Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Chunches 1.1
Julio – Jorge
Julio-‐ wirhipitiini jásï, no sésï wirhipesti, kachukurhisti jimini, naranjadu ánkusti púntalu, naranjadu, jiminte mátani naranjadu, plastilina, ka máteru karhakuare ánkuni charhapitini, jiminke arhakurhikani, jiminka no míkorhekani, jimini kétsekua asula ankú, jimini kétsekuachka komeskiri májchutani.
Julio-‐ parece algo redondo, no está bien redondo, está cortado allí, naranjado este en la punta, el naranjado, allí pégalo el naranjado, la plastilina, y el otro arriba el rojo, allí donde esta dividido, allí donde no está cerrado, allí abajo el azul este, allí abajo pues, como si lo pegaras en la parte de abajo.
Jorge -‐ ¿naní méra?
Jorge – ¿dónde exactamente?
Julio -‐ ¿Ampe jásï kolora?
Julio ¿de cual color?
Jorge – Xunapitini
Jorge-‐ el verde
Julio – asula
Julio – el azul
(Hubo una equivocación de colores, azul por verde, se empezó nuevamente)
Julio -‐ Asulani jiminte atajchukuni, jiminka arakurhika jiminte kétsekua ánkute
Julio-‐ el azul le pegas allí abajo, allí donde esta dividido, allí abajo este.
Jorge ¿Máladu?
Jorge ¿de un lado?
Julio -‐ K’o, kuépera, ¿charhapitinte mátaskia?
Julio – si, creo que si, ¿ya pegaste el rojo?
Jorge -‐ K’o
Jorge-‐ si
Julio -‐ Karhakua púntalu jimini charhapiti,
Julio – arriba en la punta allí el rojo
Jorge -‐ ¿Nani méra, naranjadurhu karhakua?
Jorge – ¿dónde exactamente, arriba del color naranjado?
Jininka Puki jatsikani, jini eraata inteka arhakurhika, chéeti ánku wikixu, jimaresï mántikuaka púntarhu. Ahora no wikixue sino k’uanirhkantarhu ka wikuxuni jiminte mántikuni naranjaduni.
Allá donde puso Puki, pon en esa posición donde esta dividido, de tu lado izquierdo, allí donde tienes que señalar la punta. Ahora no es izquierdo, sino el lado derecho y el lado izquierdo pégalo al costado el naranjado.
Jorge -‐¿mántikuni, máladu?
Jorge-‐ ¿pegarlo a un costado, a un lado?
No, méra jini púntarhu, karhakua, jimanka méra ts’iwimperhuka, jima naranjadu ka asula jima kétsekua, hasta kétsekua.
Julio -‐ no, exactamente en la punta, arriba, allí exactamente donde tiene la esquina, allí el naranjado y el azul allí abajo, hasta abajo.
Jorge -‐ ¿Jataskuni?
Jorge – ¿aplastarlo?
Julio -‐ K’o jiminte májchutante
Julio -‐ Si, pegarlo allí debajo
Jorge -‐ ¿Máladu ánkurhu jimanka kachuntikani?
Jorge -‐ ¿en un lado, en el este, allí donde tiene la parte cortada del costado?
Julio -‐ No, jiminka jarhaarhakani, jimini kétsekua, kétsekua kétsekuachka
Julio-‐ no, donde esta dividido del centro, allí abajo, abajo, abajo pues.
Jorge -‐ Kuéperichka isïa.
Jorge – creo que es así.
Julio -‐ naranjaduntesi móskaakani.
Julio – es el naranjado que tienes que cambiar.
Jorge -‐ ¿Máteru ixueni máladu jatsikuni?
Jorge -‐ ¿Pongo otro de este lado?
Julio -‐ K’o, máteru, ka asulani jimini kétsekia
Julio – si, otro, y ya el azul allí abajo
Jorge -‐ ¿Máladu, kétsekua?
Jorge -‐ ¿un lado, abajo?
Julio -‐ No hasta jini kétsekuaresï ánkuakani, jiminka wirhipchukani, nóteru jimini ánkurhia, jiminkare charhapiti jatsikuaka ka naranjaduni.
Julio – na, hasta allá abajo donde tienes que poner, allí abajo donde tiene la forma redonda, ya no tienes que, donde tienes que poner el rojo y el naranjado
Jorge -‐ ¿Jiajkani naniani?
Jorge -‐ ¿Entonces en que parte?
Julio -‐ Jimini parare angú triangulueni jásï úni
Julio – allí para hacer la forma de un triangulo.
Jorge -‐ ¿Kétsekua erakuten o karhakua?
Jorge – ¿en posición de abajo o arriba?
Julio -‐ No kétsekua.
Julio -‐ No, abajo.
Jorge -‐ ¿Jiminka wirhipeka jimini teruarhani?
Jorge -‐ ¿allí donde es redondo, allí en el centro?
Julio -‐ K’o, nomas no incharheni, wérakua ísï, no jiminka wirhipearhakani, sino wérakua ísïre májchutani.
Julio – si, nomas que no es adentro, hacia afuera, no donde tiene el centro de forma redonda, sino tienes que pegar por afuera abajo.
Terminado
chunche 1.2
Jorge – Julio
Jorge -‐ xunapitini, púntarhu jatsiku ixoenkini ji jaka, máladu,
El verde, ponlo en la punta por donde me encuentro yo, a un lado.
Julio -‐ ¿náki punta?
¿Cual punta?
Jorge -‐ ixonkini ji jaka máladu
Acá donde estoy yo
Julio -‐ ¿sápichu o k’éri?
¿La chica y la grande?
Jorge -‐ k’érirhu
En el grande
Julio – ¿Naninterku?
¿En donde sea?
Jorge -‐ ¿No ixoenkini ji jaka, máladu
No hacia donde estoy yo, a un lado.
Julio -‐ ¿Náana jatsini íni?
¿Cómo es que tengo que poner a este?
Jorge – Xánkisï parare jini eraatani ts’á jaka
Así nada más viendo hacia ellos
Jorge -‐ Ka charhapitia, kétsekua, ánkurhu… triangulu sápichitu májku jásï ixoenkini ji jaka.
El rojo abajo, en el… en el triangulo chico igualmente por donde estoy yo.
Julio -‐¿Charhapitini, púntarhu?
¿El rojo, en la punta?
Jorge -‐ K’o, máladu ka k’éri triangulurhu
Si, a un lado y al triangulo grande.
Julio -‐ ¿Nanisïni mataa charhapitini?
¿Donde tengo que pegar al rojo?
Jorge -‐ Triangulurhu kétsekua.
Abajo del triangulo
Julio -‐ ¿Sápichurhu?
¿En el chico?
Jorge -‐ no, Jimini máladu ánkú…
No, allí a un lado de…
¿esquinarhu?
¿En la esquina?
¿míteskiria náanaresï mátaa?
¿Ya sabes donde tienes que pegar?
Julio -‐ no, ¿sápichurhusïni máta?
No, ¿tengo que pegarlo en el (triangulo) chico?
Jorge -‐ no ixoeni máladu púntarhu, ixoen ladu ixonkini ji jaka, charhapitinte ixoeni máladure mátana,
No de este lado de la punta, de este lado donde esto yo, el rojo lo pegas de este lado,
¿ixonkini ji jaka? ya
¿donde estoy yo? Ya
Jorge -‐ ka kolor de rosa, triangulu sápichiturhu kétsekua ixoeni erakuteni, jinianka t’u jaka jiniani ladure mátani
El color de rosa en el triangulo chico, debajo de este lado, donde estás tú pégalo allí
Julio -‐ ¿Kétsekua?
¿Abajo?
Jorge -‐ k’o triangulu sápichiturhu, maladure mátaaka, ixueni ladu wikichkantarhu
Si, en el triangulo chico, a un lado lo pegas, del lado izquierdo.
Julio ¿kétsekua?
¿Abajo?
Jorge -‐ k’óchka,
Si pues
Jorge ¿mátaskiria?
¿Ya lo pegaste?
Julio -‐ k’o, kétsekua.
Si, abajo
Jorge -‐ k’o jinianka t’u ladu jaka
Si donde estás tú.
Noksï pakarastini, wénta yánkuni
No quedaron, cuéntale nuevamente
Jorge -‐ Charhapitini jiminkare mátakania jimini kétsekua jatsi, charhapitini.
El rojo donde ya lo tienes pegado, ponlo allí abajo, el rojo.
Julio -‐ ¿kétsekua?
¿Abajo?
Jorge -‐ k’o kétsekua jatsi, jimini máladu kétsekua erakunteni.
Si, ponlo abajo, allí abajo a un lado.
Julio ¿májku jásï jimini sápichurhu?
¿Igualmente lo dejo allí en el (triangulo) chico?
Jorge – no.
No.
Julio ¿k’érirhu?
¿En el grande?
Jorge -‐ k’o k’érirhu, ixonkini ji jaka, máladu, kási esquinarhu ísï.
Si, en el grande, acá donde estoy yo, a un lado, casi en la esquina
Julio ¿éskani jápkani manatani?
¿Así como lo tenia movido?
Jorge -‐ no éska na jaka, ixo esquinarhu, i ladu jaka, éskare charhapitini na jatsipkani, máladure mátani, jinianka t’u jaka, ¿ya?
No, así como está, acá en la esquina, de este lado, como lo habías puesto al rojo, pégalo a un lado, donde estás tú ¿ya?
Julio -‐ Jummm.
jummm
No ampuaka ixo ¿o no?
No podré aquí, ¿verdad?
No
no
Julio – yáchka
Si pues
Julio ¿ka xunapitia?
¿Y el verde?
Jorge -‐ xunapiti ixoeni máladu ts’ïnka ts’ï jaka frente ka májku jásï ixoenkin ji jaka, kási púntalu ísï
El verde de este lado donde se encuentran estos en frente e igualmente acá donde estoy yo, casi en la punta.
Julio -‐ ¿púntarhu o terujkanirhu isï?
¿En la punta o por la mitad?
Jorge -‐ kási púntarhu ísï, sánititu karhakua.
Casi por la punta, un poquito hacia arriba
Charhapiti nótki pakarasïnti
En rojo no queda
Jorge -‐ charhapitini kétsekua erakutente jatsini, inteni charhapitini
Pon el rojo hacia abajo, a ese rojo
Julio -‐ ¿Ixoenkini ji jaka ixueni máparhatani?
Acá donde estoy yo acá lo pego en la espalda?
Jorge -‐ ánkurhu k’uanirhkantarhu mátani
Hacia la derecha lo pegas
Julio -‐ Jiminchkasï jati, ¿naní mátania?
Allí pues está, ¿dónde tengo que pegarlo?
Jorge -‐ jimini triangulu sápichiturhu jimini kétsekua erakuteni, jimini kétsekua, nóre máparhatani triangulu sápichuturhu, si no máladu, kétsekuare jatsini.
Allí en el triangulo chico, hacia abajo, allí abajo, no tienes que pegarlo en la espalda del triangulo chico, si no a un lado, lo pones abajo.
Julio ¿kétsekua jatsini, jini inchajchutani?
¿Ponerlo abajo, meterlo allá abajo?
Jorge -‐ k’o.
si
Julio – ya, kuépera ísïa
Ya, creo que es así
Jorge -‐ ka kolor de rosa jimini triangulu sápichituthu máladu jinianka t’u jaka.
Y el color de rosa allí en triangulo chico a un lado donde estas tú
Julio ¿náki máladu, wikixu?
¿Cual lado, en el izquierdo?
Jorge -‐ k’o, máladu mátani, triangulu sápichurhu, máladurhu.
Si, lo pegas a un lado, en el triangulo chico, a un lado.
Terminado
Chunaches 1.3
Julio – Jorge
Julio. Arisïre jatsini éska na blankiyueni jaxeka ¿o no?
Asi lo vas a poner como tiene la forma de un huevo ¿verdad?
Jorge. K’o
si
Julio. Yóstire jatsini para jini, éska na ts’ïma jaka ka inte máarhakua wirhipiti, tiene ke máarhakua ísï jarhani éskajche na juka inchaukuni ka tsïmarhakua éska jinian baabaly jaka, Puki, hasta jini jaka wirhipiti jinire májtsïtante xunapiti, máladu púntarhu, jimanka ísï Puki jaka
Lo pones en forma alargada hacia allá, como lo están aquellos, a ese un redondo, tiene que estar uno de esa forma, así por donde entramos (en esta casa) y otros dos así por donde está Puki, hasta donde está el redondo allá lo pegas el verde en la superficie superior, por donde está Puki.
Jorge. ¿Karhakua erakuteni?
¿Hacia arriba?
Julio. K’o
si
Jorge. ¿o wirhipitirhu kétsekua?
¿o abajo del redondo (bola)?
Julio. No, wirhipitirhu, jimanka máarhakua jaka wirhipiti, jimare ánkuni jimanka ísï Puki jaka ka loo jima ánku jimankare mátakia xunapitia, jimare mántikunia k’éri wirhipitinia.
No, en el redondo, allí donde está únicamente un solo redondo (bolita) por donde está Puki y luego allí donde ya pegaste el verde, allí se lo pegas en la parte lateral del gran redondo (bola)
Jorge. ¿Ampeni?
¿A cual?
Julio. Charhapiti
El rojo
Jorge. ¿Wirhipurhu mátani?
Pegarlo en el redondo?
Julio. K’érirhu
En el grande
Jorge. ¿K’érirhia?
¿Ya en el grande?
Julio. K’o
si
Jorge. ¿Jimini ánkurhu éska na blankiyueni jaxenkani jimin púntarhu ísï kási?
¿Allí como tiene la forma de un huevo, allí casi en la punta?
Julio. K’o, komeski imanka ima ánchekorheni jaka, tsïmerhakua exeni ts’ïmini wirhipiti, jimini terujkanirhu, jimare ankú karhakua komeski púntarhu, tsumintirhu ¿o ampeeski inte?
Si, por donde está trabajando aquel, fíjate esas dos bolas, allí en la mitad, allí arriba como si fuera en la punta, en la esquina ¿o que es eso?
Julio. No méra ánkurhu jiminka tsiwimperhukani, sino sánititu karhakua ¿mátaskiria?
No exactamente en la esquina, si no un poquito arriba ¿ya lo pegaste?
Jorge. K’o, k’óxamu.
Si, creo que si.
Julio. Ka asulania, kasi jimini jurhimpiti exe máteru, jiminka ísï ánkuekania t’u jakaya, chéeti ankú k’uakirhkantani.
Y el azul, fíjate al otro allí derecho, por donde estas tú, hacia tú derecha.
Jorge. ¿K’uanirhkantarhu o wikixu?
¿Hacia a la derecha o a la izquierda?
Julio. k’uakirhkantani. Jimini kétsekua, parare jini májchatani ánkurhu k’érirhu, k’éri k’éri wirhpiiti
Hacia la derecha, allí abajo, para que lo pegues en el cuello en el grande, en bola grande.
Jorge. No ya, ¿nanimera mátaa asulani?
No quedo, ¿donde tengo que pegar el azul?
Julio. Asulani jinire májchatani, no sésïsésï hasta jini, para ánkuni para karhakua jamani jarhani, para ísku juantsikorheni.
Pegas el azul en el cuello, no exactamente hasta allá, para que quede arriba para que se pueda mover (dar vuelta).
Jorge. No, noya, ¿este jimini ánkurhu wirhipiti sápichurhu jimini kétsekua? ¿terujkani ísï?
No, no quedo, ¿allí en la bola chica abajo? ¿por la mitad?
Julio. No, ísïmenka jatsi éska na xunapiti jápkani, éskakini na arhipkania, jiniani Puki jinkunia ¿ya?
No, pon de esta forma así como estaba el verde, así como te lo había dicho por donde está Puki, ¿ya?
Jorge. Ya
ya
Julio. Ka yáasï jimini jurhimpiti ánkuya, jiminte májchatante asulia.
Y ahora derecho pégalo el azul en la parte del cuello.
Jorge. ¿Kétsekua?
¿Abajo?
Julio. K’o
si
Jorge. ¿Xunapitirhu kétsekua kási ísï?
¿casi abajo de la verde?
Julio. Jummm, pero no urhepani sino tátsepani.
Jummm, pero no adelante si no atrás.
Jorge. ¿Kétsekua erakuteni?
¿Hacia abajo?
Julio. Kétsekuare májchatani
Lo pegas abajo del cuello
Asula no sésï jukarixati ka charhapitijtu no sésï (en este espacio se dio la oportunidad de que el informante observara y volviera a informar con más detalles)
Julio. Jiminkare k’érhutakua jatsikani yáasïasïa, ásï manata, jimini asulani, jimintesï jatsiakani asulani.
Allí donde tienes en estos momentos el pulgar, no lo muevas, allí el azul, allí es donde tienes que poner el azul.
Jorge. ¿Ixoeni kétsekua erakuteni?
¿De este lado hacia abajo?
Julio. Jimintesï ánkuaka… májchutani, sánititu no hasta kétsekua, jiminia, ka xunapitini sánititu jiniante pántani.
Allí es donde… pegarlo en la parte de abajo, un poquito no hasta abajo y el verde lo llevas un poquito de aquel lado
Jorge. ¿Naniani?
¿Donde?
Julio. Jiniankire ísï jájkini jatsikani ánku wikixu, no ángu k’uakirhkani, sánititu
Por donde tienes el dedo del lado izquierdo, no es cierto es hacia la derecha, un poquito
Jorge. ¿Sánititu máladu?
Un poquito hacia un lado?
Julio. K’o
si
Julio. Ka jiminka xunapiti jakaya, jimini kétsekuare mátani ánku charhapitini.
Y allí donde está el verde, allí abajo lo pegas el rojo.
Jorge. ¿Jimin kétsekua?
¿Allí abajo?
Julio. K’o, sánititu kétsekua sáni
Si, un poquito abajo.
Terminado
Chunches 1.4
Jorge – Julio
Jorge. Anhantska, ka ts’ïnka isï ánkukani ánku úparhakani… rayeeni jarhati, isï eraata ixoenkini ji jaka ¿ya?
Ponlo parado, estos que tienen una forma en la espalda… parecido a las rayas, voltéalo hacia donde estoy yo.
Julio. Jummm
jummm
Jorge. Xunapitini, karhakua jatsi, méra terujtsïkuni terujkanirhu.
El verde lo pones arriba, exactamente en la superficie superior, en la mitad.
Julio. Ya
ya
Jorge. Ka charhapitini, ixoeni máladu ts’ïnka raya únharhikani méra terujkanirhu jatsi.
Y el rojo, acá de este lado por donde están están las rayas de la parte frontal, por la mitad.
Julio. ¿Sésïsésï terujkanirhu?
¿Exactamente en la mitad?
Jorge. K’o
si
Jorge. Komo t’amure karhakua
Como cuatro hacia arriba
Julio. Ya
ya
Jorge. Ka naranjaduni, jiniani t’u ladu jaka, méra terujkanirhu.
Y el naranjado, hacia lado donde estás tú, exactamente en el mitad
Julio. ¿Ixo jurhimpiti ixonkini ji jaka?
¿Aquí derecho hacia donde me encuentro yo?
Jorge. No hasta jini wájkureni ísï, jima teruparhani jatsi, méra terujkanirhu, ¿ya?
No, hasta allá por la salida a la calle, allí por la mitad de la espalda, exactamente en la mitad ¿ya?
Julio. Ya
ya
Terminado
Chunche 1.5
Julio – Jorge
Julio. Anhantskachkia, inteni k’éri ánkuni… inteka más k’éka.
Páralo pues, a ese al grande este… ese que es más grande.
Jorge. ¿Más tiápeka?
¿El que es más grueso?
Julio. Jummm
Jummm
Julio. Para jini eraani.
Viendo hacia allá
Jorge. ¿Nani?
¿Hacia dónde?
Julio. jinaka ísï Puki jaka, kolor de rosani jinire májtsïtania.
Por donde está Puki, el color rosa se lo pegas allá en la superficie superior
Jorge. ¿Karhakua?
¿Arriba?
Julio. K’o, k’érirhu,
Si, en el grande
Jorge. ¿Karhakua erakuteni?
¿Hacia arriba?
Julio. K’o, karhakua erakuteni, méra karhakua, terujkanirhu.
Si, hacia arriba, exactamente arriba, en la mitad.
Jorge. Ya.
Ya.
Julio. Ka loo xunapiti, jiminte ánkuni… jiniani…
Y luego el verde, allí se lo… de aquel lado…
Jorge. ¿Púntarhu?
¿En la punta?
Julio. No, inteni k’éri k’érirhu, máladure máparhatani.
No, allí en el grande, a un lado se lo pegas en la espalda.
Jorge. ¿Máladu?
¿A un lado?
Julio. Jiminkare ísï jájki jatsikani.
Por donde tienes la mano (los dedos)
Jorge. ¿Náana náana?
¿Cómo, cómo?
Julio. Jiniani ladu , jinianki ísï ánkuecha jaka, ts’ïma, ánkuecha…
De aquel lado, por donde están este…aquellos, este…
Jorge. ¿Kasuelecha?
¿Las cazuelas?
Julio. K’o, ts’ïmi.
Si, esos.
Jorge. ¿Ixoeni máladu o ixueni támu?
¿De este lado o de este otro?
Julio. K’o, terujkanirhure ísï máparhatani.
Si, pégalo por la mitad de la espalda.
Jorge. ¿Máparhatani?
¿Pegarlo en la espalda?
Julio. Junnn
junnn
Jorge. ¿Ixoenki teparirhu?
¿Acá en el grueso?
Julio. Jannn
Jannn
Jorge. Ya
ya
Julio. Ka loo asulani frente, jinianki ísï ts’ïma jaka.
Y luego el azul en frente, por donde están aquellos.
Jorge. ¿Méra frente?
¿Exactamente en frente?
Julio. Jannn
jannn
Jorge. ¿o wirhipitirhu?
¿o en el redondo?
Julio. K’o, ka loo tsïpampitia, imanka jiniani tirhijchutini jaka.
Si, y luego el amarrillo, ese que tiene colgado en la parte de abajo (en las sentaderas)
Jorge. ¿Sápichiturhu?
¿En el chiquito?
Julio. Jannn
jannn
Julio. Jiniankijche ísï inchaakukani, jiniani máparhatante, mántikunte.
Por donde hemos entrado (a la casa), pégalo en la espalda, al costado (de las orejas)
Jorge. ¿Jiniankijche ísï inchaakukani, púntarhu?
¿Por donde nos hemos metido, en la punta?
Julio. Junnn, k’o, kétsekua jaka.
Junnn, si, el que esta abajo
Jorge. ¿Náana kétsekua jaka?
¿Cómo el que está abajo?
Julio. Imankichka kétsekua jaka, asularhu kétsekua, imanki jini jaka tirhijchutini.
Ese pues que está abajo, abajo del azul, ese que está colgado en la parte de abajo.
Jorge. Ahhh, ¿pero máladu jiniankijche isï waakujka?
Ahhh, ¿pero a un lado por donde nos salimos (a la calle)?
Julio. K’o
si
Jorge. Ya
ya
Julio. Ka loo intekare mántikuka jiminia, loore jimini májchatani jimin ánkurhia, imanki jiniani ladu eraani jaka máteru, jiniankijche isï inchaakukani, imanki jukantikani. Charhapiti.
Y luego a ese que le pegaste al costado (en la oreja), luego le pegas allí en el cuello, ese que está viendo de aquel lado, por donde nos hemos metido (a la casa), ese que tiene puesto en la oreja. El rojo.
Jorge. ¿Nani méra?
¿Donde exactamente?
Julio. Jiminkire mántikuka tsïpampitia.
Allí donde pusiste al costado en la oreja el amarrillo
Jorge. ¿Jimini karhakua?
¿Allí arriba?
Julio. Jimini karhakua. Jimini ánku komeskire májchutani jimini.
Allí arriba, como si lo pegaras en el cuello.
Jorge. ¿komeski mánchetani?
¿Cómo si lo pegara arriba?
Julio.Junnn
junnn
Jorge. ¿Terujkanirhu ísï?
¿Por la mitad?
Julio. K’o
si
Jorge. Ya
ya
Julio. Ka naranjadia, komeski ¿nákenisï arhiaya?
Y el naranjado como si….¿cómo te diré?
Jorge. Jawanchks, ¿nárenisï arhia?, ¿je?
No sé pues, ¿cómo me vas a decir? ¿Cómo?
Julio. Erokatki, inteka sápichituekania ¿o no?
Espérate, ese que es chiquito ¿verdad?
Jorge. K’o
Si.
Julio. Inteka karhakua jaka.
Ese que está arriba.
Jorge. ¿Karhakua erakuteni?
¿Hacia la dirección de arriba
Julio. K’o
si
Jorge. ¿Túpu sápichueni jásï?
¿Allí que parece como un ombligo chiquito?
Julio. K’o, ka inteka materu jiniani jukakani, ts’ïma jiniani jaka ánkuecha…
Y el otro que tiene puesto del otro lado, esos que están de aquel lado…
Jorge. ¿Kasueleecha?
¿Las cazuelas?
Julio. K’o, ts’ïmini exeayia tsïmeerhakia, jimini terujkanirhu inchaata, pero no terujkanirhu ísï no máladu, komeskire ánku…
Si, fíjate a los dos, allí en el medio lo pones, pero por la mitad, ni a un lado, como si…
Jorge. ¿Nani?, ¿karhakua erakueteni?
¿Dónde?, ¿hacia arriba?
Julio. No kétsekua ixoeni isÏ t’ú jaka, jiminte máparhatante, májchatante.
No, hacia abajo por donde estas tú, allí se lo pegas en la espalda, pégalo en el cuello.
Jorge. ¿Inka karhakua jaka?
¿Ese que está arriba?
Julio. No, nóre inteni márhetani, si no inteka sáni tepakani.
No, no se le pegues a ese, si no al que es un poquito grueso.
Jorge. ¿o jini májchutani?
¿o lo pegó allá abajo en las sentaderas?
Julio. K’o
Si.
Jorge. ¿Ixoenki kasueleecha jaka?
¿Acá donde estás las cazuelas?
Julio. K’o, no sesïsésï jiniani sino karhakua sáni, sánititu karhakua.
Si, no exactamente allá si no un poquito arriba, un poquito arriba.
Jorge. ¿Terujkanirhu isï?
¿Por la mitad?
Julio. Jennn
jennn
Jorge. ¿Isï?
¿Así?
Jimini naranjadujkusï nóesï jati
Allí únicamente está mal el naranjado
Julio. Jima jurhimpiti exe esquinarhu, ánkurhu… ixo kuarturhu.
Allí derecho fíjate en su esquina, en el… aquí en el cuarto
Jorge. ¿Naki kuarturhu? ¿imanki tátsepani jaka?
¿Cual cuarto?, ¿Ese que está atrás?
Julio. Ixonkijchechka jaka inchareni.
Acá donde estamos pues adentro.
Julio. Jimini jurhimpiti exe, para inteni esquinarhu inteka máteru jimini jaka, jimini jurhimpiti.
Fíjate allí derecho, para a esa esquina el otro que está allí, allí derecho.
Jorge. Nóketaa kurhankuchentajka
No pues te entiendo
Julio. Exeskiri inteka más tepakania ¿o no?
Viste el que es más grueso, ¿verdad?
Jorge. ¿Inteka más tepakani?
¿Ese que es más grueso?
Julio. K’o
si
Jorge. Ahhh k’o
Ahhh si
Julio. Ka loo inteka inteni segriikania, ¿exeskiria?
Y luego el que sigue, ¿ya viste?
Jorge. De exeni, exeni jaki, pero nókeni kurhakuchentajki.
De ver, estoy viendo, pero no te entiendo.
Julio. Inteka tepakani ka loo inteka máteru ánkuka… ¿no ts’ï tanimueski ¿no? xáni tepakaksï.
Ese que es grueso y luego el otro que… ¿estos son tres ¿verdad? que son tan gruesos.
Jorge. Tanimu ¿no t’ámu?
Tres, ¿no son cuatro?
Julio. No, tanimueski, bueno, intentesï ánkuakani intekare asulani ánkuka…
No, son tres, bueno, ese es que tienes que… al azul que…
Jorge. ¿Asula jaka?
¿Donde está el azul?
Julio. Jummm, intentesï májku jásï márhetaaka naranjaduni.
Jummm, a ese el que tienes que pegar igualmente el naranjado
Jorge. ¿Nani méra?
¿Donde exactamente?
Julio. Jimini terujchani ísï, jiminki isï mákurhikani.
Allí por donde la mitad del cuello, allí donde están unidos.
Jorge. ¿Jiminka isï tiápitini jinkuni mákurhikani?
¿Allí donde empezó a unirse con el grueso?
Julio. K’o
Si
Terminado
Chunches 1.6
Jorge y Julio
Jorge. Anhantskia, para anhantekorheni, ¿ya?
Páralo, para que este parado, ¿ya?
Julio. Ya
ya
Jorge. Kolor de rosani, jini májtsïta wirhipitirhu sésïsésï karhakua erakuteni terujkanirhu.
El de color de rosa, pégalo en la superficie superior de la bola (del redondo) exactamente arriba,
Julio. Ya
ya
Jorge. Ka naranjaduni kétsekua erakuteni
El naranjado hacia abajo.
Julio. ¿Jini májchutani?
Pégalo en la parte de abajo en las sentaderas
Jorge. K’o jinire májchutani, méra terujkanirhu ísï.
Como si lo pegaras abajo en las sentaderas, casi exactamente en la mitad
Julio.Ya
ya
Jorge. Ka máteru ánkia xunapitini, máladu, jinianka ts’á ánchekorheni jaka ánkuecha, ts’ïnka ánchekorheni jaka.
El otro el verde, a un lado, donde se encuentran aquellos trabajando, estos oues que están trabajando.
Julio. ¿Nanisï márheta, k’erini?
¿donde tengo que pegarlo, al grande?
Jorge. No, jinere mánturhatani máladu, jiminka naranjadu jaka jimiisïsï, ¿ya?
No, allá abajo tienes que pegarlo en su pata a un lado, por donde está el naranjado, ¿ya?
Julio. Kuépera, jinisïni mánturhatia kétsekua
Creo que si, ya lo puse allá abajo en su pata.
Jorge. Pero no jinire mántarhatani para ima ánkuni… sino karhakua ánkurhu jinianki ts’a ánchekorheni jaka, ixoente májchutante mádalu.
Pero no lo pegas en el costado para que… si no arriba donde se encuentran estos los trabajadores, acá lo pegas atrás en las sentaderas.
Julio. ¿Imanka jini jukanturhakani?
¿En ese que tiene en su pie?
Jorge. K’o
si
Jorge. Ka charhapitia jimankare xunapiti mánturhatakani, ixoeni máladu ixoenkini ji jaka, sésïsésï jini mánturhata púntarhu, ánkurhu… méra púntarhuchka.
Y el rojo, allí donde pusiste el verde en la parte de debajo de su pie, aqcá un lado por donde me encuentro yo, pégalo exactamente en la punta de su pie, en el…exactamente en la punta.
Julio. ¿Jantsiri?
¿El pie?
Jorge. K’o pero imanka karhakua erakuteni jaka, ¿ya?, jinere mánturhatani, éska na anhantejka ¿o no?
Si, pero el que se encuentra arriba, ¿ya?, allí se lo pones en su pie, así como se para ¿verdad?
Julio. K’o, ¿pero náanaksï jarhaski jantsiriicha?
Si, ¿pero como están los pies?
Jorge. Imachka xunapiti jini karhakua erakuteni jimini máladu.
Ese verde hacia arriba a un lado
Julio. ¿Xunapiti?
¿el verde?
Jorge. K’o, xunapitintesï, mánturhatatini jatsika ¿o no?, loolo ixone ánkurhu máladu
Si, al verde, lo tienes pegado en su pie ¿verdad? Luego de este lado.
Julio ¿Charhapitia?
¿el rojo?
Jorge. K’o, charhapitirhu
Si, en el rojo
Julio. Ya
ya
Jorge. Sésïsésï jini mánturhatani.
Pégalo exactamente allá en su pie.
Jimini charhapitijkusï no pakarani jati, yánku segriini, arhini naní mero
Allí el único que no está quedando es el rojo, síguele contando, dile exactamente donde.
Julio-‐ ¿Nanísïni márhetaa charhapiti?
¿Donde tengo que pegar el rojo?
Jorge-‐ Jinere sésïsésï mánturhatani
Allá exactamente en su pie.
Julio -‐ ¿Kétsekua o karhakua?
¿Abajo o arriba?
Jorge –Kétsekua, éska na sésïsésï anhantejka, méra púntarhu
Abajo, así como se para exactamente, exactamente en la punta.
Sésï jarhasti
Está bien.
Chunches 1.7
Julio -‐ Jorge
Julio. ¿Exeskire na jaxekani? pipichueni jásï
¿Viste como tiene la forma?, como un gallo
Jorge. K’o
si
Julio. komeskire erateni jarhani
Como si lo estuvieras viendo a la cara
Jorge. K’o
si
Julio. Inteka jini erancheni jaka píkuempa
Ese que está viendo hacia arriba su pico
Jorge. Noo, noya, ¿náki?
Noo, no quedo, ¿cual?
Julio. Jurajkia
Ya déjalo
Julio. Kolor de rosa, jinere mántikuni, wikixurhu, chéeti wikixurhu, jinere mántikuni méra púntarhu
El color rosa, pégalo en la parte lateral (en la oreja), en el izquierdo, hacia tu izquierda, lo pegas en la parte lateral (en la oreja) exactamente en la punta.
Jorge. ¿Mátikuni?
En la oreja?
Julio. Jannn, méra jájkimparhu
Jannn, exactamente en su mano
Jorge. ¿Jájkimparhu, méra púntarhu?
¿En su mano, exactamente en la punta?
Julio. K’o, komo pipichuerichka jájki
Si, como la manita del gallo
Jorge. ¿Pero máladu, wáukureni isï?
Pero a un lado, hacia la dirección de la calle
Julio. Méra púntarhu.
Exactamente en la punta
Julio. Ka yáasï charhapitia, komeskire éskua jatsikuni
Y ahora el rojo, como si le pusieras un ojo
Jorge. ¿Nani méra?
¿Donde exactamente?
Julio. Májku jásï jinia ladu
Igualmente de aquel lado
Jorge. ¿Ixoenkini jatsikuka kolor de rosa?
¿Acá donde puse el de color rosa?
Julio. K’o
si
Jorge. ¿frente ísï kási?
¿casi por la frente?
Julio. k’o, t’u kalkulariya parare éskua jatsikuni
si, tú calcúlalo para que le pongas el ojo
Jorge. ya
ya
Julio. ka loo xunapitia, komeskire túpu jatsiakuni
y luego el verde como si le pusieras en ombligo
Jorge. ¿túpu jatsiakuni?
¿Ponerle un ombligo?
Julio. Jumm
jummm
Jorge. ¿Karhakua o púntarhu?
¿Arriba o en la punta?
Julio. Méra terujkanirhu, túpure jatsiakuni, pero no sésïsésï terujkanirhu sino máladu, jima májku jásï jiniakajche ísï inchaakuka, no yáwani sino jimijku máladu, sánititu ménkesï nompe
Exactamente en la mitad, ponle un ombligo, pero exactamente en el medio, si no a un lado, por donde nos hemos metido a la casa, no muy lejos, allí a un lado, un poquito como si nada.
Jorge. ¿No jawata?
No lo tengo que parar (levantarlo)
Julio. ¿Jeee?
¿Cómo?
Jorge. ¿No jawata?
¿No lo tengo que parar?
Julio. No, túpurhechka jatsiakuni,
No, ponle pues como ombligo
Jorge. ¿Túpu jatsiakuni, naní?
Ponerle un ombligo, ¿donde?
Julio. inteka más k’éka wirhipiti
Allí donde es más grande la bola
Julio. Komeskire terujkanirhu jatsiakunia
Como si lo pusieras en el centro
Jorge. ¿Pero karhakua erakuteni?
¿Pero donde exactamente arriba o abajo?
Julio. No máladu, sánititu máladu
No a un lado, un poquito hacia un lado
Jorge. ¿Kolor de rosarhu máladu, jiniani kétsekua erakuteni?
El color rosa a un lado, hacia abajo?
Julio. K’o
Si
Julio. Ka yáasï tsïpampitia.
Y ahora el amarrillo
Jorge. Ya
ya
Julio. Inteka jini tanimu jukajchuaka wirhipiti, terujkanirhu ánku.
Ese que tiene tres bolitas en el cuello por la mitad.
Jorge. ¿Karhakua erakuteni o púntarhu?
¿Hacia arriba o en la punta?
Julio. K’o púntarhu terujkanirhu jiminka tanimu ánkuka jukajchuaka
Si, en la punta, en la mitad, por donde tres cosas en el cuello.
Jorge. K’o
si
Julio. wirhipiti, méra karhakua
la bola, exactamente arriba
Julio. Ka urapitini jimini máladu
El blanco allí a un lado.
Jorge. ¿Kétsekia, májku jásï wirhipiti sápichurhu?
¿Abajo, igualmente en la bola chiquita?
Julio. No terujkanirhu, jiminka jarhaarhaka
No en la mitad, allí donde tiene orificio
Jorge. ¿Ixueni i ladu ixueni? íchkia
¿De este lado?, así pues.
Julio. Ka turhipiti jimini tátsepani
El negro allí atrás.
Jorge. ¿Nani tátsepani?
¿Donde atrás?
Julio. Jiminka jawaneka
Allí donde tiene el hoyo
Jorge. ¿Jimini jatsiakuni?
Allí lo pongo en el centro
Julio. Jumm, terujkanirhu.
Jumm, en la mitad
Julio. Ka yáasï naranjadia, ¿exeskire inteka penchumekueni jásï jukakani?
Y ahora el naranjado, ¿viste ese que parece como la boca?
Jorge. K’o
si
Julio. Imanka karhakua jaka.
Ese que está arriba
Jorge. ¿Wirhipirhu karhakua?
¿Arriba de la bola?
Julio. ¿Jee?,
¿Cómo?,
Jorge. ¿nani méra?
¿Dónde exactamente?
Julio. Inteka penchumekuekachka.
Ese que es la boca.
Jorge. Jummm
jummm
Julio. Pero inteka karhakua jaka máya
Ese que se encuentre uno arriba
Jorge. K’o
si
Julio. Jimini mántiku máladu jiniankiche ísï inchaakuka, májtarhatante, ¿ánkuskiria?
Allí pégalo al costado, a un lado, allá por donde nos hemos metido a la casa, pégale a un costado de la pierna, ¿ya lo hiciste?
Jorge. K’o, jinianki ísï t’u jaka?
Si, por donde estás tú?
Julio. K’o
Si
Inte naranjadu no jarhasti sésï ka xunapiti sáni
Ese naranjado no está bien ni el verde.
Julio. Inteka terujkanirhu jaka xunapiti ánku tsïpampiti,
Ese que está en la mitad el verde, digo el amarrillo.
No xunapiti
No el verde
Julio. Jatsimenki komeskire terujkanirhu jatsini jarhani inteni xunapiti, méra méra terujkanirhu, inteka wirhipitiikani, ménkiskire túpuchka jatsiakuni jarhani,
Ponlo como si lo pusieras en la mitad al verde, exactamente en la mitad, a ese que es la bola, como si le pusieras pues el ombligo.
Jorge. ¿Karhakua erakuteni?
Hacia arriba?
Julio. no kétsekua, méskire túpu jatsiakuni,
no abajo, como si le pusieras el ombligo
Jorge. No noya.
No quedo.
Julio. Bueno jimini kétsekua ánku
Bueno, allí abajo.
Jorge. ¿Turhipitirhu, karhakua, wájkureni ísï o náana?
¿En el negro, arriba, por la calle o cómo?
Julio. Jimanka turhipi májchutakania, loo ixoen frente, jimini jurhimpiti pero ixoeni frente.
Allí donde pusiste el negro en la parte de abajo, luego acá en frente, allí derecho pero acá en frente.
Jorge. ¿Frente?
¿De frente?
Julio. Urhepanchka
Adelante pues
Jorge. ¿Jini májchutani?
¿Pegarlo allá abajo?
Julio. No jimini jurhimpini komeskire… isïmenku jatsi, éskare erateni jarhani pipichunia ka jiminka turhipiti jakaya tátsepani
No allí derecho como si… ponlo de esta forma, como si lo estuvieras viendo la cara el gallo y allí atrás donde está el negro.
Jorge. ¿Turhipiti jaka tátsepani?
¿Donde está el negro atrás?
Julio. Jummm, ixoente urhepani jatsini inteni xunapitini
Jummm, por el verde hacia adelante.
Jorge. ¿Urhepani?
Hacia adentante?
Julio. Jannn
jannn
Jawaramenki pari exekuani
Párate para que se lo veas
Julio. Nooo, xunapitiresï ánkuakani nóre tátsepani jatsini, p’ikunta xunapitini, ixoeni komeskire eraani jarhani pipichuni, jimintesï ánkuakani jatsikuaka xunapitini
Noo, tienes que poner el verde, no lo tienes que poner atrás, quita el verde, acá, como si lo estuvieras viendo al gallo, allí donde tienes que poner le verde.
Jorge. ¿Komeski pipichuni erateni?
Como si estuviera viendo al gallo?
Julio. Jummm
jummm
Jorge. ¿Charhapitirhu o nani?
¿En el rojo o donde?
Julio. Xunapiti, turhipitirhu jima ánku kétsekua, pero nóterure tátsepani jatsikunia sino urhepani.
El verde, el negro allá abajo, pero ya no lo pones atrás si no adelante.
Jorge. Kuépera isïa
Creo que es así
Naranjadu
Julio. Jima ánku, ¿náanakenisï arhia intenia?, komeski ánkuempekia ¿o no? penchumekuempekana ka éska na jaka éska arhatani.
En lo viene siendo su boca, y así como está como si estuviera abriendo la boca
Jorge. Ahhh k’o
Ahhh si
Julio. Imantesï jatsijtsïkuaka imani karhakua, pero no méra púntarhu sino máladure jatsimukuni, jiniankiche ísï inchaakukani.
Ese es el que tienes que poner en la superficie superior, pero no en la punta, si no a un lado, allí se lo pones en la boca, hacia por donde hemos entrado a la casa.
(Pausa, porque se acabo la cinta)
Jorge. ¿Naranjadu naní, ánku charhapiti, jimanka éskueni jásï jaka, jima kétsekua o wirhipitirhu?
¿El naranja dónde, en el rojo, por donde está su ojo, allí abajo o en la bola?
Julio. K’o
si
Jorge. ¿Jiminka ísï jarhaarhakani?
¿Allí por donde tiene el orificio?
Julio. No, jiniresï mámutaakani, jiminchka karhakua komeskiri jini májchatani.
No, allá se lo tienes que poner en la boca, allí pues arriba como si lo hubieras puesto en el cuello
Jorge. ¿Májchatani?
Pegarlo en el cuello?
Julio. Jennn
si
Jorge. ¿Wájkureni isï?
¿Por la calle? (Hacia a la dirección de la calle)
Julio. K’o, méra ánkurhu komeski púntarhu, ni púntarhu sino máladu ánkunte
Si, como si fuera en la punta, no en la punta, si no a un lado.
Jorge. ¿Turhipiti?
El negro?
Julio. Turhipiti jimanka jaka,
Ese negro que está allí
Jorge. ¿Nani méra? nájkini p’ikuntapia
¿Donde? Si ya lo había quitado
Julio. ¿P’ikuntaspiria?
¿Ya lo había quitado?
Jorge. ¿Kási asula?
¿Digo, el azul?
Julio. Asula, nómpe jaki asula.
El azul, ese está pegado
Noksï pakarasti sésï.
No quedaron bien
Julio. inteni ánku xunapiti ka naranjadu.
Ese verde y el naranjado este…
Jorge. ¿Xunapitini nani jatsikua?, jimankini jatsipkania, ¿loo naní?
¿El verde donde?, allí donde ya lo tenia, ¿después donde?
Julio. Jiniani urhepani no jiniankire májchataka, ixoeni urhepantesï ánkuakani… éskare na jatsikania éska éskuempa… ¿ o no? Jimintesï máarhatakani.
Allá adelante, no allá donde lo pegaste en el cuello, es acá donde tienes que… así como lo tienes como si fuera…. ¿o no? Allí donde tienes que ponerlo en el centro (estomago)
Jorge. ¿Jimini máarhatani, frente, terurhukua?
Lo pego en el centro, de frente?
Julio. K’éri wirhipitiikani, jinere máarhatani
Donde es el gran bola, allí se lo pegas en el centro
Jorge. Noo noya, jukarikeni no kurhankuchentaska.
No, no quedo, no te entendí mucho.
Julio. Imanka más k’éri wirhipitiikani, komeskire erateni jarhani, jinere máarhatani.
Ese que es más grande la bola, como si lo estuvieras viendo su cara, allá se lo pones en el centro (estomago)
Jorge. ¿Náana maarhatani?
Como se lo voy a pegar en el centro (en el estomago)
Julio. Komeski túpu cheetirhu jinere máarhatani, jinere máarhani
Como si fuera en tu ombligo, allá se lo pones, allá en el estomago
Jorge. ¿Turhipitirhu isï?
¿Por donde está el negro?
Julio. K’o pero nóre jinia máparhatante imani jinkuni, sino ixoeni urhepani… jimanka píku jaka ¿o no?, pero nóteru imanka naranjadu ánkukani sino ts’ïmi sápirhatitu, jimintesï jatsiaka kétsekua xunapitini
Si, pero no tienes que ponerlo atrás con el otro, si no, acá adelante, allí donde está el pico (verdad), pero no a ese al naranjado, si no a esos chiquitos, allí es donde tienes que poner el verde.
Jorge. ¿Píkurhu ketsekua?
¿Abajo del pico?
Julio. K’o
si
Jorge. ¿Jini májchutani?
Pégalo allá abajo?
Julio. No, jiniresï máarhataka
No, se lo pones allá en el centro (en el estomago)
Jorge. ¿Wirhipiti sápichurhu ísïa?
Hacia por la bola chiquita?
Julio. No k’érini
No, en el grande
Jorge. ¿Turhipitirhu jiminku karhakua?
¿Por el negro allí arriba?
Julio. Nóchkare jiniani ánkuni sino ixoeni urhepani
No pues de aquel lado, si no acá adelante.
Jorge. Noo, noya
Noo, no quedo
Jawatichkia
Así está bien
Terminado
Chunche 1.8
Jorge – Julio
Jorge. Kolor de rosa, méra terujkanirhu máarhata
El color de rosa, pégalo exactamente en el centro del estomago.
Julio. ¿Karhakua o kétsekua?
¿Arriba o abajo?
Jorge. Kétsekua
abajo
Julio. ¿o naninterkuchkia?
¿o en donde sea pues?
Jorge. K’o naninterkia pero méro teruarhani wirhipitirhu
Si, en donde sea pero exactamente en el medio de la bola.
Julio. ¿Kétsekua ánkunia, jarhania kolor de rosa?
Abajo… allí tiene que estar el color rosa
Jorge. K’o, no, para frente jarhani chéeti jimpo
Si, no, para estar hacia tu dirección (frente de ti)
Jorge. Ka asula jinire májtsïtante kolor de rosarhu karhakua wirhipiti, jininka sánititu kójtsïkani
Y el azul, se lo pegas arriba del color rosa, arriba de la bola, allá donde tiene un poco de espacio de la parte superior.
Julio. ¿Jininka sánititu kójtsïka?
¿Allá donde está un poco amplio de la parte superior?
Jorge. K’o
si
Julio. ¿Náanasïni jatsia wirhipiti?
¿Como tengo que poner a la bola (al redondo)?
Jorge. Xánkisï éskare na máarhataka kolor de rosa, has de cuenta éska centabu, inte kolore de rosa jiniresï máarhataka jimanka áila jukanharhijkani, éskare na máarhatakania kolor de rosani, jima karhakua, terujtsïni ¿ya?
Así nada más color tienes pegado al color de rosa, has de cuenta como si fuera una moneda, el color de rosa lo tienes que pagar allá en el centro donde tiene el sello de águila, así ya lo tienes pegado el color de rosa, allí arriba, en la parte superior ¿ya?
Julio. Ya
ya
Asula no sésï jarhasti
El azul no está bien
Jorge. éskare na kolore de rosani márhetaka, ¿náanare jatsiskini inteni wirhipitini?
Así como lo pegaste al color rosa, ¿Cómo tienes a esa bola?
Julio. Éska na wirhipeka
Así como lo ese, de redondo
Jorge. ¡Jurajku anhantekorheni!
¡Déjalo que se pare (solito)!
Julio. Inte kuarhatsestia
Ese ya se cayó
Jorge. Anhantska ka kolor de rosani chéeti frente jatsi
Páralo y el de color rosa pon hacia a ti (frente)
Julio. Ya
ya
Jorge. Jimentesï karhakua májtsïtaakani
Allí es donde tienes que pegar en la parte superior
Julio. ¿Para jini erancheni?
¿Para que se quede viendo hacia arriba
Jorge. K’o
si
Terminado
Chuenche 1.9
Julio –Jorge
Julio. Asulania, jinia márhetani jinianka ísï Puki jaka.
El azul, pégalo por donde se encuentra Puki
Jorge. ¿Frente o máladu ísï?
¿de frente o hacia un lado?
Julio. No, jiniankichka ísï Puki jaka, jiniani ladu ¿ya?
No, por donde está pues el Puki, de aquel lado ¿ya?
Jorge. Ya
Ya
Julio. Komeskini jínteni exeya, komeski ji jarhani jiniani chéeti jimpo, asulani jinianki ísï Puki jakaya, ka looloo xunapitini jinianki ísï ts’ïma ánchekorheni jápka.
Como si te fijaras a mí, como si yo estuviera en tu lugar, el azul por donde está el Puki, y luego el verde por donde estaban trabajando aquellos.
Jorge. ¿Néecha?
¿Quienes?
Julio. Ts’ïma ánchekorheriicha.
Aquellos trabajadores.
Jorge. ¿Komeski éskua jatsikuani máladu?
¿Como si pusiera los ojos a un lado?
Julio. K’o, ka inteni naranjadia jimini jurhimpiti jiminka t’u jakaya
Si, y el naranjado allí derecho por donde estás tú
Jorge. ¿frente jatsikuni?
Lo pongo en frente?
Julio. K’o, para triangulu úni.
Si, para hacer un triangulo
Jorge. ¿Májku jásï kétsekua, máladu?
¿Igualmente abajo, a un lado?
Julio. No, jimini yámentu pareju, ni kétsekua ni karhakua, sino terujkanirhu jimini ánku, ¿ya?
No, allí todo parejo, ni abajo ni arriba, si no por la mitad, ¿ya?
Jorge. Ya
ya
Julio. Komeski terujkanirhu ánkuya… komeskichkare terujkanirhu májtsïtania, jiminte cuentu únia, jimente inchaatani ánku deduni, jimini kétsekia, asulani, ka loo xunapitini jinia májku jásï ka loo naranjaduni májku jásï ka triangulu jiarania.
Como si en la mitad… como si lo pegaras pues en la mitad de la parte superior, allí cuéntale, allí mete el dedo, allí abajo, el azul y luego igualmente al verde y luego el naranjado igualmente y se forma un triangulo.
Jorge. K’o, k’óxamu.
Si, creo que si.
Terminado