaÓÉahÈlo, rÈjÈ ca abbhuta’midaÑ disvÈna. SabbesaÑ bandhanÈni mocesuÑ, yathÈ taÑ anupaghÈtaÑ7. ______________________________________________________________ 1. CandiyasmiÑ (SÊ, I), Candas|riyasmiÑ (SyÈ) 2. SabbÈrisamanupariyÈsi (SÊ, I), sabbaparisantaramanupariyÈsi (SyÈ) 3. AjiyyaÑ (SÊ) 4. MÈ tehaÑ (SyÈ) 5. NitÈlemi (SÊ, I), nipphÈlesiÑ (Ka) 6. HaÒÒamÈnÈ (Ka) 7. ApÈpÈnaÑ (SÊ, I)

256 JÈtakapÈÄi

1142. Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. Sabbe ekekaleÉÉuka’madaÑsu, esa vadho KhaÓÉahÈlassa.

1143. Sabbe paviÔÔhÈ1 nirayaÑ, yathÈ taÑ pÈpakaÑ karitvÈna. Na hi pÈpakammaÑ katvÈ, labbhÈ sugatiÑ ito gantuÑ.

1144. Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. CandaÑ abhisiÒciÑsu, samÈgatÈ rÈjaparisÈ2 ca.

1145. Sabbesu vippamuttesu, ye3 tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. CandaÑ abhisiÒciÑsu, samÈgatÈ rÈjakaÒÒÈyo ca.

1146. Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. CandaÑ abhisiÒciÑsu, samÈgatÈ devaparisÈ4 ca.

1147. Sabbesu vippamuttesu, ye3 tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. CandaÑ abhisiÒciÑsu, samÈgatÈ devakaÒÒÈyo ca.

1148. Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. Celukkhepa’makaruÑ, samÈgatÈ rÈjaparisÈ2 ca.

1149. Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. Celukkhepa’makaruÑ, samÈgatÈ rÈjakaÒÒÈyo ca.

1150. Sabbesu vippamuttesu, ye tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. Celukkhepa’makaruÑ, samÈgatÈ devaparisÈ4 ca.

1151. Sabbesu vippamuttesu, ye3 tattha samÈgatÈ tadÈ ÈsuÑ. Celukkhepa’makaruÑ, samÈgatÈ devakaÒÒÈyo ca.

1152. Sabbesu vippamuttesu, bah| ÈnanditÈ ahuÑ5. NindiÑ pavesi nagaraÑ6, bandhanÈ mokkho aghositthÈti.

CandakumÈrajÈtakaÑ7 sattamaÑ. ______________________________________________________________ 1. PatiÑsu (SÊ), patitvÈ (I) 2. RÈjapurisÈ (SyÈ) 3. YÈ (SyÈ) 4. DevapurisÈ (SyÈ) 5. Bahu Ènandano ahu vaÑso (SÊ), bahu Ènandito ahu vaÑso (I) 6. VÈdiÑsu nandipavesanagaraÑ (SyÈ), nandiÑ pavesi nagare (Ka) 7. KhaÓÉahÈlajatakaÑ (SÊ, I)


545. MahÈnÈradakassapajÈtaka (8)

1153. Ahu rÈjÈ VidehÈnaÑ, A~gati1 nÈma khattiyo. Pah|tayoggo dhanimÈ, anantabalaporiso.

1154. So ca pannarasiÑ2 rattiÑ, purimayÈme anÈgate. CÈtumÈsÈ3 komudiyÈ, amacce sannipÈtayi.

1155. PaÓÉite sutasampanne, mhitapubbe4 vicakkhaÓe. VijayaÒca SunÈmaÒca, senÈpatiÑ AlÈtakaÑ.

1156. Ta’manupucchi Vedeho, “paccekaÑ br|tha saÑ RuciÑ. CÈtumÈsÈ komuda’jja, juÓhaÑ byapahataÑ5 tamaÑ. KÈya’jja ratiyÈ rattiÑ, viharemu imaÑ utuÑ”.

1157. Tato senÈpati raÒÒo, AlÈto eta’dabravi. “HaÔÔhaÑ yoggaÑ balaÑ sabbaÑ, senaÑ sannÈhayÈmase.

1158. NiyyÈma deva yuddhÈya, anantabalaporisÈ. Ye te vasaÑ na Èyanti, vasaÑ upanayÈmase6. Eso mayhaÑ sakÈ diÔÔhi, ajitaÑ ojinÈmase”.

1159. AlÈtassa vaco sutvÈ, SunÈmo eta’dabravi. “Sabbe tuyhaÑ mahÈrÈja, amittÈ vasa’mÈgatÈ.

1160. NikkhittasatthÈ paccatthÈ, nivÈta’manuvattare. Uttamo ussavo ajja, na yuddhaÑ mama ruccati.

1161. AnnapÈnaÒca khajjaÒca, khippaÑ abhiharantu te. Ramassu deva kÈmehi, naccagÊte suvÈdite”.

1162. SunÈmassa vaco sutvÈ, Vijayo eta’dabravi. “Sabbe kÈmÈ mahÈrÈja, niccaÑ tava mupaÔÔhitÈ.

1163. Na hete dullabhÈ deva, tava kÈmehi modituÑ. SadÈpi kÈmÈ sulabhÈ, netaÑ cittamataÑ7 mama. ______________________________________________________________ 1. A~gÈti (SÊ) evamuparipi. 2. Pannarase (SyÈ, Ka) 3. CÈtumassa (SÊ, I) 4. Mihitapubbe (SÊ, I) 5. ByapagataÑ (SÊ, I) 6. UpaniyyÈmase (Ka) 7. CittaÑ matÊ (Ka)

258 JÈtakapÈÄi

1164. SamaÓaÑ brÈhmaÓaÑ vÈpi, upÈsemu bahussutaÑ. Yo na’jja vinaye ka~khaÑ, atthadhammavid| ise”.

1165. Vijayassa vaco sutvÈ, rÈjÈ A~gati mabravi. “YathÈ Vijayo bhaÓati, mayhampetaÑva ruccati.

1166. SamaÓaÑ brÈhmaÓaÑ vÈpi, upÈsemu bahussutaÑ. Yo na’jja vinaye ka~khaÑ, atthadhammavid| ise.

1167. Sabbeva santÈ karotha matiÑ, kaÑ upÈsemu paÓÉitaÑ. Yo1 na’jja vinaye ka~khaÑ, atthadhammavid| ise”.

1168. Vedehassa vaco sutvÈ, AlÈto eta’dabravi. “AtthÈ’yaÑ migadÈyasmiÑ, acelo dhÊrasammato.

1169. GuÓo KassapagottÈ’yaÑ, suto citrakathÊ gaÓÊ. TaÑ deva2 payirupÈsemu3, so no ka~khaÑ vinessati”.

1170. AlÈtassa vaco sutvÈ, rÈjÈ codesi sÈrathiÑ. “MigadÈyaÑ gamissÈma, yuttaÑ yÈnaÑ idhÈ’naya”.

1171. Tassa yÈnaÑ ayojesuÑ, dantaÑ r|piyapakkharaÑ4. SukkamaÔÔhaparivÈraÑ, paÓÉaraÑ dosinÈmukhaÑ.

1172. TatrÈ’suÑ kumudÈyuttÈ, cattÈro sindhavÈ hayÈ. Anil|pamasamuppÈtÈ5, sudantÈ soÓÓamÈlino.

1173. SetacchattaÑ setaratho, setassÈ setabÊjanÊ. Vedeho saha’maccehi, niyyaÑ candova sobhati.

1174. Ta’manuyÈyiÑsu bahavo, indikhaggadharÈ6 balÊ. AssapiÔÔhigatÈ vÊrÈ, narÈ naravarÈdhipaÑ.

1175. So muhuttaÑva yÈyitvÈ, yÈnÈ oruyha khattiyo. Vedeho saha’maccehi, pattÊ guÓa’mupÈgami.

1176. Yepi tattha tadÈ ÈsuÑ, brÈhmaÓibbhÈ samÈgatÈ. Na te apanayÊ rÈjÈ, akataÑ bh|mi’mÈgate. ______________________________________________________________ 1. Ko (SÊ, I) 2. Tadeva (Ka) 3. PayirupÈsaya (SÊ, I) 4. R|piyupakkharaÑ (Ka) 5. Anil|pamasamuppÈdÈ (Ka) 6. Indakhaggaro (SÊ), iÔÔhikhaggaro (I)


1177. Tato so mudukÈ bhisiyÈ, muducittakasanthate1. Mudupaccatthate rÈjÈ, ekamantaÑ upÈvisi.

1178. Nisajja rÈjÈ sammodi, kathaÑ sÈraÓiyaÑ tato. “Kacci yÈpaniyaÑ bhante, vÈtÈnamaviyaggatÈ2.

1179. Kacci akasirÈ vutti, labhasi3 piÓÉayÈpanaÑ4. ApÈbÈdho ca’si kacci, cakkhuÑ na parihÈyati”.

1180. TaÑ guÓo paÔisammodi, VedehaÑ vinaye rataÑ. “YÈpanÊyaÑ mahÈrÈja, sabbametaÑ tad|bhayaÑ.

1181. Kacci tuyhampi Vedeha, paccantÈ na balÊyare. Kacci arogaÑ yoggaÑ te, kacci vahati vÈhanaÑ. Kacci te byÈdhayo natthi, sarÊrassupatÈpiyÈ”5.

1182. PaÔisammodito rÈjÈ, tato pucchi anantarÈ. AtthaÑ dhammaÒca ÒÈyaÒca, dhammakÈmo rathesabho.

1183. KathaÑ dhammaÑ care macco, mÈtÈpit|su Kassapa. KathaÑ care Ècariye, puttadÈre kathaÑ care.

1184. KathaÑ careyya vuÉÉhesu, kathaÑ samaÓabrÈhmaÓe. KathaÒca balakÈyasmiÑ, kathaÑ janapade care.

1185. KathaÑ dhammaÑ caritvÈna, maccÈ gacchanti6 suggatiÑ. KathaÒceke adhammaÔÔhÈ, patanti nirayaÑ atho.

1186. Vedehassa vaco sutvÈ, Kassapo eta’dabrÈvi. “SuÓohi me mahÈrÈja, saccaÑ avitathaÑ padaÑ.

1187. Natthi dhammacaritassa7, phalaÑ kalyÈÓapÈpakaÑ. Natthi deva paro loko, ko tato hi idhÈ’gato. ______________________________________________________________ 1. MuducittakaÄandake (SÊ, I) 2. VÈtÈnamavisaggatÈ (SÊ, I), vÈtÈnamaviyattatÈ (SyÈ) 3. Labbhati (SÊ, I) 4. PiÓÉiyÈpanaÑ (SyÈ, Ka) 5. SarÊrassupatÈpikÈ (SÊ, I), sarÊrassupatÈpanÈ (?) 6. Pecca gacchati (SÊ, SyÈ, I) 7. Dhammassa ciÓÓassa (SÊ)

260 JÈtakapÈÄi

1188. Natthi deva pitaro vÈ, kuto mÈtÈ kuto pitÈ. Natthi Ècariyo nÈma, adantaÑ ko damessati.

1189. SamatulyÈni bh|tÈni, natthi jeÔÔhÈpacÈyikÈ. Natthi balaÑ vÊriyaÑ vÈ, kuto uÔÔhÈnaporisaÑ. NiyatÈni hi bh|tÈni, yathÈ goÔaviso tathÈ.

1190. LaddheyyaÑ labhate macco, tattha dÈnaphalaÑ kuto. Natthi dÈnaphalaÑ deva, avaso deva’vÊriyo.

1191. BÈlehi dÈnaÑ paÒÒattaÑ, paÓÉitehi paÔicchitaÑ. AvasÈ denti dhÊrÈnaÑ, bÈlÈ paÓÉitamÈnino.

1192. Satti’me sassatÈ kÈyÈ, acchejjÈ avikopino. Tejo pathavÊ Èpo ca, vÈyo sukhaÑ dukhaÒcime. JÊve ca satti’me kÈyÈ, yesaÑ chettÈ na vijjati.

1193. Natthi hantÈ va chettÈ vÈ, haÒÒe yevÈpi1 koci naÑ. Antareneva kÈyÈnaÑ, satthÈni vÊtivattare.

1194. Yo cÈpi2 sira’mÈdÈya, paresaÑ nisitÈsinÈ. Na so chindati te kÈye, tattha pÈpaphalaÑ kuto.

1195. CullÈsÊtimahÈkappe, sabbe sujjhanti saÑsaraÑ. AnÈgate tamhi kÈle, saÒÒatopi na sujjhati.

1196. CaritvÈpi bahuÑ bhadraÑ, neva sujjhantinÈgate. PÈpaÒcepi bahuÑ katvÈ, taÑ khaÓaÑ nÈtivattare.

1197. Anupubbena no suddhi, kappÈnaÑ cullasÊtiyÈ. NiyatiÑ nÈtivattÈma, velanta’miva sÈgaro”.

1198. Kassapassa vaco sutvÈ, AlÈto eta’dabravi. “YathÈ bhadanto bhaÓati, mayhampetaÑva ruccati.

1199. Ahampi purimaÑ jÈtiÑ, sare saÑsarita’ttano. Pi~galo nÈma’haÑ ÈsiÑ, luddo goghÈtako pure. ______________________________________________________________ 1. HaÒÒare vÈpi (SÊ, SyÈ, I) 2. YopÈyaÑ (SÊ, I), yo cÈyaÑ (SyÈ, Ka)


1200. BÈrÈÓasiyaÑ phÊtÈyaÑ, bahuÑ pÈpaÑ kataÑ mayÈ. Bah| mayÈ hatÈ pÈÓÈ, mahiÑsÈ s|karÈ ajÈ.

1201. Tato cuto idha jÈto, iddhe senÈpatÊkule. Natthi n|na phalaÑ pÈpaÑ, yo’haÑ1 na nirayaÑ gato.

1202. Athettha BÊjako nÈma, dÈso Èsi paÔiccarÊ2. UposathaÑ upavasanto, guÓasantiku’pÈgami”.

1203. Kassapassa vaco sutvÈ, AlÈtassa ca bhÈsitaÑ. Passasanto muhuÑ uÓhaÑ, rudaÑ ass|ni vattayi.

1204. Ta’manupucchi Vedeho, “kimatthaÑ samma rodasi. KiÑ te sutaÑ vÈ diÔÔhaÑ vÈ, kiÑ maÑvedesi vedanaÑ”.

1205. Vedehassa vaco sutvÈ, BÊjako eta’dabravi. “Natthi me vedanÈ dukkhÈ, mahÈrÈja suÓohi me.

1206. Ahampi purimaÑ jÈtiÑ, sarÈmi sukha’mattano. SÈketÈ’haÑ pure ÈsiÑ, BhÈvaseÔÔhi guÓe rato.

1207. Sammato brÈhmaÓibbhÈnaÑ, saÑvibhÈgarato suci. Na cÈpi pÈpakaÑ kammaÑ, sarÈmi kata’mattano.

1208. Tato cutÈ’haÑ Vedeha, idha jÈto duritthiyÈ. Gabbhamhi kumbhadÈsiyÈ, yato jÈto suduggato.

1209. Evampi duggato santo, samacariyaÑ adhiÔÔhito. UpaÉÉhabhÈgaÑ bhattassa, dadÈmi yo me icchati.

1210. CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ, sadÈ upavasÈma’haÑ. Na cÈpi3 bh|te hiÑsÈmi, theyyaÑ cÈpi vivajjayiÑ.

1211. Sabbemeva hi n|ne’taÑ, suciÓÓaÑ bhavati nipphalaÑ. NiratthaÑ maÒÒi’daÑ sÊlaÑ, AlÈto bhÈsatÊ yathÈ.

1212. Kalimeva n|na gaÓhÈmi, asippo dhuttako yathÈ. KaÔaÑ AlÈto gaÓhÈti, kitavo’sikkhito yathÈ. ______________________________________________________________ 1. PÈpe, sohaÑ (SÊ, I) 2. PaÄaccarÊ (SÊ, I), paÔajjarÊ (Ka) 3. Na ahaÑ (Ka)

262 JÈtakapÈÄi

1213. DvÈraÑ nappaÔipassÈmi, yena gacchÈmi suggatiÑ. TasmÈ rÈja parodÈmi, sutvÈ KassapabhÈsitaÑ”.

1214. BÊjakassa vaco sutvÈ, rÈjÈ A~gati mabravi. “Natthi dvÈraÑ sugatiyÈ, niyatiÑ1 ka~kha BÊjaka.

1215. SukhaÑ vÈ yadi vÈ dukkhaÑ, niyatiyÈ kira labbhati. SaÑsÈrasuddhi sabbesaÑ, mÈ turittho2 anÈgate.

1216. Ahampi pubbe kalyÈÓo, brÈhmaÓibbhesu byÈvaÔo3. VohÈra’manusÈsanto, ratihÊno tadantarÈ.

1217. Punapi bhante dakkhemu, sa~gati ce bhavissati”. IdaÑ vatvÈna Vedeho, paccagÈ sanivesanaÑ.

1218. Tato ratyÈ vivassÈne, upaÔÔhÈnamhi A~gati. Amacce sannipÈtetvÈ, idaÑ vacana’mabravi.

1219. “Candake me vimÈnasmiÑ, sadÈ kÈme vidhentu me. MÈ upagacchuÑ atthesu, guyhappakÈsiyesu ca.

1220. Vijayo ca SunÈmo ca, senÈpati AlÈtako. Ete atthe nisÊdantu, vohÈrakusalÈ tayo”.

1221. IdaÑ vatvÈna Vedeho, kÈmeva bahumaÒÒatha. Na cÈpi brÈhmaÓibbhesu, atthe kismiÒci byÈvaÔo.

1222. Tato dvesattarattassa, Vedehassa’trajÈ piyÈ. RÈjakaÒÒÈ RucÈ4 nÈma, dhÈtimÈtara’mabravi.

1223. Ala~karotha maÑ khippaÑ, sakhiyo cÈ’la~karontu5 me. Suve pannaraso dibyo, gacchaÑ issarasantike6.

1224. TassÈ mÈlyaÑ abhihariÑsu, candanaÒca mahÈrahaÑ. MaÓisa~khamuttÈratanaÑ, nÈnÈratte ca ambare. ______________________________________________________________ 1. NiyataÑ (SyÈ) 2. Turito (SyÈ) 3. VÈvaÔo (Ka) 4. RujÈ (SÊ, I) evamuparipi. 5. Ca karontu (SÊ, I) 6. Pitussa santike (SyÈ)


1225. TaÒca soÓÓamaye1 pÊÔhe, nisinnaÑ bahuki’tthiyo. Parikiriya pasobhiÑsu2, RucaÑ ruciravaÓÓiniÑ.

1226. SÈ ca sakhimajjhagatÈ, sabbÈbharaÓabh|sitÈ. SateratÈ abbhamiva, CandakaÑ pÈvisÊ RucÈ.

1227. Upasa~kamitvÈ VedehaÑ, vanditvÈ vinaye rabhaÑ. SuvaÓÓakhacite3 pÊÔhe, ekamantaÑ upÈvisi.

1228. TaÒca disvÈna Vedeho, accharÈnaÑ’va sa~gamaÑ. RucaÑ sakhimajjhagataÑ, idaÑ vacana’mabravi.

1229. “Kacci ramasi pÈsÈde, antopokkharaÓiÑ pati. Kacci bahuvidhaÑ khajjaÑ, sadÈ abhiharanti te.

1230. Kacci bahuvidhaÑ mÈlyaÑ, ocinitvÈ kumÈriyo. Gharake karotha paccekaÑ, khiÉÉÈratiratÈ muhuÑ4.

1231. Kena vÈ vikalaÑ tuyhaÑ, kiÑ khippaÑ Èharantu te. Mano karassu kuÉÉamukhÊ5, api candasamamhipi”6.

1232. Vedehassa vaco sutvÈ, RucÈ pitara’mabravi. “SabbametaÑ mahÈrÈja, labbhati’ssarasantike.

1233. Suve pannaraso dibyo, sahassaÑ Èharantu me. YathÈdinnaÒca dassÈmi, dÈnaÑ sabbavanÊsva’haÑ”7.

1234. RucÈya vacanaÑ sutvÈ, rÈjÈ A~gati mabravi. “BahuÑ vinÈsitaÑ vikkaÑ, niratthaÑ aphalaÑ tayÈ.

1235. Uposathe vasaÑ niccaÑ, annapÈnaÑ na bhuÒjasi. Niyate’taÑ abhuttabbaÑ, natthi puÒÒaÑ abhuÒjato.

1236. BÊjakopi hi sutvÈna, tadÈ KassapabhÈsitaÑ. Passasanto muhuÑ uÓhaÑ, rudaÑ ass|ni vattayi. ______________________________________________________________ 1. SovaÓÓaye (SÊ, SyÈ, I) 2. AsobhiÑsu (SÊ, SyÈ, I) 3. SuvaÓÓavikate (SÊ, I) 4. Ahu (SyÈ, Ka) 5. KuÔÔamukhÊ (SÊ, I) 6. Api candasamampi te (Ka) 7. SabbavaÓÊsvahaÑ (SyÈ, Ka)

264 JÈtakapÈÄi

1237. YÈva Ruce jÊvamÈnÈ1, mÈ bhatta’mapanÈmayi. Natthi bhadde paro loko, kiÑ niratthaÑ vihaÒÒasi”.

1238. Vedehassa vaco sutvÈ, RucÈ ruciravaÓÓinÊ. JÈnaÑ pubbÈparaÑ dhammaÑ, pitaraÑ eta’dabravi.

1239. “Sutameva pure Èsi, sakkhi2 diÔÔha’midaÑ mayÈ. BÈl|pasevÊ yo hoti, bÈlova samapajjatha.

1240. M|Äho hi m|Äha’mÈgamma, bhiyyo mohaÑ nigacchati. Patir|paÑ AlÈtena, BÊjakena ca muyhituÑ.

1241. TvaÑ ca devÈ’si sappaÒÒo, dhiro atthassa kovido. KathaÑ bÈlehi sadisaÑ, hÊnadiÔÔhiÑ upÈgami.

1242. Sacepi saÑsÈrapathena sujjhati, NiratthiyÈ pabbajjÈ guÓassa. KÊÔova aggiÑ jalitaÑ apÈpataÑ, Upapajjati moham|Äho3 naggabhÈvaÑ.

1243. SaÑsÈrasuddhÊti pure niviÔÔhÈ, KammaÑ vid|senti bah| ajÈnaÑ4. Pubbe kalÊ duggahitova’natthÈ5, DummocayÈ balisÈ ambujova.

1244. UpamaÑ te karissÈmi, mahÈrÈja tavatthiyÈ. UpamÈya midhe’kacce, atthaÑ jÈnanti paÓÉitÈ.

1245. VÈÓijÈnaÑ yathÈ nÈvÈ, appamÈÓabharÈ6 garu. AtibhÈraÑ samÈdÈya, aÓÓave avasÊdati.

1246. Evameva naro pÈpaÑ, thokaÑ thokampi ÈcinaÑ. AtibhÈraÑ samÈdÈya, niraye avasÊdati.

1247. Na tÈva bhÈro parip|ro, AlÈtassa mahÊpati. ŒcinÈti ca taÑ pÈpaÑ, yena gacchati duggatiÑ. ______________________________________________________________ 1. JÊvasi no (SÊ, I) 2. PaccakkhaÑ (Ka) 3. Momuho (SÊ, I) 4. Bah| pajÈ (Ka) 5. Attho (Ka), duggahitova atthÈ (SÊ, SyÈ, I) 6. AppamÈÓaharÈ (I)


1248. Pubbeva’ssa kataÑ puÒÒaÑ, AlÈtassa mahÊpati. Tasseva deva nissando, yaÒce’so labhate sukhaÑ.

1249 KhÊyate cassa taÑ puÒÒaÑ, tathÈ hi aguÓe rato. UjumaggaÑ avahÈya1, kummaggamanudhÈvati.

1250. TulÈ yathÈ paggahitÈ, ohite tulamaÓÉale. Unnameti tulÈsÊsaÑ, bhÈre oropite sati.

1251. Evameva naro puÒÒaÑ, thokaÑ thokampi ÈcinaÑ. SaggÈtimÈno dÈsova, BÊjako sÈtave2 rato.

1252. Ya’majja BÊjako dÈso, dukkhaÑ passati attani. Pubbeva’ssa3 kataÑ pÈpaÑ, ta’meso paÔisevati.

1253. KhÊyate cassa taÑ pÈpaÑ, tathÈ hi vinaye rato. KassapaÒca samÈpajja, mÈ hevu’ppatha’mÈgamÈ.

1254. YaÑ yaÑ hi rÈja bhajati, santaÑ vÈ yadi vÈ asaÑ. SÊlavantaÑ visÊlaÑ vÈ, vasaÑ tasseva gacchati.

1255. YÈdisaÑ kurute mittaÑ, yÈdisaÑ c|pasevati. Sopi tÈdisako hoti, sahavÈso hi4 tÈdiso.

1256. SevamÈno sevamÈnaÑ, samphuÔÔho samphusaÑ paraÑ. Saro diddho kalÈpaÑva, alitta’mupalimpati. UpalepabhayÈ5 dhÊro, neva pÈpasakhÈ siyÈ.

1257. * P|timacchaÑ kusaggena, yo naro upanayhati. KusÈpi p|ti vÈyanti, evaÑ bÈl|pasevanÈ.

1258. * TagaraÒca palÈsena, yo naro upanayhati. PattÈpi surabhi vÈyanti, evaÑ dhÊr|pasevanÈ.

1259. TasmÈ pattapuÔasseva6, ÒatvÈ sampÈka’mattano. Asante nopaseveyya, sante seveyya paÓÉito. Asanto nirayaÑ nenti, santo pÈpenti suggatiÑ. ______________________________________________________________ 1. ApÈhÈya (SÊ) 2. SÈdhave (Ka) 3. Pubbe tassa (SÊ, I) 4. SahavÈsopi (Ka) 5. UpalimpabhayÈ (Ka) 6. PhalapuÔasseva (SÊ, I) * Khu 5. 330 piÔÔhepi.

266 JÈtakapÈÄi

1260. Ahampi jÈtiyo satta, sare saÑsarita’ttano. AnÈgatÈpi satteva, yÈ gamissaÑ ito cutÈ.

1261. YÈ me sÈ sattamÊ jÈti, ahu pubbe JanÈdhipa. KammÈraputto Magadhesu, ahuÑ RÈjagahe pure.

1262. PÈpaÑ sahÈya’mÈgamma, bahuÑ pÈpaÑ kataÑ mayÈ. ParadÈrassa heÔhento, carimhÈ amarÈ viya.

1263. TaÑ kammaÑ nihitaÑ aÔÔhÈ, bhasmacchannova pÈvako. Atha aÒÒehi kammehi, ajÈyiÑ VaÑsabh|miyaÑ.

1264. KosambiyaÑ seÔÔhikule, iddhe phÊte mahaddhane. Ekaputto mahÈrÈja, niccaÑ sakkatap|jito.

1265. Tattha mittaÑ asevissaÑ, sahÈyaÑ sÈtave rataÑ. PaÓÉitaÑ sutasampannaÑ, so maÑ atthe nivesayi.

1266. CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ, bahuÑ rattiÑ upÈvasiÑ. TaÑ kammaÑ nihitaÑ aÔÔhÈ, nidhÊva udakantike.

1267. Atha pÈpÈna kammÈnaÑ, yametaÑ Magadhe kataÑ. PhalaÑ pariyÈga maÑ1 pacchÈ, bhutvÈ duÔÔhavisaÑ yathÈ.

1268. Tato cutÈ’haÑ Vedeha, Roruve niraye ciraÑ. SakammunÈ apaccissaÑ, taÑ saraÑ na sukhaÑ labhe.

1269. BahuvassagaÓe tattha, khepayitvÈ bahuÑ dukhaÑ. BhinnÈgate2 ahuÑ rÈja, chagalo uddhatapphalo3.

1270. SÈtaputtÈ mayÈ v|ÄhÈ, piÔÔhiyÈ ca rathena ca. Tassa kammassa nissando, paradÈragamanassa me.

1271. Tato cutÈ’haÑ Vedeha, kapi ÈsiÑ brahÈvane. NiluÒcitaphalo4 yeva, y|thapena pagabbhinÈ. Tassa kammassa nissando, paradÈragamanassa me. ______________________________________________________________ 1. PariyÈga taÑ (SÊ), pariyÈgataÑ (SyÈ, I) 2. BheÓÓÈkaÔe (SÊ, I) 3. Chakalo uddhitapphalo (SÊ, I) 4. Nilicchitaphalo (SÊ, I)


1272. Tato cutÈ’haÑ Vedeha, Dassanesu1 pas| ahuÑ. NiluÒcito javo bhadro, yoggaÑ v|ÄhaÑ ciraÑ mayÈ. Tassa kammassa nissando, paradÈragamanassa me.

1273. Tato cutÈ’haÑ Vedeha, VajjÊsu kula’mÈgamÈ. NevitthÊ na pumÈ ÈsiÑ, manussatte sudullabhe. Tassa kammassa nissando, paradÈragamanassa me.

1274. Tato cutÈ’haÑ Vedeha, ajÈyiÑ Nandane vane. Bhavane TÈvatiÑsÈ’haÑ, accharÈ kÈmavaÓÓinÊ2.

1275. VicittavatthÈbharaÓÈ, ÈmuttamaÓikuÓÉalÈ. KusalÈ naccagÊtassa, Sakkassa paricÈrikÈ.

1276. Tattha ÔhitÈhaÑ Vedeha, sarÈmi jÈtiyo imÈ. AnÈgatÈpi satteva, yÈ gamissaÑ ito cutÈ.

1277. PariyÈgataÑ taÑ kusalaÑ, yaÑ me KosambiyaÑ kataÑ. Deve ceva manusse ca, sandhÈvissaÑ ito cutÈ.

1278. Satta jacco3 mahÈrÈja, niccaÑ sakkatap|jitÈ. ThÊbhÈvÈpi na muccissaÑ, chaÔÔhÈ nigatiyo4 imÈ.

1279. SattamÊ ca gati deva, devaputto mahiddhiko. PumÈ devo bhavissÈmi5, devakÈyasmi’muttamo.

1280. AjjÈpi santÈnamayaÑ, mÈlaÑ gatthenti Nandane. Devaputto Javo nÈma, yo me mÈlaÑ paÔicchati.

1281. Muhutto viya so dibyo, idha vassÈni soÄasa. Rattindivo ca so dibyo, mÈnusiÑ saradosataÑ.

1282. Iti kammÈni anventi, asa~kheyyÈpi jÈtiyo. KalyÈÓaÑ yadi vÈ pÈpaÑ, na hi kammaÑ vinassati6. ______________________________________________________________ 1. DasaÓÓesu (SÊ, I), dasannesu (SyÈ) 2. VaravaÓÓinÊ (Ka) 3. JaccÈ (SyÈ, I) 4. ChaÔÔhÈva gatiyo (SyÈ) 5. Bhavissati (Ka) 6. Panassati (SÊ, I)

268 JÈtakapÈÄi

1283. Yo icche puriso hotuÑ, jÈtiÑ jÈtiÑ1 punappunaÑ. ParadÈraÑ vivajjeyya, dhotapÈdova kaddamaÑ. 1284. YÈ icche puriso hotuÑ, jÈtiÑ jÈtiÑ punappunaÑ. SÈmikaÑ apacÈyeyya, indaÑva paricÈrikÈ. 1285. Yo icche dibyabhogaÒca, dibba’mÈyuÑ yasaÑ sukhaÑ. PÈpÈni parivajjetvÈ2, tividhaÑ dhamma’mÈcare. 1286. KÈyena vÈcÈ manasÈ, appamatto vicakkhaÓo. Attano hoti atthÈya, itthÊ vÈ yadi vÈ pumÈ. 1287. Ye keci’me mÈnujÈ jÊvaloke, Yasassino sabbasamantabhogÈ. AsaÑsayaÑ tehi pure suciÓÓaÑ, KammassakÈse puthu sabbasattÈ. 1288. I~ghÈ’nucintesi sayampi deva, KutonidÈnÈ te imÈ janinda. YÈ te imÈ accharÈsannikÈsÈ, Ala~katÈ kaÒcanajÈlachannÈ”. 1289. IccevaÑ pitaraÑ kaÒÒÈ, RucÈ tosesi A~gatiÑ. M|Ähassa magga’mÈcikkhi, dhamma’makkhÈsi subbatÈ. 1290. AthÈgamÈ brahmalokÈ, NÈrado mÈnusiÑ pajaÑ. JambudÊpaÑ avekkhanto, addÈ rÈjÈnama~gatiÑ. 1291. Tato patiÔÔhÈ pÈsÈde, Vedehassa puratthato3. TaÒca disvÈnÈ’nuppattaÑ, RucÈ isi’mavandatha. 1292. AthÈsanamhÈ oruyha, rÈjÈ byathitamÈnaso4. NÈradaÑ paripucchanto, idaÑ vacana’mabravi. ______________________________________________________________ 1. JÈtijÈtiÑ (SÊ, I) 2. Parivajjeyya (Ka) 3. Purakkhato (SyÈ, Ka) 4. ByamhitamÈnaso (SÊ, SyÈ, I)


1293. “Kuto nu Ègacchasi devavaÓÓi, ObhÈsayaÑ sabbadisÈ1 candimÈva. AkkhÈhi me pucchito nÈmagottaÑ, KathaÑ taÑ jÈnanti manussaloke”. 1294. AhaÑ hi devato idÈni emi, ObhÈsayaÑ sabbadisÈ1 candimÈva. AkkhÈmi te pucchito nÈmagottaÑ, JÈnanti maÑ NÈrado Kassapo ca. 1295. Accherar|paÑ tava2 yÈdisaÒca, VehÈyasaÑ gacchasi tiÔÔhasÊ ca. PucchÈmi taÑ NÈrada etamatthaÑ, Atha kena vaÓÓena tavÈya’middhi. 1296. SaccaÒca dhammo ca damo ca cÈgo, GuÓÈ mame’te pakatÈ purÈÓÈ. Teheva dhammehi susevitehi, Manojavo yena kÈmaÑ gato’smi. 1297. Acchera’mÈcikkhasi puÒÒasiddhiÑ, Sace hi etehi3 yathÈ vadesi. PucchÈmi taÑ NÈrada etamatthaÑ, PuÔÔho ca me sÈdhu viyÈkarohi. 1298. Pucchassu maÑ rÈja tave’sa attho, YaÑ saÑsayaÑ kuruse bh|mipÈla. AhaÑ taÑ nissaÑsayataÑ gamemi, Nayehi ÒÈyehi ca hetubhÊ ca. 1299. PucchÈmi taÑ NÈrada etamatthaÑ, PuÔÔho ca me NÈrada mÈ musÈ bhaÓi. Atthi nu devÈ pitaro nu atthi, Loko paro atthi jano ya’mÈhu. ______________________________________________________________ 1. SaÑvariÑ (SÊ, I) 2. Vata (SÊ, I) 3. Ete tvaÑ (SÊ, I)

270 JÈtakapÈÄi

1300. Attheva devÈ pitaro ca atthi, Loko paro atthi jano ya’mÈhu. KÈmesu giddhÈ ca narÈ pam|ÄhÈ, LokaÑ paraÑ na vid| mohayuttÈ. 1301. AtthÊti ce NÈrada saddahÈsi, NivesanaÑ paraloke matÈnaÑ. Idheva me paÒca satÈni dehi, DassÈmi te paraloke sahassaÑ. 1302. Dajjemu kho paÒca satÈni bhoto, JaÒÒÈmu ce sÊlavantaÑ vadaÒÒuÑ1. LuddaÑ taÑ bhontaÑ niraye vasantaÑ, Ko codaye paraloke sahassaÑ. 1303. Idheva yo hoti adhammasÊlo2, PÈpÈcÈro alaso luddakammo. Na paÓÉitÈ tasmiÑ iÓaÑ dadanti, Na hi Ègamo hoti tathÈvidhamhÈ. 1304. DakkhaÒca posaÑ manujÈ viditvÈ, UÔÔhÈnakaÑ3 sÊlavantaÑ vadaÒÒuÑ. Sayameva bhogehi nimantayanti, KammaÑ karitvÈ puna mÈharesi. 1305. Ito cuto4 dakkhasi tattha rÈja, KÈkolasa~ghehi vikassamÈnaÑ5. TaÑ khajjamÈnaÑ niraye vasantaÑ, KÈkehi gijjhehi ca senakehi6. SaÒchinnagattaÑ ruhiraÑ savantaÑ, Ko codaye paraloke sahassaÑ. ______________________________________________________________ 1. VataÒÒuÑ (Ka) 2. AkammasÊlo (I) 3. UÔÔhÈhakaÑ (SÊ) 4. Gato (SÊ, I) 5. KÈkoÄasa~ghehipi kaÉÉhamÈnaÑ (SÊ, I) 6. SoÓakehi (SyÈ, Ka)


1306. AndhaÑtamaÑ tattha na candas|riyÈ, Nirayo dasÈ tumulo ghorar|po. SÈ neva rattÊ na divÈ paÒÒÈyati, TathÈvidhe ko vicare dhanatthiko. 1307. Sabalo ca sÈmo ca duve suvÈnÈ, PavaddhakÈyÈ balino mahantÈ. KhÈdanti dantehi ayomayehi, Ito paÓunnaÑ paralokapattaÑ1. 1308. TaÑ khajjamÈnaÑ niraye vasantaÑ, Luddehi vÈÄehi aghammigehi ca. SaÒchinnagattaÑ ruhiraÑ savantaÑ, Ko codaye paraloke sahassaÑ. 1309. Us|hi sattÊhi ca sunisitÈhi, Hananti vijjhanti ca paccamittÈ2. KÈÄ|pakÈÄÈ nirayamhi ghore, Pubbe naraÑ dukkaÔakammakÈriÑ. 1310. TaÑ haÒÒamÈnaÑ niraye vajantaÑ, KucchismiÑ passasmiÑ vipphÈlit|daraÑ. SaÒchinnagattaÑ ruhiraÑ savantaÑ, Ko codaye paraloke sahassaÑ. 1311. SattÊ us| tomarabhiÓÉivÈlÈ, VividhÈvudhÈ vassanti tattha devÈ. Patanti a~gÈramiva’ccimanto, SilÈsanÊ vassati luddakamme. 1312. UÓho ca vÈto nirayamhi dussato, Na tamhi sukhaÑ labbhati3 ittarampi. TaÑ taÑ vidhÈvanta’malena’mÈturaÑ, Ko codaye paraloke sahassaÑ. ______________________________________________________________ 1. Paraloke patantaÑ (Ka) 2. Pothayanti (Ka) 3. Seti (Ka)

272 JÈtakapÈÄi

1313. SandhÈgamÈnampi1 rathesu yuttaÑ, Sajotibh|taÑ pathaviÑ kamantaÑ. PatodalaÔÔhÊhi sucodayantaÑ2, Ko codaye paraloke sahassaÑ.

1314. Ta’mÈruhantaÑ khurasaÒcitaÑ giriÑ, VibhiÑsanaÑ pajjalitaÑ bhayÈnakaÑ. SaÒchinnagattaÑ ruhiraÑ savantaÑ, Ko codaye paraloke sahassaÑ.

1315. Ta’mÈruhantaÑ pabbatasannikÈsaÑ, A~gÈrarÈsiÑ jalitaÑ bhayÈnakaÑ. SudaÉÉhagattaÑ kapaÓaÑ rudantaÑ, Ko codaye paraloke sahassaÑ.

1316. Abbhak|ÔasamÈ uccÈ, kaÓÔakanicitÈ3 dumÈ. Ayomayehi tikkhehi, naralohitapÈyibhi.

1317. Ta’mÈruhanti nÈriyo, narÈ ca paradÈrag|. CoditÈ sattihatthehi, yamaniddesakÈribhi.

1318. Ta’mÈruhantaÑ nirayaÑ, simbaliÑ ruhiramakkhitaÑ. VidaÉÉhakÈyaÑ4 vitacaÑ, ÈturaÑ gÈÄhavedanaÑ.

1319. PassasantaÑ muhuÑ uÓhaÑ, pubbakammÈparÈdhikaÑ. Dumagge vitacaÑ gattaÑ5, ko taÑ yÈceyya taÑ dhanaÑ.

1320. Abbhak|ÔasamÈ uccÈ, asipattÈcitÈ dumÈ. Ayomayehi tikkhehi, naralohitapÈyibhi.

1321. Ta’mÈruhantaÑ asipattapÈdapaÑ, AsÊhi tikkhehi ca chijjamÈnaÑ6. SaÒchinnagattaÑ ruhiraÑ savantaÑ, Ko codaye paraloke sahassaÑ. ______________________________________________________________ 1. SandhÈvamÈnaÑ taÑ (SÊ, I) 2. SucodiyantaÑ (SÊ, I) 3. KaÓÔakÈpacitÈ (SÊ, I), kaÓÔakÈhi citÈ (SyÈ) 4. ViduÔÔhakÈyaÑ (I) 5. DumaggaviÔapaggataÑ (SÊ) 6. PabhijjamÈnaÑ (Ka)


1322. Tato nikkhantamattaÑ taÑ, asipattÈcitÈ dumÈ1. SampatibhaÑ vetaraÓiÑ, ko taÑ yÈceyya taÑ dhanaÑ. 1323. KharÈ kharodakÈ2 tatthÈ, duggÈ VetaraÓÊ nadÊ. AyopokkharasaÒchannÈ, tikkhÈ pattehi sandati. 1324. Tattha saÒchinnagattaÑ taÑ, vuyhantaÑ ruhiramakkhitaÑ. VetaraÒÒe anÈlambe, ko taÑ yÈceyya taÑ dhanaÑ. 1325. VedhÈmi rukkho viya chijjamÈno, DisaÑ na jÈnÈmi pam|ÄhasaÒÒo. BhayÈ’nutappÈmi mahÈ ca me bhayÈ, SutvÈna kathÈ3 tava bÈsitÈ ise. 1326. Œditte vÈrimajjhaÑva, dÊpaÑvo’ghe mahaÓÓave. AndhakÈreva pajjoto, tvaÑ no’si saraÓaÑ ise. 1327. AtthaÒca dhammaÑ anusÈsa maÑ ise, AtÊtamaddhÈ aparÈdhitaÑ mayÈ. Œcikkha me NÈrada suddhimagaÑ, YathÈ ahaÑ no nirayaÑ pateyyaÑ. 1328. YathÈ ah| DhataraÔÔho ( )4, VessÈmitto AÔÔhako YÈmataggi. Usindaro cÈpi SivÊ ca rÈjÈ, ParicÈrakÈ samaÓabrÈhmaÓÈnaÑ. 1329. Ete caÒÒe ca rÈjÈno, ye saggavisayaÑ5 gatÈ. AdhammaÑ parivajjetvÈ, dhammaÑ cara mahÊpati. 1330. AnnahatthÈ ca te byamhe, ghosayantu pure tava. “Ko chÈto ko ca tasito, ko mÈlaÑ ko vilepanaÑ. NÈnÈrattÈnaÑ vatthÈnaÑ, ko naggo paridahissati. ______________________________________________________________ 1. AsipattanirayÈ dukhÈ (SÊ, I) 2. KhÈrodikÈ (SÊ), kharodikÈ (I) 3. GÈthÈ (SÊ, SyÈ, I) 4. Ettha kiÒci |naÑ viya dissati. 5. SakkavisayaÑ (SÊ, I)

274 JÈtakapÈÄi

1331. Ko panthe chatta’mÈneti1, pÈdukÈ ca mud| subhÈ”. Iti sÈyaÒca pÈto ca, ghosayantu pure tava.

1332. JiÓÓaÑ posaÑ gavÈssaÒca, mÈ’ssu yuÒja yathÈ pure. ParihÈraÒca dajjÈsi, adhikÈrakato balÊ.

1333. KÈyo te rathasaÒÒÈto, manosÈrathiko lahu. AvihiÑsÈ sÈritakkho, saÑvibhÈgapaÔicchado.

1334. PÈdasaÒÒamanemiyo, hatthasaÒÒamapakkharo. KucchisaÒÒamanabbhanto, vÈcÈsaÒÒamak|jano.

1335. SaccavÈkyasamatta~go, apesuÒÒasusaÒÒato. GirÈsakhilanela~go, mitabhÈÓisilesito.

1336. SaddhÈlobhasusa~khÈro, nivÈtaÒjalikubbaro. AthaddhatÈnatÊsÈko2, sÊlasaÑvaranandhano.

1337. AkkodhanamanugghÈtÊ, dhammapaÓÉarachattako. BÈhusaccamapÈlambo, ÔhitacittamupÈdhiyo3.

1338. KÈlaÒÒutÈcittasÈro, vesÈrajjatidaÓÉako. NivÈtavuttiyottako4, anatimÈnayugo lahu.

1339. AlÊnacittasanthÈro, vuddhisevÊ rajohato. Sati patodo dhÊrassa, dhiti yogo ca rasmiyo.

1340. Mano dantaÑ pathaÑ neti5, samadantehi vÈhibhi. IcchÈ lobho ca kummaggo, ujumaggo ca saÑyamo.

1341. R|pe sadde rase gandhe, vÈhanassa padhÈvato. PaÒÒÈ ÈkoÔanÊ rÈja, tattha attÈva sÈrathi.

1342. Sace etena yÈnena, samacariyÈ daÄhÈ dhiti. SabbakÈmaduho rÈja, na jÈtu nirayaÑ vaje. ______________________________________________________________ 1. Chatta’mÈdehi (SÊ, SyÈ, I) 2. AtthaddhatÈnatÊsÈko (SÊ, I) 3. DhiticittamupÈdhiyo (Ka) 4. NivÈtavuttiyotta~go (Ka) 5. Patha’nveti (SÊ, I)


1343. AlÈto Devadatto’si, SunÈmo Èsi Bhaddaji. Vijayo SÈriputto’si, MoggallÈno’si BÊjako. 1344. Sunakkhatto Licchaviputto, guÓo Èsi acelako. Œnando sÈ RucÈ Èsi, yÈ rÈjÈnaÑ pasÈdayi. 1345. Uruvelakassapo rÈjÈ, pÈpadiÔÔhi tadÈ ahu. MahÈbrahmÈ bodhisatto, evaÑ dhÈretha jÈtakanti.

MahÈnÈradakassapajÈtakaÑ aÔÔhamaÑ.

546. VidhurajÈtaka (9)

DohaÄakaÓÉa

1346. PaÓÉu kisiyÈ’si dubbalÈ, VaÓÓar|paÑ1 na tape’disaÑ pure. Vimale akkhÈhi pucchitÈ, KÊdisÊ tuyhaÑ sarÊravedanÈ. 1347. Dhammo manujesu mÈtÊnaÑ2, DohaÄo nÈma janinda vuccati. DhammÈhataÑ nÈgakuÒjara, Vidhurassa hadayÈ’bhipatthaye. 1348. CandaÑ kho tvaÑ dohaÄÈyasi, S|riyaÑ vÈ atha vÈpi mÈlutaÑ. DullabhaÑ3 hi Vidhurassa dassanaÑ4, Ko Vidhura’midha mÈnayissati. 1349. Kinnu tÈta tuvaÑ pajjhÈyasi, PadumaÑ hatthagataÑva te mukhaÑ. Kinnu dummanar|po’si issara, MÈ tvaÑ soci amittatÈpana. ______________________________________________________________ 1. VaÓÓar|pe (Ka) 2. MÈtinaÑ (SÊ, I) 3. Dullabhe (SÊ, I) 4. Dassane (SÊ, I)

276 JÈtakapÈÄi

1350. MÈtÈ hi tava Irandhati1, Vidhurassa hadayaÑ dhaniyati. DullabhaÑ hi Vidhurassa dassanaÑ, Ko Vidhura’midha mÈnayissati.

1351. Tassa bhattupariyesanaÑ2 cara, Yo Vidhura’midha mÈnayissati. Pituno ca sÈ sutvÈna vÈkyaÑ, RattiÑ nikkhamma avassutiÑ cari.

1352. Ke gandhabbe rakkhase ca nÈge, Ke kimpurise cÈpi mÈnuse. Ke paÓÉite sabbakÈmadade3, DÊgharattaÑ bhattÈ me bhavissati.

1353. AssÈsa hessÈmi te pati, BhattÈ te hessÈmi anindalocane. PaÒÒÈ hi mamaÑ tathÈvidhÈ, AssÈsa hessasi bhariyÈ mama.

1354. AvacÈsi PuÓÓakaÑ IrandhatÊ4, PubbapathÈnugatena cetasÈ. Ehi gacchÈma pitu maman’tike5, Esova te eta’matthaÑ pavakkhati.

1355. Ala~katÈ suvasanÈ, mÈlinÊ candanussadÈ. YakkhaÑ hatthe gahetvÈna, pitusantiku’pÈgami.

1356. NÈgavara vaco suÓohi me, patir|paÑ paÔipajja su~kiyaÑ. Patthemi ahaÑ IrandhatiÑ, tÈya sama~giÑ karohi maÑ tuvaÑ.

1357. SataÑ hatthÊ sataÑ assÈ, sataÑ assatarÊrathÈ. SataÑ valabhiyo puÓÓÈ, nÈnÈratnassa kevalÈ. Te nÈga paÔipajjassu, dhÊtaraÑ dehi’randhatiÑ. ______________________________________________________________ 1. Irandati (SÊ, SyÈ, I) 2. BhattupariyesanaÑ (SÊ, I) 3. SabbakÈmade (SÊ, I) 4. IrandatÊ (SÊ, I) 5. Pitu mama santikaÑ (Ka)


1358. YÈva Èmantaye ÒÈtÊ, mitte ca suhadajjane1. AnÈmanta kataÑ kammaÑ, taÑ pacchÈ anutappati.

1359. Tato so VaruÓo nÈgo, pavisitvÈ nivesanaÑ. BhariyaÑ ÈmantayitvÈna, idaÑ vacana’mabravi.

1360. AyaÑ so PuÓÓako yakkho, yÈcatÊ maÑ IrandhatiÑ. BahunÈ vittalÈbhena, tassa dema piyaÑ mamaÑ.

1361. Na dhanena na vittena, labbhÈ amhaÑ IrandatÊ. Sace ca kho hadayaÑ paÓÉitassa, Dhammena laddhÈ idha mÈhareyya. Etena vittena kumÈri labbhÈ, NÈ’ÒÒaÑ dhanaÑ uttari patthayÈma.

1362. Tato so VaruÓo nÈgo, nikkhamitvÈ nivesanÈ. PuÓÓakÈ’mantayitvÈna, idaÑ vacana’mabravi.

1363. Na dhanena na vittena, labbhÈ amhaÑ IrandhatÊ. Sace tuvaÑ hadayaÑ paÓÉitassa, Dhammena laddhÈ idha mÈharesi. Etena vittena kumÈri labbhÈ, nÈ’ÒÒaÑ dhanaÑ uttari patthayÈma.

1364. YaÑ paÓÉitotye’ke vadanti loke, Tameva bÈloti punÈ’hu aÒÒe. AkkhÈhi me vippavadanti ettha, KaÑ paÓÉitaÑ nÈga tuvaÑ vadesi.

1365. KorabyarÈjassa DhanaÒcayassa2, Yadi te suto Vidhuro nÈma kattÈ. Œnehi taÑ paÓÉitaÑ dhammaladdhÈ, IrandhatÊ padacarÈ3 te hotu.

1366. IdaÒca sutvÈ VaruÓassa vÈkyaÑ, UÔÔhÈya yakkho paramappatÊto. Tattheva santo purisaÑ asaÑsi, Œnehi ÈjaÒÒa’midhe’va yuttaÑ. ______________________________________________________________ 1. SuhadaÑjanaÑ (SÊ, I) 2. DhanaÒjayassa (SÊ, SyÈ, I) 3. PaddhacarÈ (SÊ, I), paÔÔhacarÈ (SyÈ, Ka)

278 JÈtakapÈÄi

1367. JÈtar|pamayÈ kaÓÓÈ, kÈcamhicamayÈ1 khurÈ. Jambonadassa pÈkassa, suvaÓÓassa uracchado. 1368. DevavÈhavahaÑ yÈnaÑ, assamÈruyha PuÓÓako. Ala~kato kappitakesamassu, PakkÈmi vehÈyasa’mantalikkhe2. 1369. So PuÓÓako kÈmarÈgena3 giddho, IrandhatiÑ nÈgakaÒÒaÑ jigÊsaÑ4. GantvÈna taÑ bh|tapatiÑ yasassiÑ, Icca’bravÊ VessavaÓaÑ KuveraÑ. 1370. BhogavatÊ nÈma mandire, VÈsÈ HiraÒÒavatÊti vuccati. Nagare nimmite kaÒcanamaye, MaÓÉalassa uragassa niÔÔhitaÑ. 1371. AÔÔÈlakÈ oÔÔhÈgÊviyo, Lohita~kassa masÈragallino. PÈsÈde’ttha silÈmayÈ, SovaÓÓaratanehi chÈditÈ. 1372. AmbÈ tilakÈ ca jambuyo, SattapaÓÓÈ MucalindaketakÈ. Piya~gu5 uddÈlakÈ sahÈ, UparibhaddakÈ sinduvÈrakÈ6. 1373. CampeyyakÈ nÈgamallikÈ, BhaginÊmÈlÈ atha mettha koliyÈ. Ete dumÈ pariÓÈmitÈ, Sobhayanti uragassa mandiraÑ7. ______________________________________________________________ 1. KÈcamhamayÈ (SÊ), kÈcambhamayÈ (I) 2. AntalikkhaÑ (Ka) 3. KÈmavegena (SÊ, I) 4. JigiÑsaÑ (SÊ, SyÈ, I) 5. PiyakÈ (SÊ, I), piya~gukÈ (SyÈ) 6. SinduvÈritÈ (SyÈ, I), sindhavÈritÈ(Ka) 7. Mandire (SyÈ, Ka)


1374. Khajjure’ttha silÈmayÈ, SovaÓÓadhuvapupphitÈ bah|. Yattha vasato papÈtiko, NÈgarÈjÈ VaruÓo mahiddhiko. 1375. Tassa komÈrikÈ bhariyÈ, VimalÈ kaÒcanavelliviggahÈ. KÈlÈ taruÓÈva uggatÈ, PucimandatthanÊ cÈrudassanÈ. 1376. LÈkhÈrasarattasucchavÊ, KaÓikÈrÈva nivÈtapupphitÈ1. TidivokacarÈva accharÈ, Vijjuva’bbhaghanÈ vinissaÔÈ. 1377. SÈ dohaÄinÊ suvimhitÈ, Vidhurassa hadayaÑ dhaniyati. TaÑ tesaÑ demi issara, Tena te denti IrandhatiÑ mamaÑ. 1378. So PuÓÓako bh|tapatiÑ yasassiÑ, Œmantaya VessavaÓaÑ KuveraÑ. Tattheva santo2 purisaÑ asaÑsi, Œnehi ÈjaÒÒa’midhe’va yuttaÑ. 1379. JÈtar|pamayÈ kaÓÓÈ, kÈcamhicamayÈ khurÈ. Jambonadassa pÈkassa, suvaÓÓassa uracchado. 1380. DevavÈhavahaÑ yÈnaÑ, assÈmÈruyha PuÓÓako. Ala~kato kappitakesamassu, PakkÈmi vehÈyasa’mantalikkhe. ______________________________________________________________ 1. KaÓikÈrova nivÈtapupphito (SÊ, I) 2. SantaÑ (I)

280 JÈtakapÈÄi

1381. So aggamÈ RÈjagahaÑ surammaÑ, A~gassa raÒÒo nagaraÑ durÈyutaÑ1. Pah|tabhakkhaÑ bahu-annapÈnaÑ, MasakkasÈraÑ viya VÈsavassa.

1382. May|rakoÒcÈgaÓasampaghuÔÔhaÑ, DijÈbhighuÔÔhaÑ dijasa~ghasevitaÑ. NÈnÈsakuntÈbhirudaÑ suva~gaÓaÑ2, PupphÈbhikiÓÓaÑ HimavaÑva pabbataÑ.

1383. So PuÓÓako Vepula’mÈbhir|hi3, SiluccayaÑ kimpurisÈnuciÓÓaÑ. AnvesamÈno maÓiratanaÑ uÄÈraÑ, Ta’maddasÈ pabbatak|Ôamajjhe.

1384. DisvÈ maÓiÑ pabhassaraÑ jÈtimantaÑ4, ManoharaÑ5 maÓiratanaÑ uÄÈraÑ. DaddallamÈnaÑ yasasÈ yasassinaÑ, ObhÈsatÊ vijjuriva’ntalikkhe.

1385. TamaggahÊ veÄuriyaÑ mahagghaÑ, ManoharaÑ nÈma mahÈnubhÈvaÑ. ŒjaÒÒamÈruyha manomavaÓÓo, PakkÈmi vehÈyasa’mantalikkhe.

1386. So aggamÈ6 nagara’mindapatthaÑ, Oruyhu’pÈgacchi sabhaÑ Kur|naÑ. SamÈgate ekasataÑ samagge, Avhettha yakkho avikampamÈno.

1387. Ko nÊdha raÒÒaÑ vara’mÈbhijeti, Ka’mÈbhijeyyÈma varaddhanena7. Ka’manuttaraÑ ratanavaraÑ jinÈma, Ko vÈpi no jeti varaddhanena. ______________________________________________________________ 1. DurÈsadaÑ (SyÈ) 2. Subha~gaÓaÑ (SÊ, I) 3. VepullamÈbhirucchi (SÊ, I) 4. JÈtivantaÑ (SÊ, SyÈ) 5. DhanÈharaÑ (SÊ, I, Ka) 6. AgamÈ (SyÈ, I, Ka) 7. VaraÑdhanena (SÊ, I)


1388. KuhiÑ nu raÔÔhe tava jÈtibh|mi, Na Korabyasseva vaco tave’daÑ. AbhÊtosi1 no vaÓÓanibhÈya sabbe, AkkhÈhi me nÈmaÒca bandhave ca. 1389. KaccÈyano mÈÓavako’smi rÈja, An|nanÈmo iti ma’vhayanti. A~gesu me ÒÈtayo bandhavÈ ca, Akkhena deva’smi idhÈnupatto. 1390. KiÑ mÈÓavassa ratanÈni atthi, Ye taÑ jinanto hare akkhadhutto. Bah|ni raÒÒo ratanÈni atthi, Te tvaÑ daliddo kathamavhayesi. 1391. Manoharo nÈma maÓÊ mamÈ’yaÑ, ManoharaÑ maÓiratanaÑ uÄÈraÑ. ImaÒca ÈjaÒÒa’mamittatÈpanaÑ, EtaÑ me jinitvÈ hare akkhadhutto. 1392. Eko maÓÊ mÈÓava kiÑ karissati, ŒjÈniye’ko pana kiÑ karissati. Bah|ni raÒÒo maÓiratanÈni atthi, ŒjÈniyÈ vÈtajavÈ anappakÈ.

DohaÄakaÓÉaÑ nÈma.

MaÓikaÓÉa

1393. IdaÒca me maÓiratanaÑ, passa tvaÑ dvipaduttama. ItthÊnaÑ viggahÈ cettha, purisÈnaÒca viggahÈ. 1394. MigÈnaÑ viggahÈ cettha, sakuÓÈnaÒca viggahÈ. NÈgarÈjÈ supaÓÓÈ ca2, maÓimhi passa nimmitaÑ. ______________________________________________________________ 1. Abhibhosi (SÊ, I) 2. NÈgarÈje supaÓÓe ca (SÊ, SyÈ, I)

282 JÈtakapÈÄi

1395. HatthÈnÊkaÑ rathÈnÊkaÑ, asse pattÊ ca vammine1. Catura~gini’maÑ senaÑ, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1396. HatthÈrohe anÊkaÔÔhe, rathike pattikÈrake. BalaggÈni viy|ÄhÈni2, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1397. PuraÑ uddhÈpasampannaÑ3, bahupÈkÈratoraÓaÑ. Si~ghÈÔakesu bh|miyo, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1398. EsikÈ parikhÈyo ca, palikhaÑ aggaÄÈni ca. AÔÔÈlake ca dvÈre ca, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1399. Passa toraÓamaggesu, nÈnÈdijagaÓÈ bah|. HaÑsÈ koÒcÈ may|rÈ ca, cakkavÈkÈ ca kukkuhÈ.

1400. KuÓÈlakÈ bah| citrÈ, sikhaÓÉÊ jÊvajÊvakÈ. NÈnÈdijagaÓÈkiÓÓaÑ, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1401. Passa nÈgaraÑ supÈkÈraÑ, abbhutaÑ lomahaÑsanaÑ. SamussitadhajaÑ rammaÑ, soÓÓavÈlukasanthataÑ.

1402. Passe’ttha4 paÓÓasÈlÈyo, vibhattÈ bhÈgaso mitÈ. Nivesane nivese ca, sandhiby|he pathaddhiyo.

1403. PÈnÈgÈre ca soÓÉe ca, s|nÈ5 odaniyÈ gharÈ. VesÊ ca gaÓikÈyo ca, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1404. MÈlÈkÈre ca rajake, gandhike atha dussike. SuvaÓÓakÈre maÓikÈre, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1405. ŒÄÈrike ca s|de ca, naÔanÈÔakagÈyino. PÈÓissare kumbhath|nike, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1406. Passa bherÊ mudi~gÈ ca, sa~khÈ paÓavadindimÈ. SabbaÒca tÈÄÈvacaraÑ, maÓimhi passa nimmitaÑ. ______________________________________________________________ 1. DhajÈni ca (I) 2. Viy|hÈni (SyÈ, Ka) 3. UddÈpasampannaÑ (SÊ, I), aÔÔÈlasampannaÑ (SyÈ) 4. Passa tvaÑ (SÊ, I) 5. S|ÓÈ (SÊ, I), suddÈ (SyÈ, Ka)


1407. SammatÈlaÒca vÊÓaÒca, naccagÊtaÑ suvÈditaÑ. T|riyatÈÄitasa~ghuÔÔhaÑ, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1408. La~ghikÈ muÔÔhikÈ cettha, mÈyÈkÈrÈ ca sobhiyÈ. VetÈlike1 ca jalle ca, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1409. SamajjÈ cettha vattanti, ÈkiÓÓÈ naranÈribhi. MaÒcÈtimaÒce bh|miyo, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1410. Passa malle samajjasmiÑ, phoÔente2 diguÓaÑ bhujaÑ. Nihate nihatamÈne ca, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1411. Passa pabbatapÈdesu, nÈnÈmigagaÓÈ bah|. SÊhÈ byagghÈ varÈhÈ ca, acchakokataracchayo.

1412. PalÈsÈdÈ gavajÈ ca, mahiÑsÈ rohitÈ rur|. EÓeyyÈ ca varÈhÈ3 ca, gaÓino nÊka4 s|karÈ.

1413. KadalimigÈ bah| citrÈ, biÄÈrÈ sasakaÓÔakÈ. NÈnÈmigagaÓÈkiÓÓaÑ, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1414. NajjÈyo supatitthÈyo, soÓÓavÈlukasanthatÈ. AcchÈ savanti amb|ni, macchagumbanisevitÈ.

1415. KumbhÊlÈ makarÈ cettha, susumÈrÈ ca kacchapÈ. PÈÔhÊnÈ pÈvusÈ macchÈ, balajÈ5 muÒjarohitÈ.

1416. NÈnÈdijagaÓÈkiÓÓÈ, nÈnÈdumagaÓÈyutÈ. VeÄuriyaka-rodÈyo6, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1417. Passe’ttha pokkharaÓiyo, suvibhattÈ catuddisÈ. NÈnÈdijagaÓÈkiÓÓÈ, puthulomanisevitÈ.

1418. SamantodakasampannaÑ, mahiÑ sÈgarakuÓÉalaÑ. UpetaÑ vanarÈjehi, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1419. Purato Videhe passa, GoyÈniye ca pacchato. Kuruyo JambudÊpaÒca, maÓimhi passa nimmitaÑ. ______________________________________________________________ 1. Vettalike (Ka) 2. PoÔhente (SÊ, SyÈ, I) 3. SarabhÈ (SyÈ) 4. Ni~ka (SÊ, SyÈ, I) 5. ValajÈ (SÊ), vÈlajÈ (I) 6. VeÄuriyaphalakarodÈyo (SÊ)

284 JÈtakapÈÄi

1420. Passa candaÑ s|riyaÒca, obhÈsante catuddisÈ. SineruÑ anupariyante, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1421. SineruÑ HimavantaÒca, sÈgaraÒca mahÊtalaÑ1. CattÈro ca mahÈrÈje, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1422. ŒrÈme vanagumbe ca, pÈÔiye2 ca siluccaye. Ramme kimpurisÈkiÓÓe, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1423. PhÈrusakaÑ CittalataÑ, MissakaÑ NandanaÑ vanaÑ. VejayantaÒca pÈsÈdaÑ, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1424. SudhammaÑ TÈvatiÑsaÒca, pÈrichattaÒca pupphitaÑ. ErÈvaÓaÑ nÈgarÈjaÑ, maÓhimhi passa nimmitaÑ.

1425. Passe’ttha devakaÒÒÈyo, nabhÈ vijjurivu’ggatÈ. Nandane vicarantiyo, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1426. Passe’ttha devakaÒÒÈyo, devaputtapalobhinÊ. Devaputte ramamÈne3, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1427. ParosahassapÈsÈde, veÄuriyaphalasanthate. Pajjalante ca4 vaÓÓena, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1428. TÈvatiÑse ca YÈme ca, Tusite cÈpi Nimmite. Paranimmitavasavattino5, maÓimhi passa nimmitaÑ.

1429. Passe’ttha pokkharaÓiyo, vippasannodikÈ sucÊ. MandÈlakehi saÒchannÈ, padumuppalakehi ca.

1430. Dase’ttha rÈjiyo setÈ, dasanÊlÈ6 manoramÈ. Cha pi~galÈ pannarasa, haliddÈ ca catuddasa.

1431. VÊsati tattha sovaÓÓÈ, vÊsati rajatÈmayÈ. IndagopakavaÓÓÈbhÈ, tÈva dissanti tiÑsati.

1432. Dase’ttha kÈÄiyo chacca, maÒceÔÔhÈ pannavÊsati. MissÈ bandhukapupphehi, nÊluppalavicittikÈ. ______________________________________________________________ 1. MahiddhikaÑ (SÊ, I), mahiddhiyaÑ (SyÈ) 2. PiÔÔhiye (Ka) 3. CaramÈne (SÊ, I) 4. Pajjalantena (SÊ, SyÈ, I) 5. ParanimmitÈbhiratino (SÊ, I) 6. DassanÊyÈ (Ka)


1433. EvaÑ sabba~gasampannaÑ, accimantaÑ pabhassaraÑ. Odhisu~kaÑ mahÈrÈja, passa tvaÑ dvipaduttama.

MaÓikaÓÉaÑ nÈma.

AkkhakaÓÉa

1434. UpÈgataÑ rÈja mupehi lakkhaÑ, Ne’tÈdisaÑ maÓiratanaÑ tava’tthi. Dhammena jissÈma1 asÈhasena, Jito ca no khippa’mavÈkarohi. 1435. PaÒcÈla Paccuggata S|rasena, MacchÈ2 ca maddÈ saha kekakebhi. Passantu no’te assaÔhena yuddhaÑ, Na no sabhÈyaÑ na karonti kiÒci. 1436. Te pÈvisuÑ akkhamadena mattÈ, RÈjÈ Kur|naÑ PuÓÓÈko cÈpi yakkho. RÈjÈ kaliÑ viccina’maggahesi, KaÔaÑ aggahÊ PuÓÓakonÈma yakkho. 1437. Te tattha j|te ubhaye samÈgate, RaÒÒaÑ sakÈse sakhÊnaÒca majjhe. Ajesi yakkho naravÊraseÔÔhaÑ, TatthappanÈdo tumulo babh|va. 1438. Jayo mahÈrÈja parÈjayo ca, Œy|hataÑ aÒÒatarassa hoti. Janinda jÊno’si3 varaddhanena, Jito ca me khippa’mavÈkarohi. ______________________________________________________________ 1. JiyyÈma (SÊ, SyÈ, I) 2. MajjhÈ (Ka) 3. Jinnosi (SyÈ), jitosi (I), jinomhi (Ka)

286 JÈtakapÈÄi

1439. HatthÊ gavÈssÈ maÓikuÓÉalÈ ca, YaÒcÈpi mayhaÑ1 ratanaÑ pathabyÈ. GaÓhÈhi kaccÈna varaÑ dhanÈnaÑ, ŒdÈya yeni’cchasi tena gaccha. 1440. HatthÊ gavassÈ maÓikuÓÉalÈ ca. YaÒcÈpi tuyhaÑ ratanaÑ pathabyÈ. TesaÑ varo Vidhuro nÈma kattÈ, So me jito taÑ me avÈkarohi. 1441. AtthÈ ca me so saraÓaÑ gatÊ ca, DÊpo ca leÓo ca parÈyaÓo ca. Asantuleyyo mama so dhanena, PÈÓena me sÈdiso esa kattÈ. 1442. CiraÑ vivÈdo mama tuyhaÒca’ssa, KÈmaÒca pucchÈma tameva gantvÈ. Esova no vivaratu etamatthaÑ, YaÑ vakkhatÊ hotu kathÈ2 ubhinnaÑ. 1443. AddhÈ hi saccaÑ bhaÓasi, na ca mÈÓava sÈhasaÑ. Tameva gantvÈ pucchÈma, tena tussÈmu’bho janÈ. 1444. SaccaÑ nu devÈ vidah| Kur|naÑ, Dhamme ÔhitaÑ VidhuraÑ nÈma’maccaÑ. DÈsosi raÒÒo uda vÈ’si ÒÈti, Vidhuroti sa~khÈ katamÈ’si loke. 1445. ŒmÈyadÈsÈpi bhavanti heke, Dhanena kÊtÈpi bhavanti dÈsÈ. Sayampi heke upayanti dÈsÈ, BhayÈ paÓunnÈpi bhavanti dÈsÈ. ______________________________________________________________ 1. AÒÒaÑ (Ka) 2. TathÈ (SyÈ, Ka)


1446. Ete narÈnaÑ caturova dÈsÈ, AddhÈ hi yonito ahampi jÈto. Bhavo ca raÒÒo abhavo ca raÒÒo, DÈsÈ’haÑ devassa parampi gantvÈ. Dhammena maÑ mÈÓava tuyha dajjÈ. 1447. AyaÑ1 dutÊyo vijayo mama’jja, PuÔÔho hi kattÈ vivare’ttha2 paÒhaÑ. Adhammar|po vata rÈjaseÔÔho, SubhÈsitaÑ nÈnujÈnÈsi mayhaÑ. 1448. EvaÑ ce no so vivare’ttha paÒhaÑ, DÈsoha’masmi na ca kho’smi ÒÈti. GaÓhÈhi KaccÈna varaÑ dhanÈnaÑ, ŒdÈya yenicchasi tena gaccha.

AkkhakaÓÉaÑ nÈma.

GharÈvÈsapaÒhÈ

1449. Vidhura vasamÈnassa, gahaÔÔhassa sakaÑ gharaÑ. KhemÈ vutti kathaÑ assa, kathannu assa sa~gaho. 1450. AbyÈbajjhaÑ3 kathaÑ assa, saccavÈdÊ ca mÈÓavo. AsmÈ lokÈ paraÑ lokaÑ, kathaÑ pecca na socati. 1451. TaÑ tattha gatimÈ dhitimÈ, matimÈ atthadassimÈ. Sa~khÈtÈ4 sabbadhammÈnaÑ, Vidhuro eta’dabravi. 1452. Na sÈdhÈraÓadÈra’ssa, na bhuÒje sÈdu’mekako. Na seve lokÈyatikaÑ, ne’taÑ paÒÒÈya vaÉÉhanaÑ. 1453. SÊlavÈ vattasampanno, appamatto vicakkhaÓo. NivÈtavutti atthaddho, surato sakhilo mudu. ______________________________________________________________ 1. Ayampi (SyÈ, Ka) 2. Vivarittha (SÊ, SyÈ, Ka) 3. AbyÈpajjhaÑ (SÊ, SyÈ, I) 4. Sa~khÈto (Ka)

288 JÈtakapÈÄi

1454. Sa~gahetÈ ca mittÈnaÑ, saÑvibhÈgÊ vidhÈnavÈ. Tappeyya annapÈnena, sadÈ samaÓabrÈhmaÓe. 1455. DhammakÈmo sutÈdhÈro, bhaveyya paripucchako. SakkaccaÑ payirupÈseyya, sÊlavante bahussute. 1456. Ghara’mÈvasamÈnassa, gahaÔÔhassa sakaÑ gharaÑ. KhemÈ vutti siyÈ evaÑ, evaÑ nu assa sa~gaho. 1457. AbyÈbajjhaÑ siyÈ evaÑ, saccavÈdÊ ca mÈÓavo. AsmÈ lokÈ paraÑ lokaÑ, evaÑ pecca na socati.

GharÈvÈsapaÒhÈ nÈma.

LakkhaÓakaÓÉa

1458. Ehi dÈni gamissÈma, dinno no issarena me. MamevatthaÑ1 paÔipajja, esa dhammo sanantano. 1459. JÈnÈmi mÈÓava tayÈha’masmi, Dinnoha’masmi tava issarena. TÊhaÑ ca taÑ vÈsayemu agÈre, Yena’ddhunÈ anusÈsemu putte. 1460. TaÑ me tathÈ hotu vasemu tÊhaÑ, KurutaÑ bhava’jja gharesu kiccaÑ. AnusÈsataÑ puttadÈre bhava’jja, YathÈ tayÊ pecca2 sukhÊ bhaveyya. 1461. SÈdh|ti vatvÈna pah|takÈmo, PakkÈmi yakkho Vidhurena saddhiÑ. TaÑ kuÒcarÈjaÒÒahayÈnuciÓÓaÑ, PÈvekkhi antepura’mariyaseÔÔho. ______________________________________________________________ 1. TamevatthaÑ (I) 2. PacchÈ (SÊ, I)


1462. KoÒcaÑ May|raÒca PiyaÒca ketaÑ, UpÈgami tattha surammar|paÑ. Pah|tabhakkhaÑ bahu-annapÈnaÑ, MasakkasÈraÑ viya VÈsavassa. 1463. Tattha naccanti gÈyanti, avhÈyanti varÈvaraÑ. AccharÈ viya devesu, nÈriyo samala~katÈ. 1464. Sama~gikatvÈ pamadÈhi yakkhaÑ, Annena pÈnena ca dhammapÈlo. Atthattha1 mevÈ’nu vicintayanto, PÈvekkhi bhariyÈya tadÈ sakÈse. 1465. TaÑ candanagandharasÈnulittaÑ, SuvaÓÓajambonadanikkhasÈdisaÑ. BhariyaÑ’vacÈ “ehi suÓohi bhoti, PuttÈni Èmantaya tambanette”. 1466. SutvÈna vÈkyaÑ patino anujjÈ2, SuÓisaÑ’vaca tambanakhiÑ sunettaÑ. “Œmantaya vammadharÈni cete, PuttÈni indÊvarapupphasÈme”. 1467. Te Ègate muddhani dhammapÈlo, CumbitvÈ putte avikampamÈno. ŒmantayitvÈna avoca vÈkyaÑ, DinnÈ’haÑ raÒÒÈ idha mÈÓavassa. 1468. Tassa’jja’haÑ attasukhÊ vidheyyo, ŒdÈya yeni’cchati tena gacchati. AhaÒca vo sÈsitu’mÈgatosmi3, KathaÑ ahaÑ aparittÈya gacche. ______________________________________________________________ 1. Aggattha (SyÈ, ®Ôha) 2. AnojÈ (SyÈ, Ka) 3. AnusÈsituÑ Ègatosmi (SyÈ, Ka)

290 JÈtakapÈÄi

1469. Sace vo rÈjÈ KururaÔÔhavÈsÊ1, Janasandho puccheyya pah|takÈmo. Ki’mÈbhijÈnÈtha pure purÈÓaÑ, KiÑ vo pitÈ anusÈse puratthÈ.

1470. SamÈsanÈ hotha mayÈva sabbe, KonÊdha raÒÒo abbhatiko manusso. TamaÒjaliÑ kariya vadetha evaÑ, “MÈ hevaÑ deva na hi esa dhammo. ViyaggharÈjassa nihÊnajacco, SamÈsano deva kathaÑ bhaveyya”.

LakkhaÓakaÓÉaÑ2 nÈma.

RÈjavasati

1471. So ca putte3 amacce ca, ÒÈtayo suhadajjane. AlÊnamasa~kappo, Vidhuro eta’dabravi.

1472. Etha’yyo4 RÈjavasatiÑ, nisÊditvÈ suÓÈtha me. YathÈ rÈjakulaÑ patto, yasaÑ poso nigacchati.

1473. Na hi rÈjakulaÑ patto, aÒÒÈto labhate yasaÑ. NÈ’s|ro nÈpi dummedho, na ppamatto kudÈcanaÑ.

1474. YadÈssa sÊlaÑ paÒÒaÒca, soceyyaÑ cÈdhigacchati. Atha vissasate tyamhi, guyhaÒcassa na rakkhati.

1475. TulÈ yathÈ paggahitÈ, samadaÓÉÈ sudhÈritÈ. AjjhiÔÔho na vikampeyya, sa RÈjavasatiÑ vase.

1476. TulÈ yathÈ paggahitÈ, samadaÓÉÈ sudhÈritÈ. SabbÈni abhisambhonto, sa RÈjavasatiÑ vase.

1477. DivÈ vÈ yadi vÈ rattiÑ, rÈjakiccesu paÓÉito. AjjhiÔÔho na vikampeyya, sa RÈjavasatiÑ vase. ______________________________________________________________ 1. KurukhettavÈsÊ (SÊ, I) 2. PekkhaÓakaÓÉaÑ (SÊ, Ka) 3. Mitte (SÊ, I) 4. EthayyÈ (SyÈ)


1478. DivÈ vÈ yadi vÈ rattiÑ, rÈjakiccesu paÓÉito. SabbÈni abhisambhonto, sa RÈjavasatiÑ vase.

1479. Yo ca’ssa sukato maggo, raÒÒo suppaÔiyÈdito. Na tena vutto gaccheyya, sa RÈjavasatiÑ vase.

1480. Na raÒÒo sadisaÑ bhuÒje, kÈmabhoge kudÈcanaÑ. Sabbattha pacchato gacche, sa RÈjavasatiÑ vase.

1481. Na raÒÒo sadisaÑ vatthaÑ, na mÈlaÑ na vilepanaÑ. ŒkappaÑ sarakuttiÑ vÈ, na raÒÒo sadisa’mÈcare. AÒÒaÑ kareyya ÈkappaÑ, sa RÈjavasatiÑ vase.

1482. KÊÄe rÈjÈ amaccehi, bhariyÈhi parivÈrito. NÈ’macco rÈjabhariyÈsu, bhÈvaÑ kubbetha paÓÉito.

1483. Anuddhato acapalo, nipako saÑvutindriyo. ManopaÓidhisampanno, sa RÈjavasatiÑ vase.

1484. NÈ’ssa bhariyÈhi kÊÄeyya, na manteyya rahogato. NÈ’ssa kosÈ dhanaÑ gaÓhe, sa RÈjavasatiÑ vase.

1485. Na niddaÑ bahu maÒÒeyya2, na madÈya suraÑ pive. NÈ’ssa dÈye mige haÒÒe, sa RÈjavasatiÑ vase.

1486. NÈ’ssa pÊÔhaÑ na palla~kaÑ, na kocchaÑ na nÈvaÑ3 rathaÑ. SabbatomhÊti Èr|he, sa RÈjavasatiÑ vase.

1487. NÈ’tid|re bhaje4 raÒÒo, nÈ’ccÈsanne vicakkhaÓo. SammukhaÒcassa tiÔÔheyya, sandissanto sabhattuno.

1488. Na ve5 rÈjÈ sakhÈ hoti, na rÈjÈ hoti methuno. KhippaÑ kujjhanti rÈjÈno, s|kena’kkhÊva ghaÔÔitaÑ.

1489. Na p|jito maÒÒamÈno, medhÈvÊ paÓÉito naro. PharusaÑ patimanteyya, rÈjÈnaÑ parisaÑgataÑ. ______________________________________________________________ 1. SamakaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. Na niddannaÑ bahuÑ maÒÒe (SÊ, I) 3. NÈgaÑ (SÊ, I) 4. Bhave (SÊ, I) 5. Me (SyÈ, Ka)

292 JÈtakapÈÄi

1490. LaddhadvÈro labhe dvÈraÑ1, neva rÈj|su vissase. AggÊva saÑyato tiÔÔhe2, sa RÈjavasatiÑ vase.

1491. PuttaÑ vÈ bhÈtaraÑ vÈ saÑ, sampaggaÓhÈti khattiyo. GÈmehi nigamehi vÈ, raÔÔhehi janapadehi vÈ. TuÓhÊbh|to upekkheyya, na bhaÓe chekapÈpakaÑ.

1492. HatthÈrohe anÊkaÔÔhe, rathike pattikÈrake. TesaÑ kammÈvadÈnena3, rÈjÈ vaÉÉheti vetanaÑ. Na tesaÑ antarÈ gacche, sa RÈjavasatiÑ vase.

1493. CÈpov|’nudaro dhÊro4, vaÑsovÈpi pakampaye. PaÔilomaÑ na vatteyya, sa RÈjavasatiÑ vase.

1494. CÈpov|’nudaro assa, macchova’ssa ajivhavÈ5. AppÈsÊ nipako s|ro, sa RÈjavasatiÑ vase.

1495. Na bÈÄhaÑ itthiÑ gaccheyya, sampassaÑ tejasa~khayaÑ. KÈsaÑ sÈsaÑ daraÑ balyaÑ, khÊÓamedho nigacchati.

1496. NÈ’tivelaÑ pabhÈseyya, na tuÓhÊ sabbadÈ siyÈ. AvikiÓÓaÑ mitaÑ vÈcaÑ, patte kÈle udÊraye.

1497. Akkodhano asaÑghaÔÔo, sacco saÓho apesuÓo. SamphaÑ giraÑ na bhÈseyya, sa RÈjavasatiÑ vase.

1498. 6 MÈtÈpettibharo assa, kule jeÔÔhÈpacÈyiko. SaÓho sakhilasambhÈso7, sa RÈjavasatiÑ vase6.

1499. VinÊto sippavÈ danto, katatto niyato mudu. Appamatto suci dakkho, sa RÈjavasatiÑ vase.

1500. NivÈtavutti vuddhesu, sappatisso sagÈravo. Surato sukhasaÑvÈso, sa RÈjavasatiÑ vase. ______________________________________________________________ 1. LaddhavÈro labhe vÈraÑ (I) 2. AggÊva yato tiÔÔheyya (SÊ, I) 3. KammÈpavÈdena (SyÈ) 4. CÈpova oname dhÊro (SyÈ) 5. AjivhatÈ (SyÈ, Ka) 6-6. AyaÑ gÈthÈ natthi I-potthake. 7. Hiri-ottappasampanno (SÊ, Ka)


1501. ŒrakÈ parivajjeyya, sahituÑ pahitaÑ janaÑ. BhattÈraÒÒevu’dikkheyya, na ca aÒÒassa rÈjino.

1502. SamaÓe brÈhmaÓe cÈpi, sÊlavante bahussute. SakkaccaÑ payirupÈseyya, sa RÈjavasatiÑ vase.

1503. SamaÓe BrÈhmaÓe cÈpi, sÊlavante bahussute. SakkaccaÑ anuvÈseyya, sa RÈjavasatiÑ vase.

1504. SamaÓe brÈhmaÓe cÈpi, sÊlavante bahussute. Tappeyya annapÈnena, sa RÈjavasatiÑ vase.

1505. SamaÓe brÈhmaÓe cÈpi, sÊlavante bahussute. Œsajja paÒÒe sevetha, Èka~khaÑ vuddhimattano.

1506. DinnapubbaÑ na hÈpeyya, dÈnaÑ samaÓabrÈhmaÓe. Na ca kiÒci nivÈreyya, dÈnakÈle vanibbake.

1507. PaÒÒavÈ buddhisampanno, vidhÈnavidhikovido. KÈlaÒÒ| samayaÒÒ| ca, sa RÈjavasatiÑ vase.

1508. UÔÔhÈtÈ kammadheyyesu, appamatto vicakkhaÓo. SusaÑvihitakammanto, sa RÈjavasatiÑ vase.

1509. KhalaÑ sÈlaÑ pasuÑ khettaÑ, gantÈ cassa abhikkhaÓaÑ. MitaÑ dhaÒÒaÑ nidhÈpeyya, mitaÑva pÈcaye ghare.

1510. PuttaÑ vÈ bhÈtaraÑ vÈ saÑ, sÊlesu asamÈhitaÑ. Ana~gavÈ hi te bÈlÈ, yathÈ petÈ tatheva te. CoÄaÒca nesaÑ piÓÉaÒca, ÈsÊnÈnaÑ padÈpaye.

1511. DÈse kammakare pesse, sÊlesu susamÈhite. Dakkhe uÔÔhÈnasampanne, Èdhipaccamhi ÔhÈpaye.

1512. SÊlavÈ ca alolo1 ca, anurakkho2 ca rÈjino. ŒvÊ raho hito tassa, sa RÈjavasatiÑ vase. ______________________________________________________________ 1. Alobho (SyÈ, Ka) 2. Anuratto (SÊ, I)

294 JÈtakapÈÄi

1513. ChandaÒÒ| rÈjino cassa, cittaÔÔho assa rÈjino. Asa~kusakavutti’ssa, sa RÈjavasatiÑ vase.

1514. UcchÈdaye ca nhÈpaye1, dhove pÈde adhosiraÑ. Œhatopi na kuppeyya, sa RÈjavasatiÑ vase.

1515. Kumbhampa’ÒjaliÑ kariyÈ2, cÈÔaÒcÈpi3 padakkhiÓaÑ. Kimeva sabbakÈmÈnaÑ, dÈtÈraÑ dhÊra’muttamaÑ.

1516. Yo deti sayanaÑ vatthaÑ, yÈnaÑ ÈvasathaÑ gharaÑ. Pajjunnoriva bh|tÈni, bhogehi abhivassati.

1517. Esa’yyo RÈjavasati, vattamÈno yathÈ naro. ŒrÈdhayati rÈjÈnaÑ, p|jaÑ labhati bhattusu.

RÈjavasati nÈma.

AntarapeyyÈla

1518. EvaÑ samanusÈsitvÈ, ÒÈtisaÑghaÑ vicakkhaÓo. ParikiÓÓo suhadehi, rÈjÈna’mupasa~kami.

1519. VanditvÈ sirasÈ pÈde, katvÈ ca naÑ padakkhiÓaÑ. Vidhuro avaca rÈjÈnaÑ, paggahetvÈna aÒjaliÑ.

1520. “AyaÑ maÑ mÈÓavo neti, kattukÈmo4 yathÈmati. ©ÈtÊna’tthaÑ pavakkhÈmi, taÑ suÓohi Arindama.

1521. Putte ca me udikkhesi, yaÒca ma’ÒÒaÑ ghare dhanaÑ. YathÈ pecca5 na hÈyetha, ÒÈtisa~gho mayÊ gate.

1522. Yatheva khalatÊ bh|myÈ, bh|myÈyeva patiÔÔhati. Eve’taÑ khalitaÑ mayhaÑ, etaÑ passÈmi accayaÑ.

1523. SakkÈ na gantuÑ iti mayha hoti, ChetvÈ6 vadhitvÈ idha kÈtiyÈnaÑ. Idheva hohÊ iti mayha ruccati, MÈ tvaÑ agÈ uttamabh|ripaÒÒa. ______________________________________________________________ 1. AcchÈdane canhÈpe ca (SyÈ, Ka) 2. KuriyÈ (SÊ) 3. VÈyasaÑ vÈ (SÊ, I) 4. GantukÈmo (Ka) 5. PacchÈ (SyÈ, Ka) 6. JhatvÈ (SÊ, I)


1524. MÈ heva’dhammesu manaÑ paÓÊdahi, Atthe ca dhamme ca yutto bhavassu. Dhiratthu kammaÑ akusalaÑ anariyaÑ, YaÑ katvÈ pacchÈ nirayaÑ vajeyya.

1525. Neve’sa dhammo na pune’ta1 kiccaÑ, Ayiro hi dÈsassa janinda issaro. GhÈtetuÑ jhÈpetuÑ athopi hantuÑ, Na ca mayha kodha’tthi vajÈmi cÈ’haÑ”.

1526. JeÔÔhaputtaÑ upaguyha, vineyya hadaye daraÑ. AssupuÓÓehi nettehi, pÈvisÊ so mahÈgharaÑ.

1527. SÈlÈva sammapatitÈ2, mÈlutena pamadditÈ. Senti puttÈ ca dÈrÈ ca, Vidhurassa nivesane.

1528. ItthisahassaÑ bhariyÈnaÑ, dÈsisattasatÈni ca. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, Vidhurassa nivesane.

1529. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, Vidhurassa nivesane.

1530. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, Vidhurassa nivesane.

1531. SamÈgatÈ jÈnapadÈ, negamÈ ca samÈgatÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, Vidhurassa nivesane.

1532. ItthisahassaÑ bhariyÈnaÑ, dÈsisattasatÈni ca. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, kasmÈ no vijahissasi.

1533. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, kasmÈ no vijahissasi.

1534. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, kasmÈ no vijahissasi. ______________________________________________________________ 1. Puneti (SyÈ, Ka) 2. SampamathitÈ (SÊ, I)

296 JÈtakapÈÄi

1535. SamÈgatÈ jÈnapadÈ, negamÈ ca samÈgatÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, kasmÈ no vijahissasi. 1536. KatvÈ gharesu kiccÈni, anussÈsitvÈ sakaÑ janaÑ. MittÈ’macce ca bhacce ca1, puttadÈre ca bandhave. 1537. KammantaÑ saÑvidhetvÈna, ÈcikkhitvÈ ghare dhanaÑ. NidhiÒca iÓadÈnaÒca, PuÓÓakaÑ eta’dabravi. 1538. AvasÊ tuvaÑ mayha tÊhaÑ agÈre, KatÈni kiccÈni gharesu mayhaÑ. AnusÈsitÈ puttadÈrÈ mayÈ ca, Karoma kaccÈna2 yathÈmatiÑ te. 1539. Sace hi katte anusÈsitÈ te, PuttÈ ca dÈrÈ anujÊvino ca. Hande’hi dÈnÊ taramÈnar|po, DÊgho hi addhÈpi ayaÑ puratthÈ. 1540. Achambhitova3 gaÓhÈhi, ÈjÈneyyassa vÈladhiÑ. IdaÑ pacchimakaÑ tuyhaÑ, jÊvalokassa dassanaÑ. 1541. SohaÑ kissa nu bhÈyissaÑ, yassa me natthi dukkaÔaÑ. KÈyena vÈcÈ manasÈ, yena gaccheyya duggatiÑ. 1542. So assarÈjÈ VidhuraÑ vahanto, PakkÈmi vehÈyasa’mantalikkhe. SÈkhÈsu selesu asajjamÈno, KÈlÈgiriÑ khippa’mupÈgamÈsi. 1543. ItthisahassaÑ bhariyÈnaÑ, dÈsisattasatÈni ca. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, “yakkho brÈhmaÓavaÓÓena. VidhuraÑ ÈdÈya gacchati”.

-pa- ______________________________________________________________ 1. Suhajje (I, Ka) 2. KiccÈni (SyÈ, Ka) 3. Asambhitova (SÊ, I)


1544. SamÈgatÈ jÈnapadÈ, negamÈ ca samÈgatÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, “yakkho brÈhmaÓavaÓÓena. VidhuraÑ ÈdÈya gacchati”.

1545. ItthisahassaÑ bhariyÈnaÑ, dÈsisattasatÈni ca. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, “paÓÉito so kuhiÑ gato”. -pa- 1546. SamÈgatÈ jÈnapadÈ, negamÈ ca samÈgatÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, “paÓÉito so kuhiÑ gato”.

1547. Sace so sattarattena, nÈgacchissati paÓÉito. Sabbe aggiÑ pavekkhÈma1, nattha’ttho jÊvitena no.

1548. PaÓÉito ca viyatto ca, vibhÈvÊ ca vicakkhaÓo. KhippaÑ mociya attÈnaÑ, mÈ bhÈyitthÈ’gamissati2.

AntarapeyyÈlaÑ nÈma.

SÈdhunaradhammakaÓÉa

1549. So tattha gantvÈna vicintayanto, UccÈvacÈ cetanakÈ3 bhavanti. Nayimassa jÊvena mamatthi kiÒci, HantvÈni’maÑ hadaya’mÈnayissaÑ4.

1550. So tattha gantvÈ pabbatantarasmiÑ5, Anto pavisitvÈna paduÔÔhacitto. AsaÑvutasmiÑ jagatippadese, AdhosiraÑ dhÈrayi kÈtiyÈno.

1551. So lambamÈno narake papÈte, Mahabbhaye lomahaÑse vidugge. Asantasanto Kur|naÑ kattuseÔÔho, Iccabravi PuÓÓakaÑ nÈma yakkhaÑ. ______________________________________________________________ 1. PavissÈma (SyÈ) 2. KhippaÑ mocessata’ttÈnaÑ, mÈ bhÈtha Ègamissati (SÊ, I) 3. CetanatÈ (Ka) 4. ŒdiyissaÑ (SÊ, I) 5. PabbatapÈdasmiÑ (Ka)

298 JÈtakapÈÄi

1552. “AriyÈvakÈsosi anariyar|po, AsaÒÒato saÒÒatasannikÈso. AccÈhitaÑ kammaÑ karosi ludraÑ, BhÈve ca te kusalaÑ natthi kiÒci. 1553. YaÑ maÑ papÈtasmiÑ papÈtumicchasi, Ko nu tava’ttho maraÓena mayhaÑ. AmÈnusasseva tava’jja vaÓÓo, Œcikkha me tvaÑ katamÈsi devatÈ”. 1554. Yadi te suto PuÓÓako nÈma yakkho, RaÒÒo Kuverassa hi so sajibbo1. Bh|mindharo VaruÓo nÈma nÈgo, BrahÈ sucÊ vaÓÓabal|papanno. 1555. TassÈ’nujaÑ dhÊtaraÑ kÈmayÈmi, IrandhatÊ nÈma sÈ nÈgakaÒÒÈ. TassÈ sumajjhÈya piyÈya hetu, PatÈrayiÑ tuyha vadhÈya dhÊra. 1556. MÈ heva tvaÑ2 yakkha ahosi m|Äho, NaÔÔhÈ bah| duggahÊtena loke3. KiÑ te sumajjhÈya piyÈya kiccaÑ, MaraÓena me, i~gha suÓomi4 sabbaÑ. 1557. MahÈnubhÈvassa mahoragassa, DhÊtukÈmo ÒÈtibhato5 ha’masmi. TaÑ yÈcamÈnaÑ sasuro avoca, YathÈ ma’maÒÒiÑsu sukÈmanÊtaÑ. ______________________________________________________________ 1. SajÊvo (SÊ, I) 2. Te (SyÈ, Ka) 3. LokÈ (SÊ, SyÈ, Ka) 4. SuÓoma (SÊ, I) 5. ©Ètigato (I)


1558. Dajjemu kho te sutanuÑ sunettaÑ, SucimhitaÑ candanalittagattaÑ. Sace tuvaÑ hadayaÑ paÓÉitassa, Dhammena laddhÈ idha mÈharesi. Etena vittena kumÈri labbhÈ, Na’ÒÒaÑ dhanaÑ uttari patthayÈma. 1559. EvaÑ na m|Äho’smi suÓohi katte, Na cÈpi me duggahita’tthi kiÒci. Hadayena te dhammaladdhena nÈgÈ, IrandhatiÑ nÈgakaÒÒaÑ dadanti. 1560. TasmÈ ahaÑ tuyhaÑ vadhÈya yutto, EvaÑ mamattho maraÓena tuyhaÑ. Idheva taÑ narake pÈtayitvÈ, HantvÈna taÑ hadaya’mÈnayissaÑ. 1561. KhippaÑ mamaÑ uddhara kÈtiyÈna, Hadayena me yadi te atthi kiccaÑ. Ye keci’me sÈdhunarassa dhammÈ, Sabbeva te pÈtukaromi ajja. 1562. So PuÓÓako Kur|naÑ kattuseÔÔhaÑ, Nagamuddhani khippaÑ patiÔÔhapetvÈ. AssatthamÈsÊnaÑ samekkhiyÈna, Paripucchi kattÈra’manomapaÒÒaÑ. 1563. “SamuddhaÔo mesi tuvaÑ papÈtÈ, Hadayena te ajja mamatthi kiccaÑ. Ye keci’me sÈdhunarassa dhammÈ, Sabbeva me pÈtukarohi ajja”. 1564. SamuddhaÔo tya’smi ahaÑ papÈtÈ, Hadayena me yadi te atthi kiccaÑ. Ye keci’me sÈdhunarassa dhammÈ, Sabbeva te pÈtukaromi ajja.

300 JÈtakapÈÄi

1565. YÈtÈnuyÈyÊ ca bhavÈhi mÈÓava, AllaÒca1 pÈÓiÑ parivajjayassu. MÈ cassu mittesu kadÈci dubbhÊ, MÈ ca vasaÑ asatÊnaÑ nigacche. 1566. KathaÑ nu yÈtaÑ anuyÈyÊ hoti, AllaÒca pÈÓiÑ dahate kathaÑ so. AsatÊ ca kÈ ko pana mittadubbho, AkkhÈhi me pucchito etamatthaÑ. 1567. AsanthutaÑ2 nopi ca diÔÔhapubbaÑ, Yo ÈsanenÈpi nimantayeyya. Tasseva atthaÑ puriso kareyya, YÈtÈnuyÈyÊti tamÈhu paÓÉitÈ. 1568. Yasse’karattampi ghare vaseyya, Yattha’nnapÈnaÑ puriso labheyya. Na tassa pÈpaÑ manasÈpi cintaye, AdubbhapÈÓiÑ dahate mittadubbho. 1569. * Yassa rukkhassa chÈyÈya, nisÊdeyya sayeyya vÈ. Na tassa sÈkhaÑ bhaÒjeyya, mittadubbho hi pÈpako. 1570. PuÓÓampi ce’maÑ pathaviÑ dhanena, Dajji’tthiyÈ puriso sammatÈya. LaddhÈ khaÓaÑ atimaÒÒeyya tampi, TÈsaÑ vasaÑ asatÊnaÑ na gacche. 1571. EvaÑ kho yÈtaÑ anuyÈyÊ hoti, AllaÒca pÈÓiÑ dahate pune’vaÑ. AsatÊ ca sÈ so pana mittadubbho, So dhammiko hoti jahassu adhammaÑ.

SÈdhunaradhammakaÓÉaÑ nÈma. ______________________________________________________________ 1. AddaÒca (SÊ, I) 2. AsandhavaÑ (SyÈ, Ka) * Khu 5. 221, 299 piÔÔhesupi.


KÈÄÈgirikaÓÉa

1572. AvasiÑ ahaÑ tuyha tÊhaÑ agÈre, Annena pÈnena upaÔÔhitosmi. Mitto mamÈ’sÊ visajjÈma’haÑ taÑ, KÈmaÑ gharaÑ uttamapaÒÒa gaccha. 1573. Api hÈyatu nÈgakulÈ1 attho, Alampi me nÈgakaÒÒÈya hotu. So tvaÑ sakeneva subhÈsitena, Muttosi me ajja vadhÈya paÒÒa. 1574. Handa tuvaÑ yakkha mamampi nehi, SasuraÑ te2 atthaÑ mayi carassu. MayaÑ ca nÈgÈdhipatiÑ vimÈnaÑ, Dakkhemu nÈgassa adiÔÔhapubbaÑ. 1575. YaÑ ve narassa ahitÈya assa, Na taÑ paÒÒo arahati dassanÈya. Atha kena vaÓÓena amittagÈmaÑ, Tuva’micchasi uttamapaÒÒa gantuÑ. 1576. AddhÈ pajÈnÈmi ahampi etaÑ, Na taÑ paÒÒo arahati dassanÈya. PÈpaÒca me natthi kataÑ kuhiÒci, TasmÈ na sa~ke maraÓÈgamÈya. 1577. Handa ca ÔhÈnaÑ atulÈnubhÈvaÑ, MayÈ saha dakkhasi ehi katte. Yattha’cchathi naccagÊtehi nÈgo, RÈjÈ yathÈ VessavaÓo NaÄiÒÒaÑ3. ______________________________________________________________ 1. NÈgakulassa (SÊ, SyÈ, I) 2. SassuraÑ nu te (SÊ, SyÈ, I, Ka) 3. NiÄiÒÒaÑ (SyÈ), niÄaÒÒaÑ (Ka)

302 JÈtakapÈÄi

1578. TaÑ nÈgakaÒÒÈ caritaÑ gaÓena, NikÊÄitaÑ nicca’maho ca rattiÑ. Pah|tamÈlyaÑ1 bahupupphachannaÑ2, ObhÈsatÊ vijju’riva’ntalikkhe. 1579. Annena pÈnena upetar|paÑ, Naccehi gÊtehi ca vÈditehi. Parip|raÑ kaÒÒÈhi ala~katÈhi, Upasobhati vatthapilandhanena3. 1580. So PuÓÓako Kur|naÑ kattuseÔÔhaÑ, NisÊdayÊ pacchato ÈsanasmiÑ. ŒdÈya kattÈra’manomapaÒÒaÑ, UpÈnayÊ bhavanaÑ nÈgaraÒÒo. 1581. PatvÈna ÔhÈnaÑ atulÈnubhÈvaÑ, AÔÔhÈsi kattÈ pacchato PuÓÓakassa. SÈmaggi’pekkhamÈno4 nÈgarÈjÈ, Pubbeva jÈmÈtara’majjhabhÈsatha. 1582. Yannu tuvaÑ agamÈ maccalokaÑ, AnvesamÈno hadayaÑ paÓÉitassa. Kacci samiddhena idhÈnupatto, ŒdÈya kattÈra’manomapaÒÒaÑ. 1583. AyaÑ hi so Ègato yaÑ tva’micchasi, Dhammena laddho mama dhammapÈlo. TaÑ passatha sammukhÈ5 bhÈsamÈnaÑ, Sukho have6 sappurisehi sa~gamo.

KÈÄÈgirikaÓÉaÑ nÈma. ______________________________________________________________ 1. BahuttamallaÑ (Ka) 2. BahupupphasaÒchannaÑ (Ka) 3. Vatthapilandhanehi (Ka) 4. SÈmaggipekkhÊ pana (SÊ, SyÈ, I) 5. TaÑ passa dhammaÑ samukhÈ (Ka) 6. Bhave (I)


1584. AdiÔÔhapubbaÑ disvÈna, macco maccubhayaÔÔito1. Byamhito nÈbhivÈdesi, nayidaÑ paÒÒavatÈmiva. 1585. Na camhi byamhito nÈga, na ca maccubhayaÔÔito. Na vajjho abhivÈdeyya, vajjhaÑ vÈ nÈbhivÈdaye. 1586. KathaÑ no abhivÈdeyya, abhivÈdÈpayetha ve. YaÑ naro hantumiccheyya, taÑ kammaÑ nupapajjati. 1587. EvametaÑ yathÈ br|si, saccaÑ bhÈsasi paÓÉita. Na vajjho abhivÈdeyya, vajjhaÑ vÈ nÈbhivÈdaye. 1588. KathaÑ no abhivÈdeyya, abhivÈdÈpayetha ve. YaÑ naro hantumiccheyya, taÑ kammaÑ nupapajjati. 1589. AsassataÑ sassataÑ nu tavayidaÑ, IddhÊ jutÊ balavÊriy|papatti2. PucchÈmi taÑ nÈgarÈje’tamatthaÑ, KathaÑ nu te laddhamidaÑ vimÈnaÑ. 1590. AdhiccaladdhaÑ pariÓÈmajaÑ te, SayaÑkataÑ udÈhu devehi dinnaÑ. AkkhÈhi me nÈgarÈje’tamatthaÑ, Yatheva te laddhamidaÑ vimÈnaÑ. 1591. NÈ’dhiccaladdhaÑ na pariÓÈmajaÑ me, Na sayaÑkataÑ nÈpi devehi dinnaÑ. Sakehi kammehi apÈpakehi, PuÒÒehi me laddhamidaÑ vimÈnaÑ. 1592. KiÑ te vataÑ kiÑ pana brahmacariyaÑ, Kissa suciÓÓassa ayaÑ vipÈko. IddhÊ jutÊ balavÊriy|papatti, IdaÒca te nÈga mahÈvimÈnaÑ. ______________________________________________________________ 1. Bhayaddito (SÊ, I) 2. IddhiÑ jutiÑ balaÑ vÊriy|papatti (Ka)

304 JÈtakapÈÄi

1593. AhaÒca bhariyÈ ca manussaloke, SaddhÈ ubho dÈnapatÊ ahumhÈ. OpÈnabh|taÑ me gharaÑ tadÈ’si, SantappitÈ samaÓabrÈhmaÓÈ ca. 1594. MÈlaÒca gandhaÒca vilepanaÒca, PadÊpiyaÑ seyya’mupassayaÒca. AcchÈdanaÑ sÈyanamannapÈnaÑ, Sakkacca dÈnÈni adamha tattha. 1595. TaÑ me vataÑ taÑ pana brahmacariyaÑ, Tassa suciÓÓassa ayÑ vipÈko. IddhÊ jutÊ balavÊriy|papatti, IdaÒca me dhÊra mahÈvimÈnaÑ. 1596. EvaÑ ce te laddhamidaÑ vimÈnaÑ, JÈnÈsi puÒÒÈnaÑ phal|papattiÑ, TasmÈ hi dhammaÑ cara appamatto, YathÈ vimÈnaÑ puna mÈvasesi. 1597. Nayidha santi samaÓabrÈhmaÓÈ ca, Yesa’nnapÈnÈni dademu katte. AkkhÈhi me pucchito etamatthaÑ, YathÈ vimÈnaÑ puna mÈvasema. 1598. BhogÊ hi te santi idh|papannÈ, PuttÈ ca dÈrÈ anujÊvino ca. Tesu tuvaÑ vacasÈ kammunÈ ca, AsampaduÔÔho ca bhavÈhi niccaÑ. 1599. EvaÑ tuvaÑ nÈga asampadosaÑ, AnupÈlaya vacasÈ kammunÈ ca. ®hatvÈ idha yÈvatÈyukaÑ vimÈne, UddhaÑ ito gacchasi devalokaÑ.


1600. AddhÈ hi so socati rÈjaseÔÔho, TayÈ vinÈ yassa tuvaÑ sajibbo. Dukkh|panÊtopi tayÈ samecca, Vindeyya poso sukha’mÈturopi.

1601. AddhÈ sataÑ bhÈsasi nÈga dhammaÑ, AnuttaraÑ atthapadaÑ suciÓÓaÑ. EtÈdisiyÈsu hi ÈpadÈsu, PaÒÒÈyate mÈdisÈnaÑ viseso.

1602. AkkhÈhi no tÈ’yaÑ mudhÈ nu laddho, Akkhehi no tÈ’yaÑ ajesi j|te. Dhammena laddho iti tÈ’ya’mÈha1, KathaÑ nu tvaÑ hatthamimassa mÈgato.

1603. Yo mi’ssaro tattha ahosi rÈjÈ, Ta’mÈya’makkhehi ajesi j|te. So maÑ jito rÈjÈ imassa’dÈsi, Dhammena laddhosmi asÈhasena.

1604. Mahorago attamano udaggo, SutvÈna dhÊrassa subhÈsitÈni. Hatthe gahetvÈna anomapaÒÒaÑ, PÈvekkhi bhariyÈya tadÈ sakÈse.

1605. Yena tvaÑ Vimale paÓÉu, yena bhattaÑ na ruccati. Na ca me tÈdiso vaÓÓo, ayameso tamonudo.

1606. Yassa te hadayenattho, ÈgatÈyaÑ pabha~karo. Tassa vÈkyaÑ nisÈmehi, dullabhaÑ dassanaÑ puna.

1607. DisvÈna taÑ VimalÈ bh|ripaÒÒaÑ, dasa~gulÊ aÒjaliÑ paggahetvÈ. HaÔÔhena bhÈvena patÊtar|pÈ, iccabravi Kur|naÑ kattuseÔÔhaÑ.

1608. AdiÔÔhapubbaÑ disvÈna, macco maccubhayaÔÔito. Byamhito nÈbhivÈdesi, nayidaÑ paÒÒavatÈmiva. ______________________________________________________________ 1. MÈ’ya’mÈha (SyÈ)

306 JÈtakapÈÄi

1609. Na camhi byamhito nÈgi, na ca maccubhayaÔÔito. Na vajjho abhivÈdeyya, vajjhaÑ vÈ nÈbhivÈdaye. 1610. KathaÑ no abhivÈdeyya, abhivÈdÈpayetha ve. YaÑ naro hantumiccheyya, taÑ kammaÑ nupapajjati. 1611. EvametaÑ yathÈ br|si, saccaÑ bhÈsasi paÓÉita. Na vajjho abhivÈdeyya, vajjhaÑ vÈ nÈbhivÈdaye. 1612. KathaÑ no abhivÈdeyya, abhivÈdÈpayetha ve. YaÑ naro hantumiccheyya, taÑ kammaÑ nupapajjati. 1613. AsassataÑ sassataÑ nu tavayidaÑ, IddhÊ jutÊ balavÊriy|papatti. PucchÈmi taÑ nÈgakaÒÒe’tamatthaÑ, KathaÑ nu te laddhamidaÑ vimÈnaÑ. 1614. AdhiccaladdhaÑ pariÓÈmajaÑ te, SayaÑkataÑ udÈhu devehi dinnaÑ. AkkhÈhi me nÈgakaÒÒe’tamatthaÑ, Yatheva te laddhamidaÑ vimÈnaÑ. 1615. NÈdhiccaladdhaÑ na pariÓÈmajaÑ me, Na sayaÑ kataÑ nÈpi devehi dinnaÑ. Sakehi kammehi apÈpakehi, PuÒÒehi me laddhamidaÑ vimÈnaÑ. 1616. KiÑ te vataÑ kiÑ pana brahmacariyaÑ, Kissa suciÓÓassa ayaÑ vipÈko. IddhÊ jutÊ balavÊriy|papatti, IdaÒca te nÈgi mahÈvimÈnaÑ. 1617. AhaÒca kho sÈmiko cÈpi mayhaÑ, SaddhÈ ubho dÈnapatÊ ahumhÈ. OpÈnabh|taÑ me gharaÑ tadÈ’si. SantappitÈ samaÓabrÈhmaÓÈ ca.


1618. MÈlaÒca gandhaÒca vilepanaÒca, PadÊpiyaÑ seyyamupassayaÑ ca. AcchÈdanaÑ sÈyanamannapÈnaÑ, Sakkacca dÈnÈni adamha tattha. 1619. TaÑ me vataÑ taÑ pana brahmacariyaÑ, Tassa suciÓÓassa ayaÑ vipÈko. IddhÊ jutÊ balavÊriy|papatti, IdaÒca me dhÊra mahÈvimÈnaÑ. 1620. EvaÑ ce te laddhamidaÑ vimÈnaÑ, JÈnÈsi puÒÒÈnaÑ phal|papattiÑ. TasmÈ hi dhammaÑ cara appamattÈ, YathÈ vimÈnaÑ puna mÈvasesi. 1621. Nayidha santi samaÓabrÈhmaÓÈ ca, Yesa’nnapÈnÈni dademu katte. AkkhÈhi me pucchito etamatthaÑ, YathÈ vimÈnaÑ puna mÈvasema. 1622. BhogÊ hi te santi idh|papannÈ, PuttÈ ca dÈrÈ anujÊvino ca. Tesu tuvaÑ vacasÈ kammunÈ ca, AsampaduÔÔhÈ ca bhavÈhi niccaÑ. 1623. EvaÑ tuvaÑ nÈgi asampadosaÑ, AnupÈlaya vacasÈ kammunÈ ca. ®hatvÈ idha yÈvatÈyukaÑ vimÈne, UddhaÑ ito gacchasi devalokaÑ. 1624. AddhÈ hi so socati rÈjaseÔÔho, TayÈ vinÈ yassa tuvaÑ sajibbo. Dukkh|panÊtopi tayÈ samecca, Vindeyya poso sukha’mÈturopi.

308 JÈtakapÈÄi

1625. AddhÈ sataÑ bhÈsasi nÈgi dhammaÑ, AnuttaraÑ atthapadaÑ suciÓÓaÑ. EtÈdisiyÈsu hi ÈpadÈsu, PaÒÒÈyate mÈdisÈnaÑ viseso.

1626. AkkhÈhi no tÈ’yaÑ mudhÈ nu laddho, Akkhehi no tÈ’yaÑ ajesi j|te. Dhammena laddho iti tÈ’ya’mÈha, KathaÑ nu tvaÑ hatthamimassa mÈgato.

1627. Yo mi’ssaro tattha ahosi rÈjÈ, Ta’mÈya’makkhehi ajesi j|te. So maÑ jito rÈjÈ imassa’dÈsi, Dhammena laddhosmi asÈhasena.

1628. Yatheva VaruÓo nÈgo, paÒhaÑ pucchittha paÓÉitaÑ. Tatheva nÈgakaÒÒÈpi, paÒhaÑ pucchittha paÓÉitaÑ.

1629. Yatheva VaruÓaÑ nÈgaÑ, dhÊro tosesi pucchito. Tatheva nÈgakaÒÒampi, dhÊro tosesi pucchito.

1630. Ubhopi te attamane viditvÈ, MahoragaÑ nÈgakaÒÒaÒca dhÊro1. AchambhÊ abhÊto alomahaÔÔho, Iccabravi VaruÓaÑ nÈgarÈjÈnaÑ.

1631. MÈ rodhayi2 nÈga ÈyÈ’ha’masmi, Yena tavattho idaÑ sarÊraÑ. Hadayena maÑsena karohi kiccaÑ, SayaÑ karissÈmi yathÈmati te.

1632. PaÒÒÈ have hadayaÑ paÓÉitÈnaÑ, Te tya’mha paÒÒÈya mayaÑ sutuÔÔhÈ. An|nanÈmo labhata’jja dÈraÑ, Ajjeva taÑ Kuruyo pÈpayÈtu. ______________________________________________________________ 1. Vidh|ro (Ka) 2. MÈ heÔhayi (I)


1633. Sa PuÓÓako attamano udaggo, IrandhatiÑ nÈgakaÒÒaÑ labhitvÈ. HaÔÔhena bhÈvena patÊtar|po, Iccabravi Kur|naÑ kattuseÔÔhaÑ. 1634. “BhariyÈya maÑ tvaÑ akari sama~giÑ, AhaÒca te Vidhura karomi kiccaÑ. IdaÒca te maÓiratanaÑ dadÈmi, Ajjeva taÑ Kuruyo pÈpayÈmi”. 1635. Ajeyya’mesÈ tava hotu metti, BhariyÈya KaccÈna piyÈya saddhiÑ. Œnandi vitto1 sumano patÊto, DatvÈ maÓiÑ maÑ ca nayi’ndapatthaÑ. 1636. Sa PuÓÓako Kur|naÑ kattuseÔÔhaÑ, NisÊdayÊ purato ÈsanasmiÑ. ŒdÈya kattÈra’manomapaÒÒaÑ, UpÈnayÊ nagaraÑ IndapatthaÑ. 1637. Mano manussassa yathÈpi gacche, Tatopissa khippataraÑ2 ahosi. Sa PuÓÓako Kur|naÑ kattuseÔÔhaÑ, UpÈnayÊ nagaraÑ IndapatthaÑ. 1638. Eti’ndapatthaÑ nagaraÑ padissati, RammÈni ca ambavanÈni bhÈgaso. AhaÑ ca bhariyÈya sama~gibh|to, TuvaÑ ca pattosi sakaÑ niketaÑ. 1639. Sa PuÓÓako Kur|naÑ kattuseÔÔhaÑ, Oropiya dhammasabhÈya majjhe. ŒjaÒÒa’mÈruyha anomavaÓÓo, PakkÈmi VehÈyasa’mantalikkhe. ______________________________________________________________ 1. Œnandacitto (SyÈ, I) 2. Tatopi saÑkhippataraÑ (SÊ, I)

310 JÈtakapÈÄi

1640. TaÑ disvÈ rÈjÈ paramappatÊto, UÔÔhÈya bÈhÈhi palissajitvÈ. AvikampayaÑ dhammasabhÈya majjhe, NisÊdayÊ pamukhamÈsanasmiÑ. 1641. TvaÑ no vinetÈsi rathaÑva naddhaÑ, Nandanti taÑ Kuruyo dassanena. AkkhÈhi me pucchito etamatthaÑ, KathaÑ pamokkho ahu mÈÓavassa. 1642. YaÑ mÈÓavotyÈ’bhivadÊ janinda, Na so manusso naravÊraseÔÔha. Yadi te suto PuÓÓako nÈma yakkho, RaÒÒo Kuverassa hi so sajibbo. 1643. Bh|mindharo VaruÓo nÈma nÈgo, BrahÈ sucÊ vaÓÓabal|papanno. TassÈ’nujaÑ dhÊtaraÑ kÈmayÈno, IrandhatÊ nÈma sÈ nÈgakaÒÒÈ. 1644. TassÈ sumajjhÈya piyÈya hetu, PatÈrayittha maraÓÈya mayhaÑ. So ceva bhariyÈya sama~gibh|to, AhaÒca anuÒÒÈto maÓi ca laddho. 1645. Rukkho hi mayhaÑ padvÈre1 SujÈto, PaÒÒÈkkhandho sÊlamaya’ssa sÈkhÈ. Atthe ca dhamme ca Ôhito nipÈko, Gavapphalo hatthigavÈssachanno. 1646. NaccagÊtat|riyÈbhinÈdite, Ucchijja senaÑ2 puriso ahÈsi. So no ayaÑ Ègato sanniketaÑ, Rukkhassi’massÈ’pacitiÑ karotha. ______________________________________________________________ 1. GharadvÈre (SyÈ) 2. MenaÑ (SÊ, I)


1647. Ye keci vittÈ mama paccayena, Sabbeva te pÈtukarontu ajja. TibbÈni katvÈna upÈyanÈni, Rukkhassi’massÈ’pacitiÑ karotha. 1648. Ye keci baddhÈ mama atthi raÔÔhe, Sabbeva te bandhanÈ mocayantu. Yatheva yaÑ bandhanasmÈ pamutto, Evamete muÒcare bandhanasmÈ. 1649. Unna~galÈ mÈsamimaÑ karontu, MaÑsodanaÑ brÈhmaÓÈ bhakkhayantu. AmajjapÈ majjarahÈ pivantu, PuÓÓÈhi thÈlÈhi palissutÈhi. 1650. MahÈpathaÑ nicca samavhayantu, TibbaÒca rakkhaÑ vidahantu raÔÔhe. YathÈ’ÒÒamaÒÒaÑ na viheÔhayeyyuÑ, Rukkhassi’massÈ’pacitiÑ karotha. 1651. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. BahuÑ annaÒca pÈnaÒca, paÓÉitassÈbhihÈrayuÑ. 1652. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. BahuÑ annaÒca pÈnaÒca, paÓÉitassÈbhihÈrayuÑ. 1653. SamÈgatÈ jÈnapadÈ, negamÈ ca samÈgatÈ. BahuÑ annaÒca pÈnaÒca, paÓÉitassÈbhihÈrayuÑ. 1654. Bahujano pasannosi, disvÈ paÓÉitamÈgate. PaÓÉitamhi anuppatte, celukkhepo pavattathÈti.

VidhurajÈtakaÑ navamaÑ.

312 JÈtakapÈÄi

547. VessantarajÈtaka (10)

DasavarakathÈ

1655. PhussatÊ1 varavaÓÓÈbhe, varassu dasadhÈ vare. PathabyÈ cÈrupubba~gi, yaÑ tuyhaÑ manaso piyaÑ.

1656. DevarÈja namo tyatthu, kiÑ pÈpaÑ pakataÑ mayÈ. RammÈ cÈvesi maÑ ÔhÈnÈ, vÈtova dharaÓÊruhaÑ.

1657. Na ceva te kataÑ pÈpaÑ, na ca me tvamasi appiyÈ. PuÒÒaÑ ca te parikkhÊÓaÑ, yena te’vaÑ vadÈmahaÑ.

1658. Santike maraÓaÑ tuyhaÑ, vinÈbhÈvo bhavissati. PaÔigaÓhÈhi me ete, vare dasa pavecchato.

1659. VaraÑ ce me ado Sakka, sabbabh|tÈnamissara. SivirÈjassa bhaddante, tattha assaÑ nivesane.

1660. NÊlanettÈ nÊlabhamu, nilakkhÊ ca yathÈ migÊ. PhusatÊ nÈma nÈmena, tatthapa’ssaÑ Purindada.

1661. PuttaÑ labhetha varadaÑ, yÈcayogaÑ2 amacchariÑ. P|jitaÑ paÔirÈj|hi, kittimantaÑ yasassinaÑ.

1662. GabbhaÑ me dhÈrayantiyÈ, majjhima~gaÑ anunnataÑ. Kucchi anunnato assa, cÈpaÑva likhitaÑ samaÑ.

1663. ThanÈ me nappapateyyuÑ, palitÈ na santu VÈsava. KÈye rajo na limpetha, vajjhaÒcÈpi pamocaye.

1664. May|rakoÒcÈbhirude, nÈrivaragaÓÈyute. KhujjacelÈpakÈkiÓÓe, s|tamÈgadhavaÓÓite.

1665. CitraggaÄerughusite, surÈmaÑsapabodhane. SivirÈjassa bhaddante, tattha’ssaÑ mahesÊ piyÈ.

1666. Ye te dasa varÈ dinnÈ, mayÈ sabba~gasobhane. SivirÈjassa vijite, sabbe te lacchasÊ vare. ______________________________________________________________ 1. Phusati (SÊ, I) 2. YÈcayogiÑ (Ka)


1667. IdaÑ vatvÈna MaghavÈ, devarÈjÈ Sujampati. PhussatiyÈ varaÑ datvÈ, anumodittha VÈsavo.

DasavarakathÈ nÈma.

Hemavanta

1668. Par|ÄhakacchanakhalomÈ, pa~kadantÈ rajassirÈ. Paggayha dakkhiÓaÑ bÈhuÑ, kiÑ maÑ yÈcanti brÈhmaÓÈ.

1669. RatanaÑ deva yÈcÈma, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhanaÑ. DadÈhi pavaraÑ nÈgaÑ, ÊsÈdantaÑ ur|ÄhavaÑ.

1670. DadÈmi na vikampÈmi, yaÑ maÑ yÈcanti brÈhmaÓÈ. PabhinnaÑ kuÒjaraÑ dantiÑ, opavayhaÑ gajuttamaÑ.

1671. Hatthikkhandhato oruyha, rÈjÈ cÈgÈdhimÈnaso. BrÈhmaÓÈnaÑ adÈ dÈnaÑ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano.

1672. TadÈsi yaÑ bhiÑsanakaÑ, tadÈsi lomahaÑsanaÑ. HatthinÈge padinnamhi, medanÊ sampakampatha.

1673. TadÈsi yaÑ bhiÑsanakaÑ, tadÈsi lomahaÑsanaÑ. HatthinÈge padinnamhi, khubhittha nagaraÑ tadÈ.

1674. SamÈkulaÑ puraÑ Èsi, ghoso ca vipulo mahÈ. HatthinÈge padinnamhi, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane.

1675. UggÈ ca rÈjaputtÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ.

1676. Kevalo cÈpi nigamo, Sivayo ca samÈgatÈ. DisvÈ nÈgaÑ nÊyamÈnaÑ, te raÒÒo paÔivedayuÑ.

1677. VidhamaÑ deva te raÔÔhaÑ, putto Vessantaro tava. KathaÑ no hatthinaÑ dajjÈ, nÈgaÑ raÔÔhassa p|jitaÑ.

1678. KathaÑ no kuÒjaraÑ dajjÈ, ÊsÈdantaÑ ur|ÄhavaÑ. KhettaÒÒuÑ sabbayuddhÈnaÑ, sabbasetaÑ gajuttamaÑ.

314 JÈtakapÈÄi

1679. PaÓÉukambalasaÒchannaÑ, pabhinnaÑ sattumaddanaÑ. DantiÑ savÈlabÊjaniÑ, setaÑ kelÈsasÈdisaÑ.

1680. SasetacchattaÑ sa-upÈdheyyaÑ, sÈthabbanaÑ sahatthipaÑ. AggayÈnaÑ rÈjavÈhiÑ, brÈhmaÓÈnaÑ adÈ gajaÑ1.

1681. AnnaÑ pÈnaÒca yo2 dajjÈ, vatthasenÈsanÈni ca. EtaÑ kho dÈnaÑ patir|paÑ, etaÑ kho brÈhmaÓÈrahaÑ.

1682. AyaÑ te vaÑsarÈjÈ no, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano3. KathaÑ Vessantaro putto, gajaÑ bhÈjeti SaÒjaya.

1683. Sace tvaÑ na karissasi, SivÊnaÑ vacanaÑ idaÑ. MaÒÒe taÑ saha puttena, SivÊ hatthe karissare.

1684. KÈmaÑ janapado mÈ’si, raÔÔhaÒcÈpi vinassatu. NÈhaÑ SivÊnaÑ vacanÈ, rÈjaputtaÑ ad|sakaÑ. PabbÈjeyyaÑ sakÈ raÔÔhÈ, putto hi mama oraso.

1685. KÈmaÑ janapado mÈ’si, raÔÔhÈÒcÈpi vinassatu. NÈhaÑ SivÊnaÑ vacanÈ, rÈjaputtaÑ ad|sakaÑ. PabbÈjeyyaÑ sakÈ raÔÔhÈ, putto hi mama atrajo.

1686. Na cÈhaÑ tasmiÑ dubbheyyaÑ, ariyasÊlavato hi so. Asilokopi me assa, pÈpaÒca pasave bahuÑ. KathaÑ VessantaraÑ puttaÑ, satthena ghÈtayÈmase.

1687. MÈ naÑ daÓÉena satthena, na hi so bandhanÈraho. PabbÈjehi ca naÑ raÔÔhÈ, Va~ke vasatu pabbate.

1688. Eso ce SivÊnaÑ chando, chandaÑ na panudÈmase. ImaÑ so vasatu rattiÑ, kÈme ca paribhuÒjatu.

1689. Tato ratyÈ vivasÈne, s|riyassuggamanaÑ pati4. SamaggÈ sivayo hutvÈ, raÔÔhÈ pabbÈjayantu naÑ. ______________________________________________________________ 1. DhanaÑ (SÊ, I), dÈnaÑ (SyÈ) 2. So (SÊ, SyÈ, Ka) 3. RaÔÔhavaÉÉhanaÑ (SÊ), raÔÔhavaÉÉhana (I) 4. S|riyuggamane sati (Ka)


1690. UÔÔhehi katte taramÈno, gantvÈ VessantaraÑ vada. “Sivayo deva te kuddhÈ, negamÈ ca samÈgatÈ.

1691. UggÈ ca rÈjaputtÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. Kevalo cÈpi nigamo, sivayo ca samÈgatÈ.

1692. AsmÈ ratyÈ vivasÈne, s|riyassuggamanaÑ pati. SamaggÈ sivayo hutvÈ, raÔÔhÈ pabbÈjayanti taÑ”.

1693. Sa kattÈ taramÈnova, SivirÈjena pesito. ŒmuttahatthÈbharaÓo, suvattho candanabh|sito.

1694. SÊsaÑ nhÈto udake so, ÈmuttamaÓikuÓÉalo. UpÈgami puraÑ rammaÑ, VessantaranivesanaÑ.

1695. Tatthaddasa kumÈraÑ so, ramamÈnaÑ sake pure. ParikiÓÓaÑ amaccehi, tidasÈnaÑva VÈsavaÑ.

1696. So tattha gantvÈ taramÈno, kattÈ VessantaraÑ’bravi. “DukkhaÑ te vedayissÈmi, mÈ me kujjhi rathesabha”.

1697. VanditvÈ rodamÈno so, kattÈ rajÈnamabravi. BhattÈ me’si mahÈrÈja, sabbakÈmarasÈharo.

1698. DukkhaÑ te vadayissÈmi, tattha assÈsayantu maÑ. Sivayo deva te kuddhÈ, negamÈ ca samÈgatÈ.

1699. UggÈ ca rÈjaputtÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. Kevalo cÈpi nigamo, sivayo ca samÈgatÈ.

1700. AsmÈ ratyÈ vivasÈne, s|riyassuggamanaÑ pati. SamaggÈ sivayo hutvÈ, raÔÔhÈ pabbÈjayanti taÑ.

1701. KismiÑ me sivayo kuddhÈ, nÈhaÑ passÈmi dukkaÔaÑ. TaÑ me katte viyÈcikkha, kasmÈ pabbÈjayanti maÑ.

316 JÈtakapÈÄi

1702. UggÈ ca rÈjaputtÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. NÈgadÈnena khiyyanti, tasmÈ pabbÈjayanti taÑ.

1703. HadayaÑ cakkhumpa’haÑ dajjaÑ, kiÑ me bÈhirakaÑ dhanaÑ. HiraÒÒaÑ vÈ suvaÓÓaÑ vÈ, muttÈ veÄuriyÈ maÓi.

1704. DakkhiÓaÑ vÈpa’haÑ bÈhuÑ, disvÈ yÈcakamÈgate. DadeyyaÑ na vikampeyyaÑ, dÈne me ramate mano.

1705. KÈmaÑ maÑ sivayo sabbe, pabbÈjentu hanantu vÈ. Neva dÈnÈ viramissaÑ, kÈmaÑ chindantu sattadhÈ.

1706. EvaÑ taÑ sivayo Èhu, negamÈ ca samÈgatÈ. KontimÈrÈya tÊrena, girimÈraÒjaraÑ pati. Yena pabbÈjitÈ yanti, tena gacchatu subbato.

1707. SohaÑ tena gamissÈmi, yena gacchanti d|sakÈ. RattindivaÑ me khamatha, yÈva dÈnaÑ dadÈmahaÑ.

1708. Œmantayittha rÈjÈ naÑ, MaddiÑ sabba~gasobhanaÑ. YaÑ te kiÒci mayÈ dinnaÑ, dhanaÑ dhaÒÒaÒca vijjati.

1709. HiraÒÒaÑ vÈ suvaÓÓaÑ vÈ, muttÈ veÄuriyÈ bah|. SabbaÑ taÑ nidaheyyÈsi, yaÑ ca te pettikaÑ dhanaÑ.

1710. Tamabravi rÈjaputtÊ, MaddÊ sabba~gasobhanÈ. KuhiÑ deva nidahÈmi, taÑ me akkhÈhi pucchito.

1711. SÊlavantesu dajjÈsi, dÈnaÑ Maddi yathÈrahaÑ. Na hi dÈnÈ paraÑ atthi, patiÔÔhÈ sabbapÈÓinaÑ.

1712. Puttesu Maddi dayesi, sassuyÈ sasuramhi ca. Yo ca taÑ bhattÈ maÒÒeyya, sakkaccaÑ taÑ upaÔÔhahe.

1713. No ce taÑ bhattÈ maÒÒeyya, mayÈ vippavasena te. AÒÒaÑ bhattÈraÑ pariyesa, mÈ kisittho1 mayÈ vinÈ. ______________________________________________________________ 1. MÈ kilittha (SÊ, I)


1714. AhaÑ hi vanaÑ gacchÈmi, ghoraÑ vÈÄamigÈyutaÑ. SaÑsayo jÊvitaÑ mayhaÑ, ekakassa brahÈvane.

1715. Tamabravi rÈjaputtÊ, MaddÊ sabba~gasobhanÈ. Abhumme kathaÑ nu bhaÓasi, pÈpakaÑ vata bhÈsasi.

1716. Nesa dhammo mahÈrÈja, yaÑ tvaÑ gaccheyya ekako. Ahampi tena gacchÈmi, yena gacchasi khattiya.

1717. MaraÓaÑ vÈ tayÈ saddhiÑ, jÊvitaÑ vÈ tayÈ vinÈ. Tadeva maraÓaÑ seyyo, yaÑ ce jÊve tayÈ vinÈ.

1718. AggiÑ ujjÈlayitvÈna1, ekajÈlasamÈhitaÑ. Tattha me2 maraÓaÑ seyyo, yaÑ ce jÊve tayÈ vinÈ.

1719. YathÈ ÈraÒÒakaÑ nÈgaÑ, dantiÑ anveti hatthinÊ. JessantaÑ giriduggesu, samesu visamesu ca.

1720. EvaÑ taÑ anuggacchÈmi, putte ÈdÈya pacchato. SubharÈ te bhavissÈmi, na te hessÈmi dubbharÈ.

1721. Ime kumÈre passanto, maÒjuke piyabhÈÓine. ŒsÊne3 vanagumbasmiÑ, na rajjassa sarissasi.

1722. Ime kumÈre passanto, maÒjuke piyabhÈÓine. KÊÄante vanagumbasmiÑ, na rajjassa sarissasi.

1723. Ime kumÈre passanto, maÒjuke piyabhÈÓine. Assame ramaÓÊyamhi, na rajjassa sarissasi.

1724. Ime kumÈre passanto, maÒjuke piyabhÈÓine. KÊÄante assame ramme, na rajjassa sarissasi.

1725. Ime kumÈre passanto, mÈladhÈrÊ ala~kate. Assame ramaÓÊyamhi, na rajjassa sarissasi.

1726. Ime kumÈre passanto, mÈladhÈrÊ ala~kate. KÊÄante assame ramme, na rajjassa sarissasi. ______________________________________________________________ 1. NijjÈlayitvÈna (SÊ, I) 2. Tattheva (SyÈ, Ka) 3. Œsane (Ka)

318 JÈtakapÈÄi

1727. YadÈ dakkhisi naccante, kumÈre mÈladhÈrine. Assame ramaÓÊyamhi, na rajjassa sarissasi.

1728. YadÈ dakkhisi naccante, kumÈre mÈladhÈrine. KÊÄante assame ramme, na rajjassa sarissasi.

1729. YadÈ dakkhisi mÈta~gaÑ, kuÒjaraÑ saÔÔhihÈyanaÑ. EkaÑ araÒÒe carantaÑ, na rajjassa sarissasi.

1730. YadÈ dakkhisi mÈta~gaÑ, kuÒjaraÑ saÔÔhihÈyanaÑ. SÈyaÑ pÈto vicarantaÑ, na rajjassa sarissasi.

1731. YadÈ kareÓusa~ghassa, y|thassa purato vajaÑ. KoÒcaÑ kÈhati mÈta~go, kuÒjaro saÔÔhihÈyano. Tassa taÑ nadato sutvÈ, na rajjassa sarissasi.

1732. Dubhato vanavikÈse, yadÈ dakkhisi kÈmado. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, na rajjassa sarissasi.

1733. MigaÑ disvÈna sÈyanhaÑ, paÒcamÈlinamÈgataÑ. Kimpurise ca naccante, na rajjassa sarissasi.

1734. YadÈ sossasi nigghosaÑ, sandamÈnÈya sindhuyÈ. GÊtaÑ kimpurisÈnaÒca, na rajjassa sarissasi.

1735. YadÈ sossasi nigghosaÑ, girigabbharacÈrino. VassamÈnassu’l|kassa, na rajjassa sarissasi.

1736. YadÈ sÊhassa byagghassa, khaggassa gavayassa ca. Vane sossasi vÈÄÈnaÑ, na rajjassa sarissasi.

1737. YadÈ morÊhi parikiÓÓaÑ, barihÊnaÑ matthakÈsinaÑ. MoraÑ dakkhisi naccantaÑ, na rajjassa sarissasi.

1738. YadÈ morÊhi parikiÓÓaÑ, aÓÉajaÑ citrapakkhinaÑ. MoraÑ dakkhisi naccantaÑ, na rajjassa sarissasi.

1739. YadÈ morÊhi parikiÓÓaÑ, nÊlagÊvaÑ sikhaÓÉinaÑ. MoraÑ dakkhisi naccantaÑ, na rajjassa sarissasi.


1740. YadÈ dakkhisi hemante, pupphite dharaÓÊruhe. SurabhiÑ sampavÈyante, na rajjassa sarissasi.

1741. YadÈ hemantike mÈse, haritaÑ dakkhisi medaniÑ1. IndagopakasaÒchannaÑ, na rajjassa sarissasi.

1742. YadÈdakkhisi hemante, pupphite dharaÓÊruhe. KuÔajaÑ bimbajÈlaÑ ca, pupphitaÑ loddapadmakaÑ2. SurabhiÑ sampavÈyante, na rajjassa sarissasi.

1743. YadÈ hemantike mÈse, vanaÑ dakkhisi pupphitaÑ. OpupphÈni ca padmÈni, na rajjassa sarissasi.

HemavantaÑ nÈma.

DÈnakaÓÉa

1744. TesaÑ lÈlappitaÑ sutvÈ, puttassa suÓisÈya ca. KalunaÑ3 paridevesi, rÈjaputtÊ yasassinÊ.

1745. Seyyo visaÑ me khÈyitaÑ, papÈtÈ papateyya’haÑ. RajjuyÈ bajjha miyyÈ’haÑ, kasmÈ VessantaraÑ puttaÑ. PabbÈjenti ad|sakaÑ.

1746. AjjhÈyakaÑ dÈnapatiÑ, yÈcayogaÑ amacchariÑ. P|jitaÑ paÔirÈj|hi, kittimantaÑ yasassinaÑ. KasmÈ VesantaraÑ puttaÑ, pabbÈjenti ad|sakaÑ.

1747. MÈtÈpettibharaÑ jantuÑ, kule jeÔÔhÈpacÈyikaÑ. KasmÈ VessantaraÑ puttaÑ, pabbÈjenti ad|sakaÑ.

1748. RaÒÒo hitaÑ devihitaÑ, ÒÈtÊnaÑ sakhinaÑ hitaÑ. HitaÑ sabbassa raÔÔhassa, kasmÈ VessantaraÑ putthaÑ. PabbÈjenti ad|sakaÑ.

1749. Madh|niva palÈtÈni, ambÈva patitÈ chamÈ. EvaÑ hessati te raÔÔhaÑ, pabbÈjenti ad|sakaÑ. ______________________________________________________________ 1. MediniÑ (SÊ, I) 2. LomapaddhakaÑ (SÊ, I) 3. KaruÓaÑ (SÊ, I), kal|naÑ (SyÈ, Ka)

320 JÈtakapÈÄi

1750. HaÑso nikhÊÓapattova, pallalasmiÑ an|dake. Apaviddho1 amaccehi, eko rÈjÈ vihiyyasi.

1751. TaÑ taÑ br|mi mahÈrÈja, attho te mÈ upaccagÈ. MÈ naÑ SivÊnaÑ vacanÈ, pabbÈjesi ad|sakaÑ.

1752. DhammassÈpacitiÑ kummi, SivÊnaÑ vinayaÑ dhajaÑ. PabbÈjemi sakaÑ puttaÑ, pÈÓÈ piyataro hi me.

1753. Yassa pubbe dhajaggÈni, kaÓikÈrÈva pupphitÈ. YÈyantamanuyÈyanti, sva’jje’kova gamissati.

1754. Yassa pubbe dhajaggÈni, kaÓikÈravanÈniva. YÈyantamanuyÈyanti, sva’jje’kova gamissati.

1755. Yassa pubbe anÊkÈni, kaÓikÈrÈva pupphitÈ. YÈyantamanuyÈyanti, sva’jje’kova gamissati.

1756. Yassa pubbe anÊkÈni, kaÓikÈravanÈniva. YÈyantamanuyÈyanti, sva’jje’kova gamissati.

1757. IndagopakavaÓÓÈbhÈ, gandhÈrÈ paÓÉukambalÈ. YÈyantamanuyÈyanti, sva’jje’kova gamissati.

1758. Yo pubbe hatthinÈ yÈti, SivikÈya rathena ca. Svajja Vessantaro rÈjÈ, kathaÑ gacchati pattiko.

1759. KathaÑ candanalitta~go, naccagÊtappabodhano. KhurÈjinaÑ pharasuÒca, khÈrikÈjaÒca hÈhiti2.

1760. KasmÈ nÈbhiharissanti, kÈsÈvÈ ajinÈni ca. PavisantaÑ brahÈraÒÒaÑ, kasmÈ cÊraÑ na bajjhare.

1761. KathaÑ nu cÊraÑ dhÈrenti, rÈjapabbajitÈ janÈ. KathaÑ kusamayaÑ cÊraÑ, MaddÊ paridahissati.

1762. KÈsiyÈni ca dhÈretvÈ, KhomakoÔumbarÈni ca. KusacÊrÈni dhÈrentÊ, kathaÑ MaddÊ karissati. ______________________________________________________________ 1. ApaviÔÔho (SyÈ, Ka) 2. HÈriti (SyÈ, Ka)


1763. VayhÈhi pariyÈyitvÈ, SivikÈya rathena ca. SÈ katha’jja anujjha~gÊ, pathaÑ gacchati pattikÈ.

1764. YassÈ mudutalÈ hatthÈ, caraÓÈ ca sukhedhitÈ. SÈ katha’jja anujjha~gÊ, pathaÑ gacchati pattikÈ.

1765. YassÈ mudutalÈ pÈdÈ, caraÓÈ ca sukhedhitÈ. PÈdukÈhi suvaÓÓÈhi, pÊÄamÈnÈva gacchati. SÈ katha’jja anujjha~gÊ, pathaÑ gacchati pattikÈ.

1766. YÈ’ssu itthisahassÈnaÑ, purato gacchati mÈlinÊ. SÈ katha’jja anujjha~gÊ, vanaÑ gacchati ekikÈ.

1767. YÈ’ssu SivÈya sutvÈna, muhuÑ uttasate pure. SÈ katha’jja anujjha~gÊ, vanaÑ gacchati bhÊrukÈ.

1768. YÈ’ssu Indasagottassa, ul|kassa pavassato. SutvÈna nadato bhÊtÈ, vÈruÓÊva pavedhati. SÈ katha’jja anujjha~gÊ, vanaÑ gacchati bhÊrukÈ.

1769. SakuÓÊ hataputtÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. CiraÑ dukkhena jhÈyissaÑ, suÒÒaÑ Ègammi’maÑ puraÑ.

1770. SakuÓÊ hataputtÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. KisÈ paÓÉu bhavissÈmi, piye putte apassatÊ.

1771. SakuÓÊ hataputtÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. Tena tena padhÈvissaÑ, piye putte apassatÊ.

1772. KurarÊ1 hatachÈpÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. CiraÑ dukkhena jhÈyissaÑ, suÒÒaÑ Ègammi’maÑ puraÑ.

1773. KurarÊ hatachÈpÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. KisÈ paÓÉu bhavissÈmi, piye putte apassatÊ.

1774. KurarÊ hatachÈpÈva, suÒÒaÑ disvÈ kulÈvakaÑ. Tena tena padhÈvissaÑ, piye putte apassatÊ. ______________________________________________________________ 1. KururÊ (SyÈ, Ka)

322 JÈtakapÈÄi

1775. SÈ n|na cakkavÈkÊva, pallalasmiÑ an|dake. CiraÑ dukkhena jhÈyissaÑ, suÒÒaÑ Ègammi’maÑ puraÑ.

1776. SÈ n|na cakkavÈkÊva, pallalasmiÑ an|dake. KisÈ paÓÉu bhavissÈmi, piye putte apassatÊ.

1777. SÈ n|na cakkavÈkÊva, pallalasmiÑ an|dake. Tena tena padhÈvissaÑ, piye putte apassatÊ.

1778. EvaÑ me vilapantiyÈ, rÈjÈ puttaÑ ad|sakaÑ. PabbÈjesi vanaÑ raÔÔhÈ, maÒÒe hissÈmi jÊvitaÑ.

1779. TassÈ lÈlappitaÑ sutvÈ, sabbÈ antepure bah|1. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, SivikaÒÒÈ samÈgatÈ.

1780. SÈlÈva sampamathitÈ, mÈlutena pamadditÈ. Senti puttÈ ca dÈrÈ ca, Vessantaranivesane.

1781. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, Vessantaranivesane.

1782. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, Vessantaranivesane.

1783. Tato ratyÈ vivasÈne, s|riyassuggamanaÑ pati. Atha Vessantaro rÈjÈ, dÈnaÑ dÈtuÑ upÈgami.

1784. VatthÈni vatthakÈmÈnaÑ, soÓÉÈnaÑ detha vÈruÓiÑ. BhojanaÑ bhojanatthÊnaÑ, sammadeva pavecchatha.

1785. MÈ ca kaÒci vanibbake, heÔhayittha idhÈgate. Tappetha annapÈnena, gacchantu paÔip|jitÈ.

1786. Athettha vattatÊ saddo, tumulo bheravo mahÈ. DÈnena taÑ nÊharanti, puna dÈnaÑ adÈ tuvaÑ2.

1787. Te su mattÈ kilantÈva, sampatanti vanibbakÈ. Nikkhamante mahÈrÈje, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. ______________________________________________________________ 1. Ahu (SyÈ, Ka) 2. AyaÑ gÈthÈ SÊ-SyÈ-I-potthakesu na dissati.


1788. AcchecchuÑ vata bho rukkhaÑ, nÈnÈphaladharaÑ dumaÑ. YathÈ VessantaraÑ raÔÔhÈ, pabbÈjenti ad|sakaÑ.

1789. AcchecchuÑ vata bho rukkhaÑ, sabbakÈmadadaÑ dumaÑ. YathÈ VessantaraÑ raÔÔhÈ, pabbÈjenti ad|sakaÑ.

1790. AcchecchuÑ vata bho rukkhaÑ, sabbakÈmarasÈharaÑ. YathÈ VessantaraÑ raÔÔhÈ, pabbÈjenti ad|sakaÑ.

1791. Ye vuÉÉhÈ ye ca daharÈ, ye ca majjhimaporisÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, nikkhamante mahÈrÈje. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane.

1792. AtiyakkhÈ vassavarÈ, itthÈgÈrÈ ca rÈjino. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, nikkhamante mahÈrÈje. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane.

1793. Thiyopi tattha pakkanduÑ, yÈ tamhi nagare ahu. Nikkhamante mahÈrÈje, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane.

1794. Ye brÈhmaÓÈ ye ca samaÓÈ, aÒÒe vÈpi vanibbakÈ. BÈhÈ paggayha pakkanduÑ, “adhammo kira bho” iti.

1795. YathÈ Vessantaro rÈjÈ, yajamÈno sake pure. SivÊnaÑ vacanatthena, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1796. Satta hatthisate datvÈ, sabbÈla~kÈrabh|site. SuvaÓÓakacche mÈta~ge, hemakappanavÈsase.

1797. Œr|Ähe gÈmaÓÊyehi, tomara~kusapÈÓibhi. Esa Vessantaro rÈjÈ, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1798. Satta assasate datvÈ, sabbÈla~kÈrabh|site. ŒjÈnÊyeva jÈtiyÈ, sindhave sÊghavÈhane.

1799. Œr|Ähe gÈmaÓÊyehi, illiyÈcÈpadhÈribhi. Esa Vessantaro rÈjÈ, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1800. Satta rathasate datvÈ, sannaddhe ussitaddhaje. DÊpe athopi veyagghe, sabbÈla~kÈrabh|site.

324 JÈtakapÈÄi

1801. Œr|Ähe gÈmaÓÊyehi, cÈpahatthehi vammibhi. Esa Vessantaro rÈjÈ, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1802. Satta itthisate datvÈ, ekamekÈ rathe ÔhitÈ. SannaddhÈ nikkharajj|hi, suvaÓÓehi ala~katÈ.

1803. PÊtÈla~kÈrÈ pÊtavasanÈ, pÊtÈbharaÓabh|sitÈ. AÄÈrapamhÈ hasulÈ, susaÒÒÈ tanumajjhimÈ. Esa Vessantaro rÈjÈ, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1804. Satta dhenusate datvÈ, sabbÈ kaÑsupadhÈraÓÈ1. Esa Vessantaro rÈjÈ, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1805. Satta dÈsisate datvÈ, satta dÈsasatÈni ca. Esa Vessantaro rÈjÈ, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1806. HatthÊ assarathe2 datvÈ, nÈriyo ca ala~katÈ. Esa Vessantero rÈjÈ, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1807. TadÈsi yaÑ bhiÑsanakaÑ, tadÈsi lomahaÑsanaÑ. MahÈdÈne padinnamhi, medanÊ sampakampatha.

1808. TadÈsi yaÑ bhiÑsanakaÑ, tadÈsi lomahaÑsanaÑ. YaÑ paÒjalikato rÈjÈ, samhÈ raÔÔhÈ nirajjati.

1809. Athettha vattatÊ saddo, tumulo bheravo mahÈ. DÈnena taÑ nÊharanti, puna dÈnaÑ adÈ tuvaÑ.

1810. Te su mattÈ kilantÈva, sampatanti vanibbakÈ. Nikkhamante mahÈrÈje, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane.

1811. Œmantayittha rÈjÈnaÑ, SaÒjayaÑ dhamminaÑ varaÑ3. Avaruddhasi maÑ deva, Va~kaÑ gacchÈmi pabbataÑ.

1812. Ye hi keci mahÈrÈja, bh|tÈ ye ca bhavissare. AtittÈyeva kÈmehi, gacchanti yamasÈdhanaÑ. ______________________________________________________________ 1. KusumadhÈrine (Ka) 2. Asse rathe (SyÈ) 3. DhammikaÑvaraÑ (SyÈ, Ka)


1813. SvÈhaÑ sake abhissasiÑ, yajamÈno sake pure. SivÊnaÑ vacanatthena, samhÈ raÔÔhÈ nirajja’haÑ.

1814. AghaÑ taÑ paÔisevissaÑ, vane vÈÄamigÈkiÓÓe. KhaggadÊpinisevite, ahaÑ puÒÒÈni karomi. Tumhe pa~kamhi sÊdatha.

1815. AnujÈnÈhi maÑ amma, pabbajjÈ mama ruccati. SvÈhaÑ sake abhissasiÑ, yajamÈno sake pure. SivÊnaÑ vacanatthena, samhÈ raÔÔhÈ nirajja’haÑ.

1816. AghaÑ taÑ paÔisevissaÑ, vane vÈÄamigÈkiÓÓe, KhaggadÊpinisevite, ahaÑ puÒÒÈni karomi. Tumhe pa~kamhi sÊdatha1.

1817. AnujÈnÈmi taÑ putta, pabbajjÈ te samijjhatu. AyaÒca MaddÊ kalyÈÓÊ, susaÒÒÈ tanumajjhimÈ. AcchataÑ saha puttehi, kiÑ araÒÒe karissati.

1818. NÈhaÑ akÈmÈ dÈsimpi, araÒÒaÑ netumussahe. Sace icchati anvetu, sace nicchati acchatu.

1819. Tato suÓhaÑ mahÈrÈjÈ, yÈcituÑ paÔipajjatha. MÈ candanasamÈcÈre, rajojallaÑ adhÈrayi.

1820. MÈ kÈsiyÈni dhÈretvÈ2, kusacÊraÑ adhÈrayi. Dukkho vÈso araÒÒasmiÑ, mÈ hi tvaÑ lakkhaÓe gami.

1821. Tamabravi rÈjaputtÊ, MaddÊ sabba~gasobhanÈ. NÈhaÑ taÑ sukhamiccheyyaÑ, yaÑ me VessantaraÑ vinÈ.

1822. Tamabravi mahÈrÈjÈ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano. I~gha Maddi nisÈmehi, vane ye honti dussahÈ.

1823. Bah| kÊÔÈ paÔa~gÈ ca, makasÈ madhumakkhikÈ. Tepi taÑ tattha hiÑseyyuÑ, taÑ te dukkhataraÑ siyÈ. ______________________________________________________________ 1. Va~kaÑ gacchÈmi pabbataÑ (Ka) 2. KÈsiyÈni ca dhÈretvÈ (Ka)

326 JÈtakapÈÄi

1824. Apare passa santÈpe, nadÊnu’panisevite. SappÈ ajagarÈ nÈma, avisÈ te mahabbalÈ.

1825. Te manussaÑ migaÑ vÈpi, api mÈsannamÈgataÑ. ParikkhipitvÈ bhogehi, vasa’mÈnenti attano.

1826. AÒÒepi kaÓhajaÔino1, acchÈ nÈma aghammigÈ. Na tehi puriso diÔÔho, rukkhamÈruyha muccati.

1827. Sa~ghaÔÔayantÈ si~gÈni, tikkhaggÈ’tippahÈrino2. MahiÑsÈ vicarantettha, nadiÑ sotumbaraÑ pati.

1828. DisvÈ migÈnaÑ y|thÈnaÑ, gavaÑ saÒcarataÑ vane. Dhenuva vacchagiddhÈva, kathaÑ Maddi karissasi.

1829. DisvÈ sampatite ghore, dumaggesu plava~game. AkhettaÒÒÈya te Maddi, bhavissate mahabbhayaÑ.

1830. YÈ tvaÑ SivÈya sutvÈna, muhuÑ uttasayÊ3 pure. SÈ tvaÑ va~ka’manuppattÈ, kathaÑ Maddi karissasi.

1831. ®hite majjhanhike4 kÈle, sannisinnesu pakkhisu. SaÓateva brahÈraÒÒaÑ, tattha kiÑ gantumicchasi.

1832. Tamabravi rÈjaputtÊ, MaddÊ sabba~gasobhanÈ. YÈni etÈni akkhÈsi, vane paÔibhayÈni me. SabbÈni abhisambhossaÑ, gacchaÒÒeva rathesabha.

1833. KÈsaÑ kusaÑ poÔakilaÑ, usiraÑ muÒjapabbajaÑ5. UrasÈ panudahissÈmi, na’ssa hessÈmi dunnayÈ.

1834. Bah|hi vata cariyÈhi, kumÈrÊ vindate patiÑ. Udarassuparodhena, gohanuveÔhanena ca.

1835. Aggissa pÈricariyÈya, udakummujjanena ca. VedhabyaÑ6 kaÔukaÑ loke, gacchaÒÒeva rathesabha. ______________________________________________________________ 1. KaÓhajaÔilÈ (Ka) 2. TikkhaggÈni pahÈrino (SÊ, SyÈ) 3. Uttasase (SÊ, SyÈ, Ka) 4. Majjhantike (SÊ, SyÈ, I) 5. MuÒcababbajaÑ (SÊ) 6. VedhabbaÑ (SÊ, I)


1836. ApissÈ hoti appatto, ucchiÔÔhamapi bhuÒjituÑ. Yo naÑ hatthe gahetvÈna, akÈmaÑ parikaÉÉhati. VedhabyaÑ kaÔukaÑ loke, gacchaÒÒeva rathesabha. 1837. KesaggahaÓamukkhepÈ, bh|myÈ ca parisumbhanÈ. DatvÈ ca nopakkamati, bahuÑ dukkhaÑ anappakaÑ. VedhabyaÑ kaÔukaÑ loke, gacchaÒÒeva rathesabha. 1838. SukkacchavÊ vedhaverÈ, datvÈ subhagamÈnino. AkÈmaÑ parikaÉÉhanti, ul|kaÒÒeva vÈyasÈ. VedhabyaÑ kaÔukaÑ loke, gacchaÒÒeva rathesabha. 1839. Api ÒÈtikule phÊte, kaÑsapajjotane vasaÑ. NevÈbhivÈkyaÑ na labhe, bhÈt|hi sakhinÊhipi1. VedhabyaÑ kaÔukaÑ loke, gacchaÒÒeva rathesabha. 1840. NaggÈ nadÊ anudakÈ, naggaÑ raÔÔhaÑ arÈjakaÑ. ItthÊpi vidhavÈ naggÈ, yassÈpi dasa bhÈtaro. VedhabyaÑ kaÔukaÑ loke, gacchaÒÒeva rathesabha. 1841. Dhajo rathassa paÒÒÈÓaÑ, dh|mo paÒÒÈÓamaggino. RÈjÈ raÔÔhassa paÒÒÈÓaÑ, bhattÈ paÒÒÈÓamitthiyÈ. VedhabyaÑ kaÔukaÑ loke, gacchaÒÒeva rathesabha. 1842. YÈ daliddÊ daliddassa, aÉÉhÈ aÉÉhassa kittimÈ. TaÑ ve devÈ vasaÑsanti, dukkaraÑ hi karoti sÈ. 1843. SÈmikaÑ anubandhissaÑ, sadÈ kÈsÈyavÈsinÊ. PathabyÈpi abhijjantyÈ2, vedhabyaÑ kaÔukitthiyÈ. 1844. Api sÈgarapariyantaÑ, bahuvittadharaÑ mahiÑ. NÈnÈratanaparip|raÑ, nicche VessantaraÑ vinÈ. 1845. KathaÑ nu tÈsaÑ hadayaÑ, sukharÈ vata itthiyo. YÈ sÈmike dukkhitamhi, sukhamicchanti attano. ______________________________________________________________ 1. SakhikÈhi ca (SÊ, I) 2. AbhejjantyÈ (SÊ, I)

328 JÈtakapÈÄi

1846. Nikkhamante mahÈrÈje, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. TamahaÑ anubandhissaÑ, sabbakÈmadado hi me. 1847. Tamabravi mahÈrÈjÈ, MaddiÑ sabba~gasobhanaÑ. Ime te daharÈ puttÈ, JÈlÊ KaÓhÈjinÈ cubho. Nikkhippa lakkhaÓe gaccha, mayaÑ te posayÈmase1. 1848. Tamabravi rÈjaputtÊ, MaddÊ sabba~gasobhanÈ. PiyÈ me puttakÈ deva, JÈlÊ KaÓhÈjinÈ cubho. Tya’mhaÑ tattha ramessanti, araÒÒe jÊvasokinaÑ. 1849. Tamabravi mahÈrÈjÈ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano. SÈlÊnaÑ odanaÑ bhutvÈ, suciÑ maÑs|pasecanaÑ. RukkhaphalÈni bhuÒjantÈ, kathaÑ kÈhanti dÈrakÈ. 1850. BhutvÈ satapale kaÑse, sovaÓÓe satarÈjike. Rukkhapattesu bhuÒjantÈ, kathaÑ kÈhanti dÈrakÈ. 1851. KÈsiyÈni ca dhÈretvÈ, KhomakoÔumbarÈni ca. KusacÊrÈni dhÈrentÈ, kathaÑ kÈhanti dÈrakÈ. 1852. VayhÈhi pariyÈyitvÈ, SivikÈya rathena ca. PattikÈ paridhÈvantÈ, kathaÑ kÈhanti dÈrakÈ. 1853. K|ÔÈgÈre sayitvÈna, nivÈte phusitaggaÄe. SayantÈ rukkham|lasmiÑ, kathaÑ kÈhanti dÈrakÈ. 1854. Palla~kesu sayitvÈna, gonake cittasanthate. SayantÈ tiÓasanthÈre, kathaÑ kÈhanti dÈrakÈ. 1855. Gandhakena vilimpitvÈ, agarucandanena ca. RajojallÈni dhÈrentÈ, kathaÑ kÈhanti dÈrakÈ. 1856. CÈmaramorahatthehi, bÊjita~gÈ sukhedhitÈ2. PhuÔÔhÈ ÉaÑsehi makasehi, kathaÑ kÈhanti dÈrakÈ. ______________________________________________________________ 1. PosiyÈmase (SÊ, I, Ka) 2. Sukhe ÔhitÈ (SyÈ, I)


1857. Tamabravi rÈjaputtÊ, MaddÊ sabba~gasobhanÈ. MÈ deva paridevesi, mÈ ca tvaÑ vimano ahu. YathÈ mayaÑ bhavissÈma, tathÈ hessanti dÈrakÈ.

1858. IdaÑ vatvÈna pakkÈmi, MaddÊ sabba~gasobhanÈ. Sivimaggena anvesi, putte ÈdÈya lakkhaÓÈ.

1859. Tato Vessantaro rÈjÈ, dÈnaÑ datvÈna khattiyo. Pitu mÈtu ca vanditvÈ, katvÈ ca naÑ padakkhiÓaÑ.

1860. CatuvÈhiÑ rathaÑ yuttaÑ, sÊghamÈruyha sandanaÑ. ŒdÈya puttadÈraÒca, Va~kaÑ pÈyÈsi pabbataÑ.

1861. Tato Vessantaro rÈjÈ, yenÈsi bahuko jano. Œmanta kho taÑ gacchÈma, arogÈ hontu ÒÈtayo.

1862. I~gha Maddi nisÈmehi, rammar|paÑva dissati. ŒvÈsaÑ SiviseÔÔhassa, pettikaÑ bhavanaÑ mama.

1863. TaÑ brÈhmaÓÈ anvagamuÑ, te naÑ asse ayÈcisuÑ. YÈcito paÔipÈdesi, catunnaÑ caturo haye.

1864. I~gha Maddi nisÈmehi, cittar|paÑva dissati. MigarohiccavaÓÓena, dakkhiÓassÈ vahanti maÑ.

1865. Athettha paÒcamo ÈgÈ, so taÑ rathamayÈcatha. Tassa taÑ yÈcito’dÈsi, na cassu’pahato mano.

1866. Tato Vessantaro rÈjÈ, oropetvÈ1 sakaÑ janaÑ. AssÈsayi assarathaÑ, brÈhmaÓassa dhanesino.

1867. TvaÑ Maddi KaÓhaÑ gaÓhÈhi, lahu esÈ kaniÔÔhikÈ. AhaÑ JÈliÑ gahessÈmi, garuko bhÈtiko hi so.

1868. RÈjÈ kumÈramÈdÈya, rÈjaputtÊ ca dÈrikaÑ. SammodamÈnÈ pakkÈmuÑ, aÒÒamaÒÒaÑ piyaÑvadÈ.

DÈnakaÓÉaÑ nÈma. ______________________________________________________________ 1. OtÈretvÈ (Ka)

330 JÈtakapÈÄi

Vanapavesana

1869. Yadi keci manujÈ enti, anumagge paÔipathe. MaggaÑ te paÔipucchÈma, “kuhiÑ Va~katapabbato”.

1870. Te tattha amhe passitvÈ, kalunaÑ paridevayuÑ. DukkhaÑ te paÔivedenti, “d|re Va~katapabbato”.

1871. Yadi passanti pavane, dÈrakÈ phaline1 dume. TesaÑ phalÈnaÑ hetumhi, uparodanti dÈrakÈ.

1872. Rodante dÈrake disvÈ, ubbiddhÈ2 vipulÈ dumÈ. SayamevonamitvÈna, upagacchanti dÈrake.

1873. IdaÑ accherakaÑ disvÈ, abbhutaÑ lomahaÑsanaÑ. SÈdhukÈraÑ pavattesi, MaddÊ sabba~gasobhanÈ.

1874. AccheraÑ vata lokasmiÑ, abbhutaÑ lomahaÑsanaÑ. Vessantarassa tejena, sayamevonatÈ dumÈ.

1875. Sa~khipiÑsu pathaÑ yakkhÈ, anukampÈya dÈrake. Nikkhantadivaseneva, CetaraÔÔhaÑ upÈgamuÑ.

1876. Te gantvÈ dÊghamaddhÈnaÑ, CetaraÔÔhaÑ upÈgamuÑ. IddhaÑ phÊtaÑ janapadaÑ, bahumaÑsasurodanaÑ.

1877. Cetiyo parivÈriÑsu, disvÈ lakkhaÓamÈgataÑ. SukhumÈlÊ vata ayyÈ, pattikÈ paridhÈvati.

1878. VayhÈhi pariyÈyitvÈ, SivikÈya rathena ca. SÈ’jja MaddÊ araÒÒasmiÑ, pattikÈ paridhÈvati.

1879. TaÑ disvÈ CetapÈmokkhÈ, rodamÈnÈ upÈgamuÑ. Kaci nu deva kusalaÑ, kacci deva anÈmayaÑ. Kacci pitÈ arogo te, SivÊnaÑ ca anÈmayaÑ.

1880. Ko te balaÑ mahÈrÈja, ko nu te rathamaÓÉalaÑ. Anassako arathako, dÊghamaddhÈnamÈgato. KaccÈ’mittehi pakato, anuppatto’si’maÑ disaÑ. ______________________________________________________________ 1. Phalite (SÊ, SyÈ, I) 2. UbbiggÈ (SÊ, SyÈ, I)


1881. KusalaÑ ceva me sammÈ, atho sammÈ anÈmayaÑ. Atho pitÈ arogo me, SivÊnaÑ ca anÈmayaÑ. 1882. AhaÒhi kuÒjaraÑ dajjaÑ, ÊsÈdantaÑ ur|ÄhavaÑ. KhettaÒÒuÑ sabbayuddhÈnaÑ, sabbasetaÑ gajuttamaÑ. 1883. PaÓÉukambalasaÒchannaÑ, pabhinnaÑ sattumaddanaÑ. DantiÑ savÈlabÊjaniÑ, setaÑ kelÈsasÈdisaÑ. 1884. SasetacchattaÑ sa-upÈdheyyaÑ, sÈthabbanaÑ sahatthipaÑ. AggayÈnaÑ rÈjavÈhiÑ, brahmaÓÈnaÑ adÈsa’haÑ. 1885. TasmiÑ me Sivayo kuddhÈ, pitÈ cupahatomano. Avaruddhasi maÑ rÈjÈ, Va~kaÑ gacchÈmi pabbataÑ. OkÈsaÑ sammÈ jÈnÈtha, vane yattha vasÈmase. 1886. SvÈgataÑ te mahÈrÈja, atho te adurÈgataÑ. Issarosi anuppatto, yaÑ idhatthi pavedaya. 1887. SÈkaÑ bhisaÑ madhuÑ maÑsaÑ, suddhaÑ sÈlÊnamodanaÑ. ParibhuÒja mahÈrÈja, pÈhuno no’si Ègato. 1888. PaÔiggahitaÑ yaÑ dinnaÑ, sabbassa agghiyaÑ kataÑ. Avaruddhasi maÑ rÈjÈ, Va~kaÑ gacchÈmi pabbataÑ. OkÈsaÑ sammÈ jÈnÈtha, vane yattha vasÈmase. 1889. Idheva tÈva acchassu, CetaraÔÔhe rathesabha. YÈva cetÈ gamissanti, raÒÒo santika yÈcituÑ. 1890. NijjhÈpetuÑ mahÈrÈjaÑ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhanaÑ. TaÑ taÑ cetÈ purakkhatvÈ, patÊtÈ laddhapaccayÈ. ParivÈretvÈna gacchanti, evaÑ jÈnÈhi khattiya. 1891. MÈ vo ruccittha gamanaÑ, raÒÒo santika yÈcituÑ. NijjhÈpetuÑ mahÈrÈjaÑ, rÈjÈpi tattha nissaro. 1892. AccuggatÈ hi Sivayo, balaggÈ negamÈ ca ye. Te vidhaÑsetumicchanti, rÈjÈnaÑ mama kÈraÓÈ.

332 JÈtakapÈÄi

1893. Sace esÈ pavattettha, raÔÔhasmiÑ raÔÔhavaÉÉhana. Idheva rajjaÑ kÈrehi, Cetehi parivÈrito.

1894. IddhaÑ phÊtaÒcidaÑ raÔÔhaÑ, iddho janapado mahÈ. MatiÑ karohi tvaÑ deva, rajjassa manusÈsituÑ.

1895. Na me chando mati atthi, rajjassa anusÈsituÑ. PabbÈjitassa raÔÔhasmÈ, CetaputtÈ suÓÈtha me.

1896. AtuÔÔhÈ Sivayo ÈsuÑ, balaggÈ negamÈ ca ye. PabbÈjitassa raÔÔhasmÈ, CetÈ rajje’bhisecayuÑ.

1897. Asammodiyampi vo assa, accantaÑ mama kÈraÓÈ. SivÊhi bhaÓÉanaÑ cÈpi, viggaho me na ruccati.

1898. Athassa bhaÓÉanaÑ ghoraÑ, sampahÈro anappako. Ekassa kÈraÓÈ mayhaÑ, hiÑseyya bahuko jano.

1899. PaÔiggahitaÑ yaÑ dinnaÑ, sabbassa aggiyaÑ kataÑ. Avaruddhasi maÑ rÈjÈ, Va~kaÑ gacchÈmi pabbataÑ. OkÈsaÑ sammÈ jÈnÈtha, vane yattha vasÈmase.

1900. Taggha te mayamakkhÈma, yathÈpi kusalÈ tathÈ. RÈjisÊ yattha sammanti, ÈhutaggÊ samÈhitÈ.

1901. Esa selo mahÈrÈja, pabbato GandhamÈdano. Yattha tvaÑ saha puttehi, saha bhariyÈya ca’cchasi.

1902. TaÑ CetÈ anusÈsiÑsu, assunettÈ rudaÑmukhÈ. Ito gaccha mahÈrÈja, ujuÑ yenuttarÈ mukho.

1903. Atha dakkhisi bhaddante, VepullaÑ nÈma pabbataÑ. NÈnÈdumagaÓÈkiÓÓaÑ, sÊtacchÈyaÑ manoramaÑ.

1904. Tamatikkamma bhaddante, atha dakkhisi ÈpagaÑ. NadiÑ KetumatiÑ nÈma, gambhÊraÑ girigabbharaÑ.

1905. PuthulomamacchÈkiÓÓaÑ, supatitthaÑ mahodakaÑ. Tattha nhatvÈ pivitvÈ ca, assÈsetvÈ saputtake.


1906. Atha dakkhisi bhaddante, nigrodhaÑ madhupipphalaÑ. Rammake sikhare jÈtaÑ, sÊtacchÈyaÑ manoramaÑ.

1907. Atha dakkhisi bhaddante, NÈÄikaÑ nÈma pabbataÑ. NÈnÈdijagaÓÈkiÓÓaÑ, selaÑ kimpurisÈyutaÑ.

1908. Tassa uttarapubbena, Mucalindo nÈma so saro. PuÓÉarÊkehi saÒchanno, setasogandhikehi ca.

1909. So vanaÑ meghasa~kÈsaÑ, dhuvaÑ haritasaddalaÑ. SÊhovÈmisapekkhÊva, vanasaÓÉaÑ vigÈhaya. Puppharukkhehi saÒchannaÑ, phalarukkhehi c|bhayaÑ.

1910. Tattha bindussarÈ vagg|, nÈnÈvaÓÓÈ bah| dijÈ. K|jantamupak|janti, utusaÑpupphite dume.

1911. GantvÈ girividuggÈnaÑ, nadÊnaÑ pabhavÈni ca. So dakkhisi1 pokkharaÓiÑ, karaÒjakakudhÈyutaÑ.

1912. PuthulomamacchÈkiÓÓaÑ, supatitthaÑ mahodakaÑ. SamaÑ ca caturaÑsaÒca, sÈduÑ appaÔigandhiyaÑ.

1913. TassÈ uttarapubbena, paÓÓasÈlaÑ amÈpaya. PaÓÓasÈlaÑ amÈpetvÈ, uÒchÈcariyÈya Êhatha.

VanapavesanaÑ nÈma.

J|jakapabba

1914. Ahu vÈsÊ Kali~gesu, J|jako nÈma brÈhmaÓo. TassÈsi daharÈ bhariyÈ, nÈmenÈmittatÈpanÈ.

1915. TÈ naÑ tattha gatÈ’vocuÑ, nadiÑ udakahÈriyÈ. Thiyo naÑ paribhÈsiÑsu, samÈgantvÈ kut|halÈ.

1916. AmittÈ n|na te mÈtÈ, amitto n|na te pitÈ. Ye taÑ jiÓÓassa pÈdaÑsu, evaÑ dahariyaÑ satiÑ. ______________________________________________________________ 1. Dakkhasi (SÊ, I), addasa (SyÈ, Ka)

334 JÈtakapÈÄi

1917. AhitaÑ vata te ÒÈtÊ, mantayiÑsu rahogatÈ. Ye taÑ jiÓÓassa pÈdaÑsu, evaÑ dahariyaÑ satiÑ.

1918. AmittÈ vata te ÒÈtÊ, mantayiÑsu rahogatÈ. Ye taÑ jiÓÓassa pÈdaÑsu, evaÑ dahariyaÑ satiÑ.

1919. DukkaÔaÑ vata te ÒÈtÊ, mantayiÑsu rahogatÈ. Ye taÑ jiÓÓassa pÈdaÑsu, evaÑ dahariyaÑ satiÑ.

1920. PÈpakaÑ vata te ÒÈtÊ, mantayiÑsu rahogatÈ. Ye taÑ jiÓÓassa pÈdaÑsu, evaÑ dahariyaÑ satiÑ.

1921. AmanÈpaÑ vata te ÒÈtÊ, mantayiÑsu rahogatÈ. Ye taÑ jiÓÓassa pÈdaÑsu, evaÑ dahariyaÑ satiÑ.

1922. AmanÈpavÈsaÑ vasi, jiÓÓena patinÈ saha1. YÈ tvaÑ vasasi jiÓÓassa, mataÑ te jÊvitÈ varaÑ.

1923. Na hi n|na tuyhaÑ kalyÈÓi, pitÈ mÈtÈ ca sobhane. AÒÒaÑ bhattÈraÑ vindiÑsu, ye taÑ jiÓÓassa pÈdaÑsu. EvaÑ dahariyaÑ satiÑ.

1924. DuyiÔÔhaÑ te navamiyaÑ, akataÑ aggihuttakaÑ. Ye taÑ jiÓÓassa pÈdaÑsu, evaÑ dahariyaÑ satiÑ.

1925. SamaÓe brÈhmaÓe n|na, brahmacariyaparÈyaÓe. SÈ tvaÑ loke abhisapi, sÊlavante bahussute. YÈ tvaÑ vasasi jiÓÓassa, evaÑ dahariyÈ satÊ.

1926. Na dukkhaÑ ahinÈ daÔÔhaÑ, na dukkhaÑ sattiyÈ hataÑ. TaÑ ca dukkhaÒca tibbaÒca, yaÑ passe jiÓÓakaÑ patiÑ.

1927. Natthi khiÉÉÈ natthi rati, jiÓÓena patinÈ saha. Natthi allÈpasallÈpo, jagghitampi2 na sobhati.

1928. YadÈ ca daharo daharÈ, mantayanti3 rahogatÈ. Sabbe’saÑ sokÈ nassanti, ye keci hadayassitÈ. ______________________________________________________________ 1. EvaÑ dahariyÈ satÊ (SÊ, I) 2. Jagghitumpi (SyÈ, Ka) 3. MantayiÑsu (SyÈ, Ka)


1929. DaharÈ tvaÑ r|pavatÊ, purisÈnaÑ’bhipatthitÈ. Gaccha ÒÈtikule accha, kiÑ jiÓÓo ramayissati.

1930. Na te brÈhmaÓa gacchÈmi, nadiÑ udakahÈriyÈ. Thiyo maÑ paribhÈsanti, tayÈ jiÓÓena brÈhmaÓa.

1931. MÈ me tvaÑ akarÈ kammaÑ, mÈ me udakamÈhari. AhaÑ udakamÈhissaÑ, mÈ bhoti kupitÈ ahu.

1932. NÈhaÑ tamhi kule jÈtÈ, yaÑ tvaÑ udakamÈhare. EvaÑ brÈhmaÓa jÈnÈhi, na te vacchÈmahaÑ ghare.

1933. Sace me dÈsaÑ dÈsiÑ vÈ, nÈnayissasi brÈhmaÓa. EvaÑ brÈhmaÓa jÈnÈhi, na te vacchÈmi santike.

1934. Natthi me sippaÔhÈnaÑ vÈ, dhanaÑ dhaÒÒaÑ ca brÈhmaÓi. KutohaÑ dÈsaÑ dÈsiÑ vÈ, ÈnayissÈmi bhotiyÈ, AhaÑ bhotiÑ upaÔÔhissaÑ, mÈ bhoti kupitÈ ahu.

1935. Ehi te ahamakkhissaÑ, yathÈ me vacanaÑ sutaÑ. Esa Vessantaro rÈjÈ, Va~ke vasati pabbate.

1936. TaÑ tvaÑ gantvÈna yÈcassu, dÈsaÑ dÈsiÒca brÈhmaÓa. So te dassati yÈcito, dÈsaÑ dÈsiÒca khattiyo.

1937. JiÓÓohamasmi dubbalo1, dÊgho caddhÈ suduggamo. MÈ bhoti paÔidevesi, mÈ ca tvaÑ2 vimanÈ ahu. AhaÑ bhotiÑ upaÔÔhissaÑ, mÈ bhoti kupitÈ ahu.

1938. YathÈ agantvÈ sa~gÈmaÑ, ayuddhova parÈjito. Evameva tuvaÑ brahme, agantvÈva parÈjito.

1939. Sace me dÈsaÑ dÈsiÑ vÈ, nÈnayissasi brÈhmaÓa. EvaÑ brÈhmaÓa jÈnÈhi, na te vacchÈmahaÑ ghare. AmanÈpaÑ te karissÈmi, taÑ te dukkhaÑ bhavissati.

1940. Nakkhatte utupubbesu, yadÈ maÑ dakkhisi’la~kataÑ. AÒÒehi saddhiÑ ramamÈnaÑ, taÑ te dukkhaÑ bhavissati. ______________________________________________________________ 1. Abalo (SÊ, I, Ka) 2. MÈ bhoti (SyÈ, Ka)

336 JÈtakapÈÄi

1941. Adassanena mayhaÑ te, jiÓÓassa paridevato. Bhiyyo Va~kÈ ca palitÈ, bah| hessanti brÈhmaÓa.

1942. Tato so brÈhmaÓo bhÊto, brÈhmaÓiyÈ vasÈnugo. AÔÔito kÈmarÈgena, brÈhmaÓiÑ etadabravi.

1943. PÈtheyyaÑ me karohi tvaÑ, saÑkulyÈ saguÄÈni ca1. MadhupiÓÉikÈ ca sukatÈyo, sattubhattaÒca brÈhmaÓi.

1944. ŒnayissaÑ methunake, ubho dÈsakumÈrake. Te taÑ paricarissanti, rattindivamatanditÈ.

1945. IdaÑ vatvÈ brahmabandhu, paÔimuÒci upÈhanÈ. Tato so mantayitvÈna, bhariyaÑ katvÈ padakkhiÓaÑ.

1946. PakkÈmi so ruÓÓamukho, brÈhmaÓo sahitabbato. SivÊnaÑ nagaraÑ phÊtaÑ, dÈsapariyesanaÑ caraÑ.

1947. So tattha gantvÈ avaca2, ye tatthÈsuÑ samÈgatÈ. KuhiÑ Vessantaro rÈjÈ, kattha passemu khattiyaÑ.

1948. Te janÈ taÑ avaciÑsu, ye tatthÈsuÑ samÈgatÈ. Tumhehi brahme pakato, atidÈnena khattiyo. PabbÈjito sakÈ raÔÔhÈ, Va~ke vasati pabbate.

1949. Tumhehi brahme pakato, atidÈnena khattiyo. ŒdÈya puttadÈraÑ ca, Va~ke vasati pabbate.

1950. So codito brÈhmaÓiyÈ, brÈhmaÓo kÈmagiddhimÈ. AghaÑ taÑ paÔisevittha, vane vÈÄamigÈkiÓÓe. KhaggadÊpinisevite.

1951. ŒdÈya beÄuvaÑ daÓÉaÑ, aggihuttaÑ kamaÓÉaluÑ. So pÈvisi brahÈraÒÒaÑ, yattha assosi kÈmadaÑ.

1952. TaÑ paviÔÔhaÑ brahÈraÒÒaÑ, kokÈ naÑ parivÈrayuÑ. Vikkandi so vippanaÔÔho, d|re panthÈ apakkami. ______________________________________________________________ 1. Sa~kulÈ sa~guÄÈni ca (SyÈ), sa~guÄÈ sakalÈni ca (Ka) 2. AvacÈsi (SyÈ, Ka)


1953. Tato so brÈhmaÓo gantvÈ, bhogaluddho asaÒÒato. Va~kasso’rohaÓe naÔÔhe, imÈ gÈthÈ abhÈsatha. 1954. Ko rÈjaputtaÑ nisabhaÑ, jayantamaparÈjitaÑ. Bhaye khemassa dÈtÈraÑ, ko me VessantaraÑ vid|. 1955. Yo yÈcataÑ patiÔÔhÈsi, bh|tÈnaÑ dharaÓÊriva. DharaÓ|pamaÑ mahÈrÈjaÑ, ko me VessantaraÑ vid|. 1956. Yo yÈcataÑ gatÊ Èsi, savantÊnaÑva sÈgaro. SÈgar|pamaÑ1 mahÈrÈjaÑ, ko me VessantaraÑ vid|. 1957. KalyÈÓatitthaÑ sucimaÑ, sÊt|dakaÑ manoramaÑ. PuÓÉarÊkehi saÒchannaÑ, yuttaÑ kiÒjakkhareÓunÈ. Rahad|pamaÑ2 mahÈrÈjaÑ, ko me VessantaraÑ vid|. 1958. AssatthaÑva pathe jÈtaÑ, sÊtacchÈyaÑ manoramaÑ. SantÈnaÑ visametÈraÑ, kilantÈnaÑ paÔiggahaÑ. Tath|pamaÑ mahÈrÈjaÑ, ko me VessantaraÑ vid|. 1959. NigrodhaÑva pathe jÈtaÑ, sÊtacchÈyaÑ manoramaÑ. SantÈnaÑ visametÈraÑ, kilantÈnaÑ paÔiggahaÑ. Tath|pamaÑ mahÈrÈjaÑ, ko me VessantaraÑ vid|. 1960. AmbaÑ iva pathe jÈtaÑ, sÊtacchÈyaÑ manoramaÑ. SantÈnaÑ visametÈraÑ, kilantÈnaÑ paÔiggahaÑ. Tath|pamaÑ mahÈrÈjaÑ, ko me VessantaraÑ vid|. 1961. SÈlaÑ iva pathe jÈtaÑ, sÊtacchÈyaÑ manoramaÑ. SantÈnaÑ visametÈraÑ, kilantÈnaÑ paÔiggahaÑ. Tath|pamaÑ mahÈrÈjaÑ, ko me VessantaraÑ vid|. 1962. DumaÑ iva pathe jÈtaÑ, sÊtacchÈyaÑ manoramaÑ. SantÈnaÑ visametÈraÑ, kilantÈnaÑ paÔiggahaÑ. Tath|pamaÑ mahÈrÈjaÑ, ko me VessantaraÑ vid|. ______________________________________________________________ 1. Udadh|pamaÑ (SÊ, SyÈ, I), tath|pamaÑ (Ka) 2. Sar|pamaÑ (Ka)

338 JÈtakapÈÄi

1963. EvaÒca me vilapato, paviÔÔhassa brahÈvane. AhaÑ jÈna’nti yo vajjÈ, nandiÑ so janaye mama.

1964. EvaÒca me vilapato, paviÔÔhassa brahÈvane. AhaÑ jÈna’nti yo vajjÈ, tÈya so ekavÈcÈya. Pasave puÒÒaÑ anappakaÑ.

1965. Tassa ceto paÔissosi, araÒÒe luddako caraÑ. Tumhehi brahme pakato, atidÈnena khattiyo. PabbÈjito sakÈ raÔÔhÈ, Va~ke vasati pabbate.

1966. Tumhehi brahme pakato, atidÈnena khattiyo. ŒdÈya puttadÈraÑ ca, Va~ke vasati pabbate.

1967. AkiccakÈrÊ dummedho, raÔÔhÈ pavanamÈgato. RÈjaputtaÑ gavesanto, bako macchamivodake.

1968. Tassa tyÈhaÑ na dassÈmi, jÊvitaÑ idha brÈhmaÓa. AyaÑ hi te mayÈ nunno1, saro pissati lohitaÑ.

1969. Siro te vajjhayitvÈna, hadayaÑ chetvÈ sabandhanaÑ. PanthasakuÓaÑ2 yajissÈmi, tuyhaÑ maÑsena brÈhmaÓa.

1970. TuyhaÑ maÑsena medena, matthakena ca brÈhmaÓa. ŒhatiÑ paggahessÈmi, chetvÈna hadayaÑ tava.

1971. TaÑ me suyiÔÔhaÑ suhutaÑ, tuyhaÑ maÑsena brÈhmaÓa. Na ca tvaÑ rÈjaputtassa, bhariyaÑ putte ca nessasi.

1972. Avajjho brÈhmaÓo d|to, Cetaputta suÓohi me. TasmÈ hi d|taÑ na hanti, esa dhammo sanantano.

1973. NijjhasmÈ Sivayo sabbe, pitÈ naÑ daÔÔhumicchati. Mato ca dubbalÈ tassa, acirÈ cakkh|ni jÊyare.

1974. TesÈhaÑ pahito d|to, Cetaputta suÓohi me. RÈjaputtaÑ nayissÈmi, yadi jÈnÈsi saÑsa me. ______________________________________________________________ 1. MayÈ’ruÄho (Ka) 2. BandhasakuÓaÑ (Ka)


1975. Piyassa me piyo d|to, puÓÓapattaÑ dadÈmi te. ImaÒca madhuno tumbaÑ, migasatthiÒca brÈhmaÓa. TaÒca te desamakkhissaÑ, yattha sammati kÈmado.

J|jakapabbaÑ nÈma.

C|ÄavanavaÓÓanÈ

1976. Esa selo mahÈbrahme, pabbato GandhamÈdano. Yattha Vessantaro rÈjÈ, saha puttehi sammati.

1977. DhÈrento brÈhmaÓavaÓÓaÑ, ÈsadaÒca1 masaÑ jaÔaÑ. CammavÈsÊ chamÈ seti, jÈtavedaÑ namassati.

1978. Ete nÊlÈ padissanti, nÈnÈphaladharÈ dumÈ. UggatÈ abbhak|ÔÈva, nÊlÈ AÒjanapabbatÈ.

1979. DhavassakaÓÓÈ khadirÈ, sÈlÈ phandanamÈluvÈ. Sampavedhanti vÈtena, sakiÑ pÊtÈva mÈÓavÈ.

1980. Upari dumapariyÈyesu, sa~gÊtiyova suyyare. NajjuhÈ kokilasa~ghÈ2, sampatanti dumÈ dumaÑ.

1981. Avhayanteva gacchantaÑ, sÈkhÈpattasamÊritÈ. Ramayanteva ÈgantaÑ, modayanti nivÈsinaÑ. Yattha Vessantaro rÈjÈ, saha puttehi sammati.

1982. DhÈrento brÈhmaÓavaÓÓaÑ, ÈsadaÒca masaÑ jaÔaÑ. CammavÈsÊ chamÈ seti, jÈtavedaÑ namassati.

1983. AmbÈ kapitthÈ panasÈ, sÈlÈ jamb| vibhÊtakÈ. HarÊtakÊ ÈmalakÈ, assatthÈ badarÈni ca.

1984. CÈrutimbarukkhÈ cettha, nigrodhÈ ca kapitthanÈ. MadhumadhukÈ thevanti, nÊce pakkÈ cudumbarÈ.

1985. PÈrevatÈ bhaveyyÈ ca, muddikÈ ca madhutthikÈ. MadhuÑ anelakaÑ tattha, sakamÈdÈya bhuÒjare. ______________________________________________________________ 1. ŒsaÔaÒca (Ka) 2. KokilÈ si~ghÈ (Ka)

340 JÈtakapÈÄi

1986. AÒÒettha pupphitÈ ambÈ, aÒÒe tiÔÔhanti dovilÈ. AÒÒe ÈmÈ ca pakkÈ ca, bhekavaÓÓÈ tad|bhayaÑ.

1987. Athettha heÔÔhÈ puriso, ambapakkÈni gaÓhati. ŒmÈni ceva pakkÈni, vaÓÓagandharasuttame.

1988. Ate’va me acchariyaÑ, hi~kÈro paÔibhÈti maÑ. DevÈnamiva ÈvÈso, sobhati Nandan|pamo.

1989. VibhedikÈ NÈÄikerÈ, khajjurÊnaÑ brahÈvane. MÈlÈva ganthitÈ Ôhanti, dhajaggÈneva dissare. NÈnÈvaÓÓehi pupphehi, nabhaÑ tÈrÈcitÈmiva.

1990. KuÔajÊ kuÔÔhatagarÈ, pÈÔaliyo ca pupphitÈ. PunnÈgÈ giripunnÈgÈ, koviÄÈrÈ ca pupphitÈ.

1991. UddÈlakÈ somarukkhÈ, agaruphalliyÈ1 bah|. PuttajÊvÈ2 ca kakudhÈ, asanÈ cettha pupphitÈ.

1992. KuÔajÈ salaÄÈ nÊpÈ3, kosambÈ labujÈ dhavÈ. SÈlÈ ca pupphitÈ tattha, palÈlakhalasannibhÈ.

1993. TassÈvid|re pokkharaÓÊ, bh|mibhÈge manorame. PadumuppalasaÒchannÈ, devÈnamiva Nandane.

1994. Athettha puppharasamattÈ, kokilÈ maÒjubhÈÓikÈ. AbhinÈdenti pavanaÑ, utusampupphite dume.

1995. Bhassanti makarandehi, pokkhare pokkhare madh|. Athettha vÈtÈ vÈyanti, dakkhiÓÈ atha pacchimÈ. PadumakiÒjakkhareÓ|hi, okiÓÓo hoti assamo.

1996. Th|lÈ si~ghÈÔakÈ cettha, saÑsÈdiyÈ pasÈdiyÈ4. MacchakacchapabyÈviddhÈ, bah| cettha mupayÈnakÈ. MadhuÑ bhisehi savati, khirasappimuÄÈlibhi. ______________________________________________________________ 1. AgarubhalliyÈ (SÊ, SyÈ, I) 2. PuÔajÊvÈ (Ka) 3. NimbÈ (Ka) 4. SaÑsÈriyÈ pasÈriyÈ (Ka)


1997. SurabhÊ taÑ vanaÑ vÈti, nÈnÈgandhasamoditaÑ1. Sammaddateva2 gandhena, pupphasÈkhÈhi taÑ vanaÑ. BhamarÈ pupphagandhena, samantÈ mabhinÈditÈ. 1998. Athettha sakuÓÈ santi, nÈnÈvaÓÓÈ bah| dijÈ. Modanti saha bhariyÈhi, aÒÒamaÒÒaÑ pak|jino. 1999. NandikÈ jÊvaputtÈ ca, jÊvaputtÈ piyÈ ca no. PiyÈ puttÈ piyÈ nandÈ, dijÈ pokkharaÓÊgharÈ. 2000. MÈlÈva ganthitÈ Ôhanti, dhajaggÈneva dissare. NÈnÈvaÓÓehi pupphehi, kusaleheva suganthitÈ3. Yattha Vessantero rÈjÈ, saha puttehi sammati. 2001. DhÈrento brÈhmaÓavaÓÓaÑ, ÈsadaÒca masaÑ jaÔaÑ. CammavÈsÊ chamÈ seti, jÈtavedaÑ namassati. 2002. IdaÒca me sattubhattaÑ, madhunÈ paÔisaÑyutaÑ. MadhupiÓÉikÈ ca sukatÈyo, sattubhattaÑ dadÈmi te. 2003. Tuyheva sambalaÑ hotu, nÈhaÑ icchÈmi sambalaÑ. Itopi brahme gaÓhÈhi, gaccha brahme yathÈsukhaÑ. 2004. AyaÑ ekapadÊ eti, ujuÑ gacchati assamaÑ. IsÊpi Accuto tattha, pa~kadanto rajassiro. DhÈrento brÈhmaÓavaÓÓaÑ, ÈsadaÒca masaÑ jaÔaÑ. 2005. CammavÈsÊ chamÈ seti, jÈtavedaÑ namassati. TaÑ tvaÑ gantvÈna pucchassu, so te maggaÑ pavakkhati. 2006. IdaÑ sutvÈ brahmabandhu, cetaÑ katvÈ padakkhiÓaÑ. Udaggacitto pakkÈmi, yenÈsi Accuto isi.

C|ÄavanavaÓÓanÈ. ______________________________________________________________ 1. NÈnÈgandhasameritaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2. Samodateva (Ka) 3. SuganthikÈ (SÊ, I)

342 JÈtakapÈÄi

MahÈvanavaÓÓanÈ

2007. Gacchanto so BhÈradvÈjo, addassa AccutaÑ isiÑ. DisvÈna taÑ BhÈradvÈjo, sammodi isinÈ saha.

2008. Kacci nu bhoto kusalaÑ, kacci bhoto anÈmayaÑ. Kacci uÒchena yÈpesi, kacci m|laphalÈ bah|.

2009. Kacci ÉaÑsÈ makasÈ ca, appameva sarÊsapÈ. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, kacci hiÑsÈ na vijjati.

2010. KusalaÑ ceva me brahme, atho brahme anÈmayaÑ. Atho uÒchena yÈpemi, atho m|laphalÈ bah|.

2011. Atho ÉaÑsÈ makasÈ ca, appameva sarÊsapÈ. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, hiÑsÈ mayhaÑ na vijjati.

2012. Bah|ni vassap|gÈni, assame vasato mama. NÈbhijÈnÈmi uppannaÑ, ÈbÈdhaÑ amanoramaÑ.

2013. SvÈgataÑ te mahÈbrahme, atho te adurÈgataÑ. Anto pavisa bhaddante, pÈde pakkhÈlayassu te.

2014. TindukÈni piyÈlÈni, madhuke kÈsumÈriyo. PhalÈni khuddakappÈni, bhuÒja brahme varaÑ varaÑ.

2015. Idampi pÈnÊyaÑ sÊtaÑ, ÈbhataÑ girigabbharÈ. Tato piva mahÈbrahme, sace tvaÑ abhika~khasi.

2016. PaÔiggahitaÑ yaÑ dinnaÑ, sabbassa agghiyaÑ kataÑ. SaÒjayassa sakaÑ puttaÑ, SivÊhi vippavÈsitaÑ. TamahaÑ dassanamÈgato, yadi jÈnÈsi saÑsa me.

2017. Na bhavaÑ eti puÒÒatthaÑ, SivirÈjassa dassanaÑ. MaÒÒe bhavaÑ patthayati, raÒÒo bhariyaÑ patibbataÑ. MaÒÒe KaÓhÈjinaÑ dÈsiÑ, JÈliÑ dÈsaÑ ca icchasi.

2018. Atha vÈ tayo mÈtÈputte, araÒÒÈ netumÈgato. Na tassa bhogÈ vijjanti, dhanaÑ dhaÒÒaÑ ca brÈhmaÓa.


2019. Akuddhar|pohaÑ bhoto1, nÈhaÑ yÈcitumÈgato. SÈdhu dassanamariyÈnaÑ, sannivÈso sadÈ sukho.

2020. AdiÔÔhapubbo SivirÈjÈ, SivÊhi vippavÈsito. TamahaÑ dassanamÈgato, yadi jÈnÈsi saÑsa me.

2021. Esa selo mahÈbrahme, pabbato GandhamÈdano. Yattha Vessantaro rÈjÈ, saha puttehi sammati.


2023. Ete nÊlÈ padissanti, nÈnÈphaladharÈ dumÈ. UggatÈ abbhak|ÔÈva, nÊlÈ AÒjanapabbatÈ.

2024. DhavassakaÓÓÈ khadirÈ, sÈlÈ phandanamÈluvÈ. Sampavedhanti vÈtena, sakiÑ pÊtÈva mÈÓavÈ.

2025. Upari dumapariyÈyesu, saÑgÊtiyova suyyare. NajjuhÈ kokilasa~ghÈ, sampatanti dumÈ dumaÑ.

2026. Avhayanteva gacchantaÑ, sÈkhÈpattasamÊritÈ. Ramayanteva ÈgantaÑ, modayanti nivÈsinaÑ. Yattha Vessantaro rÈjÈ, saha puttehi sammati.


2028. KarerimÈlÈ vitatÈ, bh|mibhÈge manorame. SaddalÈharitÈ bh|mi, na tatthu’ddhaÑsate rajo.

2029. May|ragÊvasa~kÈsÈ, t|laphassasam|pamÈ. TiÓÈni nÈtivattanti, samantÈ catura~gulÈ.

2030. AmbÈ jamb| kapitthÈ ca, nÊce pakkÈ cudumbarÈ. Paribhogehi rukkhehi, vanaÑ taÑ rativaÉÉhanaÑ. ______________________________________________________________ 1. BhotÈ (SÊ, I)

344 JÈtakapÈÄi

2031. VeÄuriyavaÓÓasannibhaÑ, macchagumbanisevitaÑ. SuciÑ sugandhaÑ salilaÑ, Èpo tatthapi sandati.

2032. TassÈvid|re pokkharaÓÊ, bh|mibhÈge manorame. PadumuppalasaÒchannÈ, devÈnamiva Nandane.

2033. TÊÓi uppalajÈtÈni, tasmiÑ sarasi brÈhmaÓa. VicittaÑ nÊlÈnekÈni, setÈ lohitakÈni ca.

2034. KhomÈva tattha padumÈ, setasogandhikehi ca. Kalambakehi saÒchanno, Mucalindo nÈma so saro.

2035. Athettha padumÈ phullÈ, apariyantÈva dissare. GimhÈ hemantikÈ phullÈ, jaÓÓutagghÈ upattharÈ.

2036. SurabhÊ sampavÈyanti, vicittapupphasanthatÈ. BhamarÈ pupphagandhena, samantÈ mabhinÈditÈ.

2037. Athettha udakantasmiÑ, rukkhÈ tiÔÔhanti brÈhmaÓa. KadambÈ pÈÔalÊ phullÈ, koviÄÈrÈ ca pupphitÈ.

2038. A~kolÈ kacchikÈrÈ ca, pÈrijaÒÒÈ ca pupphitÈ. VÈraÓÈ vayanÈ1 rukkhÈ, Mucalindamubhato2 saraÑ.

2039. SirÊsÈ setapÈrisÈ3, sÈdhu vÈyanti padmakÈ. NigguÓÉÊ sirÊnigguÓÉÊ4, asanÈ cettha pupphitÈ.

2040. Pa~gurÈ5 bahulÈ selÈ, sobhaÒjanÈ ca pupphitÈ. KetakÈ kaÓikÈrÈ ca, kaÓaverÈ ca pupphitÈ.

2041. AjjunÈ ajjukaÓÓÈ ca, mahÈnÈmÈ ca pupphitÈ. SupupphitaggÈ tiÔÔhanti, pajjalanteva kiÑsukÈ.

2042. SetapaÓÓÊ sattapaÓÓÈ, kadaliyo kusumbharÈ. DhanutakkÈrÊ pupphehi, sÊsapÈvaraÓÈni ca.

2043. AcchivÈ sallavÈ6 rukkhÈ, sallakiyo ca pupphitÈ. Setageru ca tagarÈ, maÑsikuÔÔhÈ kulÈvarÈ. ______________________________________________________________ 1. SÈyanÈ (SÊ, I), vuyhanÈ (SyÈ) 2. Mucalindamabhito (SÊ, I) 3. SetavÈrisÈ (SÊ, I) 4. SaranigguÓÉÊ (Ka) 5. Pa~kurÈ (SyÈ), pa~gulÈ (Ka) 6. SabalÈ (SÊ), simalÈ (I)


2044. DaharÈ rukkhÈ ca vuddhÈ ca, akuÔilÈ cettha pupphitÈ. AssamaÑ ubhato Ôhanti, agyÈgÈraÑ samantato.

2045. Athettha udakantasmiÑ, bahujÈto phaÓijjako. Muggatiyo karatiyo, sevÈlasÊsakÈ bah|.

2046. UddÈpavattaÑ1 ulluÄitaÑ, makkhikÈ hi~gujÈlikÈ. DÈsimakaÒjako2 cettha, bah| nÊcekalambakÈ.

2047. ElamphurakasaÒchannÈ3, rukkhÈ tiÔÔhanti brÈhmaÓa. SattÈhaÑ dhÈriyamÈnÈnaÑ, gandho tesaÑ na chijjati.

2048. Ubhato saraÑ MucalindaÑ, pupphÈ tiÔÔhanti sobhanÈ. IndÊvarehi saÒchannaÑ, vanaÑ taÑ upasobhati.

2049. AÉÉhamÈsaÑ dhÈriyamÈnÈnaÑ, gandho tesaÑ na chijjati. NÊlapupphÊ setavÈrÊ, pupphitÈ girikaÓÓikÈ. Kalerukkhehi4 saÒchannaÑ, vanaÑ taÑ tulasÊhi ca.

2050. Sammaddateva gandhena, pupphasÈkhÈhi taÑ vanaÑ. BhamarÈ phupphagandhena, samantÈ mabhinÈditÈ.

2051. TÊÓi kakkÈrujÈtÈni, tasmiÑ sarasi brÈhmaÓa. KumbhamattÈni cekÈni, murajamattÈni tÈ ubho.

2052. Athettha sÈsapo bahuko, nÈdiyo5 haritÈyuto. AsÊ tÈlÈva tiÔÔhanti, chejjÈ indÊvarÈ bah|.

2053. ApphoÔÈ suriyavallÊ ca, kÈÄÊyÈ6 madhugandhiyÈ. AsokÈ mudayantÊ ca, vallibho khuddapupphiyo.

2054. KoraÓÉakÈ anojÈ ca, pupphitÈ nÈgamallikÈ7. RukkhamÈruyha tiÔÔhanti, phullÈ kiÑsukavalliyo. ______________________________________________________________ 1. UddÈpavattaÑ (SyÈ, I) 2. DÈsimo koÒjako (Ka) 3. ElambarakasaÒchannÈ (SÊ, I), eÄambakehi saÒchannÈ (SyÈ) 4. KaÔerukehi (SÊ), kaÔerukkhehi (I) 5. NÈriyo (Ka) 6. KoÄÊyÈ (Ka) 7. NÈgavallikÈ (SÊ, I)

346 JÈtakapÈÄi

2055. KaÔeruhÈ ca vÈsantÊ, y|thikÈ madhugandhiyÈ. NiliyÈ sumanÈ bhaÓÉÊ, sobhati padumuttaro.

2056. PÈÔalÊ samuddakappÈsÊ, kaÓikÈrÈ ca pupphitÈ. HemajÈlÈva dissanti, ruciraggi sikh|pamÈ.

2057. YÈni tÈni ca pupphÈni, thalajÈnudakÈni ca. SabbÈni tattha dissanti, evaÑ rammo mahodadhi.

2058. AthassÈ pokkharaÓiyÈ, bahukÈ vÈrigocarÈ. RohitÈ naÄapÊ1 si~g|, kumbhilÈ makarÈ sus|.

2059. Madhu ca madhulaÔÔhi ca, tÈlisÈ ca piya~gukÈ. KuÔandajÈ bhaddamuttÈ2, setapupphÈ ca lolupÈ.

2060. SurabhÊ ca rukkhÈ tagarÈ, bahukÈ tu~gavaÓÔakÈ3. PadmakÈ naradÈ kuÔÔhÈ, jhÈmakÈ ca hareÓukÈ.

2061. HaliddakÈ gandhasilÈ, hiriverÈ ca guggulÈ. VibhedikÈ corakÈ kuÔÔhÈ, kapp|rÈ ca kali~gukÈ.

2062. Athettha sÊhabyagghÈ ca, purisÈl| ca hatthiyo. EÓeyyÈ pasadÈ ceva, rohiccÈ sarabhÈ migÈ.

2063. KoÔÔhasuÓÈ suÓopi ca, tuliyÈ naÄasannibhÈ. CÈmarÊ calanÊ la~ghÊ, jhÈpitÈ makkaÔÈ picu.

2064. KakkaÔÈ kaÔamÈyÈ ca, ikkÈ goÓasirÈ bah|. KhaggÈ varÈhÈ nakulÈ, kÈÄakettha bah|taso.

2065. MahiÑsÈ soÓasi~gÈlÈ, pampakÈ ca samantato. ŒkucchÈ pacalÈkÈ ca, citrakÈ cÈpi dÊpiyo.

2066. PelakÈ ca vighÈsÈdÈ, sÊhÈ gogaÓisÈdakÈ. AÔÔhapÈdÈ ca morÈ ca, bhassarÈ ca kukutthakÈ.

2067. Ca~korÈ kukkuÔÈ nÈgÈ, aÒÒamaÒÒaÑ pak|jino. BakÈ balÈkÈ najjuhÈ, dindibhÈ kuÒjavÈjitÈ4. ______________________________________________________________ 1. NaÄape (Ka) 2. UnnakÈ bhaddamuÔÔhÈ ca (Ka) 3. Tu~gavallikÈ (Ka) 4. KuÒcavÈdikÈ (SÊ, I)


2068. ByagghinasÈ lohapiÔÔhÈ, pammakÈ1 jÊvajÊvakÈ. KapiÒjarÈ tittirÈyo, kulÈ ca paÔikutthakÈ.

2069. MandÈlakÈ celakeÔu, bhaÓÉutittiranÈmakÈ. CelÈvakÈ pi~galÈyo2, goÔakÈ a~gahetukÈ.

2070. KaraviyÈ ca saggÈ ca, uhu~kÈrÈ ca kukkuhÈ. NÈnÈdijagaÓÈkiÓÓaÑ, nÈnÈsaranik|jitaÑ.

2071. Athettha sakuÓÈ santi, nÊlakÈ3 maÒjubhÈÓakÈ. Modanti saha bhariyÈhi, aÒÒamaÒÒaÑ pak|jino.

2072. Athettha sakuÓÈ santi, dijÈ maÒjussarÈ sitÈ. Setacchik|ÔÈ bhadrakkhÈ, aÓÉajÈ citrapekhuÓÈ.

2073. Athettha sakuÓÈ santi, dijÈ maÒjussarÈ sitÈ. SikhaÓÉÊ nÊlagÊvÈhi, aÒÒamaÒÒaÑ pak|jino.

2074. KukutthakÈ kuÄÊrakÈ, koÔÔhÈ pokkharasÈtakÈ. KÈlÈmeyyÈ baliyakkhÈ, kadambÈ suvasÈÄikÈ.

2075. HaliddÈ lohitÈ setÈ, atthettha nalakÈ bah|. VÈraÓÈ bhi~garÈjÈ ca, kadambÈ suvakokilÈ.

2076. UkkusÈ kurarÈ haÑsÈ, ÈÔÈ parivadentikÈ. PÈkahaÑsÈ atibalÈ, najjuhÈ jÊvajÊvakÈ.

2077. PÈrevatÈ ravihaÑsÈ, cakkavÈkÈ nadÊcarÈ. VÈraÓÈbhirudÈ rammÈ, ubho kÈl|pak|jino.

2078. Athettha sakuÓÈ santi, nÈnÈvaÓÓÈ bah| dijÈ. Modanti saha bhariyÈhi, aÒÒamaÒÒaÑ pak|jino.

2079. Athettha sakuÓÈ santi, nÈnÈvaÓÓÈ bah| dijÈ. Sabbe maÒj| nik|janti, Mucalindamubhato saraÑ.

2080. Athettha sakuÓÈ santi, karaviyÈ nÈma te dijÈ4. Modanti saha bhariyÈhi, aÒÒamaÒÒaÑ pak|jino. ______________________________________________________________ 1. PampakÈ (SÊ, I), cappakÈ (SyÈ), pabbakÈ (Ka) 2. Pi~gulÈyo (SÊ, I) 3. SÈÄikÈ (Ka) 4. KaravÊ nÈma te dijÈ (SÊ, I)

348 JÈtakapÈÄi

2081. Athettha sakuÓÈ santi, karaviyÈ nÈma te dijÈ. Sabbe maÒj| nik|janti, Mucalindamubhato saraÑ.

2082. EÓeyyapasadÈkiÓÓaÑ, nÈgasaÑsevitaÑ vanaÑ. NÈnÈlatÈhi saÒchannaÑ, kadalÊmigasevitaÑ.

2083. Athettha sÈsapo bahuko1, nÊvÈro varako bahu. SÈli akaÔÔhapÈko ca, ucchu tattha anappako.

2084. AyaÑ ekapadÊ eti, ujuÑ gacchati assamaÑ. KhudaÑ2 pipÈsaÑ aratiÑ, tattha patto na vindati. Yattha Vessantaro rÈjÈ, saha puttehi sammati.


2086. IdaÑ sutvÈ brahmabandhu, isiÑ katvÈ padakkhiÓaÑ. Udaggacitto pakkÈmi, yattha Vessantaro ahu.

MahÈvanavaÓÓanÈ.

DÈrakapabba

2087. UÔÔhehi JÈli patiÔÔha, porÈÓaÑ viya dissati. BrÈhmaÓaÑ viya passÈmi, nandiyo mÈ’bhikÊrare.

2088. Ahampi tÈta passÈmi, yo so brahmÈva dissati. Addhiko viya3 ÈyÈti, atithÊ no bhavissati.

2089. Kacci nu bhoto kusalaÑ, kacci bhoto anÈmayaÑ. Kacci uÒchena yÈpetha, kacci m|laphalÈ bah|.


2091. KusalaÑ ceva no brahme, atho brahme anÈmayaÑ. Atho uÒchena yÈpema, atho m|laphalÈ bah|. ______________________________________________________________ 1. SÈmÈ bahukÈ (SyÈ, Ka) 2. KhuddaÑ (SyÈ, Ka) 3. Atthiko viya (SÊ, I)


2092. Atho ÉaÑsÈ makasÈ ca, appameva sarÊsapÈ. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, hiÑsÈ amhaÑ1 na vijjati.

2093. Satta no mÈse vasataÑ, araÒÒe jÊvasokinaÑ2. Imampi paÔhamaÑ passÈma, brÈhmaÓaÑ devavaÓÓinaÑ. ŒdÈya veÄuvaÑ daÓÉaÑ, aggihuttaÑ kamaÓÉaluÑ.

2094. SvÈgataÑ te mahÈbrahme, atho te adurÈgataÑ. Anto pavisa bhaddante, pÈde pakkhÈlayassu te.



2097. Atha tvaÑ kena vaÓÓena, kena vÈ pana hetunÈ. Anuppatto brahÈraÒÒaÑ, taÑ me akkhÈhi pucchito.

2098. YathÈ vÈrivaho p|ro, sabbakÈlaÑ na khÊyati. EvaÑ taÑ yÈcitÈ’gacchiÑ, putte me dehi yÈcito.

2099. DadÈmi na vikampÈmi, issaro naya brÈhmaÓa. PÈto gatÈ rÈjaputtÊ, sÈyaÑ uÒchÈto ehiti.

2100. EkarattiÑ vasitvÈna, pÈto gacchasi brÈhmaÓa. TassÈ nhÈte upaghÈte, atha ne mÈladhÈrine.

2101. EkarattiÑ vasitvÈna, pÈto gacchasi brÈhmaÓa. NÈnÈpupphehi saÒchanne, nÈnÈgandhehi bh|site. NÈnÈm|laphalÈkiÓÓe, gaccha svÈ’dÈya brÈhmaÓa.

2102. Na vÈsa’mabhirocÈmi, gamanaÑ mayha ruccati. AntarÈyopi me assa, gacchaÒÒeva rathesabha.

2103. Na he’tÈ yÈcayogÊ naÑ, antarÈyassa kÈriyÈ. Itthiyo mantaÑ3 jÈnanti, sabbaÑ gaÓhanti vÈmato. ______________________________________________________________ 1. MayhaÑ (SyÈ, Ka) 2. JÊvisokinaÑ (SyÈ) 3. ItthikÈmantaÑ (Ka)

350 JÈtakapÈÄi

2104. SaddhÈya dÈnaÑ dadato, mÈ’saÑ adakkhi mÈtaraÑ. AntarÈyampi sÈ kayirÈ, gacchaÒÒeva rathesabha.

2105. Œmantayassu te putte, mÈ te mÈtara’maddasuÑ. SaddhÈya dÈnaÑ dadato, evaÑ puÒÒaÑ pavaÉÉhati.

2106. Œmantayassu te putte, mÈ te mÈtara’maddasuÑ. MÈdisassa dhanaÑ datvÈ, rÈja saggaÑ gamissasi.

2107. Sace tvaÑ nicchase daÔÔhuÑ, mama bhariyaÑ patibbataÑ. Ayyakassapi dassehi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2108. Ime kumÈre disvÈna, maÒjuke piyabhÈÓine. PatÊto sumano vitto, bahuÑ dassati te dhanaÑ.

2109. Acchedanassa bhÈyÈmi, rÈjaputta suÓohi me. RÈjadaÓÉÈya maÑ dajjÈ, vikkiÓeyya haneyya vÈ. Jino dhanaÒca dÈse ca, gÈrayhassa brahmabandhuyÈ.

2110. Ime kumÈre disvÈna, maÒjuke piyabhÈÓine. Dhamme Ôhito mahÈrÈjÈ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano. LaddhÈ pÊtisomanassaÑ, bahuÑ dassati te dhanaÑ.

2111. NÈhaÑ tampi karissÈmi, yaÑ maÑ tvaÑ anusÈsasi. DÈrakeva ahaÑ nessaÑ, brÈhmaÓyÈ paricÈrake.

2112. Tato kumÈrÈ byathitÈ1, sutvÈ luddassa bhÈsitaÑ. Tena tena padhÈviÑsu, JÈlÊ KaÓhÈjinÈ cubho.

2113. Ehi tÈta piyaputta, p|retha mama pÈramiÑ. HadayaÑ me’bhisiÒcetha, karotha vacanaÑ mama.

2114. YÈnÈ nÈvÈ ca me hotha, acalÈ bhavasÈgare. JÈtipÈraÑ tarissÈmi, santÈressaÑ sadevakaÑ.

2115. Ehi amma pÊyadhÊti, p|retha mama pÈramiÑ2. HadayaÑ me’bhisiÒcetha, karotha vacanaÑ mama. ______________________________________________________________ 1. ByadhitÈ (SÊ, I, Ka) 2. PiyÈ me dÈnapÈramÊ (SyÈ, Ka)


2116. YÈnÈ nÈvÈ ca me hotha, acalÈ bhavasÈgare. JÈtipÈraÑ tarissÈmi, uddharissaÑ sadevakaÑ.

2117. Tato kumÈre ÈdÈya, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho. BrÈhmaÓassa adÈ dÈnaÑ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano.

2118. Tato kumÈre ÈdÈya, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho. BrÈhmaÓassa adÈ vitto, puttake dÈnamuttamaÑ.

2119. TadÈsi yaÑ bhiÑsanakaÑ, tadÈsi lomahaÑsanaÑ. YaÑ kumÈre padinnamhi, medanÊ sampakampatha.

2120. TadÈsi yaÑ bhiÑsanakaÑ, tadÈsi lomahaÑsanaÑ. YaÑ paÒcalikato rÈjÈ, kumÈre sukhavacchite. BrÈhmaÓassa adÈ dÈnaÑ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano.

2121. Tato so brÈhmaÓo luddo, lataÑ dantehi chindiya. LatÈya hatthe bandhitvÈ, latÈya anumajjatha1.

2122. Tato so rajjumÈdÈya, daÓÉaÒcÈdÈya brÈhmaÓo. ŒkoÔayanto te neti, SivirÈjassa pekkhato.

2123. Tato kumÈrÈ pakkÈmuÑ, brÈhmaÓassa pamuÒciya. AssupuÓÓehi nettehi, pitaraÑ so udikkhati.

2124. Vedha’massatthapattaÑva, pitu pÈdÈni vandati. Pitu pÈdÈni vanditvÈ, idaÑ vacanamabravi.

2125. AmmÈ ca tÈta nikkhantÈ, tvaÑ ca no tÈta dassasi. YÈva ammampi passemu, atha no tÈta dassasi.

2126. AmmÈ ca tÈta nikkhantÈ, tvaÑ ca no tÈta dassasi. MÈ no tvaÑ tÈta adadÈ, yÈva ammÈpi etu no. TadÈyaÑ brÈhmaÓo kÈmaÑ, vikkiÓÈtu hanÈtu vÈ.

2127. Bala~kapÈdo2 andhanakho3, atho ovaddhapiÓÉiko4. DÊghuttaroÔÔho capalo, kaÄÈro bhagganÈsako. ______________________________________________________________ 1. Anupajjatha (Ka) 2. Bila~kapÈdo (Ka) 3. Addhanakho (SÊ, SyÈ, I) 4. ObandhapiÓÉiko (Ka)

352 JÈtakapÈÄi

2128. Kumbhodaro bhaggapiÔÔhi, atho visamacakkhuko. Lohamassu haritakeso, valÊnaÑ tilakÈhato.

2129. Pi~galo ca vinato ca, vikaÔo ca brahÈ kharo. AjinÈni ca sannaddho, amanusso bhayÈnako.

2130. Manusso udÈhu yakkho, maÑsalohitabhojano. GÈmÈ araÒÒamÈgamma, dhanaÑ taÑ tÈta yÈcati.

2131. NÊyamÈne pisÈcena, kinnu tÈta udikkhasi. AsmÈ n|na te hadayaÑ, ÈyasaÑ daÄhabandhanaÑ.

2132. Yo no baddhe na jÈnÈsi, brÈhmaÓena dhanesinÈ. AccÈyikena luddena, yo no gÈvova sumbhati.

2133. Idheva acchataÑ kaÓhÈ, na sÈ jÈnÈti kismiÒci. MigÊva khÊrasammattÈ, y|thÈ hÊnÈ pakandati.

2134. Na me idaÑ tathÈ dukkhaÑ, labbhÈ hi pumunÈ idaÑ. YaÒca ammaÑ na passÈmi, taÑ me dukkhataraÑ ito.

2135. Na me idaÑ tathÈ dukkhaÑ, labbhÈ hi pumunÈ idaÑ. YaÒca tÈtaÑ na passÈmi, taÑ me dukkhataraÑ ito.

2136. SÈ n|na kapaÓÈ ammÈ, cirarattÈya rucchati1. KaÓhÈjinaÑ apassantÊ, kumÈriÑ cÈrudassaniÑ.

2137. So n|na kapaÓo tÈto, cirarattÈya rucchati. KaÓhÈjinaÑ apassanto, kumÈriÑ cÈrudassaniÑ.

2138. SÈ n|na kapaÓÈ ammÈ, ciraÑ rucchati assame. KaÓhÈjinaÑ apassantÊ, kumÈriÑ cÈrudassaniÑ.

2139. So n|na kapaÓo tÈto, ciraÑ rucchati assame. KaÓhÈjinaÑ apassanto, kumÈriÑ cÈrudassaniÑ.

2140. SÈ n|na kapaÓÈ ammÈ, cirarattÈya rucchati. AÉÉharatte va ratte vÈ, nadÊva avasucchati. ______________________________________________________________ 1. Rujjati (SyÈ, Ka)


2141. So n|na kapaÓo tÈto, cirarattÈya rucchati. AÉÉharatte va ratte vÈ, nadÊva avasucchati.

2142. Ime te jambukÈ rukkhÈ, vedisÈ sinduvÈrakÈ1. VividhÈni rukkhajÈtÈni, tÈni ajja jahÈmase.

2143. AssatthÈ panasÈ ce’me, nigrodhÈ ca kapitthanÈ. VividhÈni phalajÈtÈni, tÈni ajja jahÈmase.

2144. Ime tiÔÔhanti ÈrÈmÈ, ayaÑ sÊt|dakÈ2 nadÊ. Yatthassu pubbe kÊÄÈma, tÈni ajja jahÈmase.

2145. VividhÈni pupphajÈtÈni, asmiÑ uparipabbate. YÈna’ssu pubbe dhÈrema, tÈni ajja jahÈmase.

2146. VividhÈni phalajÈtÈni, asmiÑ uparipabbate. YÈna’ssu pubbe bhuÒjÈma, tÈni ajja jahÈmase.

2147. Ime no hatthikÈ assÈ, balÊbaddÈ ca no ime. Yehissu pubbe kÊÄÈma, tÈni ajja jahÈmase.

2148. NÊyamÈnÈ kumÈrÈ te, pitaraÑ etadabravuÑ. AmmaÑ ÈrogyaÑ vajjÈsi, tvaÒca tÈta sukhÊ bhava.

2149. Ime no hatthikÈ assÈ, balÊbaddÈ ca no ime. TÈni ammÈya dajjesi, sokaÑ tehi vinessati.

2150. Ime no hattikÈ assÈ, balÊbaddÈ ca no ime. TÈni ammÈ udikkhantÊ, sokaÑ paÔivinessati.

2151. Tato Vessantaro rÈjÈ, dÈnaÑ datvÈna khattiyo. PaÓÓasÈlaÑ pavisitvÈ, kalunaÑ paridevayi.

2152. KaÑ nva’jja chÈtÈ tasitÈ, uparucchanti dÈrakÈ. SÈyaÑ saÑvesanÈkÈle, ko ne dassati bhojanaÑ.

2153. KaÑ nva’jja chÈtÈ tasitÈ, uparucchanti dÈrakÈ. SÈyaÑ saÑvesanÈkÈle, “ammÈ chÈtamha detha no”. ______________________________________________________________ 1. SindhuvÈritÈ (bah|su) 2. SÊtodikÈ (SÊ, I)

354 JÈtakapÈÄi

2154. KathaÑ nu pathaÑ gacchanti, pattikÈ anupÈhanÈ. SantÈ s|nehi pÈdehi, ko ne hatthe gahessati.

2155. KathaÑ nu so na lajjeyya, sammukhÈ paharaÑ mama. Ad|sakÈnaÑ puttÈnaÑ, alajjÊ vata brÈhmaÓo.

2156. Yopi me dÈsidÈsa’ssa, aÒÒo vÈ pana pesiyo. TassÈpi suvihÊnassa, ko lajjÊ paharissati.

2157. VÈrijasseva me sato, baddhassa kuminÈmukhe. Akkosati paharati, piye putte apassato.

2158. Adu cÈpaÑ gahetvÈna, khaggaÑ bandhiya vÈmato. ŒnessÈmi sake putte, puttÈnaÑ hi vadho dukho.

2159. AÔÔhÈnametaÑ1 dukkhar|paÑ, yaÑ kumÈrÈ vihaÒÒare. SataÑ ca dhammamaÒÒÈya, ko datvÈ anutappati.

2160. SaccaÑ kirevamÈhaÑsu, narÈ ekacciyÈ idha. Yassa natthi sakÈ mÈtÈ, yathÈ natthi2 tatheva so.

2161. Ehi KaÓhe marissÈma, nattha’ttho jÊvitena no. DinnamhÈti3 janindena, brÈhmaÓassa dhanesino. AccÈyikassa luddassa, yo no gÈvova sumbhati.

2162. Ime te jambukÈ rukkhÈ, vedisÈ sinduvÈrakÈ. VividhÈni rukkhajÈtÈni, tÈni KaÓhe jahÈmase.

2163. AssatthÈ panasÈ ce’me, nigrodhÈ ca kapitthanÈ. VividhÈni phalajÈtÈni, tÈni KaÓhe jahÈmase.

2164. Ime tiÔÔhanti ÈrÈmÈ, ayaÑ sÊt|dakÈ nadÊ. Yatthassu pubbe kÊÄÈma, tÈni KaÓhe jahÈmase.

2165. VividhÈni pupphajÈtÈni, asmiÑ uparipabbate. YÈnassu pubbe dhÈrema, tÈni KaÓhe jahÈmase. ______________________________________________________________ 1. AddhÈ hi metaÑ (I) 2. PitÈ atthi (Ka) 3. DinnamhÈpi (SÊ, SyÈ), dinnamÈsi (Ka)


2166. VividhÈni phalajÈtÈni, asmiÑ uparipabbate. YÈnassu pubbe bhuÒjÈma, tÈni KaÓhe jahÈmase.

2167. Ime no hattikÈ assÈ, balÊbaddÈ ca no ime. Yehissu pubbe kÊÄÈma, tÈni KaÓhe jahÈmase.

2168. NÊyamÈnÈ kumÈrÈ te, brÈhmaÓassa pamuÒciya. Tena tena padhÈviÑsu, JÈlÊ KaÓhÈjinÈ cubho.

2169. Tato so rajjumÈdÈya, daÓÉaÒcÈdÈya brÈhmaÓo. ŒkoÔayanto te neti, SivirÈjassa pekkhato.

2170. TaÑ taÑ KaÓhÈjinÈ’voca, ayaÑ maÑ tÈta brÈhmaÓo. LaÔÔhiyÈ paÔikoÔeti, ghare jÈtaÑva dÈsiyaÑ.

2171. Na cÈyaÑ brÈhmaÓo tÈta, dhammikÈ honti brÈhmaÓa. Yakkho brÈhmaÓavaÓÓena, khÈdituÑ tÈta neti no. NÊyamÈne pisÈcena, kinnu tÈta udikkhasi.

2172. Ime no pÈdakÈ dukkhÈ, dÊgho caddhÈ suduggamo. NÊce co’lambate s|riyo, brÈhmaÓo ca dhÈreti1 no.

2173. OkandÈmase2 bh|tÈni, pabbatÈni vanÈni ca. Sarassa sirassa vandÈma, supatitthe ca Èpake3.

2174. TiÓalatÈni osadhyo, pabbatÈni vanÈni ca. AmmaÑ ÈrogyaÑ vajjÈtha, ayaÑ no neti brÈhmaÓo.

2175. Vajjantu bhonto ammaÒca, MaddiÑ asmÈka mÈtaraÑ. Sace anupatitukÈmÈsi, khippaÑ anupatiyÈsi no.

2176. AyaÑ ekapadÊ eti, ujuÑ gacchati assamaÑ. TamevÈnupateyyÈsi, api passesi ne lahuÑ.

2177. Aho vata re jaÔinÊ, vanam|laphalahÈrike4. SuÒÒaÑ disvÈna assamaÑ, taÑ te dukkhaÑ bhavissati. ______________________________________________________________ 1. Tareti (SÊ, SyÈ, I) 2. OkkantÈmasi (Ka) 3. Œvake (Ka) 4. HÈriyÈ (SyÈ, Ka)

356 JÈtakapÈÄi

2178. AtivelaÑ nu ammÈya, uÒchÈ laddho anappako1. YÈ no baddhe na jÈnÈsi, brÈhmaÓena dhanesinÈ.

2179. AccÈyikena luddena, yo no gÈvova sumbhati. Apa’jja ammaÑ passemu, sÈyaÑ uÒchÈto ÈgataÑ.

2180. DajjÈ ammÈ brÈhmaÓassa, phalaÑ khuddena missitaÑ. TadÈyaÑ asito dhÈto, na bÈÄhaÑ dhÈrayeyya2 no.

2181. S|nÈ ca vata no pÈdÈ, bÈÄhaÑ dhÈreti brÈhmaÓo. Iti tattha vilapiÑsu, kumÈrÈ mÈtugiddhino.

DÈrakapabbaÑ nÈma.

MaddÊpabba

2182. TesaÑ lÈlappitaÑ sutvÈ, tayo vÈÄÈ vane migÈ. SÊho byaggho ca dÊpi ca, idaÑ vacanamabravuÑ.

2183. MÈ heva no rÈjaputtÊ, sÈyaÑ uÒchÈto ÈgamÈ. MÈ hevamhÈka nibbhoge, heÔhayittha vane migÈ.

2184. SÊho ce naÑ viheÔheyya, byaggho dÊpi ca lakkhaÓaÑ. Neva JÈlÊkumÈra’ssa, kuto KaÓhÈjinÈ siyÈ. Ubhayeneva jÊyetha, patiÑ putte ca lakkhaÓÈ.

2185. KhaÓittikaÑ me patitaÑ, dakkhiÓakkhi ca phandati. AphalÈ phalino rukkhÈ, sabbÈ muyhanti me disÈ.

2186. TassÈ sÈyanhakÈlasmiÑ, assamÈgamanaÑ pati. Attha~gatamhi s|riye, vÈÄÈ panthe upaÔÔhahuÑ.

2187. NÊce co’lambate s|riyo, d|re ca vata assamo. YaÒca nesaÑ ito hassaÑ3, taÑ te bhuÒjeyyu bhojanaÑ.

2188. So n|na khattiyo eko, paÓÓasÈlÈya acchati. Tosento dÈrake chÈte, mamaÑ disvÈ anÈyatiÑ. ______________________________________________________________ 1. UÒchÈladdhaÑ anappakaÑ (SyÈ) 2. Tarayeyya (SÊ, SyÈ, I) 3. HissaÑ (Ka)


2189. Te n|na puttakÈ mayhaÑ, kapaÓÈya varÈkiyÈ. SÈyaÑ saÑvesanÈkÈle, khÊrapÊtÈva acchare.

2190. Te n|na puttakÈ mayhaÑ, kapaÓÈya varÈkiyÈ. SÈyaÑ saÑvesanÈkÈle, vÈripÊtÈva acchare.

2191. Te n|na puttakÈ mayhaÑ, kapaÓÈya varÈkiyÈ. PaccuggatÈ maÑ tiÔÔhanti, vacchÈ bÈlÈva mÈtaraÑ.

2192. Te n|na puttakÈ mayhaÑ, kapaÓÈya varÈkiyÈ. PaccuggatÈ maÑ tiÔÔhanti, haÑsÈvu’paripallale.

2193. Te n|na puttakÈ mayhaÑ, kapaÓÈya varÈkiyÈ. PaccuggatÈ maÑ tiÔÔhanti, assamassÈvid|rato.

2194. EkÈyano ekapatho, sarÈ sobbhÈ ca passato. AÒÒaÑ maggaÑ na passÈmi, yena gaccheyya assamaÑ.

2195. MigÈ namatthu rÈjÈno, kÈnanasmiÑ mahabbalÈ. Dhammena bhÈtaro hotha, maggaÑ me detha yÈcitÈ.

2196. AvaruddhassÈhaÑ bhariyÈ, rÈjaputtassa sirÊmato. TaÑ cÈhaÑ nÈtimaÒÒÈmi, rÈmaÑ sÊtÈva’nubbatÈ.

2197. Tumhe ca putte passatha, sÈyaÑ saÑvesanaÑ pati. AhaÑ ca putte passeyyaÑ, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2198. BahuÑ cidaÑ m|laphalaÑ, bhakkho cÈyaÑ anappako. Tato upaÉÉhaÑ dassÈmi, maggaÑ me detha yÈcitÈ.

2199. RÈjaputtÊ ca no mÈtÈ, rÈjaputto ca no pitÈ. Dhammena bhÈtaro hotha, maggaÑ me detha yÈcitÈ.

2200. TassÈ lÈlappamÈnÈya, bahuÑ kÈruÒÒasaÒhitaÑ. SutvÈ nelapatiÑ vÈcaÑ, vÈÄÈ panthÈ apakkamuÑ.

2201. Imamhi naÑ padesamhi, puttakÈ paÑsukuÓÔhitÈ. PaccuggatÈ maÑ tiÔÔhanti, vacchÈ bÈlÈva mÈtaraÑ.

358 JÈtakapÈÄi

2202. Imamhi naÑ padesamhi, puttakÈ paÑsukuÓÔhitÈ. PaccuggatÈ maÑ tiÔÔhanti, haÑsÈvu’paripallale.

2203. Imamhi naÑ padesamhi, puttakÈ paÑsukuÓÔhitÈ. PaccuggatÈ maÑ tiÔÔhanti, assamassÈvid|rato.

2204. Dve migÈ viya1 ukkaÓÓÈ2, samantÈ mabhidhÈvino. Œnandino pamuditÈ, vaggamÈnÈva kampare. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2205. ChakalÊva migÊ chÈpaÑ, pakkhÊ muttÈva paÒjarÈ. OhÈya putte nikkhamiÑ, sÊhÊvÈmisagiddhinÊ. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2206. IdaÑ nesaÑ padakkantaÑ, nÈgÈnamiva pabbate. CitakÈ parikiÓÓÈyo, assamassÈvid|rato. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2207. VÈlikÈyapi okiÓÓÈ, puttakÈ paÑsukuÓÔhitÈ. SamantÈ mabhidhÈvanti, te na passÈmi dÈrake.

2208. Ye maÑ pure paccuÔÔhenti3, araÒÒÈ d|ramÈyatiÑ. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2209. ChakaliÑva migiÑ chÈpÈ, paccuggantuna mÈtaraÑ. D|re maÑ pavilokenti4, te na passÈmi dÈrake.

2210. IdaÑ nesaÑ kÊÄanakaÑ, patitaÑ paÓÉubeÄuvaÑ. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2211. ThanÈ ca mayhime p|rÈ, uro ca sampadÈlati. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2212. Uccha~ge’ko vicinÈti, thanamekÈvalambati. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho. ______________________________________________________________ 1. Te migÈ viya (SÊ, SyÈ, I) 2. OkkaÓÓÈ (Ka) 3. Paccudenti (SÊ, SyÈ, I) 4. Apalokenti (Ka), paÔivilokenti (SyÈ)


2213. Yassu sÈyanhasamayaÑ, puttakÈ paÑsukuÓÔhitÈ. Uccha~ge me vivattanti, te na passÈmi dÈrake.

2214. AyaÑ so assamo pubbe, samajjo paÔibhÈti maÑ. Tyajja putte appassantyÈ, bhamate viya assamo.

2215. KimidaÑ appasaddova, assamo paÔibhÈti maÑ. KÈkolÈpi na vassanti, matÈ me n|na dÈrakÈ.

2216. KimidaÑ appasaddova, assamo paÔibhÈti maÑ. SakuÓÈpi na vassanti, matÈ me n|na dÈrakÈ.

2217. KimidaÑ tuÓhibh|tosi, api ratteva me mano. KÈkolÈpi na vassanti, matÈ me n|na dÈrakÈ.

2218. KimidaÑ tuÓhibh|tosi, api ratteva me mano. SakuÓÈpi na vassanti, matÈ me n|na dÈrakÈ.

2219. Kacci nu me ayyaputta, migÈ khÈdiÑsu dÈrake. AraÒÒe iriÓe vivane, kena nÊtÈ me dÈrakÈ.

2220. Adu te pahitÈ d|tÈ, adu suttÈ piyaÑvadÈ. Adu bahi no nikkhantÈ, khiÉÉÈsu pasutÈ nu te.

2221. NevÈsaÑ kesÈ dissanti, hatthapÈdÈ ca JÈlino. SakuÓÈnaÑ ca opÈto, kena nÊtÈ me dÈrakÈ.

2222. IdaÑ tato dukkhataraÑ, sallaviddho yathÈ vaÓo. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2223. Idampi dutiyaÑ sallaÑ, kampeti hadayaÑ mama. YaÒca putte na passÈmi, tvaÒca maÑ nÈbhibhÈsasi.

2224. Ajjeva1 me imaÑ rattiÑ, rÈjaputta na saÑsasi. MaÒÒe okkantasantaÑ2 maÑ, pÈto dakkhisi no mataÑ.

2225. N|na MaddÊ varÈrohÈ, rÈjaputtÊ yasassinÊ. PÈto gatÈsi uÒchÈya, kimidaÑ sÈyamÈgatÈ. ______________________________________________________________ 1. Ajja ce (SyÈ) 2. UkkantasattaÑ (SÊ, I)

360 JÈtakapÈÄi

2226. Nanu tvaÑ saddamassosi, ye saraÑ pÈtumÈgatÈ. SÊhassapi nadantassa, byagghassa ca nikujjitaÑ. 2227. Ahu pubbanimittaÑ me, vicarantyÈ brÈhÈvane. KhaÓitto me hatthÈ patito, uggÊvaÒcÈpi1 aÑsato. 2228. TadÈhaÑ byathitÈ bhÊtÈ, puthu katvÈna paÒjaliÑ. SabbadisÈ namassissaÑ, api sotthi ito siyÈ. 2229. MÈ heva no rÈjaputto, hato sÊhena dÊpinÈ. DÈrakÈ vÈ parÈmaÔÔhÈ, acchakokataracchihi. 2230. SÊho byaggho ca dÊpi ca, tayo vÈÄÈ vane migÈ. Te maÑ pariyÈvaruÑ maggaÑ, tena sÈyamhi ÈgatÈ. 2231. AhaÑ patiÒca putte ca, Èceramiva mÈÓavo. AnuÔÔhitÈ divÈrattiÑ, jaÔinÊ brahmacÈrinÊ. 2232. AjinÈni paridahitvÈ, vanam|laphalahÈriyÈ. VicarÈmi divÈrattiÑ, tumhaÑ kÈmÈ hi puttakÈ. 2233. AhaÑ suvaÓÓahaliddiÑ, ÈbhataÑ paÓÉubeÄuvaÑ. RukkhapakkÈni cÈhÈsiÑ, ime vo putta kÊÄanÈ. 2234. ImaÑ m|lÈÄivattakaÑ, sÈlukaÑ ciÒcabhedakaÑ. BhuÒja khuddehi saÑyuttaÑ, saha puttehi khattiya. 2235. PadumaÑ JÈlino dehi, kumudaÑ ca kumÈriyÈ. MÈline passa naccante, Sivi puttÈni avhaya. 2236. Tato KaÓhÈjinÈyapi, nisÈmehi rathesabha. MaÒjussarÈya vagguyÈ, assamaÑ upayantiyÈ2. 2237. SamÈnasukhadukkha’mhÈ, raÔÔhÈ pabbÈjitÈ ubho. Api Sivi putte passesi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho. ______________________________________________________________ 1. U~gÊvaÒcÈpi (Ka) 2. UpaganthiyÈ (SyÈ, Ka)


2238. SamaÓe brÈhmaÓe n|na, brahmacariyaparÈyaÓe. AhaÑ loke abhissapiÑ, sÊlavante bahussute. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2239. Ime te jambukÈ rukkhÈ, vedisÈ sinduvÈrakÈ. VividhÈni rukkhajÈtÈni, te kumÈrÈ na dissare.

2240. AssatthÈ panasÈ ce’me, nigrodhÈ ca kapitthanÈ. VividhÈni phalajÈtÈni, te kumÈrÈ na dissare.

2241. Ime tiÔÔhanti ÈrÈmÈ, ayaÑ sÊt|dakÈ nadÊ. Yattha’ssu pubbe kÊÄiÑsu, te kumÈrÈ na dissare.

2242. VividhÈni pupphajÈtÈni, asmiÑ uparipabbate. YÈna’ssu pubbe dhÈriÑsu, te kumÈrÈ na dissare.

2243. VividhÈni phalajÈtÈni, asmiÑ uparipabbate. YÈna’ssu pubbe bhuÒjiÑsu, te kumÈrÈ na dissare.

2244. Ime te hatthikÈ assÈ, balÊbaddÈ ca te ime. Yehi’ssu pubbe kÊÄiÑsu, te kumÈrÈ na dissare.

2245. Ime sÈmÈ sasol|kÈ, bahukÈ kadalÊmigÈ. Yehi’ssu pubbe kÊÄiÑsu, te kumÈrÈ na dissare.

2246. Ime haÑsÈ ca koÒcÈ ca, may|rÈ citrapekhuÓÈ. Yehi’ssu pubbe kÊÄiÑsu, te kumÈrÈ na dissare.

2247. ImÈ tÈ vanagumbÈyo, pupphitÈ sabbakÈlikÈ. Yatthassu pubbe kÊÄiÑsu, te kumÈrÈ na dissare.

2248. ImÈ tÈ pokkharaÓÊ rammÈ, cakkavÈk|pak|jitÈ. MandÈlakehi saÒchannÈ, padumuppalakehi ca. Yatthassu pubbe kÊÄiÑsu, te kumÈrÈ na dissare.

2249. Na te kaÔÔhÈni bhinnÈni, na te udakamÈhaÔaÑ. Aggipi te na hÈpito, kinnu mandova jhÈyasi.

362 JÈtakapÈÄi

2250. Piyo piyena sa~gamma, samo me1 byapahaÒÒati. Tyajja putte na passÈmi, JÈliÑ KaÓhÈjinaÑ cubho.

2251. Na kho no deva passÈmi, yena te nÊhatÈ matÈ. KÈkolÈpi na vassanti, matÈ me n|na dÈrakÈ.

2252. Na kho no deva passÈmi, yena te nÊhatÈ matÈ. SakuÓÈpi na vassanti, matÈ me n|na dÈrakÈ.

2253. SÈ tattha paridevitvÈ, pabbatÈni vanÈni ca. Punadeva’ssamaÑ gantvÈ, rodi sÈmikasantike2.

2254. Na kho no deva passÈmi, yena te nÊhatÈ matÈ. KÈkolÈpi na vassanti, matÈ me n|na dÈrakÈ.

2255. Na kho no deva passÈmi, yena te nÊhatÈ matÈ. SakuÓÈpi na vassanti, matÈ me n|na dÈrakÈ.

2256. Na kho no deva passÈmi, yena te nÊhatÈ matÈ. VicarantÊ rukkham|lesu, pabbatesu guhÈsu ca.

2257. Iti MaddÊ varÈrohÈ, rÈjaputtÊ yasassinÊ. BÈhÈ paggayha kanditvÈ, tattheva patitÈ chamÈ.

2258. Ka’majjhapattaÑ rÈjaputtiÑ, udakenÈbhisiÒcatha. AssatthaÑ naÑ viditvÈna, atha naÑ etadabravi.

2259. Œdiyeneva te Maddi, dukkhaÑ na’kkhÈtu’micchisaÑ. Daliddo yÈcako vuÉÉho, brÈhmaÓo gharamÈgato.

2260. Kassa dinnÈ mayÈ puttÈ, Maddi mÈ bhÈyi assasa. MaÑ passa Maddi mÈ putte, mÈ bÈÄhaÑ paridevasi. LacchÈma putte jÊvantÈ, arogÈ ca bhavÈmase.

2261. Putte pasuÒca dhaÒÒaÒca, yaÒca aÒÒaÑ ghare dhanaÑ. DajjÈ sappuriso dÈnaÑ, disvÈ yÈcakamÈgataÑ. AnumodÈhi me Maddi, puttake dÈnamuttamaÑ. ______________________________________________________________ 1. SamohaÑ (SyÈ), sammohaÑ (Ka) 2. SÈmikasantike rodi (SÊ, SyÈ, I)


2262. AnumodÈmi te deva, puttake dÈnamuttamaÑ. DatÈ cittaÑ pasÈdehi, bhiyyo dÈnaÑ dado bhava. 2263. Yo tvaÑ maccherabh|tesu, manussesu janÈdhipa. BrÈhmaÓassa adÈ dÈnaÑ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano. 2264. NinnÈditÈ te pathavÊ, saddo te tidiva~gato. SamantÈ vijjutÈ ÈguÑ, girÊnaÑva patissutÈ. 2265. Tassa te anumodanti, ubho NÈradapabbatÈ. Indo ca brÈhmÈ pajÈpati, Somo Yamo VessavaÓo. Sabbe devÈnumodanti, TÈvatiÑsÈ sa-indakÈ. 2266. Iti MaddÊ varÈrohÈ, rÈjaputtÊ yasassinÊ. Vessantarassa anumodi, puttake dÈnamuttamaÑ.

MaddÊpabbaÑ nÈma.

Sakkapabba

2267. Tato ratyÈ vivasÈne, s|riyassuggamanaÑ pati. Sakko brÈhmavaÓÓena, pÈto tesaÑ adissatha. 2268. Kacci nu bhoto kusalaÑ, kacci bhoto anÈmayaÑ. Kacci uÒchena yÈpetha, kacci m|laphalÈ bah|. 2269. Kacci ÉaÑsÈ makasÈ ca, appameva sarÊsapÈ. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, kacci hiÑsÈ na vijjati. 2270. KusalaÑ ceva no brÈhme, atho brahme anÈmayaÑ. Atho uÒchena yÈpema, atho m|laphalÈ bah|. 2271. Atho ÉaÑsÈ makasÈ ca, appameva sarÊsapÈ. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, hiÑsÈ mayhaÑ na vijjati. 2272. Satta no mÈse vasataÑ, araÒÒe jÊvasokinaÑ. IdaÑ dutiyaÑ passÈma, brÈhmaÓaÑ devavaÓÓinaÑ. ŒdÈya veÄuvaÑ daÓÉaÑ, dhÈrentaÑ ajinakkhipaÑ.

364 JÈtakapÈÄi

2273. SvÈgataÑ te mahÈbrahme, atho me adurÈgataÑ. Anto pavisa bhaddante, pÈde pakkhÈlayassu te.



2276. Atha tvaÑ kena vaÓÓena, kena vÈ pana hetunÈ. Anuppatto brahÈraÒÒaÑ, taÑ me akkhÈhi pucchito.

2277. YathÈ vÈrivaho p|ro, sabbakÈlaÑ na khÊyati. EvaÑ taÑ yÈcitÈ’gacchiÑ, bhariyaÑ me dehi yÈcito.

2278. DadÈmi na vikampÈmi, yaÑ maÑ yÈcasi brÈhmaÓa. SantaÑ nappaÔiguyhÈmi, dÈne me ramatÊ mano.

2279. MaddiÑ hatthe gahetvÈna, udakassa kamaÓÉaluÑ. BrÈhmaÓassa adÈ dÈnaÑ, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhano.

2280. TadÈsi yaÑ bhiÑsanakaÑ, tadÈsi lomahaÑsanaÑ. MaddiÑ paricajantassa, medanÊ sampakampatha.

2281. Neva’ssa MaddÊ bhÈkuÔi, na sandhÊyati na rodati. Pekkhatevassa tuÓhÊ sÈ, eso jÈnÈti yaÑ varaÑ.

2282. KomÈrÊ yassÈhaÑ bhariyÈ, sÈmiko mama issaro. Yassicche tassa maÑ dajjÈ, vikkiÓeyya haneyya vÈ.

2283. TesaÑ sa~kappamaÒÒÈya, Devindo ekadabravi. Sabbe jitÈ te pacc|hÈ, ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ.

2284. NinnÈditÈ te pathavÊ, saddo te tidiva~gato. SamantÈ vijjutÈ ÈguÑ, girÊnaÑva patissutÈ.

2285. Tassa te anumodanti, ubho NÈradapabbatÈ. Indo ca brahmÈ pajÈpati, Somo Yamo VessavaÓo. Sabbe devÈnumodanti, dukkaraÑ hi karoti so.


2286. DuddadaÑ dadamÈnÈnaÑ, dukkaraÑ kamma kubbataÑ. Asanto nÈnukubbanti, sataÑ dhammo durannayo.

2287. TasmÈ sataÒca asataÑ, nÈnÈ hoti ito gati. Asanto nirayaÑ yanti, santo saggaparÈyaÓÈ.

2288. YametaÑ kumÈre adÈ, bhariyaÑ adÈ vane vasaÑ. BrahmayÈnamanokkamma, sagge te taÑ vipaccatu.

2289. DadÈmi bhoto bhariyaÑ, MaddiÑ sabba~gasobhanaÑ. TvaÒceva MaddiyÈ channo, MaddÊ ca patinÈ saha.

2290. YathÈ payo ca sa~kho ca, ubho samÈnavaÓÓino. EvaÑ tuvaÑ ca MaddÊ ca, samÈnamanacetasÈ.

2291. Avaruddhettha araÒÒasmiÑ, ubho sammatha assame. KhattiyÈ gottasampannÈ, sujÈtÈ mÈtupettito. YathÈ puÒÒÈni kayirÈtha, dadantÈ aparÈparaÑ.

2292. Sakkohamasmi Devindo, Ègatosmi tavantike. VaraÑ varassu rÈjisi, vare aÔÔha dadÈmi te.

2293. VaraÑ ce me ado Sakka, sabbabh|tÈnamissara. PitÈ maÑ anumodeyya, ito pattaÑ sakaÑ gharaÑ. Œsanena nimanteyya, paÔhametaÑ varaÑ vare.

2294. Purisassa vadhaÑ na roceyyaÑ, api kibbisakÈrakaÑ. VajjhaÑ vadhamhÈ moceyyaÑ, dutiyetaÑ varaÑ vare.

2295. Ye vuÉÉhÈ ye ca daharÈ, ye ca majjhimaporisÈ. Mameva upajÊveyyuÑ, tatiyetaÑ varaÑ vare.

2296. ParadÈraÑ na gaccheyyaÑ, sadÈrapasuto siyaÑ. ThÊnaÑ vasaÑ na gaccheyyaÑ, catutthetaÑ varaÑ vare.

2297. Putto me Sakka jÈyetha, so ca dÊghÈyuko siyÈ. Dhammena jine pathaviÑ, paÒcametaÑ varaÑ vare.

2298. Tato ratyÈ vivasÈne, s|riyassuggamanaÑ pati. DibbÈ bhakkhÈ pÈtubhaveyyuÑ, chaÔÔhametaÑ varaÑ vare.

366 JÈtakapÈÄi

2299. Dadato me na khÊyetha, datvÈ nÈnutapeyyahaÑ. DadaÑ cittaÑ pasÈdeyyaÑ, sattametaÑ varaÑ vare.

2300. Ito vimuccamÈnÈhaÑ, saggagÈmÊ visesag|. Anivatti tato assaÑ, aÔÔhametaÑ varaÑ vare.

2301. Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ, Devindo etadabravi. AciraÑ vata te tato, pitÈ taÑ daÔÔhumessati.

2302. IdaÑ vatvÈna MaghavÈ, devarÈjÈ Sujampati. Vessantare varaÑ datvÈ, saggakÈyaÑ apakkami.

SakkapabbaÑ nÈma.

MahÈrÈjapabba

2303. KassetaÑ mukhamÈbhÈti, hemaÑvu’ttatta’magginÈ. NikkhaÑva jÈtar|passa, ukkÈmukhapahaÑsitaÑ.

2304. Ubho sadisapacca~gÈ, ubho sadisalakkhaÓÈ. JÈlissa sadiso eko, ekÈ KaÓhÈjinÈ yathÈ.

2305. SÊhÈ bilÈva nikkhantÈ, ubho sampatir|pakÈ. JÈtar|pamayÈyeva, ime dissanti dÈrakÈ.

2306. Kuto nu bhavaÑ BhÈradvÈja, ime Ènesi dÈrake. Ajja raÔÔhaÑ anuppatto, kuhiÑ gacchasi brÈhmaÓa1.

2307. MayhaÑ te dÈrakÈ deva, dinnÈ vittena SaÒjaya. Ajja pannarasÈ ratti, yato laddhÈ2 me dÈrakÈ.

2308. Kena vÈ vÈcapeyyena, sammÈÒÈyena saddahe. Ko te’taÑ dÈnamadadÈ, puttake dÈnamuttamaÑ.

2309. Yo yÈcataÑ patiÔÔhÈ’si, bh|tÈnaÑ dharaÓÊriva. So me Vessantaro rÈjÈ, putte’dÈsi vane vasaÑ.

2310. Yo yÈcataÑ gatÊ Èsi, savantÊnaÑva sÈgaro. So me Vessantaro rÈjÈ, putte’dÈsi vane vasaÑ. ______________________________________________________________ 1. IdaÑ gÈthaddhaÑ I-potthake natthi. 2. DinnÈ (SÊ, I)


2311. DukkaÔaÑ vata bho raÒÒÈ, saddhena gharamesinÈ. KathaÑ nu puttake dajjÈ, araÒÒe avaruddhako.

2312. ImaÑ bhonto nisÈmeta, yÈvantettha samÈgatÈ. KathaÑ Vessantaro rÈjÈ, putte’dÈsi vane vasaÑ.

2313. DÈsiÑ dÈsaÑ ca1 so dajjÈ, assaÑ ca’ssatarÊrathaÑ. HatthiÒca kuÒjaraÑ dajjÈ, kathaÑ so dajja dÈrake.

2314. Yassa na’ssa2 ghare dÈso, asso ca’ssatarÊratho. HatthÊ ca kuÒjaro nÈgo, kiÑ so dajjÈ pitÈmaha.

2315. DÈnamassa pasaÑsÈma, na ca nindÈma puttakÈ. KathaÑ nu hadayaÑ Èsi, tumhe datvÈ vanibbake.

2316. Dukkha’ssa hadayaÑ Èsi, atho uÓhampi passasi. RohÊnÊheva tambakkhÊ, pitÈ ass|ni vattayi.

2317. YaÑ taÑ KaÓhÈjinÈ’voca, ayaÑ maÑ tÈta brÈhmaÓo. LaÔÔhiyÈ paÔikoÔeti, ghare jÈtaÑva dÈsiyaÑ.

2318. Na cÈyaÑ brÈhmaÓo tÈta, dhammikÈ honti brÈhmaÓÈ. Yakkho brÈhmaÓavaÓÓena, khÈdituÑ tÈta neti no. NÊyamÈne pisÈcena, kinnu tÈta udikkhasi.

2319. RÈjaputtÊ ca vo mÈtÈ, rÈjaputto ca vo pitÈ. Pubbe me a~kamÈruyha, kinnu tiÔÔhatha ÈrakÈ.

2320. RÈjaputtÊ ca no mÈtÈ, rÈjaputto ca no pitÈ. DÈsÈ mayaÑ brÈhmaÓassa, tasmÈ tiÔÔhÈma ÈrakÈ.

2321. MÈ samme’vaÑ avacuttha, Éayhate hadayaÑ mama. CitakÈyaÑva me kÈyo, Èsane na sukhaÑ labhe.

2322. MÈ samme’vaÑ avacuttha, bhiyyo sokaÑ janetha maÑ. NittiÓissÈmi dabbena, na vo dÈsÈ bhavissatha. ______________________________________________________________ 1. DÈsaÑ dÈsiÑ ca (SÊ, I) 2. Natthi (SÊ, I)

368 JÈtakapÈÄi

2323. KimagghiyaÑ hi vo tÈta, brÈhmaÓassa pitÈ adÈ. YathÈbh|taÑ me akkhÈtha, paÔipÈdentu brÈhmaÓaÑ.

2324. SahassagghaÑ hi maÑ tÈta, brÈhmaÓassa pitÈ adÈ. Atha1 KaÓhÈjinaÑ kaÒÒaÑ, hatthinÈ ca satena ca2.

2325. UÔÔhehi katte taramÈno, brÈhmaÓassa avÈkara. DÈsisataÑ dÈsasataÑ, gavaÑ hatthusabhaÑ sataÑ. JÈtar|pasahassaÑ ca, puttÈnaÑ dehi nikkayaÑ.

2326. Tato kattÈ taramÈno, brÈhmaÓassa avÈkari. DÈsisataÑ dÈsasataÑ, gavaÑ hatthusabhaÑ sataÑ. JÈtar|pasahassaÑ ca, puttÈnaÑ’dÈsi nikkayaÑ.

2327. NikkiÓitvÈ nahÈpetvÈ, bhojayitvÈna dÈrake. Samala~karitvÈ bhaÓÉena, uccha~ge upavesayuÑ.

2328. SÊsaÑ nhÈte sucivatthe, sabbÈbharaÓabh|site. RÈjÈ a~ke karitvÈna, ayyako paripucchatha.

2329. KuÓÉale ghusite mÈle, sabbÈbharaÓabh|site. RÈjÈ a~ke karitvÈna, idaÑ vacanamabravi.

2330. Kacci ubho arogÈ te, JÈli mÈtÈpitÈ tava. Kacci uÒchena yÈpenti, kacci m|laphalÈ bah|.


2332. Atho ubho arogÈ me, deva mÈtÈpitÈ mama. Atho uÒchena yÈpenti, atho m|laphalÈ bah|.

2333. Atho ÉaÑsÈ makasÈ ca, appameva sarÊsapÈ. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, hiÑsÈ nesaÑ na vijjati.

2334. KhaÓantÈ’lukalambÈni, bilÈni takkalÈni ca. KolaÑ bhallÈtakaÑ bellaÑ, sÈ no Èhatva posati. ______________________________________________________________ 1. AcchaÑ (SÊ, SyÈ, Ka) 2. Hatthi-Èdisatena ca (SyÈ), hatthinÈdisatena ca (Ka)


2335. YaÒceva sÈ Èharati, vanam|laphalahÈriyÈ. TaÑ no sabbe samÈgantvÈ, rattiÑ bhuÒjÈma no divÈ.

2336. AmmÈva no kisÈ paÓÉu, ÈharantÊ dumapphalaÑ. VÈtÈtapena sukhumÈlÊ, padumaÑ hatthagatÈmiva.

2337. AmmÈya patan| kesÈ, vicarantyÈ brahÈvane. Vane vÈÄamigÈkiÓÓe, khaggadÊpinisevite.

2338. Kesesu jaÔaÑ bandhitvÈ, kacche jallamadhÈrayi. CammavÈsÊ chamÈ seti, jÈtavedaÑ namassati.

2339. PuttÈ piyÈ manussÈnaÑ, lokasmiÑ udapajjisuÑ. Na hi n|na’mhÈkaÑ ayassa, putte sneho ajÈyatha.

2340. DukkaÔaÒca hi no putta, bh|nahaccaÑ kataÑ mayÈ. YohaÑ SivÊnaÑ vacanÈ, pabbÈjesi’mad|sakaÑ.

2341. YaÑ me kiÒci idha atthi, dhanaÑ dhaÒÒaÑ ca vijjati. Etu Vessantaro rÈjÈ, SiviraÔÔhe pasÈsatu.

2324. Na deva mayhaÑ vacanÈ, ehiti Sivisuttamo. Sayameva devo gantvÈ, siÒca bhogehi atrajaÑ.

2343. Tato senÈpatiÑ rÈjÈ, SaÒjayo ajjhabhÈsatha. HatthÊ assÈ rathÈ pattÊ, senÈ sannÈhayantu naÑ. NegamÈ ca maÑ anventu, brÈhmaÓÈ ca purohitÈ.

2344. Tato saÔÔhisahassÈni, yodhino1 cÈrudassanÈ. KhippamÈyantu sannaddhÈ, nÈnÈvaÓÓehi’la~katÈ.

2345. NÊlavatthadharÈ neke2, pÊtÈne’ke nivÈsitÈ. AÒÒe lohita-uÓhÊsÈ, suddhÈne’ke nivÈsitÈ. KhippamÈyantu sannaddhÈ, nÈnÈvaÓÓehi’la~katÈ.

2346. HimavÈ yathÈ gandhadharo, pabbato GandhamÈdano. NÈnÈrukkhehi saÒchanno, mahÈbh|tagaÓÈlayo. ______________________________________________________________ 1. Yuthino (Ka) 2. NÊlavaÓÓadharÈ neke (SÊ, I), nÊlavattharo eke (?)

370 JÈtakapÈÄi

2347. Osadhehi ca dibbehi, disÈ bhÈti pavÈti ca. KhippamÈyantu sannaddhÈ, disÈ bhantu pavantu ca.

2348. Tato nÈgasahassÈni, yojayantu catuddasa. SuvaÓÓakacchÈ mÈta~gÈ, hemakappanavÈsasÈ.

2349. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, tomara~kusapÈÓibhi. KhippamÈyantu sannaddhÈ, hatthikkhandhehi dassitÈ.

2350. Tato assasahassÈni, yojayantu catuddasa. ŒjÈnÊyÈva jÈtiyÈ, sindhavÈ sÊghavÈhanÈ.

2351. Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi, illiyÈcÈpadhÈribhi. KhippamÈyantu sannaddhÈ, assapiÔÔhehi’la~katÈ.

2352. Tato rathasahassÈni, yojayantu catuddasa. Ayosukatanemiyo, suvaÓÓacitapakkhare.

2353. Œropentu dhaje tattha, cammÈni kavacÈni ca. VippÈlentu1 ca cÈpÈni, daÄhadhammÈ pahÈrino. KhippamÈyantu sannaddhÈ, rathesu rathajÊvino.

2354. LÈjÈ-olopiyÈ2 pupphÈ, mÈlÈgandhavilepanÈ. AgghiyÈni ca tiÔÔhantu, yena maggena ehiti.

2355. GÈme gÈme sataÑ kumbhÈ, merayassa surÈya ca. Maggamhi patitiÔÔhantu3, yena maggena ehiti.

2356. MaÑsÈ p|vÈ sa~kuliyo, kummÈsÈ macchasaÑyutÈ. Maggamhi patitiÔÔhantu, yena maggena ehiti.

2357. Sappi telaÑ dadhi khÊraÑ, ka~gubÊjÈ4 bah| surÈ. Maggamhi patitiÔÔhantu, yena maggena ehiti.

2358. ŒÄÈrikÈ ca s|dÈ ca, naÔanaÔÔakagÈyino. PÈÓissarÈ kumbhath|Óiyo, mandakÈ sokajjhÈyikÈ5. ______________________________________________________________ 1. VipphÈlentu (SÊ, SyÈ, I) 2. LÈjÈ olokirÈ (Ka) 3. PatitÈ Ôhantu (SyÈ, Ka) 4. Ka~guvÊhi (SÊ, I) ka~guviÔÔhÈ (SyÈ) 5. SokacchÈyikÈ (Ka)


2359. ŒhaÒÒantu sabbavÊÓÈ, bheriyo dindimÈni ca. KharamukhÈni dhamentu1, nadantu ekapokkharÈ.

2360. Mudi~gÈ paÓavÈ sa~khÈ, godhÈ parivadentikÈ. DindimÈni ca haÒÒantu, kutumpa2 dindimÈni ca.

2361. SÈ senÈ mahatÊ Èsi, uyyuttÈ SivivÈhinÊ. JÈlinÈ magganÈyena, va~kaÑ pÈyÈsi pabbataÑ.

2362. KoÒcaÑ nadati mÈta~go, kuÒcaro saÔÔhihÈyano. KacchÈya baddhamÈnÈya, koÒcaÑ nadati vÈraÓo.

2363. ŒjÈnÊyÈ hasiyanti3, nemighoso ajÈyatha. AbbhaÑ rajo acchÈdesi, uyyuttÈ SivivÈhinÊ.

2364. SÈ senÈ mahatÊ Èsi, uyyuttÈ hÈrahÈrinÊ. JÈlinÈ magganÈyena, va~kaÑ pÈyÈsi pabbataÑ.

2365. Te pÈviÑsu brahÈraÒÒaÑ, bahusÈkhaÑ mahodakaÑ4. Puppharukkhehi saÒchannaÑ, phalarukkhehi c|bhayaÑ.

2366. Tattha bindussarÈ vagg|, nÈnÈvaÓÓÈ bah| dijÈ. K|jantamupak|janti, utusampupphite dume.

2367. Te gantvÈ dÊghamaddhÈnaÑ, ahorattÈnamaccaye. PadesaÑ taÑ upÈgacchuÑ, yattha Vessantaro ahu.

MahÈrÈjapabbaÑ nÈma.

ChakhattiyÈkamma

2368. TesaÑ sutvÈna nigghosaÑ, bhÊto Vessantaro ahu. PabbataÑ abhiruhitvÈ, bhÊto senaÑ udikkhati.

2369. I~gha Maddi nisÈmehi, nigghoso yÈdiso vane. ŒjÈnÊyÈ hasiyanti, dhajaggÈni ca dissare. ______________________________________________________________ 1. Vadantu (SÊ, I) 2. KuÔumbÈ (SÊ, SyÈ, I) 3. HasissiÑsu (SÊ, I) 4. BahudijaÑ (I)

372 JÈtakapÈÄi

2370. Ime n|na araÒÒasmiÑ, migasa~ghÈni luddakÈ. VÈgurÈhi parikkhippa, sobbhaÑ pÈtetvÈ tÈvade. VikkosamÈnÈ tibbÈhi, hanti nesaÑ varaÑ varaÑ.

2371. YathÈ mayaÑ ad|sakÈ, araÒÒe avaruddhakÈ. AmittahatthattaÑ gatÈ, passa dubbalaghÈtakaÑ.

2372. AmittÈ nappasÈheyyuÑ, aggÊva udakaÓÓave. Tadeva tvaÑ vicintehi, api sotthi ito siyÈ.

2373. Tato Vessantaro rÈjÈ, orohitvÈna pabbatÈ. NisÊdi paÓÓasÈlÈyaÑ, daÄhaÑ katvÈna mÈnasaÑ.

2374. NivattayitvÈna rathaÑ, vuÔÔhapetvÈna seniyo. EkaÑ araÒÒe viharantaÑ, pitÈ puttaÑ upÈgami.

2375. Hatthikkhandhato oruyha, ekaÑso paÒjalÊkato. ParikiÓÓo1 amaccehi, puttaÑ siÒcitumÈgami.

2376. Tatthaddasa kumÈraÑ so, rammar|paÑ samÈhitaÑ. NisinnaÑ paÓÓasÈlÈyaÑ, jhÈyantaÑ akutobhayaÑ.

2377. TaÒca disvÈna ÈyantaÑ, pitaraÑ puttagiddinaÑ. Vessantaro ca MaddÊ ca, paccuggantvÈ avandisuÑ.

2378. MaddÊ ca sirasÈ pÈde, sasurassÈbhivÈdayi. MaddÊ ahaÑ hi te deva, pÈde vandÈmi te suÓhÈ2. Te su tattha palisajja, pÈÓinÈ parimajjatha.

2379. Kacci vo kusalaÑ putta, kacci putta anÈmayaÑ. Kacci uÒchena yÈpetha, kacci m|laphalÈ bah|.


2381. Atthi no jÊvikÈ deva, sÈ ca yÈdisakÊdisÈ. KasirÈ jÊvikÈ homa3, uÒchÈcariyÈya jÊvitaÑ. ______________________________________________________________ 1. Parikkhitto (SÊ, I) 2. HusÈ (SÊ, SyÈ, I) 3. Ahosi (?)


2382. AniddhinaÑ mahÈrÈja, dameta’ssaÑva sÈrathi. TyamhÈ aniddhikÈ dantÈ, asamiddhi dameti no.

2383. Api no kisÈni maÑsÈni, pitu mÈtu adassanÈ. AvaruddhÈnaÑ mahÈrÈja, araÒÒe jÊvasokinaÑ.

2384. Yepi te SiviseÔÔhassa, dÈyÈdÈ’pattamÈnasÈ. JÈlÊ KaÓhÈjinÈ cubho, brÈhmaÓassa vasÈnugÈ. AccÈyikassa luddassa, yo ne gÈvova sumbhati.

2385. Te rÈjaputtiyÈ putte, yadi jÈnÈtha saÑsatha. PariyÈpuÓÈtha no khippaÑ, sappadaÔÔhaÑva mÈÓavaÑ.

2386. Ubho kumÈrÈ nikkÊtÈ, JÈlÊ KaÓhÈjinÈ cubho. BrahmaÓassa dhanaÑ datvÈ, putta mÈ bhÈyi assasa.

2387. Kacci nu tÈta kusalaÑ, kacci tÈta anÈmayaÑ. Kacci nu tÈta me mÈtu, cakkhu na parihÈyati.

2388. KusalaÑ ceva me putta, atho putta anÈmayaÑ. Atho ca putta te mÈtu, cakkhu na parihÈyati.

2389. Kacci arogaÑ yoggaÑ te, kacci vahati vÈhanaÑ. Kacci phÊto janapado, kacci vuÔÔhi na chijjati.

2390. Atho arogaÑ yoggaÑ me, atho vahati vÈhanaÑ. Atho phÊto janapado, atho vuÔÔhi na chijjati.

2391. IcchevaÑ mantayantÈnaÑ, mÈtÈ nesaÑ adissatha. RÈjaputtÊ giridvÈre, pattikÈ anupÈhanÈ.

2392. TaÑ ca disvÈna ÈyantiÑ, mÈtaraÑ puttagindhiniÑ. Vessantaro ca MaddÊ ca, paccuggantvÈ avandisuÑ.

2393. MaddÊ ca sirasÈ pÈde, sassuyÈ abhivÈdayi. MaddÊ ahaÑ hi te ayye, pÈde vandÈmi te suÓhÈ.

2394. MaddiÒca puttakÈ disvÈ, d|rato sotthimÈgatÈ. KandantÈ mabhidhÈviÑsu, vacchabÈlÈva mÈtaraÑ.

374 JÈtakapÈÄi

2395. MaddÊ ca puttake disvÈ, d|rato sotthimÈgate. VÈruÓÊva pavedhentÊ, thanadhÈrÈ’bhisiÒcatha. 2396. SamÈgatÈnaÑ ÒÈtÊnaÑ, mahÈghoso ajÈyatha. PabbatÈ samanÈdiÑsu, mahÊ pakampitÈ ahu. 2397. VuÔÔhidhÈraÑ pavattento, devo pÈvassi tÈvade. Atha Vessantaro rÈjÈ, ÒÈtÊhi samagacchatha. 2398. NattÈro suÓisÈ putto, rÈjÈ devÊ ca ekato. YadÈ samÈgatÈ ÈsuÑ, tadÈsi lomahaÑsanaÑ. 2399. PaÒjalikÈ tassa yÈcanti, rodantÈ bherave vane. VessantaraÒca MaddiÑ ca, sabbe raÔÔhÈ samÈgatÈ. TvaÑ nosi issaro rÈjÈ, rajjaÑ kÈretha no ubho.

ChakhattiyakammaÑ nÈma. 2400. Dhammena rajjaÑ kÈrentaÑ, raÔÔhÈ pabbÈjayittha maÑ. TvaÑ ca jÈnapadÈ ceva, negamÈ ca samÈgatÈ. 2401. DukkaÔaÑ ca hi no putta, bh|nahaccaÑ kataÑ mayÈ. YohaÑ SivÊnaÑ vacanÈ, pabbÈjesi’mad|sakaÑ. 2402. Yena kenaci vaÓÓena, pitu dukkhaÑ udabbahe. MÈtu bhaginiyÈ cÈpi, api pÈÓehi attano. 2403. Tato Vessantaro rÈjÈ, rajojallaÑ pavÈhayi. RajojallaÑ pavÈhetvÈ, sa~khavaÓÓaÑ1 adhÈrayi. 2404. SÊsaÑ nhÈto sucivattho, sabbÈbharaÓabh|sito. PaccayaÑ nÈgamÈruyha, khaggaÑ bandhi parantapaÑ. 2405. Tato saÔÔhisahassÈni, yodhino cÈrudassanÈ. SahajÈtÈ pakiriÑsu, nandayantÈ rathesabhaÑ. ______________________________________________________________ 1. SaccavaÓÓaÑ (SÊ, SyÈ)


2406. Tato Maddimpi nhÈpesuÑ, SivikaÒÒÈ samÈgatÈ. Vessantaro taÑ pÈletu, JÈlÊ KaÓhÈjinÈ cubho. Athopi taÑ mahÈrÈjÈ, SaÒjayo abhirakkhatu.

2407. IdaÑ ca paccayaÑ laddhÈ, pubbe saÑklesamattano. ŒnandiyaÑ ÈcariÑsu, ramaÓÊye giribbaje.

2408. IdaÑ ca paccayaÑ laddhÈ, pubbe saÑklesamattano. Œnandi vittÈ sumanÈ, putte sa~gamma lakkhaÓÈ.

2409. IdaÑ ca paccayaÑ laddhÈ, pubbe saÑklesamattano. Œnandi vittÈ patÊtÈ, saha puttehi lakkhaÓÈ.

2410. EkabhattÈ pure ÈsiÑ, niccaÑ thaÓÉilasÈyinÊ. Iti metaÑ vataÑ Èsi, tumhaÑ kÈmÈ hi puttakÈ.

2411. TaÑ me vataÑ samiddha’jja, tumhe sa~gamma puttakÈ. MÈtujampi taÑ pÈletu, pitujampi ca puttaka. Athopi taÑ mahÈrÈjÈ, SaÒjayo abhirakkhatu.

2412. YaÑ kiÒci’tthi kataÑ puÒÒaÑ, mayhaÑ ceva pitucca te. Sabbena tena kusalena, ajaro amaro bhava.

2413. KappÈsikaÒca KoseyyaÑ, KhomakoÔumbarÈni ca. Sassu suÓhÈya pÈhesi, yehi MaddÊ asobhatha.

2414. Tato hemaÒca kÈy|raÑ, gÊveyyaÑ ratanÈmayaÑ. Sassu suÓhÈya pÈhesi, yehi MaddÊ asobhatha.

2415. Tato hemaÒca kÈy|raÑ, a~gadaÑ maÓimekhalaÑ. Sassu suÓhÈya pÈhesi, yehi MaddÊ asobhatha.

2416. UÓÓataÑ mukhaphullaÒca, nÈnÈratte ca mÈÓike1. Sassu suÓhÈya pÈhesi, yehi MaddÊ asobhatha.

2417. UggatthanaÑ gi~gamakaÑ, mekhalaÑ pÈÔipÈdakaÑ2. Sassu suÓhÈya pÈhesi, yehi MaddÊ asobhatha. ______________________________________________________________ 1. MÈÓiye (SÊ, I) 2. PaÔipÈdukaÑ (SÊ, SyÈ), pÈlipÈdakaÑ (I)

376 JÈtakapÈÄi

2418. SuttaÑ ca suttavajjaÑ ca, upanijjhÈya seyyasi. Asobhatha rÈjaputtÊ, devakaÒÒÈva Nandane.

2419. SÊsaÑ nhÈtÈ sucivatthÈ, sabbÈla~kÈrabh|sitÈ. Asobhatha rÈjaputtÊ, TÈvatiÑseva accharÈ.

2420. KadalÊva vÈtacchupitÈ, jÈtÈ CittalatÈvane. DantÈvaraÓasampannÈ, rÈjaputtÊ asobhatha.

2421. SakuÓÊ mÈnusinÊva, jÈtÈ cittapattÈ patÊ. NigrodhapakkabimboÔÔhÊ, rÈjaputtÊ asobhatha.

2422. TassÈ ca nÈgamÈnesuÑ, nÈtibaddhaÑva kuÒjaraÑ. SattikkhamaÑ sarakkhamaÑ, ÊsÈdantaÑ ur|ÄhavaÑ.

2423. SÈ MaddÊ nÈgamÈruhi, nÈtivaddhaÑva1 kuÒjaraÑ. SattikkhamaÑ sarakkhamaÑ, ÊsÈdantaÑ ur|ÄhavaÑ.

2424. Sabbamhi taÑaraÒÒamhi, yÈvantettha migÈ ahuÑ. Vessantarassa tejena, na’ÒÒamaÒÒaÑ viheÔhayuÑ.

2425. Sabbamhi taÑaraÒÒamhi, yÈvantettha dijÈ ahuÑ. Vessantarassa tejena, na’ÒÒamaÒÒaÑ viheÔhayuÑ.

2426. Sabbamhi taÑaraÒÒamhi, yÈvantettha migÈ ahuÑ. EkajjhaÑ sannipÈtiÑsu, Vessantare payÈtamhi. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane.

2427. Sabbamhi taÑaraÒÒamhi, yÈvantettha dijÈ ahuÑ. EkajjhaÑ sannipÈtiÑsu, Vessantare payÈtamhi. SÊvÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane.

2428. Sabbamhi taÑaraÒÒamhi, yÈvantettha migÈ ahuÑ. NÈssu maÒj| nik|jiÑsu, Vessantare payÈtamhi. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane.

2429. Sabbamhi taÑaraÒÒamhi, yÈvantettha dijÈ ahuÑ. NÈssu maÒj| nik|jiÑsu, Vessantare payÈtamhi. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. ______________________________________________________________ 1. NÈtibaddhaÑva (Ka)


2430. PaÔiyatto rÈjamaggo, vicitto pupphusanthato. Vasi Vessantaro yattha, yÈvatÈva JetuttarÈ. 2431. Tato saÔÔhisahassÈni, yodhino cÈrudassanÈ. SamantÈ parikiriÑsu, Vessantare payÈtamhi. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. 2432. OrodhÈ ca kumÈrÈ ca, vesiyÈnÈ ca brÈhmaÓÈ. SamantÈ parikiriÑsu, Vessantare payÈtamhi. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. 2433. HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ, rathikÈ pattikÈrakÈ. SamantÈ parikiriÑsu, Vessantare payÈtamhi. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. 2434. SamÈgatÈ jÈnapadÈ, negamÈ ca samÈgatÈ. SamantÈ parikiriÑsu, Vessantare payÈtamhi. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. 2435. KaroÔiyÈ cammadharÈ, illÊhatthÈ1 suvammino. Purato paÔipajjiÑsu, Vessantare payÈtamhi. SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. 2436. Te pÈvisuÑ puraÑ rammaÑ, mahÈpÈkÈratoraÓaÑ. UpetaÑ annapÈnehi, naccagÊtehi c|bhayaÑ. 2437. VittÈ jÈnapadÈ ÈsuÑ, negamÈ ca samÈgatÈ. Anuppatte kumÈramhi, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. 2438. Celukkhepo avattittha, Ègate dhanadÈyake. NandiÑ pavesi2 nagare, bandhanÈ mokkho aghosatha. ______________________________________________________________ 1. IndihatthÈ (SyÈ, Ka), khaggahatthÈ (SÊ, I) 2. Nandi-ppavesi (SÊ, SyÈ, I)

378 JÈtakapÈÄi

2439. JÈtar|pamayaÑ vassaÑ, devo pÈvassi tÈvade. Vessantare paviÔÔhamhi, SivÊnaÑ raÔÔhavaÉÉhane. 1440. Tato Vessantaro rÈjÈ, dÈnaÑ datvÈna khattiyo. KÈyassa bhedÈ sappaÒÒo, saggaÑ so upapajjatthÈti. (6652)

VessantarajÈtakaÑ dasamaÑ.

JÈtakapÈÄi niÔÔhitÈ.

JÈtakapÈÄiyÈ dutiyabhÈge

LakkhitabbÈnaÑ anukkamaÓikÈ

PadÈnukkamo PiÔÔha~ko

[ A ] AÑsaÑ asamphusaÑ 75 AggaÑ paÒÒÈbalaÑ 3 AggahÊ 16 A~gati 257 AcchinnaraÔÔhÈ 204 Accherar|paÑ 269 AjamukhÊ 229 AjjhabhÈseyya 89 AÒÒÈpi accharÈ 12 AÔÔha mahÈnirayÈ 60 AÉÉhalÈbusamÈ 14 AÉÉhummatto 92 AÓÉajo 89 AntalikkhecarÈ 95 AtthaÑ jÈnanti 55 AtthacintakaÑ 96 Atthadhammavid| 258 AtthasandassanÊ 56 AduÔÔhacitto 61 Ad|sakÈ 245 Ad|siyaÑ 43 AdhammacÈrÊ 52 AdhammaÔÔhÈ 186 AdhammasÊlo 270 AndhabÈlÈ 28 Anariyar|po 205


[ A ] AnÈmayaÑ 87 AnileritÈ 108 AnusikkhÈmi 86 ApacitÊ 179 AppapaÒÒo 55 Appaseno 214 AparicÈrako 81 AbhayadakkhiÓaÑ 92 AbhipÈrako 41 AmassujÈto 34 “Arindamo” 54, 184 AriyamaggÈvaro 78 AlampÈno 228 AlÈto 257 Avakiriya daÓÉakÊ 61 AvalokayantÊ 40 AvÈvaÔÈ 39 AvuÔÔhahi rÈjaputtÊ 69 AssachakaÓÈni 244 Asappurisadhammo 48 AsappurisasaÑsaggo 50 AssavÈ 97 AhetuvÈdo 50

[ Œ ] ŒmÈyadÈsÊ 196 ŒmaÑ chindati 51

380 JÈtakapÈÄiyÈ dutiyabhÈge


[ Œ ] ŒyÈgavatth|ni 233 Œsan|dakaÑ 105 ŒÄambarÈ 197 ŒÄÈriko 67

[ I ] IcchÈlobhaÒca 53 Isisi~go 31 Isisi~gaÑ 12

[ U ] UjuÑ gacchati 46 UjuvaÑsÈ 53 UttamabhaÓÉathenÈ 194 Uttamar|pavaÓÓinÊ 107 Uttamasattavo 89 UdÊraÓÈ 48 Uddayhate 31 UpakkhaÔo 248 Upaj|taÒca 228 UpamÈya midhekacce 55, 264 UposathaÑ 22 UmmÈdantÊ 39

[ � ] �ruÑ jaghanena 36 �r|namantarasmiÑ 32 �haÒÒate rajaggaÑ 29

[ E ] EkapadÊ 177 EkapadÊ rÈja 76 Ek|sunÈ 177


[ E ] EtaÑ khantiÑ 8 EvaÑ karo 10 EvaÑ vaÓÓÈ 70 Ehi samma 14 EÄam|gÈ 205

[ O ] OdÈtapÈvÈro 241 OrabbhikÈ 191 OsadhÊ 105 OhÈrinÊ 204

[ Ka ] KaÓÓasukhaÑ 87 KaÓÉuvÈyati 32 KadariyÈ 100 KadalÊdhajapaÒÒÈÓo 31 KambalassatarÈ 221 Karohi puÒÒÈni 24 Kassapo 259 KÈkapaÔÔanakaÑ 218 KÈkolasa~ghÈ 188 KÈkova dummedho 56 KÈca nÈma 25 KÈmaduho 237 KÈmavaÓÓinÊ 13 KÈmaÑ chindantu 67 KÈlapariyÈyaÑ 92 KÈli~garÈjÈ 5 KÈluÔÔhÈyÊ 4 KÈÄÈyasaÑ 98

LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ 381


[ Ka ] KicchÈ 179 KiÑ nu daÓÉaÑ 47 KimpurisÈbhigÊtaÑ 33 Kimeva dÈÔhÈvudha 22 Kisavaccho 12 KÊvanto 75 KiÑ s| vadhitvÈ na 7 KukkuhÈ 109 KuÓÉalinÊ 2 KuÓÉalino 248 KumbhiÑ dhovati 71 KurarÊ 227 KekÈ ca 108 KekÈti makaruÑ 98 Keyyo 224 KodhaÑ vadhitvÈ na 7

[ Kha ] KhaÓÉahÈlo 245 KhaÓÉahÈlaÑ 242 KhamÈpito kuso 72 KharÈjino 229 KhemÈnadÊ 33

[ Ga ] Gaccha kaÒÒe 16 GambhÊrar|po 32 GavaÑ cetaramÈnÈnaÑ 51 GÈmÈsÊtiÒca 219 GoghÈtako 260


[ Gha ] GhaÔassito 94 GhaÔÔe mudukena 33 GharaÓiyo 247

[ Ca ] Cajanto 94 CattÈlÊsÈya ÔhÈnehi 121 CatukkaÓÓÈ 60 Citta~gadÈ 106 Citrak|Ôo 202 CullasÊtiyÈ 260 Celukkhepo 221

[ Cha ] ChandavasÈnugÈ 97 ChamÈgirÊ 109

[ Ja ] JaÔilo 34 JanettÊ ca 75 JÈtÈ urajÈ 14 JÈmÈtaro 73 JimhaÑ 45 J|hatu’ttama 105 JeÔÔhÈpacÈyiko 181

[ ©a ] ©ÈtigaÓÈ 90 ©Ètimajjhe 91 ©ÈtivissÈsanÈ 89 ©Ètisa~ghassa 89



[ Ta ] Tadi~gha abhipÈraka 45 TavÈnusÈsaniÑ 11 TimbarutthanÊ 218 TÊÓi vassÈni 15 Tumulo 271 Tuyheva sattavo 73 TosentÊ 80 Tvamasi caÓÉÈlÊ 71

[ Tha ] ThÊghÈtakÈ 104

[ Da ] DaÓÉakÊ 8 DasasatÈni 111 DÈnapatÊ 198 DÈnaÑ sÊlaÑ 97 DÈrÈni 194 DijÈdhipo 224 Dukhudrayo 3 Dugandhar|po 192 DundubhÊ 220 DudÊpopi 232 DummocayÈ 239 Duyyodhano 21 DulladdhaÑ 26 DevakaÒÒ|pamÈ 73 DevakaÒÒaÑ 12 DevakuÒjaro 184 DevavaÓÓÊ 72 DevarÈ 253 DohaÄinÊ 80


[ Dha ] DhataraÔÔho 221 DhanakÈmÈnaÑ 81 DhanamicchatÈ 88 DhanÈharo 24 DhammacÈrÊ 181 Dhammo ciÓÓo 5 DhammaÑ raÔÔhapatÊ 65 DhÊrasammato 258 DhÊro satta 73 DhotapÈdova 268

[ Na ] Na~galakoÔivaÉÉho 205 NÈgarÈjÈ 18 NÈgaÑ maÓÉ|kavaÓÓena 72 NÈrado 268 NÈvaka~khanti 88 NÈhaÑ dukkhakkhamÈ 31 NÈhaÑ rajjena 66 Ninditumarahati 93 NiddesakÈrÊ 49 NimirÈjÈ 184 NiraÑkato 97 NÊcattiÓÈ 19

[ Pa ] PakatÈ 269 PakiracÈrÊ 186 PakkaÑ chindati 52 PaÒca kakudhÈni 59 PaÒcac|Äako 53



[ Pa ] PaÒcath|paÑ 195 PaÒca satÈni 270 PaÒcÈlacandÊ 213 PaÒcÈlo 204 PaÒÒavantaÑ 9 PaÔhameneva vithataÑ 1 Patthodano 99 Panujja maÑ 32 PabyadhitÈ 222 PabhÈvatÊ 66 PamadÈdhipÈ 101 Paratthaddho 224 ParadÈrasevinÊ 107 ParamapakopitÈ 102 ParamasukhÊ 32 Paripakko 26 ParipanthamakÈsi 27 Palissaji 15 PaluddhabÈlÈ 237 PavaddhakÈyo 17 PahaÔÔhalomo 91 Pah|tatoyÈ 190 PÈÔhÊnavaÓÓÈ 215 PÈÓissarÈ 100 PÈtukarÊ 225 PÈpakammantÈ 187 Piyataro 181 PiyabhÈÓinÊ 88 PÊÔhaÒca 96 PÊtÈla~kÈrÈ 215


[ Pa ] PÊÄiyakkhoti 178 PuttakÈmÈyo 247 PuttatthikÈpi 252 Puthusaddo 90 Pubbekatahetu 49 PurisanÈvutyo 215 PurisabyagghÈ 231 PekhuÓahatthÈni 241 PosentÊ 81

[ Pha ] PharÈtha kÈyaÑ 11 PhÈrusaÑ giraÑ 98 PhÈrusaÑ vÈcaÑ 98 Phuli~gÈni 8

[ Ba ] BalaÑ paÒcavidhaÑ 3 Bah|pi bhadrÈ 54 BÈlÈ 49 BÈl|pasevÊ 264 BindutthanÊ 40 Bindussaro 36 BÊjako 265 BÊjako nÈma 261 BÊraÓÊ 196 BuddhaparisÈ 12 BrahmacÈrÊ 181

[ Bha ] BhakkhaparikkhÊÓo 55 BhaginÊ 229 BhattugÈravo 85



[ Bha ] Bhattuttama 104 Bhatt| patino 20 BhariyÈyo 248 BhariyÈsataÒca 219 BhÈtupariyesanaÑ 228 BhÈturajjhÈvarÈ 79 BhÈradha 74 BhÊtena 93 BhÊmaratho 5 Bh|tapatÊ 6 Bh|nahatÈ 251 Bh|ridattoti 222 BherÊ 70 BhojaputtÈ 17

[ Ma ] MagadhÈnamissaro 21 MaghavÈ 238 MaÓÉ|kachÈpiyÈ 228 MaÓimajjhagÈ 224 MantapadÈni 226 ManussayoniÑ 23 Manojavo 269 Manojo 77 MasakkasÈraÑ 19 MahÈnasÈ 83 MahÈsaÑghÈ 85 MÈ ca vegena 3 MÈtÈpettibharo 182 MÈ tvaÑ bhÈyi 72 MÈdharo 206


[ Ma ] MÈ naÑ r|pena 68 MÈ me kujjha 72 MigÈdhamÈ 216 MittamÈpade 83 MissitumicchantÊ 14 Mujakindo 185 MettacittaÒca 30

[ Ya ] YathodhikÈni 101 Yassa rukkhassa 50 YÈcayogÊ 231 Y|pussane 237

[ Ra ] RaÔÔhapÈlo 46, 253 RasadadÊ 80 Rahado 192 RÈjakaÒÒÈ 262 RÈjakali 255 RÈjaputtÊ 213 RÈjÊsayo 34 RucÈ 264 R|cÈ toseti 268 RucÈya vacanaÑ 263 RudaÑ ass|ni 15 Rosako 101

[ La ] LÈbhamettha 66 LÈbho 85



[ La ] LuÒcanti gÊvaÑ 190 Luddehi 18 LokasmiÑ 93 LoÓakarÈ 234 LoÓ|dakÈ 239

[ Va ] VacchadantamukhÈ 214 VatuttamaÑ 104 VanacetyÈni 222 Vammikaggagato 226 VÈricaraÑ 193 VijambhamÈnÈ 40 Vijayo 257 VidaÑsayantÊ 31 VinaÔÔhapÈbhatÈ 106 Vibhemi 13 VimaÔÔhÈ 14 VimaÔÔhimaÑ 36 Vimado 15 Viha~gamo 55 VemÈtÈ 229 VeyyÈvaÔikaÑ 255 VellÈlino 215 VessantaraÑ 1 VohÈrakusalÈ 262

[ Sa ] Sagg|pagaÑ 44 Sa~ghÈÔipÈruto 53 SaccavÈdÊ 181 SaÒÒat|r| 13


[ Sa ] SaÔÔhigÈmasahassÈni 56 SataporisaÑ 63 Satava~kÈ 109 Sattamattiyo 207 SattasatÈ 25 Satthumaddano 71 SappurisaÑ 10 Sabbalokag| 101 Sabhattu itthiyo 112 SamatulyÈni 260 SamuddajÈ 222 SayanapÈlako 206 SÈdisÊ 97 SÈdhu dhammaruci 45 SamuddikÈ 55 SÈlissaro 12 SÈÄikÈ 206 Simbaliyo 63 SivirÈjÈ 41 SÊmantiniyo 247 SÊlavantaÑ 9 SÊhanÈdaÑ 73 SÊhassarÈ 67 Sukhudrayo 85 SukhaÑ manussÈ 45 Sughorar|pÈ 195 Sudassano 233 SunÈmo 257 SupaciÓÓo 224 SumÈpitaÑ 95


PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko

[ Sa ] [ Ha ] SurattapÈdÈ 218 SuvaÓÓatharusampannÈ 215

HatthÈrohÈ 73 HatthichakaÓÈni 244 Suhato vÈnaro 49

S|naggavellitÈ 178 HareÓukÈ 109 SeÔÔhataraÑ 10 HasitakÊÄitaÑ 81 SoÓadinno 196 SoÓako 53

HirÊmanÈ 112

Somadatto 226 HemavaÓÓa 90

SeÄasitthisahassÈni 57 HaÑsagaggarabhÈÓinÊ 218

SoÄassussadÈ 60 HaÑsarÈjÈ 86 SoÄÈrapaÒÒÈÓo 71 HaÑs|pak|jitÈ 222


NÈnÈpÈÔhÈ

PaÔhamo m|lapÈÔho, SÊ = SÊhaÄapotthakaÑ, SyÈ = SyÈmapotthakaÑ, KaÑ = KambojapotthakaÑ, I = I~galisapotthakaÑ, Ka = kesuci Marammapotthakesu dissamÈnapÈÔho, Ka-SÊ = kesuci SÊhaÄapotthakesu dissamÈnapÈÔho, ®Ôha = AÔÔhakathÈ.

JÈtakapÈÄiyÈ

NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ

[ A ] Akatti = Akitti (SÊ, I) Akanti (SyÈ) 185 AkantaÑ kattu = Akanto kanta (SÊ, SyÈ, I) 66 Akkuddho = AkkuÔÔho (I) 2 AkkhobhaÓÊ = AkkhobhanÊ (SÊ) AkkhobhinÊ (SyÈ) 77 Agacchittha = Atha gaÒchittha (SÊ, SyÈ, I) 30 AgaruphalliyÈ = AgarubhalliyÈ (SÊ, SyÈ, I) 340 A~gati = A~gÈti (SÊ) evamuparipi. 257 A~gapÈvuraÓena = A~gapÈpuraÓena (I) 80 AggijÈriva = AggajÈtiva (SÊ) AggijÈtiva (I) 108 Aggisikh|pamaÑ = AggisamodakaÑ (Ka) 187 AggÊva saÑyato tiÔÔhe = AggÊva yato tiÔÔheyya (SÊ, I) 292 AccÈcarati = AccÈvadati (SÊ, SyÈ, I) 121 AciraÑ = AcirÈ (SÊ, SyÈ, I) 254 AccimantÈ = AccimantÊ (SÊ) 215 Accimanto = AccimantÈ (I) 60 Achambhitova = Asambhitova (SÊ, I) 296 AjamukhÊ = AccimukhÊ (SÊ, SyÈ, I) 229 AjikaÑ = AjiyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 50 AjivhavÈ = AjivhatÈ (SyÈ, Ka) 292

NÈnÈpÈÔhÈ 389


[ A ] AjuÔÔhamÈrÊva = AjaddhumÈrÊva (SÊ) AjjhuÔÔhamÈriva (SyÈ) AjaddhumÈriva (I) Ma 1. 245 piÔÔhe; AÑ 3. 287 piÔÔhe ca passitabbaÑ. 172 AjjetaÑ ÒÈmi = AjjahaÒÒÈmi (Ka) 177 AjeyaÑ = AjiyyaÑ (SÊ) 255 AjjhagÈhÈsi = AjjhagÈhayi (I) 55 Ajjhappatto = AjjhÈpatto (I) 14 AÒÒoÒÒaÑ = AÒÒamaÒÒaÑ (SÊ, SyÈ) 61 AÔÔhÈnametaÑ = AddhÈ hi metaÑ (I) 354 AÔÔhikatvÈ = AÔÔhiÑkatvÈ (Ka) 12 Atikassa = Antakassa (Ka) 22 AtigÈÄhayanti = AtigÈÄayanti (SÊ, I) 237 AticÈrÈ = AticÈriniyo (SÊ, SyÈ, I) 64 AtÊraÓeyya yamidaÑ = AtÊraÓeyyamidaÑ kammaÑ (SÊ, SyÈ, I) 170 Atricca = Atriccha (SÊ, SyÈ, I) 110 Atthattha = Aggattha (SyÈ-®Ôha) 289 AthaddhatÈnatÊsÈko = AtthaddhatÈnatÊsÈko (SÊ, I) 274 Atha yÊme = AddhÈ ime (SÊ, I) AddhÈyime (SyÈ) 185 AtthÈ = Attho (Ka) Duggahitova’natthÈ (?) 264 Adanti = Adenti (SÊ, SyÈ, I) evamuparipi. 181 Adu = Œdu (SÊ, SyÈ) 74 AndhakaveÓÉayo = VeÓhuyo (SÊ, I) ViÓhayo (?) 61 AdhammasÊlo = AkammasÊlo (I) 270 AndhabÈlÈ = Atha bÈlÈ (SÊ, SyÈ, I) 28 AndhabÈlÈ pabhÈsasi = Œdu bÈlÈva bhÈsasi (SÊ, I) 71 Addhiko viya = Atthiko viya (SÊ, I) 348 AdhigamÈ = AdhigatamhÈ (SÊ) AdhigamhÈ (SyÈ) Adhigatamha (I) 79 Adhicca = Aticca (SÊ, I) 103 AdhÊyanti mahÈrÈja = Adhiyanti ve mahÈrÈja (SyÈ, Ka) 219 Anavayoti = Anavajjoti (SÊ, I) 173



[ A ] Anariyadhamma’vassito = Anariyadhammamavassito (SÊ) 96 AnÈyatana = NÈ’nÈyatana (I) 4 AnigÈdhak|lÈ = AnikhÈtak|lÈ (SÊ, SyÈ, I) 190 Anil|pamasamuppÈtÈ = Anil|pamasamuppÈdÈ (Ka) 258 AnujjÈ = AnojÈ (SyÈ, Ka) 289 AnupaghÈtaÑ = ApÈpÈnaÑ (SÊ, I) 255 AnupÈdano = AnupÈdino (SyÈ) AnupÈdÈno (I) 53 AnuyantÈ = AnuyuttÈ (I) 77 Anurakkho = Anuratto (SÊ, I) 293 Anindriyabaddha’masaÒÒakÈyaÑ = NirindriyaÑ antaÑ asaÒÒakÈyaÑ (SÊ, I) AnindriyaÑ santamasaÒÒakÈyaÑ (SyÈ) 235 Apakkama = Samakkama (SÊ, I) 112 ApatitÈ = AppatÊtÈ (SÊ, SyÈ, I) 14 ApaccisaÑ = ApaccasiÑ (SyÈ) AppaccayiÑ (I) 152 Api candasamamhipi = Api candasamampi te (Ka) 263 Apucchimha kosiyagottaÑ = ApucchimhÈ kosiyagottaÑ (SyÈ) ApucchimhÈpi kosikaÑ (I) 3 AporÈÓaÑ = ApurÈÓaÑ (SÊ, I) 160 Abbahi = Abbuhi (SyÈ, Ka) 32 Abbahe = Abbhahe (SyÈ, Ka) 50 AbyÈbajjhaÑ = AbyÈpajjhaÑ (SÊ, SyÈ, I) 287 AbrÈhmaÓaÑ = Na brÈhmaÓÈ (SÊ, SyÈ) 237 AbbhatikkantÈ = NÈbbhacikkhantÈ (Ka) 96 AbhicchitÈ = AbhijjhitÈ (SÊ, SyÈ, I) 213 AbhijigÊsati = AbhijigiÑsati (SÊ, SyÈ, I) 228 Abhitosi = Abhibhosi (SÊ, I) 281 AbhijjantyÈ = AbhejjantyÈ (SÊ, I) 327 Abhuttaparibhogena = Avuttiparibhogena (SÊ, I) Ayuttaparibhogena (SyÈ) 34 Abbh|ti = Abbh| hi (SÊ) Abh|ti (SyÈ) Abbhu hi (I) 66

NÈnÈpÈÔhÈ 389


[ A ] AmaÒÒittha = AmaÒÒittho (SÊ, SyÈ, I) 170 Amittahatthattagate = Amittassa hatthagate (Ka) 220 Arahante sÊtibh|te = Arahantesu sÊtibh|tesu (Ka) 197 Alamettha = Alamatthu (SÊ, I) 253 Ala~kato = Anala~kato (Ka) 253 AlampÈnoti = ŒlambÈnoti (SÊ, I) ŒlambÈyanoti (SyÈ) 225 AllaÒca = AddaÒca (SÊ, I) 300 Avaca = AvacÈsi (SyÈ, Ka) 336 AvahÈya = ApÈhÈya (SÊ) 265 AvaÔÔhitaÑ = SuvaÉÉhitaÑ (SÊ) 16 AvassajiÑ = AvissajiÑ (SyÈ) 175 Avasucchati = Avasussati (SyÈ) 176 AvÈcarÊ = AccÈcarÊ (SyÈ) AnÈcari (Ka) 123 AvuÔÔhitÈya = AvuÔÔhikÈya (SÊ, I) 106 Avhayesi = AvhayÈsi (Ka) 43 AvhÈyassu = Avhayassu (SÊ, I) 152 AssakÈvantÊ = AssakÈvantiÑ (SÊ, SyÈ, I) 74 Assaratanampi = Assatarampi (SÊ, I) Assaratanampi me (SyÈ) 243 Assarathe = Asse rathe (SyÈ) 324 AsandhitÈ = AsatthitÈ (SÊ) 151 AsanthutaÑ = AsandhavaÑ (SyÈ, Ka) 300 AssÈruhÈ = AssÈrohÈ (SyÈ, I) 138 AsipattÈcitÈ dumÈ = AsipattanirayÈ dukhÈ (SÊ, I) 273 Asiddhabhojano = AsiÔÔhabhojano (Ka) 34 Asso ca sisati = Asso hasisati (SÊ) Asso hasiyati (SyÈ) Asso ca siÑsati (I) 70 AhÈpitaggÊsi = AhÈpitaggÊpi (Ka) 34 AhidassanaÑ = AbhidassanaÑ (SÊ, I) 228 AhÊratha = AhÈratha (SÊ, SyÈ) 54



[ A ] AhetuÒca pavadanti = HetuÒca apavadanti (SÊ, SyÈ, I) 51 AÄÈra = ŒÄÈra (Ka) evamuparipi. 18

[ Œ ] Œceraputto = Œcariyaputto (I, Ka) 7 ŒdimajjhakathÈpariyosÈnaÑ = ŒdimajjhagÈthÈpariyosÈnaÑ (SyÈ, Ka) 125 Œnandi vitto = Œnandacitto (SyÈ, I) 309 Œpake = Œvake (Ka) 335 Œpatasi = Œgamasi (SyÈ) Œtapasi (Ka) 215 ŒpatÊ = ŒpadÊ (Ka) 91 Œbh|jino ca = Œbhujinopi (SÊ, SyÈ) 109 Œbhenti = Œbhanti (SyÈ, Ka) 196 ŒmuttamaÓikuÓÉalÈ = ŒmukkamaÓikuÓÉalÈ (?) 13 ŒyaÑ vayaÑ = ŒyavayaÑ (I) 3 ŒveÓikaÑ = ŒveÓiyaÑ (SÊ, SyÈ, I) ŒvenikaÑ (Ka) 203 ŒsadaÒca = ŒsaÔaÒca (Ka) 339 ŒsÈdayiÑ = AssÈdayiÑ (Ka) 32 ŒsÊsikÈni = AssÈsakÈni (SÊ, I) ŒsÈsakÈni (SyÈ) 252 ŒsÊtiyÈ nÈvutiyÈ = AsÊtiyÈ navutiyÈ (I) 137 ŒsÊsetheva = ŒsiÑsetheva (SÊ, SyÈ, I) 160

[ I ] IccevaÑ = Icceva (SÊ, I) 91 ItarÊtarÈpatiÔÔhÈ = ItarÊtarÈnaÑ patiÔÔhÈ (SyÈ) IttarÊtarappatiÔÔhÈ (?) 118 Itthiyo mantaÑ = ItthikÈmantaÑ (Ka) 349 IndikhaggadharÈ = IndakhaggadharÈ (SÊ) IÔÔhikhaggadharÈ (I) 258 IrandhatÊ = IrandatÊ (SÊ, I) 276 IlliyÈcÈpadhÈribhi = IndiyÈcÈpadhÈribhi (Ka) 57 IllÊhatthÈ = IndihatthÈ (SyÈ, Ka) KhaggahatthÈ (SÊ, I) 377

NÈnÈpÈÔhÈ 391


[ I ] Isippalobhane = Isipalobhike (SÊ, SyÈ) IsiÑ palobhike (I) 12

[ ¢ ] ¢sadharo = Isindharo (SyÈ) ¢sandharo (Ka) 201 ¢saÑ khaggaÑ pamuÒcati = ¢so khaggaÑva muÒcati (SÊ, I) Ante khaggaÑ pamuÒcati (SyÈ) 241

[ U ] UkkaÓÓÈ = OkkaÓÓÈ (Ka) 358 UggÊvaÒcÈpi = U~gÊvaÒcÈpi (Ka) 360 UcchÈdaye ca nhÈpaye = AcchÈdane ca nhÈpe ca (SyÈ, Ka) 294 UÒchÈladdho anappako = UÒchÈladdhaÑ anappakaÑ (SyÈ) 356 UjjÈlayitvÈna = NijjÈlayitvÈna (SÊ, I) 317 UjjhitÈnaÑ = UjjhiÔÔhÈnaÑ (Ka) 168 UÔÔhÈnakaÑ = UÔÔhÈhakaÑ (SÊ) 270 UÔÔhÈhato = UÔÔhahato (SyÈ, I) 2 UÉÉetuÑ = OÉÉetuÑ (SÊ) 39 UÉÉenti = �enti (SÊ, I) evamuparipi. 113 UttasayÊ = Uttasase (SÊ, SyÈ, Ka) 326 UttarimajjhabhÈsiÑ = Uttari paccabhÈsiÑ (SÊ, SyÈ) UttariÑpaccabhÈsiÑ (I) 20 UttamaÑ javamanvÈya = UttamajavamattÈya (SÊ, I) 90 Utumhi nhÈtÈya = UtusinÈtÈya (I) 80 OtrÈsayitvÈ = CitrÈ sayitvÈ (SÊ, I) 50 UdakavantaÑ = UdaÒÒavantaÑ (SÊ, I) 108 UdapatvÈ = UppatitvÈ (SÊ, SyÈ) UdÈpatvÈ (I) 55 UdahÈrÈya = UdahÈrassa (SÊ, SyÈ, I) 75 UdaÓhasamayaÑ = UdayasamayaÑ (SyÈ) UdantasamayaÑ (Ka) 13



[ U ] Uddayhate = UÉÉayhate (SÊ, I) 31 UddhaÑpÈdo = UddhapÈdo (SyÈ) AddhapÈdo (I) 9 UdÈhu = Uda (SÊ, I) 135 UddÈpavattaÑ = UddhÈpavattaÑ (SyÈ, I) 345 UdÊritÈ = Udirayi (Ka) 110 UddhÈpasampannaÑ = UddÈpasampannaÑ (SÊ, I) AÔÔÈlasampannaÑ (SyÈ) 282 UpakÈriyasÈdisaÑ = UpakiriyasÈdisaÑ (SÊ, SyÈ, I) 111 UpaghÈtuÑ = UpaghÈyituÑ (SÊ) 80 UpanayÈmase = UpaniyyÈmase (Ka) 257 Upalapenti = Uparamanti (SÊ, I) PalÈpenti (Ka) 129 UpalepabhayÈ = UpalimpabhayÈ (Ka) 265 UpayantiyÈ = UpaganthiyÈ (SyÈ, Ka) 360 UpantikaÑ = UpantikÈ (SÊ, Ka) 207 Upasa~kamma = Upasa~kamitvÈ (SÊ, SyÈ, I) 132 Upahato = Upagato (SÊ, I) 130 UpasenaÑ = UpaseniÑ (SÊ) UpaseÓiÑ (I) 242 UpÈratÈ = UpÈrutÈ (SyÈ, Ka) 161 UpÈdhiratha’mÈruyha = UpÈdiratha’mÈruyha (SÊ) UpÈdhÊ ratha’mÈruyha (SyÈ) 155 UbbÈhetthÈti = UbbÈhethÈti (SyÈ, Ka) 113 UbbiddhÈ = UbbiggÈ (SÊ, SyÈ, I) 330 Uma~gajÈtakaÑ = MahÈummaggajÈtakaÑ (SÊ, I) MahosadhajÈtakaÑ (SyÈ, Ka) 221 Usindaro = UsÊnaro (SÊ, I) 185 Uhasanti = �hasanti (SÊ, I) Ohasanti (SyÈ) 129

[ E ] EkanÊvaro = EkanÊdhuro (SÊ, I) 173 EkÈsnamarÊyap|jitaÑ = EkÈsanaÑ ariyap|jitaÑ (SÊ, I) 104

NÈnÈpÈÔhÈ 393


[ E ] Eko ekÈya pamadÈya nÈ’lape = Eko ekapamadaÑ hi nÈlape (I) Eko ekapamadÈya nÈlape (?) 128 EkaÑ daÓÉaÑ ujuÑ kataÑ = ( ) Natthi bah|su. 173 Ete naro = Etena so (I) 125 Ediso mÈ = Nediso te (SÊ) 207 ErÈvatiÑ = EkapatiÑ (I) ErÈpatiÑ (Ka) 242 ElamburakasaÒchannÈ = ElambarakasaÒchannÈ (SÊ, I) EÄambakehi saÒchannÈ (SyÈ) 345 Evameva = EvamevaÑ (I) 45, 51 EvamÈpadiyÈ sati = EvamÈpadi saÑsati (SÊ, I) 88 EÄikakumÈraÑ = EÄamÈrakaÑ (SÊ) EÄakakumÈraÑ (SyÈ) EÄakamÈraÑ (I) 118

[ O ] OkkantasantaÑ = UkkantasattaÑ (SÊ, I) 359 OkkantasattaÑ = OkkantasantaÑ (SyÈ, I, Ka) 207 OkandÈmase = OkkantÈmasi (Ka) 355 OÔÔhaÑ upalikhati = OÔÔhaÑ palikhati jivhaÑ palikhati (SÊ, I) 121 Orak|laÑ = OrakulaÑ (SÊ) evamuparipi. 125 Oraso tassa atrajo = Tassa orasa atrajo (SÊ) Tassa atraja oraso (I) 133 OropetvÈ = OtÈretvÈ (Ka) 329 OvaddhapiÓÉiko = ObandhapiÓÉito (Ka) 351 Orena sattarattassa = Orena dasarattassa (SÊ, I) 228 OsiÒciye = OsaÒciyÈ (SÊ, I) 128 OhÈrituÑ = OhÈtuÑ (SÊ, I) 230

[ Ka ] Ka~gubÊjÈ = Ka~guvÊhi (SÊ, I) Ka~gupiÔÔhÈ (SyÈ) 370 KaÒcanadepiÒcha = KaÒca depiccha (SÊ, I) KaÒcana dvepiccha (SyÈ) 83



[ Ka ] KaÒcanamaÓidaÓÉÈni = TapaÒÒamaÓidaÓÉÈni (SÊ, I) SuvaÓÓamaÓidaÓÉÈni (SyÈ, Ka) 241 KaccÈna = KiccÈni (SyÈ, Ka) 296 Kacci amajjapo = Kaccissa’majjapo (SÊ, I) 155 KaccikÈra = KacchikÈra (Ka) 115 Kacci nÈ’nÈgataÑ = Kacci nunÈgataÑ (SyÈ, Ka) 97 Kacci nu taÑ ÉaÑsÊ tÈta = Kacci taÑ nu ÉasÊ tÈta (SÊ) Kacci nu ÉaÑsito tÈta (SyÈ) KaccitÈnuÉasÊ tÈta (I) 228 KaÒci = KiÒci (SÊ, I, Ka) 221 KaÒcinaÑ = KiÒcinaÑ (Ka) KiÒcanaÑ (I) 40 KaÓÔakanicitÈ = KaÓÔakÈpacitÈ (SÊ, I) KaÓÔakÈ hi citÈ (SyÈ) 272 KaÔhalena vÈ = KathalÈya vÈ (Ka) 114 KaÓÉarÊkinnarÈnaÑ = KinnarakinnarÊnaÑ (SyÈ) KinnarÊkinnarÈnaÑ (Ka) 123 KaÓÉuÑ = KaÓÉukaÑ (I) 33 KaÓhajaÔino = KaÓhajaÔilÈ (Ka) 326 KaÓikÈrÈva nivÈtapupphitÈ = KaÓikÈrova nivÈtapupphito (SÊ, I) 279 Katanissame = Kataniyame (Ka) 52 KatamasmiÑ = KatarasmiÑ (SÊ, SyÈ, I) 53 KatÈ me kÈrÈ = Kat|pakÈro (SyÈ, Ka) 140 KatÈya = KatÈyaÑ (SÊ, I) 11 Kate = Bhavo (SyÈ, Ka) 144 Kattha SoÓakamaddakkhi = Kattha te SoÓako diÔÔho (SÊ, I) 53 KathÈ = GÈthÈ (SÊ, SyÈ, I) 173, 273 KalÈpine = KalÈpino (SyÈ, Ka) 165 KathinÈ = KaÔhinÈ (SÊ, SyÈ, I) 126 KadariyatÈpanÈ = KadariyatapanÈ (SÊ, I) 60 KanakabyÈ = KanakaggÈ (I) 14 KapaÓÈ = KapaÓaÑ (SÊ, I) 247

NÈnÈpÈÔhÈ 395


[ Ka ] Kapilaye tyamha = Kappiliye tyamhÈ (SyÈ) Kampilliye tyamhÈ (SÊ) KampilliyaraÔÔhe (I) 220 KapiliyaÑ = KampilliyaÑ (SÊ, I) 208 Kappesi = Kampesi (I) 25 Kabandhe = Kavandhe (SÊ, I) 118 KammÈvadÈnena = KammÈpavÈdena (SyÈ) 292 KaraviyÈ nÈma te dijÈ = KaravÊ nÈma te dijÈ (SÊ) 347 KariyÈ = KuriyÈ (SÊ) 294 KareÓu = KaÓeru (SÊ, I) 113 KalunaÑ = KaruÓaÑ (SÊ, I) Kal|naÑ (SyÈ, Ka) 319 Kal|naÑ = KaruÓaÑ (SÊ, I) 180 Kalerukkhehi = KaÔerukehi (SÊ) KaÔerukkhehi (I) 345 Kassa kÈdambayo = Kassa kÈdambamayo (Ka) 75 Kassapo ca = AÔÔhako ca (SÊ, I) Atthako ca (SyÈ) 185 KasirÈ’bhataÑ = KasirenÈbhataÑ (SÊ) 122 KÈkapaÒÒÈva = KÈkapaÒÒÈya (SÊ, SyÈ, I) 56 KÈkavatÊ = KÈkÈtÊ (SÊ) KÈkÈti (I) 118 KÈkolasa~ghehi vikassamÈnaÑ = KÈkoÄasa~ghehipi kaÉÉhamÈnaÑ (SÊ, I) 270 KÈcamhicamayÈ = KÈcamhamayÈ (SÊ) KÈcambhamayÈ (I) 278 KÈje = KÈce (I) 86 KÈmarÈgena = KÈmavegena (SÊ, I) 278 KÈmavaÓÓinÊ = VaravaÓÓinÊ (Ka) 267 KÈmÈ hi = KÈmehi (SÊ, SyÈ, I) 66 KÈmindaÑ = KÈvindaÑ (SÊ, I) 211 KÈme giddhÈ = KÈmesu giddhÈ (SÊ, I) 55 KÈmesi = KÈmehi (SÊ, I) 66 KÈyo padissati = KÈya’ssa dissati (SÊ, I) 226 KÈrayasi = KÈrayantÊ (SÊ, SyÈ, I) 172 KÈlapurakkhato = KÈlikarikkhiyo (SÊ, I) 185



[ Ka ] KÈlÈgataÑ = KÈlÈbhataÑ (I) 9 KÈsikamatthannaÑ = KÈsikapatthiÓÓaÑ (SÊ) KÈsikavatthinaÑ (SyÈ, I) 96 KÈsikuttamadhÈrino = KÈsikavatthadhÈrino (I) 77 KÈsiyÈni dhÈretvÈ = KÈsiyÈni ca dhÈretvÈ (Ka) 325 KÈsissa = KaÑsassa (SÊ, I) 230 KÈsumÈriyo = KÈsamÈriyo (SÊ, SyÈ) 78 KÈÄÊyÈ = KoÄÊyÈ (Ka) 345 KikibyagghadÊpiyo = KimpurisabyagghadÊpiyo (Ka) 111 KiÒcitthi = KiÒcatthi (SÊ, I) 182 KibbisakÈrakaÑ = KibbisakÈrinaÑ (I) 64 KimatthamakÈrÊ = Kimattha’kÈsi (SÊ, I) KimatthakÈrÊ (SyÈ) 236 Ki’mabhaÒÒa’mÈhu = KimabhiÒÒamÈhu (SÊ, I) 202 Kimeva tvaÑ = Kimo nu tvaÑ (SÊ, I) 135 KiÑ dhanena yaÑ khÊyetha = KiÑ dhanena yaÑ jÊyetha (SÊ) KiÑ maÑ dhanena khÊyetha (SyÈ, Ka) 158 KiÑ patthayaÑ = KimatthiyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 23 Kujjha = Kujjhi (I) 16 KuÒjavÈjitÈ = KuÒjavÈdikÈ (SÊ, I) 346 KuÔandajÈ bhaddamuttÈ = UnnakÈ bhaddamuÔÔhÈ ca (Ka) 346 KuÔhÈriyÈ = KudhÈriyÈ (Ka) 37 KuÉÉamukhÊ = KuÔÔamukhÊ (SÊ, I) 263 Kutumpa = KuÔumbÈ (SÊ, SyÈ, I) 371 Kunthito = KuÓÔhito (SÊ, SyÈ, I) evamuparipi. 180 KudÈ’ssu = KadÈssu (SÊ, I) KadÈsu (SyÈ) 161 KurarÊ = KururÊ (SyÈ, Ka) 321 Kuru~gadevÊ = Kura~gadevÊ (SÊ, I) 118 KururaÔÔhavÈsÊ = KurukhettavÈsÊ (SÊ, I) 290 KulitthiyÈsupi = KuladhÊtiyÈsupi (SÊ, I) 107 Kuveru = KÈkaneru (SÊ, I) KÈkaveru (SyÈ) 233 KusaggenudakamÈdÈya = Kusagge udakamÈdÈya (SÊ, I) 133

NÈnÈpÈÔhÈ 397


[ Ka ] KusasaddabhayaÔÔitÈ = KusasaddabhayaÔÔhitÈ (I) 73 KeÓu = VeÓu (SÊ, I) 109 Kokilasa~ghÈ = KokilÈ si~ghÈ (Ka) 339 KontimantÈsuniÔÔhitaÑ = KontÊmantÊsuniÔÔhitaÑ (SÊ, I) 217 KopitaÑ = KodhitaÑ (I, Ka) 3 Ko nu me iminÈttho = Ko nu me iminÈ attho (SÊ, SyÈ) Ko nu me nattho (I) 27 KomÈrakaÑ = KomÈrataÑ (Ka) 157 KolitthiyÈyo = KoliniyÈyo (SÊ, I) 194 KosambaphalakasussoÓÊ = KosumbaphalakasussoÓÊ (SÊ, SyÈ, I) 218 KaÑsupadhÈraÓÈ = KusumadhÈrine (Ka) 324

[ Kha ] KhaÓÉaÑ = BaddhaÑ (SÊ) BandhaÑ (I) 84 Khattabandhuni = KhattiyabandhunÊ (I) 2 KhattavidÈ = KhattavidhÈ (SÊ, SyÈ, I) 49 KharodakÈ = KhÈrodikÈ (SÊ) KharodikÈ (I) 273 KhaÄu~keneva = KhaÄu~geneva (Ka) 216 KhÈrÈpatacchikaÑ = KharÈpaticchakaÑ (SyÈ) KharÈpaÔicchakaÑ (Ka) 152 KhujjavÈmanakena = KhujjavÈmanena (I) 118 KhudaÑ = KhuddaÑ (SyÈ, Ka) 348 Khema’makÈrayi = KhemimakÈrayi (SÊ, I) 95

[ Ga ] GacchamÈline = GacchamÈlino (SyÈ, Ka) 165 GacchamÈlino = GacchamÈlinÊ (SyÈ, Ka) 168 Gacchasi = GaÒchisi (SÊ, I) 27, 70 Gabbhassa vokkamo = Gabbhassa vakkamo (SÊ, SyÈ, I) 80 GamanÈ kÈmanÊyÈ = KamanÈ kamanÊyÈ (SÊ, I) 13



[ Ga ] Gamittha = Apattha (Ka-SÊ, SyÈ, I) 101 Garu hoti sagÈravo = Garuko hoti gÈravo (Ka) 150 GÈthaÑ ahaÑ atthavatiÑ = GÈthÈ ahaÑ atthavatÊ (SÊ, I) 137 GÈmeva kÊÄiyÈ = GÈme kilÊliyÈ (SÊ) 170 GijjhaÑ = VijjhaÑ (SyÈ, Ka) ViÒjhaÑ (?) 232 GiddhikatÈ = GiddhigatÈ (Ka) 239 GilÈnavuÔÔhitaÑ = GilÈnÈvuÔÔhitaÑ (SÊ, SyÈ, I) 118 GuyhamÈsajja = G|ÄhamÈsajja (SÊ, I) 85 GeÓÉukena’ssa = BheÓÉukenassa (SÊ, I) 31

[ Gha ] GhaÔÔikÈ uparikkhÊ ca pokkharaÓÊ ca bhÈrikÈ = GhaÔÔiyÈ oparakkhÊ ca pokkharakkhÊ ca nÈyikÈ (SÊ) GhaÔÔiyÈ oparakkhÊ ca pokkharakkhÊ ca gÈyikÈ (I) 251

[ Ca ] CakkavÈkapak|jibhÈ = CakkavÈk|pak|jitÈ (SÊ, I) 163 CattÈlÊsÈya = CattÈlÊsÈhi (I, Ka) 121 Catupatthar|paÑ = CatumaÔÔhar|paÑ (SyÈ, I) 8 Catura~giyÈ = Catura~giniyÈ (Ka) 208 Candakena = Candiyena (SÊ, I, Ka) 253 Candanamudukagattehi = Candanamarakatagattehi (SÊ, I) 250 CandasmiÑ = CandiyasmiÑ (SÊ, I) Candas|riyasmiÑ (SyÈ) 255 CampakadalamissÈyo = CampakadalivÊtimissÈyo (SÊ, I) CampakadalimissÈyo (Ka) 253 CÈtumÈsÈ = CÈtumassa (SÊ, I) 257 CÈturi’tthiyo = Caturitthiyo (SÊ, I) 156 CÈpov|’nudaro dhÊro = CÈpova oname dhÊro (SyÈ) 292 CittamataÑ = CittaÑ matÊ (Ka) 257

NÈnÈpÈÔhÈ 399


[ Ca ] CiraÔÔhitÊko = CiraÔÔhitikaÑ (Ka) 147 Cirappavutthosmi = Cirappavuttho asmi (I) CirappavuÔÔhosmi (SÊ, SyÈ) 23 CirarattanivÈsinÊ = CiraÑ rattaÑ nivÈsinÊ (SyÈ) 182 CirÈnuvuÔÔhampi = CirÈnuvutthampi (SÊ, I) 124 C|Äa = Culla (SÊ, SyÈ, I) 90 CetanakÈ = CetanatÈ (Ka) 297

[ Cha ] Chagalo uddhatapphalo = Chakalo uddhitapphalo (SÊ, I) 266 ChaÔÔhÈ nigatiyo = ChaÔÔhÈva gatiyo (SyÈ) 267 Chatta’mÈneti = Chatta’mÈdeti (SÊ, SyÈ, I) 274 Chavakasamasadisampi = ChavakasamaÑ (SyÈ, I) 127 ChijjamÈnaÑ = PabhijjamÈnaÑ (Ka) 272 ChinnÈlayattÈ = SantÈlayantÈ (SyÈ, Ka) 161 ChetvÈ = JhatvÈ (SÊ, I) 294

[ Ja ] Jaghanantare = Jaghanavare (SÊ, I) 35 Jagghitampi = Jagghitumpi (SyÈ, Ka) 334 Jacco = JaccÈ (SyÈ, I) 267 JaÔÈjinandharo = JaÔÈjutindharo (SyÈ, Ka) 110 Janetti = JanettÊ (SÊ, SyÈ, I) 80 Jape = Jappe (Ka) 15 JÈtibh|mi = JÈtabh|mi (SÊ) 134 JÈtimantaÑ = JÈtivantaÑ (SÊ, SyÈ) 280 JÈtimÈmapi = JÈtimaÑ api (SÊ) 105 JÈtiÑ jÈtiÑ = JÈtijÈtiÑ (SÊ, I) 268 JÈtu = JÈtaÑ (Ka) 197 JÈtu cakkhubhi = JÈtacakkhuhi (SÊ, I) 103 JÈtucche = JÈtucca (SÊ, I) 171



[ Ja ] JÈnapadÈ = JanapadÈ (I) 78 JigÊsasi = JigiÑsasi (SÊ, I) 94 JigÊsaÑ = JigiÑsaÑ (SÊ, SyÈ, I) 278 JiÒj|ka = JiÒjuka (SÊ, SyÈ, I) 14 JiÓÓena = CiÓÓena (SÊ, I) VaÓÓena (Ka) 158 JimhaÑ = Jimha (I) 51 Jirayetha = Jarayetha (SÊ, I) 145 JissÈma = JiyyÈma (SÊ, SyÈ, I) 285 Jino’si = Jinnosi (SyÈ) Jitosi (I) Jinomhi (Ka) 285 JÊyare = JÊrare (SyÈ, I) 48 JÊvaggÈhaÑ = JÊvagÈhaÑ (SÊ, I) 73 JÊvatthi = JÊnatthi (SÊ, SyÈ, I) 85 JÊvamÈnÈ = JÊvasino (SÊ, I) 264 JÊvasokinaÑ = JÊvisokinaÑ (SyÈ) 349 JÊvitakkhayaÑ = JÊvitakkhaye (SÊ, I) 157

[ ©a ] ©Ètakehi = ©Ètakena (SyÈ, Ka) 151 ©Ètibhato = ©Ètigato (I) 298

[ ®ha ] ®hitacittamupÈdhiyo = DhiticittamupÈdhiyo (Ka) 274

[ �a ] �ayassu = Uyyassu (SyÈ, Ka) 249 �aÑsitvÈ = �asitvÈ (SÊ, I) evamuparipi. 113

[ Ta ] TatÈ = KatÈ (SyÈ, Ka) 85 TatuttariÑ = TaduttariÑ (Ka) 20

NÈnÈpÈÔhÈ 401


[ Ta ] Tatopissa khippataraÑ = Tatopi saÑkhippataraÑ (SÊ, I) 309 TataÑ = TantaÑ (SÊ, SyÈ, I) TaÑ taÑ (Ka) 161 TadÈ’ssu’haÑ = TadassahaÑ (I) 20 TapaneyyasannibhaÑ = ...santikaÑ (SÊ, I) 111 TapokammaÑ = TapekammaÑ (SÊ, SyÈ, I) 1 TamassavaÑ = TaÑ passavaÑ (SÊ, SyÈ) TaÑ passutaÑ (I) 63 Tva’masi = Tvamahi (?) 179 Tava paddhacaro = TavapaÔÔhacaro (SyÈ) Tava baddhaÒcaro (I) TavupaÔÔhacaro (Ka) 79 Tava’mhasu = Tavasmasu (SÊ, SyÈ) 85 Tassa bhattu pariyesanaÑ = BhattupariyesanaÑ (SÊ, I) 276 TasmÈha’mitthÊnaÑ = TasmÈ hi itthÊnaÑ (SÊ, I) 26 TÈpano = Tapano (SÊ, I) 60 TÈ putta paÔipajjassu = TÈsu putte paÔipajja (Ka) 156 TyÈmhÈ = TyamhÈ (I) 89 TÈyati = TÈyate (SÊ, SyÈ, I, Ka) 135 TyÈ’yaÑ =TÈ’yaÑ (SÊ, I, Ka) 84 TÈlavatthu = TÈlavatth| (SyÈ) TÈlÈvatthu (I) 61 TikkhaggÈ’tippahÈrino = TikkhaggÈni pahÈrino (SÊ, SyÈ) 326 TitikkhaÑ = TitikkhiÑ (I) 22 Timi~galo = Timi~gilo (SÊ, I) 129 TiriÔi = CirÊÔi (SÊ, I) 35 Tirojanapade = TirojanapadaÑ (I, Ka) 207 Tu~gavaÓÔakÈ = Tu~gavallikÈ (Ka) 346 TuttaÔÔito = Tuttaddito (SÊ) 62 TuyhaÑ vÈpi = TumhaÒcÈpi (SÊ) TuyhaÒcÈpi (I) 48 Turittho = Turito (SyÈ) 262 Turiyehi = T|riyehi (Ka) 20 TulyÈ’smÈ = TulyÈmhÈ (Ka) 85 T|riyatÈÄasa~ghuÔÔhe = TuriyatÈÄitasa~ghuÔÔhe (SÊ, I) 171



[ Ta ] TejassÊ = TejasÊ (SÊ, SyÈ, I, Ka) 222 Tepi attamanÈ dajjuÑ = Tepi dajjuÑ patÊtÈ me (SÊ, I) 151 TesaÑ gati’mÈpaye = NesaÑ gati pÈpaye (Ka) 161 Tehi hantuÑ = TebhihantuÑ (SyÈ, Ka) 22 TvaÑ kassa vÈ putto = TvaÑ ca kassa vÈ puttosi (SÊ, I) 175 TvaÑ pajÈnassu = Tvampi jÈnassu (SÊ, I) 210 TaÑ passatha sammukhÈ = TaÑ passa dhammaÑ samukhÈ (Ka) 302 TaÑ baddhanena = TaÑ pattharena (SÊ, I) TaÑ santhavena (SyÈ) 206

[ Tha ] ThanakhÊrena = ThanakkhÊrena (SÊ) 80

[ Da ] Dakkhasi = Dakkhisi (I) 207 DaÔÔhÈ = DiÔÔhÈ (SÊ, SyÈ, I, Ka) 41 DandhaparakkamaÑ = DandhapadakkamaÑ (Ka) 14 DadhisannisinnaÑ = DadhisannaÑ (SÊ, I) 232 DaraklamaÑ = DarathaÑ kilaÑ (SyÈ) DarathakkhamaÑ (Ka) 104 DasanÊlÈ = DassanÊyÈ (Ka) 284 Dassanesu = DasaÓÓesu (SÊ, I) Dasannesu (SyÈ) 267 DaharakÈle = Daharake samÈne (SÊ, I) 245 DÈrakaÑ ulla~ghati ulla~ghÈpeti = DÈrakaÑ ulla~gheti ola~gheti (SÊ, I) 121 DÈsimakaÒjako = DÈsimo koÒjako (Ka) 345 DÈsiÑ dÈsaÑ ca = DÈsaÑ dÈsiÑ ca (SÊ, I) 367 DÈso’vayyassa = DÈso ayyassa (SÊ) DÈso ayirassa (I) 56 DikkhitÈnaÑ = DakkhitÈnaÑ (SyÈ, I) 6 DiÔÔha = DaÔÔhu (SÊ, I) 53 Dittar|pÈ = Dhuttar|pÈ (Ka) 194

NÈnÈpÈÔhÈ 403


[ Da ] Ditto = Datto (SÊ, SyÈ, I) 228 DindimÈ = DeÓÉimÈ (SÊ, I) 76 DinnamhÈti = DinnamhÈpi (SÊ, SyÈ) DinnamÈsi (Ka) 354 DvipadÈdhipa = DipadÈdhipa (SÊ, I) evamuparipi. 133 DvirattaÑ = DirattaÑ (I) 41 DivÈkare = DivaÑkare (Ka) 216 DisÈ imÈyo = Dasa disÈ imÈ (SÊ, SyÈ, I) 111 DisvÈna patimÈgataÑ = DisvÈ patiÑ ÈgataÑ (SÊ, I) 122 DisaÑ = DisÈyaÑ (SyÈ, I, Ka) 38 DvirasaÒÒu kayirÈ = DirasaÒÒa kuriyÈ (SÊ) DirasaÒÒu kuriyÈ (I) 233 DÊpe rakkhasigaÓova = DÊparakkhasigaÓÈva (SÊ) 128 Dukkhanto = DukkaÔo (SÊ) 50 DuggaÓho’si = DuggaÓho hi (SÊ, SyÈ, I) 216 DujivhÈ = Dujjivha (I) 119 DudÊpo = Dutipo (Ka) 185 DunÊvarÈ = DunÊdurÈ (SÊ, I) 173 Dumagge vitacaÑ gattaÑ = DumaggaviÔapaggataÑ (SÊ) 272 DummÊ = RummÊ (SÊ, SyÈ, I) 229 DurÈyutaÑ = DurÈsadaÑ (SyÈ) 280 Duhanti vÊsatiÑ = Duyhanti vÊsati (SÊ, I) 71 Dve migÈ viya = Te migÈ viya (SÊ, SyÈ, I) 358 DveyamÈ = Dvepassa (SÊ) DvÈdasa (I) 34 DevaparisÈ = DevapurisÈ (SyÈ) 256 Devalo = Devilo (SyÈ, Ka) 12

[ Dha ] Dha~ko = Vako (I) 69 DhataraÔÔho = DhataraÔÔhÈ (SÊ) 90 DhanaÒcayassa = DhanaÒjayassa (SÊ, SyÈ, I) 277 DhanattÈ = DhanatthÈ (SyÈ) 127



[ Dha ] Dhanahetu hi nÈriyo = Dhanahetu ca nÈriyo (SyÈ) DhanahetunÈriyo (I) 127 DhanuggahÈ sikkhitarÈ = TharuggahÈ sikkhitÈro (SÊ, I) 215 DhanutakkÈri = DhanukÈri (SÊ) DhanukÈrika (I) 115 Dhammagutto = Dhammag| (SyÈ, I, Ka) 45 Dhammacaritassa = Dhammassa ciÓÓassa (SÊ) 259 Dhammayutto = Dhamme yutto (SÊ, I) 86 DhamminaÑ varaÑ = DhammikaÑ varaÑ (SyÈ, Ka) 324 Dhamm|pasaÑhitaÑ = DhammopasaÒhitaÑ (Ka) 93 Dhamentu = Vadantu (SÊ, I) 371 DhÈrayeyya = Tarayeyya (SÊ, SyÈ, I) 356 DhÈrine = DhÈrino (SyÈ, Ka) 165 DhÈreti = Tareti (SÊ, SyÈ, I) 355 DhÈresi = VÈresi (I) 70 DhimhÈmi = VihÈmhi (SÊ, I) 175

[ Na ] Na kumbhiÑ na khaÄopiyaÑ = Na kumbhe na kaÄopiyÈ (SyÈ, I) 54 Na ca vÊkalo = Napi pa~gulo (SÊ, I) Na ca pi~galo (SyÈ) 149 Na cÈpihaÑ = Na cÈpahaÑ (SÊ, I) 101 Na jÊvitaÑ = Na hi jÊvitaÑ (SÊ) 135 NajjhagÈgaÒchi = Na ajjhagaÒchi (SÊ) Na ajjhagacchi (I) 55 NantarÈ = AnantaraÑ (SÊ) 96 Na te puttÈ = PuttÈ na te (Ka) 148 Na tappe = Na tappe aggi (Ka) 233 Na te santo = Santo na te (Ka) 148 Na taÑ tasa = Na taddasÈ (SÊ, I) 175 NandaÑ vo vadatha eko = NandaÑva vadatha eke (I) 79 NandiÑ pavesi = Nandippavesi (SÊ, SyÈ, I) 377

NÈnÈpÈÔhÈ 405


[ Na ] NandiÑ pavesi nagaraÑ = VÈdiÑsu nandipavesanagaraÑ (SyÈ) NandiÑ pavesi nagare (Ka) 256 Na nandaraÑ = Na nandanaÑ (SyÈ, Ka) 64 Na niddaÑ bahumaÒÒeyya = Na niddannaÑ bahuÑ maÒÒe (SÊ, I) 291 Na n|na = Naha n|na (SÊ, I) 37 NappajappÈmi’nÈgataÑ = NappajappÈma’nÈgataÑ (SÊ, SyÈ, I) 156 Nappavese = Na pÈvisÊ (I) 80 Na byÈdhe = Na byathe (SÊ, I) 96 Na mige = Na mage (Ka) 160 Na’mhi sakkÈ = Namhi sakko (SÊ, I) 144 Nva’yaÑ = NayaÑ (SÊ, I) NvÈyaÑ (SyÈ) 39 NaradhÊrehi = NaravÊrehi (SÊ, SyÈ, I) 215 NaravÊraseÔÔha = NaravÊriyaseÔÔha (SÊ, I) 147 Na saÒcalesu’mÈsanÈ = Na ca saÒcesu’mÈsanÈ (SÊ, I) 84 NaÄapÊ = NaÄape (Ka) 346 NÈgakulÈ = NÈgakulassa (SÊ, SyÈ, I) 301 NÈgakhandhe nipÈtino = NÈgakhandhÈtipÈtino (SÊ, I) 215 NÈgamallikÈ = NÈgavallikÈ (SÊ, I) 345 NÈgarÈjÈ supaÓÓÈ ca = NÈgarÈje supaÓÓe ca (SÊ, SyÈ, I) 281 NÈgÈna = NÈgÈni (SyÈ, Ka) 154 NÈ’jja nacce = Na ca nacce (Ka) 160 NÈ’timaÒÒanti khattiyÈ = NÈtimaÒÒetikhattiyo (SÊ, SyÈ, I) 150 NÈtivisaÔÔhavÈkyo = NÈtivissaÔÔhavÈkyo (SÊ, SyÈ, I) 36 NÈdiyo = NÈriyo (Ka) 345 NÈnÈgandhasamoditaÑ = NÈnÈgandhasameritaÑ (SÊ, SyÈ, I) 341 NhÈpakasunhÈpitÈ = NahÈpakasunahÈtÈ (I) 248 NhÈpanena = NahÈpanena (SÊ, I) 82 NÈbhisapittha = NÈbhisaÑsittha (SyÈ, I) 23 NÈ’matthamÈno = NÈmanthamÈno (SÊ, I) 234 NÈrado udÈyÊ thero = NÈrado puÓÓo mantÈnÊputto 12



[ Na ] NÈsniye = NÈsmiye (SÊ, I) 104 NÈÄÈgiriÑ accuggataÑ varuÓadantaÑ = NÈÄÈgiriÑ accutaÑ varuÓadantaÑ (SÊ) RÈjagiriÑ accutavaruÓadantaÑ (I) 243 NÈÄikero = NÈÄikÊro (SÊ, SyÈ, I) 8 Nik|jati = NikuÒjati (I) 70 NiketaÑ = NiketanaÑ (I) 17 NikhaÒÒasi = NighaÒÒasi (SÊ, I) NikhaÒchasi (?) 149 Nigilati = Niggalati (SÊ, I) 100 NiccaÒca sÈmimhi = NiccaÑ sasÈmimhi (I, Ka) 122 Niccayato = Niccayatto (SÊ, I) 125 NiccasukhÊ = NiccasukhÈ (I) 240 NitÈÄesiÑ = NitÈlemi (SÊ, I) NipphÈlesiÑ (Ka) 255 NimmajjhimaÑ = NimajjhimaÑ (SÊ, I, Ka) 94 Nimantayittha = NimantayÊ ca (SÊ, I) 203 NiyatiÑ = NiyataÑ (SyÈ) 262 NiyutÈni = NahutÈni (SÊ, SyÈ, I) 180 NirayussadaÑ = NirayaÑ adho (I) 64 Niraye = NiriyaÑ (SyÈ, Ka) 187 NiraÑkacca = NiraÑkatvÈ (SÊ, SyÈ, I) 144 NiraÑkatvÈ = NirÈkatvÈ (?) 54 NiluÒcitaphalo = Nilicchitaphalo (SÊ, I) 266 NivÈtavuttiyottako = NivÈtavuttiyotta~go (Ka) 274 Nivedako = NivÈdako (SyÈ, Ka) 154 NisippalobhikÈ = Na isipalobhikÈ (SyÈ) Na isipalobhiyaÑ (I) 16 NisÊthakÈle = NisÊda kÈle (Ka) 66 NisÊda tvaÑ = NisÊdÈhi (SÊ) 76 NisÊdassu = Nisinnassa (SÊ, SyÈ, I) Nisinnassu (Ka) 156 NÊka = Ni~ka (SÊ, SyÈ, I) 283 NÊcattiÓÈ = NÊcÈ tiÓÈ (SyÈ, I) 19

NÈnÈpÈÔhÈ 407


[ Na ] NÊpÈ = NimbÈ (Ka) 340 NÊyati = Niyyati (Ka) 17 NiyyaÑsu = NÊyiÑsu (SyÈ, Ka) 249 NÊlakÈ = SÈÄikÈ (Ka) 347 NÊlavatthadharÈneke = NÊlavaÓÓadharÈneke (SÊ, I) NÊlavatthadharÈ eke (?) 369 NÊlÈ pÊtÈ = NÊlÈ pitÈ (I) 35 Nu’ttasate = Nuttapate (I) 42 Nupanivattati = Na parivattati (SyÈ) Nuparivattati (Ka) 158 Negamesu = Nigamesu (SÊ) 52 NekÈhitÈ = NetÈbhi tÈ (SÊ) 46 NettiÑsabandhÈ = NettisabaddhÈ (SÊ, I) 156

[ Pa ] Pa~kamhi sÊdatha = Va~kaÑ gacchÈmi pabbataÑ (Ka) 325 PakkÈmu = Pakkamu (Ka) 12 Pakriya = PakiraparÊ (SÊ, I) PakiraharÊ (SyÈ) 230 PakiritvÈna = ParikiritvÈna (SÊ, I) VikiritvÈna (SyÈ, Ka) 248 PakiledayitvÈ = PakilotayitvÈ (SyÈ, Ka) 190 PakkuthitamayoguÄaÒca = PakkudhitamayoguÄaÒca (Ka) 62 PakubbamÈno = PakrubbamÈno (SyÈ, Ka) 235 PakkhÈlayassu = PakkhÈlayantu (SÊ) PakkhÈlayanti (I) 156 Pakkhino = Pakkhiyo (SÊ, I) 111 Pa~gurÈ = Pa~kurÈ (SyÈ) Pa~gulÈ (Ka) 344 Paccakamittha = Paccakampittha (SÊ, SyÈ, I) 84 PaÒcavÊsÈya = PaÒcavÊsÈhi (I, Ka) 121 PaÒcÈliyaÑ = PaÒcÈlÊnaÑ (bah|su) 204 PaÒcÈlo ca videho ca = PaÒcÈlÈ ca videhÈ ca (SÊ, I) 204 PaÒcÈvudho = PaÒcahattho (SÊ, I) 119 PacurÈ = PasurÈ (SÊ, I, Ka) 242



[ Pa ] PaccuttarissÈmi = PaÔicchissÈmi (SÊ, SyÈ) PaccupadissÈmi (I) 44 PaccuÔÔhenti = Paccudenti (SÊ, SyÈ, I) 358 Pajjalante ca = Pajjalantena (SÊ, SyÈ, I) 284 PaÒÒÈpetvÈna = PaÒÒapetvÈna (SÊ, SyÈ) 76 PaÒÒÈva sutaÑ vinicchinÊ = PaÒÒÈ sutavinicchinÊ (SyÈ, I) 4 PaÔaccarÊ = PaÄaccarÊ (SÊ, I) PaÔajjarÊ (Ka) 261 PaÔÈkÈ = PatÈkÈ (SÊ, I) PathakÈ (SyÈ) 215 PaÔidassayi = PaÔidaÑsayi (I) 203 PaÔipanno’si = PaÔipanno (SÊ, I) 113 PaÔibhÈsi = PaÔibhÈti (Ka) 92 PaÔimuÒcatu = PaÔimuccatu (Ka) 251 PaÔiyatthataÑ = PaÔikatthataÑ (SÊ) 15 PaÔilÈbhakosmi = PaÔilÈbhitosmi (I) 19 PaÔivÈmagataÑ = PaÔidhammagataÑ (SÊ, I) 175 PaÔisanthataÑ = PaÔisaÓÔhitaÑ (SyÈ, Ka) 155 PaÔhamuppattiko = PaÔhamuppattito (SÊ, I) 157 PaÔÔhavasÈnugassa = BaddhavasÈnugassa (SÊ, SyÈ) PattavasÈnugatassa (Ka) 123 PaÓÉiccayaÑ = PaÓÉitiyaÑ (SÊ) PaÓÉicciyaÑ (I) 149 PaÓÉitassÈ’nucÈrino = PaÓÉitassÈnusÈrino (SÊ, SyÈ, I) 213 PattakÈle = PattakÈlaÑ (SÊ, SyÈ, I) 196 PattapuÔasseva = PhalapuÔasseva (SÊ, I) 265 PattamÈdÈya = PuttamÈdÈya (SÊ, SyÈ, Ka) 58 PatiÔÔhapentu = PatiÔÔhÈpentu (SÊ, SyÈ, I) 156 PatitiÔÔhantu = PatitÈ Ôhantu (SyÈ, Ka) 370 Pathavi = Puthuvi (I) 14 PathaviÑ = PaÔhaviÑ (SÊ, SyÈ, I) 61 PatthayÈno = PatthayamÈno (SyÈ, Ka) 253 PanthasakuÓaÑ = BandhasakuÓaÑ (Ka) 338 PathaÑ neti = Patha’nveti (SÊ, I) 274 PanthÈnubandhaÑva = PathÈnupannaÑva (SÊ, SyÈ, I) 205

NÈnÈpÈÔhÈ 409


[ Pa ] PadacarÈ = PaddhacarÈ (SÊ, I) PaÔÔhacarÈ (SyÈ, Ka) 277 Padassasi = Padassati (I, Ka) 70 PadampekaÑ = PadamekaÑ (SyÈ, Ka) 225 PadÊpiyaÑ = PadÊpayaÑ (SyÈ, Ka) 21 PaduÔÔho brahmadattena = PaduÔÔho te brahmadatto (SÊ, SyÈ, I) 209 PadvÈre = GharadvÈre (SyÈ) 310 PadhÈviÑsu anantarÈ = UpadhÈviÑsu anantarÈ (SÊ, I) 227 PannarasiÑ = Pannarase (SyÈ, Ka) 257 Panu’ttare’ttha = Punuttarettha (Ka) evamuparipi. 118 Papatanti = Sampatanti (Ka) 64 PapatÈmase = Papatemase (SÊ, I) 211 PabbantarasmiÑ = PabbatapÈdasmiÑ (Ka) 297 Pabyathayittha = PabyÈthayittha (SÊ, I) 111 PabhÈvÊ = PabhÈti (SÊ, I) 33 PabhÈsasi = PabhÈsi (Ka) 23 PammakÈ = PampakÈ (SÊ, I) CappakÈ (SyÈ) PabbakÈ (Ka) 347 PamÈdo = PamÈdÈ (SyÈ, I) 15 Pammukho = PÈmukho (Ka) 134 PayirupÈsemu = PayirupÈsaya (SÊ, I) 258 Paranimmitavasavattino = ParanimmitÈbhiratino (SÊ, I) 284 ParapesanÈya = ParapessitÈya (SÊ, I) 235 ParamÈ = PaÔhamÈ (SÊ, I) 218 ParamÈ ca = ParamÈva (bah|su) Khu 5. 147 piÔÔhe 81 gÈthÈya saÑsandetabbaÑ. 144 ParalokapattaÑ = Paraloke patantaÑ (Ka) 271 Paraloke = SalokÈ (SÊ, SyÈ, Ka) 253 ParikaÉÉhissanti = ParikaÉÉhayanti (SÊ, SyÈ, I) 69 ParikiÓÓo = Parikkhitto (SÊ, I) 372 ParikÊrenti = Parikiranti (SÊ, SyÈ, I) 76 ParicÈrakÈnaÑ sataÑ = ParicÈrikÈnaÑ sattÈnaÑ (SÊ, SyÈ, I) 48



[ Pa ] ParitÈpesÊti = ParitÈpÊti (SÊ, I) 113 Pariby|ÄhaÑ = Paribb|ÄhaÑ (SÊ) 155 Pariby|Äho = Paribb|Äho (SÊ, I) 59 PariyÈga maÑ = PariyÈga taÑ (SÊ) PariyÈgataÑ (SyÈ, I) 266 PariyÈpadÈnena = PariyÈdÈnena (Ka) 91 ParivÈriya = ParivÈraya (SyÈ, I) ParivÈritaÑ (Ka) 216 ParivÈrayiÑ = ParivÈrayissaÑ (SÊ, SyÈ) 220 ParivÈriÑsu = ParicÈriÑsu (SÊ, I) 226 Parissaje = PÈrisajje (SÊ, SyÈ) 25 PalÈyiti = PalÈyati (SÊ, SyÈ) 204 PaluddhabÈlÈ = UpaladdhabÈlÈ (SÊ, I) 237 Palettha = PaletvÈ (Ka) 55 PalobhanÈ = PalobhikÈ (SyÈ, I) 13 PavÈsaÑ tassa vaÓÓeti, gataÑ tassa na socati = PavÈsa’massavaÓÓeti gatiÑ nÈnusocati (SÊ, I) 122 PavÈsaÑ = VippavÈsaÑ (Ka) 252 Pavilokenti = Apalokenti (Ka) PaÔivilokenti (SyÈ) 358 PavekkhÈma = PavissÈma (SyÈ) 297 PassasenaÑ = Passase’taÑ (SÊ, I) 211 PasÈraya = PahÈraya (SyÈ, I, Ka) 171 PasÈsa = PasÈsatha (SÊ, SyÈ, I) 88 Passemu’rindama = Passemarindama (SÊ, I) 98 PasobhiÑsu = AsobhiÑsu (SÊ, SyÈ, I) 263 PahaÔÔha = Brahattha (SÊ, I) 113 PahatvÈna = PahantvÈna (SyÈ, Ka) 30 PahantvÈna = PahatvÈna (SÊ, I) 55 Pahissasi = Pahassasi (SÊ, SyÈ, I) 38 Pahu = Bahu (SyÈ) Bah| (I) BahuÑ (Ka) 72 Pah|tabhakkho = Bahuttabhakkho (Ka) 150 Pah|tatagarÈ = BahukÈ taggarÈ (SÊ, SyÈ, I) 222

NÈnÈpÈÔhÈ 411


[ Pa ] Pah|tamÈlyaÑ = BahuttamallaÑ (Ka) 302 PÈÔalivanaÑ = PÈÔalÊvanaÑ (SÊ) 29 PÈÔipÈdakaÑ = PaÔipÈdukaÑ (SÊ, SyÈ) PÈlipÈdakaÑ (I) 375 PÈÔiye = PiÔÔhiye (Ka) 284 PÈÓine = PÈÓino (SyÈ, Ka) 164 PÈÓibhi = PÈÓahi (SÊ) 93 PÈtikaÑ = PÈkatikaÑ (SÊ, I) 88 PÈdÈsu’ssÈrayaddhaje = PÈdesussÈrayaÑ dhaje (SÊ) PÈdÈsussÈrayaÑ dhaje (I) 75 PÈpakÈrissa = K|ÔakÈrissa (Ka) 194 PÈpadiÔÔhiÑ = PÈpadiÔÔhÊ (SÊ, SyÈ) PÈpadiÔÔhÊsu (I) 195 PÈpamidaÒca = PÈpamidanti (SÊ, I) 41 PÈpaÑ, yo’haÑ = PÈpe, sohaÑ (SÊ, I) 261 PÈmado = PamÈdo (I, Ka) 5 PÈmuciÑ = PÈmuÒciÑ (I, Ka) 86 PÈricariyÈya = ParicariyÈya (I) 82 PÈlite = Pallate (SÊ, I) PÈlayate (SyÈ) 51 Pi~galaÑ = Pi~giyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 230 Pi~galÈyo = Pi~gulÈyo (SÊ, I) 347 PiÓÉayÈpanaÑ = PiÓÉiyÈpanaÑ (SyÈ, Ka) 259 PitaraÑ vÈ jÊvaloke = PitaraÑva jÊvaloke (SÊ) PitaraÑva loke (I) 192 PitvÈ visamissapÈnaÑ = PÊtvana visassa thÈlaÑ (SÊ, I) PitvÈ visamissathÈlaÑ (SyÈ, Ka) 144 PitunaÒca = Pituno ca (SÊ, I) 159 Pitu maman’tike = Pitu mama santikaÑ (Ka) 276 PidhÊyare = Pithiyyati (SÊ) Pithiyyare (SyÈ) PithÊyare (I) 61 Piya~gu = PiyakÈ (SÊ, I) Piya~gukÈ (SyÈ) 278 PiyavÈcÈ ca = PeyyavajjaÒca (I, Ka) 81 PiyÈnurakkhÊ = PiyÈnuka~khÊ (SÊ, I) 144



[ Pa ] PissÈmi = PÈyÈmi (SÊ, I) 253 PiÄandhatha = PiÄayhatha (SÊ, I) 102 PiÑsare = SaÑsare (SÊ, SyÈ) 35 PuÓÓamÈse = PuÓÓamÈye (Ka) 40 Puttakali = Puttaka (SyÈ) 58 PuttajÊvÈ = PuÔajÊvÈ (Ka) 340 PupphaphusitaggÈ = Pupphitagga (SÊ, I) 113 PupphavalliyÈ = PupphÈvaliyÈ (SÊ, I) 250 Pubbakamhi ca = Pupphakamhi ca (SÊ, I) 29 Pubbeva’ssa = Pubbe tassa (SÊ, I) 265 PurakkhataÑ = PurakkhitaÑ (Ka) 59 Puratthato = Purakkhato (SyÈ, Ka) 268 PurisÈlu = Purisallu (SÊ, I) 113 P|gÈya dhanassa = P|gÈyatanassa (SÊ, I) 189 PekkhavÈ = PekhavÈ (I) 107 Pecca = PacchÈ (SÊ, I) 288 PetattaÑ = PetaÑ te (SÊ, I) 185 Pessena = Pesena (Ka) 89 PokkharaÒÒo = PokkharaÒÒÈ (SyÈ, I) 222 PorisÈdassa Òatte = PorisÈdassa kante (SÊ, I) PorisÈdassupante (Ka) 138 PosyÈmase = PosiyÈmase (SÊ, I, Ka) 328 PaÑsugataÑ = Pa~kagataÑ (SÊ, I) 181

[ Pha ] PhalikÈsu sunimmitaÑ = VeÄuriyÈsu nimmitaÑ (I) 198 Phaline = Phalite (SÊ, SyÈ, I) 330 PhaliÑ = PhalaÑ (SÊ, I, Ka) 171 PhassayaÑ = PhusayaÑ (Ka) 53

NÈnÈpÈÔhÈ 413


[ Pha ] PhuÔÈ = PharitvÈ (AÑ 1. 140; Khu 2. 135 piÔÔhe.) 60 PhuÓanti = Thunanti (SÊ, SyÈ) Phunanti (I) 189 PhussatÊ = Phusati (SÊ, I) 312 PhoÔente = PoÔhente (SÊ, SyÈ, I) 283

[ Ba ] Baddhe = Bandhe (SyÈ, Ka) 83 BandhÈ = BaddhÈ (I) 5 Bala~kapÈdo = Bila~kapÈdo (Ka) 351 BalajÈ = ValajÈ (SÊ) VÈlajÈ (I) 283 BalibaddÈni = BalivaddÈni (I) 17 BahudukkhÈ = BahudukkhaÑ (SyÈ, Ka) 252 BahudhaÒÒÈ jÈnapadÈ = Bah| jÈnapadÈ caÒÒe (SÊ) Bah| janapadÈ caÒÒe (I) 151 BahupupphachannaÑ = BahupupphasaÒchannaÑ (Ka) 302 Bah| ÈnanditÈ ahuÑ = Bahu Ènandano ahu vaÑso (SÊ) Bahu Ènandito ahu vaÑso (I) 256 Bah|pi bhadrÈ = Bah|ni samaÓabhadrÈni (SÊ) Bah|pi bhadrakÈ ete (I) 54 BÈdhaye = Bandhaye (SyÈ, Ka) 125 BÈvarikassa = PÈvÈrikassa (SÊ) BÈvariyassa (SyÈ) 123 BÈhuÑ = BÈh| (SÊ, Ka) 149 Bile = KhaÓÉe (SÊ, I) 69 BuddhasampannaÑ = Buddhisampanna (SÊ, SyÈ, I) 84 ByathaÑ = ByadhaÑ (Ka) 91 ByathitamÈnaso = ByamhitamÈnaso (SÊ, SyÈ, I) 268 ByathitÈ = ByathitaÑ (SÊ) ByÈdhitaÑ (I) 143 ByathitÈ = ByadhitÈ (SÊ, I, Ka) 350 ByapahataÑ = ByapagataÑ (SÊ, I) 257 ByasanÊ = ByasanaÑ (Ka) 58 ByÈdhe = Byathe (SÊ, I) 96



[ Ba ] ByÈvaÔo = VÈvaÔo (Ka) 262 ByÈhareyyuÑ = ByÈkareyyuÑ (SÊ, I) 95 BrahmacÈrino = BrahmacÈriyo (SyÈ, I, Ka) 52 BrÈhmaÓajjhoharaÓena = BrÈhmaÓajjhohari tena (Ka) 239 BrÈhmaÓa teva = BrÈhmaÓaÒÒeva (SÊ) 170 BruvÈno = Br|hanto (SyÈ, Ka) 91

[ Bha ] BhakuÔiÑ = Bh|kuÔiÑ (SÊ, I) 67 Bhajjati = BhÈjati (I) 48 Bhajjaye = BhÈjaye (I) 48 BhaÒja = BhaÒÒa (SÊ, I) BhuÒja (SyÈ, Ka) 74 BhaÓeti = BhaÓÈti (SÊ, SyÈ, I) 9 Bhatako = BhaÔako (Ka) 92 Bhattucca = BhattuÒca (Ka) 80 BhaddaÑ vo = Bhaddante (Ka) 58 BhayaÔÔito = Bhayaddito (SÊ, I) 303 BhariyÈbhipÈrakassa = BhariyÈ ahipÈrakassa (SÊ, I) BhariyÈ abhipÈdakassa (Ka) 39 BhavantaÑ = BhavaÑ tu (SÊ, I) Bhavannu (SyÈ) 88 BhÈgÊrathodakaÑ = BhÈgÊrasodakaÑ (SÊ, SyÈ, I, Ka) 39 BhÈtare = BhÈtaro (SÊ, SyÈ, I, Ka) 247 BhÈradha = BhÈratha (SyÈ) 79 BhÈradha = BhÈrata (Ka) 74 BhÈramato = BhÈramatto (SÊ, SyÈ) 79 BhinnÈgate = BheÓÓÈkaÔe (SÊ, I) 266 Bh|ridatto padassati = Bh|ridattaÑ padissati (Ka) 225 BhekÈ = Bhi~gÈ (SyÈ) 236 Bhacce ca = Suhajje (I, Ka) 296 BhetvÈna = ChetvÈna (SÊ, I) 63

NÈnÈpÈÔhÈ 415


[ Bha ] BheraÓÉakÈ = BhedaÓÉakÈ (Ka) 64 BhesmÈ = VesmÈ (SÊ) BhiÑsÈ (I) BhÊsÈ (Ka) 169 BhokkhÈma = BhakkhÈma (SyÈ) 17 BhojanatthÈ = BhojanatthaÑ (SÊ, SyÈ, I) 17 Bhojaputte = MilÈcaputte (SÊ, I) 17 BhojetumaggiÑ = JetumaggiÑ (SÊ, I) 232

[ Ma ] Magga’manuyÈyisuÑ = Maggamanuyanti (SÊ, I) MaggamanuyÈyanti (SyÈ) 248 MaccÈ gacchanti = Pecca gacchati (SÊ, SyÈ, I) 259 Maccu’mupabbajanti = Maccumuppajjanti (SyÈ) 160 MacchÈ = MajjhÈ (Ka) 285 MajjamaÑsaniratÈ = MajjamaÑsÈbhiratÈ (Ka) 129 Majjhanhike = Majjhantike (SÊ, SyÈ, I) 326 Majjho = Mejjho (Ka) 61 MaÒÒasi paÓÉita = MaÒÒanti paÓÉitÈ (SÊ, SyÈ, I) 219 MaÒÒe hissÈmi = YaÒca hessÈmi (SÊ, I) TaÑ me hissÈmi (Ka) 176 MaÓÉalaÑ = CaÓÉalaÑ (SÊ, SyÈ, I) 127 MaÓivammena = MaÓicammena (SyÈ) 214 MatÈ = MutÈ (SÊ, I) 104 MatÊmÈ = MutÊmÈ (SÊ, I) 239 Maddassantepure = Maddassa thÊpure (SÊ, I) evamuparipi. 67 MandamigÈvalokayaÑ = MandamivÈvalokayaÑ (SÊ, I) 108 MandÈlaka = MandÈlava (SÊ, I) MandÈrava (Ka) 115 Madhugandhika = Madhukabandhuka (Ka) 115 Madhussaroti = Madhurassaroti (SÊ) 68 ManasÈbhicintayaÑ = ManasÈ vicintayaÑ (SÊ) 9 ManoharaÑ = DhanÈharaÑ (SÊ, I, Ka) 280 MamevatthaÑ = TamevatthaÑ (I) 288 MayÈ nunno = MayÈruÄho (Ka) 338



[ Ma ] MayhaÑ vÈ = AmhaÑ vÈ (SÊ) MayhaÒca (I) 48 MahatthiyaÑ = MahiddhiyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 11 MahÈpatÈpaÑ = MahÈbhitÈpaÑ (I) 9 Mahito = MÈnito (Ka) 224 MahÊtalaÑ = MahiddhikaÑ (SÊ, I) MahiddhiyaÑ (SyÈ) 284 MahiÑsÈ = MahisÈ (SÊ, SyÈ, I) 109 MahiÑsaÑ = MahÊsaÑ (SÊ, I) 191 MahodakaÑ = BahudijaÑ (I) 371 MÈkisittho = MÈ kilittha (SÊ, I) 316 MÈÓavohu = MÈÓavÈhu (SÊ, SyÈ) MÈÓavÈh| (I) 36 MÈÓavÈ = MÈtiyÈ (SÊ, I) 186 MÈÓike = MÈÓiye (SÊ, I) 375 MÈtÈpettibharo = MÈtÈpetibharo (SyÈ) MÈtÈpittibharo (Ka) 181 MÈtÊnaÑ = MÈtinaÑ (SÊ, I) 275 MÈtucca = MÈtu ca (SÊ, SyÈ) 27 MÈdharaÑ = MaÉharaÑ (SÊ) MÈdhuraÑ (SyÈ) MÈÔharaÑ (I) 206 MÈnayissaÑ = ŒdiyissaÑ (SÊ, I) 297 MÈpitaÑ = NiÔÔhitaÑ (SÊ, SyÈ, I) 219 MÈ bhakkhayÊ = MÈ bhakkhasÊ (SÊ, I) 133 MÈbhivÈrayi = MÈ vicÈrayi (SÊ, I) 104 MÈraÓantikÈ = MaraÓantikÈ (SyÈ) 117 MÈraÓatthaÑ = KÈraÓatthaÑ (SÊ, I) 205 MÈrabhanti = MÈharanti (SÊ, SyÈ, I) 237 MÈrayeyyuÑ = MÈrabheyyuÑ (Ka) 236 MÈ rodhayi = MÈ heÔhayi (I) 308 MÈvakappadese = PÈvakappadese (SÊ, I) 115 MigÈjin|petapuraÑ = MigÈcir|petapuraÑ (SÊ, I) 147 MigÈnaÑ = MagÈnaÑ (Ka) 176 Mitapubbe = Mihitapubbe (SÊ, I) 257

NÈnÈpÈÔhÈ 417


[ Ma ] Mittadubbho = Mittad|bhÊ (I) 50 Mittadubbho = Mittad|bho (SÊ, I) 149 MithilaÑ = MidhilaÑ (Ka) 161 MithilaÑ gataÑ = MithilaggahaÑ (Ka) 219 Milakkh| = MilakkhÈ (SÊ, I) 234 Missitu = Missetu (SÊ, SyÈ, I) 13 Mucalindamubhato = Mucalindamabhito (SÊ, I) 344 Muccate = MuÒcate (SÊ, SyÈ) 49 MuÒcatu = Muccatu (I, Ka) 254 MuÒcetha = MuÒcatha (SÊ, I) 245 Mujakindo = Mucalindo (SÊ, SyÈ, I) Mujakinto (Ka) 185 MuÒjapabbajaÑ = MuÒjababbajaÑ (SÊ) 326 Mudi~gÈ ca = Muti~gÈ ca (I) 76 Mudi~gÈ ca = Muti~gÈ ca (SÊ, SyÈ, I) 100 MudukÈÄakÈ = MudukÈÄakaÑ (SÊ) Mudu kÈÄikÈ (SyÈ) 241 Muducittakasanthate = MuducittakaÄandake (SÊ, I) 259 MusalÈ = Musale (SÊ, SyÈ, I) 61 MusÈvajjamadena = MusÈvaÒcanapadena (Ka) 236 Me kucchipaÔisandhiÑ = MaÑ kucchimatiÑ santiÑ (I) 26 MettaÑ = Metta (SyÈ, Ka) 11 MedaniÑ = MediniÑ (SÊ, I) 319 MediniÑ = MedaniÑ (SyÈ, Ka) 66 Me sammajja’mÈdÈya = Ce sammajjanÈdÈya (SÊ) No sammajjanÈdÈya (SyÈ) Me sammajjanÈdÈya (I) 181 Moham|Äho = Momuho (SÊ, I) 264 MaÑsaÑ’vapÈtabyaÑ = MaÑsaÑva pÈtabbaÑ (SÊ, I) MaÑsaÒca pÈtabyaÑ (Ka) 216

[ Ya ] YajissÈmi dadÈmi = YajissÈma dadÈma (SÊ, I) 242 YaÒÒe = YaÒÒatthÈya (SÊ, I) 247



[ Ya ] YathÈ tuvaÑ = Yameva tvaÑ (SÊ) 132 YadyÈ’yaÑ = YadÈyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 94 YassÈ’bhinippataÑ = YassÈ’bhinipphataÑ (SyÈ) 159 YÈcayogaÑ = YÈcayogiÑ (Ka) 312 YÈna’smesu = YÈnasmÈsu (SÊ, SyÈ, I) 98 YÈvanto’dakajÈ = YÈvatÈ odakÈ (SÊ) YÈvatÈ udakajÈ (I) 230 YÈvadicchati = YÈvaticchati (SÊ, I) 88 Y|pussane = Y|passa te (SÊ) Y|passa ne (I) 237 Ye ca santi = Ye vasanti (SÊ) Yehi santi (I) 78 Yo cÈpi = YopÈyaÑ (SÊ, I) Yo cÈyaÑ (SyÈ, Ka) 260 Yo te sabbe vadhissati = Yo no dukkhÈ pamocaye (SÊ) So no sabbe vadhissati (I) 71 Yodhino = Yuthino (Ka) 369 Yo’yaÑ kÈme = YaÑ yaÑ kÈmÊ (SÊ, I) 207 YaÑ |naÑ = Yad|naÑ (SÊ, SyÈ, I) 171 YaÑ te mudu tena = GhaÔÔe mudukena (Ka) YaÑ te mud| tena (I) 33 YaÑ ya’dev|paviyyati = YaÑ yaÑ dev|paviyyati (SÊ, I) 157

[ Ra ] RajjÈ’bhisecayuÑ = RajjebhisecayuÑ (SyÈ, Ka) 152 Rajje’bhisiÒcasi = Rajjena siÒcasi (SÊ, I) 157 RajjaÑ = RaÔÔhaÑ (Ka) 66 RaÔÔhavatÊ = RathavatÊ (SÊ, I) RatanavatÊ (SyÈ) 207 RaÔÔhavaÉÉhano = RaÔÔhavaÉÉhanaÑ (SÊ) RaÔÔhavaÉÉhana (I) 314 Rathehi = RathikÈ (SyÈ) PattikÈ (I) 249 RamamÈne = CaramÈne (SÊ, I) 284 Ramessanti = Ramissanti (SyÈ, Ka) 58 Rahadamogayha = Rahadoggayha (Ka) 63 Rahad|pamaÑ = Sar|pamaÑ (Ka) 337 RÈgadosavadhiyo = RÈgadosavatiyo (SÊ, I) 129

NÈnÈpÈÔhÈ 419


[ Ra ] RÈjaparisÈ = RÈjapurisÈ (SyÈ) 256 RÈjaputtÊ udikkhati = RÈjaputti udikkhasi (SÊ, I) 67 RÈjÈnaÑ sakhÈ = RÈjÈ sakhÈ (SÊ, I) 126 RÈjÈbhirÈjÈ = RÈjÈdhirÈjÈ (Ka) 77 RÈhuggahaÑva = RÈhugahitaÑva (SÊ, SyÈ, I) 212 RucÈ = RujÈ (SÊ, I) evamuparipi. 262 Rucchati = Ruccati (Ka) 176 Rucchati = Rujjati (SyÈ, Ka) 352 Rujjanti = Nirujjhanti (SÊ) Bhijjanti (SyÈ) 251 RudantyÈ = RudatyÈ (I) 27 RudhiraÑ = RuhiraÑ (I, Ka) 63 R|padhÈtuyÈ bhÈvo = R|padhÈtuyÈ bhavo (SÊ) R|padhÈtusambhavo (SyÈ) 131 R|piyapakkharaÑ = R|piyupakkharaÑ (Ka) 258 Rodanena = Roditena (SÊ, I) 121 RodantÊ paripucchi naÑ = RodantÊ paripucchati (SÊ, I), RodantÊ naÑ paripucchati (SyÈ) 153 Rosako = Kosiyo (SyÈ, Ka) 101

[ La ] LakkhaÓakaÓÉaÑ = PekkhaÓakaÓÉaÑ (SÊ, Ka) 290 LakkhaÓasammate = LakkhaÒÒÈsammate (SÊ, I) 94 LaddhadvÈro labhe dvÈraÑ = LaddhavÈro labhe vÈraÑ (I) 292 LapanajÈtÈ = LapanajÈ suddhÈ (SÊ, I) 241 Lambissati = LambahÊti (I) 69 LÈjÈolopiyÈ = LÈjÈ olokirÈ (Ka) 370 LÈbhehi = PalÈbhehi (SÊ, I) 151 Lippati = Limpati (SyÈ, Ka) 48 LuddhÈnaÑ = KhuddÈnaÑ (SÊ, SyÈ, I) 124 Lodda padmakaÑ = LomapaddhakaÑ (SÊ, I) 319



[ La ] LomasuddharÊ = LomasundarÊ (SÊ, SyÈ, I) 118 Lomehi ca = Lomaggehi ca (SÊ, SyÈ, I) 62 Lohita~ko = Lohita~go (Ka) 24 LohitikÈ = LohitakÈ (SyÈ, I, Ka) 35

[ Va ] Vakka~go = Va~ka~go (SyÈ) 85 Vakassu = BakÈsu (SÊ, SyÈ) VakÈsu (I) 50 Va~kagatÊ = Va~kanadÊ (Ka) 123 Vajanti = Sajanti (SÊ, I) Pajjanti (SyÈ) 64 VaÉÉhanÊ = VaddhanÊ (I) 4 VaÓÓagandho = Pakkagandho (SÊ) PaÓÓagandho (SyÈ, I) 32 Vatavante = Vatthavante (SÊ, SyÈ, I) 165 VattavataÑ = VattavatiÑ (SyÈ, Ka) 222 VattavÈ = VatavÈ (SÊ, SyÈ, I) 12 Vatthapilandhanena = Vatthapilandhanehi (Ka) 302 VadataÑ = VarataÑ (SÊ, SyÈ, I) 74 VadaÒÒuÑ = VataÒÒuÑ (Ka) 270 VadantaraÑ = VadaÑ naraÑ (SÊ) 157 Vanamallika = Navamallika (SÊ, I) 115 VanibbakÈnaÑ = VaÓibbakÈnaÑ (SÊ) 22 VammitÈ = VammikÈ (SyÈ, Ka) 209 VayanÈ = SÈyanÈ (SÊ, I) VuyhanÈ (SyÈ) 344 Varaddhanena = VaraÑdhanena (SÊ, I) 280 VarapuÒÒassa = VarapaÒÒassa (SÊ, I) 76 VarÈhÈ = SarabhÈ (SyÈ) 283 Vasato = Vusito (I) 23 VasamanvagaÑ = VasamannagÈ (I) 56 VassasahassÈni = VassasahassÈnaÑ (SÊ, SyÈ) 62 Vaseyya = Va seyyo (I) 24

NÈnÈpÈÔhÈ 421


[ Va ] VÈkaraÑ = VÈguraÑ (SyÈ) 130 VÈÓijÈ = VaÓijja (Ka) 17 VÈÓijÈnaÑ = VaÓijÈnaÑ (Ka) 14 VÈtÈnamaviyaggatÈ = VÈtÈnamavisaggatÈ (SÊ, I) VÈtÈnamaviyattatÈ (SyÈ) 259 VÈdantu = Vadantu (SÊ) Nadantu (SyÈ, Ka) VadataÑ (I) 154 VÈ puna = VÈ pana (SyÈ) 130 VÈhayissÈmi = BÈhayissÈmi (SyÈ) VÈrayissÈmi (Ka) 213 VÈÄabÊjani = VÈÄa vÊjanÊ (SÊ, I) 59 VÈÄehi = PhÈlehi (I) 63 VikantanaÑ = VikattanaÑ (SÊ, I) 221 VikantÈ = VikattÈ (SÊ, I) 191 VikatthissaÑ = VikattissaÑ (I) 91 Vikandantiyo = Vikkandantiyo (SÊ) 26 Viggayha = Niggayha (SyÈ, Ka) 214 Vigetu = Vihetu (SÊ, I) 133 VicittahatthÈbharaÓÈ = VicittavatthÈbharaÓÈ (SÊ) 13 VicitraphullaÑ = VicitrapupphaÑ (SÊ, I) 38 VijÈnÈsi = PajÈnÈsi (SÊ) 79 Vitate = Vitante (SyÈ, Ka) 157 Vittoti = Vittosmi (SyÈ, Ka) 224 VidaÉÉhakÈyaÑ = ViduÔÔhakÈyaÑ (I) 272 Vidhamantassa = Vidhamentassa (sabbattha) 72 Vinassati = Panassati (SÊ, I) 267 VinasÈ dhanaÑ = VinassÈ dhanaÑ (SyÈ, Ka) 170 VinipÈtiko = VinipÈtako (I) 3 VipakkhakaÑ = VipakkhinaÑ (SÊ, I) VipakkhikaÑ (SyÈ) 55 VipariyattaÑ = VipariyatthaÑ (I) 94 ViparivattÈyo = ParivattÈyo (I) ViparivattÈro (Ka) 119 VippÈlentu = VipphÈlentu (SÊ, SyÈ, I) 370



[ Va ] Viphaleyya = Vipateyya (SÊ, I) 141 Vibandha = Vibaddha (SÊ) Vibhajja (SyÈ, I) 62 Viy|ÄhÈni = Viy|hÈni (SyÈ, Ka) 282 VilaggÈ = VilÈkÈ (SÊ, SyÈ, I) 13 VilÈsitanayano mattakkho = SavilÈsitanayanamattakkho (Ka) 115 Vilikhati = Likhati (SÊ, I) 121 VilumpamÈnamhi = ViluppamÈnamhi (Ka) 54 Vivara’modahati = Vivarati tamodahati (I) 121 Vivare’ttha = Vivarittha (SÊ, SyÈ, Ka) 287 VivasÈne = Vivasane (SÊ, SyÈ, I) 64, 132 VivÈdappatto = VivÈdamatto (I) 174 Visajji = Vissaji (SÊ, I) 98 Visujjhanti = Samijjhanti (SÊ, I) 112 Viha~gagaÓasatata = Viha~gasata (SÊ, I) 113 Viha~gÈ = VihagÈ (SÊ, I) 86 ViheÔhitattha = ViheÔhitamhÈ (SyÈ, Ka) 146 VÊthimatÊ = PiÔÔhimatÊ (SÊ, I) ViddhimatÊ (SyÈ) 204 VÊÓaÑ’varujjako = VÊÓarujjako (SyÈ) VÊÓaÑ virujjako (Ka) 169 VuÔÔhaÑ = VaÔÔaÑ (SÊ, I) 147 VuÉÉhe = Vaddhe (Ka) 61 VeÔhayitvÈ = AviveÔhayitvÈ (Ka) 190 VetaraÓiÑ = VettaraÓiÑ (SyÈ, Ka) 63 VetasÈ = VedisÈ (Ka) 109 VetÈlike = Vettalike (Ka) 283 Vedisa vaÒjula = VetasamaÒjula (SÊ) 115 VedÊva = VellÊva (SÊ, I) 218 VedhabyaÑ = VedhabbaÑ (SÊ, I) 326 Vepula’mÈbhir|hi = VepullamÈbhirucchi (SÊ, I) 280 VehÈyasaÑ = VehÈsayaÑ (SÊ, I) 39 VehÈyasÈ = VehÈsayÈ (SÊ, I) 210

NÈnÈpÈÔhÈ 423


[ Va ] VeÄuriyamaÓisanthataÑ = VeÄuriyamaÓisannibhaÑ (SyÈ) 216 VeÄuriyaka-rodÈyo = VeÄuriyaphalakarodÈyo (SÊ) 283 Vossaggavibha~ga’mÈhu = VossaggavibhÈgamÈhu (SÊ) 239

[ Sa ] Sa-indÈ = Indo (I) SindÈ (Ka) 5 Sa-indÈnaÑ = IndÈnaÑ (SyÈ, Ka) 223 SakammunÈ = SakammanÈ (SÊ, I) 105 SakÈse = SakÈsaÑ (Ka) 102 Sa~garaÑ = Sa~karaÑ (Ka) 135 Sa~garaÑ = Sa~karaÑ (SyÈ, Ka) Ma 3. 226 piÔÔhe ca. 159 Sake te raÔÔhe paÔipÈdayÈmi = Sakena raÔÔhena paÔipÈdayÈmi te (SÊ) 143 Sa~khavaÓÓaÑ = SaccavaÓÓaÑ (SÊ, SyÈ) 374 SakkharÈhi vÈ = SakkharÈya vÈ (SÊ) 114 SakhyaÑ = Sakkhi (SÊ, SyÈ, I) 142 Sa~khÈtuÑ = Sa~khyÈtuÑ (SÊ) 28 SakhinÊhipi = SakhikÈhi ca (SÊ, I) 327 Sakkhi = PaccakkhaÑ (Ka) 264 Sa~gamesÊ”ti = Sa~gÈmesÊti (SÊ, I) 114 SaggavisayaÑ = SakkavisayaÑ (SÊ, I) 273 Sa~gacchi = Sa~gaÒchi (SÊ, SyÈ, I) 74 Sa~gayha = Paggayha (SyÈ, Ka) 92 Sa~gahÈ = Sa~gahe (DÊ 3. 156; AÑ 1. 341 piÔÔhe.) TadaÔÔhakathÈyo oloketabbÈ. 81 SaggÈna maggamÈcikkha = SaggamaggamÈcikkha (SÊ, I) 242 Sa~ge = SaÒÒate (SÊ, I) La~kate (SyÈ) 146 Sa~ghÈto = Sa~ghÈÔo (SyÈ, Ka) 60 Sa~ghÈtÈ = SaÑghaÔÔÈ (SyÈ, Ka) 173 SaccatapÈpÊ = SaccatapÈvÊ (SÊ, I) PaÒcatapÈvÊ (SyÈ) 118



[ Sa ] Sace tvaÑ saddahasi = Sacepi sahasi (SÊ, I) 134 SajantaÑ = SiÒcantaÑ (Ka) 233 Sajibbo = SajÊvo (SÊ, I) 298 SaÒÒate = SaÑyame (SyÈ, Ka) 52 SaÓÔhapessati = Santhapessati (Ka) 181 SaÓho sakhilasambhÈso = Hiri-ottappasampanno (SÊ, Ka) 292 SataraÑsÊva = SataraÑsÈ viya (SÊ) 215 Santase = SantasiÑ (SyÈ) 97 SattÈhasammeghe = SattÈhaÑ meghe (SÊ, SyÈ) 168 Santoti maÑ = Santo mamaÑ (SyÈ) Santo ca maÑ (SÊ, I, Ka) 137 Santhare = Santace (SÊ) SantacaÑ (I) Santare (Ka) 35 SatthuÑ = SaÔÔhuÑ (SÊ, I) YuÔÔhuÑ (SyÈ) SuttuÑ (Ka) 226 SadvÈraÔhÈyinÊ = PadvÈraÔÔhÈyinÊ (SÊ, SyÈ, I) 120 Sadisitthiyo = Sarisitthiyo (SyÈ, I) 15 Sa devo = Sudevo (SyÈ, Ka) 238 SadhanaÑ sabhogaÑ = SadhanÈ sabhogÈ (SÊ, SyÈ, I, Ka) 233 SandhÈnagatÈ = SanthÈnagatÈ (SÊ, I) SaÓÔhÈnagatÈ (SyÈ) 193 SandhÈpitÈ = SanthambhitÈ (SÊ, I) SandhÈbhitÈ (SyÈ) SantÈpitÈ (Ka) 235 SandhÈvamÈnampi = SandhÈvamÈnaÑ taÑ (SÊ, I) 272 Sadh|mikÈ’va = Sadh|makÈ ca (SyÈ) 138 Saddheyya = Saddaheyya (SÊ) 41 SandhÊyanti = Sandhiyanti (SyÈ, Ka) 38 Sanno = Satto (SÊ) 171 Sapatte = SÈmante (SÊ, SyÈ, I) 52 SampaddavÊ = SampaddayÊ (SÊ) 169 Sampavisanti = SaÑcavayanti (SÊ, SyÈ, I) 62 SampamathitÈ = SampamadditÈ (SyÈ, Ka) 227 SabbakÈmadade = SabbakÈmade (SÊ, I) 276 Sabbakiccesu = RattaÑ kiccesu (SÊ, I) 120

NÈnÈpÈÔhÈ 425


[ Sa ] Sabbajanapadassa = SabbadÈ janapadassa (SÊ, I) 247 Sabbattha gantvÈ = SabbahaÑ ÔhÈnaÑ (SÊ) SabbaÓhaÑ gantvÈ (SyÈ) SabbÈhaÑ ÔhÈnaÑ (I) SabbaÔÔhÈnaÑ (Ka) 169 SabbatthanÈpÊtikarÈpi = Sabba’ttanÈ’pÊtikÈrÈpi (SÊ, I) 123 Sabba’tthi’ssariyaÑ tava = SabbatthissariyaÑ bhavataÑ (SÊ, SyÈ, I) SabbissariyaÑ bhavataÑ (SyÈ, Ka) 88 SabbadÈ = SaÑvariÑ (SÊ, I) 64 SabbaparisÈya samanupariyÈyi = SabbaparisamanupariyÈsi (SÊ, I) SabbaparisantaramanupariyÈsi (SyÈ) 255 SabbabhaddaÑ = SabbagattaÑ (SÊ, SyÈ, I) 40 SabbabhÈvo = SaccabhÈvo (SyÈ) 125 SabbavanÊsva’haÑ = SabbavaÓÊsvahaÑ (SyÈ, Ka) 263 SambÈdhapakkhandaÑ = SambÈdhapakkhantaÑ (SÊ, I) 213 Sabbeva tesaÑ catunnaÒca = Sabbe te sabbesaÑ catunna (SÊ, I) 240 Sabbo paramappamodito = SabbÈ paramappamoditÈ (SyÈ) 105 SabhÈyaÑ = SabhÈya (SÊ, SyÈ, I) 150 SambhutaÑ = SambhataÑ (I) 15 SamajjantÈ = PavaÔÔantÈ (I) 179 SamaÓateva = SamaÓaÒÒeva (SÊ, I) SamaÓatveva (SyÈ) 170 SammakkhitÈ = SamakkhitÈ (SyÈ) SamakkhikÈ (Ka) 193 SammataÑ = Vasato (SÊ) 77 Sammapekkhanti = Samavekkhanti (SÊ, SyÈ, I) AÑ 1. 341 piÔÔhe ca. 85 SamantÈnupariyanti = SamantÈ anupariyÈti (I) 77 SammapatitÈ = SampamathitÈ (SÊ, I) 295 Samapekkhassu = Samavekkhasu (SÊ, I) 85 Sammaddateva = Samodateva (Ka) 341 SamÈnattatÈ = SamÈnattÈ (I) 81 SammÈsambuddhasÈsane = SammÈsambuddhasÈvakÈ (SyÈ) SammÈsambuddhasÈsanaÑ (I) 201 Sam|ha = SamupÈ (SÊ, I) SammukhÈ (SyÈ) 243



[ Sa ] Samm|’pajÊvasi = SamupajÊvasi (SÊ, I) 149 SamotataÑ = SamonataÑ (SyÈ, Ka) 18 Samo me = SamohaÑ (SyÈ) SammohaÑ (Ka) 362 SarÊsapÈ = SiriÑsapÈ (SÊ, SyÈ, I) 77 SarÊrassu’patÈpanÈ = SarÊrassupatÈpiyÈ (SyÈ, Ka) 155 SarÊrassu’patÈpiyÈ = SarÊrassupatÈpikÈ (SÊ, I) SarÊrassupatÈpanÈ (?) 259 SallavÈ = SabalÈ (SÊ) SimalÈ (I) 344 SavasamÈnayissasi = VasamÈnÈpayissasi (SyÈ), VasamÈnÈmayissasi (I) TaÑ vasamÈnayissasi (Ka) 13 Svajja jhÈyÈmi = SvajjajjhÈyÈmi (SÊ, I) 15 Sva’jje’vÈhaÑ gato = SvÈjjeva~gato (SyÈ) Svajjeva~gate (Ka) 175 SasakaÓÓikÈ = SasakaÓÓakÈ (SÊ) 109 SasuraÑ te = SassuraÑ nu te (SÊ, SyÈ, I, Ka) 301 Sahadevo = SÊhadevo (Ka) 118 SahassiyÈ = Sahassiyo (SÊ, I) 137 Sahitabbato = SahitaÑ vato (I) 75 SahindadevÈ = SahindÈ ca devÈ (SÊ, I) 110 SÈjÊvÈ = SaÒjÊvÈ (I) 2 SÈdhuvittaÑ = SÈdhucittaÑ (I) 224 SÈmena = SÈmÈ na (SÊ, I) 182 SÈvaÑ = SÈmaÑ (SÊ, I) 226 SÈsapo bahuko = SÈmÈ bahukÈ (SyÈ, Ka) 348 Sakkhisi tvaÑ = SakkhÊ tuvaÑ (SÊ, SyÈ, I) 2 Si~gÈlo = SigÈlo (SÊ, SyÈ, I) 69 SinduvÈrakÈ = SindhuvÈritÈ (bah|su) 353 SinduvÈrakÈ = SinduvÈritÈ (SyÈ, I) SindhavÈritÈ (Ka) 278 SirÊnigguÓÉÊ = SaranigguÓÉÊ (Ka) 344 Sivissa = Sibbissa (SÊ, I) 207 SÊt|dakÈ = SÊtodikÈ (SÊ, I) 353

NÈnÈpÈÔhÈ 427


[ Sa ] SÊlavantaÑ = SÊlavaÑ (I) Sukhaseyyo (Ka) 189 SukhasseyyÈ = SukhÈ seyyÈ (I) 54 Sukhippameva = Sa khippameva (SÊ, I) 103 SukhedhitÈ = Sukhe ÔhitÈ (SyÈ, I) 328 SuganthitÈ = SuganthikÈ (SÊ, I) 341 SuggatimÈsamÈnÈ = SuggatimÈsasÈnÈ (SÊ, I) SuggatÈsisamÈnÈ (Ka) 100 SucodayantaÑ = SucodiyantaÑ (SÊ, I) 272 SuÓhÈ = HusÈ (SÊ, SyÈ, I) 372 SuÓoma = SuÓomi (SÊ) SuÓÈma (I) 138 SudhÈsaÑ = SudhÈya (SyÈ, I, Ka) 107 Sunisito = PÊtanisito (SÊ, I) 254 SupÈpadhammÈ = SupÈpadhammino (Ka) 188 Supine = Suppante (SyÈ, I) 80 Subhamhi = Sucimhi (SÊ, I) 146 Subhogo = Subhago (SÊ, I) 227 SurakkhitaÑ = PurakkhitaÑ (SyÈ, Ka) 202 SurÈdhuttakena = TulÈputtakena (SÊ, I) SÈ surÈdhuttakena (Ka) 118 Suriyo ca = S|riyo ca (Ka) 100 Suva~gaÓaÑ = Subha~gaÓaÑ (SÊ, I) 280 SuvaÉÉhito = SubÈÄhiko (I) 39 SuvaÓÓakhacite = SuvaÓÓavikate (SÊ, I) 263 SuvaÓÓatindukanibhÈ = SuvaÓÓapind|panibhÈ (SÊ) SuvaÓÓatiÓÉusannibhÈ (SyÈ) SovaÓÓapiÓÉ|panibhÈ (I) 34 SusaÒÒatÈnaÑ isÊnaÑ = SusaÒÒatÈnisinaÑ (I) 5 SusobhanÈ = SusobhaÓÊ (SyÈ, Ka) 15 Suhadajjane = SuhadaÑ janaÑ (SÊ, I) 277 S|daÑ kÈpurisadhamaÑ = S|dakaÑ purisÈdhamaÑ (SÊ, I) 147 S|nagga = Sonagga (Ka) 178 S|nÈ = S|ÓÈ (SÊ, I) SuddÈ (SyÈ, Ka) 282



[ Sa ] S|yati = Suyyati (Ka) 113 S|riyassuggamanaÑ pati = S|riyuggamane sati (Ka) 314 SetapÈrisÈ = SetavÈrisÈ (SÊ, I) 344 Senakehi = SoÓakehi (SyÈ, Ka) 270 Seyyassa = Sayanassa (SÊ, SyÈ, I, Ka) 146 Sve’va mitto = SÈ ca metti (I) 38 SokajjhÈyikÈ = SokacchÈyikÈ (Ka) 370 SoÓÓabyamhanilayÈ = SuvaÓÓabyamhanilayÈ (SyÈ, Ka) SovaÓÓabyamhanilayÈ (I) 131 SoÓÓamayaÑ = SovaÓÓamayaÑ (SyÈ, Ka) 232 SoÓÓamayÈ = SovaÓÓamayÈ (SÊ, SyÈ, I) 19 SoÓÓarathÈ = SovaÓÓarathÈ (I, Ka) 166 So’papajjati = So upapajjati (SÊ, SyÈ, I) 79 SomayÈmo = SomayÈgo (SÊ, SyÈ, I) 185 SoÓÓapalla~ke = SuvaÓÓapalla~ke (SÊ, SyÈ, I) 162 SovaÓÓamayÈya = SovaÓÓamayÈ (I) 20 Sossi = Sossasi (SÊ) 207 SaÑgiddhÈ = PagiddhÈ (SÊ, SyÈ, I) 63 SaÑyamano = SaÑyamÈno (I) 92 SaÑvÈsassa = SambhÈsassa (SÊ, I) 85 SaÑsÈdiyÈ pasÈdiyÈ = SaÑsÈriyÈ pasÈriyÈ (Ka) 340 SaÑkulyÈ saguÄÈni ca = Sa~kulÈ sa~guÄÈni ca (SyÈ) Sa~guÄÈ sakalÈni ca (Ka) 336

[ Ha ] HaÒÒamÈnaÑ = TujjamÈnaÑ (SÊ) TudamÈnaÑ (SyÈ) TaddamÈnaÑ (I) HatamÈnaÑ (Ka) 171 HaÒÒe yevÈpi = HaÒÒare vÈpi (SÊ, SyÈ, I) 260 HatthattataÑ = HatthatthataÑ (SÊ, SyÈ, I) 88 Hatthatta’mÈgatÈ = Hatthattha’mÈgatÈ (SÊ, SyÈ, I) 86

NÈnÈpÈÔhÈ 429


[ Ha ] Hatthatta = Hatthattha (SÊ, SyÈ, I) 22 HatthÈrohÈ = HatthÈr|hÈ (SÊ, I) evamuparipi. 151 HatthinÈ ca satena ca = Hatthi-Èdisatena ca (SyÈ) HatthinÈdisatena ca (Ka) 368 Hatthi-assarathapatti = HatthÊ assÈ rathÈ pattÊ (SÊ) 77 HadayantarassitÈ = HadayantanissitÈ (Ka) HadayantaranissitÈ (SyÈ) 129 HaneyyuÑ chindeyyuÑ chedÈpeyyumpi = Haneyyu chindeyyuÑpi chedayeyyuÑ (SÊ, I) HaneyyuÑpi chinneyyuÑpi chedÈpeyyuÑpi (SyÈ) 126 Harita = HarÊ (I) 15 Haritapakkha = HarÊpakkha (SÊ, I) 206 Haritapakkho = HarÊpakkho (SÊ, I) 206 HassaÑ = HissaÑ (Ka) 356 Hasiyanti = HasissiÑsu (SÊ, I) 371 HÈpito = HÈsito (SÊ, SyÈ) 34 HÈrakaÑ = HÈrikaÑ (SyÈ) HÈriyaÑ (Ka) 174 HÈrike = HÈriyÈ (SyÈ, Ka) 355 HÈhiti = HÈriti (SyÈ, Ka) 320 Himavati = Hemavato (SÊ, SyÈ, I) 241 Himavantapassani = Himavantapasmani (SÊ, I, Ka) 103 HissÈmi = HessÈmi (SÊ, SyÈ) HassÈmi (I) 133 Homa = Ahosi (?) 372 HaÑsakÈjena = HaÑsakÈcena (I) 93


JÈtakas|cipattaÑ

JÈtaka PiÔÔha~ka

[ A ]

AlambusÈjÈtaka 12

[ U ]

Uma~gajÈtaka 204 UmmÈdantÊjÈtaka 39

[ Ka ] KuÓÈlajÈtaka 113 KusajÈtaka 66

[ Ca ] CandakumÈrajÈtaka 242 C|ÄasutasomajÈtaka 25 C|ÄahaÑsajÈtaka 83

[ Ta ] TesakuÓajÈtaka 1

[ Na ] NimijÈtaka 184 NiÄinikÈjÈtaka 31

JÈtaka PiÔÔha~ka

[ Bha ]

Bh|ridattajÈtaka 221

[ Ma ]

MahÈjanakajÈtaka 159 MahÈnÈradakassapajÈtaka 257 MahÈbodhijÈtaka 47 MahÈsutasomajÈtaka 131 MahÈhaÑsajÈtaka 90 M|gapakkhajÈtaka 149

[ Va ] VidhurajÈtaka 275 VessantarajÈtaka 312

[ Sa ] Sa~khapÈlajÈtaka 16 Sarabha~gajÈtaka 5 SudhÈbhojanajÈtaka 99 SuvaÓÓasÈmajÈtaka 174 SoÓakajÈtaka 53 SoÓanandajÈtaka 74 SaÑkiccajÈtaka 59


GÈthÈs|ci

GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ

[ A ] Akakkasa~go na ca dÊgha- lomo 37 AkakkasaÑ aggaÄitaÑ muhuÑ muduÑ 36 AkatvÈ’maccassa vacanaÑ 209 AkallametaÑ vacanaÑ sugatte 102 AkÈmaÑ vÈ sakÈmaÑ vÈ 66 AkÈrayi lokamimaÑ paraÒca 232 AkÈsiyÈ rÈj|hivÈ’nusiÔÔhÈ 238 AkiccakÈrÊ dummedho 338 Akuddhar|pohaÑ bhoto 343 Akkuddho sagharaÑ eti 150 Akkodhana manugghÈtÊ 274 Akkodhano asaÑghaÔÔo 292 Akkodhanassa vijite 45 A~kolÈ kacchikÈrÈ ca 344 AkkhÈhi no tÈ’yaÑ mudhÈnuladdho 305 AkhÊlakÈni ca avaÓÔakÈni 35 AkkheyyaÑ te ahaÑ ayye 153 AgamÈsi so rahadaÑ vippasannaÑ 18 A~gapacca~gasampanno 154 A~gÈrakÈsuÑ apare phuÓanti 189 Aggi yathÈ tiÓakaÔÔhaÑ dahanto 137


[ A ] Aggi yathÈ pajjalati 150 Aggissa pÈricariyÈya 326 AggiÑ ujjÈlayitvÈna 317 AggiÑ vÈ dvÈrato dema 211 AguÓaÑ dhanu ÒÈtikule ca bhariyÈ 120 AghaÑ taÑ paÔisevissaÑ 325 AccÈbhikkhaÓasaÑsaggÈ 48 AccÈyikena luddena 356 Acintitampi bhavati 160 AciraÑ vata nettiÑso 254 AccuggatÈ hi sivayo 331 Achambhitova gaÓhÈhi 296 AcchivÈ sallavÈ rukkhÈ 344 AcchecchuÑ vata bho rukkhaÑ 323 AccherakaÑ maÑ paÔibhÈti 156 Accherar|paÑ tava yÈdisaÒca 269 AccheraÑ vata lokasmiÑ 184, 330 Accho ca kho tassa vaÓaÑ akÈsi 37 Ajja ce me imaÑ rattiÑ 227 Ajja me sattamÈ ratti 94 AÒjaliÑ te paggaÓhÈmi 177 AjjÈpi santÈnamayaÑ 267

GÈthÈs|ci 433


[ A ] AjinÈni paridahitvÈ 360 Ajinamhi haÒÒate dÊpi 172, 175 AjjunÈ ajjukaÓÓÈ ca 344 Ajeyya’mesÈ tava hotu metti 309 Ajjeva kiccaÑ ÈtapaÑ 159 Ajjeva me imaÑ rattiÑ 359 AjjhattaÒca payuttassa 4 AjjhÈyako yÈcayogÊ 231 AjjhÈyakaÑ dÈnapatiÑ 319 AjjhÈyakaÑ mantaguÓ|papannaÑ 233, 239 AjjhÈvaramhÈ Nandassa 78 Ajjhena’mariyÈ pathaviÑ janindÈ 231, 235 AÒÒÈ ca tassa saÑyamÈni catasso 35 AÒÒÈ ca nÈrÊ taramÈnar|pÈ 20 AÒÒÈtakaÑ sÈmikehÊ padinnaÑ 42 AÒÒettha pupphitÈ ambÈ 340 AÒÒepi kaÓhajaÔino 326 AÒÒe bah| isayo sÈdhur|pÈ 34 AÒÒo nu te koci naro pathabyÈ 41-2 AÔaviyo samuppannÈ 170 AÔÔÈlakÈ oÔÔhagÊviyo 278 AÔÔhÈnametaÑ dukkhar|paÑ 354


[ A ] AÔÔhaÑsÈ sukatÈ thambhÈ 203, 223 AÉÉhamÈsaÑ dhÈriyamÈnÈnaÑ 345 AÉÉhummatto udÊresi 92 AÉÉhaÑ ÒatvÈ purisaÑ mahaddhanaÑ 129 AttanÈ’yaÑ cajitvÈna 86 Attano ce hi vÈdassa 48-50 Atra cassa hutaÑ hoti 99 AttÈ ca me so saraÓaÑ gatÊ ca 286 AttÈnurakkhÈya bhavanti he’te 138 AttÈnaÑ ÒÈtÊ udÈhu puttadÈraÑ 135 AtikkantavanathÈ dhÊrÈ 161 AtikÈyo mahissÈso 61 AticiraÑ nivÈsena 48 AtidÈnaÑ daditvÈna 242 AtiyakkhÈ vassavarÈ 323 AtivelaÑ nu ammÈya 356 AtÊtaÑ nÈnusocÈmi 156 AtÊtaÑ mÈnusaÑ kammaÑ 210, 211 AtÊradassÊ puriso 211 AtuÔÔhÈ sivayo ÈsuÑ 332 Ate’va me acchariyaÑ 340 Ato matÈ devavarena pesitÈ 104 Atha atthe samuppanne 50 Atha kissa jano pubbe 245 Atha kiÑ dÈni sumukha 94



[ A ] Atha ce hi ete na karonti puÒÒaÑ 234 Athajjuno niraye sattis|le 9 “Atha’jjuno nakulo bhÊmaseno 118 Atha’ttakÈrÈni karonti bhattusu 106 Atha tvaÑ kena vaÓÓena 220, 364 Atha dakkhisi bhaddante 332-3 Atha pÈpÈna kammÈnaÑ 266 AthabravÊ mÈÓavako 53 Atha bravi brahÈ Indo 12 Atha va’~ge vÈ Magadhe 74 Atha vÈ tayo mÈtÈputte 342 Athassa pada’maddakkhiÑ 94 Athassa bhaÓÉanaÑ ghoraÑ 332 AthassÈ pokkharaÓiyÈ 346 AthÈgamÈ brahmalokÈ 268 AthÈyaÑ isinÈ satto 61 AthÈ’yaÑ bhassaro pakkhÊ 94 AthÈsanamhÈ oruyha 268 Atthi JampÈvatÊ nÈma 207 Atthi te daharo putto 56 Atthi nesaÑ usÈmattaÑ 176 Atthi no jÊvikÈ deva 372 Atthi me taÑ atisÈraÑ 98 Atthi me pÈniyaÑ sÊtaÑ 183


[ A ] AtthÊti ce NÈrada saddahÈsi 270 Athettha udakantasmiÑ 344-5 Athe’tthe’kasataÑ khatyÈ 204 Attheva devÈ pitaro ca atthi 270 Athettha paÒcamo ÈgÈ 329 Athettha padumÈ phullÈ 344 Athettha puppharasamattÈ 340 Athettha sakuÓÈ santi 341, 347 Athettha sÈsapo bahuko 345, 347 Athettha sÊhabyagghÈ ca 346 Athettha vattatÊ saddo 322 Athettha heÔÔhÈ puriso 340 Atho antÈ ca me phÊtÈ 155 Atho arogaÑ yoggaÑ me 155, 373 Atho ubho arogÈ me 368 Atho ÉaÑsÈ makasÈ ca 342, 368 Athopi me amaccesu 88, 97 Atho raÔÔhaÑ anuppÊÄaÑ 97 Atho me sÈdisÊ bhariyÈ 88, 97 Atho’sadhehi dibbehi 226 AtthaÑ devamanussÈnaÑ 203 AtthaÑ atthena vedeha 220

GÈthÈs|ci 435


[ A ] Adassanena mayhaÑ te 336 AdiÔÔhapubbo SivirÈjÈ 343 AdiÔÔhapubbaÑ disvÈna 303, 305 AduÒca nuna sumahÈ 89 Adu cÈpaÑ gahetvÈna 354 Adu te pahitÈd|tÈ 359 Adu paÒÒÈ kimatthiyÈ 213 Ad|siyaÑ ce AbhipÈraka tvaÑ 43 Adese vata no vuÔÔhaÑ 212 AdhammacÈrino rÈja 60 Adhammiko tvaÑ pori- sÈdakÈ’si 139 Adhammikassa luddassa 139 AdhammaÑ paÔipannassa 60 AddhÈ aÒÒepi dÈyÈde 133 AddhÈ apacitÈ tya’mhÈ 98 AddhÈ idaÑ mantapadaÑ sududdasaÑ 205 AddhÈ eso sataÑ dhammo 83 AddhÈ tuvaÑ katte hitesi mayhaÑ 44 AddhÈ tuvaÑ mahÈrÈja 46 AddhÈ Nanda vijÈnÈsi 79 AddhÈ pajÈnÈmi ahampi etaÑ 301 AddhÈ pajÈnÈsi tuvampi tÈta 38 AddhÈ piyÈ mayha janinda esÈ 42 AddhÈ sataÑ bhÈsasi nÈga dhammaÑ 305, 308 AddhÈ have sevitabbÈ sapaÒÒÈ 24 AddhÈ hi saccaÑ bhaÓasi 13, 286


[ A ] AddhÈ hi sabbaÑ AbhipÈraka tvaÑ 45 AddhÈ hi maÑ vo hitakÈmÈ 101 AddhÈ hi no bhakkho ayaÑ manÈpo 18 AddhÈ hi so socati rÈjaseÔÔho 305, 307 AddhÈ hi so bhakkho mama manÈpo 143, 145 AddhÈ’ haÑ vipulaÑ pÊtiÑ 89 AndhÈ mÈtÈpitÈ mayhaÑ 176 AndhÈ sirÊ maÑ paÔibhÈti mÈtali 112 AdhigamÈ tame ÒÈÓaÑ 79 AdhiccaladdhaÑ pariÓÈmajaÑ te 303, 306 AdhippÈyaphalaÑ eke 159 AdhÊyanti mahÈrÈja 219 AndhaÑ tamaÑ tattha na candas|riyÈ 270 AnaÓo ÒÈtinaÑ hoti 159 AnatthaÑ tassa carati asaÒÒatÈ 122 Anariyar|po puriso janinda 205, 210 AnalÈ mudusambhÈsÈ 128 AnnapÈnaÒca khajjaÒca 257 AnnahatthÈ ca te byamhe 273 AnÈgatappajappÈya 156 AnÈyatanasÊlassa 4 AnÈvakulÈ veÄuriy|panÊlÈ 19 AnnaÒca pÈnaÒca pasannacitto 20



[ A ] AnittarÈ ittarasampayuttÈ 231 AniddhinaÑ mahÈrÈja 373 Anindriyabaddha’ masaÒÒa- kÈyaÑ 235 Annena pÈnena upetar|paÑ 302 AnnaÑ pÈnaÒca yo dajjÈ 314 AnukampikÈ patiÔÔhÈ ca 80 AnujÈnÈmi taÑ putta 325 AnujÈnÈhi maÑ amma 325 Anujjubh|tena haraÑ mahantaÑ 66 AnuÒÒÈto ahaÑ matyÈ 151 Anuddhato acapalo 291 AnupubbÈva te |r| 14 Anupubbena no suddhi 260 AnumodÈmi te deva 363 AnulittÈ candanena 77 Anusisso ca Œnando 12 Aneke nirayaÑ pattÈ 13 Anekar|paÑ ruciraÑ 202 Api ÒÈtikule phÊte 327 ApaÓÉarÈ lohitantÈ 14 AparÈ pana sokena 248 AparÈ ca nÈrÊ taramÈnar|pÈ 20 AparÈdhaÑ mahÈrÈja 72 Apare passa santÈpe 326 AppamhÈ appakaÑ dajjÈ 99 Appasenopi ce mantÊ 214 Appaseno mahÈsenaÑ 214 AppÈnubhÈvÈ taÑ mahÈnubhÈvaÑ 22 ApÈraÓeyya’maccantaÑ 159


[ A ] ApÈraÓeyyaÑ yaÑ kammaÑ 159 Api ataramÈnÈnaÑ 151-2 Api ce labhati mando 4 Api jÊvaÑ mahÈrÈja 183 Api tveva mahÈpaÒÒa 85 Api tvevaÑ gate kÈle 84 Api nÈ’yaÑ tayÈ saddhiÑ 85 Api no kisÈni maÑsÈni 373 ApisÈgarapariyantaÑ 327 ApissÈ hoti appatto 327 Api hÈyatu nÈgakulÈ attho 301 Apucchimha KosiyagottaÑ 3 ApuÒÒalÈbhaÑ ayasaÑ akittiÑ 144 ApetalomahaÑsassa 3 Appeva’tthavatiÑ vÈcaÑ 95 AporÈÓaÑ vata bho rÈjÈ 160 ApphoÔÈ suriyavallÊ ca 345 AmbÈ kapitthÈ panasÈ 339 AmbÈ ca sÈlÈ tilakÈ ca jambuyo 33 AmbÈ jamb| kapitthÈ ca 343 AmbÈ tilakÈ ca jambuyo 278 AmbaÑiva pathe jÈtaÑ 337 AbyÈbajjhaÑ kathaÑ assa 287 AbyÈbajjhaÑ siyÈ evaÑ 288 AbyÈyiko hoti sataÑ samÈgamo 148 Abbhak|ÔasamÈ uccÈ 272

GÈthÈs|ci 437


[ A ] AbbhantaraÑ pure Èsi 47 AbhayaÑ samma te dammi 153 AbhayaÑkarampi me hatthiÑ 243 AbhikkhaÓaÑ tiÔÔhati dvÈram|le 123 AbhijaccabalaÑ ceva 3 AbhijÈtopi ce hoti 4 AbhinnakaÔÔhosi anÈbhato dako 34 Abhir|ÄhaÑ rathaÑ dibbaÑ 187 Abbhuto vata lokasmiÑ 186 Abhumme kathaÑ nu bhaÓasi 25 Abbh|ti tassa bho hoti 66 Ambho ambho nÈmamidaÑ imissÈ 40 Ambho ko nÈma so rukkho 31 Amma assÈsa mÈ soci 227-8 Amacce tÈta jÈnÈhi 2 Amajjapo ahaÑ putta 155 AmanÈpavÈsaÑ vasi 334 AmanÈpaÑ vata te ÒÈtÊ 334 AmanussÈ atibÈlÈ 63 AmassujÈto apurÈÓa- vaÓÓÊ 34 AmmÈ ca tÈta nikkhantÈ 351 AmmÈya patan|kesÈ 369 AmmÈva no kisÈ paÓÉu 369 AmhÈkaÒceva tÈsaÒca 73 AmhÈkaÒceva so seÔÔho 89 AmittÈ n|na te mÈtÈ 333 AmittÈ n|na nandanti 153


[ A ] AmittÈ nappasÈheyyuÑ 372 AmittÈ vata te ÒÈtÊ 334 AyaÒca te mÈluvapaÓÓasanthatÈ 37 Aya’massa assaratho 250 Ayamassa asokavanikÈ 29 Aya’massa pÈsÈdo 249 Ayamassa asokavanikÈ 29 Ayamassa pÈsÈdo 29 Assamassa ca sÈdvÈre 31 Ayamassa pokkharaÓÊ 30 AyaÑ isi Sarabha~go tapassÊ 7 AyaÑ ekapadÊ rÈja 76, 177 AyaÑ ekapadÊ eti 341, 355 Aya’massa pokkharaÓÊ 250 AyaÑ te sasuro deva 213 AyaÑ te vaÑsa rÈjÈ no 314 AyaÑ so assamo pubbe 359 AyaÑ AjamukhÊ nÈma 229 AyaÑ dutÊyo vijayo mamajja 287 AyaÑ dvedhÈpatho bhadde 173-4 AyaÑ nÈgo mahiddhiko 229 AyaÑ paÒcÈlacandÊ te 213 AyaÑ maÑ mÈÓavo neti 294 AyaÑ so PuÓÓako yakkho 277 AyaÑ so sÈrathi eti 153 AyaÑ hi so Ègato yaÑ tva’micchasi 302



[ A ] AyomayÈ simbaliyo 63 ArajaÑ rajasÈ vacchaÑ 61 AraÒÒe me viharato 15 Arindamoti me nÈmaÑ 54 Ariyassa ariyena sameti sakhyaÑ 142 AriyÈkÈsosi pasannanetto 16 AriyÈvakÈsosi anariyar|po 298 Ariyavatta’si vakka~ga 92 Ala~katÈ kuÓÉalino suvatthÈ 5 Ala~katÈ suvasanÈ 276 AlampÈno hi nÈgena 228 Ala~karotha maÑ khippaÑ 262 AlÈtassa vaco sutvÈ 257-8 AlÈto Devadatto’si 275 AlÊnacittasanthÈro 274 AlaÑ me tena rajjena 151 AvacÈsi PuÓÓakaÑ IrandhatÊ 276 Avaruddhettha araÒÒasmiÑ 365 Avajjho brÈhmaÓo d|to 338 AvaruddhassÈhaÑ bhariyÈ 357 AvasÊ tuvaÑ mayha tÊhaÑ agÈre 296 AvasiÑ ahaÑ tuyha tÊhaÑ agÈre 301 Avhayanteva gacchantaÑ 339, 343 AvinicchayaÒÒu atthesu 92 AvuÔÔhahi rÈjaputtÊ 69


[ A ] Assatthasseva taruÓaÑ 179 AssatthÈ panasÈ ce’me 353-4 AsanthutaÑ nopi ca diÔÔhapubbaÑ 300 Assatthasseva taruÓaÑ 80 AssatthaÑva pathe jÈtaÑ 337 Assamassa mama brahme 32 AsmÈ ratyÈ vivasÈne 315 Asammodiyampi vo assa 332 AssamaÑ parimajjitvÈ 76 Assaratanampi kesiÑ 243 AsassataÑ sassataÑ nu tavayidaÑ 303, 306 AsÈ loki’tthiyo nÈma 127 AssÈsa hessÈmi te pati 276 AssÈsayitvÈ janataÑ 172 AsiÒca sattiÒca parÈmasÈmi 136 Assitthiyo ratanaÑ maÓikaÒca 46 Asu brahÈraÒÒacaro mahÈmuni 103 As| hi yo sammati dakkhiÓaÑ disaÑ 103 Asse ca sÈrathÊ yutte 154 Asso ca sisati dvÈre 70 AsaÑsayaÑ imaÑ disvÈ 86-7 AhaÒca kho sÈmiko cÈpi mayhaÑ 306 AhaÒca taÑ “dehi varan”ti vajjaÑ 142 AhaÒca bhariyÈ ca manussaloke 304

GÈthÈs|ci 439


[ A ] AhaÒca miga’mesÈno 223 AhaÒca paÔipannosmi 58 Ahampi tÈta jÈnÈmi 227 Ahampi jÈtiyo satta 266 Ahampi tÈta passÈmi 348 AhamaÔÔhako bhÊmaratho panÈyaÑ 5 Ahampi nÈtimaÒÒÈmi 229 Ahampi pabbajjissÈmi 152 Ahampi pubbe kalyÈÓo 262 Ahampi purimaÑ jÈtiÑ 260, 261 Ahampi sabbasetena 221 AhaÒhi kuÒjaraÑ dajjaÑ 331 AhitaÑ vata te ÒÈtÊ 334 Ahi mahÈnubhÈvopi 221 Ahu esa kato doso 47 Ahu rÈjÈ VidehÈnaÑ 257 Ahu pubbanimittaÑ me 359 Ahu vÈsÊ Kali~gesu 333 AhetuvÈdo puriso 50 Aho vata re jaÔinÊ 355 AhosiÑ SivirÈjassa 206 AhaÑ khalu mahÈrÈja 89 AhaÑ te pÈricariyÈya 15 AhaÑ taÑ avadhiÑ sÈmaÑ 178 AhaÑ mahindena mahesi pesito 104 AhaÑ vane m|laphalesanaÑ caraÑ 32 AhaÑ sahissaÑ upavÈdametaÑ 43 AhaÑ seÔÔho’smi dÈnena 186


[ A ] AhaÑ suvaÓÓahaliddiÑ 360 AhaÑ SoÓo mahÈrÈja 75 AhaÑ hi vanaÑ gacchÈmi 317 AhaÑ hi vasumÈ aÉÉho 228 AhaÑ hi jÈnÈmi janinda etaÑ 39 AhaÑ hi devato idÈni emi 269 AÄÈra nÈÒÒatra manussalokÈ 23 AÄÈrapamhehi subhehi vaggubhi 40

[ Œ ] Œka~khamÈnÈ puttaphalaÑ 80 ŒguÑ kira mahÈrÈja 177 Œcariya samanuÒÒÈtÈ 98 ŒcariyÈnaÑ vacanÈ 244 ŒjÈnÊyÈ hasiyanti 371 ŒdÈya beÄuvaÑ daÓÉaÑ 336 ŒdiccavaÓÓasa~kÈsÈ 13 Œditte vÈrimajjhaÑva 273 Œdiyeneva te maddi 362 ŒdiyitvÈ garuÑ bhÈraÑ 79 Œnando ca pamodo ca 81 Œnando te mahÈrÈja 220 Œnando sabbamacchÈnaÑ 132 ŒnayitvÈna VedehaÑ 207 ŒnayissaÑ methunake 336 Œmantayassu te putte 350 ŒmantayÈmi nigamaÑ 25 Œmantayittha rÈjÈ naÑ 316, 324



[ Œ ] Œmantaye Bh|ridattaÑ 223 ŒmÈyadÈsÈpi bhavanti heke 286 Œmoti so paÔissutvÈ 206 ŒyÈgavatth|ni puth| pathabyÈ 233 ŒrakÈ parivajjeyya 293 ŒraÒÒikassa isino 225 “ŒrÈmasÊlÈ ca uyyÈnaÑ 120 ŒrÈme vanagumbe ca 284 Œruyha nÈvaÑ taramÈno 213 Œruyha pavaraÑ nÈgaÑ 214 Œr|ÄhÈ gÈmaÓÊyehi 166-7 Œr|Ähe gÈmaÓÊyehi 163-4 Œropentu dhaje tattha 370 ŒrohapariÓÈhena 85 ŒvaÔÔanÊ mahÈmÈyÈ 128 Œvatti parivatti ca 247 ŒvudhabalavantÈnaÑ 215 Œsajja kho naÑ jaÒÒÈsi 229 ŒsÈya khettÈni kasanti kassakÈ 106 ŒsÈya yanti vÈÓijÈ dhanesino 106 ŒsÈ visaÑvÈdikasammatÈ ime 107 ŒsÊtiyÈ nÈvutiyÈ ca gÈthÈ 137 ŒsÊvisaÑva kupitaÑ 61 ŒsÊsikÈni karonti 252 ŒsÊsetheva puriso 160


[ Œ ] ŒhaÒÒantu sabbavÊÓÈ 220, 371 Œharantu’dakaÑ pajjaÑ 96 Œhu khattavidÈ loke 49 Œhuneyyo mesi hitÈnukampÊ 45 ŒÄambarÈ mudi~gÈ ca 197, 199 ŒÄÈrikÈ ca s|dÈ ca 370 ŒÄÈrike ca s|de ca 282

[ I ] I~gha maddi nisÈmehi 329, 371 I~gha antepuraÑ mayhaÑ 218 I~gha passa mahÈrÈja 218-9 I~ghÈ’nucintesi sayampi deva 268 Iccete aÔÔha nirayÈ 60 Iccete kusale dhamme 97 IccevaÑ pitaraÑ kaÒÒÈ 268 IccevaÑ mantayantÈnaÑ 84, 91, 373 IccevaÑ vutto NesÈdo 92 IcchÈma assamaÑ gantuÑ 75 Iti kammÈni anventi 267 IcchÈmi vo’haÑ sutavuddhi’- mattano 137 Iti maddÊ varÈrohÈ 362 Ito ujuÑ uttarÈyaÑ disÈyaÑ 33 Ito nu bhoto katamena assamo 33 Ito gatÈ mahÈrÈja 218 Ito cuto dakkhasi tattha rÈja 270

GÈthÈs|ci 441


[ I ] Ito nÊtÈ mahÈrÈja 218 Ito mayaÑ gantvÈ sakaÑ niketaÑ 17 Ito vimuccamÈnÈhaÑ 365-6 ItthÈgÈrampi te dammi 158 ItthisahassaÑ bhariyÈnaÑ 296-7 IndagopakavaÓÓÈbhÈ 320 Indassa bÈhÈrasi dakkhiÓÈti 238 Indassa vÈkyaÑ nisÈmehi kosiya 111 IdaÒca madhuno tumbaÑ 339 IdaÒca me sattubhattaÑ 341 IdaÒca sumukheneva 88 IdaÒca me maÓiratanaÑ 281 IdaÒca sutvÈ garuÓassa vÈkyaÑ 277 Idampi dutiyaÑ sallaÑ 176, 359 Idampi paÓÓakaÑ mayhaÑ 156 Idampi pÈniyaÑ sÊtaÑ 78, 178, 342 Idamassa ambavanaÑ 30, 253 Ida’massa assaratanaÑ 250 Ida’massa asokavanaÑ 250 Idamassa uyyÈnaÑ 29, 250 Ida’massa kaÓikÈravanaÑ 29, 250 Ida’massa k|ÔÈgÈraÑ 29, 249 Ida’massa pÈÔalivanaÑ 29, 250 Ida’massa hatthiratanaÑ 250 IdaÑ accherakaÑ disvÈ 330 IdaÑ ca tuyhaÑ rucitaÑ 28 IdaÑ ca paccayaÑ laddhÈ 375


[ I ] IdaÑ tato dukkhataraÑ 359 IdaÑ te raÔÔhaÑ sadhanaÑ sayoggaÑ 66, 138 IdaÑ te sutvÈna vigetu chando 133 IdaÑ nesaÑ kÊÄÈnakaÑ 358 IdaÑ nesaÑ padakkantaÑ 358 IdaÑ vatvÈna pitaraÑ 226 IdaÑ vatvÈ brahmabandhu 336 IdaÑ vatvÈ DhataraÔÔho 90 IdaÑ vatvÈna pakkÈmi 56, 329 IdaÑ vatvÈ Bh|ridatto 224 IdaÑ vatvÈna Vedeho 262 IdaÑ vatvÈna so sÈmo 177 IdaÑ vatvÈ NimirÈjÈ 203 IdaÑ vatvÈna MaghavÈ 186, 313, 366 IdaÑ sutvÈ KÈsipati 96 IdaÑ sutvÈna nigghosaÑ 95, 227 IdaÑ sutvÈ brahmabandhu 341, 348 IdhÈgamÈ jaÔilo brahmacÈrÊ 34 Idheva acchataÑ kaÓhÈ 352 Idheva tÈva acchassu 153, 331 Idheva te nisÊdassu 156 Idheva yo hoti adhammasÊlo 270 Idheva so sattumaddano 71 Iddho ca phÊto ca suvaÉÉhito ca 39



[ I ] IddhaÑ phÊtaÒcidaÑ raÔÔhaÑ 332 Ibbhehi ye te samakÈ bhavanti 240 Imamhi naÑ padesamhi 357 ImasmÈ’haÑ jotirase vanamhi 38 ImasmiÑ me samakÈ hatthe 173 Imassa hatthe pÈde ca 216 ImÈ tÈ vanagumbÈyo 361 ImÈ tÈ pokkharaÓÊ rammÈ 361 ImÈ te dhÊtaro satta 73 ImÈni kira maÑ tÈto 15 IminÈ n|na asinÈ 70 Ime Èyanti rÈjÈno 76 Ime kumÈre disvÈna 350 Ime kumÈre passanto 317 Ime tiÔÔhanti ÈrÈmÈ 353, 361 Ime te jambukÈ rukkhÈ 353, 360 Ime tepi mayhaÑ puttÈ 254 Ime te hatthikÈ assÈ 361 Ime n|na araÒÒasmiÑ 372 Ime sÈmÈ sasol|kÈ 361 Ime haÑsÈ ca koÒcÈ ca 361 Ime no pÈdakÈ dukkhÈ 355 Ime no hatthikÈ assÈ 155, 355 ImaÑ gale gahetvÈna 205, 210 ImaÑ bhonto nisÈmetha 186, 367 ImaÑ mayhaÑ hadayasokaÑ 251


[ I ] ImaÑ m|lÈÄivattakaÑ 360 ImaÑ maÑsaÑ’va pÈtabyaÑ 216 ImaÑ vÈkyaÑ nisÈmetvÈ 53 Issatthe ca’smi kusalo 176, 178 Issaro sabbalokassa 49 Isi avaca SaÑkicco 592 IsiÑ pucchÈma SaÑkiccaÑ 59

[ U ] UkkaÓÔhitosmi bÈÄhaÑ 28 UkkÈmukhapahaÔÔhaÑva 76, 241 UkkusÈ kurarÈ haÑsÈ 347 UggatthanaÑ gi~gamakaÑ 375 UggÈ ca rÈjaputtÈ ca 315, 316 UccÈvacÈ’me vividhÈ upakkamÈ 194 Uccha~ge maÑ nisÈdetvÈ 152 Uccha~ge ko vicinÈti 358 UcchÈdaye ca nhÈpaye 294 Ucchijjati ayaÑ loko 49 UÔÔhÈtÈ kammadheyyesu 293 UÔÔhÈnapÈdacariyÈya 176 UÔÔhÈnapÈricariyÈya 78 UÔÔhÈhakaÑ cepi alÊnavuttiÑ 126 UÔÔhehi katte taramÈno 315 UÔÔhehi jÈli patiÔÔha 348 UÔÔhehi tvaÑ cÈti 27 UÓÓataÑ mukhaphullaÒca 375

GÈthÈs|ci 443


[ U ] UÓho ca vÈto nirayamhi dussaho 271 Uttarena nadÊ sÊdÈ 186 Udake ce nisiÒcissaÑ 230 UdaggihuttaÑ upatiÔÔhato hi me 103 Uddayhate janapado 31 UddÈpavattaÑ ulluÄitaÑ 345 UddÈlakÈ somarukkhÈ 340 UdÊraÓÈ ce saÑgatyÈ 48 UddhaggÈ ca adhaggÈ ca 14 UddhaÑ ce pÈtayissÈmi 230 UddhaÑ tÈrakajÈtÈva 204 Unna~galÈ mÈsamimaÑ karontu 311 UpacÈravipannassa 224 Upaj|taÒca me assa 228 UpaÉÉhaÑ vÈpi rajjassa 74 Uppathena vajantassa 60 UpanÊyatidaÑ maÒÒe 28 UpamaÑ te karissÈmi 55, 264 UpayÈcitakena puttaÑ labhanti 252 Upari dumapariyÈyesu 339, 343 Uppalasseva kiÒjakkhÈ 14 Upasa~kamitvÈ VedehaÑ 269 Upasa~kamitvÈ so rÈjÈ 59 UpahaccaÑ manaÑ majjho 61 UpÈgataÑ rÈja mupehi lakkhaÑ 285 UpÈyanaÒca te deva 87 UpetaÑ annapÈnehi 198-9


[ U ] Uposathe vasaÑ niccaÑ 196, 263 UposathaÑ upavasÊ 196, 198-201 UposathaÑ upavasuÑ 198 Ubbedhati me hadayaÑ 209, 212 Ubhato saraÑ MucalindaÑ 345 Ubhayeneva maÑ nehi 187 Ubho kumÈrÈ nikkÊtÈ 373 Ubho pi te attamane viditvÈ 308 Ubho sadisapacca~gÈ 366 Uma~gÈ nikkhamitvÈna 213 UmmattikÈ nu bhaÓasi 71 UmmattikÈ bhavissÈmi 251 UmmÈdantimahaÑ daÔÔhÈ 41 UyyÈnabh|miÑ gantvÈna 53 UyyÈnasampannaÑ pah|tamÈlyaÑ 147 Urabbhar|pena vakassu pubbe 58 UruveÄakassapo rÈjÈ 275 Ure gaÓÉÈyo bujjhesi 15 Usabhampi y|thapatiÑ anojaÑ 243 Us|yake duhadaye 2 Us|hi sattÊhi ca tomarehi 191 Us|hi sattÊhi ca sunisitÈhi 271 UÄÈravaÓÓÈ vata brÈhmaÓÈ ime 100

[ � ] �r| bÈhuÑ ca me passa 149 �haÒÒate rajaggaÑ 29



[ E ] EkaÒca cakkhuÑ niggayha 174 EkamantaÑ nisinnova 59 EkarattiÑ vasitvÈna 349 EkabhattÈ pure Èsi 375 Ekamekassa ekekaÑ 73 EkavÈcampi dvivÈcaÑ 56 EkÈ ca nÈrÊ taramÈnar|pÈ 20 EkÈyane taÑ pathe addasaÑsu 23 EkÈyano ekapatho 357 EkÈmekÈya itthiyÈ 127 Eko maÓÊ mÈÓava kiÑ karissati 281 Eko rÈja nipajjÈmi 156 EkaÑva baddhamÈsÊnaÑ 84 EÓeyyapasadÈkiÓÓaÑ 347 EtaÒca saccaÑ vacanaÑ bhaveyya 235 EtadatthÈya rÈjÈne 93 EtÈ ca aÒÒÈ ca akaÑsu pÈpaÑ 118 EtÈdisehi parikkhitto 215 EtÈni sutvÈ nirayÈni paÓÉito 9 Eti’ndapatthaÑ nagaraÑ padissati 309 Et| bhavaÑ assÈmi’maÑ adetu 32 Ete asappurisÈ loke 50 Ete caÒÒe ca rÈjÈno 185 Ete ca sa~gahÈ nÈ’ssu 81 Ete narÈnaÑ caturova dÈsÈ 287 Ete nÈgÈ upatthaddhÈ 69


[ E ] Ete nÊlÈ padissanti 339, 343 Ete patanti niraye 60 Ete vajanti niraye 64 Ete sÊdantare nagÈ 202 Etehi sabbehi guÓe- hupeto 10 Ete haÑsÈ pakkamanti 90 EtaÑ te anumodÈma 46, 98 Etha mÈÓavÈ uÔÔhetha 213 Etha’yyo rÈjavasatiÑ 290 Ediso kho arahati 96 ElamphurakasaÒchannÈ 345 Ediso mÈ amittÈnaÑ 207 EvaÒca me vilapato 338 EvaÒca me dadato sabbakÈlaÑ 101 Evampi duggato santo 261 EvamÈpajjatÊ poso 70 Evametassa vacanÈ 87 EvametaÑ yathÈ br|si 303, 306 Eva’metaÑ mahÈrÈja 220 EvametaÑ paracittavedi 11 Evameva ahaÑ kÈÄa 133 Evameva tathÈ kÈÄa 132 Evameva tuvaÑ rÈja 56, 134, 205 Evameva naro pÈpaÑ 264 Evameva naro puÒÒaÑ 265

GÈthÈs|ci 445


[ E ] Evameva n|namhepi 172 Evameva manussesu 45, 46 EvamevÈyaÑ puttakali 58 EvassakaÓÓÈkhadirÈ 339 EvaÑ aggapakatimÈ 89 EvaÑ amhaÑ ca raso ca 211 EvaÑ kicchÈ bhato poso 81 EvaÑ kho yÈtaÑ anuyÈyÊ hoti 300 EvaÑ ce te laddhamidaÑ vimÈnaÑ 304 EvaÑ ce’taÑ jano jaÒÒÈ 229 EvaÑ ce no viharataÑ 48 EvaÑ ce no so vivare’ttha paÒhaÑ 287 EvaÑ taÑ vitanitvÈna 216 EvaÑ ce yÈcamÈnÈya 72 EvaÑ ce yÈcamÈnÈnaÑ 48 EvaÑ jÈnanto khaÓÉahÈlo 246 EvaÑ no sÈdhu passasi 173 EvaÑ tuvaÑ nÈga asampadosaÑ 304 EvaÑ te yÈcamÈnÈya 72 EvaÑ taÑ anugacchÈmi 58, 317 EvaÑ taÑ sivayo Èhu 316 EvaÑ divÈ ca ratto ca 64 EvaÑ na m|Äho’smi suÓohi katte 299 EvaÑ tuvaÑ nÈgi asampadosaÑ 307 EvaÑ pamatto rasagÈrave ratto 132 EvaÑ putta aduÑ putta 81


[ E ] EvaÑ me vilapantiyÈ 321 EvaÑ mahanto lokassa 92 EvaÑ mittavataÑ atthÈ 90, 99 EvaÑ me yÈcamÈnassa 79 EvaÑ luddaka nandassu 85, 87 EvaÑ vaggukatho santo 151 EvaÑ visujjhanti apÈpakammino 112 EvaÑ vutte candÈ attÈnaÑ 253 EvaÑ sabba~gasampannaÑ 285 EvaÑ samanusÈsitvÈ 294 EvaÑ hi so vaÒcito brÈhmaÓehi 238 Esa bhiyyo pamuyhÈmi 183 Esa’yyo rÈjavasati 294 Esa Selo mahÈrÈja 332 Esa Selo mahÈbrahme 339 EsÈha’majjeva upÈramÈmi 101 EsÈ te upamÈ rÈja 56 EsikÈ parikhÈyo ca 282 Eso aggissa sa~khÈto 31 Eso ÈÄÈriko poso 71 Eso ce SivÊnaÑ chando 314 Eso te vasula pitÈ 247 Eso hi dhammo Sumukha 91 Eso hi vata me chando 223 Ehi amma piyadhÊti 350 Ehi kaÓhe marissÈma 354 Ehi tÈta piyaputta 350 Ehi taÑ anusikkhÈmi 87, 172



[ E ] Ehi taÑ paÔinessÈmi 150 Ehi dÈni gamissÈma 288 Ehi’maÑ rathamÈruyha 186 Ehi samma nivattassu 153 Ehi samma haritapakkha 206

[ O ] OkandÈmase bh|tÈni 355 Ogayha te pokkharaÓiÑ 95 OrabbhikÈ s|karikÈ 64, 191 Oruyha rÈjÈ yÈnamhÈ 59 OrodhÈ ca kumÈrÈ ca 151, 154, 220, 322 Ossajitva kusalaÑ tapoguÓaÑ 130 Osadhehi ca dibbehi 370 Ohare’taÑ dhanuÑ cÈpaÑ 216 OhÈya maÑ ÒÈtigaÓÈ 90 OhÈya’haÑ pitaraÑ mÈtaraÒca 144

[ Ka ] KakkaÔÈ kaÔamÈyÈ ca 346 KaccÈyano mÈÓavako’smi rÈja 281 Kacci akasirÈ vutti 259 Kacci ÉaÑsÈ makasÈ ca 77, 342 Kacci te sÈdisÊ bhariyÈ 88 Kacci antÈ ca te phÊtÈ 155 Kacci amajjapo tÈta 155 Kacci arogaÑ yoggaÑ te 373 Kacci ubho arogÈ te 368


[ Ka ] Kacci arogaÑ yoggaÑ te 155 Kacci nu tÈta kusalaÑ 373 Kacci te sÈdisÊ bhariyÈ 97 Kacci nu bhoto kusalaÑ 77 Kacci santo apacitÈ 97 Kacci nu tÈta kusalaÑ 155 Kacci te sughare khamanÊyaÑ 206 Kacci nu tenÈ’bhisasi 226 Kacci nu te jÈnapadÈ 171 Kacci nÈ’nÈgataÑ dÊghaÑ 97 Kacci bahuvidhaÑ mÈlyaÑ 263 Kacci nu bhoto kusalaÑ 342 Kacci bhoto amaccesu 87 Kacci tuyhampi Vedeha 259 Kacci yantÈ patitvÈna 88 Kacci ramasi pÈsÈde 263 Kacci raÔÔhaÑ anuppÊÄaÑ 97 Kacci vo kusalaÑ puttaÑ 372 Kacci nu me ayyaputta 359 Kaccinnu bhoto kusalaÑ 96 KaÔeruhÈ ca vÈsantÊ 346 KaÓhadÊpÈyanÈ sajja 61 KatamasmiÑ so janapade 53 KatamaÑ taÑ vanaÑ sÈma 176 Katar|pamidaÑ bhoto 74 KatÈ me kalyÈÓÈ anekar|pÈ 140 KatÈvakÈsÈ pucchantu bhonto 7 KatÈya vacchassa kisassa p|jÈ 11

GÈthÈs|ci 447


[ Ka ] KatvÈ gharesu kiccÈni 296 Kato mayÈ sa~karo brÈhmaÓena 135, 138 KathaÑ careyya vuÉÉhesu 259 KathaÒca kira putta kÈmÈyo 246-7 KathaÑ nÈma sÈma samasundarehi 250-251 KathaÑ candanalitta~go 320 KathaÑ nÈma samasamasundarÈhi 250-251 KathaÑ ahaÑ vikatthissaÑ 91 KathaÑ nu patataÑ seÔÔha 83 KathaÑ nu cÊraÑ dhÈrenti 320 KathaÑ hi lokÈpacito samÈno 234 KathaÑ nu tÈsaÑ hadayaÑ 327 KathaÑ no abhivÈdeyya 303 KathaÑ hatthehi pÈdehi 153 KathaÑ no kuÒjaraÑ dajjÈ 313 KathaÑ nu KevaÔÔa Mahosadhena 204 KathaÑ nu so na lajjeyya 353 KathaÑ nu pathaÑ gacchanti 353 KathaÑ panime viha~gÈ 86 KathaÑ panÈyaÑ viha~go 84 KathaÑ ruci majjhagataÑ 94 KathaÑ dhammaÑ care macco 259 KathaÑ nu yÈtaÑ anuyÈyÊ hoti 300 KathaÑ dhammaÑ caritvÈna 259


[ Ka ] KadalimigÈ bah| citrÈ 283 KadalÊva vÈtacchupitÈ 376 KadariyatÈpanÈ ghorÈ 60 KadalÊdhajapaÒÒÈÓo 31 KadÈ’ssu maÑ ariyagaÓÈ 168 KadÈ’ssu maÑ amaccagaÓÈ 168 KadÈ’ssu maÑ migarathÈ 167 KadÈ’ssu maÑ sattasatÈ bhariyÈ 168 KadÈ’ssu maÑ rathÈrohÈ 168 KadÈ’ssu maÑ assÈrohÈ 167 KadÈ’ssu maÑ sattasatÈ bhariyÈ 168 KadÈ’ssu maÑ hatthÈrohÈ 167 KadÈ’ssu maÑ dhanuggahÈ 168 KadÈ’ssu maÑ rÈjaputtÈ 168 KadÈ’ssu maÑ hatthigumbÈ 166 KadÈ’ssu maÑ assagumbÈ 166 KadÈ’ssu maÑ meÓÉarathÈ 167 KadÈ’ssu maÑ ajarathÈ 167 KadÈ’ssu maÑ sajjhurathÈ 166 KadÈ’ssu maÑ sottharathÈ 166 KadÈ’ssu maÑ goÓarathÈ 167 KadÈ’ssu maÑ assarathÈ 166 KadÈ’ssu maÑ rathasenÊ 166 KadÈ’ssu maÑ oÔÔharathÈ 167 KadÈ’ssu lÈkhÈrasarattasucchavÊ 40 KadÈ’ssu maÑ kaÒcanajÈluracchadÈ 40 KadÈ’ssu maÑ tambanakhÈ sulomÈ 40



[ Ka ] KadÈ’haÑ vÊÓaÑ’varujjako 169 kadÈ’haÑ sabbattha gantvÈ 169 KadÈ’haÑ rathakÈro’va 169 KadÈ’haÑ giriduggesu 169 KadÈ’haÑ pattaÑ gahetvÈna 168 KadÈ’haÑ paÑsuk|lÈnaÑ 168 KadÈ’haÑ sattÈhasammeghe 168 KadÈ’haÑ migarathe ca 164 KadÈ’haÑ amaccagaÓe ca 165 KadÈ’haÑ sattasatÈ bhariyÈ 165 KadÈ’haÑ hatthÈrohe ca 164 KadÈ’haÑ satapalaÑ kaÑsaÑ 166 KadÈ’haÑ rathÈrohe ca 165 KadÈ’haÑ dhanuggahe ca 165 KadÈ’haÑ rÈjaputte ca 165 KadÈ’haÑ ariyagaÓe ca 165 KadÈ’haÑ oÔÔharathe ca 164 KadÈ’haÑ rathaseniyo 163 KadÈ’haÑ sovaÓÓarathe 163 KadÈ’haÑ goÓarathe ca 164 KadÈ’haÑ sajjhurathe ca 163 KadÈ’haÑ ajarathe ca 164 KadÈ’haÑ meÓÉarathe ca 164 KadÈ’haÑ assarathe ca 164 KadÈ’haÑ assÈrohe ca 165 KadÈ’haÑ sattasatÈ bhariyÈ 165 KadÈ’haÑ Vedehe phÊte 162 KadÈ’haÑ soÓÓapalla~ke 162 KadÈ’haÑ mithilaÑ phÊtaÑ 161


[ Ka ] KadÈ’haÑ antepuraÑ rammaÑ 162 KadÈ’haÑ k|ÔÈgÈre ca 162 KadÈ’haÑ maÓipalla~ke 162 KadÈ’haÑ assagumbe ca 163 KadÈ’haÑ kappÈsakoseyyaÑ 163 KadÈ’haÑ pokkharaÓÊ rammÈ 163 KadÈ’haÑ hatthigumbe ca 163 KapaÓÈ vÊlapati selÈ 247 KapaÓe vata’yaÑ bhikkhu 53 KappÈsapicurÈsÊva 226 KappÈsikaÒca koseyyaÑ 375 KambalassatarÈ uÔÔhentu 221 KammantaÑ saÑvidhetvÈna 296 KammÈsapÈdena viheÔhitattha 146 KammÈsapÈdena viheÔhita’mhÈ 146 KammÈrÈnaÑ yathÈ ukkÈ 209, 212, 227 KasmÈ tuvaÑ rasaka edisÈni 131 KasmÈ nÈbhiharissanti 320 KaraviyÈ ca saggÈ ca 347 KarerimÈlÈ vitatÈ 343 KaroÔiyÈ cammadharÈ 377 Karoti ce dÈrutiÓena puÒÒaÑ 234 Karomi okÈsamanuggahÈya 11 Karomi te taÑ vacanaÑ 75, 149, 153 KalyÈÓa vata maÑ bhavaÑ 170 KalyÈÓa titthaÑ sucimaÑ 337 Kalimeva n|na gaÓhÈmi 261

GÈthÈs|ci 449


[ Ka ] KalÊ hi dhÊrÈna kaÔaÑ magÈnaÑ 233 Kassa a~gaÑ pariggayha 76, 241 Kassa ekasataÑ catyÈ 77 Kassa etÈni akkhÊni 241 Kassa kaÒcanapaÔÔena 76, 240 Kassa kÈdambayo kÈjo 75 Kassa jambonadaÑ chattaÑ 241 Kassa nu eso padasaddo 178 Kassapassa vaco sutvÈ 260, 261 Kassa paggahitaÑ chattaÑ 76 Kassa bherÊ mudi~gÈ ca 76, 240 Kassa pekhuÓahatthÈni 241 Kassa setÈni chattÈni 76 Kassa lÈkhÈrasasamÈ 241 Kassa vÈtena chupitÈ 241 Kassa sutvÈ sataÑ dammi 53 KasiraÒca parittaÒca 152 Kasse’te lapanajÈtÈ 241 KassetaÑ mukhamÈbhÈti 366 Kasse’sÈ mahatÊ senÈ 77 KahaÑ nu so sattumaddano 71 KÈkÈ ul|kaÑva raho labhitvÈ 238 KÈ nu pÈsena baddhassa 83 KÈmadhÈtu samatikkamÈ gati 131 KÈmaÑ maÑ sivayo sabbe 316 KÈmaÑ janapado mÈ’si 314 KÈme giddhÈ kÈmaratÈ 55 KÈyena vÈcÈ manasÈ 268


[ Ka ]

KÈyena vÈcÈya ca yo’dha- saÒÒato 9

KÈyo te rathasaÒÒÈto 274 KÈlaÒÒutÈ cittasÈro 274

KÈlÈ nidÈgheriva aggijÈriva 108 KÈsikasucivatthadharÈ 254

KÈsiyÈni ca dhÈretvÈ 320, 328 KÈsaÑ kusaÑ poÔakilaÑ 326

KÈ sukkadÈÔhÈ paÔimukkakuÓÉalÈ 106

KÈÄapakkhe yathÈ cando 147 KicchÈladdho piyo putto 179

Kicchena laddhaÑ kasirÈ’bhataÑ dhanaÑ 122

KiÒca tuyhaÑ asaccassa 95 Kinnu tÈ’yaÑ dijo hoti 91

Kinnu tÈta tuvaÑ pajjhÈyasi 275 KiÑ nu daÓÉaÑ kimajinaÑ 47

Kinnu tyÈ’yaÑ dijo hoti 84 Kinnu tuyhaÑ balaÑ atthi 224

KiÑ dhanena yaÑ khÊyetha 158 Kinnu’mÈ na ramÈpeyyuÑ 251

Kinnu m|go kinnu pakkho 153 Kimhe’so mahato ghoso 170

Kinnu santaramÈnova 149, 215 KimagghiyaÑ hi vo tÈta 368



[ Ka ] KimidaÑ appasaddova 359 KimidaÑ tuÓhibh|tosi 359 KismiÑ nu raÔÔhe tava jÈtibh|mi 334 KismiÑ me sivayo kuddhÈ 115 KisaÑ hi vacchaÑ avakiriya daÓÉakÊ 8 KiÑ s| vadhitvÈ na kadÈci socati 7 KiÑte vataÑ kiÑpana brahmacariyaÑ 21, 306 KiÑte idaÑ |r|namantarasmiÑ 33 KiÑ pana taÑ atidÈnaÑ 242 KiÑ mÈÓavassa ratanÈni atthi 281 KÊÔÈ paÔa~gÈ uragÈ ca bhekÈ 236 KÊÄe rÈjÈ amaccehi 291 KukutthakÈ kuÄÊrakÈ 347 KuÔajÈsalaÄÈnÊpÈ 340 KuÔajÊ kuÔÔhatagarÈ 340 KuÓÉale ghusite mÈle 368 KuÓÈlakÈ bah| citrÈ 282 KuÓalohaÑ tadÈ ÈsiÑ 131 Kuto ca y|pe maÓisa~khamuttaÑ 237 Kuto nu Ègacchasi devavaÓÓi 269 Kuto nu sÈma Ègamma 175 Kuto nu bhavaÑ bhÈradvÈja 366 Kuto nu samma Ègamma 206 Kumbhampa’ÒjaliÑ kariyÈ 294 KumbhÊlÈ makarÈ cettha 283 Kumbhodaro bhaggapiÔÔhi 352 KumÈrike upaseniye 173


[ Ka ] KumÈriyo yÈci’mÈ gottarakkhitÈ 112 KumÈriyopi vadetha 242 KurarÊ hatachÈpÈva 227, 321 Kulaputtampi jahanti akiÒcanaÑ 127 KusaggenudakamÈdÈya 133 KusalaÒceva no rÈja 77 KusalaÒceva me samma 206 KusalaÒceva me haÑsa 87, 97 KusalaÒceva me putta 155 KusalaÑ ceva me samma 331 KusalaÑ ceva me putta 73 KusalaÑ ceva no brahme 348 KusalaÑ paÔinandÈmi 223 KusalaÑ ceva me brahme 342 KusalÈ naccagÊtassa 156 KuhiÑ nu raÔÔhe tava jÈtibh|mi 281 K|ÔÈvÈre sayitvÈna 328 Kena vÈ vikalaÑ tuyhaÑ 263 Ke gandhabbe rakkhase ca nÈge 276 Kena taÑ paÔhamaÑ nemi 187 Kena vÈ vÈcapeyyena 366 Kena mabbhÈhato loko 157 Kena duk|la mantesi 179 Kevalo cÈpi nigamo 313 KesaggahaÓamukkhepÈ 327 Kesal|nanakhachinnatajjitÈ 130 Kesesu jaÔaÑ bandhitvÈ 369 KoÒcaÑ nadati mÈta~go 371

GÈthÈs|ci 451


[ Ka ] KoÒcaÑ may|raÒca piyaÒcaketaÑ 289 KocchaÒca sabbasovaÓÓaÑ 96 KoÓÉaÒÒa paÒhÈni viyÈkarohi 7 KoÔÔhake usukÈrassa 173 KoÔÔhasuÓÈ suÓopi ca 346 KoÔÔhÈgÈraÒca kosaÒca 158 Ko taÑ amma kopesi 27 Ko te imaÑ kosiyadiÔÔhi’- modahi 112 Ko te diÔÔho rÈjakali 255 Ko te balaÑ mahÈrÈja 330 Ko tvaÑ brahÈbÈhu vanassa majjhe 222 Ko dÈni nhÈpayissati 181 Ko dÈni bhojayissati 181 KodhaÑ vadhitvÈ na kadÈci socati 7 Ko nÈme’so dhammo 25 Ko nÊdha raÒÒaÑ vara’mÈbhijeti 280 Ko nu te BhagavÈ SatthÈ 171 Ko nu maÑ usunÈ vijjhi 174 Ko nu me rÈjakattÈro 56 Ko nu me paripanthassa 170 Ko nu brÈhmaÓavaÓÓena 228 Ko nu brÈhmaÓavaÓÓena 224 Ko ne’vi’mesaÑ idha paÓÉitÈnaÑ 6 Ko panthe chatta’mÈneti 274 KomÈrÊ yassÈhaÑ bhariyÈ 364


[ Ka ] Ko me sammajja’mÈdÈya 181 Ko yaÑ majjhe samuddasmiÑ 159 KorabyarÈjassa DhanaÒcayassa277 KoraÓÉakÈ AnojÈ ca 345 Ko rÈjaputtaÑ nisabhaÑ 337 KolitthiyÈ yo idha jÊva loke 194 Ko vÈ tvaÑ kassa vÈ putto 175 Ko vÈ tvaÑ kassa vÈ putto 174 KosambiyaÑ seÔÔhikule 266 Koso ca tuyhaÑ vipulo 28 Koso ca mayhaÑ vipulo 28 KaÑ nva’jja chÈtÈ tasitÈ 353 KaÑ vÈ tvaÑ passase atthaÑ 83 KaÑ gatiÑ pecca gacchanti 59

[ Kha ] Khajjurettha silÈmayÈ 279 KhaÓantÈ’lukalambÈni 368 KhaÓittikaÑ me patitaÑ 356 KhatyÈ hi vessÈnaÑ baliÑ haranti 236 KhattiyamantÈ ca tayo ca vedÈ 240 Khadira~gÈravaÓÓÈbhÈ 241 KharÈ kharodakÈ tattÈ 273 KharÈjino jaÔi dummÊ 229 KhalaÑ sÈlaÑ pasuÑ khettaÑ 293



[ Kha ] KhÈdaÑ nÈgassa maÑsÈni 55 KhiÉÉÈ paÓihitÈ tyÈsu 93 KhippamantepuraÑ netvÈ 86-7 KhippaÑ kumÈramÈnetha 56 KhippaÑ gÊvaÑ pasÈrehi 231 KhippaÑ mamaÑ uddhara kÈtiyÈna 299 KhÊyate cassa taÑ pÈpaÑ 265 KhÊyate cassa taÑ puÒÒaÑ 265 KhuradhÈra manukkamma 63 KhettÈni amma kÈretvÈ 70 Khema’mÈsi mahÈrÈja 88 KhomÈva tattha padumÈ 344

[ Ga ] Ga~gÈya kuÓapaÑ disvÈ 55 Gaccha bÈle khamÈpehi 72 Gacchanto so bhÈradvÈjo 342 Gacchatha vadetha kumÈre 242 Gacchatha vo gharaÓiyo 247 Gaccheva kho tvaÑ taramÈnar|po 18 Gacche vÈhaÑ na vÈ gacche 83 GaÓhÈmase maÓiÑ tÈta 223 GaÓhÈhe’taÑ mahÈnÈgaÑ 226 GantvÈ girividuggÈnaÑ 333 GantvÈna pÈcÊnamukho muhuttaÑ 18 Gatene’tÈ palobhenti 126 Gandhakena vilimpitvÈ 328 GandhabbÈ pitaro devÈ 2 Gandho isÊnaÑ ciradikkhitÈnaÑ 6 GambhÊrapaÒhaÑ manasÈbhicintayaÑ 9


[ Ga ] GambhÊrar|po te vaÓo salohito 32 GambhÊre appameyyasmiÑ 159 GabbhaÑ me dhÈrayantiyÈ 312 GavaÑ ce taramÈnÈnaÑ 45-6, 51 Gahapatayo ca vadetha 243 GÈthÈ imÈ atthavatÊ subyaÒjanÈ 12, 142 GÈthÈ catasso dharaÓÊma- hissara 134 GÈmavaraÑ nigamavaraÑ dadanti 245 GÈme gÈme sataÑ kumbhÈ 370 GÈvo tassa pajÈyanti 150 GÊvÈya baddhÈ kissa ime puneke 191 GuÓo Kassapa gottÈ’yaÑ 258 GoÓaÑ dhenuÑ ca yÈnaÒca 120 GomaÓÉalapariby|Äho 158

[ Gha ] GhatÈsanasamÈ etÈ 125 GhatÈsanaÑ kuÒjaraÑ kaÓhasappaÑ 125 Ghara’mÈvasamÈnassa 288

[ Ca ] Ca~korÈ kukkuÔÈ nÈgÈ 346 CakkhumÈpi hi cakkh| hi 63 Caje dhanaÑ a~gavarassa hetu 145 CaÓÉÈlaputtopi adhicca vede 239 Candake me vimÈnasmiÑ 262

GÈthÈs|ci 453


[ Ca ] CandaÑ kho tvaÑ dohaÄÈyasi 275 Cando ca suriyo ca ubho idhÈgatÈ 100 CattÈ mayÈ jÈnapadÈ 172 CattÈro’me na p|renti 127 CatukkaÓÈ catudvÈrÈ 60 Catutthampi bhadramadhanassa 54 CatunnaÑyevupÈdÈya 49 CatuppadaÑ sakuÓaÒcÈpi maÑsaÑ 146 CatuvÈhiÑ rathaÑ yuttaÑ 329 CampeyyakÈ nÈgamallikÈ 278 CammavÈsÊ chamÈ seti 341 CaritvÈpi bahuÑ bhadraÑ 260 CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ aÄÈra 22 CÈtuddasiÑ paÒcadasiÑ 196, 199-200 CÈpov|’nudaro assa 292-3 CÈpov|’n|daro dhÊro 292 CÈmaramorahatthehi 328 CÈrutimbarukkhÈ cettha 339 CitraggaÄerughusite 312 CirassaÑ vata maÑ tÈto 1 CirÈnuvuÔÔhampi piyaÑ manÈpaÑ 124 CiraÑ vivÈdo mama tuyhaÒca’ssa 286 CÊvaraÑ piÓÉapÈtaÒca 198-200 CullÈsÊti mahÈkappe 260 Cetiyo parivÈriÑsu 330 Celukkhepo avattittha 377 CorÈ dhanassa patthenti 159


[ Ca ] Coriyo kathinÈ he’tÈ 126 CorÊnaÑ bahubuddhÊnaÑ 128

[ Cha ] ChakaliÑva migiÑchÈpÈ 358 ChakalÊva migÊchÈpaÑ 358 ChaÔÔhampi bhadramadhanassa 54 ChandaÒÒ| rÈjino cassa 294 ChannaÑ hi ekÈva matÊ sameti 205 ChamÈgirÊ pupphavicitrasanthatÈ 109 ChamÈyaÑ ce nisiÒcissaÑ 229 ChiddaÑ te raÔÔhaÑ byathitÈ bhayÈ hi 143 ChinnaÑ nu tuyhaÑ hadayaÑ 26

[ Ja ] JaÔÈ ca tassa bhusadassa- neyyÈ 35 JaÔaÑ valinaÑ paÑsugataÑ 181 Janinda jÈnÈsi piyÈ mame’sÈ 43 Janinda nÈÒÒatra tayÈ mayÈ vÈ 41 Jayo mahÈrÈja parÈ- jayo ca 285 JÈtar|pamaÓimuttabh|sitÈ 129 JÈtar|pamayaÑ vassaÑ 378 JÈtar|pamayÈ kaÓÓÈ 278 JÈtar|pamayÈ kaÓÓÈ 279 JÈtimantaÑ ajaccaÒca 186 JÈnÈmi dhanaÑ pah|taÑ 28 JÈnÈmi mÈÓava tayÈ ha’masmi 288



[ Ja ] JÈnÈsi kho rÈja mahÈnubhÈvo 205 JigucchaÑ kuÓapaÑ p|tiÑ 63 JighaÒÒarattiÑ aruÓasmi’ m|hate 107 JiÓÓohamasmi dubbalo 335 JiÓÓaÑ posaÑ gavassaÒca 274 JivhaÑ ca passa baÄisena viddhaÑ 193 JÊvaggÈhaÑ gahetvÈna 73 JÊvitaÑ n|na te cattaÑ 221 JÊranti ve rÈjarathÈ sucittÈ 136, 141 JeÔÔhaputtaÑ upaguyha 295

[ ©a ] ©ÈtÊsu mittesu katÈ me kÈrÈ 141 ©ÈtÊsu mittesu katÈ me kÈro 140

[ ®ha ] ®hite majjhanhike kÈle 326 ®hitoha’masmÊ sadhammesu rÈja 134

[ �a ] �ayhamÈnena gattena 60-62

[ Ta ] TagaraÒca palÈsena 265 Taggha te dukkaÔaÑ bÈle 72 Taggha te mayamakkhÈma 332 TaÒca otaraÓÊ Ga~gÈ 55


[ Ta ] TaÒca tattha udikkhiÑsu 72 TaÒca disvÈna ÈyantaÑ 76, 155, 372 TaÒca disvÈna ÈyantiÑ 31, 227 TaÒca disvÈna kÊÄantiÑ 31 TaÒca disvÈna Vedeho 263 TaÒca sÈmuddikÈ macchÈ 55 TaÒca senÈpatiÑ dhÊraÑ 96 TaÒca sovaÓÓaye pÊÔhe 263 TatrÈ’suÑ kumudÈyuttÈ 258 Tatiyampi bhadramadhanassa 54 Tato andhÈna’mÈdÈya 180 Tato assasahassÈni 370 Tato kattÈ taramÈno 368 Tato kaÓhÈjinÈyapi 360 Tato kumÈra mÈnesuÑ 56 Tato kumÈrÈ pakkÈmuÑ 351 Tato kumÈrÈ byathitÈ 350 Tato kumÈre ÈdÈya 351 Tato kumÈraÑ pÈpesuÑ 58 Tato ca kho so gantvÈna 206, 208 Tato catasso kanakattac|pamÈ 101 Tato ca pÈyÈsi pure Mahosadho 208 Tato ca MaghavÈ sakko 7 Tato ca rÈjÈ taramÈno 59 Tato ca rÈjÈ pÈyÈsi 53, 75, 208

GÈthÈs|ci 455


[ Ta ] Tato ca rÈjÈ Vedeho 208 Tato ca so apakkamma 206 Tato cutÈ’haÑ Vedeha 261, 267 Tato cuto idha jÈto 261 Tato dve sattarattassa 262 Tato nÈgasahassÈni 370 Tato nikkhantamattaÑ taÑ 273 Tato patiÔÔhÈ pÈsÈde 268 Tato phÊtÈni raÔÔhÈni 74 Tato maddimpi nhÈpesuÑ 375 Tato maÑ urago hatthe gahetvÈ 20 Tato ratyÈ vivasÈne 64, 98, 132, 262, 322 Tato ratyÈ vivasÈne 314, 363, 365 Tato rathasahassÈni 370 Tato rÈjÈ taramÈno 155, 187 Tato vÈtÈtape ghore 74, 81 Tato Vessantaro rÈjÈ 329, 353, 372, 374, 378, Tato saÔÔhisahassÈni 369, 374, 377 Tato sa rÈjÈ pÈyÈsi 155 TatosuÓhaÑ mahÈrÈjÈ 325 Tato senÈpati raÒÒo 257 Tato senÈpatiÑ rÈjÈ 369


[ Ta ] Tato so paÓÉito dhÊro 212 Tato so brÈhmaÓo 336 Tato so brÈhmaÓo luddo 351 Tato so brÈhmaÓo gantvÈ 337 Tato so mudukÈ bhisiyÈ 259 Tato so varuÓo nÈgo 277 Tato so vimatoyeva 84 Tato so rajjumÈdÈya 351, 355 Tato hemaÒca kÈy|raÑ 375 TattaÑ pakkuthitamayoguÄaÒca 62 Tattha kambusahatthÈyo 58 Tattha kÈ nandi kÈ khiÉÉÈ 158 Tattha ÔhitÈhaÑ Vedeha 267 Tattha te purisabyagghÈ 231 Tattha te so pÈturahu 230 Tatthaddasa kumÈraÑ so 315, 372 Tattha naccanti gÈyanti 289 Tattha pakkhÊ sanniratÈ 109 Tattha patto sÈnucaro 222 Tattha pÈnÈya mÈyanti 109 Tattha bindhussarÈ vagg| 333, 371 Tattha macchÈ sanniratÈ 109 Tattha mittaÑ asevissaÑ 266 Tattha saÒchinnagattaÑ taÑ 273



[ Ta ] Tattha’ssarÈjaharayo ayojayuÑ 111 TathÈ karissÈmi ahaÑ bhadante 132 TathÈvidhe’ke samaÓa- brÈhmaÓÈse 50 Tatheva isayo hiÑsaÑ 52 Tattheva te vattapadÈ 2-3 Tatheva negame hiÑsaÑ 52 Tatheva santi manujÈ 78 Tadassu te bandhanÈ mocayiÑsu 18 TadÈsi yaÑ bhiÑsanakaÑ 313, 324, 351, 364 TadÈ hi brahatÊ sÈmÈ 40 TadÈhaÑ byathitÈ bhÊtÈ 359 Tadi~gha abhipÈraka 45 Tadi~gha samapekkhassu 85 Tapanti Èbhanti virocare ca 36 Tamb|padhÈne bahugonakamhi 146 TamaggahÊ veÄuriyaÑ mahagghaÑ 280 Ta’maggihuttaÑ saraÓaÑ pavissa 237 Ta’majjhapattaÑ rÈjaputtiÑ 362 Tamatikkamma bhaddante 332 Ta’manupucchi Vedeho 261 Ta’manupucchi Vedeho 257 Ta’manuyÈyiÑsu bahavo 258 Ta’mÈpatantaÑ disvÈna 91 Tamabravi rÈjaputtÊ 316, 317, 325, 326, 328, 329


[ Ta ] TamassavaÑ sakÈ gattÈ 63 Ta’mÈruhanti nÈriyo 272 Ta’mÈruhantaÑ asipattapÈdapaÑ 272 Ta’mÈruhantaÑ khurasaÒcitaÑ giriÑ 272 Ta’mÈruhantaÑ nirayaÑ 272 Ta’mÈruhantaÑ pabbatasannikÈsaÑ 272 TamudÈvatta kalyÈÓÊ 15 Tamena sakkopi tadÈ ap|jayi 110 TamenaÑ kimayo tattha 63 TamenaÑ tattha dhÈresi 15 Tvameva gaccha kalyÈÓi 13 Tvameva saddhe paradÈrasevinÊ 107 Tameva saÑsÊ punadeva MÈtaliÑ 110 Tamokkamiva ÈyantiÑ 16 TayÈ tÈta anuÒÒÈtÈ 80 Tava kÈmÈ hi sussoÓi 72 Taveva deva vijite 53 Tassa aggisikhÈ kÈyÈ 62 Tassa uttarapubbena 333 Tassa komÈrikÈ bhariyÈ 279 Tassa ceto paÔissosi 338 Tassa’jja’haÑ attasukhÊ vidheyyo 289 Tassa tyÈhaÑ na dassÈmi 338 Tassa te anumodanti 363, 364 Tassa tejaÑ vÊriyaÒca 16 Tassa te sabbo Œnando 171 Tassa te svÈgataÑ rÈja 59

GÈthÈs|ci 457


[ Ta ] Tassa taÑ vacanaÑ sutvÈ 76, 86, 88, 91, 213, 221, 224, 366 Tassa taÑ dadato dÈnaÑ 186 Tassa taÑ nadato sutvÈ 73 Tassa dinnÈ mayÈ puttÈ 362 Tassa pÈde gahetvÈna 16, 153 Tassa pÈde samajjantÈ 179 Tassa puÔÔho viyÈkÈsi 196, 202 Tassa bhattu pariyesanaÑ cara 276 Tassa me’kÈ dutiyÈ’si 206 Tassa yÈnaÑ ayojesuÑ 258 Tassa rajjassa so bhÊto 154 Tassa raÒÒo ahaÑ putto 149 Tassa rajjassa’haÑ bhÊto 152 Tassa sa~kappa’maÒÒÈya 184 TassÈ uttarapubbena 333 TassÈ utumhi nhÈtÈya 80 TassÈ kÈmÈ hi sammatto 206 TassÈ ca nÈgamÈnesuÑ 376 TassÈ tadÈ kocchagatÈya kosiyÈ 110 TassÈ tÈlappitaÑ sutvÈ 322 TasmÈ nÈbhikkhaÓaÑ gacche 48 TassÈ’nujaÑ dhÊtaraÑ kÈmayÈmi 298 TassÈ mÈtÈ udaÔÔhÈsi 70 TassÈ mÈlyaÑ abhihariÑsu 262 TassÈ lÈlappamÈnÈya 357


[ Ta ]

TassÈ va~kena jivhaggaÑ 64

TassÈ vid|re pokkharaÓÊ 340, 344

TasmÈ sataÒca asataÑ 365

TassÈ sÈyaÓhakÈlasmiÑ 356

TassÈ sumajjhÈya piyÈya hetu 310

TasmÈ nÈbhikkhaÓaÑ gacche 48

TasmÈ ahaÑ tuyhaÑ vadhÈya 299

TasmÈ pattapuÔasseva 265

TasmÈ hi chandÈgamanaÑ 61

TasmÈ hi ne namasseyya 82

TassÈhaÑ vacanaÑ nÈkaÑ 15

TasmiÑ me sivayo kuddhÈ 331

TasmiÑ sa~gÈmasÊsasmiÑ 73

Tyassu ekarathe yantÈ 74

Tassevu’ttarapassena 109

Tasse’sÈ mahatÊ senÈ 77

TÈ upenti vividhena chandasÈ 129

TÈ kulesu visikhantaresu vÈ 130

TÈ khattiyÈ vallivilÈka majjhÈ 146

TÈ ca sattasatÈ bhariyÈ 169

TÈ disvÈ ÈyattamanÈ

Purindado 102

TÈ disvÈ sabbo paramappa-

modito 105

TÈdisaÑ pÈsamÈsajja 86



[ Ta ] TÈ NÈradena paramappa- kopitÈ 102 TÈ naÑ tattha gatÈvocuÑ 333 TÈ n|na me tambanakhÈ sulomÈ 69 TÈya naÑ pÈricariyÈya 82 TÈya senÈya MithilÈ 204 TÈyÈ’haÑ pharusaÑ sutvÈ 152 TÈlÈ ca m|lÈ ca phalÈ ca me’ttha 33 TÈvatiÑsÈ ca ye devÈ 16 TÈvadeva ca te lÈbho 85 TÈvatiÑse ca yÈme ca 284 TyÈ’haÑ mante paratthaddho 225 TiÔÔhanti meghasamÈnÈ 53 TiÔÔhÈhÊ’ti mayÈ vutto 134 TiÓalatÈni osadhyo 355 TiÓÓo hiyyo rÈjÈ ga~gaÑ 216 TindukÈni piyÈlÈni 78, 178, 183, 342, 349, 364 TiÑsa me purisanÈvutyo 215 TÊÓi uppalajÈtÈni 344 TÊÓi kakkÈrujÈtÈni 345 TuÔÔhosmi vo pakatiyÈ 89 Tumhe ca putte passatha 357 Tumhehi brahme pakato 336, 338 Tuyheva sattavo ete 73 Tuyheva sambalaÑ hotu 341 TuyhaÑ maÑsena medena 138


[ Ta ] Turiyehi maÑ bhÈrata bhuttavantaÑ 20 TulÈ yathÈ paggahitÈ 265, 290 TuvaÑ nu seÔÔho tvamanuttarosi 45 TuvaÑ hi mÈtÈ ca pitÈ ca mayhaÑ 42 T|riyatÈÄasa~ghuÔÔhe 171 Te accimanto tiÔÔhanti 63 Te aroge anuppatte 90, 98 Te Ègate muddhani dhammapÈlo 289 Te gantvÈ dÊghamaddhÈnaÑ 330, 371 Te chetvÈ maccuno jÈlaÑ 161 Te janÈ taÑ avaciÑsu 336 TejavÈpi hi naro vicakkhaÓo 130 Te tattha amhe passitvÈ 318 Te tattha gahapatayo 243 Te tattha j|te ubhaye samÈgate 285 Te disvÈ puÒÒasaÑkÈse 94 Te n|na tÈl|panibhe alambe 69 Te n|na puttakÈ mayhaÑ 357 Te n|na me asite vellitagge 69 Te paÒjaragate pakkhÊ 92 Te patanti adhokkhandhÈ 64 Te patÊtÈ pamuttena 90, 99

GÈthÈs|ci 459


[ Ta ] Te pÈviÑsu brahÈraÒÒaÑ 371 Te pÈvisuÑ akkhamadena mattÈ 285 Te pÈvisuÑ puraÑ rammaÑ 377 Te bh|nahuno paccanti 60 Te manussaÑ migaÑ vÈpi 326 Te rÈjaputtiyÈ putte 373 Te vaÉÉhayanti nirayaÑ 28 Te vassap|gÈni bah|ni tattha 194 Te sattumabhisaÑcikkha 84 TesÈhaÑ pahito d|to 338 TesÈ’haÑ pubbÈcariyesu 75 Tesu disvÈna lambante 222 Tesu mattÈ kilantÈva 322, 324 TesaÑ ayomayÈ bh|mi 60 TesaÑ ubhinnaÑ bhaÓataÑ 89 TesaÑ kaÒcanapattehi 96 Tesampi tÈdisÈnaÑ 245 TesaÑ lÈlappitaÑ sutvÈ 319, 356 TesaÑ lÈlappamÈnÈnaÑ 183 TesaÑ vanÈnaÑ naradevamajjhe 19 TesaÑ sa~kappamaÒÒÈya 364 TesaÑ sutvÈna nigghosaÑ 371 TesaÑ sokavighÈtÈya 89 TaÑ kammaÑ nihitaÑ aÔÔhÈ 266 TaÑ khajjamÈnaÑ niraye vasantaÑ 271 TaÑ guÓo paÔisammodi 259 TaÑ candana gandharasÈnulittaÑ 289 TaÑ ca disvÈna ÈyantaÑ 373


[ Ta ] TvaÑ ca devÈsi sappaÒÒo 264 TaÑ cetÈ anusÈsiÑsu 332 TaÑ ceva tucchaÑ MaghavÈ sama~gÊ 238 TaÑ tattha avacuÑ kaÒÒÈ 58 TaÑ tattha gatimÈ dhitimÈ 287 TaÑ taÑ asaccaÑ avibhajja seviniÑ 105 TaÑ taÑ KaÓhÈjinÈ’voca 355 TaÑ tvaÑ gantvÈna yÈcassu 335 TaÑ tvaÑ daÔÔhuÑ mahÈrÈja 228 TaÑ tvaÑ patitamaddakkhi 230 TaÑ taÑ pitÈpi avaca 244 TaÑ taÑ br|mi mahÈrÈja 65, 320 TaÑ taÑ mÈtÈ avaca 243 TaÑ taÑ vadÈmi kosiya 99-100 TaÑ daÉÉhatÈlaÑ paribhinnagattaÑ 63 TaÑ disvÈ cetapÈmokkhÈ 330 TaÑ devÈ paÔinandiÑsu 203 TaÑ disvÈ rÈjÈ paramappatÊto 310 TaÑ nÈgakaÒÒÈ caritaÑ gaÓena 302 TaÑ n|na kakk|panisevitaÑ mukhaÑ 69 TaÑ n|na soÓiÑ puthulaÑ sukoÔÔitaÑ 69 TaÑ paviÔÔhaÑ brahÈraÒÒaÑ 336 TaÑ bandhanena3 pucchassu 206 TaÑ balÈnaÑ balaÑ seÔÔhaÑ 3 TaÑ brÈhmaÓÈnaÑ vacanÈ 95 TaÑ brÈhmaÓÈ anvagamuÑ 329 TaÑ bhÈvitatta’ÒÒataraÑ 225



[ Ta ] TaÑ bh|mibhÈgehi upetar|paÑ 19 TaÑ me tathÈ hotu vasemu tÊhaÑ 288 TaÑ me vataÑ taÑ pana brahmacariyaÑ 22, 307 TaÑ me vataÑ samiddha’jjaÑ 375 TaÑ me suyiÔÔhaÑ suhutaÑ 338 TaÑ maÑ upaÔÔhitaÑ santaÑ 79 TaÑ yÈcamÈnÈbhisamekkha- NÈrado 102 TaÑ yÈnaseÔÔhaÑ abhiruyha MÈtali 111 TaÑ vimÈnaÑ abhijjhÈya 223 TaÑ sutvÈ antepure 242 TaÑ sutvÈ amanusso 255 TaÑ sutvÈ KhaÓÉahÈlo 255 TaÑ suvatthaÑ udatÈrayÊ rathaÑ 111 TaÑ haÒÒamÈnaÑ niraye vajantaÑ 271 TaÑ hi me pekkhamÈnassa 91 TvaÑ no’ttamevÈbhisamekkha nÈrada 102 TvaÑ no pitÈ’va puttÈnaÑ 98 TvaÑ no vinetÈsi rathaÑva naddhaÑ 310 TvaÑ nosi ÒÈti purimÈsu jÈtisu 101 TvaÑ maddikaÓhaÑ gaÓhÈhi 329 TvaÑ meva na’ÒÒo sumukha 93 TvaÑ mesi mÈtÈ ca pitÈ aÄÈra 19


[ Ta ] TvaÑ maÑ nÈgena Èlampa 228 TvaÑ lohitakkho viha- tantaraÑso 23

[ Tha ] ThanakhÊrena gÊtena 80 ThanÈ ca mayhime p|rÈ 358 ThanÈ me nappapateyyuÑ 312 Thale yathÈ vÈri janinda vuÔÔhaÑ 147 Thiyopi tattha pakkanduÑ 323 ThÊghÈtakÈ ye ci’me pÈradÈrikÈ 104 ThÊnaÒhi cittaÑ yathÈ vÈnarassa 124 Th|lÈ javena hÈyanti 154 Th|lÈ si~ghÈÔakÈ cettha 340

[ Da ] DakkhaÒca posaÑ manujÈ viditvÈ 270 DakkhiÓaÑ vÈpa’haÑ bÈyuÑ 316 DajjÈ ammÈ brÈhmaÓassa 356 Dajjemu kho paÒca satÈni bhoto 270 Dajjemu kho te sutanuÑ sunettaÑ 299 DantÈ ca tassa bhusadassaneyyÈ 36 Dadato me na khÊyetha 365-6 DaddallamÈnÈ Èbhenti 196 DaddallamÈnÈ yasasÈ yasassinÊ 107 DadÈmi dÈni te bhariyaÑ 209

GÈthÈs|ci 461


[ Da ] DadÈmi na vikampÈmi 313, 349 DadÈmi bhoto bhariyaÑ 365 DadÈhi dÈni me bhariyaÑ 208-9 Dammi nikkhasahassaÑ te 219 Darito pabbatÈto vÈ 150 DaliddaÑ ÈturaÒcÈpi 120 Dase’ttha kÈÄiyo chacca 284 Dase’ttha paÓÉitÈ Èhu 204 Dase’ttha rÈjiyo setÈ 284 Dassesi MÈtali raÒÒo 187 Daharasseva me tÈta 58 DaharÈ tvaÑ r|pavatÊ 335 DaharÈpi hi miyyanti 157 DaharÈ rukkhÈ ca vuddhÈ ca 345 DaharÈ sattasatÈ etÈ 248 Daharo yuvÈ nÈtibrahÈ 178 DvÈdasetÈni vassÈni 47 DÈnaÒca peyyavajjaÒca 81 DÈnatthaÑ upabhottuÑ vÈ 89 DÈnamassa pasaÑsÈma 367 DÈnÈni dehi KoÓÉaÒÒa 244 DÈnaÑ damaÑ cÈga’mathopi saÑyamaÑ 107 DÈnaÑ sÊlaÑ pariccÈgaÑ 97 DvÈraÑ nappaÔipassÈmi 262 DÈsiÑ dÈsaÑ ca so dajjÈ 367 DÈse kammakare pesse 293 DiÔÔhÈ mayÈ mÈnusakÈpi kÈmÈ 24 DinnapubbaÑ na hÈpeyya 293 DinnaÑ nikkhasahassaÑ me 220


[ Da ] DinnaÑ me dÈnaÑ bahudhÈ bah|naÑ 141 DibyakhiÉÉaratiyo ca Nandane 131 DibyakhiÉÉaratiyo na dullabhÈ 131 DibbaÑ adhÊyase mÈyaÑ 218 DibbaÑ deva upayÈcanti 252 DivÈ vÈ yadi vÈ rattiÑ 290-291 DisvÈ abhihaÔaÑ aggaÑ 96 DisvÈna taÑ vimalaÑ bh|ripaÒÒaÑ 305 DisvÈna patitaÑ sÈmaÑ 180-182 DisvÈna lokavattantaÑ 171 DisvÈ nisinnaÑ rÈjÈnaÑ 59, 87 DisvÈ maÓiÑ pabhassaraÑ jÈtimantaÑ 280 DisvÈ luddaÑ pasannattaÑ 94 DisvÈ sampatite ghore 326 DisvÈ migÈnaÑ y|thÈnaÑ 326 DÊgha’ssa kesÈ asitÈ 178 DÊghÈ kambutalÈbhÈsÈ 14 DÊpaÑ so najjhagÈgaÒchi 55 DvÊhi samaÓacakkh|hi 174 DukkaÔaÑ te bho raÒÒÈ 367 DukkaÔaÑ vata te ÒÈtÊ 334 DukkhaÑ kho me janayatha 245-6 DukkhaÑ te vedayissÈmi 315 Dukkha’ssa hadayaÑ Èsi 367 DukkaÔaÒca hi no putta 369 DukkaÔaÑ ca hi no putta 374 Dukkh|panÊtopi naro sapaÒÒo 160 Dutiyampi bhadramadhanassa 54



[ Da ] DuddadaÑ dadamÈnÈnaÑ 365 Dubhato vanavikÈse 318 DumaÑ iva pathe jÈtaÑ 337 DuyiÔÔhaÑ te navamiyaÑ 335 D|re sutÈ no isayo samÈgatÈ 6 D|dÊpo sÈgaro selo 185 Dumassa t|l|panibhÈ pabhassarÈ 37 DulladdhaÑ me Èsi suta soma 25, 198 DuvidhÈ jÈtÈ urajÈ 14 Detha luddassa vatthÈni 94 Dve migÈviya ukkaÓÓÈ 358 Dveva tÈta padakÈni 2 DevatÈ nu’si gandhabbo 58, 74, 149 Devaputto mahiddhiko 106 DevarÈja kimeva tvaÑ 12 DevarÈja nÈmo tyatthu 312 DevavÈhavahaÑ yÈnaÑ 278-9 Deviddhipattosi mahÈnu- bhÈvo 23

[ Dha ] Dha~kÈ bheraÓÉakÈ gijjhÈ 64 Dhajo rathassa paÒÒÈÓaÑ 327 DhataraÔÔhÈ mahÈrÈja 86-7 DhataraÔÔhÈ hi te nÈgÈ 242 DhataraÔÔhe ca disvÈna 84 DhanÈpi dhanakÈmÈnaÑ 81 DhammakÈmo sutÈdhÈro 288


[ Dha ] DhammassÈpacitiÑ kummi 320 DhammÈtisÈraÒca manovighÈtaÑ 44 Dhammena kira NesÈdo 89 Dhammena ÒÈyena sugatte lacchasi 108 Dhammena rajjaÑ kÈrentaÑ 374 Dhammo patho mahÈrÈja 60 Dhammo manujesu mÈtÊnaÑ 275 DhammaÑ cara mahÈrÈja 4, 46, 47 DhammaÑ care jÈnapade 52 DhammaÑ NesÈda bhaÓatha 179 DhavassakaÓÓÈ khadirÈ 343 DhÈtÈ vidhÈtÈ varuÓo kuvero 231 DhÈrayi’maÑ maÓiÑ dibya 223 DhÈrento brÈhmaÓa- vaÓÓaÑ 339, 341, 343 DhÊtÈnva’yaÑ kassa Sunanda hoti 39

[ Na ] Na attahet| na dhanassa kÈraÓÈ 132 Na iÔÔhakÈ honti silÈ cirena 239 Na imaÑ akusalo dibyaÑ 224 Na kappatÊ MÈtali mayha bhuÒjituÑ 104 Na kÈma kÈmÈ na bhayÈ na dosÈ 17 Nakkhatte utu pubbesu 335

GÈthÈs|ci 463


[ Na ] Na kho no deva passÈmi 365 NaggÈnadÊ an|dakÈ 327 NaccagÊtat|riyÈbhinÈdite 310 Na’ccantavaÓÓÈ na bah|naÑ kantÈ 125 Na ca te tÈdisÈ mittÈ 85 Na ca nettiÑsabandhÈ me 156 Na ca mayhaÑ chinnaÑ hadayaÑ 26 Na ca myÈ’yaÑ maÓÊ keyyo 224 Na camhi byamhito nÈgi 306 Na camhi byamhito nÈga 303 Na ca me tÈdiso vaÓÓo 185 Na’cÈpÈhaÑ adhammena 46 Na cÈyaÑ brÈhmaÓo tÈva 355 Na cÈyaÑ brÈhmaÓo tÈta 367 Na cÈha’ meta’ micchÈmi 203 Na’ cÈhametaÑ abhiro- cayÈmi 45 Na cÈhaÑ tasmiÑ dubbheyyaÑ 314 Na cÈhaÑ paÓÓaÑ bhuÒjÈmi 156 Na ceva te kataÑ pÈpaÑ 312 Na ceva me tvaÑ baddhosi 85 NajjÈyo supatitthÈyo 283 Na juhe na jape mante 15 Na tÈ ekassa na dvinnaÑ 125 Na tÈ evaÑ pajÈnanti 13 Na tÈ pajÈnanti kataÑ na kiccaÑ 124 NattÈro suÓisÈ putto 374 Na tÈva bhÈro parip|ro 264 Na te abhisaraÑ passe 94


[ Na ] Na te kaÔÔhÈni bhinnÈni 34, 361 Na te brÈhmaÓa gacchÈmi 335 Na te samasamaÑ passe 14 Na taÑ tassa migo sÈma 175 Na taÑ varaÑ arahati jantu dÈtuÑ 142, 145 Natthi khiÉÉÈ natthi rati 334 Natthi tÈsaÑ vinayo na saÑvaro 129 Natthi’tthÊnaÑ piyo nÈma 127 Natthi deva pitaro vÈ 260 Natthi dhammacaritassa 259 Natthi me sippaÔhÈnaÑ vÈ 335 Natthi hantÈ va chettÈ vÈ 260 NandÈya n|na maraÓena 218 NandikÈ jÊvaputtÈ ca 341 Na dissatÊ aggi manuppaviÔÔho 234 Na dukkhaÑ ahinÈ daÔÔhaÑ 334 Na deva mayhaÑ vacanÈ 369 Na dhanena na vittena 277 Na niddaÑ bahu maÒÒeyya 291 Nanu tvaÑ saddamassosi 359 Na n|na so khÈrividhaÑ ahÈsi 37 Na no vivÈho nÈgehi 221 Na paÒhakÈlo bhaddante 14 Na paÓÉitÈ diguÓa’mÈhu vÈkyaÑ 144 Na pÊÄitÈ attadukhena dhÊrÈ 42 Na puttahet| na dhanassa hetu 23 Na p|jito maÒÒamÈno 291



[ Na ] Na badhiro na m|go’si 149 Na bÈÄhaÑ itthiÑ gaccheyya 292 Na bhavaÑ eti puÒÒatthaÑ 342 NabhaÑ ca d|re pathavÊ ca d|re 137, 142 NabhaÑ phaleyya udadhÊpi susse 136 Na ma’jja mantÈ paÔibhanti tÈta 37 Na majjetha yasaÑ patto 96 Na mantayogÈ na kasÈyayogÈ 33 Na mikhalaÑ muÒjamayaÑ dhÈreti 35 Na migÈjina jÈtucche 171 Na mige napi uyyÈne 160 Namhi devo na gandhabbo 58, 149 Namhi veÓÊ na caÓÉÈlÊ 71 Na me akÈsi vacanaÑ 70 Na me atthopi rajjena 75 Na me abhisarena’ttho 95 Na me idaÑ tathÈ dukkhaÑ 176, 352 Na me chando mati atthi 332 Na me dutiyo idhamatthi kosiya 106 Na me bhayaÑ anvagataÑ mahantaÑ 22 Na me maÑsÈni khajjÈni 174 Na me sutaÑ vÈ diÔÔhaÑ vÈ 91 Namo katvÈna bh|tÈnaÑ 78 Namo te KÈsi rÈja’tthu 177, 179 Na maÑ migÈ uttasanti 175


[ Na ] Nayidha santi samaÓa- brÈhmaÓÈ ca 304, 307 Na raÒÒo sadisaÑ bhuÒje 291 Na raÒÒo sadisaÑ vatthaÑ 291 NarÈna, mÈrÈmakarÈsu nÈrisu 123 Naruttame girivare GandhamÈdane 101 NavapattavanaÑ phullaÑ 15 Na vÈsa’mabhirocÈmi 349 Na vÈhaÑ na gamissÈmi 13 Na vissase “icchati man”ti poso 126 Na vissase rÈmakarÈsu nÈrisu 126 Na vissase sÈkhapurÈÓa santhataÑ 126 Na ve “piyaÑ me”ti janinda tÈdiso 144 Na ve rÈja, sakhÈ hoti 261 Na ve rudanti matimanto sapaÒÒÈ 134 Na sÈdhÈraÓadÈra’ssa 287 Na sÈ sabhÈ yattha nasanti santo 148 Na sirÊ taramÈnassa 207 Na so m|go na so pakkho 153 Na so rÈjÈ yo ajeyyaÑ jinÈti 148 Na hÈyate khÈditaÑ mayhaÑ pacchÈ 138

GÈthÈs|ci 465


[ Na ] Na hi n|na tuyhaÑ kalyÈÓi 335 Na hi n|nÈ’yaÑ RaÔÔhapÈlo 253 Na hi n|nÈyaÑ rÈjaputtÊ 67 Na hi n|nÈyaÑ sÈ khujjÈ 67 Na hi n|ni’massa raÒÒo 254 Na hi rÈjakulaÑ patto 290 Na hiraÒÒaÑ suvaÓÓaÑ vÈ 95 Na hi sakkÈ pabbajituÑ 28 Na hi so sakkÈ hantuÑ 27 Na hetadhammaÑ SivirÈja vajjuÑ 44 Na hetamatthaÑ mahatÊpi senÈ 8 Na he’tÈ yÈcayogÊ naÑ 349 Na hete dullabhÈ deva 257 Na he’te sulabhÈkÈyÈ 185 NÈganÈs|ru kalyÈÓÊ 218 NÈgavara vaco suÓohi me 276 NÈgÈ ca kappitÈ dantÊ 215 NÈgo ayaÑ nÊyati bhojanatthÈ 17 NÈgoha’masmi iddhimÈ 222 NÈtidÊghÈ susammaÔÔhÈ 14 NÈ’ti d|re bhaje raÒÒo 291 NÈti maÒÒÈmi rÈjÈnaÑ 221 NÈ’ti velaÑ pabhÈseyya 292 NÈ’dhiccaladdhaÑ na pariÓÈmajaÑ me 21, 303, 306 NÈnÈdijagaÓÈkiÓÓÈ 283 NÈparajjhÈma Sumukha 95 NÈpi devo na gandhabbo 74


[ Na ] NÈ’bhÈsamÈnaÑ jÈnanti 148 NÈrado iti me nÈmaÑ 170 NÈrÊ imÈ samparibhinnagattÈ 193 NÈ’laÑ andhÈ vane duÔÔhuÑ 178 NÈ’ssa corÈ pasÈhanti 150 NÈ’ssa pÊÔhaÑ na palla~kaÑ 291 NÈ’ssa bhariyÈhi kÊÄeyya 291 NÈhaÑ akÈmÈ dÈsimpi 325 NÈhaÑ anÈgataÑ dÊghaÑ 87 NÈ’haÑ asandhitÈ pakkho 151 NÈhaÑ evaÑ gataÑ jÈtu’ 197, 199 NÈhaÑ KÈsipati bhÊto 94 NÈhaÑ gamissÈmi ito kusÈvatiÑ 66 NÈhaÑ tampi karissÈmi 350 NÈhaÑ tamhi kule jÈtÈ 335 NÈ’haÑ dijÈdhipo homi 224 NÈhaÑ dukkhakkhamÈ rÈja 31 NÈhaÑ dukkhaparetopi 90 NikkiÓitvÈ nahÈpetvÈ 368 NikkhantapÈdÈ visikhÈnucÈrinÊ 122 Nikkhamante mahÈrÈje 328 NikkhittasatthÈ paccatthÈ 257 Nikkhippa paÒca kakudhÈni 59 NigrodhaÑva pathe jÈtaÑ 337 Nicca’mabbhÈhato loko 157 NijjhattÈ sivayo sabbe 338 NijjhÈpetuÑ mahÈrÈjaÑ 331 NiddÈ tandÊ vijambhitÈ 170 NinnÈditÈ te pathavÊ 363, 364



[ Na ] NimÊ have MÈtalimajjha- bhÈsatha 187 NiyyÈma deva yuddhÈya 257 Niraye tÈva passÈmi 187 NirayaÑ n|na gacchÈmi 177 NivattayitvÈna rathaÑ 372 NivÈtavutti vuddhesu 292 Nivesanamhi te deva 214 NivesanÈni mÈpetvÈ 208 Nivesanesu sobbhesu 221 NivesanaÑ kassa nu’daÑ Sunanda 39 Nisajja rÈjÈ sammodi 259 Nisamma vattaÑ lokassa 159 Nihanti so rukkhaphalaÑ pathabyÈ 36 NÊce co’lambate s|riyo 356 NÊyamÈnÈ kumÈrÈ te 353, 355 NÊyamÈne pisÈcena 352 NÊlanettÈ nÊlabhamu 312 NÊlavatthadharÈ neke 369 N|na maddÊ varÈrohÈ 359 NekkhaÑ gÊvaÑ te kÈressaÑ 67 NetÈ hitÈ uggato RaÔÔhapÈlo 46 Neva kiÓÈmi napi vikkiÓÈmi 99 Neva taÑ atimaÒÒÈmi 229 Neva bhÊtÈ KÈsipati 95 Neva mayhaÑ ayaÑ nÈgo 228 Neva migÈ na pas| nopigÈvo 237 Neva sÈ MaddÊ bhÈkuÔi 364


[ Na ] NevÈsaÑ kesÈ dissanti 359 NevÈha’mattÈna’ manutthunÈmi 135 NevÈha’meta’micchÈmi 85 NevÈha’metaÑ abhisaddahÈmi 135 Neve’sa dhammo na pune’ta kiccaÑ 295 Nesa dhammo mahÈrÈja 83, 179, 214, 317 NesÈdaputto bhaddante 175 No ce attappayogena 92 No ce tayÈ maÓÊ keyyo 242 No ce taÑ bhattÈ maÒÒeyya 316

[ Pa ] PakkÈmi so ruÓÓamukho 336 Pa~kaÑ rÈjÈ anuppatto 58 Pa~ko ca tassa bhusadassaneyyo 35 Pa~gurÈ bahulÈ selÈ 344 PaÒcakÈmaguÓasÈtagocarÈ 129 Paccagamittha NesÈdo 88 Paccati niraye ghore 225 Paccante vÈpi kupite 245 PaÒcath|paÑ dissati’daÑ vimÈnaÑ 195 PaÒca paÒca nakhÈ bhakkhÈ 139 PaÒcamampi bhadramadhanassa 54 PaÒcÈla paccuggata s|rasena 285 PaÒcÈlo sabbasenÈya 204 PaÒjalikÈ tassa yÈcanti 374

GÈthÈs|ci 467


[ Pa ] PaÒÒaÒca kho asuss|saÑ 4 PaÒÒavÈ buddhisampanno 293 PaÒÒÈya ca alÈbhena 152 PaÒÒÈyihinti etÈ 25 PaÒÒÈva sutaÑ vinicchinÊ 4 PaÒÒÈ have hadayaÑ paÓÉitÈnaÑ 308 PaÒÒÈ hi seÔÔhÈ kusalÈ vadanti 10 PaÔÈkÈ vammino s|rÈ 215 PaÔiggahitaÑ yaÑ dinnaÑ 342 PaÔiggahitaÑ yaÑ dinnaÑ 78, 331-2 PaÔiyatto rÈjamaggo 377 PaÔirÈj|hi te kaÒÒÈ 157-8 PaÔivÈmagataÑ sallaÑ 175 PaÔisammodito rÈjÈ 259 PaÔhameneva vitathaÑ 311 PaÓÉito ca viyatto ca 297 PaÓÉite sutasampanne 257 PaÓÉu kisiyÈ’si dubbalÈ 275 PaÓÉukambala- saÒchannaÑ 314, 331 PatvÈna ÔhÈnaÑ atulÈnubhÈva 302 PatÊtÈ’ssu mayaÑ bhoto 74 Pate’va patataÑ seÔÔha 90 PadmaÑ yathÈ hatthagataÑ 226 PadumaÑ jÈlino dehi 360 PabbatyÈ’haÑ GandhamÈdane 182 Pabbate giriduggesu 228 PabhÈvatiÒca ÈdÈya 73


[ Pa ] PabhÈvatÊ vaÓÓapalobhito tava 66 PabhÈsati midaÑ byamhaÑ 196-9 Pamatto mantanÈtÊto 209 Passa candaÑ s|riyaÒca 284 Passantu no mahÈsaÑghÈ 85 Passa toraÓamaggesu 282 Passa nagaraÑ supÈkÈraÑ 282 Pasannameva seveyya 47 Passa pabbatapÈdesu 283 Passa bherÊ mudi~gÈ ca 282 Passa malle samajjasmiÑ 283 PasannamukhavaÓÓo’si 216 PassasantaÑ muhuÑ uÓhaÑ 272 PassÈmi posaÑ alasaÑ mahagghasaÑ 165 PassÈmi vo’haÑ dahariÑ 157 PassÈmi vo’haÑ daharaÑ 157 PasÈraya sannataÒca 171 Passe’ttha devakaÒÒÈyo 284 Passe’ttha paÓÓasÈlÈyo 282 Passe’ttha pokkharaÓiyo 284 ParadÈraÑ na gaccheyyaÑ 365 Paradinnakena paraniÔÔhitena 172 Paripakko te gabbho 26 Paripakko me gabbho 26 PariyÈgataÑ taÑ kusalaÑ 267 ParivattajÈtÈ ca bhavati ku~kumÊ 122 Par|ÄhakacchanakhalomÈ 311



[ Pa ] Par|ÄhakacchÈ tagarÈ 186 ParosataÑ khattiyÈ te gahitÈ 143 ParosataÑ khattiyÈ me gahitÈ 143 ParosataÑ jÈnapadÈ 78 ParosahassapÈsÈde 284 Parosahassampi samantavede 239 Palla~kesu sayitvÈna 328 Palla~kaÑ pahiÓÊ khippaÑ 15 PalÈsÈdÈ gavajÈ ca 109 “PavÈsaÑ tassa vaÓÓeti 122 PahÈra varakhettaÒÒ| 52 Pah|tabhakkho bhavati 150 PÈkahaÑsÈ ca Sumukha 92 PÈÔalÊ samuddakappÈsÊ 346 PÈÔhÊnavaÓÓÈ nettiÑsÈ 215 PÈÓaÑ cajanti santo nÈpi dhammaÑ 145 PÈÓissarÈ mudi~gÈ ca 103 PÈÓissaraÑ kumbhath|ÓaÑ nisÊthe 147 PÈtova pÈtarÈsamhi 13 PÈtheyyaÑ me karohi tvaÑ 336 PÈdasaÒÒamanemiyo 274 PÈde gahetvÈ kissa ime pune’ke 194 PÈde deva pasÈrehi 204 PÈnÈgÈre ca soÓÉe ca 282 PÈpakaÑ vata te ÒÈtÊ 334 PÈpaÑ sahÈya’mÈgamma 266 PÈrike KÈsirÈjÈ’yaÑ 179


[ Pa ] PÈrevatÈ bhaveyyÈ ca 339 PÈrevatÈ ravihaÑsÈ 347 PÈsÈÓasÈraÑ khaÓasi 67 PÈsÈÓo n|na te hadaye 67 PÈsÈdavÈsÈ pathavÊgavassÈ 139 Pi~galo ca vinato ca 352 Pi~giyÈnÊ sabbalokissarassa 124 PitaraÑ me janettiÑ ca 78 PitÈ ca mÈtÈ ca upaÔÔhitÈ me 140 PitÈ mamaÑ m|laphalesana gato 33 Pitupi nando Suppiyo 80 Pitu mÈku ca’haÑ catto 151 Pitussa vacanaÑ sutvÈ 72 Piyassa me piyo d|to 338 PiyÈ me mÈnusÈ kÈmÈ 55 Piyo piyena sa~gamma 362 PiyaÑ me mÈnusaÑ maÑsaÑ 144 PÊÔhaÒca sabbasovaÓÓaÑ 96 PÊÓitÈ tena lÈbhena 73 PÊtÈla~kÈrÈ pÊtavasanÈ 215, 323 Putto me sukka jÈyetha 365 PuttaÑ te’yye na jÈnÈma 227 PuttaÑ labhetha varadaÑ 312 PuttaÑ vÈ bhÈtaraÑ vÈ saÑ 292 PuthulomamacchÈkiÓÓaÑ 333 Punapi ce dakkhasi brahmacÈriÑ 38 Punapi bhante dakkhemu 262 PupphÈbhihÈrassa vanassa majjhe 222

GÈthÈs|ci 469


[ Pa ] Pubbe rasadadÊ gottÊ 80 Pubbeva khosi me vutto 245 Pubbeva no daharakÈle 245 Pubbeva’ssa kataÑ puÒÒaÑ 265 Purato Videhe passa 283 Pucchassu maÑ rÈja tave’sa attho 269 PucchÈmi taÑ NÈrada etamatthaÑ 269 PuÒÒÈ vidhaÑse amaro na camhi 41 PuÓÓapattaÑ maÑ lÈbhehi 151 “PuÓÓampi ce’maÑ pathaviÑ dhanena 125 PuttÈ ca dÈrÈ anujÊvino ca 23 PuttÈpi tuyhaÑ bahavo 25 PuttÈ piyÈ manussÈnaÑ 369 Putte ca me udikkhesi 294 Putte pasuÒca dhaÒÒaÒca 362 Puttesu Maddi dayesi 316 Puttehi ca me etehi 25 Puttehi deva yajitabbaÑ 242 Putto ca mÈtaraÑ hantvÈ 63 Purato senako yÈti 213 Puratthimena dhÈvanti 61 PurÈyaÑ amhe acceti 12 Purindado bh|tapatÊ yasassÊ 9 PurimaÑ sarÈma’haÑ jÈtiÑ 151 PurimaÑ disaÑ kÈ tvaÑ pabhÈsi devate 105 PurimaÑ sarati bho jÈtiÑ 154 Purisassa vadhaÑ na roceyyaÑ 365


[ Pa ] Pure puratthÈ kÈ kassa bhariyÈ 239 PuraÑ uddhÈpasampannaÑ 282 P|jako labhate p|jaÑ 150 P|timacchaÑ kusaggena 265 PettikaÑ vÈ iÓaÑ hoti 228 PesakÈ ca vighÈsÈdÈ 346 Pesetha kuÒjare dantÊ 214

[ Pha ] PhalÈ ca m|lÈ ca pah|tamettha 33 PhalÈna’miva pakkÈnaÑ 159 PhaliÑ ambaÑ hataÑ disvÈ 172 PhÈrusakaÑ cittalataÑ 284 PhÊtaÑ janapadaÑ gantvÈ 31 PhussatÊ varavaÓÓÈbhe 312

[ Ba ] Bakassa ca BÈvarikassa raÒÒo 123 Bala~kapÈdo andhanakho 351 BalaÑ paÒcavidhaÑ loke 3 BahukÈ tava dinnÈbharaÓÈ 254 Bahujano pasannosi 220, 311 BahuÑ cidaÑ m|laphalaÑ 357 BahudukkhÈ posiya candaÑ 252 BahudhaÒÒÈ jÈnapadÈ 151 BahuvassagaÓe tattha 266 Bah| kÊÔÈ paÔa~gÈ ca 325 Bah|hi vata cariyÈhi 326 Bah|ni vassap|gÈni 77, 342 Bah|ni vassasahassÈni 61



[ Ba ] Bah|ni samaÓabhadrÈni 54 Bah|pakÈro no bhavaÑ 203 Bah| hatthÊ ca asse ca 171 BaÄisaÑ hi so nigilati 100 BÈrÈÓasiyaÑ gahapati 200 BÈrÈÓasiyaÑ phÊtÈyaÑ 261 BÈrÈÓasÊ pabyadhitÈ 222 BÈlehi dÈnaÑ paÒÒattaÑ 260 BÈlo tuvaÑ eÄam|go’si rÈja 210 BÈÄhaÑ kho tvaÑ vimano’si 181 BÈÄhaÑ kho tvaÑ paditto’si 180 BÈÄhaÑ kho tvaÑ pakuddho’si 180 BÈÄhaÑ kho tvaÑ pasutto’si 180 BÈÄhaÑ kho tvaÑ pamatto’si 180 ByagghinasÈ lohapiÔÔhÈ 347 Brahmacariyassa ce bha~go 223 BrahmÈti mÈtÈpitaro 82 BrahÈ vÈÄamigÈkiÓÓaÑ 179 BrÈhmaÓo ca adhÊyÈna 127 Bindussaro nÈti- visaÔÔhavÈkyo 36 BilasataÑ maÑ katvÈna 254 BÊjakassa vaco sutvÈ 262 BÊjakopi hi sutvÈna 263 Bujjhassu kho rÈjakali 255

[ Bha ] Bhaje bhajantaÑ purisaÑ 48 BhayÈ hi seÔÔhassa vaco khametha 8


[ Bha ] BhayaÑ nu te anvÈgataÑ mahantaÑ 22 BhayaÑ hi maÑ vindati s|ta disvÈ 190-3 BhariyÈ mametÈ tasitÈ aÄÈra 20 BhariyÈya maÑ tvaÑ akari sama~giÑ 309 BhariyÈsu poso sadisÊsu pekkhavÈ 107 Bhavanti tassa vattÈro 177 Bhavanti mittÈni atho na honti 38 BhavantaÑ kacci nu mahÈ 88 BhavantaÑ vadÈmi bhotiÒca 79 Bhassanti makarandehi 340 BhÈsantu mudukÈ vÈcÈ 204 BhÈsaye jotaye dhammaÑ 148 BhinnÈni kaÔÔhÈni huto ca aggi 34 BhÊr| kimpurisÈ rÈja 175 BhuttÈ ca sÈ dvÈdasa hanti pÈpake 104 BhutvÈ satapale kaÑse 328 Bh|tÈni me bh|tapatÊ namassato 41 Bh|tÈni hetÈni caranti tÈta 39 Bh|mindharo VaruÓo nÈma nÈgo 310

GÈthÈs|ci 471


[ Bha ] BhetvÈna nÈsaÑ atikassa rajjuÑ 22 BhesmÈ aggisamÈ jÈlÈ 169 BhogabalaÒca dÊghÈvu 3 BhogavatÊ nÈma mandire 278 BhogÊ hi te santi idh|papannÈ 304, 307 Bhotova raÔÔhe vijite 75

[ Ma ] MaccunÈ’bbhÈhato loko 157 MaÒÒe sahassanettassa 223 MaÓayo sa~khamuttaÒca 98 MaÓayo sa~khamuttÈ ca 170 MaÓiÑ paggayha ma~galyaÑ 224 MaÓÊ mamaÑ vijjati lohita~ko 24 MaÓÊmayÈ soÓÓamayÈ uÄÈrÈ 19 MataÑ vareyya parisuddhasÊlo 135 MandÈlakÈ celakeÔu 347 MaddiÒca puttakÈ disvÈ 373 MaddiÑ hatthe gahetvÈna 364 MaddÊ ca puttake disvÈ 374 MaddÊ ca sirasÈ pÈde 372-3 Madhu ca madhulaÔÔhi ca 346 Madh|niva palÈtÈni 319 ManasÈ agamÈ indaÑ 15 ManasÈ ce paduÔÔhena 61


[ Ma ] ManasÈpi na pattabbo 223 Manusso udÈhu yakkho 252 Mano dantaÑ pathaÑ neti 274 Mano manussassa yathÈpi gacche 209 Manoharo nÈma maÓÊ mamÈ’yaÑ 281 MamaÑ ohÈya gacchantaÑ 170 MamaÑ disvÈna ÈyantaÑ 226 MayhaÑ te dÈrakÈ deva 276 Mayameva bÈla’mhase eÄam|gÈ 205 Mayhampi dhanaÑ pah|taÑ 28 Mayhampi piyÈ puttÈ 253 MayÈpe’taÑ sutaÑ samma 229 May|rakoÒcÈgaÓa- sampaghuÔÔhaÑ 280 May|rakoÒcÈbhirudaÑ 222 May|rakoÒcÈbhirude 70, 312 May|ragÊvasa~kÈsÈ 343 MaraÓaÑ vÈ tayÈ saddhiÑ 83, 317 MahatÈ cÈ’nubhÈvena 171 MahatthiyaÑ ÈgamanaÑ ahosi 11 MahÈ gaÓÈya bhattÈ me 91 MahÈnubhÈvassa mahoragassa 298 MahÈnubhÈvo vassa- sahassajÊvÊ 232 MahÈpathaÑ niccaÑ samavhayantu 311 MahÈyaÒÒaÑ yajitvÈna 225 MahÈrukkhassa phalino 51-2



[ Ma ] MahÈrukkh|pamaÑ raÔÔhaÑ 51-2 MahÈsanaÑ deva’manomavaÓÓaÑ 232 Mahiddhiko devavaro- yasassÊ 242 MahiÑsÈ soÓasi~gÈlÈ 346 Mahorago attamano udaggo 305 Mahosadha atÊtena 410 MÈ kÈsiyÈni dhÈretvÈ 325 MÈ ca kiÒci vanibbake 322 MÈ ca putte mÈ ca patiÑ 251-2 MÈ ca vegena kiccÈni 3 MÈÓava abhir|po’si 133 MÈÓavÈ vammino s|rÈ 215 MÈ tassa saddahesi 245 MÈ tÈta “issaromhÊ”ti 3 MÈtÈ pitÈ ca bhÈtÈ ca 79 MÈtÈ puttena sa~gacchi 74 MÈtÈpettibharo assa 292 MÈtÈpettibharaÑ jantuÑ 319 MÈtÈ hi tava Irandhati 276 MÈtuccha me rudantyÈ 27 MÈ te adhisare muÒca 3 MÈ taÑ putta saddahesi 243-4 MÈ tvaÑ cande ruci 26 MÈ tvaÑ cande rucci maraÓaÑ 253 MÈ tvaÑ bhÈyi mahÈrÈja 212-3 MÈdisassa na taÑ channaÑ 72


[ Ma ] MÈdisiyo pavarÈ ceva 13 MÈ no ajja vikantiÑsu 93 MÈ no deva avadhi 245-6 MÈ no deva avadhi 244, 252 MÈ naÑ daÓÉena satthena 314 MÈ naÑ r|pena pÈmesi 68 MÈ paÓÉiccayaÑ vibhÈvaya 149 MÈ bÈÄhaÑ paridevesi 176 MÈ bÈÄhaÑ paridevetha 179 MÈ bhÈyi patataÑ seÔÔha 91 MÈ bhÈyi patataÑ seÔÔha 93 MÈ me kujjha mahÈvÊra 16 MÈ me tvaÑ akarÈ kammaÑ 335 MÈyÈ cesÈ marÊcÊ ca 93 MÈ rodhayi nÈga ÈyÈ’ha’ masmi 308 MÈlaÒca gandhaÒca vilepanaÒca 304 MÈlaÒca gandhaÒca vilepanaÒca 307 MÈlÈkÈre ca rajake 282 MÈlÈgiri HimavÈ yo ca gijjho 238 MÈlÈgirÊ HimavÈ yo ca gijjho 233 MÈlÈva ganthitÈ Ôhanti 341 MÈ vaca maÑ tvaÑ “pati me”ti 173-4 MÈ vo ruccittha gamanaÑ 331 MÈ samme’vaÑ avacuttha 367 MÈssu tiÓÓo amaÒÒittha 170 MÈssu pubbe ratikÊÄitÈni 30

GÈthÈs|ci 473


[ Ma ] MÈ heva tvaÑ yakkha ahosi m|Äho 298 MÈ heva’dhammesu manaÑ paÓÊdahi 295 MÈ heva no rÈjaputtÊ 356 MÈ heva no rÈjaputto 360 MigÈnaÑ viggahÈ cettha 281 MigÈnaÑ vighÈsa’manvesaÑ 176, 179 MigÈ namatthu rÈjÈno 357 MigÊ’va bhantÈ saradhÈpacÈrinÈ 106 Migo upaÔÔhito Èsi 175 MigaÑ disvÈna sÈyanhaÑ 318 MithilÈyaÑ gahapati 198-9 Misse devÈ taÑ yÈcanti 12 MukhaÒca tassa bhusadassaneyyaÑ 34 MuttÈmaÓikanakavibh|sitÈni 253 Mutto ca so PorisÈdassa hatthÈ 136 Mutto tuvaÑ PorisÈdassa hatthÈ 135, 140 Muttopi na icchi uÉÉetuÑ 93 Mudi~gÈ paÓavÈ sa~khÈ 371 MusÈ tÈsaÑ yathÈ saccaÑ 126 MusÈvÈdaÑ purakkhatvÈ 95 Muhutto viya so dibyo 267 M|Äho hi m|Äha’mÈgamma 264 MettacittaÒca bhÈvetha 30 MoghaÒcassa hutaÑ hoti 99 MoghaÑ te gajjitaÑ rÈja 216 MaÑ paÔhamaÑ ghÈtehi 253


[ Ma ] MaÑsarasabhojanÈ nhÈpaka- sunhÈpitÈ 248, 255 MaÑsÈ p|vÈ sa~kuliyo 370

[ Ya ] Yato nidhiÑ parihariÑ 175 Yato sarÈmi attÈnaÑ 175 Yato’haÑ supina’maddakkhiÑ 226 Yatthassu bherÊ nadati 70 YathÈ kadalino sÈraÑ 212 YathÈ ca myÈ’yaÑ Sumukho 89 “YathÈ coro yathÈdiddho 119 YathÈ agantvÈ sa~gÈmaÑ 335 YathÈ ayaÑ NimirÈjÈ 186 YathÈ ah| DhataraÔÔho 273 YathÈ ÈraÒÒakaÑ nÈgaÑ 58, 317 YathÈ udaya’mÈdicco 79, 200 YathÈ nadÊ ca pantho ca 125 YathÈpakÈrÈni hi iÔÔhakÈni 238 YathÈ payo ca sa~kho ca 365 YathÈpi ÈsabhaÑ dhammaÑ 216 YathÈpi ibbhÈ dhanadhaÒÒahetu 240 YathÈpi khÊraÑ vipariÓÈmadhammaÑ 234 YathÈ pitÈ vÈ atha vÈpi mÈtÈ 146 YathÈpi te DhataraÔÔhÈ 134 YathÈpi tante vitate 157 YathÈpi niyako bhÈtÈ 213 YathÈpi palasataÑ cammaÑ 217



[ Ya ] YathÈpi maccho baÄisaÑ 205, 209 YathÈ petaÑ susÈnasmiÑ 220 YathÈpi mÈt| ca pit| agÈre 24 YathÈ mayaÑ ad|sakÈ 372 YathÈ yÈcitakaÑ yÈnaÑ 203 YathÈ rukkho tathÈ rÈjÈ 150 YathÈ vÈrivaho p|ro 158, 349 YathÈ Vessantaro rÈjÈ 323 YathÈ sarade ÈkÈse 202 YathÈ sÈmuddikaÑ nÈvaÑ 58 YathÈ sikhÊ nadÊvÈto 119 YathÈ simbalino sÈraÑ 212 YathÈ honti gÈmanigamÈ 251 YathÈ’haÑ rasaka’mÈgamma 147 YathÈhaÑ tuva’mÈgamma 147 Yatheva khalatÊ bh|myÈ 294 Yatheva VaruÓo nÈgo 308 Yatheva VaruÓaÑ nÈgaÑ 308 YadÈ umhayamÈnÈ maÑ 67 YadÈ kareÓusa~ghassa 318 YadÈ ca paÔibujjhitvÈ 80 YadÈ ca daharo daharÈ 334 YadÈ ca so pakirati tÈ jaÔÈyo 35 YadÈ tÈ passanti samekkha- mÈnÈ 124 YadÈ dakkhisi hemante 319 YadÈ dakkhisi naccante 318


[ Ya ] YadÈ dakkhisi mÈta~gaÑ 318 YadÈddasaÑ taÑ tiÔÔhantiÑ 40 YadÈ na passanti samekkha- mÈnÈ 124 YadÈ parÈbhavo hoti 84 YadÈ morÊhi parikiÓÓaÑ 318 YadÈ maÑ bhakuÔiÑ katvÈ 67 YadÈssa sÊlaÑ paÒÒaÒca 290 YadÈ sÊhassa byagghassa 318 YadÈ suttÈpi supine 80 YadÈ sossasi nigghosaÑ 318 YadÈ hemantike mÈse 319 Yadi kira yajitvÈ puttehi 246 Yadi keci manujÈ enti 330 Yadi tattha sahassÈni 180 Yadi te sutÈ bÊraÓÊ jÊvaloke 196 Yadi te suto PuÓÓako nÈma yakkho 298 Yadi passanti pavane 330 Yadi vassasataÑ devo 51 Yadi sakuÓi maÑsa’micchasi 249 Ya’deva jaÒÒÈ purisaÑ janinda 110 Yadeva tyÈ’haÑ vacanaÑ 152 Ya’desa lokÈdhipatÊ yassassÊ 230 Ya’majja BÊjako dÈso 265 YamÈhu devesu “SujampatÊ”ti 6 YamÈhu natthi vÊriyanti 51 YasmÈ ca etaÑ vacanaÑ abh|taÑ 235

GÈthÈs|ci 475


[ Ya ] YasmÈ ca vassatÊ devo 51 YasmÈ ca vÊriyaÑ atthi 51 YasmÈ ca sa~gahÈ ete 81 YasmÈ hi dhammaÑ puriso vijaÒÒÈ 145 Yame taÑ kumÈre adÈ 365 Yassa assasahassÈni 71 Yassa te hadayenattho 305 Yassa tvaÑ bhatako raÒÒo 92 Yassa dhenusahassÈni 71 Yassa na’ssa ghare dÈso 367 Yassa nÈgasahassÈni 71 Yassa pubbe anÊkÈni 320 Yassa pubbe dhajaggÈni 320 Yassa ratyÈ vivasÈne 157 Yassa rathasahassÈni 71 Yassa rukkhassa chÈyÈya 50, 149 Yassa lohitakÈ tÈlÈ 94 YassÈnubhÈvena subhoga ga~gÈ 232 YassÈ mudutalÈ hatthÈ 321 YassÈ mudutalÈ pÈdÈ 321 YassÈ’ha’micchÈmi sudhaÑ mahÈmuni 105 Ya’ssu pubbe assavaradhuragate 294 Ya’ssu pubbe rathavaradhuragate 249 Ya’ssu pubbe hatthivaradhuragate 248


[ Ya ] Yassu maÑ paÔimanteti 177 Yassu sÈyanhasamayaÑ 359 Yasse’karattampi ghare vaseyya 300 Yasseva ghare bhuÒjeyya bhogaÑ 208 YÈ icche puriso hotuÑ 268 YÈ kÈci nÈriyo idha jÊvaloke 197 YÈ ca bhariyÈ dhanakkÊtÈ 64 YÈ ca nillokanasÊlÈ 121 YÈtÈnuyÈyÊ ca bhavÈhi mÈÓava 300 YÈ tvaÑ sivÈya sutvÈna 326 YÈ daliddÊ daliddassa 327 YÈdisaÑ kurute mittaÑ 265 YÈ devatÈ idhÈgatÈ 255 YÈ dhÊtÈ DhataraÔÔhassa 229 YÈnaÒca vatidaÑ laddhaÑ 55 YÈnÈ nÈvÈ ca me hotha 351 YÈni tÈni ca pupphÈni 346 YÈpi hi tÈ sakuÓiyo 245 YÈ puÓÓamÈse migamanda- locanÈ 40 YÈ’mÈ rato atikkantÈ 72 YÈ me sÈ sattamÊ jÈti 266 YÈvatÈ kasigorakkhÈ 14 YÈva dadantu hatthÊnaÑ 219 YÈva ruce jÊvamÈnÈ 264 YÈ’ssu itthisahassÈnaÑ 321



[ Ya ]

YÈ’ssu indasagottassa 321 YÈ’ssu sivÈya sutvÈna 321

YuvÈ ca daharo cÈ’si 157-8 YuvÈ care brahmacariyaÑ 157

Y|pussane pasubandhe ca bÈlÈ 237

Ye idha’tthi amanussÈ 255 Ye keci k|pÈ idha jÊvaloke 239

Ye keci baddhÈ mama atthi raÔÔhe 311

Ye keci maccÈ idha jÊvaloke 197 Ye keci’me atthi rasÈ

pathabyÈ 140 Ye keci’me kÈraÓikÈ-

virosakÈ 192 Ye keci’me maccharino-

kadariyÈ 100, 188 Ye keci’me mÈnujÈ jÊvaloke 268

Ye keci’me suggati- mÈsamÈnÈ 100

Ye keci vittÈ mama paccayena 311

Ye keci sandhÈnagatÈ- manussÈ 193

Ye khattadhamme kusalÈ bhavanti 139


[ Ya ] Ye khattiyÈse idha bh|mipÈlÈ 143 Ye khattiyÈse idha bh|mipÈlÈ 343 Ye ca kÈme pahantvÈna 55 Ye ca dhammassa kusalÈ 79 Ye ca santi samÊtÈro 78 Ye jÊvalokasmi asÈdhu- kammino 191, 194 Ye jÊvalokasmi supÈpa- dhammino 188, 190 Ye jÊvalokasmi supÈpa- diÔÔhino 195 Ye dubbale balavantÈ jÊvaloke 187 Yena kenaci vaÓÓena 374 Ye te dasavarÈ dinnÈ 312 Ye na tvaÑ vimale paÓÉu 305 Yena saccena khaÓÉahÈlo 255 Yena saccena’yaÑ sÈmo 181-2 Yepi tattha tadÈ ÈsuÑ 258 Yepi te siviseÔÔhassa 373 Ye brahmaÓÈ ye ca samaÓÈ 323 Ye mÈtaraÑ vÈ pitaraÑ vÈ jÊvaloke 192 Ye migena migaÑ hanti 64 Ye maÑ pure paccuÔÔhenti 358 Ye vuddhÈ abbhatikkantÈ 95 Ye vuÉÉhÈ ye ca daharÈ 365

GÈthÈs|ci 477


[ Ya ] Ye vuÉÉhe paribhÈsanti 61 Ye vuÉÉhÈ ye ca daharÈ 323 Ye sÊlavantaÑ samaÓaÑ brÈhmaÓaÑ vÈ 189 Ye suddhadhaÒÒaÑ palÈsena missaÑ 190 YesaÑ pubbe khandhesu 254 Ye hi keci mahÈrÈja 324 Ye hi’ssu pubbe nÊyiÑsu 249 Yo attadukkhena parassa dukkhaÑ 43 Yo icche puriso hotuÑ 268 Yo “issaromhÊ”ti karoti pÈpaÑ 42 Yo khaÓÉaso pabbajitaÑ achedayi 9 Yogappayogasa~khÈtaÑ 4 Yo cajetha mahÈrÈja 219 Yo ca tassÈsi palla~ko 16 Yo ca taÑ tÈta rakkheyya 2 Yo ca dhammavibha~gaÒÒ| 4 Yo ca dhammaÑ niraÑkatvÈ 54 Yo ca pabbajitaÑ hanti 62 Yo ca rÈjÈ adhammaÔÔho 52, 62 Yo ca rÈjÈ janapadaÑ 52 Yo ’cassa sukato maggo 291 Yo cÈpi sira’mÈdÈya 260 Yo cÈriyarudaÑ bhÈse 96 Yo cÊ’dha sa~khÈya piyÈni hitvÈ 144


[ Ya ] Yojayantu rathe asse 72, 154 Yo te kato sa~karo brÈhmaÓena 136 Yo tvaÑ evaÑ gate oghe 160 Yo tvaÑ deva manusso’si 221 Yo tvaÑ maccherabh|tesu 362 Yo deti sayanaÑ vatthaÑ 294 Yo na’ttano maraÓaÑ bujjhati tuvaÑ 142 Yo nu khvÈyaÑ tibbo saddo 207 Yo neva nindaÑ na panappasaÑsaÑ 44 Yo no baddhena jÈnÈsi 352 Yo pÈpakaÑ kammma karaÑ manusso 41 Yopi catutthe bhattakÈle na bhuÒje 172 Yopi me dÈsidÈsa’ssa 353 Yo pubbe hatthinÈ yÈti 320 Yo brÈhmaÓasahassÈni 71 Yo brÈhmaÓe bhojayi dÊgharattaÑ 231 Yo bhajantaÑ na bhajati 48 Yo mÈtaraÑ pitaraÑ vÈ 183 Yo migena migaÑ hanti 95 Yo mi’ssaro tattha ahosi rÈjÈ 305 Yo mi’ssaro tattha ahosi rÈjÈ 308



[ Ya ] Yo me kato sa~garo brÈhmaÓena 136 Yo me saÑse mahÈnÈgaÑ 224 Yo maÑsahetu migavaÑ careyya 139 Yo yÈcataÑ gatÊ Èsi 337 Yo yÈcataÑ patiÔÔhÈsi 366 Yo’ yaÑ kÈme kÈmayati 207 Yo lobhÈ pitaraÑ hanti 62 Yo ve icchati kÈmena 79 Yo ve kataÒÒ| katavedi dhÊro 10 Yo ve “piyaÑ me”ti piyÈnurakkhÊ 144 Yo saÒÒate pabbajite aheÔhayi 8 Yo sabbalokaccarito MahÈmuni 103 Yo sÈgarantaÑ sÈgaro vijitvÈ 232 Yo’haÑ evaÑ pajÈnÈmi 158 Yo’haÑ pubbe niyyÈmi 227 YaÑ etÈ upasevanti 128 YaÑ kareyya kupito diso- disaÑ 130 YaÑ kiÒci’tthi kataÑ puÒÒaÑ 182 YaÑ kiÒci’tthi kataÑ puÒÒaÑ 375 YaÑ kiÒci dukkhaÒca sukhaÒca etto 44 YaÑ kiÒci ratanaÑ atthi 98, 220 YaÑ kiccaÑ parame mitte 89


[ Ya ] YaÑ khalu dhamma’mÈdhÊnaÑ 88 YaÑ gambhÊraÑ sadÈvaÔÔaÑ 222 YaÒca mÈtudhanaÑ hoti 81 YaÒceva sÈ Èharati 369 YaÑ taÑ KaÓhÈjinÈ’voca 367 YaÑ tvaÑ tÈta tapokammaÑ 5 YaÑ na kaÒcanadepiÒcha 83 YaÑ naraÑ upalapenti nÈriyo 129 Yannu tuvaÑ agamÈ maccalokaÑ 302 YaÑ nu pÈsena mahatÈ 84 YaÑ n|nÈ’haÑ jÈyeyyaÑ 247 YaÑn|nimaÑ dadeyyaÑ pabha~karaÑ 27 YaÑ paÓÉitotye’ke vadanti loke 277 YaÑ pubbe parivÈriÑsu 226 YaÑ p|raÑ DhataraÔÔhassa 231 YaÑ mÈÓavotyÈ’bhivadÊ janinda 310 YaÑ me kiÒci idha atthi 369 YaÑ maÑ papÈtasmiÑ papÈtumicchasi 298 YaÑ yaÑ janapadaÑ yÈti 150 YaÑ yaÑ hi rÈja bhajati 265 YaÑvadÈ-takkarÈ raÒÒo 204 YaÑ vuddhehi upaÒÒÈtaÑ 93 YaÑ ve disvÈ kaÓÉarÊkinnarÈnaÑ 123 YaÑ ve narassa ahitÈya assa 301 YaÑ hi kiÒci manussesu 46

GÈthÈs|ci 479


[ Ra ] Rakkhati taÑ mahÈrÈja 209 RakkhitvÈ kasiÓaÑ rattiÑ 214 RajjuyÈ bajjha miyyÈma 211 RaÔÔhavatÊ kimpurisÊ 207 RatanaÑ deva yÈcÈma 313 Rahado ayaÑ muttakarÊsap|ro 192 Rahado ayaÑ lohitapubbap|ro 192 RathaÑ niyyÈdayitvÈna 152 RammÈni vanacetyÈni 222 RasÈni aÒÒataraÑ etaÑ 133 RÈjaputtÊ ca no mÈtÈ 357, 367 RÈjaputtÊ ca vo mÈtÈ 367 RÈjÈyatano kapitthÈ ca 199 RÈjÈ me so dijÈmitta 84, 91 RÈjÈbhirÈjÈ manojo 77 RÈjÈ santhavakÈmo te 204 RÈjÈsi luddakammo 242 RÈjÈ’ha’masmi kÈsÊnaÑ 174, 178 RÈjÈ ca pathaviÑ sabbaÑ 127 RÈjÈ sabbavidehÈnaÑ 184 RÈjÈ vo kho pabbajito 30 RÈjÈ kumÈramÈdÈya 329 RÈjÈ ahosiÑ MagadhÈna- missaro 21 RaÒÒo camhi atthakÈmo 247 RaÒÒo m|go ca pakkho ca 149 RaÒÒo hitaÑ devihitaÑ 319 RucÈya vacanaÑ sutvÈ 263


[ Ra ] RukkhaggamÈnÈ bahuke’ttha pupphitÈ 108 Rukkho hi mayhaÑ padvÈre sujÈto 310 RukkhaÑ nissÈya vijjhittho 230 R|pe sadde rase gandhe 247 Rodante dÈrake disvÈ 330

[ La ] LaddheyyaÑ labhate macco 260 LaddhadvÈro labhe dvÈraÑ 292 La~ghikÈ muÔÔhikÈ cettha 283 LÈkhÈrasarattasucchavÊ 279 LÈjÈ olopiyÈ pupphÈ 370 LÈbhÈ vata videhÈnaÑ 219 LuÒcanti gÊvaÑ atha veÔhayitvÈ 190 Ludda dve ime sakuÓÈ 94 LuddhÈnaÑ lahucittÈnaÑ 124 LokacittamathanÈ hi nÈriyo 128 LokyaÑ sajantaÑ udakaÑ 238 LohavijjÈ ala~kÈrÈ 204 LohitakkhasahassÈhi 224

[ Va ] VacchadantamukhÈ setÈ 214 Vajjantu bhonto ammaÒca 355 VatthÈni vatthakÈmÈnaÑ 322 VanditvÈ so pitaraÑ mÈtaraÒca 138



[ Va ] VanditvÈ sirasÈ pÈde 294 VanditvÈ rodamÈno so 315 Vane phalaÒca m|laÒca 75 VayhÈhi pariyÈyitvÈ 328, 330 VaraÑ ce me ado Sakka 312, 365 VaraÒce me ado Sakka 16 VÈcÈ katÈ giddhikatÈ gahÊtÈ 239 VÈÓijja raÔÔhÈdhipa gacchamÈno 17 VÈÓijÈnaÑ yathÈ nÈvÈ 264 VÈtaÒca jÈlena naro parÈmase 128 VÈtova gandha’mÈdeti 92 VÈdantu bherÊ sannaddhÈ 154 VÈyametheva puriso 160 VÈrijasseva me sato 354 VÈlikÈyapi okiÓÓÈ 358 VÈÄabÊjanimuÓhÊsaÑ 155 VikÈsitÈ cÈpasatÈni paÒca 231 VicitraphullaÑ hi vanaÑ sutaÑ mayÈ 38 VicittavatthÈbharaÓÈ 267 Vijayassa vaco sutvÈ 258 Vijayo ca bhunÈmo ca 262 Vijayampi mayhaÑ mahesiÑ 242 VittÈ jÈnapadÈ ÈsuÑ 377 VittÊ hi maÑ vindati s|ta- disvÈ 195-6 ViditÈ te mahÈrÈja 195, 201 VidhamaÑ deva te raÔÔhaÑ 313 Vidhura vasamÈnÈssa 287


[ Va ] Viddhosmi puthusallena 175 VinÊto sippavÈdanto 292 VibhedikÈ nÈÄikerÈ 340 Vimado tÊhi vassehi 15 VimÈnaÑ upapannosi 223 Vir|Äham|lasantÈnaÑ 150 VilaggÈ mudukÈ suddhÈ 13 VilomamÈcarati akicca- kÈrÊnÊ 122 VivÈdappatto dutiyo 173-4 VividhÈni pupphajÈtÈni 161, 353 VividhÈni phalajÈtÈni 353, 361 VisaÑ pajÈnaÑ puriso adeyya 141 VisaÑ khÈditvÈ miyyÈma 211 VihitÈ santi’me pÈsÈ 86 VÊtasaddhaÑ na seveyya 47 VÊtivattÈsu rattÊsu 216 VÊthimatÊ pattimatÊ 204 VÊsatiÒceva vassÈni 152, 154 VÊsati tattha sovaÓÓÈ 284 VuÔÔhidhÈraÑ pavattento 374 VuttiÒca parihÈraÒca 219 VeÓÊ tvamasi caÓÉÈli 71 VedÈ na tÈÓÈya bhavanti dassa 233 Vedehassa vaco sutvÈ 258-9 Vedha’massatthapattaÑva 351 VedhÈmi rukkho viya chijja- mÈno 273

GÈthÈs|ci 481


[ Va ] VelÈ yathÈ sÈgaravega- vÈrinÊ 112 VellÈlino vÊtamÈlÈ 215 VessantaraÑ taÑ pucchÈmi 1 VehÈyasÈ me bahukÈ 200 VehÈyasaÑ tiÔÔhasi antalikkhe 6 VeÄuriyavaÓÓasannibhaÑ 344

[ Sa ] SakkaccaÑ te upaÔÔhÈsi 196 SakattÈ taramÈnova 315 SakkatvÈ sakkato hoti 150 Sakassa dÈsassa yadÈ suÓomi 137 SakkÈ na gantuÑ iti mayha hoti 294 SakkÈ ubhinnaÑ vacanaÑ titikkhituÑ 7 Sakideva Sutasoma 136 Sakideva mahÈrÈja 141 Sakkopi paÔinandittha 203 Sakkopi hi bh|tapati 2 Sakko ce me varaÑ dajjÈ 41 Sakko hamasmi Devindo 365 SakaÑ nivesanaÑ pattaÑ 222 SakuÓÊ mÈnusinÊva 376 SakuÓÊ hataputtÈva 227, 321 SakumÈro sakhÈtya’smi 90 Sa~kh|pamaÑ seta’matulyadassanaÑ 103 Sa khippameva upagamma assamaÑ 111 Sa~khipiÑsu pathaÑ yakkhÈ 330


[ Sa ] Sakkhisi tvaÑ KuÓÉalini 2 Sa~gahetÈ ca mittÈnaÑ 288 SaggÈna maggamÈcikkha 242 Sa~gÈmasÊse sarasatti saÑyute 112 Sagg|pagaÑ puÒÒakammaÑ janinda 44 SaccavÈkyasamatta~go 274 SaccaÒca dhammo ca damo ca cÈgo 269 SaccaÒcassa hutaÑ hoti 99 SaccaÑ kira mahÈrÈja 132 SaccaÑ kirevamÈhaÑsu 354 SaccaÑ nu devÈ vidah| kurunaÑ 286 Sace ayaÑ nÊyati bhojanatthÈ 7 Sace ca ajja dhÈresi 70 Sace attappayogena 92 Sace anuddiÔÔhaÑ tayÈ mahÈmuni 120 Sace etena yÈnena 274 Sace esÈ pavattettha 332 Sace ca y|pe maÓisa~khamuttaÑ 237 Sace tvaÑ icchase daÔÔhuÑ 350 Sace tvaÑ na karissasi 314 Sace tvaÑ dhanakÈmosi 225 Sace tvaÑ ni’cchase vatthuÑ 223 Sace tvaÑ saddahasi rÈja 134 Sace gacchasi paÒcÈlaÑ 205, 209 Sace me hatthe pÈde ca 216 Sace me dÈsaÑ dÈsiÑvÈ 335 Sace mÈsÈni hariÑsu 70 Sace passasi mokkhaÑ vÈ 210



[ Sa ] Sace maÑ vitanitvÈna 217 Sace maÑsaÑ’va pÈtabyaÑ 217 Sace vo rÈjÈ kururaÔÔhavÈsÊ 290 Sace so sattarattena 297 Sace labhetha khaÓaÑ vÈ raho vÈ 123 Sace pi vÈto giri’mÈ- vaheyya 135 Sace tuvaÑ bhatturatthe- payutto 132 Sace tvaÑ daÔÔhukÈmÈ’si 154 Sace hi so issaro- sabbaloke 236 Sace hi putto urag|”bhassa 230 Sace hi so sujjhati yo hanÈti 236 Sace hi aggi antarato vaseyya 234 Sace ca rÈjÈ pathaviÑ vijitvÈ 240 Sace hi so sujjhati yo hanÈti 246 Sace pi saÑsÈrapathena- bhujjhati 264 Sace pubbekatahetu 49 Sace hi vÊriyaÑ nÈ’ssa 51 Sace tuvaÑ dakkhasi brahmacÈri 38 Sace tuvaÑ mayhasatiÑ janinda 43 Sace hi vacanaÑ saccaÑ 67 Sace hi katte anusÈsitÈ te 296


[ Sa ] SaÒjÊvo kÈÄasutto ca 60 Sajotibh|tÈ pathavaÑ kamanti 188 SaÔhÈ ca luddÈ ca paluddhabÈlÈ 237 SaÔÔhi gÈmasahassÈni 56 SaÔÔhi rathasahassÈni 57 SaÔÔhi assasahassÈni 57 SaÔÔhi nÈgasahassÈni 56 SaÔÔhi dhenusahassÈni 57 Satta assasate datvÈ 323 Satta itthisate datvÈ 323 Satta dÈsisate datvÈ 324 Satta dhenusate datvÈ 323 Satta no mÈse vasabhaÑ 349 Satta no mÈsosabhaÑ 363 Satta rathasate datvÈ 323 Satta hatthisate datvÈ 323 Satta mampi bhadramadhanassa 54 Satta mÊ ca gati deva 267 Satta jacco mahÈrÈja 267 Satta bile karitvÈna 69 SantappayitvÈ NesÈdaÑ 88 Sa tÈdiso paccati loha- kumbhiyaÑ 62 Sa tÈdiso bh|mipati 52 Satti’me sassatÈ kÈyÈ 260 Sattiyo teladhÈtÈyo 215 Satti vehÈyasÈ yakkhÈ 211 Santi vehÈyasÈ assÈ 210 Santi vehÈyasÈ nÈgÈ 210 Santi vehÈyasÈ pakkhÊ 210

GÈthÈs|ci 483


[ Sa ] Santi mÈÓava puttÈ me 219 SattÊ hi lohak|Ôehi 64 Santi ke maraÓaÑ tuyhaÑ 312 SattÊ uss|tomarabhiÓÉi- vÈlÈ 271 Santo ca me apacitÈ 97 Santo ca uddhaÑ gacchanti 65 SataÑ hatthÊ sataÑ assÈ 276 SantaÑ hi sÈmo vajati 178 SatthÈ ca me hosi sakhÈ ca me’si 145 SatthÈ ca te homi sakhÈ ca tya’mhi 145 SadÈpi bhadramadhanassa 54 SandiÔÔhikaÑ kammaphalaÑ 160 SaddhÈya suviniÔÔhÈya 201 SaddhÈya dÈnaÑ dadato 350 SaddhÈlobhasusa~khÈre 274 SandhÈvamÈnampi rathesu yuttaÑ 272 SaddhÈ’ha devÊ manujehi p|jitÈ 107 Sannaddho maÓivammena 214 Sa puÓÓako kur|naÑ kattu- seÔÔhaÑ 309 Sa puÓÓako attamano udaggo 309 Sappi telaÑ dadhi khÊraÑ 370 SabbaÒca maccÈ sadhanaÑ sabhogaÑ 233


[ Sa ] SabbarattiÑ cintayitvÈ 98 Sabbameva hin|ne’taÑ 261 SabbadukkhasamatikkamaÑ sivaÑ 131 Sabbamhi taÑ araÒÒamhi 376 Sabbaratanassa yaÒÒo upakkhaÔo 248 SabbasmiÑ upakkhaÔasmiÑ 255 Sabbaseto pure Èsi 47 Sabalo ca sÈmo ca duve suvÈnÈ 271 SabbÈbhibh|tÈ’hu’dhajÊvi- katthÈ 235 SabbÈ sÊmantiniyo gacchatha 247 SabbÈ nadÊ, va~kagatÊ 123 Sabbi’tthiyo sikhiriva sabba- bhakkhÈ 128 Sabbepi mayhaÑ puttÈ cattÈ 244 Sabbe vajanti sugatiÑ 245 Sabbepi mayhaÑ puttÈ cattÈ 243 Sabbesu vippamuttesu 256 Sabbe paviÔÔhÈ nirayaÑ 256 Sabbeva santÈ karotha mati 258 Sabbe vaÓÓÈ adhammaÔÔhÈ 186 Sabbe vanÈ gandhamayÈ 182 Sabbeva te vasaÑ gataÑ 73 Sabbo hi saÑsayaÑ patto 93 Sabbo jano pabyÈdhito 172 SabbaÑ paÔiyÈdetha 243 SabbaÑ karissÈma tavÈnu- sÈsaniÑ 11



[ Sa ] SabbaÑ te paÔijÈnÈmi 72 SabbaÑ upaÔÔhapetha 243 Sabbhireva samÈsetha 136, 141 Sabbhihe’taÑ upaÒÒÈtaÑ 71 Sama~gikatvÈ pamadÈhi yakkhaÑ 289 SamajjÈ cettha vattanti 283 SamaÓo brÈhmaÓo n|na 360 SamaÓo brÈhmaÓo cÈpi 293 SamaÓaÑ brÈhmaÓaÑ vÈpi 258 SammatÈlaÒca vÊÓaÒca 283 SamatulyÈni bh|tÈni 260 Sammato brÈhmaÓibbhÈnaÑ 261 Sammaddateva gandhena 345 SamantodakasampannaÑ 283 Sa MÈtalÊ devavarena pesito 103 SamÈkulaÑ puraÑ Èsi 313 SamÈgatÈ jÈnapadÈ 154, 220, 297, 311, 377 SamÈgatÈnaÑ ÒÈtÊnaÑ 347 SamÈnasukhadukkhamhÈ 360 SamÈsanÈ hotha mayÈva sabbe 290 SamÈ samantaparito 222 SamuddajÈ hi me mÈtÈ 222 Samuddo mÈgho bharato ca 185 Samuddhato mesi tuvaÑ- papÈtÈ 299 SammuyhÈmi pamuyhÈmi 183 SayaÑ jÈnapadaÑ atthaÑ 3


[ Sa ] SayaÑ vimÈnaÑ naradeva disvÈ 17 SayaÑ hÈyaÑ vayaÑ jaÒÒÈ 3 SaraÒca j|hati poso 99 Sa rÈjÈ paridevesi 177-8 SaritÈ sÈgaraÑ yanti 127 Sare yathÈ vÈrijaninda vuÔÔhaÑ 147 Sa lakkhÊdhitisampanno 2 Sallape nisitakhaggapÈÓinÈ 128 SalomahaÔÔho manujindo 185 SalomahaÔÔhaÑ ÒatvÈna 185 SavÊtarÈgo pavineyya dosaÑ 11 SasetacchattaÑ sa-upÈ- dheyyaÑ 314, 331 SahassagghaÑ hi maÑ tÈta 368 SahassiyÈ imÈ gÈthÈ 137 SahassayuttaÑ hayavÈhiÑ 201-2 SÈ kosiyenÈ’numatÈ- jutÊmatÈ 108, 110 SÈkaÑ bhisaÑ madhuÑ maÑsaÑ 331 SÈ ca taÑ vanamogayha 13 SÈ ca sakhi majjhagatÈ 263 SÈ tattha paridevitvÈ 362 SÈtaputta mayÈv|ÄhÈ 266 SÈ taÑ paÔiggayha ubhohi pÈÓibhi 110 SÈ tvaÑ mayÈ ajjasakamhi assame 108 SadevatÈ antarahitÈ 182 SÈdevatÈ antarahitÈ 177

GÈthÈs|ci 485


[ Sa ] SÈ dohaÄinÊ suvimhitÈ 279 SÈdhu khosi anuppatto 203 SÈdhu dhammaruci rÈjÈ 45 SÈdh|ti vatvÈna pah|ta- kÈmo 288 SÈ n|na kapaÓÈ ammÈ 176, 352 SÈ n|na cakkavÈkÊva 227, 322 SÈ maddÊ nÈgamÈruhi 376 SÈmÈ ca soÓÈ sabalÈ ca gijjhÈ 62, 188 SÈmikaÑ anubandhissaÑ 327 SÈmo’ha’masmi bhaddaÑ vo 183 SÈyaÑ pÈto k|ÔakÈrÊ 64 SÈya’meke na dissanti 159 SÈlaÑ iva pathe jÈtaÑ 337 SÈlÈva sampamathitÈ 227, 322 SÈrayanti hi kammÈni 177 SÈlÈkarerÊ bahuke’ttha jambuyo 109 SÈlissaro SÈriputto 12 SÈvatthiyaÑ gahapati 200 SÈ senÈ mahatÊ Èsi 371 SÈ suttacÈ nÊladumÈbhi- lambitÈ 110 SÈhaÑ ajja cirassampi 80 SvÈgataÒcevidaÑ bhavataÑ 88 SvÈgataÑ te mahÈrÈja 156, 331


[ Sa ] SvÈgataÑ te mahÈbrahme 349, 364 SvÈgataÑ te’va Vedeha 208 Sa~ghaÔÔayantÈ si~gÈni 326 SvÈyaÑ dittova nadati 47 SvÈyaÑ dhammo ca te ciÓÓo 83 SvÈyaÑ vaÓo khajjati kaÓÉuvÈyati 32 SvÈhaÑ sake abhissasiÑ 325 Sikhimpi devesu vadanti he’ke 234 Si~gÈlÈ rattibhÈgena 216 SineruÑ HimavantaÒca 284 Sippena vijjÈcaraÓena buddhiyÈ 105 SiyÈ visaÑ siluttassa 229 SirÈ’ha devÊmanujebhi p|jitÈ 105 SirÊ tÈta alakkhÊ ca 1 SirÊsÈ setapÈrisÈ 344 Siro te vajjhayitvÈna 338 Siles|pamÈ sikhiriva sabba- bhakkhÈ 125 SÊlavantesu dajjÈsi 316 SÊlavÈ vattasampanno 287 SÊlavÈ ca alolo ca 293 SÊsaÑ nhÈte sucivatthe 368 SÊsaÑ nhÈtÈ sucivatthÈ 376 SÊsaÑ nhÈto udakeso 315 SÊsaÑ nhÈto sucivattho 374 SÊhÈbilÈva nikkhantÈ 366



[ Sa ] SÊho ca naÑ viheÔheyya 356 SÊho yathÈ lohita- maÑsabhojano 119 SÊho byaggho ca dÊpi ca 359 SukasÈÄikasa~ghuÔÔhaÑ 230 SukacchavÊ vedhaverÈ 327 Sukkapakkhe yathÈ cando 147 SukhakÈmÈ rahosÊlÈ 161 SukhÈvaho dukkhanudo 218 SukhaÑ vÈ yadi vÈ dukkhaÑ 262 SuciÑ sugandhaÑ tidasehi sakkataÑ 101 SujÈtÈ bhujalaÔÔhÊva 218 SujÈtÈ migachÈpÈva 218 SujÈto nÈma nÈmena 133 SuÒÒaÑ mÈtÈ rathaÑ disvÈ 153 SuÓantu bhonto vacanaÑ 79 SuÓÈsi sÊvali kathÈ 173-4 SuÓohi me mahÈrÈja 228 Sutameva pure Èsi 264 Suta’metaÑ arahataÑ 229 SutÈ ca paÓÉitÈ tya’mhÈ 95 SutvÈ dhammaÑ vijÈnanti 141 SutvÈna vÈkyaÑ patino anujjÈ 289 SutvÈna gÈthÈ paramattha- saÑhitÈ 12 SuttaÑ ca suttavajjaÑ ca 376


[ Sa ] Sudassano karavÊko 201 SudukkaraÑ PorisÈdo akÈsi 138 SudukkaraÑ anariyehi 86 SudhammaÑ TÈvatiÑsaÒca 284 “SudhammÈ” iti yaÑ Èhu 203 Sunakkhatto Licchaviputto 275 SunÈmassa vaco sutvÈ 257 SupaciÓÓo ayaÑ selo 224 SupinaÑ tÈta addakkhiÑ 226 SubhÈsitaÑ te anumodiyÈna 8-10 Sumukha anupacinantÈ 83 Sumukho ca acintetvÈ 98 SurattapÈdÈ kalyÈÓÊ 218 SurabhÊ sampavÈyanti 344 SurabhÊ taÑ vanaÑ vÈti 341 SurabhÊ ca rukkhÈ tagarÈ 346 SuvaÓÓacÊravasane 66 SuvaÓÓatharusampannÈ 215 SuvaÓÓapÊÄakÈ kiÓÓaÑ 241 SuvaÓÓacande’ttha bah| nipÈtitÈ 111 SuvaÓÓavikatÈ cittÈ 242 Suve pannaraso dibyo 263 Suvo’va suviÑ kÈmeyya 220 Susa~gahitantajano 2 Susandhi sabbattha vimaÔÔhimaÑ vaÓaÑ 36 SusukhaÑ vata saÑvÈso 214, 220

GÈthÈs|ci 487


[ Sa ] SusukhaÑ vata jÊvÈma 170 S|nÈ ca tava no pÈdÈ 356 S|riyo kassapo bhikkhu 113 Seyyo visaÑ me khÈyitaÑ 319 SevamÈno sevamÈnaÑ 265 SetacchattaÑ setaratho 258 SetapaÓÓÊ sattapaÓÓÈ 344 Sevetha vuddhe nipuÓe bahussute 10 So appamatto akkuddho 2 So aggamÈ nagara’mindapattaÑ 280 So assarÈjÈ VidhuraÑ vahanto 296 So ahaÑ vÈyamissÈmi 160 So idha garahito parattha ca 130 So upeti nirayaÑ patÈpanaÑ 130 So kuddho pharusaÑ vÈcaÑ 98 So kho’haÑ taÑ siriÑ hitvÈ 171 So ca tena katokÈso 185 So ca taÑ nirayaÑ patto 63 So ca pannarasiÑ rattiÑ 257 So ca putte amacce ca 290 So ca bhakkhaparikkhÊÓo 55 So ca vassasahassÈni 62 So ca vegena’bhikkamma 84 So ca vegena nikkhamma 14 So ce attho ca dhammo ca 48 So codito brÈhmaÓiyÈ 336 SoÓadinno gahapati 196


[ Sa ] SoÓÈ dha~kÈ si~gÈlÈ ca 70 So tattha gantvÈ pabbatantarasmiÑ 297 So tattha gantvÈ taramÈno 315 So tadÈ pariciÓÓo me 225 So tattha gantvÈ avaca 336 So tattha gantvÈna vicintayanto 297 So te sahÈyaÑ muÒcÈmi 85 So tena pariciÓÓo tvaÑ 230 So taÑ vijitvÈ sa~gÈmaÑ 73 So taÑ pavissa na cirassa- nÈgo 18 So taÑ yogaÑ payuÒjassu 93 So tvaÑ sabbesu suhadayo 2 So n|nÈhaÑ vadhissÈmi 43 So n|na kapaÓÈ ammÈ 352 So n|na kapaÓo tÈto 176, 352-3 So n|na khattiyo eko 356 So patÊto pamuttena 87 So puÔÔho naradevena 185 So PuÓÓako vepula’mÈ- bhir|hi 280 So PuÓÓako kÈmarÈgena giddho 278 So PuÓÓako bh|tapatiÑ yasassiÑ 279 So PuÓÓako kur|naÑ kattu seÔÔha 299 Sobbhamiva paÔicchannÈ 119



[ Sa ] So muhuttaÑva yÈyitvÈ 258 So’yaÑ evaÑ gato pakkhÊ 87 So lambamÈno narake papÈte 297 So luddo haÑsakÈjena 93 So vanaÑ meghasa~kÈsaÑ 333 SovÈ’haÑ nippatissÈmi 133 So sa~khapÈlo taramÈna- r|po 19 So have phala’mÈharitvÈ 178 So hi’tthiyÈ vÈ purisassa vÈ pana 104 SohaÑ kissa nu bhÈyissaÑ 296 SohaÑ gantvÈ manussesu 203 SohaÑ tathÈ karissÈmi 16 SohaÑ dhammaÑ apekkhÈno 83 SohaÑ samÈgamma janinda tehi 17 SohaÑ tena gamissÈmi 316 SoÄasitthisahassÈni 57 SaÑkiccÈ’yaÑ anuppatto 59 SaÑvaccharaÑ vÈ |naÑ vÈ 80 SaÑvaccharaÑ dibbarasÈnubhutvÈ 20 SaÑvaccharo me vasato tavantike 23 SaÑvÈsena hi mittÈni 31 SaÑsÈrasuddhÊti pure niviÔÔhÈ 264

[ Ha ] HatthagataÑ pattagataÑ 225 HatthÈnÊkaÑ rathÈnÊkaÑ 282


[ Ha ] HatthÈrohe anÊkaÔÔhe 282 HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ 73, 154, 322 HatthÈ pamutto urago 228 HatthÈnÊkaÑ rathÈnÊkaÑ 156, 158 HatthÈrohÈ anÊkaÔÔhÈ 151 HatthÈrohe anÊkaÔÔhe 292 Hatthigate assagate 245 Hatthi assaratha patti 77 Hatthikkhandhato oruyha 372 HatthikkhandhaÒca Èruyha 73 Hatthikkhandhato oruyha 313 HatthibandhaÑ assabandhaÑ 127 Hatthi-assarathe pattÊ 31 HatthÊ gavassÈ maÓikuÓÉalÈ ca 286 HatthÊ asse ca yojentu 75 HatthÊ asse rathe pattÊ 219 HatthÊ assÈ rathÈ pattÊ 209 HatthÊ assarathe datvÈ 324 Hande’hi dÈni tidivaÑ apakkama 112 Handa ca ÔhÈnaÑ atulÈnubhÈvaÑ 301 Handa ca padumapattÈnaÑ 253 Handa ca vilepanaÑ te 253 Handa kho taÑ anujÈnÈmi 207 Handa dÈni apÈyÈmi 225 Handa dÈni gamissÈma 227 HadayaÑ cakkhumpa’haÑ dajjaÑ 316 Handa khvÈhaÑ gamissÈmi 207 Handa ca maÑ upag|ha 253 Handa ca mudukÈni vatthÈni 253

GÈthÈs|ci 489


[ Ha ] Handa’yya maÑ hanassu 253 Handa tuvaÑ yakkha mamampi nehi 301 Handa kho maÑ anujÈnÈhi 207 Handa ca maÑ upaguyha 252 HaneyyuÑ chindeyyuÑ chedÈ- peyyumpi 126 HatthÊ assÈ rathÈ pattÊ 219 HarÊyamÈno DhataraÔÔho 92 HareÓukÈ veÄukÈ keÓutindukÈ 109 HaliddÈ lohitÈ setÈ 347 HaliddakÈ gandhasilÈ 346


[ Ha ] HassaÑ anijjhÈnakhamaÑ atacchaÑ 235 HaÑso nikhÊÓapattova 320 HitvÈna dhaÒÒaÒca dhanaÒca ÒÈtake 106 HitvÈ satapalaÑ kaÑsaÑ 169 Himaccaye himavati 241 HimavÈ yathÈ gandhadharo 369 HirÊ UppalavaÓÓÈ’si 113 HirÈ’ha devÊmanujehi p|jitÈ 108 HiraÒÒaÑ vÈ suvaÓÓaÑ vÈ 316 HÊnena brahmacariyena 185

Documents

ChaÔÔhasa~gÊtipiÔakaÑ - Subwaybtmar.org/files/cspitaka/Pali/23Khu06.pdfu ka c kha * ga C gha i ~a p ca q cha Z ja ps jha Ó Òa # Ôa X Ôha ! Éa ¡ Éha P Óa w ta x tha ' da