Choroby układu oddechowego

•choroba maedi•pasterelloza

•adenomatoza

Dawna i aktualne listy OIE

Lista A1. Gorączka doliny Rift2. Choroba niebieskiego języka3. Guzowata choroba skóry4. Pomór małych przeżuwaczy5. Ospa owiec i kóz6. Pryszczyca

Lista B1. Bruceloza owiec i kóz (wył. B. ovis)2. Bruceloza owiec (B. ovis)3. Zakaźne zapalenie stawów i mózgu kóz4. Zaraza płucna kóz5. Zakaźna bezmleczność6. Enzootyczne ronienie owiec7. Choroba maedi-visna8. Choroba Nairobi9. Scrapie (ch. kłusowa)10. Adenomatoza11. Salmonelloza

Lista OIEChoroby owiec i kóz

1. Zakaźne zapalenie stawów i mózgu kóz2. Zaraza płucna kóz3. Zakaźna bezmleczność4. Enzootyczne ronienie owiec5. Choroba maedi-visna6. Choroba Nairobi7. Bruceloza owiec (B. ovis)8. Salmonelloza9. Pomór małych przeżuwaczy10. Scrapie (ch. kłusowa)11. Ospa owiec i kóz

Choroba maedi-visnaInne nazwy:• (pol.) Postępowe zapalenie płuc• (łac.) Pneumonia interstitialis progressiva• (ang.) Maedi-visna disease• (ang.) Progressive pneumonia

Choroba maedi-visna

Zakaźna choroba wirusowa o przebiegu przewlekłym, charakteryzująca się: postępowym zapaleniem płuc (maedi)lub zapaleniem opon mózgowych, mózgu i rdzenia kręgowego (visna), niekiedy też zapaleniem stawów i gruczołu mlekowego.

Czynnik etiologiczny

Wirus maedi-visna (MVV)

Rodzina: RetroviridaePodrodzina: Lentivirinae

• Nieonkogenny• Zakażenia trwałe o długim okresie wylęgania

Źródła zakażenia• Wydzielina z układu oddechowego:

• chore owce i kozy• bezobjawowi nosiciele i siewcy

• Mleko• samice karmiące

Drogi przenoszenia• Kontakt bezpośredni,• Śródmacicznie, • Podczas porodu,• Podczas ssania

Czynniki usposabiające

• Stres (transport, przepęd)• Pogorszenie warunków środowiskowych• Zakażenie innymi retrovirusami

Zachorowalność: 50%Śmiertelność: ok. 100%

Patogeneza:

Wniknięcie do organizmu umiejscowienie w monocytach i makrofagach replikacja wbudowanie w aparat genetyczny (PROWIRUS) zakażenie przetrwałe stała ekspresja białek wirusa na powierzchni makrofagów rozplen i gromadzenie się komórek jednojądrzastych powstawanie nacieków zapalnych

Patogeneza c.d.

nacieki zapalne:• płuca• mózg i opony• stawy• gruczoł mlekowy• wokół naczyń

Postać maedi: płucaPostać visna: układ nerwowy

Inkubacja:

Okres inkubacji bardzo długi: 1-3 latzakażenie jagniąt objawy u owiec 2-4 letnich

Objawy kliniczne:Przebieg głównie subkliniczny.

Postać maedi:• apatia• spadek masy ciała• narastająca duszność i charczenie• odstawanie od stada• zaleganie

Komplikacje bakteryjne:• gorączka• wypływy z nosa• kaszel

Dead sheep desert vehicle – pojazd pustynny „Martwa owca”.Festiwal „Burning Man” 2000r.

Zmiany anatomopatologiczne

• płuca:• powiększenie 2-4 krotne• barwa szaro-czerwona – niebieskawa• konsystencja gumowata• zmiany zapalne• histopatologicznie: zmiany typowe dla

śródmiąższowego zapalenia płuc (powiększenie przegród miedzypęcherzykowych, zanik pęcherzyków płucnych i obfity naciek komórek jednojądrzastych)

5-tonowa rzeźba owcy obsadzona kwiatami.Maidstone, Kent, Anglia

Rozpoznanie• powolny rozwój choroby• objawy kliniczne• wysoka śmiertelność• zmiany anatomopatologiczne• badanie histopatologiczne• badanie laboratoryjne:

– izolacja, – badanie efektu cytopatycznego, – PCR, – hybrydyzacja in situ, – immunoblotting.

• badanie serologiczne:– test ELISA– test AGID (agar gel immunodiffusion)

Postępowanie

Dawna lista B OIE

• Obowiązek rejestracji• Leczenie nie prowadzone, ze względu na:

• postępowy charakter choroby, • rodzaj zmian, • etiologię wirusową

• Likwidacja chorych osobników

Profilaktyka

• Wprowadzanie do stad nowych osobników ze stad wolnych

• Kwarantanna i badanie serologiczne nowych osobników

• Monitoring: likwidacja seropozytywnych osobników wraz z potomstwem.

• Stado wolne: wyniki 2 badań monitoringowych w odstępie 1 roku – ujemne.

Le Grand Noir (Black Sheep)Uniquely blended, the black sheep on the label symbolizes the wine: irreverent, different. And delicious. Chardonnay and red varietals are aged in French and American oak for 6 months.

PasterelozaInne nazwy:• (pol.) Posocznica krwotoczna owiec• (łac.) Pasteurellosis ovium• (ang.) Pasteurellosis • (ang.) Haemorrhagic septicaemia in sheep• (ros.) Pastieriellez• (ros.) Giemorragiczeskaja siepticemija

Pastereloza

Choroba występująca:• u jagniąt jako ostro przebiegająca posocznica• u dorosłych owiec jako zapalenie płuc

Etiologia

Pasteurella multocidaPasteurella hemolytica (rzadziej)

• pałeczki• warunkowo chorobotwórcze• P. hemolytica (odróżnienie od P. multocida)

• rozkłada maltozę• nie wytwarza indolu

Rozprzestrzenienie pasterelozy

Źródła zakażenia

• Bezobjawowi nosiciele

Drogi zakażenia• Droga pokarmowa• Droga aerogenna

Zachorowalność: 50%Śmiertelność: 10%

Patogeneza

Wniknięcie zarazka czynniki stresogenne uzjadliwienie

jagnięta: posocznica owce dorosłe: odoskrzelowe zapalenie płuc

Postacie choroby

• Postać ostra:• jagnięta ssące• jagnięta po odsadzeniu

• Postać podostra• Postać przewlekła

Objawy kliniczne

Postać ostra:• posocznica• zejście śmiertelne w ciągu 24-48hPostać podostra:• trwa kilka-kilkanaście dni• ciepłota wewnętrzna: wzrost do 41˚C

Objawy kliniczne c.d.Postać przewlekła• może trwać kilka tygodni• wychudzenie• rzężący, przyspieszony oddech• kaszel• wypływ śluzowo-ropny z nozdrzy• przyspieszenie akcji serca• wycieńczenie śmierćOgólne zakażenie krwi śmierć

Kadr z filmu „Black Sheep”

Zmiany anatomopatologiczne

Postać ostra: zmiany charakterystyczne dla posocznicy:• błony surowicze i śluzowe: wybroczyny• nerki: wybroczyny• węzły chłonne: obrzęk• jamy ciała: surowiczo-krwisty płyn• początek zapalenia płuc

Zmiany anatomopatologiczne c.d.

Postać podostra:• tkanka łączna podskórna (okol. głowy, szyi i

przedpiersia): galaretowate i krwotoczne nacieczenia• w pełni wykształcone, krupowe zapalenie płuc

Postać przewlekła:• nasilenie w/w zmian• wychudzenie i charłactwo• niedokrwistość

Kadr z filmu „Black sheep”

Rozpoznanie

• Badanie laboratoryjne:• hodowlane• preparaty barwione

Należy rozróżnić, czy chorobę powoduje P. multocida czy P. hemolytica

Rozpoznanie różnicowe

Postać ostra:• wąglik• szelestnica

Postać podostra i przewlekła:• gruźlica• staphylokokoza

Postępowanie

Zwierzęta z objawami klinicznymi i podejrzane zakażenie są:

• izolowane• leczone antybiotykami na podstawie antybiogramu:

• ceftiofur w dawce 0,5 mk/kg• penicylina o przedłużonym działaniu (LA) w dawce 20,0 mg/kg• oksytetracyklina 20,0 mg/kg (parenteralnie lub p.o przez 7 – 10 dni)• amoksycyklina z kwasem klawulanowym

• terapia wspomagająca:– podawanie niesterydowych leków przeciwzapalnych

Premiera filmu „Black sheep”

Profilaktyka

• unikanie czynników stresogennych• odpowiednie warunki zoohigieniczne• Przy realnym zagrożeniu podanie całej stawce

zwierząt podwyższonego ryzyka tetracyklin i.m. w dawce 20,0 mg/kg m.c.. W razie potrzeby dawka powtarzana co 4 dni

• szczepionki inaktywowane

Zagrożenia dla zdrowia ludzi

• W miejscu zranienia przez zwierzęta po 48 godzinach odczyn zapalny

• Rzadko zmiany ropne i objawy ogólne• Nieproporcjonalnie duży ból miejscowy w stosunku do

wielkości rany

AdenomatozaInne nazwy:• (pol.) gruczolakowatość płuc owiec• (łac.) adenomatosisa pulmonum ovis• (ang.) ovine pulmonary adenomatosis• (ang.) epizootic adenomatosis

Adenomatoza

Zakaźna, przewlekła choroba płuc, przebiegająca z postępującą proliferacją nabłonka pęcherzyków i oskrzeli, połączona z dusznością, wychudzeniem i prowadząca do śmierci z powodu ogólnego wyniszczenia.

Etiologia

Wirusy:• wirus typu B i D z rodziny Retroviridae• wirusy herpes (ich obecność wiązana raczej z

zakażeniami latentnymi)

Źródło zakażenia

• wydzielina z nosa:• chore owce i kozy• zakażone owce i kozy

Drogi zakażenia• droga aerogenna

Wielkie pacynki – Wlk. Bryt.

Objawy kliniczne• nasilająca się duszność• pienisty wypływ z nozdrzy – bardzo obfity po pochyleniu

głowy w dół• silne rzężenia wilgotne – obfita wydzielina w drogach odd.• apatia• kaszel• chudnięcie wyniszczenie śmierć (kilka tyg. – 1 rok)

• w końcowym etapie możliwe powikłania bakteryjne (gł. Mannheimia haemolytica)

Objawy kliniczne c.d.

Postać nietypowa: • brak objawów klinicznych • wyraźne zmiany w płucach widoczne po uboju

Zmiany anatomopatologiczne• zwłoki:

• wychudzenie• płuca:

• powiększone• kolor purpurowy• pojedyncze/liczne guzy/guzki różnej wielkości rozlane

nacieczenia i zgrubienia• węzły chłonne:

• szare lub żółtawobiałe na przekroju• gładkie na przekroju

• oskrzela i tchawica: • pienisty, biały, obfity wysięk

• opłucna płucna:• włóknik

Badanie histologiczne

• proliferacja komórek nabłonka oskrzelików i płuc

• rozrost tkanki międzypęcherzykowej• nacieki makrofagów

Nietypowo:• nacieki limfocytów• nacieki kom. plazmatycznych• zwłóknienie tkanki

Rozpoznanie• objawy kliniczne• zmiany anatomopatologiczne• badanie histologiczne

Rozpoznanie różnicowe• choroba maedi• pastereloza• robaczyca płuc

Postępowanie

Dawna lista B OIE

• obowiązek rejestracji

• skutecznego leczenia brak• eliminacja zwierząt chorych

Wykazano przydatność autoszczepionki w stadach zakażonych

Profilaktyka

• Czyszczenie i odkażanie pomieszczeń po eliminacji zwierząt chorych (3% formalina)

• Unikanie wprowadzania do stad zwierząt pochodzących z terenów, gdzie występuje adenomatoza

• Unikanie wspólnych wodopojów• Izolacja zwierząt zdrowych od podejrzanych