Y häc thùc hµnh (778) - sè 8/2011

129

Bảng 8. Liên quan ăn tối trước ngủ và béo phì Béo phì Bình thường Ăn tối

trước ngủ SL %

SL %

χ2 p

Có 56 68.3%

52 63.4%

Không 26 31.7%

30 36.6%

0.43 0.51

OR = 1.24 0.62

Cách cho trẻ ăn và ăn tối trước khi ngủ đều có ảnh hưởng đến tỉ lệ béo phì tuy nhiên sự khác biệt này chưa có ý nghĩa thống kê.

Bảng 9. Liên quan giữa loại sữa trẻ thường uống và béo phì

Béo phì Bình thường Loại sữa SL % SL % χ2 p

Sữa tươi có đường 41 53.2 31 38.3 Sữa tươi không

đường 7 9.1 12 14.8

Sữa đặc có đường 3 3.9 8 9.9 Sữa bột 26 33.8 30 37.0

5.16 0.16

OR Sữa tươi có đường- không đường = 2.27, p = 0.19 OR Sữa tươi có đường-Sữa đặc có đường = 3.53, p=0.13

OR Sữa tươi có đường-Sữa bột = 1.53, p = 0.31 Trẻ uống sữa tươi có đường sẽ có nguy cơ béo phì

cao gấp 2.27 lần trẻ uống sữa tươi không đường, gấp 3.53 lần uống sữa đặc có đường và gấp 1.53 lần uống sữa bột nhưng sự khác biệt này chưa thật sự có ý nghĩa (p = 0.19, p = 0.13 và p = 0.31).

Bảng 10. Liên quan giữa vận động của trẻ và béo phì Béo phì Bình

thường

Loại hoạt động SL %

SL %

χ2 p

Chạy nhảy, leo trèo, đùa nghịch

Có Không

51 62.2 %

31 37.8%

57 69.5%

25 30.5%

0.97 0.323 OR = 0.72 p = 0.41

Ngồi xem Tivi

Có

Không

58 70.7%

24 29.3%

55 67.1%

27 32.9%

0.25 0.61 OR = 1.19 p = 0.73

Ngồi chơi

với đồ chơi

Có Không

43 52.4%

39 47.6%

25 30.5%

57 69.5%

7.26 0.007 OR = 2.51

Qua bảng 10 nhận thấy: Những trẻ thích ngồi chơi với đồ chơi sẽ có nguy cơ mắc béo phì cao gấp 2.51 lần so với nhóm chứng. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p = 0.007. Điều này cũng có nghĩa là khi trẻ giảm hoạt động thể lực thì sẽ tăng nguy cơ bị béo phì do giảm tiêu thụ năng lượng.

KẾT LUẬN - Tỉ lệ béo phì chung của trẻ 4-6 tuổi ở thành phố Cần

Thơ là 3.3%; trong đó, quận Ninh Kiều chiếm tỉ lệ cao nhất (4.7%), trẻ trai nhiều hơn trẻ gái (4.2% so với 2.3%) có ý nghĩa thống kê (p = 0.006).

- Các yếu tố như trẻ có cân nặng lúc sinh > 3500g, trẻ có cha mẹ thừa cân hoặc béo phì đều liên quan đến tình trạng béo phì của trẻ (p < 0.05). Một vài yếu tố khác như gia đình cỡ nhỏ, tập quán ăn uống và hoạt động thể lực của trẻ mặc dù có ảnh hưởng đến tỉ lệ béo phì nhưng sự khác biệt chưa có ý nghĩa thống kê.

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Phan Đức Bình (2004), “Thuốc trị béo phì”, Thuốc

và sức khỏe, Số 253, Tổng hội y dược học Việt Nam-Hội dược học Việt Nam xuất bản, tr. 11-12.

2. Lê Thị Hải, Trần Ngọc Hà, Phạm Thu Hương (1996), “Tìm hiểu tỉ lệ béo phì ở học sinh tại hai trường tiểu học nội thành Hà Nội”, Tạp chí vệ sinh phòng dịch, Tập 7 (Số 2), tr. 48-52.

3. Lê Quang Hùng, Cao Quốc Việt, Đào Ngọc Diễn (1998), “Tìm hiểu một số yếu tố nguy cơ của béo phì trẻ em”, Nhi khoa, Tập 8 (Số 2), Tổng hội y dược học Việt Nam xuất bản, tr. 106-111.

4. Trần Thị Hồng Loan (1998), “Thừa cân và yếu tố nguy cơ ở học sinh 6-11 tuổi tại quận 1 TPHCM”, Luận án thạc sĩ dinh dưỡng cộng đồng.

5. Lê Thị Thúy Loan (2003), “Tình hình béo phì ở trẻ 7-11 tuổi tại các trường tiểu học thành phố Cần Thơ”, Tiểu luận tốt nghiệp bác sĩ đa khoa.

6. Robert M. Suskind, M.D (1981), Textbook of Pediatric Nutrition, NewYork, pp. 415-431

7. WHO (1995), Physical status: The use and interpretation of anthrometry, Genera, pp. 161-195.

8. Better health brings fatter bodies, www.vietnamnews.vnagency.com, google.com.

C¤NG B»NG TRONG CH¡M SãC SøC KHOÎ: NH×N NHËN Tõ NG¦êI Sö DôNG DÞCH Vô Y TÕ

Mai Kh¸nh Linh, TrÇn ThÞ Thanh H­¬ng, Lª Minh Giang

Tr­êng §¹i häc Y Hµ Néi Tãm t¾t C«ng b»ng ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬

b¶n cña ®¹o ®øc nghÒ y, tuy nhiªn khi thay ®æi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ vµ hÖ thèng y tÕ cã thÓ dÉn ®Õn chuyÓn ®æi quan niÖm cña ng­êi sö dông dÞch vô vÒ c«ng b»ng còng nh­ quan hÖ thÇy thuèc-bÖnh nh©n. Môc tiªu: m« t¶ th i ®é vµ c¸ch nh×n nhËn cña ng­êi sö dông dÞch vô vÒ c«ng b»ng trong ch¨m sãc søc kháe (CSSK) gi÷a thêi kú bao cÊp vµ sau ®æi míi vµ ph©n tÝch mét hµnh vi ®¸p øng cña ng­êi sö dông dÞch vô ®Ó ®¹t c«ng b»ng trong CSSK. §èi t­îng vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: pháng vÊn s©u 25 ®èi

t­îng ®· sö dông dÞch vô y tÕ (gåm bÖnh nh©n hoÆc ng­êi trùc tiÕp ch¨m sãc ng­êi nhµ) trong vßng 2 n¨m trë l¹i ®©y. KÕt qu¶: d­íi c¸ch nh×n cña ng­êi sö dông dÞch vô th× c«ng b»ng trong CSSK thÓ hiÖn ë c«ng b»ng trong c¸ch tiÕp cËn dÞch vô, trong chÊt l­îng dÞch vô y tÕ vµ trong quan hÖ gi÷a thÇy thuèc-bÖnh nh©n. Khi c¸c chÝnh s¸ch, chÕ tµi ch­a ®¸p øng ®­îc c«ng b»ng trong CSSK th× ng­êi d©n cã c¸c “ hµnh vi ®¸p øng bao gåm chuyÓn tíi c¬ së y tÕ kh¸c, t×m mét ng­êi th©n quen lµm b¸c sü hay phong b×” cho b¸c sü. NÕu ph©n tÝch dùa trªn m« h×nh c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh søc

Y häc thùc hµnh (778) - sè 8/2011

130

khoÎ th× ®©y lµ c¸c ph¶n øng tù nhiªn vµ ®­îc ph©n tÝch tõ c¸c kh¸i niÖm, m« h×nh lý thuyÕt ®· ®­îc chøng minh.

Tõ khãa: c«ng b»ng, c«ng b»ng trong ch¨m sãc søc kháe, quan hÖ thÇy thuèc-bÖnh nh©n

summary Equality is considered as main basic principle in

medical ethics. However, social economic changes as well as changing in health care system can lead the chaning in opinions from health care users in health equality and doctor-patient relationship. Objectives: To investigate attitude and opinions from health care users in health equity before and after Doi moi period and analyse behavior reaction of health care users to reach health equity. Subjects and method:25 health care users who were patients or directly take care patients during 2 recently years was in-depth interviewed. Findings:Health equity can be presented by equality in accessing health care services, in quality of health care services and in doctor-patients relationship. When policy, and health mechanism do not response in health uquity, health care users react in some ways, include moving to another health care service, looking for the relationship doctors or giving “envelop” to doctors. These reactions were nature if we look at the the framework on social determinant of health.

Keywords: equality, health inequality, doctor-patient relationship

§ÆT VÊN §Ò Môc ®Ých chÝnh cña bÊt cø hÖ thèng y tÕ nµo trªn

thÕ giíi còng nh»m h­íng tíi tÝnh c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶. Theo Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt , c«ng b»ng cã nghÜa lµ “theo ®óng lÏ ph¶i, kh«ng thiªn vÞ” [1] hay theo ”Tõ ®iÓn tõ ng÷ ViÖt Nam , c«ng b»ng lµ kh«ng thiªn vÞ ai”[2]. NhiÒu tµi liÖu cho r»ng c«ng b»ng trong ch¨m sãc søc kháe (CSSK) ®­îc hiÓu lµ tÊt c¶ mäi ng­êi ®­îc CSSK ngang nhau, hoÆc viÖc ch¨m sãc nµy sÏ t­¬ng øng víi møc ®é nÆng cña bÖnh. Mackenbach vµ Bakker ®· chØ ra, ngay c¶ t¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn ë ch©u ¢u, kho¶ng c¸ch vÒ ch¨m sãc søc khoÎ gi÷a ng­êi giµu vµ ng­êi nghÌo vÉn ngµy cµng t¨ng [3]

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng b»ng søc khoÎ ®­îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ dùa trªn m« h×nh c¸c yÕu tè x· héi quy ®Þnh søc khoÎ[4]. Theo c¸ch tiÕp cËn cña Tæ chøc y tÕ thÕ giíi (WHO) dùa trªn c¸c yÕu tè x· héi quy ®Þnh søc khoÎ th× c«ng b»ng søc khoÎ ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau: C«ng b»ng søc khoÎ lµ t×nh tr¹ng kh«ng cßn sù kh¸c biÖt cã hÖ thèng vÒ søc khoÎ vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ gi÷a c¸c nhãm kh¸c nhau trong x· héi”. Cuèi nh÷ng n¨m 1980 cña thÕ kû tr­íc, ®æi míi kinh tÕ-x· héi ë ViÖt Nam ®· kÐo theo sù thay ®æi trªn nhiÒu lÜnh vùc, ngµnh nghÒ, trong ®ã ngµnh y tÕ còng ®· ®æi míi theo xu thÕ thÞ tr­êng hãa víi c¸c quy ®Þnh, chÝnh s¸ch liªn quan tíi y tÕ t­ nh©n, thu viÖn phÝ y tÕ c«ng, chÝnh s¸ch vÒ thuèc, chÝnh s¸ch b¶o hiÓm y tÕ...®· ®­îc x©y dùng nh»m t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ ®Èy m¹nh chÊt l­îng dÞch vô y tÕ. Víi mçi quy ®Þnh hay chÝnh s¸ch míi ra ®êi ®Òu mong muèn nhËn ®­îc sù ñng hé vµ hµi lßng cña ng­êi d©n vµ cã sù thay ®æi vÒ

c«ng b»ng trong ch¨m sãc søc kháe, tuy nhiªn liÖu cã sù kh¸c biÖt vÒ c«ng b»ng trong CSSK gi÷a thêi kú bao cÊp vµ hiÖn nay hay kh«ng? RÊt Ýt c¸c nghiªn cøu ®Ò cËp tíi néi dung nµy, do vËy chóng t«i thùc hiÖn ®Ò nµy nh»m:

1. M« t¶ sù nh×n nhËn cña ng­êi sö dông dÞch vô y tÕ vÒ c«ng b»ng trong ch¨m sãc søc kháe

gi÷a thêi kú bao cÊp vµ hiÖn nay dùa trªn m« h×nh c¸c yÕu tè x· héi quyÕt ®Þnh søc kháe

2. M« t¶ hµnh vi thÝch nghi cña bÖnh nh©n khi kh«ng ®¹t ®­îc c«ng b»ng trong CSSK dùa trªn m« h×nh c¸c yÕu tè x· héi quyÕt ®Þnh søc kháe

§èI T¦îNG Vµ PH¦¥NG PH¸P 1. §èi t­îng nghiªn cøu: 25 ng­êi cã sö dông dÞch vô y tÕ trong kho¶ng 1

n¨m gÇn ®©y hoÆc trùc tiÕp ch¨m sãc ng­êi nhµ ph¶i n»m viÖn. Nh÷ng ng­êi nµy ®­îc lùa chän theo tiªu chÝ: gåm nh÷ng ng­êi d­íi 45 tuæi vµ trªn 45 tuæi dùa vµo thêi ®iÓm lÞch sö lµ §æi míi kinh tÕ-chÝnh trÞ ë ViÖt Nam n¨m 1989 ®Ó cã thÓ lùa chän nh÷ng ng­êi ®· tõng tr¶i nghiÖm viÖc sö dông dÞch vô y tÕ ë c¶ 2 thêi kú còng nh­ cã nh÷ng ng­êi chØ sö dông dÞch vô y tÕ ngµy nay. C¸c ®èi t­îng còng ®­îc lùa chän theo 2 tiªu chÝ: cã møc thu nhËp t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ th­êng lµ c«ng chøc vµ nhãm cã thu nhËp kh«ng æn ®Þnh. §èi t­îng ®Çu tiªn ®­îc lùa chän cã chñ ®Ých, sau ®ã ®èi t­îng nµy sÏ giíi thiÖu ®èi t­îng pháng vÊn tiÕp theo c¸c tiªu chÝ trªn.

2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: nghiªn cøu ®Þnh tÝnh, sö dông ph­¬ng ph¸p pháng vÊn s©u

3. C«ng cô nghiªn cøu: sö dông c¸c c©u hái dÉn d¾t víi c¸c néi dung diÔn tiÕn theo tr×nh tù ®i kh¸m ch÷a bÖnh, gåm: qu¸ tr×nh kh¸m vµ chÈn ®o¸n bÖnh, sau ®ã bÖnh nh©n n»m viÖn, tr¶i qua qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ råi ra viÖn. C¸c néi dung nµy sÏ ®­îc hái vÒ sù tr¶i nghiÖm qua 2 thêi kú: bao cÊp vµ hiÖn nay vµ ý kiÕn cña ng­êi sö dông dÞch vô y tÕ vÒ c«ng b»ng trong CSSK.

4. C¸ch tiÕn hµnh nghiªn cøu: Pháng vÊn s©u (kÐo dµi 1,5 – 2 giê) ®­îc tiÕn hµnh t¹i n¬i yªn tÜnh vµ riªng t­ ®Ó ®èi t­îng nghiªn cøu thÊy tho¶i m i, cã thÓ nhí l¹i nh÷ng tr¶i nghiÖm ®· tr¶i qua vµ tù do nãi lªn ý kiÕn cña m×nh. Sau ®ã, nghiªn cøu viªn gì b¨ng vµ thÊy cÇn t×m hiÓu s©u h¬n vÒ c¸c th«ng tin thu nhËn ®­îc th× sÏ quay trë l¹i pháng vÊn lÇn thø hai.

5. Ph©n tÝch kÕt qu¶: C¸c néi dung pháng vÊn ®­îc nghiªn cøu viªn gì b¨ng vµ ghi l¹i. Nhãm nghiªn cøu viªn m· hãa c¸c nhãm néi dung liªn quan tíi c«ng b»ng trong tiÕp cËn, sö dông dÞch vô y tÕ vµ c«ng b»ng trong chÊt l­îng dÞch vô y tÕ vµ sù h×nh thµnh c¸c hµnh vi thÝch øng khi thÊy r»ng m×nh ch­a nhËn ®­îc sù c«ng b»ng trong CSSK.

KÕT QU¶ 25 ng­êi ®ång ý tham gia pháng vÊn, gåm cã 15 n÷

vµ 10 nam, trong ®ã 8 ng­êi sèng t¹i Sãc S¬n (ngo¹i thµnh Hµ Néi) vµ 17 ng­êi sèng t¹i khu vùc néi thµnh Hµ Néi. 11 ng­êi tõng tr¶i nghiÖm kh¸m, ch÷a bÖnh hoÆc ch¨m sãc ng­êi th©n trong thêi kú bao cÊp.

Y häc thùc hµnh (778) - sè 8/2011

131

16/25 ng­êi pháng vÊn cã tuæi d­íi 45 vµ 9 ng­êi trªn 45 tuæi.

1. Sù nh×n nhËn cña ng­êi sö dông dÞch vô vÒ c«ng b»ng trong CSSK

2.1. C«ng b»ng trong tiÕp cËn vµ sö dông dÞch vô KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy, cã 14

®èi t­îng cho r»ng, hiÖn nay thÇy thuèc kh«ng thùc hiÖn ®­îc c«ng b»ng trong CSSK trong c¸ch tiÕp cËn vµ sö dông dÞch vô søc kháe: “t«i ch­a thÊy ®­îc sù c«ng b»ng l¾m ®©u, v×...®i kh¸m th× ai cho tiÒn b¸c sü l¹i ®­îc kh¸m tr­íc, kh¸m cÈn thËn, b¸c sü c­êi nãi vui vÎ, cßn kh«ng cã tiÒn th× còng thê ¬ h¬n, ng­êi th©n th× ®­îc ­u tiªn h¬n, x· héi b©y giê còng coi träng tiÒn, b¸c sü ph¶i kh¸m cho ai còng nh­ ai, ng­êi giµu còng nh­ nghÌo, nhiÖt t×nh nh­ nhau, ng­êi ®Õn tr­íc kh¸m tr­íc, ng­êi ®Õn sau th× kh¸m sau, ng­êi nµo bÖnh nÆng hiÓm nghÌo th× ­u tiªn kh¸m tr­íc . (BÖnh nh©n, n÷, 28 tuæi)

Bªn c¹nh ®ã, cã 5 ®èi t­îng cã ý kiÕn cho r»ng thÇy thuèc thùc hiÖn ®­îc sù c«ng b»ng trong CSSK: “chÞ thÊy b¸c sü cã thùc hiÖn ®­îc sù c«ng b»ng trong ch¨m sãc søc kháe. V× chÞ thÊy bÖnh nh©n nghÌo còng nh­ bÖnh nh©n giµu ®Òu ®­îc kh¸m ch÷a bÖnh 1 c¸ch tèt nhÊt, nh­ nhau”... (Ng­êi ch¨m sãc, n÷, 26 tuæi)

VÒ sù c«ng b»ng trong CSSK thêi kú bao cÊp, 2 trªn sè 11 ®èi t­îng ®· tr¶i qua kh¸m ch÷a bÖnh trong thêi kú nµy cho r»ng y b¸c sü thùc hiÖn ®­îc sù c«ng b»ng: “thêi bao cÊp th× ng­êi ta quý träng tÝnh m¹ng cña con ng­êi , t×nh c¶m, tËn t©m. B¸c sÜ, bÖnh nh©n vµ ng­êi nhµ cø nh­ trong gia ®×nh vui vÎ. T«i thÊy thÝch v× thêi ®Êy hä coi träng tÝnh m¹ng con ng­êi, sèt s¾ng, lo l¾ng l¾m (Ng­êi ch¨m sãc, n÷, 53 tuæi) hay “thêi ngµy x­a th× cßn cã thÓ gäi lµ c«ng b»ng ®­îc (BÖnh nh©n, nam, 55 tuæi). Song, vÉn cã ý kiÕn cho r»ng, thêi kú bao cÊp vÒ b¶n chÊt vÉn ch­a thùc hiÖn ®­îc c«ng b»ng trong CSSK:

thêi bao cÊp, mäi ng­êi ®i kh¸m ch÷a bÖnh theo qui ®Þnh cña nhµ n­íc, dùa trªn c«ng viÖc, vÞ trÝ cña m×nh mµ ®­îc h­ëng c¸c møc kh¸c nhau, nh­ thÕ ®· kh«ng cã sù c«ng b»ng gi÷a mäi ng­êi råi, hoÆc lµ vÉn cã ng­êi quen, ng­êi th©n nªn vÉn ®­îc ­u tiªn ... (BÖnh nh©n, nam, 45 tuæi)

2.2. C«ng b»ng vÒ chÊt l­îng ch¨m sãc 5 ý kiÕn cho r»ng, y b¸c sü cã thùc hiÖn ®­îc c«ng b»ng

vÒ chÊt l­îng ch¨m sãc bÖnh nh©n: “Theo t«i nghÜ lµ nã cã sù c«ng b»ng råi ®Êy. BÖnh nh©n nµo hÇu nh­ lµ kÓ c¶ kh«ng ch¨m sãc b¸c sÜ, kh«ng biÕu tiÒn g× hay lµ kh«ng biÕu quµ c¸p g× th× còng ®Òu ®­îc ch¨m sãc hÕt. Nã cã sù c«ng b»ng chø kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã ®©u . (Ng­êi ch¨m sãc, nam, 26 tuæi)

14 ý kiÕn cho r»ng b¸c sü kh«ng thùc hiÖn ®­îc c«ng b»ng vÒ chÊt l­îng ch¨m sãc bÖnh nh©n: “Kh¸c h¬n lµ ng­êi ta gi¶i thÝch tØ mØ h¬n, kh¸m vµ nãi n¨ng nhÑ nhµng h¬n, nhiÒu h¬n, th× em ®o¸n lµ nh­ thÕ ®Êy, em ®o¸n lµ ng­êi ta båi d­ìng nhiÒu nªn b¸c sÜ quan t©m h¬n”.... (BÖnh nh©n, n÷, 24 tuæi)

2.3. C«ng b»ng thÓ hiÖn trong quan hÖ thÇy thuèc-bÖnh nh©n

* C«ng b»ng vÒ trËt tù kh¸m bÖnh 20 ®èi t­îng cho r»ng cÇn thùc hiÖn c«ng b»ng trong trËt

tù kh¸m ch÷a bÖnh: theo t«i th×...c«ng b»ng lµ, nÕu ®· nãi lµ c«ng b»ng th× ng­êi nµo ®Õn kh¸m tr­íc th× ®­îc vµo tr­íc, b¸c sü th× kh¸m cho ai còng tèt nh­ nhau. Chø kh«ng

nªn v× ng­êi ta giµu, cã tiÒn cho b¸c sü th× ®­îc vµo nhanh, hay lµ kh¸m cÈn thËn, nhÑ nhµng h¬n (BÖnh nh©n, n÷, 26 tuæi)

3 ®èi t­îng cho r»ng c«ng b»ng còng lµ ­u tiªn cho nh÷ng bÖnh nh©n cÊp cøu hoÆc bÞ bÖnh nÆng: “t«i thÊy rÊt bøc xóc khi mµ nh÷ng ng­êi bÖnh bÞ th­¬ng nÆng mµ ph¶i chê l©u”... (Ng­êi ch¨m sãc, nam, 42 tuæi) hay “Cßn tÊt nhiªn lµ sÏ cã tr­êng hîp bÖnh nÆng sÏ ­u tiªn h¬n bÖnh nhÑ, hay m×nh ­u tiªn cho nh÷ng tr­êng hîp cÊp cøu th× ®Êy vÉn lµ c«ng b»ng chø kh«ng ph¶i lµ t«i ®Õn tr­íc th× anh ph¶i cho t«i kh¸m tr­íc. ( Ng­êi ch¨m sãc, nam, 30 tuæi)

* C«ng b»ng vÒ th¸i ®é phôc vô 18 ®èi t­îng cã ý kiÕn r»ng, c«ng b»ng thÓ hiÖn ë

th¸i ®é phôc vô cña b¸c sü ®èi víi bÖnh nh©n gièng nhau, kh«ng ph©n biÖt giµu nghÌo, b¶o hiÓm hay kh«ng b¶o hiÓm: Tøc lµ ®èi víi mäi ®èi t­îng ng­êi quen hay kh«ng quen, ng­êi giÇu hay nghÌo, ng­êi kh¸m theo chÕ ®é b¶o hiÓm y tÕ hay tr¶ tiÒn th× ®Òu ®­îc ch¨m sãc vµ chÊt l­îng ch¨m sãc, dÞch vô vµ thuèc lµ t­¬ng ®­¬ng nhau. Theo t«i nghÜ ®ã lµ c«ng b»ng (BÖnh nh©n/ng­êi ch¨m sãc, nam, 30 tuæi)

3 ®èi t­îng cho r»ng, th i ®é phôc vô tïy thuéc vµo møc ®é bÖnh: “tïy theo møc ®é nghiªm träng cña bÖnh ra sao vµ ®èi xö víi ng­êi ta ra sao cho phï hîp” (BÖnh nh©n, nam, 42 tuæi)

* C«ng b»ng vÒ n¨ng lùc cña thÇy thuèc Víi nhiÒu bÖnh nh©n th× c«ng b»ng cßn thÓ hiÖn ë

tr×nh ®é t­¬ng ®ång cña thÇy thuèc trong viÖc chÈn ®o¸n còng nh­ ®iÒu trÞ: c«ng b»ng lµ ®­îc thÓ hiÖn…chÊt l­îng b¸c sü ®ång ®Òu.. (bÖnh nh©n nam, 40 tuæi) hay ..bÖnh ®¸ng ®ùoc h­ëng chÕ ®é nµo th× cÊp thuèc chÕ ®é ®ã…” (bÖnh nh©n n÷, 52 tuæi)

* C«ng b»ng theo mét sè bÖnh nh©n cßn thÓ hiÖn ë n¨ng lùc b¸c sü t¹i c¸c tuyÕn: “...ph¶i cã c¸c tuyÕn bÖnh viÖn th× ph¶i cã ®ñ c¸c b¸c sÜ theo ®óng kh¶ n¨ng cña nã, cÊp huyÖn cÊp tØnh cÊp trung ­¬ng (BÖnh nh©n, nam, 70 tuæi)

3. Hµnh vi ®¸p øng cña ng­êi sö dông dÞch vô ®Ó ®¹t ®­îc c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ trong CSSK

§Ó cã thÓ tiÕp cËn ®­îc dÞch vô y tÕ nhanh nhÊt vµ hiÖu qu¶, ng­êi sö dông dÞch vô y tÕ th­êng cã 3 c¸ch ®¸p øng nh­ sau: hoÆc lµ chuyÓn bÖnh viÖn, hoÆc

phong b× cho b¸c sü, hoÆc t×m mét ng­êi th©n, quen lµm thÇy thuèc.

3.1. ChuyÓn viÖn 6/25 ng­êi ®­îc hái khi ®Õn kh¸m bÖnh ®· chuyÓn bÖnh

viÖn víi mong muèn ®­îc sö dông vô KCB chÊt l­îng tèt h¬n: Tuy ®i xuèng bÖnh viÖn Th. ®­êng ®i nã xa h¬n so víi bÖnh viÖn S. S nh­ng t«i vÉn cø thÊy lµ ë d­íi ®Êy ch¨m sãc tèt h¬n, vµ nã s¹ch sÏ h¬n” (Ng­êi ch¨m sãc, n÷, 52 tuæi)

hoÆc tin t­ëng vµo BV tuyÕn trung ­¬ng h¬n: “T¹i v× ®Õn ®©y ng­êi ta chÈn ®o¸n bÖnh t«i kh«ng thÊy tin t­ëng, bÖnh cña t«i cµng nÆng h¬n nªn t«i quyÕt ®Þnh lùa chän sang bÖnh viÖn kh¸c ®¶m b¶o vµ uy tÝn h¬n. (BÖnh nh©n, nam, 42 tuæi)

3.2.“Phong bד cho thÇy thuèc * HiÖn nay:17/ 25 ng­êi ®­îc hái trong thêi kú hiÖn nay

th¼ng th¾n thõa nhËn cã ®­a “phong b×” cho y b¸c sü. Tuy nhiªn, lÝ do vµ môc ®Ých cña viÖc ®­a phong b× l¹i kh¸c

Y häc thùc hµnh (778) - sè 8/2011

132

nhau, cã thÓ lµ v× muèn ®­îc ch¨m sãc tèt h¬n, hay v× t×nh tr¹ng bÖnh nguy hiÓm, hay v× kinh nghiÖm cña c¸c bÖnh nh©n tr­íc ®ã.

“V× dï sao cã chót Ýt båi d­ìng th× b¸c sÜ còng sÏ cÈn thËn h¬n, nhiÖt t×nh h¬n vµ còng thÊy tho¶i m¸i h¬n (Ng­êi ch¨m sãc, nam, 29 tuæi)

Bªn c¹nh ®ã, 5 bÖnh nh©n ®­îc hái kh«ng båi d­ìng “phong b×” cho y b¸c sü. V×:

- T×nh tr¹ng kh«ng khÈn cÊp: “t«i kh«ng biÕu thªm tiÒn, t«i thÊy t×nh tr¹ng cña m×nh còng kh«ng cÇn thiÕt, kh«ng nguy kÞch g×, nªn cã thÓ chê ®­îc (BÖnh nh©n, nam, 45 tuæi)

- §iÒu kiÖn kinh tÕ gia ®×nh: “t«i còng kh«ng... kh¸ gi¶ g× nªn còng muèn tiÕt kiÖm tiÒn”. (BÖnh nh©n, n÷, 26 tuæi) hay “nÕu cã ®iÒu kiÖn th× t«i sÏ biÕu b¸c sü tiÒn, ®Ó b¸c sü kh¸m cho m×nh tèt h¬n, nhiÖt t×nh h¬n” (Ng­êi ch¨m sãc, n÷, 28 tuæi)

- Kh¸m b¶o hiÓm: “§· ®i kh¸m b¶o hiÓm th× kh«ng ph¶i phong b×. ChØ ®îi l©u th«i” (BÖnh nh©n, n÷, 66 tuæi)

* Trong thêi kú bao cÊp: Thêi kú bao cÊp, 4 ®èi t­îng ®­îc hái cho r»ng, thêi kú

nµy y b¸c sü vÉn nhËn quµ biÕu cña bÖnh nh©n: “Ngµy x­a th× kh«ng cã lµ tiÒn. Ngµy x­a th× chØ cã tÝ ®ç, tÝ l¹c th«i cßn b©y giê theo trµo l­u th× cã phong b× (Ng­êi ch¨m sãc, n÷, 52 tuæi) hoÆc kh«ng cã tiÒn nong nh­ng mµ hiÖn vËt. thêi bao cÊp lµm g× cã tiÒn. phÇn nhiÒu chØ cã mú chÝnh, hoÆc lµ b¸nh kÑo” (bÖnh nh©n, n÷, 66 tuæi). V× thÕ, ®¸nh gi¸ vÒ hiÖn t­îng “phong b×” hiÖn nay, hä cho r»ng: “t«i thÊy thêi kú nµo còng vËy, b¸c sü vµ bÖnh nh©n còng cø nh­ thÕ th«i, bÖnh nh©n vÉn biÕu tiÒn cho b¸c sü” (BÖnh nh©n, nam, 42 tuæi) hay “Nã cã kh¸c nhau tÝ ti vÒ vËt chÊt. Cßn theo t«i th× nã vÉn nh­ nhau (Ng­êi ch¨m sãc, n÷, 52 tuæi)

3.3. T×m thÇy thuèc quen biÕt 8 bÖnh nh©n cã ng­êi nhµ hoÆc c¸c mèi quan hÖ x· héi

®· nhê ng­êi quen cña m×nh gióp ®ì trong qu¸ tr×nh kh¸m ch÷a bÖnh. Nãi chung lµ m×nh ph¶i liªn tôc thóc giôc ng­êi quen lµ gióp ®ì hç trî vµ chÞ Êy còng nãi r»ng lµ liªn tôc t¸c ®éng tíi c¸c b¸c sÜ ë ª- kÝp mæ nh­ vËy th× míi ®¹t ®­îc c¸i mong muèn” (ng­êi ch¨m sãc, nam, 29 tuæi) hoÆc Tr­íc khi t«i ®­a mÑ t«i ®i, t«i ®· gäi ®iÖn cho anh b¹n t«i ë ®ã, nhê anh ý cã g× gióp chóng t«i, khi t«i ®Õn th× anh ý ®· chê ë ®ã råi, t«i ®­a mÑ ®Õn phßng anh ý, xong anh ý dÉn ®Õn b¸c sü ®iÒu trÞ cô thÓ...®­a mÑ t«i ®i lµm c¸c thñ tôc nhËp viÖn (Ng­êi ch¨m sãc, nam, 42 tuæi)

BµN LUËN Ng­êi thÇy thuèc trong x· héi lu«n ph¶i ®¶m ®­¬ng

2 chøc n¨ng: chøc n¨ng cña ng­êi kh¸m, ch÷a bÖnh vµ chøc n¨ng thùc hµnh nghÒ nghiÖp. Chøc n¨ng kh¸m, ch÷a bÖnh ®­îc thÓ hiÖn qua kü n¨ng chuyªn m«n tèt trong khi chøc n¨ng nghÒ nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn b»ng kh¶ n¨ng lµm viÖc trong nhãm vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh nghÒ nghiÖp. Hai chøc n¨ng nµy kh«ng t¸ch rêi mµ liªn hÖ, giao nhau ë ®iÓm chung lµ y ®øc, tr¸ch nhiÖm nghÒ nghiÖp, cam kÕt ®¶m b¶o bÝ mËt riªng t­. Vai trß nµo chiÕm ­u thÕ sÏ phô thuéc vµo sù thay ®æi chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi vµ an sinh x· héi. V× vËy, cã thÓ thÊy, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh khiÕn hiÖn nay vÊn ®Ò c«ng b»ng trong CSSK ®­îc chÝnh phñ vµ d­ luËn x· héi quan t©m, lµ do ®æi míi kinh tÕ – chÝnh trÞ dÉn ®Õn sù chuyÓn dÞch vai trß cña ng­êi thÇy

thuèc tõ vai trß ch÷a bÖnh lµ chñ yÕu sang vai trß nghÒ nghiÖp. PhÇn lín ®èi t­îng trong nghiªn cøu cña chóng t«i nh×n nhËn c«ng b»ng trong CSSK ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc thÇy thuèc kh«ng thiªn vÞ ng­êi giµu hay nghÌo, ng­êi cã b¶o hiÓm y tÕ hay kh«ng cã b¶o hiÓm y tÕ, ®Þa vÞ x· héi cña bÖnh nh©n trong lóc kh¸m bÖnh còng nh­ ®iÒu trÞ. Së dÜ cã sù ®¸nh gi¸ nµy lµ do sù qu¸ t¶i cña c¸c bÖnh viÖn tuyÕn trung ­¬ng, chÊt l­îng dÞch vô kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c tuyÕn cña hÖ thèng y tÕ vµ sù ch­a hîp lý trong c¸ch chi tr¶ th«ng qua b¶o hiÓm y tÕ.

Tr­íc nh÷ng bøc xóc vÒ “bÊt c«ng b»ng trong sö dông dÞch vô CSSK”, ng­êi sö dông dÞch vô ®· “cã nh÷ng hµnh vi ®¸p øng tøc th×” ®Ó cã thÓ nhËn ®­îc dÞch vô tèt h¬n cho b¶n th©n hay gia ®×nh cña hä, bao gåm: chuyÓn lªn bÖnh viÖn tuyÕn trªn, t×m kiÕm ng­êi quen lµm thÇy thuèc hay phong b× båi d­ìng cho thÇy thuèc víi môc ®Ých tiÕp cËn dÞch vô y tÕ nhanh nhÊt vµ chÊt l­îng tèt nhÊt. §iÒu nµy lµ phï hîp víi c¸ch nh×n nhËn hiÖn nay cña Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi vÒ c«ng b»ng trong CSSK, dùa trªn kh i niÖm vÒ “c¸c yÕu tè x· héi qui ®Þnh søc kháe , ®­îc chia thµnh c¸c nhãm yÕu tè vÒ thÓ chÕ, chÝnh s¸ch; c¸c yÕu tè liªn quan tíi hÖ thèng y tÕ, c¸c yÕu tè liªn quan tíi mèi quan hÖ cña c¸ thÓ víi x· héi [4,5].

Mét sè ng­êi sö dông dÞch vô y tÕ trong pháng vÊn cña chóng t«i bµy tá vÒ “c«ng b»ng trong CSSK cã nghÜa lµ ®ång ®Òu vÒ chÊt l­îng dÞch vô, chÊt l­îng b¸c sü”. §iÒu nµy ph¶n ¸nh mét thùc tÕ: tr×nh ®é chuyªn m«n cña thÇy thuèc rÊt kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c tuyÕn trong hÖ thèng ch¨m sãc søc khoÎ. B¸o c¸o thèng kª y tÕ cña ViÖt Nam còng chØ ra r»ng tû lÖ b¸c sü trªn 100 000 d©n t¹i ViÖt Nam n¨m 2009 lµ 0.6, thÊp h¬n so víi tû lÖ cña c¸c n­íc trong khu vùc nh­ Th i Lan, Trung Quèc, Singapore[6].

Bªn c¹nh ®ã, rÊt nhiÒu ng­êi sö dông dÞch vô y tÕ ®· t×m c¸ch tiÕp cËn dÞch vô y tÕ mét c¸ch nhanh vµ hiÖu qu¶ qua viÖc t×m mét ng­êi th©n quen lµ b¸c sü . §©y ®­îc coi lµ mét phÇn trong vèn x· héi cña bÖnh nh©n. Tr­íc kia, vèn x· héi th­êng ®­îc ®Ò cËp trong lÜnh vùc kinh tÕ. Bourdieu (1986) ®­a ra kh¸i niÖm vèn x· héi lµ mét thuéc tÝnh cña mçi c nh©n trong x· héi, vµ bÊt cø ai còng cã thÓ khai th¸c vèn x· héi nh»m ®em l¹i c¸c lîi Ých kinh tÕ th«ng th­êng [7]. HiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n h¬n th× vèn x· héi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ vµ danh tiÕng cña b¹n trong x· héi, lµ m¹ng l­íi mèi quan hÖ víi ng­êi th©n, b¹n bÌ, ®ång nghiÖp, ®èi t¸c kinh doanh vµ kh¸ch hµng cña b¹n . Kh¸i niÖm nµy dÇn dÇn ®­îc ph t triÓn trong lÜnh vùc x©y dùng chÝnh s¸ch qua sù ph t triÓn cña Putnam (1993), Cohen vµ Prusak (2001)[8,9].

Ngoµi ra, ®Ó tiÕp cËn dÞch vô y tÕ nhanh vµ cã hiÖu qu¶, bÖnh nh©n hoÆc ng­êi nhµ bÖnh nh©n s½n sµng phong b× cho thÇy thuèc vµ ®©y ®ang lµ chñ ®Ò ®­îc bµn luËn, tranh c·i s«i næi trªn c¸c diÔn ®µn x· héi. Nguyªn nh©n s©u xa cña hiÖn t­îng nµy lµ do c¸ch thøc chi tr¶ cho thÇy thuèc. C¸c ph­¬ng thøc chi tr¶ th­êng gÆp nhÊt bao gåm chi tr¶ theo phÝ dÞch vô, chi tr¶ trän gãi, chi tr¶ d­íi h×nh thøc l­¬ng, chi tr¶

Y häc thùc hµnh (778) - sè 8/2011

133

theo nhãm bÖnh. T­¬ng øng víi mçi c¸ch thøc chi tr¶ sÏ cã nh÷ng ­u ®iÓm vµ c¶n trë ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ y nghiÖp cña thÇy thuèc [10]. ë ViÖt Nam tõ thêi kú bao cÊp cho ®Õn nay vÉn thùc hiÖn chi tr¶ b»ng l­¬ng, nghÜa lµ dùa trªn sè giê lµm viÖc theo toµn bé thêi gian hay b¸n thêi gian. Nh­ vËy, viÖc nhËn sù c¶m ¬n d­íi c¸c h×nh thøc nµy liÖu cã ph¶i hoµn toµn lµ do vÊn ®Ò liªn quan tíi thùc hiÖn y ®øc cña thÇy thuèc? hay ®©y chÝnh lµ nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng thøc chi tr¶ b»ng l­¬ng. NhiÒu bµi b¸o trªn thÕ giíi ®· chØ ra nh÷ng nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng thøc chi tr¶ b»ng l­¬ng: do møc l­¬ng cè ®Þnh nªn sÏ kh«ng khuyÕn khÝch b¸c sü lµm hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh, nÕu nh­ b¸c sü coi thu nhËp lµ mét ®éng c¬ nghÒ nghiÖp th× b¸c sü sÏ nhËn “phong b×” tõ ng­êi bÖnh hay “hoa hång” tõ c«ng ty d­îc. C¸ch chi tr¶ nµy còng kh«ng khuyÕn khÝch b¸c sü thùc hiÖn nh÷ng can thiÖp h÷u Ých nhÊt cho bÖnh nh©n.

KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy, mét sè ®èi t­îng cho r»ng kh«ng cã sù kh¸c nhau vÒ c«ng b»ng trong CSSK gi÷a thêi kú bao cÊp vµ hiÖn t¹i. Trong thêi kú bao cÊp, c¸c vÊn ®Ò kh«ng c«ng b»ng trong ch¨m sãc y tÕ nh­ ­u tiªn kh¸m cho nh÷ng ng­êi quen, ng­êi cã vÞ trÝ x· héi vÉn tån t¹i. Ng­êi sö dông dÞch vô còng cè g¾ng duy tr× mèi quan hÖ víi thÇy thuèc hay “c¶m ¬n”, “båi d­ìng” hä b»ng c¸c vËt dông nh­ v¶i vãc, ®å ¨n Ph¶i ch¨ng sù kh«ng c«ng b»ng nµy chØ lµ chuyÓn ®æi vÒ h×nh thøc? Sù kh¸c nhau ®ã ®­îc lý gi¶i do v¨n hãa, t©m lý cña ng­êi ViÖt Nam tõ x­a ®Õn nay. ViÖc c¶m ¬n ai ®ã ®· cøu gióp m×nh lµ ®iÒu nªn lµm, nhÊt lµ víi thÇy thuèc – ®èi t­îng lu«n ®­îc x· héi kÝnh träng. Tr­íc ®©y khi ®êi sèng cña nh©n d©n cßn khã kh¨n, quµ bÖnh nh©n biÕu vµ c¶m ¬n b¸c sü chØ lµ nh÷ng hiÖn vËt nh­ thùc phÈm, ®å dïng...sau khi ®­îc ch÷a khái bÖnh. Nh­ng nay, ®Ó thÝch øng víi kinh tÕ thÞ tr­êng, céng thªm t©m lý “®ång

tiÒn ®i tr­íc lµ ®ång tiÒn kh«n”, bÖnh nh©n s½n sµng t×m mäi c¸ch ®Ó thÇy thuèc nhËn tiÒn biÕu míi c¶m thÊy yªn t©m vµ ®­îc phôc vô tèt.

KÕT LUËN Dùa trªn m« h×nh vÒ c¸c yÕu tè x· héi quy ®Þnh søc

khoÎ th× c«ng b»ng trong CSSK ®­îc quy ®Þnh bëi nhiÒu yÕu tè. T¹i ViÖt Nam, viÖc xem xÐt c¸c néi dung sau cã thÓ ®­îc c©n nh¾c trong qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch nh»m thùc hiÖn tèt h¬n c«ng b»ng trong CSSK: (1) T¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp vµ tæ chøc x· héi. Héi nghÒ nghiÖp vÒ y khoa cÇn ®­îc ph¸t triÓn ®éc lËp, gi÷ chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng CSSK; (2) Nghiªn cøu mét c¸ch cô thÓ hiÖu qu¶ ¸p dông cña c¸c ph­¬ng thøc chi tr¶ ®èi víi nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc thï vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi cña ViÖt Nam ®Ó cã thÓ lùa chän ®­îc ph­¬ng thøc chi tr¶ thÝch hîp nhÊt cho ViÖt Nam; (3) Ph¸t triÓn c¸c c«ng cô ®o l­êng th¸i ®é, hµnh vi thùc hµnh cña thÇy thuèc ®Ó qua ®ã ®¸nh gi¸ ®­îc c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ cña dÞch vô CSSK.

TµI LIÖU THAM KH¶O 1. Trung t©m tõ ®iÓn häc (1997). Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt.

NXB §µ N½ng. 2. NguyÔn L©n (2000). Tõ ®iÓn tõ vµ ng÷ ViÖt Nam.

NXB thµnh phè Hå ChÝ Minh 3. Mackenbach J. and Bakker M. (2002). (2003)

Tackling socioeconomic inequalities in health: analysis of European experiences. The Lancet: 362:1409-4

4. Michael Marmot (2005) Social determinant of health inequalities; Lancet 365:1099-104

5. WHO (2008). Closing the gap in a generation: health equity through action on social determinant of health. The World Health Organisation

6. Economist Intelligence Unit (2010) Side effects: challenges facing health care in Asia: a report from the Economist Intelligence Unit.

KH¶O S¸T THùC TR¹NG NGUåN NH¢N LùC NGµNH Y TÕ C¤NG LËP TOµN QUèC

N¡M 2009-2010

NguyÔn TuÊn H­ng - Bé Y tÕ §Æt vÊn ®Ò C«ng t¸c ph¸t triÓn nh©n lùc y tÕ trong thêi gian

qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Sè l­îng c¸n bé trªn 10 000 d©n t¨ng tõ 29,2 n¨m 2001 lªn 34,7 n¨m 2008. ChØ sè CBYT trªn 10 000 d©n lµ 6,5 ®èi víi b¸c sü, 10,4 ®èi víi ®iÒu d­ìng vµ hé sinh vµ 1,2 ®èi víi d­îc sü ®¹i häc trë lªn. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn cã 5,7 y sü/10 000 d©n phôc vô chñ yÕu ë tuyÕn x·.

VÒ chÊt l­îng nh©n lùc y tÕ, nhiÒu nç lùc n©ng cao chÊt l­îng nh©n lùc y tÕ còng ®­îc ghi nhËn nh­ sè l­îng CBYT ®­îc ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é ë bËc sau ®¹i häc, hÖ thèng ®µo t¹o ®­îc më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng, nhiÒu chÝnh s¸ch ®­îc ban hµnh nh»m n©ng cao chÊt l­îng nh©n lùc y tÕ nh­ chÝnh s¸ch cö tuyÓn ®µo t¹o nh©n lùc cho vïng nói, vïng khã kh¨n,

chÝnh s¸ch ®µo t¹o liªn tôc, chÝnh s¸ch lu©n chuyÓn c¸n bé n©ng cao chÊt l­îng KCB.

Bµi to¸n nh©n lùc ®ang lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi ngµnh y tÕ. Chóng t«i thùc hiÖn “Kh¶o s¸t thùc tr¹ng nguån nh©n lùc ngµnh y tÕ c«ng lËp toµn qu«c n¨m 2009 -2010” nh»m môc tiªu:

- M« t¶ thùc tr¹ng sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc ®ang c«ng t¸c t¹i c¸c ®¬n vÞ y tÕ c«ng lËp trùc thuéc Bé Y tÕ vµ 63 tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng n¨m 2009 - 2010;

- §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p liªn quan tíi sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc ngµnh y tÕ.

§èi t­îng vµ Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: 1. §èi t­îng nghiªn cøu: