CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARI: Ürolog gözüyle bakış

CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARI:Ürolog gözüyle bakış

Op.Dr.Fehmi NARTERÜsküdar Devlet HastanesiÜroloji Kliniği17-18/09/2009 İstanbul

CİNSEL İLİŞKİ

CİNSEL SAĞLIK (WHO):Kişilik, iletişim ve aşkı arttıran yollarla cinsel var oluşun bedensel, duygusal, entellektüel ve sosyal yönlerinin bir bütünleşmesidir.

İki insanın biyolojik, ruhsal ve sosyal yönleriyle yaşadıkları birleşmedir.

Birleşmenin bir şekli ve kuralı yoktur. Taraflar birbirlerine ve çevreye zarar vermedikleri ve

doyuma ulaştıkları sürece, nasıl ve ne kadar cinsel

aktivitede bulunacaklarına kendileri karar verirler.

100 milyon yıldır seks 100 milyon yıldır seks yapmıyoryapmıyorYeni bulunan mikroskobik Yeni bulunan mikroskobik bir canlı, "Hayvanlar bir canlı, "Hayvanlar çiftleşerek ürer" tezini çiftleşerek ürer" tezini altüst etti. "Bdelloid altüst etti. "Bdelloid rotator" adı verilen bu su rotator" adı verilen bu su canlılarının hepsinin dişi canlılarının hepsinin dişi oldukları ve 100 milyon oldukları ve 100 milyon yıldır seks yapmadan 400 yıldır seks yapmadan 400 farklı türe bölünebildikleri farklı türe bölünebildikleri anlaşıldı.anlaşıldı.

Seksüel Disfonksiyonlar DSM-IVKadın Seksüel

isteksizlik Uyarılma

bozuklukları Kadın orgazm

hastalıkları Disparoni (Ağrılı

ilişki) Vajinismus

Erkek Seksüel

isteksizlik Erektil

disfonksiyon Erkek orgazm

hastalıkları Prematür

ejakülasyon Ağrılı ejakülasyon

DSM-IV Kişisel stres veya kişiler arası ilişkilerde ki zorluklar

önemli etkenlerdir Semptomlar kalıcı veya tekrar edici olabilir Tipleri:

Yaşam boyu-kazanılmış Yaygın-durumsal Psikolojik-organik-kombine

SEKSÜEL DİSFONKSİYON-ERKEK

1. Ejakulasyon bozukluklarıa)Anejakulasyonb)Hızlı ejakulasyonc)Gecikmiş ejakulasyon

2. Erektil disfonksiyon

EJAKULASYON BOZUKLUKLARI-ANEJAKULASYON ANEJAKULASYON : Ejakulasyonun olmamasıdır.

Emisyon yokluğuRetrograd ejakulasyon

Orgazm hissi bozulmaz (Spinal kord travması?) Nörolojik: Spinal kord travması, RPLND,MS, Kolorektal

cerrahi, Parkinson, otonom nöropati (DM). Farmakolojik: Antihipertansifler (Fenoksibenzamin),

Antipsikotikler (Haloperidol), Antidepresanlar, -1 blokerler.

Mesane Boynu Yetersizliği: Prostatektomi, Konj. Hemitrigon defekti.

Üretral Obstrüksiyon: Üretral valv, üretra darlığı, ektopik üreterosel.

EJAKULASYON BOZUKLUKLARI

Hızlı Ejakulasyon (Ejakulasyon praecox, erken,prematür veya kontrolsüz ejakulasyon)

Amerikan Ulusal Sağlık ve Sosyal Yaşam Araştırması verilerinde seksüel disfonksiyon:1-Çok hızlı ejakulasyon %292-Seksüel performans anksiyetesi %173-Sekse ilgi yokluğu %15.84-Ereksiyonu sürdürememe %10.45-Orgazma ulaşamama %8.36-Seksten zevk alamama %8.17-Seksüel aktivitede ağrı %3

EJAKULASYON BOZUKLUKLARI – HIZLI EJAKULASYON1. Ejakulasyon süresi ICD-10: penetrasyon başlamasından 15 saniyeDSM-IV: minimal seksüel stimülasyonla birlikte

penetrasyonun öncesi veya kısa bir süre sonrasıWaldinger’in çalışmasında %10 1-2 dk, %90 1 dk, %80 30

sn içinde, %60 15 sn içinde.2- İstemli kontrolDSM-IV: kişinin isteğinden önce 3- Anlamlı bir sıkıntı veya kişiler arası rahatsızlık varlığıICD-10: 6 aylık zaman dilimi4- Mental, davranış ve fiziksel bozukluk olup olmadığının

sorgulanması.Yaşamboyu veya kazanılmış ayrımının yapılması

EJAKULASYON BOZUKLUKLARI – HIZLI EJAKULASYON

Master & Johnson: İlk ilişkideki acelecilik (uygunsuz yer ve pozisyon) önemli belirleyicidir.

Waldinger: Serotonerjik nörotransmisyonda azalma ile ilgilidir. 5HT2c reseptör hiposensitivitesi ve 5HT1a reseptör hipersensitivitesi olur. Bazı bireylerde düşük eşik değer olabilir.

Nadiren aort anevrizması, prostatit, üretrit, pelvik fraktür ve T12-L1 düzeyindeki travmalar

EJAKULASYON BOZUKLUKLARI – HIZLI EJAKULASYON

TEDAVİ ÖNCESİ1. Lifelong & kazanılmış ayrımının

yapılması2. Organik faktörlerin gözden

geçirilmesi3. Seksüel deneyim düzeyi4. Non-seksüel ilişki kalitesi5. Gerçek-dışı beklenti varlığı

EJAKULASYON BOZUKLUKLARI – HIZLI EJAKULASYON-TEDAVİ

1. Psikoseksüel tedavi ve davranış tedavisiSeks terapisi ejakulasyon üzerinde daha fazla kontrol

sağlamayı ve seksüel uyarıdan tatmin olmayı amaçlarSistemik relaksasyon teknikleri, sıkma tekniği2- Topikal uygulamalar%2 lidokain jel, %2.5 lidokain ve %2.5 prilokain (EMLA)

ilişkiden 15- 30 dk önce uygulanabilir.Bitkisel kökenli SS-Krem ilişkiden 1-2 saat önce kullanılabilir. 3- Antidepresanlar ile tedaviSSRI:Paroksetine, sertralin, fluoksetine, DapoksetinTSA: Klomipramin

EJAKULASYON BOZUKLUKLARI – HIZLI EJAKULASYON-TEDAVİ

4- -Adrenerjik bloker tedavisiFenoksibenzamin, prozasin, yohimbin5- Sildenafil tedavisiTek başına veya SSRI kombinasyonu ile yüz

güldürücü sonuçlarSıkma tekniği, klomipramin, paroksetine ve

sertralin ile kıyaslandığı çalışmada sildenafil en etkili, sıkma tekniği en az etkili bulunmuştur.

EJAKULASYON BOZUKLUKLARI

Gecikmiş Ejakulasyon İstek, stimülasyon ve arzu olmasına

rağmen ejakulasyona geç ulaşma veya ulaşamama durumudur.

Genellikle psikolojik faktörler rol oynar. SSRI kullanımı, diabetik duyusal

nöropati, spinal travma sonrası olabilir.

EREKTİL DİSFONKSİYON

40-70 yaş erkek popülasyonu

Tanım: Seksüel performans için gerekli penil ereksiyonu başlatma ve/veya sürdürmede sürekli veya tekrarlayıcı yetersizlik (First Consultation on ED, Paris, 1999)

MMASN:1290

TADPÇGN:1982

Minimal %17.2 %33.2

Orta %25.2 %27.5

Şiddetli %9.6 %8.5

Toplam %52 %69.2

EREKTİL DİSFONKSİYON-EREKSİYON MEKANİZMASI


Kortikal merkezler

Amigdala

Hipotalamus Hormonal iletiler(MPOA, PVN)

Orta Beyin(PAG)

Medulla-Pons(n Pgi, Barrington nükleusu)

Genital Uyarılar Spinal Kord Seksüel Motor İşlevT11-L2 (sempatik)

S2-S4 (parasempatik)

+/-

+/-



SSS aktivasyonu Sinirsel stimülasyon Penil arteriyel

vazodilatasyon Kavernöz relaksasyon Kan akımında artış Sinüzoidlerin

genişlemesi Venöz oklüzyon FULL EREKSİYON


0- Flask faz1- Latent faz2- Tümesans fazı3- Full ereksiyon fazı4- Rijid ereksiyon fazı5- İnisiyal detümesans fazı6- Yavaş detümesans fazı7- Hızlı detümesans fazı

EREKTİL DİSFONKSİYON-PATOFİZYOLOJİK SINIFLAMA

Arteriyal (Aterosklerozis, HT, hiperlipidemi, sigara)

Kavernozal Psikojenik Nörolojik (Parkison, MS, spinal kord travması, disk hernisi..)

Endokrinolojik (Hipotalamo-hipofizer aks boz., hiperprolaktinemi, hipo-hipertiroidemi, DM)

Sistemik hastalıklar (Kr. Böbrek yetm., pulmoner-kardiyak hast., KC sirozu)

İyatrojenik nedenler (Cerrahi girişimler, medikal tedaviler, radyasyon)

EREKTİL DİSFONKSİYON-NEDEN OLAN İLAÇLAR

Psikotrop ilaçlar FenotiazinlerButirofenonlarBenzodiazepinlerLityum

Anti-depresanlar Trisiklik anti-depresanlarMAO inhibitörleri

Anti-hipertansifler Diüretikler-Adrenoreseptör blokerleriSantral etkili ilaçlar ( metil dopa, klonidin)Ganglion blokerleri (guanetidin)

Endokrin ilaçlar Steroid anti-androjenler (siproteron asetatLH-RH agonistleriÖstrojenler

Anti-kolinerjikler Atropin, propantelin

Keyif verici maddeler Alkol, Marijuana, Amfetamin, Barbitüratlar

Diğerleri Simetidin,Digoksin, Metoklopramide, Fenitoin, Karbamazepin

EREKTİL DİSFONKSİYON-RİSK FAKTÖRLERİ

Yaş Sistemik hastalıklar Sigara İlaç kullanımı Hareketsiz yaşam(Göbek çevresine dikkat) DEĞERLENDİRME Öykü Fizik muayene Skorlama

IIEF (International Index of Erectile Function)SHIM (Sexual Health Inventory for Men)

Laboratuvar: AKŞ, HbA1c, lipid profili, testosteron

EREKTİL DİSFONKSİYON-DEĞERLENDİRME


IIEF Anket DeğerlendirmesiAğır ED 1-10Orta derecede ED 11-16Hafif-orta derecede ED 17-21Hafif ED 22-25ED yok 26-30


SHIM test21 veya daha az puan alanlar doktora başvurmalıdır

EREKTİL DİSFONKSİYON-TEDAVİ

Oral Tedavi

Vakum Ereksiyon Cihazı

Psikoseksüel Tedavi

İntrakavernöz Enjeksiyon Tedavisi

İntraüretral tedavi

Vasküler Cerrahi

Penil Protez

1

2

3

Kök hücre ve gen tedavisi

KADIN CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARI

YETERSİZ CİNSEL İSTEK Prevalans (Laumann et al., 1999)

Yaş evlilik eğitim Irk

Sebepler: Fizyolojik faktörler:

Hormonlar Nörotransmitterler CNS

Psikolojik faktörler: İlişkiler:

Çatışma, çekicilikte eksiklik, seksüel uyum ve beceri

YETERSİZ CİNSEL İSTEK

Suçluluk Psikolojik hastalıklar Tedavi

Psikolojik sebeplerin uzaklaştırılması Eş problemleri İletişim becerileri AfeksiyonSEKSÜEL AVERSİYON

Anksiyetedir Seksüel zorlanma anamnezi Tedavi: Anksiyetenin altında ki sebebi araştırmalı

Kadın Seksüel Uyarılma Hastalıkları Psikolojik & fizyolojik kısımlar Prevalans

Yaş, evlilik, eğitim, ırk vs Sebepler:

fizyolojik hormonlar nörotransmitterler SNS aktivasyonu (Meston, 1996) Dokunma hissi (Frohlich, 1999)

psikolojik anksiyete (Barlow) Performans isteği (Laan, 1993) Beklentiler (Palace, 1995)

Kadın Seksüel Uyarılma Hastalıkları

Psikolojik sebepler: İlişkiler: çatışma , çekicilikte eksiklik, seksüel uyum

ve beceri, suçluluk, psikolojik dinamikler vsTedavi Viagra? EROS-CTD Çiftlerin psikolojik danışmanlığı

Kadın Orgazm Bozuklukları Orgazmın gecikmesi veya yokluğu

yaş Seksüel deneyimler seksüel uyarı derecesi Yaşam boyu-kazanılmış,yaygın-durumsal

Prevalans:Yaş, evlilik, eğitim, ırk Sebepler:

fizyolojik SNS aktivasyonunda eksiklik (Meston, 1996)

psikolojik: suçluluk, seks hakkında rahatsızlık, dikkatini yoğunlaştıramama, seks mitleri, masturbasyon hakkında negatif tutum

Kadın Orgazm Bozuklukları Tedavi

eğitim Kendini keşfetme yönetilen masturbasyon Çiftlerin birbirlerini keşfetmeleri Başarı oranı 90% (Heiman & Meston, 1998)

Disparoni (Ağrılı ilişki) İlişki esnasında ağrı

yetersiz vaginal lubrikasyon ? Ağrı sendromu veya seksüel sorun?

Sebepler: anatomik patolojik iyatrojenik psikolojik

Ağrı hissinde anomali (Pukall, 2000) Tedavi:

multidisipliner kognitif-davranışsal tedavi:

Sistematik desensitizasyon Çiftlere danışmanlık

Vajinismus İlişki esnasında vajinal kasların istemsiz spazmıdır Sık bir sorundur Sebepler:

Tıbbi durumlar (23-32%) Ailesel geçmiş Seksüel travma (40%)

Tedavi: Kognitif davranışsal tedavi

inançlar eğitim Kas egzersizleri, Dilatatörler Botilusmus toksini

Seks Mitleri

Masturbasyon empotans yapar

Büyük penis daha iyidir.

Erkek daima ereksiyona hazırdır, kadında bu yavaştır

İntercourse yoksa sekste yoktur, kadın orgazmı için penis-vajina teması şarttır

NEDEN CİNSEL SAĞLIK-ARTILAR1) Cinsel sorunların sıklığı gittikçe artıyor, günümüzün

yaşam tarzı bunu daha da arttırıyor, %50 ve üstü2) Cinsellik tıbbın araştırmaya açık bir alanı , tıp

fakültelerinde bile yetersiz, çoğu hekim ne yapacağını bilmiyor

3) Toplum eğitilerek derdini anlatır hale geliyor, %10, psikiyatrik hastalıklar gibi

4) Piarı en kolay yapılacak konu, kolay ve zevkli okunuyor

5) Bu alanda ferdi uğraşan hekimlerin mevcudiyetinin yanı sıra ekip halinde multi-disipliner çalışan ekiplere ihtiyaç var

6) Devlet bu hizmeti yetersiz veriyor (mekan, zaman, ilaç ödemeleri, takip vs)

NEDEN CİNSEL SAĞLIK-EKSİLER

1) Hala konuşulması zor ve tabu, %102) Bir takım söylemler topluma ters

düşebilir3) Multidisipliner sistem zor 4) Eğitim şart ve eğitim materyallerini

oluşturmak şart5) Tedavi başarı oranları tartışmalı %30

MİSYON ve VİZYON

Cinsellik doğal ve gerekli bir dürtüdür , toplumsal sağlıkla iç içedir, evlilik kurumunu ciddi tehdit etmektedir.

Günümüz yaşam koşulları cinsellikle ilgili sorunları arttırmıştır, cinsel doyumu olan bireyler aile ve iş ortamında daha başarılı ve mutludur

Cinsel konulardaki eğitimsizlik yersiz korku ve mitleri olan bir toplum yaratır,

Eğitim ve tedavide çok yönlü, bilimsel ve çağdaş yaklaşım esastır (cinsel aydınlanma)

Cinsel sorunların çözümünde tedavide kişilerin mahremiyetine özen gösterilerek uzun süreli takip ve eğitim beraber olmalıdır

Cinsellikle ilgili sorunlar diğer sağlık sorunlarından farklı değildir. Bu sorunlar sağlık çalışanları ile kolaylıkla paylaşılabilmeli.

CİNSELLİK SIRF MEKANİK VEYA PSİKOLOJİK BİR OLAY DEĞİLDİR. YAKLAŞIMIN TEMELİ YALNIZCA ORGANİK VEYA PSİKOLOJİK KÖKENLİ OLMAMALIDIR.

SEKSÜEL DİSFONKSİYONA YAKLAŞIM VE TEDAVİ EĞİTİMİDE KAPSAYACAK ŞEKİLDE MULDİSİPLİNER BİR TAKIM OYUNUDUR.

SONUÇ

Documents

CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARI: Ürolog gözüyle bakış