5/21/2018 Ch ng m u

1/49

Chng m uNHP MN NHNG NGUYN L C BNCA CH NGHA MC LNINI. KHI LC V CH NGHA MC - LNIN

1. Ch ngha Mc Lnin v ba b phn cu thnh- Ch ngha Mc Lnin: lh thng nhng quan im, l hc thuyt khoa hc

ca C. Mc Ph. ngghen v V. I. Lnin v s nghip gii phng giai cp v sn, giiphng nhn dn lao ng khi ch p bc, bc lt v tin ti gii phng con ngi.C th nh ngha vn tt: Ch ngha Mc Lnin l hc thuyt v ch ngha Cng sn.

- Ni dungca ch ngha Mc Lnin bao gm ba b phn l lun: Trit hc McLnin, Kinh t chnh tr Mc Lnin v Ch ngha Cng sn khoa hc.

+ Trit hc Mc Lnin l b phn l lun nghin cu nhng qui lut vn ng,pht trin ph bin ca t nhin, x hi v t duy; xy dng th gii quan v phngphp lun chung nht ca nhn thc khoa hc v thc tin cch mng.

+ Trn c s th gii quan v phng php lun trit hc, kinh t chnh tr Mc

Lnin nghin cu nhng qui lut kinh t ca x hi. c bit l nhng qui lut kinh tca phng thc sn xut t bn ch ngha v phng thc sn xut mi phng thcsn xut cng sn ch ngha.

+ Ch ngha x hi khoa hc l s vn dng th gii quan, phng php lun trithc, kinh t chnh tr hc Mc Lnin nghin cu nhng qui lut ca qu trnh cchmng x hi ch ngha bc qu t ch ngha t bn ln ch ngha x hi v chngha cng sn.

2. Khi lc s ra i v pht trin ca ch ngha Mc - Lnina. Nhng iu kin, tin ca s ra i ch ngha Mc-iu kin kinh t -x hi

Ch ngha Mc ra i vonhng nm 40 ca th k XIX. Cng vi s ra i vpht trin ca ch ngha t bn, giai cp v sn th gii hnh thnh v pht trin nh mtlc lng chnh tr c lp, mt giai cp c bn ca phng thc sn xut t bn chngha.

S hnh thnh v pht trin ca phng thc sn xut t bn ch ngha, xuthin nhng mu thun gia tnh cht x hi ha ngy cng cao ca sn xut cng nghipvi hnh thc s hu t nhn t bn ch ngha. Biu hin v mt x hi l mu thun c

bn ca ch ngha t bn, l mu thun gia giai cp t sn v giai cp v sn.

Cuc u tranh gia giai cp t sn v giai cp v sn l mt qui lut mang tnh ttyu khch quan ca ch ngha t bn. Trong cuc u tranh ca giai cp v sn chng li

giai cp t sn c th hin qua nhng giai on v cc hnh thc c th khc nhau.Trong cuc u tranh c nhu cu tt yu khch quan v mt h t tng, v mt tchc chnh tr x hi ca giai cp v sn (ng cng sn). S ra i ch ngha Mc ckh nng p ng nhng nhu cu khch quan . Phong tro u tranh ca giai cp cngnhn th gii vo nhng thp nin 30 - 40 ca th k XIX nh ngghen nhn xt, n to nn bc ngot cn bn trong quan nim ca Mc v lch s.

5/21/2018 Ch ng m u

2/49

S ra i ca ch ngha Mc, l mt nhu cu khch quan, phn nh ng nhngiu kin khch quan ca lch s v c kh nng gii quyt nhng nhim v khch quan. Trc ht, n phn nh nhu cu khch quan v mt h t tng v s ra i chnhng (cng sn) ca giai cp cng nhn, thng qua khng nh vai tr v s mnhlch s ca giai cp cng nhn i vi s pht trin tt yu ca x hi.

- Tin l lun

S xut hin trit hc Mc l s k tha mang tnh ph phn vi ton b lch s ttng ca nhn loi trc . V c bn l s tip thu mang tnh ph phn i vivitrit hc c in c, kinh t chnh tr Anh v ch ngha x hi khng tng ca

Php v Anh

+ Trit hc c in c,c bit ltrit hc Hghen v Phoibch nh hngtrc tip n s hnh thnh th gii quan v phng php lun trit hc ca ch nghaMc.

Hghen ph phn mnh m phng php t duy siu hnh, ng thi l ngi

u tin din t nhng phm tr, qui lut c bn ca php bin chng vi tnh cch l llun v s pht trin. Nhng Hghen li tha nhn vai tr quyt nh ca nim tuyti, nn trit hc ca ng l trit hc duy tm khch quan, cha ng rt nhiu muthun. Mc v ngghen tip thu mt cch c ph phn nhng t tng khoa hc trong

php bin chng ca Hghen v t xy dng nhng nguyn tc c bn ca php binchng duy vt, vi tnh cch l hnh thc cao ca php bin chng.

Phoibch vi nhng quan nim duy vt v t nhin v s ph phn tn gio, chngha duy tm huyn b ca Hghen. Ch ngha duy vt v thn ca Phoibch to iukin tin quan trng cho bc chuyn tip ca Mc v ngghen t th gii quan duytm sang th gii quan duy vt, t lp trng ch ngha dn ch cch mng sang lp

trng ca ch ngha cng sn. Song, Mc v ngghen cng thy c nhng thiu sthn ch ca ch ngha duy vt Phoibch v vn tn gio, v ngay c s ph phn caPhoibch i vi Hghen. Khi Phoibch khng thy c ci ht nhn hp l trong

php bin chng ca Hghen.

+ Cc hc thuyt kinh t chnh tr ca Anh nh hng trc tip n qu trnh hnhthnh v pht trin quan nim v ch ngha duy vt lch s ca ch ngha Mc. l llun v gi tr ca kinh t chnh tr hc c th hin trong qu trnh xy dng hc thuytgi tr lao ng ca A. . Ximt, .Ricc. A. . Ximt, .Ricc a nhng ktlun quan trng v gi tr, ngun gc ca li nhun, tnh cht quan trng hng u casn xut vt cht, v qui lut khch quan ca sn xut hng ha.

Do nhng hn ch v phng php, nn cc nh kinh t chnh tr c in Anh chathy c tnh lch s ca gi tr, mu thun ca hng ha v sn xut hng ha, tnh haimt ca lao ng sn xut hng ha cng nh khng phn bit r s khc nhau gia snxut hng ha gin n v sn xut hng ha t bn ch ngha.

K tha nhng t tng khoa hc trong l lun gi tr lao ng ca cc nh kinht chnh tr c in Anh, Mc v ngghen xy dng l lun gi tr thng d. L lun vgi tr thng d c Mc v ngghen nghin cu v trnh by trong b T bn. B

5/21/2018 Ch ng m u

3/49

T bn ca Mc bao gm nhiu t tng v kinh t chnh tr hc, duy vt lch s vnht l vai tr v s mnh lch s ca giai cp v sn th gii.

+ Ch ngha x hi khng tng ca Php v Anh cui th k XVIII, u th kXIX. l cc t tng ca Xanhximng, Phuri v oen ch ra nhng mu thun xhi ca ch ngha t bn, s i lp gia t bn v lao ng. Nht l t tng nhn o,t tng v gii phng con ngi gii phng x hi ca ch ngha x hi khng tngca Php cng nh hng rt ln n qu trnh hnh thnh th gii quan duy vt v

phng php lun khoa hc ca Mc - ngghen v lch s, v giai cp cng nhn. Song,h li khng thy c qui lut pht trin ca x hi v vai tr ca giai cp cng nhntrong spht trin ca x hi.

- Tin khoa hc t nhin

T nhng thp nin 30 - 40 th k XIX, s pht trin ca khoa hc t nhin v ccthnh tu ca n, ng mt vai tr ht sc quan trng trong cuc u tranh chng linhng quan im siu hnh, duy tm trong trit hc; ng thi n to ra nhng tin khch quan cho s xut hin trit hc Mc.

+ Qui lutbo ton v chuyn ha nng lng,chng minh rng c hc, nhit nhsng, in, t cc dng trong cc hnh thc vn ng khc nhau ca vt cht khng tchri nhau, c kh nng chuyn ha cho nhau. Khng c s sinh ra v mt i ca nnglng m ch c s chuyn ha ln nhau t dng ny sang dng khc.

+ Hc thuytt bo, chng li nhng quan nim duy tm siu hnh v ngungc, v mi quan h gia hnh thi thc vt - ng vt. N xc nh c mi lin h

bin chng v ngun gc lch s v cc qui lut pht trin ca sinh hc.

+ Hc thuyttin ha bc b quan nim duy tm, siu hnh v s bt bin trongsinh hc, v cuyn cng l ngi u tin xc nh tnh bin d, di truyn gia cc loi.

Nh vy, nhng thnh tu ca khoa hc t nhin gia th k XIX nu cmi lin h bin chng, s bin i chuyn ha v mt cht lng trong cc lnh vckhc nhau ca gii t nhin. Khi qut nhng thnh tu ca khoa hc t nhin Mc -ngghen pht trin v c th ha nhng vn trit hc ca ch ngha duy vt binchng.

b. Giai on hnh thnh v pht trin ca ch ngha Mc

Giai on hnh thnh pht trin ch ngha Mc do C. Mc v Ph. ngghen thchin din ra t nhng nm 1842 1843 n nhng nm 1847 1848, sau , t nm1849 1895 l qu trnh pht trin su sc v hon thin hn. Trong giai on ny, cngvi hot ng thc tin C. Mc v Ph. ngghen nghin cu t tng ca nhn loi

trn nhiu lnh vc t c i n x hi ng thi b sung, hon thin quan im camnh.

Nhng tc phm ca C. Mc v Ph. ngghen nh: Bn tho kinh t trit hc(C. Mc, 1844); Gia nh thn thnh (C. Mc v Ph.ngghen, 1845); H t tngc (C. Mc v Ph. ngghen (1845 1846) th hin qu trnh xy dng th giiquan duy vt bin chng v php bin chng duy vt ca ch ngha Mc.

5/21/2018 Ch ng m u

4/49

n tc phm S khn cng ca trit hc (C. Mc, 1847) v Tuyn ngn cang Cng sn (C. Mc v Ph. ngghen, 1848) ch ngha Mc c trnh by nhmt chnh th thng nht ca ba b phn l lun cu thnh l trit hc, kinh t chnh trhc v ch ngha cng sn khoa hc. c bit vi nhng quan im trong Tuyn ngnca ng Cng sn C. Mc v Ph. ngghen sng lp ra ch ngha duy vt lch s.

L lun v gi tr thng d c C. Mc v Ph. ngghen nghin cu v trnh bytrong b T bn. B T bn ca C. Mc bao gm nhiu t tng v kinh t chnh trhc, duy vt lch s v nht l vai tr s mnh lch s ca giai cp v sn th gii.

c. Giai on bo v v pht trin ch ngha Mc (Giai on Lnin)

Nhng nm cui th k XIX v u th k XX, ch ngha t bn pht trinsang giai on mi giai on ch ngha quc. Cuc u tranh chng ch ngha quc to nn s thng nht gia cch mng gii phng dn tc v cch mng v sn, gianhn dn cc nc thuc a v cng nhn chnh quc. Trung tm ca cuc u tranhcch mng trong giai on ny l nc Nga. Giai cp v sn v nhn dn lao ng Ngadi s lnh o ca ng Bnsvch vng u l Lnin tr thnh ngn c u cacch mng th gii.

Trong giai on ny ch ngha Mc c truyn b rng ri vo nc Nga bo v a v v li ch ca giai cp t sn, nhng tro lu t tng ca ch nghakinh nghim ph phn, ch ngha xt li, v.v.. mang danh i mi ch ngha Mc xuyn tc, ph nhn ch ngha Mc.

Trong bi cnh nh vy, nhu cu phi khi qut nhng thnh tu ca khoa hc tnhin rt ra nhng kt lun v mt th gii quan v phng php lun, phi thc hincuc u tranh l lun chng li s xuyn tc ch ngha Mc v pht trin ch ngha Mc c thc tin nc Nga t ra. Lnin p ng c nhu cu lch s ny.

Ch ngha Mc hnh thnh v pht trin mang tnh khch quan. Mc - ngghen nhn mnh: N khng phi l mt h thng l lun gio iu, kinh vin hoc honchnh, nn n cng nh cc khoa hc khc cn phi c b sung v pht trin thm vmt l lun v phi c vn dng mt cch sng to trong nhng iu kin lch s nhtnh.

Mc v ngghen sng to ra hc thuyt v ch ngha x hi cha c t ramt cch trc tip trc mt. L-nin pht trin ch ngha Mc trong nhng iu kinlch s mi thc hin bc chuyn cch mng .

Ch ngha t bn chuyn sang mt giai on mi: giai on ch ngha qucv thi i ca cch mng v sn. Xut hin nhng iu kin khch quan v ch quan

cho php thc hin nhim v cch mng ca bc chuyn t ch ngha t bn sang chngha x hi hin thc trn phm vi ton th gii, thng qua cch mng v sn.

S pht trin ca L-nin i vi ch ngha Mc c th hin trong tt c cc lnhvc ca ch ngha Mc. T nhng quan im trit hc n kinh t chnh tr x hi vch ngha Cng sn khoa hc. Quan trng hn l l lun v cchmng x hi ch ngha,v qu trnh xy dng v pht trin ch ngha x hi hin thc. S pht trin ca L -nini vi ch ngha Mc khng ch c ngha v mt l lun m cn c ngha v mtthc tin i vi s pht trin ca khoa hc v x hi hin i.

5/21/2018 Ch ng m u

5/49

d. Ch ngha Mc Lnin v thc tin phong tro cch mng th gii - Cng x Pari nm 1871;- Cch mng thng mi Nga nm 1917;

- Quc t cng sn thnh lp nm 1919 v s ra i ca Lin Bang X Vit nm1922;

- S hnh thnh h thng XHCN sau chin tranh th gii ln th II nm 1945;- Phong tro gii phng dn tc cc nc thuc a v nh hng ca ch ngha

Mc Lnin v ha bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b x hi;

- S khng hong v thoi tro ca h thng XHXN v nhng nguyn nhn can;

- Lin h vi s nghip cch mng hin nay Vit Nam.II. I TNG, MC CH V YU CU V PHNG PHP HC TP,NGHIN CU MN HC NHNG NGUYN L C BN CA CH NGHAMC LNIN

1. i tng v mc ch ca vic hc tp, nghin cu

a. i tngca vic hc tp, nghin cu mn hc nhng nguyn l c bn cach ngha Mc Lnin trn c ba b phn l lun l cc nguyn l trit hc kinh tchnh tr hc v ch ngha cng sn khoa hc.

b. Mc chca vic nghin cu mn hc nhng nguyn l c bn ca ch nghaMc Lnin l nm vng nhng quan im khoa hc, cch mng v nhn vn ca chngha Mc Lnin; hiu r c s l lun ca t tng H Ch Minh, ng li cchmng ca ng Cng sn Vit Nam i vi s nghip cch mng VitNam.

2. Mt s yu cu c bn v phng php hc tp, nghin cu

-

Th nht,phi hiu c tnh lch s c th v tinh thn v bn cht nhng lunim ca ch ngha Mc Lnin chng xu hng kinh vin, gio iu;- Th hai,phi thy c qu trnh hnh thnh pht trin ca ch ngha Mc

Lnin, s thng nht gia cc b phn cu thnh ca ch ngha Mc Lnin;

- Th ba,hiu r c s l lun t tng H Ch Minh v ng li cch mng cang Cng sn Vit Nam;

- Th t, p ng nhng yu cu cacon ngi Vit Nam trong giai on mi;- Th nm, l phi tng kt, c kt nhng kinh nghim thc tin gp phn pht

trin ch ngha Mc Lnin trong thi i mi v s vn dng sng to vo nhng iukin c th

Chng ICH NGHA DUY VT BIN CHNGI. CH NGHA DUY VT V CH NGHA DUY VT BIN CHNG

1. Trit hc v i tng nghin cu ca trit hc a. Khi nim trit hc

5/21/2018 Ch ng m u

6/49

Trit hc vi tnh cch l mt khoa hc xut hin rt sm trong thi k c i, tuynhin s hnh thnh v pht trin ca trit hc, quan nim v trit hc cng thay i v

pht trin gn lin vi nhng iu kin lch s x hi nht nh.Theo quan im ca trit hc Mc Lnin:Trit hc l h thng tri thc l lun

chung nht ca con ngi v th gii; v v tr, vai tr ca con ngi trong th gii.

H thng tri thc l lun chung nht ca con ngi v th gii l cc h thng llun ca trit hc vi tnh cch l mt khoa hc v n khc vi h thng l lun ca cckhoa hc c th tnh cht chung nht ca n v hin thc.

H thng tri thc l lun chung nht ca con ngi v v tr, vai tr ca con ngikhng ch khng nh con ngi c kh nng nhn thc cc qui lut ca t nhin, x hiv t duy; m cn khng nh vai tr ca trit hc to nn kh nng ci to th gii cacon ngi thng qua hot ng thc tin v con ngi l ch th ca lch s.

S ra i ca trit hc c ngun gc nhn thc v ngun gc x hi. Ngun gc nhn thckhng nh trit hc ch xut hin khi m trnh nhn thc

ca con ngi c kh nng khi qut v tru tng ha nhng ci ring l, c th nm

bt c ci chung, ci bn cht v qui lut ca hin thc. Bi, i tng trit hc l thgii vt cht v con ngi c n nghin cu di dng cc qui lut chung nht ca tnhin, x hi v t duy.

Ngun gc x hikhng nh trit hc ch xut hin khi lao ng x hi phn chiathnh lao ng tr c v lao ng chn tay gn lin vi s ra i v pht trin ca x hichim hu n l v s phn chia x hi thnh giai cp.

Trit hc mang tnh giai cp. Bi, n phn nh v bo v li ch cho nhng giaicp, nhng lc lng x hi nht nh.

b. i tng nghin cu ca trit hci tng ca trit hc l th gii vt cht v con ngi c trit hc nghin cu

di dng cc qui lut chung v ph bin ca t nhin, x hi v t duy. Tuy nhin, itng nghin cu ca trit hc cng thay i v pht trin c tnh cht lch s. Nh ngtrit hc bao gi cng t ra v gii quyt bng l lun nhng vn v th gii quan,nh vn mi quan h gia vt cht v thc, v bn cht v tnh thng nht th giica vt cht, v kh nng nhn thc ca con ngi.

Trit hc Mc L nin xc nh i tng nghin cu ca mnh l tip tc giiquyt mi quan h gia vt cht v thc trn lp trng duy vt trit v nghin cucc qui lut chung nht ca t nhin, x hi v t duy.

2. S i lp gia ch ngha duy vt v ch ngha duy tm trong vic giiquyt vn c bn ca trit hc

a. Vn c bn ca trit hcngghen vit:Vn c bn ln ca mi trit hc, nht l trit hc hin i

l vn quan h gia t duy v tn ti; gia thc v vt cht, gia tinh thn v gii tnhin. Ni mt cch khc vn c bn ca trit hc l mi quan h gia vt cht v thc.

Vn c bn ca trit hc c hai mt:

5/21/2018 Ch ng m u

7/49

Mt th nhtnhm xc nh ngi th, tnh quyt nh hay ph thuc trong miquan h gia vt cht v thc tr li cu hi, gia thc hay vt cht ci no ctrc, ci no c sau v ci no quyt nh ci no?

Mt th hai nghin cu kh nng nhn thc ca con ngi v hin thc khchquan tr li cu hi, con ngi c hay khng c kh nng nhn thc c hin thchay khng?

b. Ch ngha duy vt v ch ngha duy tm

- Ch ngha duy vtxut pht t quan im cho rng bn cht ca th gii l vtcht. Cho nn, gii quyt mt th nht vn c bn ca trit hc h tha nhn vt chtl tnh th nht, l ci c trc, ci quyt nh i vi thc; cn thc l tnh th hai,ci c sau, ci ph thuc vo vt cht. Gii quyt mt th hai trong vn c bn catrit hc ch ngha duy vt khng nh con ngi c kh nng nhn thc th gii khchquan.

- Ch ngha duy tmxut pht t quan im cho rng bn cht th gii l thc.

Cho nn, khi gii quyt mt th nht trong vn c bn ca trit hc h tha nhn thc l tnh th nht, l ci c trc, ci quyt nh vt cht cn vt cht l tnh th hai,ci c sau, ci ph thuc vo thc.

Gii quyt mt th hai trong vn c bn ca trit hc, ch ngha duy tm khngph nhn kh nng nhn thc ca con ngi nhng h coi kh nng ph thuc vochnh bn thn thc (cm gic ch quan thun ty) hoc lc lng siu nhin ( nim - nim tuyt i, linh hn).

2. Ch ngha duy vt bin chng hnh thc pht trin cao ca ch nghaduy vt

- Trit hc duy vt c i

Ch ngha duy vt c i cn gi l ch ngha duy vt cht phc, ngy th, xuthin trong ch chim hu n l nh n , Trung Hoa, Hylp. V th gii quan lduy vt c ngha chng li nhng t tng sai lm ca trit hc duy tm v tn gio;nhng v mt phng php lun th cha c c s khoa hc, bi n mang tnh trc quan,cm tnh ch yu da vo tri thc kinh nghim ca chnh bn thn cc nh trit hc hnl nhng khi qut khoa hc ca bn thn tri thc trit hc.

- Ch ngha duy vt siu hnhCh ngha duy vt siu hnh[1]xut hin t th k XV n th k XVIII v nh

cao th k XVII XVIII. Trc y, tri thc ca cc lnh vc khoa hc cn l mt bphn trc tip ca trit hc. n thi k ny ny sinh nhu cu cc ngnh hoa hc c th

tch ra khi trit hc tr thnh cc ngnh khoa hc c th, c lp; dng phng phpnghin cu tht chi tit nhm pht hin cc thuc tnh, nhng qui lut ca vt cht nhtnh nng, tc dng, bn vt liu T lm xut hin phng php mi trong khoahc t nhin phng php thc nghim v cng trn c xut hin s phng php tduy siu hnh trong trit hc duy vt. Phng php siu hnh xem xt s vt trong trngthi c lp, tnh ti, khng vn ng, khng bin i.

- Ch ngha duy vt bin chng

http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn1http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn1http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn1http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn1

5/21/2018 Ch ng m u

8/49

Ch ngha duy vt bin chng l hnh thc cao ca ch ngha duy vt, do Mc Anghen xy dng vo nhng nm 40 ca th k XIX, sau c Lnin pht trin. Vis k tha tinh hoa ca cc hc thuyt trit hc trc v vn dng trit thnh tuca khoa hc ng thi, ch ngha duy vt bin chng khc phc c nhng hnch ca ch ngha duy vt cht phc c i, ch ngha duy vt siu hnh th k XVII

XVIII v n th hin c s thng nht gia th gii quan duy vt khoa hc vphng php nhn thc khoa hc.II. QUAN IM CA CH NGHA DUY VT BIN CHNG V VT CHT, THC V MI QUAN H GIA VT CHT V THC

1. Vt chta. Phm tr vt cht- Khi qut nhng quan im c bn v vt cht trong lch s trit hc trc Mc.+ Ch ngha duy tm coi bn cht ca th gii, c s u tin ca mi s tn ti l

tinh thn. Vt cht ch l sn phm ca bn nguyn tinh thn. V d: Bn nguyn tinhthn theo Platn l nim, Hghen l nim tuyt i; Bccly l cm gic ch

quan ca con ngi. Ch ngha duy tm ph nhn tnh khch quan ca vt cht, coi vtcht ch l sn phm ca cc lc lng siu nhin v mun ch quan ca con ngi.

+ Ch ngha duy vt trc Mc quan nim bn cht ca th gii, c s u tinca mi s tn l thc th vt cht c th ci bn nguyn vt cht. V d: trong trit hcTrung quc c i coi v tr c hnh thnh bi thi cc,ng hnh; trit hc Hy lpc i theo Talt l nuc; Anaximen l khng kh; Hraclt l la v Lxp v mcrtl nguyn t.

Thuyt nguyn t c i mang tnh khi qut v tru tng hn; nhng do nhngiu kin hn ch c tnh cht lch s, nn n cng ch l phng on ginh v khngthot khi tnh trng qui vt cht thnh dng vt th c th.

Quan nim ng nht vt cht l nguyn t ko di v tr thnh truyn thngtrong t duy ca cc nh trit hc duy vt v khoa hc t nhin trc Mc. Quan nimng nht nguyn t vi vt cht v vi thuc tnh ph bin ca vt th l khi lng lmt quan nim siu hnh.

Cui th k XIX v u th k XX, vt l hc c nhng pht minh quan trngem li nhng hiu bit mi, su sc hn v nguyn t, v cu trc th gii vt cht

ph phn nhng hn ch quan nim v nguyn t trc . Nhng pht minh dnn cuc khng hong v th gii quan trong lnh vc nghin cu ca vt l hc, trongtrit hc duy vt lm c s cho ch ngha duy tm chng li ch ngha duy vt trong quannim v nguyn t.

Khi qut nhng thnh tu ca khoa hc t nhin cui th k XIX, u th k XX(v gii quyt s khng hong v th quan trong vt l hc, trong trit hc duy vt); tipthu mang tnh ph phn quan nim v vt cht ca ch ngha duy vt trc ; ph phnquan nim sai lm ca trit hc duy tm. L-nin nu nh ngha khoa hc v vt cht.

-nh ngha vt cht ca Lnin: Vt cht l mt phm tr trit hc dng chthc ti khch quan c em li cho con ngi trong cm gic c cm gic cachng ta chp li, chp li, phn nh v tn ti khng l thuc vo cm gic.

5/21/2018 Ch ng m u

9/49

nh ngha vt cht ca Lnin bao gm nhng lun im c bn sau:

+ Vt cht l mt phm tr trit hc.Cn phi phn bit vt cht vi t cch lphm tr trit hc vi nhng quan nim ca khoa hc v cc dng biu hin c th cavt cht. Vt cht l phm tr trit hc l kt qu ca s khi qut, tru tng ha nhngthuc tnh, nhng mi lin h vn c ca cc s vt, hin tng nn n phn nh cichung, v hn, v tn, khng sinh ra, khng mt i; cn tt c cc s vt, hin tng vtcht c th l ci c qu trnh pht sinh, pht trin v chuyn ha. V vy, khng ngnht vt cht vi mt hay mt s dng vt cht c th.

+ Vt cht l thc ti khch quanc trng quan trng nht ca vt cht l thuctnh khch quan, tc l thuc tnh tn ti bn ngoi thc, c lp, khng ph thuc vo thc con ngi, d cho con ngi c nhn thc hoc khng nhn thc c n.

+ Thc ti khch quan c dem li cho con ngi trong cm gicvt cht(di hnh thc tn ti c th ca n) l ci gy nn cm gic con ngi khi bng cchno (trc tip hoc gin tip) tc ng nn gic quan ca con ngi; t duy, thcchng qua ch l s phn nh vt cht trong b no ca con ngi.

- ngha phng php lun

+ Th nht,nh ngha vt cht ca Lnin tip thu c tnh ph phn nhngquan im ca ch ngha duy vt trc y v chng li quan nim sai lm ca trit hcduy tm, v vt cht. nh ngha vt cht ca Lnin cho php xc nh ci g l vt chttrong lnh vc x hi c th gii thch ngun gc, bn cht v cc qui lut khch quanca x hi.

+ Th hai,nh ngha vt cht ca L-nin gii p mt cch khoa hc v vn c bn ca trit hct quan im n thc tin

Vic a quan im thc tin vo l lun, trit hc Mc khng nhng thc hin

mt cuc cch mng trong lnh vc trit hc m cn to c s khc phc nhng hnch ca ch ngha duy vt trc Mc, ph phn chng quan im sai lm ca trit hcduy tm.

Gii quyt khoa hc vn c bn trit hc, trit hc Mc c coi l c s llun v th gii quan v l lun nghin cu nhng vn chung ca trit hc v khoahc. Chng li nhng quan im duy ch ch quan, quan im duy vt tm thng,v.v

b. Phng thc v hnh thc tn ti ca vt cht- Vn ng l phng thc tn ti ca vt cht+ Ph. ngghen nh ngha: Vn ng hiu theo ngha chung nht, - tc c hiu

l mt phng thc tn ti ca vt cht, l thuc tnh c hu ca vt cht,-

th bao gmtt c mi s thay i v mi qu trnh din ra trong v tr, k c s thay i v tr ngin cho n t duy.

Vn ng l phng thc tn ti ca vt cht. Vn ng l t thn, vn ngkhng phi do s tc ng thun ty t bn ngoi m do nhng mu thun bn trong bnthn cc s vt v hin tng to thnh v vn ng khng do ai sinh ra v khng thmt i, vn ng mang tnh khch quan, tnh vnh vin v tuyt i.

5/21/2018 Ch ng m u

10/49

+ Khi qut nhng mt, nhng mi lin h mang tnh a dng phong ph tronghin thc khch quan, php bin chng duy vt nu ln nm hnh thc vn ng c bnca vt cht. l cc hnh thc vn ng nh:c, l, ha, sinh hc v x hi. Cc hnhthc vn ng ny u c quan h tc ng qua li ln nhau v c kh nng chuyn hacho nhau. S phn chia cc hnh thc vn ng cng ch mang tnh tng i.

+ Vn ng v ng im.ng im ch biu hin ca mt trng thi vn ng trongs cn bng, trong s n nh tng i ca s vt v hin tng c th. Th gii vtcht lun trong qu trnh vn ng v pht trin khng ngng. Nhng iu khngloi tr m cn bao hm trong hin tng ng im tng i. Khng c s ng imtng i th s khng c s vt v hin tng vt cht c th no tn ti. ng im chxt trong mt quan h nht nh ca s vt, cn khi xt trong mi quan h th s vt vnng ch khng phi ng im.

- Cc hnh thc tn ti ca vt cht+ Khng gian l thuc tnh phn nh hnh thc tn ti ca vt cht xt v qung

tnh, v tr, kt cu ca cc s vt, hin tng, cc b phn khc nhau ca th gii vt

cht.

+ Thi gian l thuc tnh phn s tn ti ca vt cht xt v s din bin trong qutrnh pht sinh, tn ti v chuyn ha ca cc s vt, hin tng trong hin thc khchquan.

+ Tnh cht ca khng gian v thi gian. Khng gian v thi gian c tnh khchquan, tnh v tn v vnh cu; khng gian c tnh ba chiu (qung tnh). l chiu cao,chiu rng v chiu di ca cc kt cu vt cht. Thi gian c tnh mt chiu (qu trnhdin bin). l t qu kh n tng lai. Khng c khng gian v thi gian tn tithun ty bn ngoi vt cht hoc khng gian trng rng cha ng vt cht, khng cthi gian khi nguyn v cui cng ca vt cht.

c. Tnh thng nht vt cht ca th gii

Cn c vo s tn ti, vn ng v pht trin ca hin thc khch quan v s phttrin ca khoa hc, ch ngha duy vt bin chng khng nh rng ch c mt th gii vtcht ang tn ti vn ng v pht trin khng ngng. Th gii thng nht tnh vtcht.iu ny c th hin nhng ni dung sau y:

- Ch c mt th gii duy nht l th gii vt cht. Ngoi ra khng c th giithun ty khng vt cht. Th gii vt cht tn ti khch quan, c trc v c lp vi thc ca con ngi.

- Th gii vt cht d tn ti di cc s vt hin tng c th khc nhau v ccb phn c th khc nhau (ci m con ngi nhn thc c hoc cha nhn thc

c) u l vt cht; gia chng u c mi lin h v mt ngun gc, lch s v b chiphi bi cc qui lut khch quan vn c ca n.

- Th gii vt cht tn ti vnh vin, v tn, khng do ai sinh ra v cng khngt mt i, m trong khng c g khc ngoi nhng qu trnh vt cht ang vn ng vchuyn ho cho nhau.

2. thca. Ngun gc ca thc

5/21/2018 Ch ng m u

11/49

Trit hc duy vt bin chng coi thc l thuc tnh ca mt dng vt cht c tchc cao l b no ngi, hoc l hnh nh ch quan ca th gii khch quan. thckhng phi l vt cht, m ch l thuc tnh ca mt dng vt cht c t chc cao l bno ngi. thc ch c con ngi v tn ti thng qua s hot ng ca b nongi. Khc vi vt cht l ci tn ti khch quan, s tn ti ca thc l s tn ti ch

quan v c kh nng phn nh tn ti khch quan. thc l hot ng tinh thn ca conngi c kt cu phc tp bao gm: Tnh cm, ch, t tng, tri thc

- Ngun gc t nhin.S hnh thnh v pht trin ca con ngi v thc l mt qu trnh lch s t

nhin. l qu trnh hnh thnh nng lc phn nh ca b no con ngi v hin thckhch quan. Nghin cu ngun gc t nhin ca thc xut pht t vic nghin cuthuc tnh phn nh, - l thuc tnh chung ca vt cht, m thc ch l mt hnh thccao nht. Hn na, s hnh thnh v pht trin ca thc gn lin s hnh thnh nng lc

phn nh ca b no ngi nn phi nghin cu mi qua h thc v b no con ngi.V thc ch l mt thuc tnh ca b no ch khng ng nht vi b no ngi

+ Phn nh l thuc tnh chung ca vt cht.Phn nh l s tc ng qua li giacc h thng vt cht, l nng lc ti hin,gi li kt qu ca s tc ng qua li .Hoc l nng lc ti hin, gi li v bin i ca h thng vt cht ny sang h thng vtcht khc. Phn nh di hnh thc n gin nht c th hin trong gii v sinh nh

phn nh vt l qua nhng bin i c, l, ha dn n s thay i v kt cu, v tr, sbin dng v ph hy...

Phn nh trong gii hu sinh cao hn, l s tin ha t thp n cao, t ngin n phc tp. Hnh thc thp nht ca phn nh sinh vt l tnh kch thch, mangtnh chn lc ca thc vt. ng vt cp thp phn nh th hin tnh cm ng (nnglc c cm gic) do vic xut hin h thn kinh. Phn nh tm l gn lin vi qu trnh

phn x c iu kin ng vt cp cao c h thn kinh trung ng. S phn nh tm l ng vt cp cao s chuyn ha thnh phn nh thc ca con ngi, khi vn chuynha thnh ngi.

+ B no ngi v thc.B no ca con ngi hin i l sn phm tin ha ludi v mt sinh vt - x hi, v c kh nng thu nhn, truyn dn iu khin ton b hotng ca c th trong quan h vi th gii xung quanh. V mt nguyn tc thc cacon ngi ch xut hin khi c s tc ng ca hin thc khch quan vo b no ngi.

Nng lc phn nh ca thc l nng lc hot ng ca b no. Khng thtch thc rakhi s hot ng ca b no ngi. Nhng thc ch l mt thuc tnh ca b nongi, n khng ng nht vi chnh b no ngi.

-Ngun gc x hi

S hnh thnh v pht trin ca con ngi v thc khng ch l mt qu trnhlch s t nhin m cn l mt qu trnh lch s x hi. Trong qu trnh , sn xut vtcht thng qua lao ng c coi l ngun gc trc tip cho s hnh thnh, pht trinngn ng v thc con ngi.

+ Lao ngl hot ng c thc, mc ch, c phng php ca con ngi lmbin i hin thc khch quan, nhm p ng nhng nhu cu ca con ngi. Lao ng

5/21/2018 Ch ng m u

12/49

khng ch l ngun gc trc tip hnh thnh bn thn con ngi, m cn hon thin khnng phn nh ca b no con ngi. V vn ny, ngghen khng nh: Hng chcvn nm - thi gian ny trong lch s tri t cng tng ng nh mt giy ng htrong mt i ngi - tri qua, truc khi x hi loi ngi xut hin t n vn leotro trn cy... gia n vun v x hi loi ngi c s khc nhau c bit g? l lao

ng... Lao ng bt u cng vi vic ch to ra cng c [2].

+ Lao ng c kh nng tha mn nhng nhu cu ni chung ca con ngi. Trcht l nhu cu vt cht v sau l nhu cu tinh thn ca con ngi.

+ S xut hin ngn ng trong qu trnh lao ng tr thnh phng tin vtcht p ng nhng nhu cu khch quan v quan h giao tip, trao i nhng kinhnghim v tnh cm... Ngn ng l v vt cht ca t duy, l hin thc trc tip ca ttng, l yu t quan trng pht trin tm l, t duy ca con ngi. ngghen chorng: Trc ht l lao ng; sau lao ng v ng thi vi lao ng l ngn ng; lhai sc kch thch ch yu nh hng n b c ca con vn, lm cho b c dndn bin chuyn thnh b c ca con ngi[3].

Qu trnh hnh thnh pht trin ca ngn ng cng l qu trnh hnh thnh v phttrin ca thc con ngi. Nh ngn ng, kinh nghim v s hiu bit ca con ngimi c hnh thnh, vn ng v pht trin, ng thi n tr thnh phng tin trao iv mt x hi v tr thnh phng tin, cng c ca thc.

b. Bn cht ca thcBn cht ca thc l s phn nh mangtnh tch cc, nng ng v sng to .

Qu trnh thc l qu trnh thng nht 3 mt sau:Mt l,trao i thng tin gia ch th v i tng phn nh. S trao i ny c

tnh hai chiu, c nh hng v chn lc cc thng tin cn thit th hin tnh mc chca hot ng ngi.

Hai l,m hnh ho i tng trong t duy di dng hnh nh tinh thn. y lqu trnh ci bin hnh nh ca cc i tng vt cht thnh cc tng tinh thn phi vtcht c ngha nh hng cho qu trnh vn dng tri thc vo trong hot ng thc tin.

Ba l,qu trnh hin thc ho t tng, thng qua hot ng thc tin chuyn hot tng thnh thc ti, hoc vt cht ho t tng ca con ngi di dng vt chtngoi hin thc. Trong giai on ny con ngi la chn nhng phng php, phngtin, cng c tc ng vo hin thc khch quan nhm thc hin mc ch ca mnh.

c. Kt cu ca thc

kt cu ca thc rt phc tp, bao gm nhiu yu t. C th phn chia kt cu thnh nhiu cp khc nhau:tnh cm, nim tin, l tr, ch tri thc v t thc, timthc v v thc.

- Tnh cm, nim tin, ch,tri thc.

Cp ny nghin cu thc thng qua cctnh cht, trnh phn nh ca nv th gii khch quan c th hin tri thc, tnh cm, nim tin, chtrong tnh hinthc ca hot ng tinh thn con ngi. Trong tri thc l yu t quan trng nht.

http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn2http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn2http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn3http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn3http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn3http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn2

5/21/2018 Ch ng m u

13/49

- T thc, tim thc v v thc

Cp ny nghin cu thc theo chiu su ca th gii ni tmcon ngi haythng gi l tng su ca thc c th hin t thc, tim thc v v thctrongtnh hin thc ca hot ng tinh thn con ngi.

3. Mi quan h gia vt cht v thca. Ni dung

Th nht, xut pht t quan im cho rng vt chtc trc quyt nh thc, thc, tinh thn l ci c sau, ci ph thuc vt cht. Cho nn, ton b hot ng tinh thnu l s phn nh hin thc khch quan v b qui nh bi hot ng hot ng vt chtca con ngi. Trong hot ng tinh thn ca con ngi ni chung, k c thc c nhnhay thc x hi hoc ng li ch trng chnh sch ca mt nh nc v.v... cng

phi da trn c s hin thc khch quan, th mi c th lm cho kh nng khch quantr thnh hin thc.

T thn n, thc t tng ca con ngi khng th thc hin c s bin i

no trong hin thc, nu n khng thng qua cc nhn t vt cht, bi ch c lc lngvt cht nh bi bi mt lc lng vt cht m thi. iu ny cng s ng ngay c khi thc ca con ngi phn nh ng v hin thc khch quan.

Th hai,xut pht t quan im cho rng thcl tnh th hai ph thuc vo vtcht v con ngi c kh nng nhn thc c hin thc khch quan. Cho nn, s phnnh ca thc v hin thc khch quan, khng phi l s phn nh th ng, n ginm n c tnh tch cc, nng ng v sng to. Kt qu ca s phn nh ng v hinthc bao gi cng c ngha nh hng cho hot ng thc tin v nh hng trc tipn kt qu ca hot ng thc tin.

Trong nhng iu kin khch quan nht nh, thc ca con ngi c th gi vai

tr quyt nh n kt qu ca hot ng thc tin. iu ny c ngha l, thc, t tngca con ngi vi s nhn bit ng n v ch ca mnh, con ngui c th pht huyc nng lc ti a ca cc nhn t vt cht v nhn t tinh thn trong nhng iu kinkhch quan nht nh. Nhng xt v qu trnh lu di th nhn t vt cht bao gi cnggi vai tr quyt nh i vi nhn t tinh thn.

b. ngha phng php lun - Th nht, trong hot ng nhn thc phi bo m nguyn tc tnh khch quan

trong s xem xt (xut pht t thc t khch quan, tn trng hin thc khch quan).

Nguyn tc ny i hi chng ta trong nhn thc v hnh ng phi xut pht tbn thn s vt, t hin thc khch quan, phn nh s vt ng vi nhng g vn c ca

n, khng ly mun ch quan ca mnh lm chnh sch, khng ly ch ch quan pt cho thc t, phi tn trng s tht, trnh thi ch quan nng vi, phin din, nhkin. Yu cu ca nguyn tc tnh khch quan cn i hi phi tn trng v hnh ngtheo qui lut khch quan.

- Th hai, pht huy tnh nng ng, sng to ca thc pht huy nhn t conngi (trong hot ng thc tin x hi).

5/21/2018 Ch ng m u

14/49

Tnh tch cc, nng ng v sng to ca thc (nhn t tinh thn) c th hinngay t khi con ngi xc nh i tng, mc tiu, phng hng hot ng cng nhvic la chn cch thc, phng php thc hin mc tiu ra. Sc mnh ca thccn ty thuc vo mc s xm nhp ca tri thc khoa hc vo hot ng caqun chng.

- Thc hin nguyn tc xut pht t thc t khch quan, tn trng hin thc khchquan v nguyn tc pht huy tnh nng ng, sng to ca thc phi thy c vai trquyt nh ca cc nhn t khch quan (vt cht) i vi nhn t tinh thn (ch quan);mt khc phi ph phn bnh ch quan duy ch, chng ch ngha kinh nghim, coithng tri thc khoa hc trong hot ng nhn thc v hot ng thc tin x hi.

Chng IIPHP BIN CHNG DUY VTI. PHP BIN CHNG V PHP BIN CHNG DUY VT

1. Php bin chng v cc hnh thc c bn ca php bin chng

a. Khi nim bin chng v php bin chng- Bin chng,dng chnhng mi lin h, tng tc, chuyn ha phn nh s

tn ti, vn ng v pht trin theo qui lut ca cc s vt, hin tng trong t nhin, xhi v t duy.

Bin chng bao gmbin chng khch quanl bin chng ca th gii vt chtvbin chng ch quanl phn nh bin chng trong hot ng tinh thn ca con ngi

- Php bin chng,l hc thuyt nghin cu, khi qut bin chng ca th giithnh h thng cc nguyn l, qui lut khoa hc nhm xy dng h thng cc nguyn tc

phng php lun ca nhn thc v thc tin.

Kt cu php bin chng bao gm th gii quan (h thng nhng quan im duyvt hoc duy tm v th gii) v phng php lun (nguyn tc phng php lun vnhn thc v hot ng thc tin). Chnh v vy khi nghin cu cc hnh thc c bn ca

php bin chng chng ta s thy c s khc nhau cn bn gia cc hnh thc lch sca php bin chng.

b. Cc hnh thc c bn ca php bin chngPhp bin chng pht trin qua ba hnh thc c bn: Php bin chng cht phc

c i; php bin chng duy tm ca Hghen v php bin chng duy vt ca ch nghaMc Lnin.

-Php bin chng cht phc c ihnh thc u tin ca php bin chng trong

lch s trit hc.+ T tng bin chng ca cc nh trit hc Trung hoa c i l hc thuyt m

Dng th hin trong "Dch hc (hc thuyt v nhng nguyn l, qui lut ph bin trongv tr l Thi dng Thi m trong Thi cc) v Ng hnh (hc thuyt v nhngnguyn tc tng tc, bin i ca cc t cht bn th trong v tr l Kim Mc Thy

Ha Th).

5/21/2018 Ch ng m u

15/49

+ T tng bin chng trong trit hc Hy Lp c i l t tng ca Arixtt vcc hnh thc ca t duy bin chng hoc ca Hraclt v s tn ti, vn ng v bini ca cc s vt v hin tng, v.v tha nhn s tn ti ca s vt hin tng thngqua nhng mi lin h, s vn ng, s thay i chuyn ho cho nhau.

- Php bin chng duy tm ca Hghenvi quan im c bn coi bin chngca th gii khch quan l s pht trin ca nim tuyt i. Trong qu trnh pht triny s t tha ho ca nim tuyt i trong t nhin, x hi v t duy sau li trv vi nim tuyt i. Hghen l ngi c cng trong vic ph phn t duy siu hnhv l ngui trnh by c h thng nhng phm tr, qui lut ca php bin chng. Mcd php bin chng ca ng l duy tm v cn cha ng rt nhiu mu thun m chnhHghen khng t mnh gii quyt c.

2. Php bin chng duy vta. Khi nim php bin chng duy vtTheo ngghen: Php bin chng l mn khoa hc v nhng qui lut ph bin

ca s vn ng v s pht trin ca t nhin, ca x hi loi ngi v ca t duy[4].

Cc nh kinh in ca ch ngha Mc Lnin cn c mt s nh ngha v phpbin chng duy vt khi nhn mnh v vai tr ca nguyn l v mi lin h ph bin,nguyn l v s pht trin. Ph. ngghen: Php bin chng l khoa hc v s lin h ph

bin[5] hoc theo Lnin: Php bin chng, tc l hc thuyt v s pht trin [6].Php bin chng duy vt l h thng cc nguyn l, phm tr, qui lut c bn ca

php bin chng v l lun nhn thc duy vt bin chng. l:-Nguyn l v mi lin h ph bin, nguyn l v s pht trin;- Cc cp phm tr: Ci chung v ci ring; Nguyn nhn v kt qu; Tt nhin v

ngu nhin; Ni dung v hnh thc; Bn cht v hin tng; Kh nng v hin thc; - Cc qui lut: Qui lut chuyn ha t nhng s thay i v lng dn n thay

i v cht v ngc li; Qui lut thng nht v u tranh ca cc mt i lp; Qui lutph nh ca ph nh;

- L lun nhn thc ca ch ngha duy vt bin chng.b. Nhng c trng c bn v vai tr ca php bin chng duy vt- Php bin chng duy vt ca ch ngha Mc Lnin c xc lp trn nn tng

th gii quan duy vt khoa hc. Php bin chng duy vt ca ch ngha Mc Lninkhc vi vi th gii quan duy vt cht phc (trc quan, ngy th v cht phc) c i vth gii quan duy tm trong php bin chng ca Hghen.

- Php bin chng duy vt ca ch ngha Mc Lnin c s thng nht gia nidung th gii quan (duy vt bin chng) v phng php lun (bin chng duy vt), n

khng ch gii thch th gii m cn l cng c nhn thc v ci to th gii. Phpbin chng duy vt ca ch ngha Mc Lnin cng khc vi php bin chng cht phcc i v php bin chng duy tm ca Hghen. V, trong hai php bin chng u

bao hm mu thun gia th gii quan v phng php lun.II. CC NGUYN L C BN CA PHP BIN CHNG DUY VT

1. Nguyn l v mi l in h ph bina. Ni dung

http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn4http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn4http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn5http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn6http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn6http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn6http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn5http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn4

5/21/2018 Ch ng m u

16/49

i lp php bin chng, quan im siu hnh coi s tn ti ca cc s vt v hintng trong th gii l nhng ci tch ri nhau, gia chng khng c s lin h tc ngqua li, khng c s chuyn ha ln nhau v nu c ch l s lin h mang tnh cht ngunhin, gin tip, v.v... Ngc li, php bin chng duy vt cho rng, s tn ti ca cc svt v hin tng ca th gii khng phi l s tn ti tch ri v c lp ln nhau, m

chng c nhng mi lin h, tc ng qua li ln nhau, rng buc v ph thuc, qui nhln nhau, chuyn ho cho nhau.

-Khi nim mi lin hv mi lin h ph bin+Mi lin hdng chs quy nh, s tc ng v chuyn ha gia cc s vt,

hin tng, hay gia cc mt, cc yu t ca mi s vt, hin tng trong th gii.Nhng hnh thc ring bit, c th ca mi lin h l i tng nghin cu ca tngngnh khoa hc c th.

+Mi lin h ph bindng ch nhng mi lin h nhiu s vt, hin tngca th gii. y chnh l i tng nghin php bin chng duy vt l nhng mi linh chung, ph bin nht ca th gii. V vy, ngghen vit: Php bin chng l khoahc v mi lin h ph bin[7].

- Tnh cht ca mi lin h + Tnh khch quanca mi lin h, tc l ci vn c ca cc s vt hin tng

c lp v khng ph thuc vo mun ch quan ca con ngi; con ngi c th nhnthc v vn dng trong hot ng thc tin;

+ Tnh ph bin ca mi lin h, tc l trong s tn ti ca cc s vt v hintng ca th gii khng phi l s tn ti tch ri v c lp ln nhau, m chng l mtth thng nht. Trong th thng nht to thnh nhng cu trc, nhng h thng v lmt h thng m bi nhng mi lin h, tc ng qua li, rng buc v ph thuc, quinh, chuyn ho cho nhau, v.v

+ Tnh a dng phong ph ca mi lin h, tc l cc s vt, hin tng hay qutrnh khc nhau u c nhng mi lin h c th khc nhau gn lin vi nhng iu kinlch s nht nh.

b. ngha phng php lun- Xut pht t tnh khch quan v ph bin ca mi lin h cho chng ta thy

trong hot ng nhn thc v hot ng thc tin cn phi c quan im ton din.

Quan imton dini hi chng ta khi phn tch v s vt phi t n trongmi quan h vi s vt khc. ng thi phi nghin cu tt c nhng mt, nhng yu t,nhng mi lin h vn c ca n. Qua xc nh c mi lin h bn trong, bn

cht, v.v... t c th nm c bn cht, qui lut ca s vt v hin tng.

- Xut pht t tnh a dng, phong ph ca mi lin h cho chng ta thy tronghot ng nhn thc v hot ng thc tin cn phi c quan im lch s c th.

Quan imlch s c thi hi khi nghin cu s vt phi thy s tn ti vnng v pht trin ca bn thn cc s vt v hin tng l mt qu trnh c tnh giaion, tnh lch s c th. Cho nn khi phn tch tnh ton din v cc mi lin h ca svt phi t n trong mi quan h c th, vi nhng iu kin lch s c th ca cc miquan h .

http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn7http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn7http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3568113187262154726#_ftn7

5/21/2018 Ch ng m u

17/49

2. Nguyn l v s pht trina. Ni dungi lp vi php bin chng, quan im siu hnh ph nhn s pht trin, nu c

tha nhn s pht trin th theo h chng qua ch l s tng ln hoc gim i n thun vmt s lng, ch khng phi v mt cht lng, v.v... Ngc li, php bin chng duy

vt rng pht trin l khuynh hng chung trong s vn ng ca cc s vt v hintng; cn phn bit gia khi nim vn ng v khi nim pht trin.

-Pht trin l mt qu trnh vn ng t thp n cao, t n gin n phc tpt ci cha hon thin n hon thin. cng l qu trnh xut hin ci mi cao vhon thin hn ci c v qu trnh trc .

Phn bit s khc nhau gia vn ng v pht trin. Vn ng l s bin i nichung v l phng thc tn ti ca vt cht. Ngc li, khi nim pht trin th khngkhi qut mi s vn ng, bin i ni chung, n ch khi qut nhng vn ng i ln

- Tnh cht ca s pht trin

+ Tnh khch quanca s pht trin biu hin ngun gc vn ng v pht trinca qu trnh gii quyt mu thun trong cc s vt hin tng c lp v khng phthuc vo mun ch quan ca con ngi; con ngi c th nhn thc v vn dng tronghot ng thc tin;

+ Tnh ph bin ca s pht trin th khng nh pht trin l khuynh hngchung trong s vn ng ca cc s vt v hin tng ca th gii l qu trnh xut hinci mi ph hp vi cc qui lut khch quan vn c ca n.

+ Tnh a dng phong ph ca s pht trin th hin tnh lch s c th trong cchnh thc vn ng ca cc s vt hin tng ca th gii.

b. ngha phng php lun

Nghin cu nguyn l v s pht trin, phi c quan impht trin, nhn thcng v ci mi v tiu chun ca s pht trin nhn thc c khuynh hng vn

ng ca s vt v hin tng.

- Quan impht trinvi yu cu khi phn tch mt s vt, hin tng phi tn trong s vn ng, phi pht hin c xu hng bin i, chuyn ha ca chngtrong mt qu trnh t thp n cao, t cha hon thin n hon thin, v.v

- Quan im pht trin cn i hi phi nhn thc ngv ci mi, v tiu chunca s pht trin.S ra i ca ci mi l mt qu trnh, trong yu t k tha nhngmt tch cc ca ci c l iu kin tin cho s tn ti v pht trin ca ci mi. Tiuchun ca s pht trin l ci mi nhng khng phi bt k mt ci mi no, k l ci

mi ph hp vi qui lut khch quan.

III. CC CP PHM TR C BN CA PHP BIN CHNG DUY VT1. Ci chung v ci ringa. Phm tr ci chung v ci ring- Ci ringch mt s vt, hin tng hay mt qu trnh ring l ca hin thc

khch quan. Ci ring cn c hiu lci n nht,Ci n nhtkhng ch l tiuchun phn bit s khc nhau gia cc ci ring, m cn l tiu chun phn bit nvi ci chung, ci ph bin.

5/21/2018 Ch ng m u

18/49

- Ci chungch nhng mt, nhng thuc tnh, nhng mi quan h ging nhauc lp li trong nhiu s vt, hin tng hay qu trnh ring l.

b. Bin chng gia ci chung v ci ringTrit hc duy vt bin chng khng nh rng, trong s tn ti v pht trin ca

cc s vt, hin tng ca hin thc khch quan, u bao hm s thng nht gia cichung v ci ring. Ci chung v ci ring u tn ti khch quan, gia chng c miquan h bin chng vi nhau.

- Ci chung v ci ring tn ti khch quan. Ci chung ch tn ti trong ci ring,thng qua ci ring. Ci ring ch tn ti trong mi quan h vi ci chung.

- Ci chung l b phn ca ci ring, nhng su sc hn ci ring; ci ring phongph hn ci chung.

- Ci chung v ci ring c th chuyn ha ln nhau. Trong nhng iu kin nhtnh, ci ring c th chuyn ha thnh ci chung v ngc li.

c. ngha phng php lun

- Mun nhn thc c ci chung, phi nghin cu ci ring v ngc li munnhn thc c ci ring, mt mt phi nghin cu ci n nht, nhng ng thi cngphi nghin cu ci chung, thy c vai tr quyt nh ca ci chung vi ci ring.

- Mun vn dng ci chung cho tng trng hp ca ci ring, nu khng ch n nhng tnh c bit v iu kin lch s ca ci ring th cng ch l nhn thc gioiu, p dng rp khun my mc. Ngc li, trong hot ng thc tin nu khng hiu

bit nhng nguyn l chung, ph bin th hot ng ca con ngi cng mang tnh mqung, kinh nghim v cm tnh.

- Ph phn nhng quan im ph nhn s tn ti khch quan ca ci chung v ciring, tuyt i ha ci chung hoc ci ring, khng thy c mi quan h bin chng

gia ci chung ci ring.2. Nguyn nhn v kt qu

a. Phm tr nguyn nhn v kt qu - Nguyn nhnch s tc ng ln nhau gia cc mt (hoc thuc tnh) trong mt

s vt, hin tng, hay gia cc s vt, hin tng vi nhau dn n s bin i nhtnh.

- Kt qu ch nhng bin i xut hin do s tc ng ln nhau ca nhng mttrong mt s vt hay gia cc s vt vi nhau. Hoc ni mt cch khc, kt qu l nhng

bin i do s tc ng ca cc yu t thuc nguyn nhn.

b. Bin chng gia nguyn nhn v kt qu

- Nguyn nhn l ci sinh ra kt qu, nn nguyn nhn lun c trc kt qu. Cnphn bit tnh nhn qu vi s tip ni v thi gian l ch gia nguyn nhn v kt qucn c quan h sn sinh, quan h trong nguyn nhn sinh ra kt qu.

-Ty theo nhng iu kin v hon cnh khch quan nht nh, m mt nguynnhn c th sinh ra nhiu kt qu hoc ngc li.

- Phn bit s thay i v tr gia nguyn nhn v kt qu mang tnh tng i.

5/21/2018 Ch ng m u

19/49

- Nguyn nhn sinh ra kt qu, nhng sau khi xut hin, kt qu khng gi vai trc lp i vi nguyn nhn, tri li, n tc ng tr li nguyn nhn theo nhng hngkhc nhau.

- Cc hnh thc ca mi quan h nhn qu, mang tnh a dng v phong ph. Vc bn n c th hin: Nguyn nhn ch yu - th yu, bn trong - bn ngoi, khchquan - ch quan v.v...

c. ngha phng php lun - Cn phi phn bit cc loi nguyn nhn v nhng iu kin khch quan lch s

c th ca n, cng nh phn bit nguyn nhn vi nguyn c.

- Mun xa b mt s vt, hin tng v mt kt qu no , th cn loi b ccnguyn nhn sinh ra n (thng qua qui lut khch quan vn c ca n). Ngc li, munlm xut hin mt s vt, hin tng v mt kt qu no , th phi pht hin nguynnhn, to iu kin cn thit cho nguyn nhn sinh ra n pht huy c tc dng. Ph

phn nhng quan im duy tm, siu hnh v mi quan h nhn qu.

3. Tt nhin v ngu nhin

a. Phm tr tt nhin v ngu nhin - Tt nhinch ci do nguyn nhn bn trong ca s vt, hin tng quyt nh v

trong nhng iu kin nht nh th n phi xy ra nh th, ch khng th khc.- Ngu nhinch ci khng do bn cht, mi lin h bn trong quyt nh m n

ngu hp ca nhng hon cnh bn ngoi quyt nh.

b. Bin chng gia tt nhin v ngu nhin Trit hc duy vt bin chng cho rng nu ci tt nhin c tc dng chi phi s

pht trin ca s vt, th ci ngu nhin cng nh hng n s pht trin , c th lmcho tin trnh pht trin din ra nhanh hoc chm.

Tt nhin v ngu nhin u tn ti khch quan v c mi quan h thng nht huc vi nhau. Bi v, ci tt nhin bao gi cng c ngha nh hng chung cho s vnng v pht trin ca s vt, thng qua v vn nhng ci ngu nhin. Ngc li, cingu nhin l cc hnh thc biu hin ca ci tt nhin, xt theo nhng mi quan h nhtnh.

c. ngha phng php lun

Trong hot ng thc tin, phi cn c vo ci tt nhin, ch khng th da voci ngu nhin v dng li ci ngu nhin. Bi v ci tt nhin l ci tt yu phi xy rath ngc li, ci ngu nhin l ci c th xy ra hoc khng.

Mun nhn thc c ci tt nhin, phi nghin cu v s ci ngu nhin. Bi v,

ci tt nhin th hin ra bn ngoi qua ci ngu nhin, nh hng cho s pht trin camnh i qua v s ci ngu nhin.

4. Ni dung v hnh thca. Phm tr ni dung v hnh thc- Ni dungch s tng hp tt c nhng mt, nhng yu t, nhng qu trnh to

nn s vt. V d: Ni dung ca mt tc phm ngh thut, l ton b cc yu t, nh ttng ca tc phm, b cc, hnh tng ngh thut, v.v... phn nh, v gii quyt

5/21/2018 Ch ng m u

20/49

nhng vn no ca cuc sng hin thc. Hoc, ni dung ca mt c th sng lton b cc yu t vt cht, nh t bo, kh quan, qu trnh sng v.v...

- Hnh thcch phng thc tn ti v pht trin ca s vt, l h thng cc milin h tng i bn vng ca n. V d: Hnh thc ca mt tc phm ngh thut vnchng, c th hin thng qua phng thc din t ni dung ca tc phm... l cchsp xp trnh t cc chng, mc, cch din t, hnh dng, mu sc trang tr ca tc

phm.b. Bin chng gia ni dung v hnh thc+ S thng nht gia ni dung v hnh thc c th hin l khng c hnh thc

no li khng cha ng ni dung v khng c mt ni dung no li khng tn ti trongmt hnh thc nht nh.

+ So vi hnh thc, ni dung lun gi vai tr quyt nh qu trnh pht trin ca svt, n l yu t ng v lun thay i. Cn hnh thc, l yu t tng i n nh ca svt. V vy, s bin i v pht trin ca s vt bao gi cng bt u t ni dung, cn s

bin i ca hnh thc th chm hn. Nhng lun c khuynh hng ph hp vi nidung.

+ Hnh thc do ni dung quyt nh, nhng hnh thc c tnh c lp tng i vtc ng tr li ni dung. S tc ng tr li ca hnh thc vi ni dung c th thc ys pht trin hoc km hm s pht trin ca ni dung.

c. ngha phng php lun Ph phn nhng khuynh hng tch ri ni dung vi hnh thc, hoc tuyt i ha

ni dung hay hnh thc. Phi thy c s thng nht bin chng gia ni dung v hnhthc trong s vt. Mun hnh thc thay i, trc ht phi ch n s thay i cani dung. Mt khc, phi bit s dng hnh thc ph hp vi ni dung, tc ng tch cc

n ni dung, phc v cho s pht trin ca ni dung theo yu cu ca thc tin.

5. Bn cht v hin tng

a. Phm tr bn cht v hin tng- Bn chtl s tng hp tt c nhng mt, nhng mi lin h tt nhin, tng i

n nh bn trong s vt, qui nh s vn ng v pht trin ca s vt. Bn cht gnlin vi ci chung. Bi v ci to nn bn cht ca mt lp cc s vt, th ng thi l cichung ca cc s vt . Bn cht cng mt loi vi qui lut. Bi v, ni n bn cht cas vt l ni n qui lut vn ng pht trin ca n. Nhng phm tr bn cht rng hn,

phong ph hn phm tr qui lut. Bi mi mt qui lut thng ch biu hin mt mt,mt khi cnh ca bn cht.

-

Hin tngl s biu hin bn ngoi ca bn cht. V d: Cc hin tng x hi,nh hin tng kinh t, chnh tr, t tng, hoc quan h v hot ng kinh t ca con

ngi hay x hi v.v... u l s th hin bn ngoi ca bn cht con ngi hoc bn chtca x hi.

b. Bin chng gia bn cht v hin tngBn cht v hin tng thng nht bin chng vi nhau trong s vt. Bn cht

bao gi cng c bc l thng qua hin tng, v hin tng bao gi cng l biu hin

5/21/2018 Ch ng m u

21/49

ca bn cht. Khng c bn cht thun ty bn ngoi hin tng. Cng nh khng chin tng no li khng mang tnh bn cht.

S thng nht bin chng gia bn cht v hin tng trong s vt, l s thngnht ca hai mt i lp, mu thun gia bn cht v hin tng. S i lp gia ci bntrong v ci bn ngoi. S i lp gia ci n nh vi ci thng xuyn thay i. Hintng phong ph hn bn cht, v ty theo s bin i ca iu kin v hon cnh mhin tng c nhng biu hin khc nhau. Cn bn cht su sc hn hin tng, v bncht phn nh ci bn trong, ci n nh ca s vt.

c. ngha phng php lun Mun nhn thc c bn cht ca s vt, phi i t hin tng n bn cht.

Nhng khng dng mt vi hin tng, m phi nghin cu tt c cc hin tng vnc ca s vt. ng thi phi phn bit c khc nhau gia cc hin tng, v c cchin tng thng xuyn tc hoc che du ci bn cht. Cho nn, trong nhn thckhoa hc, cng nh trong hot ng thc tin, ch c th pht hin ci bn cht, trn cs nghin cu tng hp cc hin tng ca s vt.

6. Kh nng v hin thc

a. Phm tr kh nng v hin thc- Kh nngch ci hin cha c, cha ti, nhng s ti, s c khi c cc iu kin

thch hp.

- Hin thcch ci hin c, hin ang tn ti tht s. Kh nng l ci hin chac. Nhng kh nng ang tn ti.

Phn bit kh nng vi hin thc l ch kh nng l ci hin cha c, cha ti,cn hin thc l ci hin c, c thc hin. Cn phn bit kh nng vi tin .Tin l nhng iu kin tin quyt s b ca mt ci g , u l nhng ci hin ang

tn ti tht s, tc u l hin thc v trn c s cc tin hay iu kin y xut hin cimi. Chnh ci mi ny trong trng thi tim th mi l kh nng.

Cn phn bit kh nng vi ngu nhin. S khc nhau ch, mt bn kh nng lci hin cha c, nhng s c, s ti, s xy ra khi c kiu kin tng ng. Cn mt bnngu nhin l ci c th xy ra, cng c th khng, c th xy ra nh th ny, hoc nhth khc.

b. Bin chng gia kh nng v hin thcKh nng v hin thc c quan h thng nht bin chng, gia chng c s

chuyn ha ln nhau. Bi v, hin thc c chun b bi kh nng, cn kh nng binthnh hin thc. Hin thc ny do s vn ng ni ti ca n li ny sinh ra nhng kh

nng mi, c nh vy to ra mt qu trnh v tn ca s chuyn ha ln nhau gia khnng v hin thc.Cng trong nhng iu kin nht nh, cng mt s vt c th tn ti mt s kh

nng, ch khng phi ch c mt kh nng. Bi v, ngoi nhng kh nng vn c sn, khic thm nhng iu kin mi b sung th s vt xut hin nhng kh nng mi. Thccht, l mt hin thc mi phc tp hn xut hin do s s tc ng qua li gia svt c vi iu kin mi va c b sung. Nh vy, ngay c mt kh nng cng c sthay i, v n ph thuc vo s bin i ca s vt trong nhng iu kin c th.

5/21/2018 Ch ng m u

22/49

c. ngha phng php lun Trong hot ng thc tin phi trn c s hin thc, ch khng phi kh nng.

Tuy nhin, khng phi hon ton b qua, hoc coi thng kh nng, m phi tnh n cckh nng c th a ra ch trng, chnh sch v k hach cho ng c tnh kh thi.Trong nhn thc, nht l nhn thc khoa hc phi tm ra, xc nh cho c cc kh nng

pht trin ca s vt trong chnh bn thn n, v cn c vo tng quan lc lng giacc mt bn trong vi nhng iu kin bn ngoi. Khng nn tuyt i ha vai tr canhn t ch quan, hoc xem thng n trong vic bin i kh nng thnh hin thc,v.v...

IV. CC QUI LUT C BN CA PHP BIN CHNG DUY VT1. Qui lut nhng thay i v lng dn n thay i cht v ngc li Qui lut nhng thay i v lng dn n s thay i v cht v ngc li nghin

cu vcch thc ca s pht trin.a. Khi nim cht v lng

-

Cht l tnh qui nh khch quan vn c ca s vt, l s thng nht hu c ccthuc tnh lm cho n l n m khng phi l ci khc. l s thng nht hu c giacc thuc tnh vn c ca s vt. V d: tnh qui nh v cht ca hot ng t duy conngi c th hin thng qua s thng nht hu c ca cc thuc tnh nh: nng lc

phn nh ca b no, tnh hnh thc v qui lut ca nhn thc. Cht c tnh n nh tngi khng nh s vt l g v ng thi l tiu chun phn bit n vi ci khc. Svt va l mt cht, va l nhiu cht c th khc nhau, ty theo nhng mi lin h nhtnh.

-Lng cng l tnh qui nh khch quan vn c ca s vt biu th s lng, quim, trnh , xu hng ca s vn ngv pht trin ca s vt cng nh ca cc thuctnh ca n.

b. Bin chng gia cht v lng- S bin i v lng dn n s bin i v chtTrong bt k s vt no ca hin thc khch quan cng bao gm s thng nht

gia cht v lng mtnht nh.l lin h qui nh ln nhau gia cht vlng, n l gii hn m trong s vt vn l n, n cha tr thnh ci khc, nhngng thi trong gii hn hai mt cht v lng tc ng qua li ln nhau lm cho svt vn ng v bin i. S vn ng v bin i ca s vt bao gi cng bt u t qutrnh thay i v lng, nhng s thay i v cht ch xy ra khi kt thc mt qutrnh thay i v lng, s thay i t gii hn caim nt, gii hn m s

thay i v lng dn n s thay i v cht, vt qua gii hn dn n nhy vtv cht.

Nhy vtv cht kt thc mt giai on bin i v lng nhng n khng chmdt s vn ng, n ch chm dt mt dng tn ti ca vn ng. l qu trnh s vtc, cht c mt i lm xut hin s vt mi, cht mi v.v... V d nh s thay i lngtri thc ca cc mn hc, nm hc, giai on trong iu kin khch quan cho php dnn kt qu tt nghip ra trng ca sinh vin.

5/21/2018 Ch ng m u

23/49

Xt v hnh thc nhy vt din ra di hai hnh thc:l nhy vt dn dn v nhyvt t bin.Nhy vt dn dn din ra trong mt thi gian di, s tch ly bin i vlng(s bin i b phn dn n s bin i ton b) mi c s bin i v cht.

Nhy vt t bin din ra trong mt thi gian rt ngn, s tch ly, bin i v lng vng thi vi n l qu trnh nhy vt v cht ton b.

S thay i lng - cht - s vt bao g cng c xem xt bi nhngiu kinkhch quannht nh. Bi v, trong iu kin khch quan ny s bin i v lng dnn s bin i v cht, th ngc li trong iu kin khc cng vn s bin i v lngnh vy nhng khng c s bin i v cht.

Qui lut lng cht khng ch ni ln mt chiu l s bin i v lng dn n sbin i v cht, m cn c chiu ngc li. l qu trnh hnh thnh s vt mi, chtmi v cht mi qui nh lng mi ca n. Khi s vt mi ra i bao hm cht mi, nli to ra mt lng mi ph hp vi n v trong s vt mi li lp li qu trnh thay ilng - cht - s vt

b. ngha

- Cn phn bit s khc nhau gia tnh qui nh v cht v lng. Xem xt qutrnh thay i v cht phi nghin cu qu trnh tch ly v lng, bin i v lngtrong nhng iu kin khch quan nht nh.

- Ph phnnhng khuynh hng tuyt i vic thay i cht m khng ch nqu trnh thay i lng v ngc li v.v...

2. Qui lut thng nht v u tranh ca cc mt i lp

Qui lut thng nht v u tranh ca nhng mt i lp nghin cungun gc,ng lc bn trong ca s vn ng v pht trin.

a. Mu thun v cc tnh cht ca mu thun

-Mu thun l s lin h, tc ng gia nhng mt i lp trong mt th thngnht nht nh.Trong cc s vt, hin tng l mt th thng nht ca cc mt i lp,nhng mt i lp ny lin h tc ng qua li v rng buc ln to thnh mu thun. Skhc nhau, i lp v mu thun khng phi l nhng khi nim ng nht. S khc nhauc th dn n s i lp, nhng khng phi s khc nhau no cng dn n s i lp(ngy - m, trn - di, trong - ngoi v.v...).

Cc s vt, hin tng l nhng th thng nht c rt nhiu mt i lp, nn n cnhiu loi mu thun khc nhau, nhng mt mu thun c hnh thnh bi hai mt ilp.V d: Mu thun gia giai cp a ch - nng dn; gia t sn - v sn; gia ngha - d ha; bin d - di truyn.

- Cc tnh cht ca mu thun: Tnh khch quan; tnh ph bin; tnh a dng,phong ph.

b. Qu trnh vn ng ca mu thun

- Thng nht cc mt i lphiu theo ngha chung nht l nhng mt i lpto thnh nhng mu thun v ng thi cng to thnh bn thn cc s vt v hintng. Trong mt mu thun, hai mt i lp lin h vi nhau trong mt th thng nht,cho nn gi l thng nht ca nhng mt i lp. l s rng buc v qui nh ln

5/21/2018 Ch ng m u

24/49

nhau, mt i lp ny ly mt i lp kia lm iu kin tn ti cho mnh hoc khng cmt i lp ny th khng c mt i lp kia.

- u tranh ca cc mt i lp l khuynh hng pht trin i lp nhau ca ccmt i lp dn n s bi tr, ph nh v chuyn ha gia cc mt i lp. u tranhca cc mt i lp cn l qu trnh gii quyt nhng mu thun trong cc s vt v hintng khch quan ni chung, nhng khng nn hiu theo ngha en ca t ny nh ngita thng hiu ch l u tranh giai cp, bo lc v.v...V d 1. Cuc u tranh gia giaicp t sn v v sn trong ch ngha t bn. V d 2. Cuc u tranh gia lc ht vlc y, gia ng ha v d ha, gia bin d v di truyn. V d 3. Cuc u tranh giaci thin v ci c trong o c ca con ngi, v.v...

-Mi quan h gia thng nht v u tranh ca nhng mt i lp v thc cht lth hin s thng nht bin chng ca cc mu thun ca cc s vt v hin tng. Trong thng nht ca cc mt i lp mangtnh tng i, tm thi. V n l ci c th ctnh cht lch s ging nh s ng im tng i ca s vt v hin tng. Mt khctrong th thng nht lun din ra qu trnh u tranh ca cc mt i lp, chuyn ha

cc mt i lp. Ngc li, u tranh ca cc mt i lp mang tnh tuyt ibi v n lngun gc, ng lc bn trong ca s pht trin. Nhng u tranh ca cc mt i lp lmt qu trnh lu di phc tp, th hin di nhiu hnh thc khc nhau, vi nhng giaion khc nhau. Khi mu thun pht trin n mc gay gt, n iu kin chn muith xy ra s chuyn ha ca cc mt i lp v khi th mu thun c gii quyt. Ktqu l th thng nht c, s vt c mt i, th thng nht mi, s vt mi xut hin v

bao hm nhng mu thun mi..c. ngha phng php lun

Khi phn tch mu thun ca s vt v hin tng v nguyn tc phi tha nhntnh khch quan, tnh ph bin v tnh ring bit ca mu thun.

C phng php gii quyt cc loi mu thun khc nhau: mu thun bn trong -bn ngoi; mu thun c bn - khng c bn; mu thun ch yu - mu thun th yu v.v... Ph phn nhng quan nim duy tm siu hnh v mu thun.

3. Qui lut ph nh ca ph nh

Qui lut ph nh ca ph nh nghin cu vkhuynh hng tt yu ca s phttrin.

a. Ph nh bin chng-Ph nh l g?

Ph nhhiu theo ngha chung nht l s thay th, chuyn ha gia cc s vt v

hin tng ca th gii khch quan ni chung. Xt v hnh thc s ph nh trong hinthc khch quan th hin di nhiu hnh thc khc nhau, nhng php bin chng duyvt khng c ni n bt k s ph nh no, m ch ch ni n s ph nh lm tin to iu kin cho s pht trin, cho s xut hin ca ci mi.Tuy nhin, v c bn s

ph nh trong hin thc khch quan vn c th chia theo hai hnh thc chnh:Ph nh mang tnh cht t pht, ngu nhin hoc do nhng nguyn nhn bn

ngoi dn n s chuyn ha - s xut hin ci mi. V dnh: nghin nt mt ht thc,

5/21/2018 Ch ng m u

25/49

xo cht mt con su, tc hi ca thin nhin i vi con ngui v sinh vt ni chungv.v... l s ph nh do s tc ng ngu nhin ch khng do nguyn nhn bn trong,vic gii quyt nhng mu thun bn trong cc s vt, hin tng v n khng bao hms k tha, khng c yu t ca s pht trin.

-Ph nh bin chng

Ph nh bin chngl s ph nh do vic gii quyt nhng mu thun bn trongcc s vt v hin tng lm xut hin ci mi, trong yu t k tha lm tin , iukin cho s tn ti v pht trin cho ci mi. V d: S thay i, chuyn ha gia cchnh thc phn nh ca vt cht theo mt qu trnh t thp n cao, t n gin n phctp nh: t phn nh v c - hu c - t phn nh tm l ng vt n s xut hin thc con ngi. Ph nh bin chng c hai c im:

+ S xut hin ci mi trong ph nh bin chng u l kt qu ca qu trnhgii quyt nhng mu thun bn trong cc s vt v hin tng theo nhng qui lut khchquan vn c ca n. V d: S xut hin cc hc thuyt khoa hc ngy cng pht trincao hn, u l kt qu ca qu trnh ph nh trong s hon thin kh nng nhn thcca con ngi.

+ S xut hin ci mi trong ph nh bin chng khng phi l s ph nh schtrn, on tuyt vi ci c, m l ci mi xut hin trn c s ci c, bao hm tnh kthavi ci c. Yu t k tha ca ci mi i vi ci c, khng phi l s k tha tt cnguyn vn, m ch k tha nhng mt tch cc nht ca ci c v n cng thay icho ph hp vi ci mi. Mt khc, tnh k tha bao gi cng lm tin , to iu kincho s tn ti v pht trin ca ci mi. Bi v, xt v thc cht pht trin l s bin im giai on sau cn bo tn tt c nhng g tch cc c to ra giai on trc.

i lp vi php bin chng nhng ngi theoquan im siu hnhcoi ph nh

ch l s thay i n gin, hoc ph nh hon ton loi b ci c, khng c tc dng gtrong qu trnh hnh thnh ci mi (ph nh sch trn). Mt khc khi cn thy k tha thn li k tha c nhng mt tiu cc ca ci c. iu , dn n tnh cht my mc, ngin, phin din khi phn tch v s ph nh.

b. Bn cht ph nh ca ph nh

Trong s vn ng v pht trin mang tnh cht v tn ca th gii, u thng quaph nh bin chng, ci mi ph nh ci c v ci mi ny li b ci mi sau ph nh.S vt cng vn ng thng qua nhng ln ph nh nh th, to ra mt khuynh hng

pht trin t thp n cao theo ngxoy c.ng xoy cc th hin tnh cht bin chng ca s pht trin nh: Tnh k

tha, tnh lp li, tnh pht trin,mi vng xoy c th hin tnh v tn ca s pht trint thp n cao.

Trong cc s vt lun bao gm hai mt, mt khng nh v mt ph nh. Hai mtny va th hin khng nh s tn ti, nhng ng thi li bao hm kh nng s bin iv chuyn ha. T khng nh n ph nh v ph nh ci ph nh, l qu trnhxuthin ci mi dng nh quay li ci c nhng trn c s cao hn. Thc cht ca qutrnh ny l ph nh ci ph nh c tnh chu k nm trong qu trnh s vn ng v pht

5/21/2018 Ch ng m u

26/49

trin ca cc s vt v hin tng. chng minh cho quan im trn, ly mt s v dminh ha.

Nh vy,ph nh ca ph nh l s ph nh ln th nht to ra mt i lp caci ban u, s ph nh ln th hai (hoc nhiu hn) li ti hin li nhng c im c

bn ca ci ban u nhng cao v hon thin hn ci ban u. l qu trnh ph nhca ph nh, n xut hin vi tnh cch l tng hp tt c cc yu t tch cc c

pht trin t trc thng qua nhng chu k vn ng nht nh ca hin thc khch quanni chung. S pht trin ca s vt, thng qua nhiu ln ph nh bin chng, to thnhkhuynh hng pht trin tt yu ca s vt v hin tng t thp n cao mt cch v tntheo ung xoy c.

c. ngha

Khi phn tch ni dung qui lut ph nh ca ph nh trc ht phi phn bit skhc nhau gia ph nh bin chng v ph nh t pht ngu nhin. Phi c quan imng v ci mi, ci mi vi tnh cch l tiu chun ca s pht trin.

- Qu trnh pht trin l s thng nht gia ci mi v ci c, s chuyn ha giaci mi v ci c. Cho nn cn phn bit gia ci gi l mi nhng thc cht l s bindng ca ci c.

- Ph phn quan im siu hnh v s ph nh (ly v d minh ha) .

V. L LUN NHN THC DUY VT BIN CHNG1. Thc tin nhn thc v vai tr ca thc tin i vi nhn thca. Thc tin v cc hnh thc c bn ca thc tin Thc tin l ton b hot ng vt cht c tnh cht lch s - x hi ca con

ngi, nhm ci to (bin i) th gii khch quan.- Hot ng thc tin c ba hnh thc c bn:

+ Hot ng sn xut vt chtl qu trnh con ngi sng to ra nhng cng clao ng lm bin i gii t nhin, x hi v di dng chung nht l qu trnh conngi s dng cng c lao ng tc ng vo hin thc khch quan, ci bin cc dng vtcht cn thit p ng nhng nhu cu ca i sng x hi.

+ Hot ng bin i x hi m thc cht l hot ng u tranh x hi c coil hnh thc cao nht ca thc tin c th hin ch yu trong quan h giai cp, dn tcqu trnh u tranh giai cp v u tranh dn tc v.v...

+ Hot ng thc nghim khoa hcl mt hnh thc c bit ca hot ng thctin, bao gm thc nghim khoa hc v thc nghim x hi.

Tnh cht lchs ca hot ng thc tingn lin vi qu trnh hnh thnh, tn ti,

vn ng v pht trin ca con ngi v x hi. Hot ng thc tin c th hin dinhiu hnh thc khc nhau v gia cc hnh thc u c s lin h tc ng qua li lnnhau, nhng lun c xc nh bi nhng iu kin lch s c th.

b. Nhn thc v cc trnh nhn thcTrong lch s trit hc c rt nhiu quan in khc nhau v nhn thc, ngun gc

v bn cht ca nhn thc. L lun nhn thc l mt trong nhng ni dung c bn ca

5/21/2018 Ch ng m u

27/49

trit hc v l mt trong nhng trng tm ca cuc u tranh gia ch ngha duy vt vch ngha duy tm.

Ch ngha duy tmxut pht t vic tha nhn thc, tinh thn l ci c trc, ciquyt nh - vt cht l ci c sau, ci ph thuc, nn h cho rng nhn thc ca conngi khng phi l s phn nh hin thc khch quan... m l s t nhn thc v bn

thn. Nhng ngay c s t nhn thc v bn thn cng l ci c sn trong c conngi hoc do s quyt nh ca lc lng siu nhin. V thc cht ch ngha duy tm

ph nhn ngun gc vt cht ca nhn thc, kh nng nhn thc ca con ngi.

Ch ngha duy vttuy xut pht t vic tha nhn vt cht c trc quyt nh thc, thc l ci c sau ci ph thuc. Nhng do tnh cht my mc v siu hnh, nn hiu nhn thc ch l s phn nh n gin v hin thc. Cho nn h khng thy c vaitr ca thc tin i vi nhn thc.

Trit hc Mc - Lnin ph phn nhng quan im sai lm ca ch ngha duytm, khc phc nhng thiu st hn ch ca ch ngha duy vt trc y v gii quytmt cch khoa hc v bn cht ca nhn thc. Nhn thc l mt qu trnh phn nh hin

thc khch quan vo trong b c con ngi, nhng khng phi l s phn nh gin n,th ng m l mt qu trnh phn nh mang tnh tch cc nng ng v sng to.

c. Vai tr ca thc tin i vi nhn thc- Thc tin l c s v ng lc ca nhn thc.Hot ng thc tin (trc ht l

hot ng sn xut vt cht) l qu trnh tc ng ca con ngi vo hin thc khchquan, th hin mi quan h bin chng gia ch th v khch th, trong ch th vitnh tch cc v sng to ca mnh c kh nng lm bin i khch th v ng thi cng

bin i chnh bn thn mnh. Thc tin th hintnh mc chca hot ng ngi,ngay t khi con ngixc nh i tng, mc tiu phung hng hot ng cng nh

s la chn cch thc, phng php thc hin mc tiu.Nhn thc, s hiu bit ni

chung ca con ngi d th hin di hnh thc no (nhn thc cm tnh, tri thc ki nhnghim - nhn thc l tnh, tri thc l lun) hoc do yu t k tha bi lch s pht trinca t tng con ngi cng u lin h gin tip hay trc tip vi thc tin.

- Thc tin lun ra nhngyu cu v nhim vcho nhn thc, v thc cht li hi nhng tri thc khoa hc mi c kh nng gii quyt nhng nhng yu cu vnhim v trc mt, hay lu di ca hot ng thc tin. Chnh nhng yu cu ca hotng sn xut vt cht, u tranh x hi v thc nghim khoa hc khng nh tnh ttyu khch quan ca hot ng nhn thc cng nh dn ti s hnh thnh, pht trin ccngnh khoa hc, gip cho hot ng thc tin c hiu qu nhm nh hng cho hotng nhn thc, hot ng ci to hin thc khch quan ca con ngi.

- Thc tin l tiuchun ca nhn thc (chn l).Thc tin c kh nng kim tra,nh gi kt qu ca hot ng nhn thc, xc nh s ph hp hay khng ph hp canhn thc i vi hin thc khch quan; ng thi thng qua thc tin nh hng licho nhn thc (nu nhn thc sai) v vn dng nhng tri thc khoa hc (nhn thc ng)thnh cc gii php k thut v cng ngh thnh cc sn phm phc v i sng.

Thc tin l nhng vng khu ca qu trnh nhn thc, trong thc tin va lc s, ng lc, mc ch v l tiu chun ca nhn thc, s tip ni ca n trong cc

5/21/2018 Ch ng m u

28/49

vng khu ln hn, cao hn lm cho nhn thc cng i su hn nm bt c cc bncht v cc qui lut ca hin thc khch quan, phc v cho hot ng thc tin cho qutrnh ci to hin thc khch quan ca con ngi.

2. Bin chng ca qu trnh nhn thc Lnin cho rng con ng bin chng ca s nhn thc chn l l: T trc quan

sinh ng n t duy tru tng v t t duy tru tng n thc tin.

a. Nhn thc t trc quan sinh ng (nhn thc cm tnh) n t duy tru tng(nhn thc l tnh)

- Nhn thc cm tnhl s phn nh trc tip khch th bng ba hnh thc phnnh nh:Cm gic, tri gic, biu tng

+ Cm gicl hnh thc u tin v n gin nht ca nhn thc cm tnh ch cth phn nh nhng mt, nhng mi lin h c tnh ring l ca s vt v hin tng,nhng c vai tr to ln trong qu trnh nhn thc.

+ Tri gicl s phn nh trc tip s vt, hin tng trong tnh ton vn, th hin

s lin h kt qu ca phn nh cm gic do nng lc phn nh ca cc gic quan c thmang li.

+ Biu tngl hnh thc phn nh cao nht, phc tp nht ca nhn thc cmtnh; l hnh nh v khch th c tri gic cn lu li trong b no, v do mt tcng no c ti hin v nh li. Biu tng phn nh khch th mang tnh gin tiptrn c s phn nh cm gic v tri gic l khu trung gian ca nhn thc cm tnh v ltnh.

-Nhn thc l tnhl s pht trin tt yu ca qu trnh nhn thc da trn c snhn thc cm tnh. N phn nh mang tnh gin tip v cng c ba hnh thc phnnh:Khi nim, phn on, suy l

+ Khi niml s phn nh bao qut mt lp khch th tnh bn cht. Ly mts khi nim minh ha nh khi nim vt cht, thc, vn ng v.v... Khi nim chnh thnh trn c s hot ng thc tin v nhn thc ca con ngi.

+ Phn onl s lin h gia cc khi nim, phn nh s lin h gia cc s vthin tng trong thc con ngi. N bao gm phn on khng nh - ph nh. Cngc th chia phn on thnh cc phn on n nht, c th, ph bin. V d: Ma stsinh ra nhit, bt k vn ng c gii no trong mt qu trnh ma st cng nht nhchuyn thnh nhit. Bt k mt hnh thc vn ng no ca vt cht trong nhng iukin xc nh cho mi trng hp c th chuyn thnh hnh thc vn ng khc. Cho nn

phn on l hnh thc din t cc qui lut.

+ Suy lunl s lin h gia cc phn on, l qu trnh dn n mt phn onmi t phn on tin , t ci bit n nhn thc ci cha bit mt cch gin tip.C th ni ton b cc khoa hc c xy dng trn h thng suy lun v nh c suylun m con ngi cng nhn thc su sc hn, y hn v hin thc khch quan.

-Bin chng gia nhn thc cm tnh v nhn thc l tnh. Nhn thc cm tnh vnhn thc l tnh tuy c khc nhau v tnh cht, trnh nhng chng c s lin h tcng bin chng qua li v thng nht hu c vi nhau. Nhn thc cm tnh l giai on

5/21/2018 Ch ng m u

29/49

u tin ca qu trnh nhn thc, l s phn nh mang tnh trc tip, nn n ch phn nhc ci bn ngoi ci khng bn cht ca khch th. Ngc li nhn thc l tnh l giaion tip theo ca qu trnh nhn thc, l s phn nh mang tnh gin tip, khi qut, trutng nhng n phn nh c ci bn cht, ci qui lut ca khch th.

Nhn thc cm tnh l s tch ly v lng cc tri thc kinh nghim, l c s ttyu ca nhn thc l tnh. Nhn thc l tnh l s pht trin tt yu ca nhn thc cmtnh, l s nhy vt v cht ca qu trnh nhn thc.

b. T t duy tru tng n thc tin

Thc tin khng ch l ngun gc, ng lc m cn l tiu chun ca nhn thcmthc tin cn l tiu chun ca chn l. Tr li thc tin xc nhn gi tr ca l lunv vn dng kt qu ca l lun vo trong hot ng thc tin ci to hin thc khchquan, phc v nhng nhu cu v li ch ca con ngi. Nhn thc cm tnh l s tch lyv lng cc tri thc kinh nghim, l c s tt yu ca nhn thc l tnh. Nhn thc ltnh l s pht trin tt yu ca nhn thc cm tnh, l s nhy vt v cht ca qu trnhnhn thc. T nhn thc cm tnh n nhn thc l tnh, n thc tin l vng khu caqu trnh nhn thc, trong thc tin l im bt u v cng l im kt thc ca vngkhu . Nhng s kt thc ny li bt u bng mt vng khu khc cao hn...

c. nghaPh phn nhng quan im duy tm, siu hnh v nhn thc. Khng nn tuyt i

ha mt giai on no ca qu trnh nhn thc, m phi thy c s thng nht binchng gia cc giai on ca nhn thc. Khng nh vai tr quyt nh ca thc tin ivi nhn thc.

3. Chn l v vai tr ca chn l i vi thc tina. Khi nim chn l

Chn l l tri thc ph hp vi khch th m n phn nh v c kim nghimbi thc tin.Chn l thuc v vn nhn thc. Bi v, nhim v ca nhn thc l phit n chn l, ngha l t n tri thc c ni dung ph hp vi hin thc khch quan;nhng khng phi l s nhn thc ni chung, m l s nhn thc ng v hin thc khchquan.

Chn l cng khng phi bn thn hin thc khch quan ni chung, m ch l hinthc khch quan c phn nh ng bi nhn thc ca con ngi. Khng th c chnl ch quan, hoc chn l tn ti t n mt cch tru tng thun ty trong hin thckhch quan nh quan im ca trit hc duy tm tha nhn. Hoc c quan im khngng cho rng chn l thuc v s ng, tc l t tng c nhiu ngi tha nhn,

hoc n thuc v nhng ngi c quyn lc, ngi giu c v.v...b. Cc tnh cht ca chn l

- Tnh khch quanChn l mang tnh khch quan, bi v ni dung phn nh ca chn l l hin thc

khch quan c phn nh v l s phn nh ng, tn ti khng ph thuc vo thcca con ngi. Khng nn hiu chn l l sn phm ch quan thun ty c sn trong b

5/21/2018 Ch ng m u

30/49

c con ngi, m l kt qu ca qu trnh nhn thc, c hnh thnh v pht trin phthuc vo hot ng thc tin ca con ngi.

- Tnh tuyt i v tung i ca chn lTnh tuyt ica chn l l tri thc ng, y v chnh xc v hin thc khch

quan. V nguyn tc con ngi c kh nng nhn thc ng, y , chnh xc v hinthc khch quan, c ngha l t ti chn l tuyt i. Cho nn, kh nng nhn thc caloi ngi l mang tnh v hn.

Tnh tng ica chn l l tri thc ng, nhng tri thc cha phn nh honton y chnh xc v th gii khch quan. Ni dung ca chn l tng i cng phhp vi hin thc khch quan, nhng s ph hp l ph hp c tnh b phn, tng

phn v hin thc vi nhng iu kin c xc nh, ch khng phi l s phn nh hon ton y chnh xc v hin thc khch quan.

Bin chng gia chn l tng i v chn l tuyt i. Chn l tuyt i v chnl tng i u th hin kh nng nhn thc ca con ngi, l cc hnh thc khc nhau

ca chn l. Cho nn tuy c khc nhau v tnh cht, trnh phn nh nhng gia chngli c quan h thng nht bin chng vi nhau trong hotng nhn thc. Bi v, khngth c chn l tuyt i nu khng thng qua chn l tng i v ngc li ch c chnl tng i th con ngi li khng c kh nng nhn thc bn cht v qui lut ca hinthc khch quan. V vy phn bit s khc nhau gia chn l tuyt i v chn l tngi cng ch c ngha tng i m thi.

- Tnh c th

Chn l khng ch c tnh khch quan, tuyt i v tung i m cn c tnh cth. Bi v, khng th c chn l tru tng thun ty ni chung, m ch c chn l vini dung lun c xc nh mt cch c th. Tnh c th ca chn l c qui nh bi

tnh c th ca khch th nhn thc trong nhng mi quan h c xc nh. Tnh c thca chn l l h thng cc tri thc khoa hc c hnh thnh v pht trinc tnh chtlch s x hi. Nguyn tc chn l l c th c ngha to ln trong hot ng nhn thcv hot ng thc tin ca con ngi.

Chng IIICH NGHA DUY VT LCH SI. VAI TR CA SN XUT VT CHT V QUI LUT QHSX PH HP VITRNH PHT TRIN CA LLSX

1. Sn xut vt cht v phng thc sn xut -

Sn xut vt cht

Di dng chung nht, sn xut vt cht l qu trnh con ngi s dng cng clao ng tc ng vo gii t nhin ci bin cc dng vt cht to ra ca ci vt chtnhm tha mn nhu cu ca con ngi.

Hot ng sn xut vt cht, hnh thc c bn nht ca hot ng thc tin x hi,gn lin vi qu trnh con ngi sng to ra cng c v phng tin lao ng, qu trnhcon ngi chinh phc t nhin v qui nh ln nhau trong h thng x hi.

5/21/2018 Ch ng m u

31/49

-Phng thc sn xut

Phng thc sn xut l cch thc con ngi tin hnh sn xut vt cht to ra caci vt cht cho x hi. Phng thc sn xut bao gm hai yu t l quan h sn xut vlc lng sn xut v mi quan h gia hai yu t phn nh qui lut chung, ph binca x hi. iu , c ngha l lch s pht trin ca x hi d c th hin thng quanhiu ch x hi c th khc nhau nh: Nguyn thy, Chim hu n l, Phong kin,T bn ch ngha v X hi ch nghau c tc ng trc tip ca cc phng thcsn xut vt cht khc nhau theo qui lut khch quan vn c ca n. Chnh s tc ng yc tnh cht qyut nh s tn ti, vn ng v pht trin ca x hi.

2. Qui lut quan h sn xut ph hp vi trnh pht trin ca lc lngsn xut

a. Khi nim lc lng sn xut v quan h sn xut-Lc lng sn xut

Lc lng sn xut l mi quan h gia con ngi vi t nhin, th hin ca ccqu trnh sn xut vt cht khc nhau trong x hi. Theo mt ngha chung nht lc lngsn xut l mt t nhin ca phng thc sn xut hoc l sc sn xut vt cht ca xhi. Lc lng sn xut mang tnh khch quan c lp vi thc ca con ngi.

Xt v kt cu lc lng sn xut bao gm hai yu t: + T liu sn xut: Bao gm c t liu lao ng v i tng lao ng. T liu lao

ng bao gm cng c lao ng v phng tin lao ng. T liu lao ng l nhng vtth hay phc hp vt th m con ngi s dng tc ng vo i tng lao ng. Trong cng c lao ngl yu t ng v cch mng nht ca lc lng sn xut.

+ Lao ng (con ngi) vi trnh sn xut th hin kinh nghim sn xut, k nng, k xo khi s dng t liu sn xut v nng lc sng to ra cng c v phng

tin lao ng.

+ Mi quan h gia t liu sn xut v lao ng. Trong yu t lao ng bao gicng gi vai tr quyt nh trong lc lng sn xut. Bi v, hot ng ca con ngi strc tip dn n s bin i ca i tng lao ng theo nhng mc ch ca mnh.ng thi c th bin i i tng lao ng, th con ngi cn sng to ra nhngcng c lao ng v phng tin lao ng.

Ngy nay khoa hc tr thnh lc lng sn xut trc tip.Khoa hc l mt hintng x hi, l h thng nhng tri thc v th gii ca con ngi. Khoa hc l imxut pht cho nhng bin i to ln trong k thut sn xut, to ra nhng ngnh mi nhch to ra vt liu mi, khai thc ngun nng lng mi v c bit trong thi i ngy

nay phi ni n vai tr ca khoa hc cng ngh . c im chung ca n i hi thayi mi quan h gia khoa hc v thc tin, m trong qu trnh tri thc khoa hc cvt cht ha kt tinh vo mi yu t ca lc lng sn xut.

- Quan h sn xut

Quan h sn xut l mi quan h gia con ngi v con ngi trong qu trnh snxut vt cht. Theo mt ngha chung nht th quan h sn xut l mt yu t ca phngthc sn xut, l mt x hi ca phng thc sn xut. Quan h sn xut l quan h kinh

5/21/2018 Ch ng m u

32/49

t ca mt hnh thi kinh t - x hi nht nh. Mi quan h gia con ngi v con ngitrong quan h sn xut bao gi cng th hin tnh cht, bn cht ca quan h lao ng vdi gc chung nht n th hin bn cht kinh t ca mt hnh thi kinh t - x hinht nh. Quan h sn xut mang tnh khch quan c lp vi thc ca con ngi.

Kt cu ca quan h sn xut bao gm ba mt quan h c bn sau:

+ Quan h s hu v t liu sn xut. Xt v mt lch s quan h s hu v t liusn xut c th hin di hai hnh thc c bn, l s hu t nhn v s hu xhi v t liu sn xut.

+ Quan h trao i hot ng, a v v quyn t chc qun l sn xut. Quan hny hon ton ph thuc vo quan h s hu i vi t liu sn xut. Bi v, nhng chth x hi no nm t liu sn xut ch yu ca x hi, th h s l ngi nm vai tr tchc v qun l sn xut vt cht ca x hi.

+ Quan h phnphi sn phm lao ng. Quan h ny ph thuc vo quan h shu i vi t liu sn xut. Bi v, ch th x hi no nm t liu sn xut th ng thi

h l ngi c mc hng th nhiu hn, v l ngi c quyn quyt nh phn phi snphm vt cht ca x hi.

Trong ba mt quan h ca quan h sn xut u c s tc ng qua li ln nhau.Nhng quan h s hu t liu sn xut l quan h gi vai tr quyt nh trong quan hsn xut. ng thi quan h s hu t nhn v s hu x hi l s khc nhau v bn chtv c tnh cht i lp.

b. Bin chng gia lc lng sn xut v quan h sn xutLc lng sn xut v quan h sn xut l hai mt ca phng thc sn xut. Mi

quan h bin chng gia quan h sn xut v lc lng sn xut hnh thnh qui lut phbin nht ca x hi. Qui lut quan h sn xut ph hp vi tnh cht v trnh ca lc

lng sn xut, khng nh vai tr quyt nh ca lc lng sn xut i vi quan h snxut v ng thi cng ch ra s tc ng tr li ca quan h sn xut i vi lc lngsn xut.

- Vai tr quyt nh ca lc lng sn xut i vi quan h sn xutc im chung nht ca sn xut vt cht x hi, l n lun trong qu trnh vn

ng v pht trin ngy mt cao v tin b hn. Trong qu trnh vn ng v pht trin bao g cng bt u t s thay i phng thc sn xut. Trc tin l s thay ica lc lng sn xut. Trong s thay i ca lc lng sn xut th s thay i ca cngc v phng tin lao ng v trnh lao ng tt yu dn n s thay i quan h snxut. S thay i ca quan h sn xut, trc ht l s thay i ca quan h s hu v t

liu sn xut v sau dn n s thay i ca cc quan h khc ca quan h sn xut vng thi dn n s thay i ca cc quan h x hi.

Lc lng sn xut l ni dung ca phng thc sn xut, quan h sn xut l citng i n nh, l hnh thc ca phng thc sn xut. Trong mi quan h ny th nidung quyt nh hnh thc. Ni dung thay i trc, hnh thc thay i sau v ph thucvo nidung.

5/21/2018 Ch ng m u

33/49

Cng vi s thay i v pht trin ca lc lng sn xut th quan h sn xutcng thay i v pht trin cho ph hp vi tnh cht v trnh ca lc lng sn xut.

Nhng lc lng sn xut thng c khuynh hng pht trin nhanh hn quan h snxut. Cho nn, lc lng sn xut pht trin n mt gii hn nht nh no th muthun vi quan h sn xut. Quan h sn xut khng cn ph hp vi tnh cht v trnh

ca lc lng sn xut na, tr thnh km hm s pht trin ca lc lng sn xut. Spht trin khch quan tt yu dn n s xa b quan h sn xut c, thay th mt kiuquan h sn xut mi ph hp vi tnh cht v trnh ca lc lng sn xut, m ngcho lc lng sn xut pht trin.

Qu trnh gii quyt mu thun gia quan h sn xut v lc lng sn xut trong x hi c giai cp i khng bao gi cng thng qua cc cuc cch mng x hi.

Nh vy, qui lut quan h sn xut ph hp v tnh cht v trnh ca lc lngsn xut l qui lut chung nht ca x hi. N dn n s thay i v chuyn ha cchnh thi kinh t x hi khc nhau trong lch s .

- S tc ng tr li ca quan h sn xut i vi lc lng sn xut

S tc ng ca quan h sn xut i vi lc lng sn xut theo hai khuynhhng chung l: C th thc y s pht trin ca lc lng sn xut v cng c thkm hm s pht trin ca lc lng sn xut. Khi quan h sn xut ph hp vi tnh chtv trnh pht trin ca lc lng sn xut n c ngha thc y, m ng cho lclng sn xut pht trin. Ngc li, quan h sn xut li thi khng ph hp vi tnhcht v trnh pht trin ca lc lng sn xut th n km hm s pht trin ca lclng sn xut. Nhng cui cng th quan h sn xut c cng b thay th bi mt quanh sn xut cao hn, tin b hn ph hp vi tnh cht v trnh ca lc lng sn xut.

S tc ng ca quan h sn xut i vi lc lng sn xut cn t nhiu ph

thuc vo nhng giai cp thng tr. S ph thuc ny th hin trong quan h v mt lich, gia li ch ca giai cp thng tr vi li ch chung ca ton b x hi. Nu nh lich ca giai cp thng tr v c bn ph hp vi li ch chung ca ton b x hi, th giaicp thng tr c s tc ng tch cc thc y s pht trin ca lc lng sn xut. Cnli ch ca giai cp thng tr v c bn mu thun c tnh cht i khng vi li ch chungca ton b x hi, th giai cp thng tr tc ng km hm s pht trin ca lc lng snxut.

c. ngha

Qui lut quan h sn xut ph hp vi tnh cht v trnh pht trin ca lclng sn xut l mt qui lut chung nht ca s pht trin x hi. S tc ng ca qui

lut ny khng nh tnh tt yu khch quan ca s pht trin x hi loi ngi tphng thc sn xut x hi Nguyn thy, Chim hu n l, Phong kin, T bn chngha v phng thc Cng sn ch ngha tng lai.

Qui lut quan h sn xut ph hp vi tnh cht v trnh ca lc lng sn xutl qui lut v s vn ng v pht trin ca x hi t thp n cao. Nhng trong nhngiu kin khch quan c th mt nc hoc nhiu nc c th b quan mt hay hai

phng thc sn xut tin ln mt phng thc sn xut cao hn.

5/21/2018 Ch ng m u

34/49

Nc ta la chn con ng x hi ch ngha b qua phng thc sn xut t bnch ngha vi ngha b qua ch chnh tr ca ch ngha t bn. Nhng trong iukin ch trng mt kinh t hng ha nhiu thnh phn vi c ch th trng c s qunl ca nh nc. Nhm pht huy mi tim nng cc thnh phn kinh t, pht trin mnhm lc lng sn xut xydng c s kinh t x hi ch ngha, tng bc x hi ha

x hi ch ngha. Trong kinh t quc doanh bao gi cng gi vai tr ch o c ngha quyt nh i vi s pht trin nn kinh t nc ta hin nay.

II. BIN CHNG GIA C S H TNG V KIN TRC THNG TNGCA X HI

1. Khi nim c s h tng v kin trc thng tng a. Khi nim c s h tng- C s h tngl ton b nhng quan h sn xut hp thnh c cu kinh t ca

mt hnh thi kinh t - x hi nht nh. Xt v kt cu ca mt c sh tng bao gm bakiu quan h sn xut chnh:

+ Quan h sn xut c (tn d kinh t ca x hi trc cn tn ti trong mt c

s h tng nht nh);

+ Quan h sn xut thng tr, l quan h sn xut gi vai tr quyt nh trong mtc s h tng;

+ Quan h sn xut mi (mm mng) l quan h sn xut c ngha nh hngcho s pht trin ca mt c s h tng.

Trong cc quan h sn xut ca c s h tng, quan h sn xut thng tr bao gicng gi vai tr ch o, chi phi cc quan h sn xut khc. Tng ng vi quan h snxut trong c s h tng l cc thnh phn kinh t khc nhau. Trong x hi c giai cp cs h tng mang tnh giai cp. Trong quan h sn xut thng tr qui nh cc quan hsn xut khc. c trng ca mt c s h tng do quan h sn xut thng tr qui nh.

b. Khi nim kin trc thng tng

- Kin trc thng tngl ton b cc hin tng x hi c xy dng trn mtc s h tng nht nh. l nhng t tng x hi nh thc chnh tr, php quyn,do c, trit hc, khoa hc, tn gio v o c v nhng thit ch tng ng vi nhngt tng x hi nh giai cp, chnh ng, nh nc, gio hi, cc t chc x hi

Mi b phn khc nhau ca kin trc thng tng u c c im v qui lutring, nhng chng u c s tc ng bin chng qua li ln nhau khi phn nh c s htng. Trong cc b phn khc nhau th nh nc, php lut v h t tng ca giai cpthng tr l cc b phn quan trng nht. Trong x hi c giai cp th kin trc thng

tng mang tnh giai cp, phn nh tnh giai cp trong c s h tng. Trong lun thhin cuc u tranh v mt h t tng ca cc giai cp i khng.

- c trng ca mt kin trc thng tng do quan h sn xut thng tr qui nh.Nhng trong x hi c giai cp i khng th b phn th hin quyn lc x hi quantrng nht l nh nc - cng c ca giai cp thng tr th hin quyn thng tr x hi can v mt chnh tr, php lut v cc mt quan h x hi khc.

2. Bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng

5/21/2018 Ch ng m u

35/49

a. Vai tr quyt nh ca c s h tng i vi kin trc thng tng- Vai tr quyt nh ca c s h tng i vi kin trc thng tng th hin ch,

c s h tng no th kin trc thng tng y. Giai cp no thng tr v mt kinh t thng thi thng tr v mt tinh thn. Cho nn, c s h tng no th s sinh ra mt kintrc thng tng tng ng.

- S bin i ca c s h tng tt yu s dn n s bin i ca kin trcthng tng. S bin i din ra trong mt hnh thi kinh t - x hi nht nh, hocgia cc hnh thi kinh t - x hi khc nhau. Khi c s h tng c mt i th kin trcthng tng do n sinh ra cng s mt theo v c s h tng mi xut hin th mt kintrc thng tng mi ph hp vi n cng xut hin. Cho nn, mt khi c s h tng c

b thay th bng mt c s h tng mi, th s thng tr ca giai cp thng tr ccng mttheo, lm xut hin mt giai cp thng tr mi, mt nh nc mi, mt h t tng thngtr mi.

- Mt khi c s h tng c mt i th kin trc thng tng ca n cng mt theo.Nhng c nhng nhn t ring l ca kin trc thng tng c vn cn tn ti rt lu

trong x hi mi, nht l v mt t tng. Mt khc cng c th c nhng nhn t noy ca kin trc thng tng c cn c giai cp thng tr mi k tha. Cho nn trongqu trnh chuyn ho gia c s h tng v kin trc thng tng c v c s h tng,kin trc thng tng mi bao gi cng bao hm s k tha ln nhau di nhng hnhthc c th no .

b. S tc ng tr li ca kin trc thng tng i vi c s h tng

- Cc b phn khc nhau ca kin trc thng tng u tc ng tr li c s htng. Nhng nh nc, php lut v h t tng chnh tr ca giai cp thng tr tc ngmt cch trc tip v quan trng nht. Cn cc b phn khc ca kin trc thng tngnh o c, tn gio, ngh thut, v.v... cng u tc ng tr li i vi c s h tng.

Nhng s tc ng y thng phi thng qua nh nc, php lut h t tng ca giaicp thng tr th mi pht huy c hiu lc ca n i vi c s h tng v x hi.

- S tc ng tr li ca kin trc thng tng i vi c s h tng cng c ththc y s hon thin v pht trin ca c s h tng, ng thi cng c th km hm s

pht trin ca c s h tng. Nu kin trc thng tng phn nh ng v thc hin ngcc chc nng ca n i vi c s h tng th n cng c bo v v thc y s phttrin ca c s h tng. Ngc li, n phn nh v khng thc hin ng cc chc nngca n i vi c s h tng th li km hm s pht trin ca c s h tng

c. ngha phng php lun v thc tin-

Nghin cu bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng khngnh lch s vn ng pht trin ca x hi (v c bn xt trong x hi c gia cp) llch s ca cc nn kinh t, chnh tr vn ha x hi khc nhau ph thuc vo nhng iukin kch s nht nh.

- c im ca c s h tng v kin trc thng tng trong thi k qu lnch ngha x hi Vit Nam.

C s h tng trong thi k qu nc ta bao gm cc thnh phn kinh t, tcl cc kiu t chc kinh t, cc kiu quan h sn xut vi cc hnh thc s hu khc nhau,

5/21/2018 Ch ng m u

36/49

thm ch i lp nhau, cng tn ti trong mt nn kinh t quc dn thng nht. l nnkinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha. C ngha l c sthng nht mc nht nh v mt li ch, nhng n cng tn ti nhng mu thunnht nh. Trong kinh t quc doanh bao gi cng gi vai tr ch o, quyt nh ivi qu trnh xy dng v pht trin c s h tng x hi ch ngha, kinh t tp th phi

thu ht phn ln nhng ngi sn xut nh, kinh t t nhn v gia nh c kh nng phthuy c mi tim nng kinh t gp phn vo qu trnh pht trin kinh t.

Xy dng kin trc thng tng x hi ch ngha nc ta, ng ta khng nhly ch ngha Mc - Lnin lm kim ch nam cho hnh ng v nu cao t tng H ChMinh. Xy dng h thng chnh tr x hi ch ngha, xy dng nh nc php quyn, xydng mt nn vn ha tin tin m bn sc dn tc.III. TN TI X HI QUYT NH THC X HI V TNH C LPTNG I CA THC X HI

1. Tn ti x hi quyt nh thc x hi a. Khi nim tn ti x hi v thc x hi- Tn ti x hi dng ch phng din vt cht v cc iu kin sinh hot vt

cht ca x hi.Tn ti x hi bao gm ba nhn t:

+ Hon cnh a l - iu kin thng xuyn, tt yu i v s tn ti v phttrin ca x hi

Hon cnh a l l iu kin t nhin ca i sng vt cht ca x hi. l mitrng sng, mi trng hot ng vt cht ca con ngi. Hon cnh a l cn baogm i tng lao ng, ngun nguyn vt liu m con ngi s dng trong sn xut vtcht.

Trong lch s trit hc tn ti quan im tuyt i ha nhn t ny, khi h chorng chnh hon cnh a l c ngha quyt nh s tn ti vn ng v pht trin ca xhi. Nhng s bin i ca nhn t ny c khuynh hng chm hn s bin i ca xhi. Hn na, s thay i ca hon cnh a l, mt mt ph thuc vo cc qui lut khchquan ca t nhin; mt khc li do s tc ng ca con ngi.

+ Dn s - iu kin thng xuyn, tt yu i v s tn ti v pht trin ca xhi

Dn s xt trong s tn ti v pht trin ca x hi bao gm nhiu mt: s lngdn c, vic phn b dn c v cht, lng trnh dn c cn c th hin vi tnhcch l lc lng lao ng x hi. S pht trin dn s v s tng, gim mt dn s

cc vng a l khc nhau, mt mt n tun theo qui lut t nhin, nhng mt khc n lichi phi bi cc qui lut x hi.

S lng dn c v mt dn c nh hng trc tip n ngun lao ng x hi,n t chc phn cng lao ng x hi, n qu trnh sn xut vt cht ca x hi. ngthi n cng nh hng n cc mt ca i sng ca x hi do tnh ph hp hay khng

ph hp vi iu kin pht trin kinh t - chnh tr x hi.

5/21/2018 Ch ng m u

37/49

+Phng thc sn xutl cch thc con ngi tin hnh sn xut vt cht to raca ci vt cht cho x hi. Phng thc sn xut l qui lut chung v ph bin nht cax hi. l s tc ng qua li bin chng gia quan h sn xut v lc lng sn xut.iu c ngha l lch s pht trin ca x hi d c th hin thng qua nhiu ch x hi c th khc nhau nh: Nguyn thy, Chim hu n l, Phong kin, T bn ch

ngha v X hi ch ngha... th trong qu trnh u c tc ng trc tip ca ccphng thc sn xut vt cht khc nhau theo qui lut khch quan vn c ca n. Chnhs tc ng y c tnh cht qyut nh s tn ti, vn ng v pht trin ca x hi.

- thc x hi dng ch ton b phng din sinh hot tinh thn ca x hiny sinh t tn ti x hi v phn nh tn ti x hi trong nhng giai on pht trinnht nh.

thc x hi gm nhng hin tng tinh thn nh nhng quan im, t tng,tnh cm, tm trng, truyn thng,v.v...phn nh tn ti di cc hnh thc v phngthc khc nhau xt theo tnh ph bin ca mt cng ng, mt tp on x hi, mt thii x hi nht nh. Cn phi phn bit s khc nhau gia thc x hi v thc c

nhn.

thc c nhnl th gii tinh thn ca mi c nhn, cng ny sinh v phn nhtn ti x hi trong nhng giai on pht trin nht nh. Nhng thc c nhn khngc lp vi thc x hi. Do n mang tnh x hi, ph thuc vo mi lin h vi thc x hi bi tnh cng ng trong quan h v hot ng tinh thn ca mi c nhn,

Ty theo mc nghin cu m chng ta c th phn chia kt cu ca thc xhi thnh cc cp khc nhau nh: thc thng thng v thc l lun; tm l x hiv h t tng.

+ Cp v mi quan h gia thc thng thng v thc l lun

thc thng thngl nhng tri thc, quan nim ca con ngi hnh thnh mtcch trc tip trong hot ng thc tin thng ngy, cha c h thng, khi qut hothnh l lun. thc thng thng trc ht th hin tnh ton vn, a dng v phong

ph ca cm gic sng, ca nhng tri thc kinh nghim, ca nhng quan nim,v.v... phn nh trc tip iu kin sinh sng hng ngy ca con ngi. Chng hn, nhhot ng tnh cm, s thch nguyn vng, ch, ca con ngi k c nhng t tngquan im ring l, c th v chnh tr, php quyn, o c, trit hc, v.v... ca conngi phn nh trc tip nhng iu kin kinh t - x hi c th khc nhau cha c hthng ho, khi qut ho thnh l lun, thnh cc hc thuyt x hi.

thc l lunl nhng t tng quan im x hi c h thng ho, khi qut

ho thnh cc hc thuyt x hi c trnh by di dng nhng khi nim, phm tr quilut. thc l lun trc ht l s phn nh c tnh cht khi qut, tru tng ho v hthng ho nhng t tng x hi thnh cc hc thuyt x hi. chnh l cc h thng llun, hoc cc hc thuyt x hi nh: thc chnh tr, php quyn, o c, v.v... lungn lin vi s pht trin ca khoa hc.

thc thng thng v thc l lun tuy l hai trnh , hai phng thc phnnh khc nhau ca thc x hi, nhng chng c mi quan h tc ng qua li. Chng ccng mt ngun gc l tn ti x hi v b quyt nh bi hot ng thc tin ca con

5/21/2018 Ch ng m u

38/49

ngi. Nhng gia chng c s khc nhau. thc thng thng phn nh trc tip vtnh a dng, phong ph v tnh sinh ng cuc sng hng ngy ca con ngi. Tri thcv nhng quan nim ca thc thng thng tuy thp hn so vi thc l lun, nhngnhng tri thc kinh nghim pho