爀䘀愀挀攀戀漀漀欀猀愀礀昀愀猁ⴀ 匀愀礀昀愀洁稀愀甀氀愁 … · 2010 KPSS’de ilk kez halk e¤itimi sorusu sorulmuﬂtur. Bu durum yayg›n e¤itim konu-sundan

E⁄‹T‹M B‹L‹MLER‹

PROGRAMGEL‹fiT‹RME

O¤uzhan ÜNAL

PRAT‹K E⁄‹T‹M SER‹S‹

KPSSKPSS

Administrator

Text Box

"KPSS - Eğitim Bilimleri - A Grubu Öğretmenlik" Facebook sayfası- Sayfamıza ulaşmak için Buraya TIKLAYINIZ

Administrator

Text Box


http://www.facebook.com/KPSS.egitim.bilimlri.ogretmenlik


AÇI AKADEMİ YAYINLARI

Yeşilırmak Sokak Nu.: 15 Kızılay / ANKARA

Tel : (312) 231 75 41 (pbx) • Faks : (312) 230 75 40

DİZGİ – GRAFİK – MİZANPAJ

AÇI AKADEMİ DİZGİ GRAFİK

IISSBBNN

978-605-5589-43-1

BBAASSKKII YYEERR‹‹

Boyut Matbaac›l›k Ltd.fiti.

Tel: 385 72 12 Ankara

Bu kitab›n tamam›n›n ya da bir k›sm›n›n, kitab› yay›nlayan flirke-tin önceden izni olmaks›z›n elektronik, mekanik, fotokopi ya daherhangi bir kay›t sistemi ile ço¤alt›lmas›, yay›nlanmas› ve depo-lanmas› yasakt›r.

Bu kitab›n tüm haklar› AAçç››ll››mm EE¤¤iittiimm ÖÖ¤¤rreettiimm YYaapp›› SSaann.. vvee TTiicc..AA..fifi.. ye aittir.

ÖN SÖZDDee¤¤eerrllii AArrkkaaddaaflfl››mm,,

Bu kitap ö¤retmen adaylar›n›n KPSS’ye haz›rl›k sürecinde faydalanmalar› için yal›n birdille ve bilimsel do¤rulardan hareketle haz›rlanm›flt›r.

Kitap haz›rlan›rken; ihtiyaç duyulan, ÖSYM’nin ön planda tuttu¤u konulara a¤›rl›k veril-mifltir. Gereksiz ayr›nt›lardan özellikle kaç›n›larak konular›n özü ve pratik yönleri okuyucuyaaktar›lm›flt›r.

Bilindi¤i gibi 2008 ve 2010 y›llar›nda KPSS iki kez önemli de¤iflim geçirmifltir. 2008’desorular›n yap›sal düzeyinde önemli ölçüde de¤iflikli¤e gidilirken, 2010 KPSS’de ise sorular›nbak›fl aç›s› ÖSYM taraf›ndan büyük ölçüde de¤ifltirilmifltir. Elinizdeki bu kitap iflte bu ikiönemli de¤ifliklik dikkate al›narak kaleme al›nm›fl ve yepyeni bir perspektifle siz de¤erli aday-lar›n istifadesine sunulmufltur.

KPSS’de art›k bilgi düzeyindeki sorular›n a¤›rl›¤›n›n azald›¤›, yorum yapabilme gücünedayal› sorular›n artt›¤› gözlemlenmifltir. Bu nedenle içerik; yorum yapabilmenize katk› getire-cek tarzda düzenlenmifl, bilgiler en sade flekliyle ve anlafl›l›r ifadelerle kitaba aktar›lm›flt›r.

Ç›km›fl sorularla zenginlefltirdi¤imiz kitab›m›z ö¤renmeyi kolaylaflt›rmak amac›yla 10 bö-lüme ayr›larak düzenlenmifltir. Her bölümün bafl›nda o bölümle ilgili aç›klamalar›n yer ald›¤›bölüm analizlerini göreceksiniz. Ayr›ca birbirleriyle s›kça kar›flt›r›lan ve sorularda adaylar› ya-n›lg›ya düflüren kavramlar için mikser ad›n› verdi¤imiz özel bölümleri de yine bu kitapta bu-labileceksiniz. Kar›flt›r›lan kavramlar›n ay›rt edici noktalar›n› ve anahtar ifadelerini verdi¤imizmikser bölümlerinin siz de¤erli adaylar›n s›nav baflar›s›n› art›raca¤›na inan›yoruz. Her ünite-nin sonunda kontrol noktas› ad›yla oluflturdu¤umuz k›s›mlar›n da kavram bilginizi kontrol et-menizde fayda sa¤layaca¤›n› umut ediyoruz.

Bu ürünün haz›rl›k sürecindeki katk›lar›ndan ötürü Ali Taflp›nar, fiaban Topçak›l, ArzuSeçkin, Hatice Özçetin ve Eda Öndül’e; özverili çal›flmalar›ndan ötürü de AÇI Akademi Dizgi- Grafik Servisine teflekkürü borç biliriz.

Kitab›m›z›n baflar›n›zda önemli bir katk›, atanman›zda da de¤erli bir vesile olmas› ümi-diyle…

AAÇÇII AAKKAADDEEMM‹‹

PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee ZZüümmrreessii AAdd››nnaa

OO¤¤uuzzhhaann ÜÜNNAALL

BBÖÖLLÜÜMM 11

EE¤¤iittiimmllee ‹‹llggiillii TTeemmeell KKaavvrraammllaarr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 - 16

BBÖÖLLÜÜMM 22

PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee ‹‹llee ‹‹llggiillii TTeemmeell KKaavvrraammllaarr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 - 28

BBÖÖLLÜÜMM 33

PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmeenniinn TTeemmeelllleerrii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 - 48

BBÖÖLLÜÜMM 44

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm›› TTaassaarr››mm›› vvee MMooddeelllleerr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 - 62

BBÖÖLLÜÜMM 55

PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmeenniinn PPllaannllaannmmaass›› vvee ‹‹hhttiiyyaaçç BBeelliirrlleemmee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 - 70

BBÖÖLLÜÜMM 66

HHeeddeefflleerriinn BBeelliirrlleennmmeessii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 - 86

BBÖÖLLÜÜMM 77

‹‹ççeerriikk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 - 98

BBÖÖLLÜÜMM 88

EE¤¤iittiimm DDuurruummllaarr›› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 - 104

BBÖÖLLÜÜMM 99

PPrrooggrraamm››nn DDee¤¤eerrlleennddiirriillmmeessii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 - 114

BBÖÖLLÜÜMM 1100

ÖÖ¤¤rreettiimmii PPllaannllaammaa vvee UUyygguullaammaa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 - 124

E⁄‹T‹MLE ‹LG‹L‹

TEMEL KAVRAMLAR

KKPPSSSS’’ddee bbuu bbööllüümmddeenn hheerr yy››ll oorrttaallaammaa 11 -- 22 ssoorruu ggeellmmeekktteeddiirr..

Bu bölümde kültür, e¤itim, ö¤retim, ö¤retme, ö¤renme gibi temel kavramlara de¤inil-

mekte ayr›ca bu kavramlar›n birbirleriyle olan iliflkileri incelenmektedir.

Türk Milli E¤itiminin temel ilkeleri ve e¤itimin ifllevlerinin de ele al›nd›¤› bu bölüm

program gelifltirme dersinin di¤er bölümlerinin daha kolay ö¤renilebilmesi aç›s›ndan

önem tafl›maktad›r.

2010 KPSS’de ilk kez halk e¤itimi sorusu sorulmufltur. Bu durum yayg›n e¤itim konu-

sundan ilerleyen y›llarda da soru gelebilece¤inin sinyalini vermektedir.

Yine 2010 KPSS’de kazan›lm›fl yaflant›yla ilgili olarak sorulan soru da, bizlere temel

kavramlar›n iyi analiz edilmesi gerekti¤ini göstermektedir.

BÖLÜM 1

5 KPSS / E¤itim Bilimleri

EE¤¤iittiimm

Ça¤lar boyunca geleneksel e¤itim yaklafl›mlar› e¤itimin yaflama haz›rl›k oldu¤unu dile getir-mifltir. Oysaki ça¤dafl yaklafl›mlara göre e¤itim yaflama haz›rl›ktan öte yaflam›n ta kendisidir.(John Dewey)

Ülkemizdeki en yayg›n tan›ma göre ise e¤itim;

BBiirreeyyiinn ddaavvrraann››flflllaarr››nnddaa kkeennddii yyaaflflaanntt››ss›› yyoolluuyyllaa kkaass››ttll›› oollaarraakk iisstteennddiikk yyöönnddee ddee¤¤iiflfliikklliikkmmeeyyddaannaa ggeettiirrmmee ssüürreeccii ((EErrttüürrkk,,11997777)) olarak ifade edilmifltir.

Bu tan›mda 5 önemli unsur söz konusudur:

11)) DDaavvrraann››flfl DDee¤¤iiflfliikkllii¤¤ii:: EE¤¤iittiimm bbiirr ddaavvrraann››flfl ddee¤¤iiflflttiirrmmee ssüürreecciiddiirr..

Organizman›n gözlenebilen ya da gözlenemeyen örtük ya da aç›k etkinliklerinin tümüne ddaavv--rraann››flfl denilmektedir. 3 türlü davran›fltan söz edilebilir:

• Do¤ufltan Getirilen (Refleks , ‹çgüdü)

• Geçici (Hastal›k, Ba¤›ml›l›k)

• Sonradan Kazan›lan (Ö¤renme Ürünü)

i) ‹stendik (Planl› E¤itim, Gelifligüzel Kültürleme)

ii) ‹stenmedik (E¤itimin Hatal› Yan Ürünleri)

22)) KKaass››ttll››ll››kk:: DDaavvrraann››flflllaarr››nn bbiirr hheeddeeffee--aammaaccaa yyöönneelliikk bbiiççiimmddee ddee¤¤iiflflmmeessiiddiirr..

E¤itim ayn› zamanda bir kas›tl› kültürleme sürecidir. Kültürleme kendi içinde 3 dala ayr›lm›fl-t›r. Zoraki kültürleme, gelifligüzel kültürleme ve kas›tl› kültürleme.

• Zoraki Kültürleme: Bireye hür iradesi d›fl›nda kültürel de¤erlerin zoraki olarak kabul etti-rilmesi

Örnek: Asimilasyon, beyin y›kama

• Gelifligüzel Kültürleme: Bireylere plans›z, sistemsiz ve gelifligüzel bir biçimde kültürel de-¤erlerin benimsettirilmesi.

Örnek: Örf ve adetler, cinselli¤in ö¤renilmesi

• Kas›tl› Kültürleme: Kültürel de¤erlerin belli amaçlar dahilinde ve belirli bir plan çerçeve-sinde bireylere aktar›m›

Örnek: E¤itim (“E¤itim bir kas›tl› kültürleme sürecidir.” ifadesinde kastedilen e¤itim for-mal e¤itimdir.)

33)) ‹‹sstteennddiikklliikk:: BBeelliirrlleenneenn,, iisstteenneenn hheeddeefflleerree uullaaflflmmaa yyoolluunnddaa oollmmaass››dd››rr..

‹stendiklik iki kayna¤a dayanmaktad›r:

i) 1973 tarihli Türk Milli E¤itimi Temel Yasas› ile belirlenmifl olan ‘Türk Milli E¤itiminin Ge-nel Amaçlar› ve Temel ‹lkeleri’

ii Talim Terbiye Kurulunca haz›rlanan, e¤itim programlar›nca belirlenmifl olan hedef davra-n›fllar (ö¤renci kazan›mlar›)

6KPSS / E¤itim Bilimleri

Bölüm 1 / E¤itimle ‹lgili Temel Kavramlar


Administrator

Text Box


44)) DDeenneeyyiimm ((KKeennddii YYaaflflaanntt››ss›› YYoolluuyyllaa)):: ÖÖ¤¤rreenneenniinn,, öö¤¤rreennmmeeyyee bbiizzzzaatt kkaatt››llmmaass››dd››rr..

Bireylerin birbirleriyle ve çevresiyle etkileflimi sonucu bireylerde davran›fl de¤iflikli¤i oluflma-s›na yaflant› denir. E¤itim aç›s›ndan yaflant›, kazan›lm›fl ve yaflan›lm›fl olarak iki kategorideele al›nabilir.

Yaflan›lm›fl yaflant›; bireylerin birbirleriyle olan etkileflimleri sonucundaki etkinliklerin tümüolarak ifade edilir.

Kazan›lm›fl yaflant› ise bu etkileflim neticesinde bireyde iz b›rakan ve bireyin davran›fl›ndade¤ifliklik oluflturan etkinliklere verilen add›r. Yani kazan›lm›fl yaflant› neticesinde bireylerdeö¤renme gerçekleflir.

55)) SSüürreeçç:: ÖÖ¤¤rreenneenniinn aakkttiiff oolldduu¤¤uu ddiinnaammiikk ssüürreeççttiirr..

Süreç; olgular›n ya da olaylar›n, belli bir tasla¤a uygun ve belli bir sonuca varacak biçimdedüzenlenmesi olarak ifade edilir. Bu yönüyle bak›ld›¤›nda e¤itim bir süreçtir. Yaflam boyu de-vam eder. Kapsaml› ve çok boyutludur. Ö¤renenin bu sürece etkin kat›l›m› gerekmektedir.

Kazan›lm›fl yaflant›, bireylerin birbirleriyle ve çevresiyle etkileflimi sonucu bireylerde kal›c› iz-li davran›fl de¤iflikli¤i oluflmas›d›r.

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii kkaazzaann››llmm››flfl yyaaflflaanntt››yyaa uuyygguunn bbiirr öörrnneekk ddee¤¤iillddiirr??

A) Bir yak›n›n› cinayette kaybeden Nevin, gazetelerde önce cinayet haberlerini okur.

B) O¤uz, derste ö¤retmenin verdi¤i örne¤i baflka bir problemin çözümünde kullan›r.

C) Burak, oynad›¤› her satranç oyununda model ald›¤› satranç ustas›n›n aç›l›fl hamlesiyleoyuna bafllar.

D) Fatma, ders aras›nda s›n›f arkadafllar›yla birlikte çektirdi¤i foto¤raflara bakar.

E) Kemal, izledi¤i filmden kavga sahnelerini arkadafllar›na göstererek anlat›r.

CCEEVVAAPP:: DD

EE¤¤iittiimmiinn FFaarrkkll›› TTaann››mmllaarr››

Farkl› felsefelere göre farkl› e¤itim tan›mlar› yap›lm›flt›r. E¤itim:

‹‹ddeeaalliizzmmee ggöörree, yarat›c›ya ulaflt›rma süreci için yap›lan etkinliklerdir.

RReeaalliizzmmee ggöörree, bireyin topluma uyum sa¤lama ve kültürel miras›n aktar›lmas› sürecidir.

PPrraaggmmaattiizzmmee ggöörree, yaflant›lar sonucunda bireyin davran›fl ve özelliklerini de¤ifltirebilme sü-recidir.

VVaarroolluuflflççuulluu¤¤aa ggöörree, insan› en üst düzeye getirme sürecidir.

KPSS/2010

7

E¤itimle ‹lgili Temel Kavramlar / Bölüm 1

KPSS / E¤itim Bilimleri

MMaarrkkssiizzmmee ggöörree, bireyi üretime katma iflidir.

Ülkemizde de baflta verilen ve Selahattin Ertürk’ün yapt›¤› e¤itim tan›m› d›fl›nda yap›lm›fl ta-n›mlar vard›r.

Bu tan›mlara göre e¤itim;

• ‹nsanlar› belli amaçlara göre yetifltirme sürecidir. (Fidan,1986)

• E¤itim bireyde kendi yaflant›s› ve kas›tl› kültürleme yoluyla istendik davran›fl de¤iflikli¤imeydana getirme sürecidir. (Demirel 1999)

• De¤iflen durumlar›n gerektirdi¤i bilgi ve becerileri kiflisel çaba ile ö¤renebilme ve bunlar›yaflam›n özel durumlar›na uygulayabilme sanat›n›n kazan›lmas›d›r. (Titiz,2000)

• Davran›fl de¤ifltirme sürecidir. (Türko¤lu,2000)

• Kültürel de¤erleri bireye kazand›rma sürecidir. (Sönmez,2008)

EE¤¤iittiimm -- KKüüllttüürr ‹‹lliiflflkkiissii

EE¤¤iittiimm kkaass››ttll›› kküüllttüürrlleemmee ssüürreeccii oolluupp,, kküüllttüürrüünn aakkttaarr››llmmaass››nnddaa öönneemmllii bbiirr aarraaççtt››rr.. Kültü-rü etkileyen ve kültürden etkilenen bir yap›ya sahiptir.

EE¤¤iittiimm kküüllttüürree ggöörree ddee¤¤iiflfliimmee ddaahhaa aaçç››kktt››rr.. Kültür de¤iflime dirençlidir. Ancak bu kültüründe¤iflime tamamen kapal› oldu¤u anlam›na gelmez. E¤itim görevini yerine getirirken kültürelolanaklardan yararlan›r ve kültürel de¤erlerin izlerini tafl›r.

SSiisstteemm OOllaarraakk EE¤¤iittiimm

E¤itim bir sistemdir ve sistemi oluflturan de¤iflkenler vard›r:

11)) GGiirrddii:: Sistemin hedefini gerçeklefltirebilmek için gerekli olan her fleydir.

Ö¤renci, ö¤retmen, yönetici, personel, araç-gereç, mevcut bilgi ve beceri, para vb.

22)) ‹‹flfllleemm:: Girdinin biçimlenmesi yani ifllenmesidir. (Ö¤renmenin gerçekleflti¤i boyut bu bo-yuttur.)

Ö¤retim etkinlikleri, ö¤retmen k›lavuzlu¤u, ö¤renci kat›l›m›, zaman, strateji, yöntem veteknikler

33)) ÇÇ››kktt››:: Ö¤retim süreci sonunda ortaya konan ürünlerdir.

Ö¤rencilerde meydana gelen davran›fl de¤iflikli¤i, kültürel ve sosyal kazan›mlar, ekono-mik kazan›mlar, istenmeyen davran›fllar (e¤itimin hatal› yan ürünleri)

44)) DDöönnüütt:: Sistemin ç›kt›lar›na göre girdi veya ifllem boyutunda iyilefltirme amac›yla yap›lançal›flmalard›r.

Dönüt; sistemin iflleyifliyle ilgili olarak sisteme bilgi veren, sistemin nas›l düzenlenece¤i-ni ve yenilenece¤i belirleyen ögedir. (Sistemin iflleyiflinde gerçekleflen tüm düzeltme, iyi-lefltirme ve yenileme etkinlikleri)



AAçç››kk SSiisstteemm:: Girdi, ifllem, ç›kt› ve dönütten oluflan, en az bir hedefi gerçeklefltirmek üzereörgütlenip uygulamaya konulan ve her uygulama sonucuna göre yeniden düzenlenen dirikörüntüye aç›k sistem denir. (Sönmez, 2001)

YYaarr›› AAçç››kk SSiisstteemm:: Girdi, ifllem ve ç›kt› ögelerinden meydana gelen, yeterli ve düzenli dönütiçermeyen sistemdir. Yar› aç›k sistemler dinamik yap›lar de¤ildir. Eksiklikler ve hatalar› tes-pit etmek, dolay›s›yla da gidermek ve düzeltmek mümkün de¤ildir.

KKaappaall›› SSiisstteemm:: Yeterli girdi ya da ç›kt› ögeleri olmayan sistemlerdir. Yeterli girdi ve ç›kt› ol-mad›¤› için sistemde dönüt ve düzeltme yapmak da mümkün de¤ildir. Bu tür sistemler entro-pik özellik tafl›r. (Entropi: sistemin çökmesi, yok olmas›)

EE¤¤iittiimm TTüürrlleerriiFormal e¤itim ve informal e¤itim olmak üzere iki tür e¤itim vard›r.11)) FFoorrmmaall EE¤¤iittiimm:: Okulda ve e¤itim kurumlar›nda verilen e¤itimdir.Özellikleri: • Uzmanlarca profesyonelce yürütülür.• Planl› ve programl›d›r. • Geliflimin yönü bellidir ve olumlu davran›fllar kazand›rmak esast›r.• Kurumsal yap›s› (belirli bir ortam) vard›r.• Kontrollüdür.• Ö¤retim yoluyla gerçeklefltirilir.• Belirli aflamalar›nda ve sonunda de¤erlendirme vard›r.

Ça¤dafl e¤itim anlay›fllar› aç›k sistem özelli¤i tafl›rken, geleneksel e¤itim sistemleriyar› aç›k sistem ya da kapal› sistem özelli¤i tafl›r.

MEB’in müfredat de¤ifliklikleri ve yenilenen programlar› Türk Milli E¤itim sistemininaç›k bir sistem oldu¤unun göstergesidir.

9



Formal e¤itim kendi içinde ikiye ayr›l›r:

ii)) ÖÖrrggüünn ee¤¤iittiimm:: Okul e¤itimidir. Birbirini takip eden kesitlerden örülmüfl e¤itim türüdür. Be-lirli bir yafl grubundaki bireylere, Milli E¤itimin temel amaçlar› do¤rultusunda okul çat›s›alt›nda düzenli olarak yap›lan e¤itimdir.

E¤itim basamaklar› birbirinin önkofluludur. Örgün e¤itim basamaklar›;

• Okul Öncesi E¤itim (72 ay öncesi e¤itimi)

• ‹lkö¤retim (6-14 yafl aras› çocuklar›n e¤itim ve ö¤retimi)

• Ortaö¤retim (‹lkö¤retim sonras›ndaki en az 4 y›ll›k e¤itim)

• Yüksekö¤retim (Ortaö¤retim sonucundaki en az 2 y›ll›k e¤itim)

iiii)) YYaayygg››nn EE¤¤iittiimm:: Her yafl grubuna yay›lm›fl olan e¤itimdir. Örgün e¤itim sistemine hiç gir-memifl, bu sistemin herhangi bir basama¤›ndan ayr›lm›fl olan ya da örgün e¤itime devamedip bir meslek kazanmak isteyen bireylere, kendi ilgi ve gereksinimleri do¤rultusundaverilen e¤itimdir.

• Halk E¤itim Merkezleri

• Kurslar (ÖSS, KPSS vb.)

• Ç›rakl›k Okullar›

Özellikle 2010 KPSS s›nav›yla birlikte e¤itimle ilgili pek çok kavram ön plana ç›km›flhatta adaylara bununla ilgili bir de soru sorulmufltur. Bu nedenle ö¤retmen adayla-r›n kar›flt›rmas› muhtemel olan Sarg›n E¤itim, Hizmetiçi – Hizmet Öncesi E¤itim,Halk E¤itimi ve ‹flbafl›nda E¤itim gibi kavramlara da bu bölümde de¤inilmifltir.

SSAARRGGIINN EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM:: Sarg›n e¤itim, örgün ve yayg›n e¤itim d›fl›nda kalan, bireyleringünlük yaflamda içinde belli bir e¤itim almadan kendili¤inden gerçeklefltirdi¤i ö¤ren-me faaliyetleridir.

Örnek: Bireyin kendili¤inde çorap örmeyi, hal› ve kilim dokumay› ö¤renmesi.

HH‹‹ZZMMEETT‹‹ÇÇ‹‹ EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM:: Kiflilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin art›r›lmas›n›, gelifl-meye yol açan bilgi, beceri ve tutumlar›n zenginlefltirilmesini amaç edinen ve ku-rumlar›n genel çal›flma düzenini sürekli olarak etkileyen e¤itimdir.

HH‹‹ZZMMEETT ÖÖNNCCEESS‹‹ EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM:: Kamu kurum veya kurulufllar›nda çal›flmaya hak kazan-m›fl ancak henüz ifle bafllamam›fl bireylere yapacaklar› ifli pekifltirmeleri için verilene¤itimdir.

HHAALLKK EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM‹‹:: Yetiflkinlerin hayat standartlar›n› yükseltmek, sorunlar›n› çözebil-melerine ve yaflad›klar› toplumun kalk›nmas›na katk›da bulunmalar›na yard›mc› ol-mak amac›yla düzenlenen e¤itimdir.

‹‹fifiBBAAfifiIINNDDAA EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM:: Herhangi bir iflte çal›flan bireylerin, çal›flt›klar› ifl ortam›ndanayr›lmadan iflle ilgili geliflmeleri ö¤rendikleri e¤itimdir.



Flüt çalmay› Aysel okulda müzik dersinde, Nursel halk e¤itim merkezinin açt›¤› flüt kursunda,Veysel ise evde kendi kendine ö¤renmifltir. AAyysseell,, NNuurrsseell vvee VVeeyysseell’’iinn ggeerrççeekklleeflflttiirrddii¤¤ii öö¤¤rreennmmeelleerriinn iillggiillii oolldduu¤¤uu ee¤¤iittiimm ttüürrlleerriihhaannggii sseeççeenneekkttee ddoo¤¤rruu bbiiççiimmddee vveerriillmmiiflflttiirr??

Aysel Nursel Veysel

A) Örgün Sarg›n Yayg›n

B) Yayg›n Örgün Sarg›n

C) Sarg›n Örgün Yayg›n

D) Örgün Yayg›n Sarg›n

E) Yayg›n Sarg›n Örgün

CCEEVVAAPP:: DD

Yabanc› dilde e¤itim veren bir okulda matematik ö¤retmenli¤i yapan Selin Ö¤retmen’in ‹ngi-

lizcesi çok iyi de¤ildir. Derslerini ‹ngilizce anlatabilmekte ama ö¤rencileri kendi aralar›nda ‹n-

gilizce espri yapt›klar›nda onlar› anlayamamakta ve bundan rahats›z olmaktad›r. Bu nedenle

ö¤rencileriyle etkili iletiflim kurabilmek için yabanc› dil kursuna gider.

SSeelliinn ÖÖ¤¤rreettmmeenn’’iinn aalldd››¤¤›› bbuu kkuurrss aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinniinn kkaappssaamm››nnddaa yyeerr aall››rr??

A) Programl› ö¤retim B) Mikro ö¤retim

C) Halk e¤itimi D) ‹fl bafl›nda e¤itim

E) Hizmet içi e¤itim

CCEEVVAAPP:: CC

Halk e¤itimi ve hizmetiçi ya da hizmet öncesi e¤itim kavramlar› kar›flt›r›labilen kav-

ramlard›r. Burada dikkat edilmesi gereken nokta halk e¤itiminde bireylerin kendi

branfllar› (ihtisas alanlar›) d›fl›nda bir e¤itim al›yor olmas›d›r.

Oysaki hizmet öncesi ya da hizmetiçi e¤itimde kifli kendi mesle¤inin direkt olarak

gerektirdi¤i bilgi ve becerilerle ilgili e¤itim almaktad›r. Ayr›ca hizmet öncesi ve hiz-

metiçi kurslara kiflinin çal›flt›¤›/çal›flaca¤› kurum yönlendirir ya da e¤itimleri bu ku-

rumlar verirken, halk e¤itimi genellikle bireylerin kendi kiflisel tercihleri ile ba¤›ms›z

olarak kat›labilecekleri kurslar› ifade etmektedir.

KPSS/2010

KONU KAVRATAN SORU

11



22)) ‹‹nnffoorrmmaall EE¤¤iittiimm:: Aile ve çevrede, yani yaflam›n içerisinde kendili¤inden oluflan e¤itimsürecidir.• Ö¤reticiler profesyonel de¤ildir.• Plan ve program yoktur.• Geliflimin yönü belli de¤ildir ve olumsuz yönde de geliflebilir.• Kurumsal yap› yoktur. (Do¤al ortamda kendili¤inden geliflebilir.)• Kontrolü sa¤lanamaz.• Herhangi bir de¤erlendirme arac› yoktur.• Bafll›ca ö¤renme yollar› gözlem ve taklittir. Telkin ve tenkitler de informal ö¤renme-

nin oluflmas›na neden olur.

““EE¤¤iittiimm aaiilleeddee bbaaflflllaarr..”” ssöözzüüyyllee kkaasstteeddiilleenn ee¤¤iittiimm,, iinnffoorrmmaall ee¤¤iittiimmddiirr..

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii,, ççooccuu¤¤uunn aakkrraannllaarr››yyllaa ooyynnaarrkkeenn yyaa ddaa aarrkkaaddaaflfl ggrruuppllaarr›› iiççiinnddeeeeddiinnddii¤¤ii iinnffoorrmmaall öö¤¤rreennmmeenniinn öözzeelllliikklleerriinnddeenn bbiirrii ddee¤¤iillddiirr?? A) Do¤al ortamda kendili¤inden oluflur.B) Olumlu ya da olumsuz olarak gerçekleflebilir.C) Yer, mekân ve ortam de¤iflebilir.D) Planl› ve programl›d›r. E) Kazan›lan beceriler kifliye göre de¤ifliklik gösterir.

CCEEVVAAPP:: DD

KPSS/2007

Hedefe dayal› olma durumu hem formal, hem de informal e¤itimde vard›r. Bu hede-fler - amaçlar informal e¤itimde yaz›l› – çizili – planl› programl› de¤ilken, formale¤itimde önceden belirli ve planl› – programl›d›r.

FFOORRMMAALL EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM ‹‹NNFFOORRMMAALL EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM

Planl› ve programl›d›r. Planl› – programl› de¤ildir.

Var›lmak istenen hedefler önceden belirlen-mifltir.

Do¤al ortamda kendili¤inden oluflur.

Belli bir ortam, mekan ve zaman gerektirir.Yer, mekan, ortam ve zaman önceden belir-li de¤ildir.

Amaca yönelik olarak haz›rlanm›fl ders araçve gereçleri kullan›l›r.

Profesyonelce haz›rlanm›fl ders araç vegereçleri yoktur.

Ölçme ve de¤erlendirme süreci belirlidir.Süreç içerisinde ölçme ve de¤erlendirmeyap›lmaz.

E¤itim profesyonel (özel ö¤retici) kiflilertaraf›ndan yap›l›r.

Ö¤reticiler profesyonel de¤ildir.

E¤itim sürecinin sonunda kat›l›mc›lara belgeverilir.

E¤itim süreci bir belgeyle sonuçland›r›lmaz.



ÖÖ¤¤rreennmmee –– ÖÖ¤¤rreettmmee ‹‹lliiflflkkiissii::

Ö¤renme kiflide oluflan kal›c› – izli davran›fl de¤iflikli¤idir.Ö¤retme ise ö¤renmeyi yönlendirme yani k›lavuzlama iflidir.Planl› – programl› ö¤retme etkinliklerine ise ö¤retim ad› veri-lir. Bir baflka deyiflle ö¤retim, ö¤retme iflinin gerçeklefltirildi¤isüreçtir.

EE¤¤iittiimm –– ÖÖ¤¤rreettiimm ‹‹lliiflflkkiissii::

E¤itim ö¤retime göre daha kapsaml› bir kavramd›r. EE¤¤iittiimm yyaaflflaamm››nn ttüümmüünnüü kkaappssaayyaann bbiirrssüürreeççkkeenn öö¤¤rreettiimm bbeelliirrllii bbiirr ddöönneemmddee yyaapp››ll››rr..

E¤itim her yerde olabilir. Zaman ve mekan s›n›r› yoktur. Oysaki ö¤retim belirli ortamlarda (e¤i-tim kurumlar›nda) gerçekleflir. Zaman yönünden de kesitli ve k›s›tl›d›r.

Ö¤retim e¤itimin planl› ve programl› k›sm›n› oluflturur. Bir ifadeye göre ise e¤itimin okullardayap›lan›na ö¤retim denir. (Sönmez, 2008)

E¤itim her türlü bilgi ve deneyimi kapsarken ö¤retim önceden belirlenmifl, hedeflere ulaflmakiçin düzenlenmifl etkinlikleri kapsar. YYaannii öö¤¤rreettiimm ee¤¤iittiimmiinn bbiirr ppaarrççaass››dd››rr..

TTüürrkk MMiillllii EE¤¤iittiimmiinniinn TTeemmeell ‹‹llkkeelleerrii::

11)) GGeenneelllliikk vvee EEflfliittlliikkE¤itim kurumlar› din, dil, ›rk ve cinsiyet ayr›m› gözetmeksizin herkese aç›kt›r. E¤itimde hiçbirkifliye, aileye, zümreye ya da s›n›fa ayr›cal›k tan›nmaz.22)) FFeerrddiinn vvee TToopplluummuunn ‹‹hhttiiyyaaççllaarr››Milli E¤itim hizmeti Türk vatandafllar›n›n istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlar›-na göre düzenlenir.

EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM ÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM

Her yerde oluflabilir. Önceden belirlenmifl ortamlarda gerçekleflir.

Zaman bak›m›ndan s›n›rs›zd›r. Belirli bir zaman diliminde gerçekleflir.

Planl› ya da plans›z olabilir. Planl› ve örgülenmifl faaliyetlerdir.

Formal ve informal etkinlikleri kapsar. Formal etkinlikleri kapsar.

Her türlü deneyimi kapsar. (Olumlu ya daolumsuz davran›fllar kazan›labilir.)

Önceden belirlenmifl hedeflere yöneliktir.(Olumluya dönüktür.)

13



33)) YYöönneellttmmeeBireyler e¤itimleri süresince ilgi, istidat ve kabiliyetleri do¤rultusunda çeflitli programlara ve-ya okullara yöneltilerek yetifltirilirler.44)) EE¤¤iittiimm HHaakkkk››‹lkö¤retimde ö¤renim görmek (temel e¤itim) her Türk vatandafl›n›n hakk›d›r.55)) FF››rrssaatt vvee ‹‹mmkkâânn EEflfliittllii¤¤iiE¤itimde kad›n-erkek, zengin-yoksul herkese f›rsat eflitli¤i sa¤lan›r. Özel e¤itime ve korun-maya muhtaç çocuklar için özel tedbirler al›n›r.

66)) SSüürreekklliilliikk

Fertlerin genel ve mesleki e¤itimlerinin hayat boyunca devam etmesi esast›r.77)) AAttaattüürrkk ‹‹llkkee vvee ‹‹nnkk››llââppllaarr›› vvee AAttaattüürrkk MMiilllliiyyeettççiillii¤¤ii

E¤itim sistemimizin her derecesinde ve her türünde ders program›n›n haz›rlan›p uygulanma-s›nda, her türlü e¤itim faaliyetinde Atatürk ilke ve ink›lâplar› ile anayasada ifadesini bulmuflolan Atatürk Milliyetçili¤i temel al›n›r.88)) DDeemmookkrraassii EE¤¤iittiimmii

Güçlü ve istikrarl› hür ve demokratik bir toplumun gerçekleflmesi ve devaml›l›¤› için sahipolunmas› gereken demokrasi bilincinin ve yurt yönetimine ait bilgi, anlay›fl ve sorumluluk duy-gusu ile manevi de¤erlere sayg›n›n her türlü e¤itim çal›flmalar›nda ö¤rencilere kazand›r›l›pgelifltirilmesine çal›fl›l›r.99)) LLaaiikklliikk

Türk Milli E¤itim sisteminde laiklik esast›r. ‹lkö¤retim okullar› ile lise ve dengi okullarda DinKültürü ve Ahlak ö¤retimi zorunludur.1100)) BBiilliimmsseelllliikk

Her derece ve türdeki ders programlar› ve ö¤retim yöntemleriyle ders araç gereçleri, bilimselve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlar›na göre sürekli olarak gelifltirilir.1111)) PPllaannll››ll››kk

E¤itim kurumlar›n›n yer, personel, bina, tesis ve ekleri, donat›m, araç, gereç ve kapasiteleriile ilgili standartlar önceden tespit edilir ve kurumlar›n bu standartlara göre optimal büyüklük-te kurulmas› ve verimli olarak iflletilmesi sa¤lan›r.1122)) KKaarrmmaa EE¤¤iittiimm

Okullarda k›z ve erkek ö¤rencilerin yer ald›¤› karma e¤itim yap›lmas› esast›r. Ancak e¤itimtürüne, imkan ve zorunluluklara göre baz› okullar sadece k›z ya da erkek ö¤rencilere ayr›la-bilir.1133)) OOkkuull AAiillee ‹‹flflbbiirrllii¤¤ii

E¤itim kurumlar›n›n amaçlar›n› gerçeklefltirmesine katk›da bulunmak için okul ile aile aras›n-da iflbirli¤i sa¤lan›r.1144)) HHeerr YYeerrddee EE¤¤iittiimm

Milli E¤itimin amaçlar› yaln›z resmi ve özel e¤itim kurumlar›nda de¤il; evde, çevrede, iflyerle-rinde her yerde ve her f›rsatta gerçeklefltirilmeye çal›fl›l›r.

Genellik ve eflitlik ilkeleri ayr›m yapmamaya yöneliktir. F›rsat ve imkan eflitli¤i iseihtiyac› olanlara pozitif ayr›mc›l›k yapmay› gerektirir.



EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM‹‹NN ‹‹fifiLLEEVVLLEERR‹‹

I. Bireyleri ortak paydada buluflturarak toplumsal uyumu sa¤lamak

II. Bireylerin bedensel, zihinsel ve ruhsal yap›s›n› gelifltirmek

III. Bireylerin bilinçli birer üretici ve tüketici olmas›n› gerçeklefltirmekYYuukkaarr››ddaa vveerriilleenn iiffaaddeelleerrddee ss››rraass››yyllaa ee¤¤iittiimmiinn hhaannggii iiflfllleevvlleerrii üüzzeerriinnddee dduurruullmmuuflflttuurr??

I II III A) Bireysel Sosyal SiyasalB) Sosyal Bireysel EkonomikC) Bireysel Kültürel SosyalD) Sosyal Siyasal BireyselE) Bireysel Sosyal Ekonomik

CCEEVVAAPP:: BB

“Okul toplumdan kopuk olmamal›d›r. Okul toplumun kendisi olmal›d›r. Bireyler okulda toplu-mun sorunlar›n› çözme ve bunlar›n üstesinden gelme davran›fllar›n› kazanmal›d›rlar.”BBuu ggöörrüüflfl pprrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee aaçç››ss››nnddaann aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnii öönn ppllaannaa çç››kkaarrmmaakk--ttaadd››rr??A) ‹nsan niteliklerini gelifltirmeB) Sosyal ifllevleri gerçeklefltirmeC) Bireysel ihtiyaçlar› karfl›lamaD) Felsefi düflünceleri kazand›rmaE) Disiplinlerin yararlar›n› belirtme

CCEEVVAAPP:: BB

KPSS/2002

KONU KAVRATAN SORU

BBiirreeyysseell ‹‹flfllleevviiBireyin kendini gerçeklefltirmesine yard›m etmek ve bunu gerçeklefltir-mesi için bireye uygun ortamlar haz›rlamak

SSoossyyaall ‹‹flfllleevviiBireyin topluma uyumunu sa¤lamak, sosyal geliflime haz›rlamak, sos-yal iliflkileri ve becerileri gelifltirmek

EEkkoonnoommiikk ‹‹flfllleevviiÜretici ve bilinçli tüketici yetifltirmek, toplumsal kalk›nmay› gerçeklefltir-mek, ifl ve insan gücü planlamas› yapmak

KKüüllttüürreell ‹‹flfllleevviiKültürel de¤erleri benimsetmek, korumak, gelifltirmek ve aktarmak(Kültürel ifllev sosyal ifllev içinde de yer al›r.)

FFeellsseeffii ‹‹flfllleevviiYeni düflünce biçimleri ve bak›fl aç›lar› gelifltirmek. Çok yönlü düflünen,araflt›ran ve sorgulayan birey yetifltirmek

SSiiyyaassaall ‹‹flfllleevviiF›rsat ve imkan eflitli¤i sa¤lamak, iyi insan ve iyi vatandafl (bilinçli veduyarl›) yetifltirmek

15



1) Organizman›n uyar›c›ya karfl› gösterdi¤i her türlü tepkiye ………………………… denir.

2) Bireylerin birbirleriyle olan etkileflimdeki etkinliklerin tümüne …………..………………..ad›

verilir.

3) Kültürel de¤erlerin belli amaçlar dahilinde ve belirli bir plan çerçevesinde bireylere akta-

r›m›na …………………………kültürleme denir.

4) E¤itim ………………………e göre de¤iflime daha aç›kt›r.

5) ………………………….. okulda ve e¤itim kurumlar›nda uzmanlar taraf›ndan gerçekleflti-

rilen e¤itimdir.

6) Halk e¤itim merkezleri …………………e¤itim kapsam›nda yer alan kurumlard›r.

7) F›rsat ve imkan eflitli¤i sa¤lamak,iyi insan ve iyi vatandafl yetifltirmek e¤itimin

………………..ifllevi ile ilgilidir.

8) E¤itimin yaflam boyu devam etmesi ve belli bir zaman dilimi ile s›n›rland›r›lmamas› Türk

Milli E¤itiminin temel ilkelerinden ……………………………….ile ilgilidir.

9) Kiflide oluflan kal›c› – izli davran›fl de¤iflikli¤ine …………………………….. denir.

10) E¤itim bir sistem olarak düflünüldü¤ünde ö¤renmenin gerçekleflti¤i boyut sistemin

…………………….. boyutudur.

1. Davran›fl / 2. Yaflan›lm›fl Yaflant› / 3. Kas›tl› / 4. Kültür / 5. Formal E¤itim /

6. Yayg›n / 7. Siyasal / 8. Süreklilik / 9. Ö¤renme / 10. ‹fllem



PROGRAM GEL‹fiT‹RME

‹LE ‹LG‹L‹ TEMEL

KAVRAMLAR


Bu bölümde program türleri incelenmekte, hem programlar›n aflamal› s›n›fland›r›lma-

s› (e¤itim program›-ö¤retim program›-ders program›) hem de Posner’›n yapm›fl oldu-

¤u program türleri s›n›fland›rmas› ele al›nmaktad›r.

Program türlerinden her y›l soru sorulmaktad›r. Özellikle örtük program konusundan

son 3 y›ld›r soru ç›kmakta olup ilerleyen y›llarda da soru ç›kaca¤› tahmin edilmekte-

dir.

Yine bu bölümün içeri¤inde yer alan e¤itim program›n›n özellikleri ve e¤itim progra-

m›n›n yararlar› konular› bilinmesi gereken önemli konulard›r.

Yenilenen ilkö¤retim programlar› da ö¤retmen adaylar›n›n bilmesi gereken ve soru ç›-

kan bafll›klardan birisidir.

BÖLÜM 2


PPrrooggrraamm

TTaann››mm:: Belirli bir hedefe ulaflmak için yap›lan düzenek

Bir baflka tan›ma göre ise; belirli bir çal›flman›n amac›n›, bölümlerini, yöntemini ve süresinigösteren pland›r. (O¤uzkan, 1993)

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm››

E¤itimin hedeflerine ulaflmak için yap›lacak ö¤rencilerin her türlü ö¤renmelerini sa¤lamayayönelik etkinlikler düzene¤ine ee¤¤iittiimm pprrooggrraamm›› denir. Okulun ve ö¤retmenin yol göstericili¤ialt›nda okul içi ve d›fl›ndaki bütün ö¤renmeleri ve ö¤retim faaliyetlerini içine al›r.

ÖÖ¤¤rreettiimm PPrrooggrraamm››

E¤itim program›n›n amaçlar› do¤rultusunda ö¤rencilere kazand›r›lmak istenen bilgi – beceri– tutum ve davran›fllar›n ders kümeleri olarak planl› bir biçimde düzenlenmesidir.

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii ççaa¤¤ddaaflfl aannllaayy››flflaa ggöörree ggeelliiflflttiirriilleenn öö¤¤rreettiimm pprrooggrraamm››nn››nn öözzeelliikk--lleerriinnddeenn bbiirrii ddee¤¤iillddiirr??

A) Ö¤retimde farkl› yöntem ve tekniklerin kullan›lmas›

B) Ö¤rencilerin düflünmeye, paylaflmaya ve soru sormaya özendirilmesi

C) Milli de¤erleri kaybetmeden evrensel de¤erlerin benimsenmesi

D) Ö¤rencilerin birbirleriyle ayn› olduklar›n›n varsay›lmas›

E) Ö¤rencilerin toplumsal sorunlara karfl› duyarl› olmaya yönlendirilmesi

CCEEVVAAPP:: DD

DDeerrss PPrrooggrraamm››

Ö¤retim program› içerisinde yer alan her bir ders kapsam›nda ulafl›lacak hedeflerin, içeri¤in,ö¤renme-ö¤retme sürecinin ve de¤erlendirme etkinliklerinin programlanmas›d›r.

Ders program› bir dersin ö¤retimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsar. (Demirel)

E¤itim program› “ne” , ö¤retim program› “nas›l” sorusuna cevap arar.

KPSS/2006


Bölüm 2 / Program Gelifltirme ‹le ‹lgili Temel Kavramlar

Ali ve fiaban e¤itim fakültesi 1. s›n›f ö¤rencisidir. Ali Matematik ö¤retmenli¤i bölümündeokurken, fiaban Fizik ö¤retmenli¤i bölümünde ö¤renim görmektedir.

Hem Ali hem de fiaban’›n lisans e¤itimlerinin 1. s›n›f›nda ikisinin birden ‹nkilap Tarihi veAtatürkçülük dersi almalar›n›n nedeni ayn› ……………………’nda yer almalar› ; bunun yan›s›ra Ali’nin Analitik Geometri dersi al›rken fiaban’›n Mekanik dersi almas›n›n nedeni farkl›………………………….’nda yer almalar›d›r.

YYuukkaarr››ddaakkii ppaarraaggrraaffttaa yyeerr aallaann bbooflfllluukkllaarraa ss››rraass››yyllaa aaflflaa¤¤››ddaakkii iiffaaddeelleerrddeenn hhaannggiilleerriiggeettiirriillmmeelliiddiirr??

A) E¤itim Program› - Ders Program›

B) Ö¤retim Program› - Ders Program›

C) E¤itim Program› - Ö¤retim Program›

D) Ö¤retim Program› - Ekstra Program

E) E¤itim Program› - Ekstra Program

CCEEVVAAPP:: CC

PPrrooggrraamm TTüürrlleerrii

Posner e¤itim programlar›n› 5 farkl› düzeyde toplam›flt›r.

11)) RReessmmii //PPrroosseeddüürrsseell // AAçç››kk // YYaazz››ll›› PPrrooggrraamm

• Bu program ülkenin e¤itim politikas›n› yans›t›r. E¤itim – ö¤retim program› olarak daifade edilebilir.

• Okulun kas›tl› e¤itim amaçlar›n› aç›klar.

• Yaz›l›d›r, kâ¤›ttad›r, dokümand›r.

KONU KAVRATAN SORU

E¤itim program› ö¤renme için planlanm›fl her türlü etkinli¤i içerirken, ö¤retim prog-ram› ders içi durumlar› içerir. Ö¤retim program› e¤itim program›n›n bir alt kategorisiolarak kabul edilir ve ona göre daha dard›r. O halde;

Ders Program›: Ünite veya konular›n organizasyonu

Ö¤retim Program›: Derslerin organizasyonu

E¤itim Program›: Ders içi-d›fl› etkinliklerin organizasyonu

NNoott:: Programlar planlardan daha kapsaml›d›r. En kapsaml›dan en dara do¤ru bir s›-ralama yap›lacak olursa;

E¤itim Program› - Ö¤retim Program› - Ders Program› - Y›ll›k Plan - ÜnitelendirilmiflY›ll›k Plan- Ders Plan›

1199

Program Gelifltirme ‹le ‹lgili Temel Kavramlar / Bölüm 2


• Aç›kt›r, ilan edilmifltir.

• Tasar›d›r, teoriktir.

• Standartt›r, ölçülüp de¤erlendirilebilir.

• Ayr›nt›l› ve ideal özellikleri tafl›yan programd›r.

22)) UUyygguullaammaaddaakkii // UUyygguullaannaann // ÖÖ¤¤rreettiilleenn // GGeerrççeekklleeflflttiirriilleenn PPrrooggrraamm

• Bu program kâ¤›ttan uygulamaya dökülendir.

• Teoriden prati¤e dönüflendir.

• Resmi program›n somut, gerçekleflen ve gözlenen boyutu olarak ifade edilir.

• Ö¤retmenin elinde hayat bulan programd›r.

• Ö¤retmenlerce haz›rlanm›fl y›ll›k plan ve ders programlar›nda yer alan etkinliklerdir.

33)) ‹‹hhmmaall EEddiilleenn // AAttllaannaann // GGöörrmmeezzddeenn GGeelliinneenn // GGeeççeerrssiizz PPrrooggrraamm

• Resmi program›n kas›tl› bir biçimde ö¤retilmeyen, atlanan, eksik b›rak›lan boyutlar›-

n› oluflturur.

• Neleri ö¤retmeyelim? sorusunun cevaplar›n›n bulunaca¤› programd›r.

• Soru ç›kmayan konular, ortalamaya kat›lmayan dersler ve öncelikli olarak gerekli gö-

rülmeyen duyuflsal özellikler çeflitli gerekçelerle ihmal edilebilir.

44)) ÖÖrrttüükk // GGiizzllii // SSaakkllaannaann // ÜÜssttüü KKaappaall›› // ‹‹nnffoorrmmaall PPrrooggrraamm

• Jackson taraf›ndan ortaya at›lm›flt›r.

• Okuldaki sosyal ve psikolojik etkileflimle oluflan yan ve informal ö¤renmeleri kapsar.

• Olumlu ya da olumsuz ö¤renmeler gerçekleflebilir.

• Aç›k ve yaz›l› de¤ildir.

• ‹nformal, kendili¤inden gizil ö¤renmeleri kapsar.

• De¤erler, normlar, tutumlarla iliflkilidir.

Örtük programa okul iklimi ve s›n›f iklimi örnek gösterilebilir.

� Okul iklimi içerisinde okulun fiziksel özellikleri, araflt›rma olanaklar›, beklentileri, kuralla-r›, formas›-amblemi-maskotu, yay›nlar› vb.

� S›n›f iklimi içerisinde ise s›n›f›n fiziksel özellikleri, kurallar›, ö¤retmen beklentileri ve gö-rüflleri, s›n›ftaki iletiflim, ö¤renci özellikleri yer al›r.



ÖÖ¤¤rreenncciilleerriinn yyaarraatt››cc››,, aarraaflfltt››rr››cc›› bbiirreeyylleerr oollaarraakk yyeettiiflflmmeelleerriinnii öönnggöörreenn,, ookkuull iiççii vvee dd››flfl›› ffaa--aalliiyyeettlleerrii kkaappssaayyaann vvee öö¤¤rreenncciilleerriinn ttoopplluummssaall hhaayyaattaa uuyyuumm ssaa¤¤llaammaallaarr›› üüzzeerriinnddee dduurraannöörrttüükk pprrooggrraamm››nn ddaayyaanndd››¤¤›› tteemmeell iillkkee aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) E¤itim süreci günlük yaflam süreçlerinden farkl› de¤ildir.

B) E¤itim sürecinde konu alan› çok iyi özümlenmelidir.

C) Okulun temel ifllevi, kültürü etkili bir flekilde yeni nesillere aktarmakt›r.

D) E¤itimin ifllevi toplumsal hayat› yeniden düzenlemektir.

E) Ö¤renci soyut düflünmeli ve zihinsel disiplin sa¤lamal›d›r.

CCEEVVAAPP:: AA

Ö¤retmenler genellikle söz dinleyen ve kurallara uygun davranan ö¤rencilere sempati duyar-lar. Yap›lan araflt›rmalar, ö¤retmenlerin tepkilerinin, ö¤rencilerin derslerdeki baflar›s›zl›klar›n-dan çok, kurallara uymamalar›na yönelik oldu¤unu ortaya koymaktad›r. Ö¤rencilere bu konu-da bir aç›klama yap›lmasa da onlar, kurallarla uygun davrand›klar›nda bunun baflar› olas›l›-¤›n› etkileyebilece¤ini, s›navda do¤ru yan›tlar vermeseler de iyi not alabileceklerini düflünür-ler. Bu durumda kurallara karfl› ç›kt›klar›nda cezaland›r›labileceklerini ya da ö¤retmenleri ta-raf›ndan d›fllanabileceklerini ö¤renirler.

BBuu öö¤¤rreennmmeelleerr aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinniinn kkaappssaamm››nnddaa oorrttaayyaa çç››kkaarr??A) Türk Milli E¤itiminin amaçlar› B) Uygulanan programC) Büyüklerin önerileri D) ‹hmal edilen programE) Örtük program

CCEEVVAAPP:: EE

• Milli E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulu Baflkanl›¤› taraf›ndan haz›rlanarak uygula-maya konan ö¤retim programlar›nda belirtilen amaç ve etkinlikleri kapsamaz.

• Ö¤renme – ö¤retme süreci içerisinde ortaya ç›kan bilgiler, düflünceler, de¤erler, uygula-malar ve bu uygulamalar sonucunda ö¤rencilerde meydana gelen bütün özelikleri kap-sar.

• Okulun düzeni, kurallar›, fiziksel ve psikolojik çevresi, yöneticilerin ve ö¤retmenlerin söz-lü ya da sözsüz olarak verdikleri bütün iletileri kapsar.

YYuukkaarr››ddaa öözzeelliikklleerrii vveerriilleenn pprrooggrraamm ttüürrüü aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Resmi B) Uygulamadaki C) Örtük

D) Ekstra E) ‹hmal edilen (geçersiz)

CCEEVVAAPP:: CC

KPSS/2008

KPSS/2009

KPSS/2010

2211



55)) EEkkssttrraa // FFaazzllaaddaann PPrrooggrraamm::

• Resmi program›n d›fl›ndaki planl›, sosyal, kültürel, sportif ve sanatsal etkinliklerdir.

• Planl›d›r. Ö¤retmenlerin gözetimi ve rehberli¤i alt›nda yap›l›r.

• Ö¤renci topluluklar› ve kulüpleri, atölye çal›flmalar›, okul korosu, okul bandosu vb.çal›flmalar bu kapsamdad›r.

• Kat›l›m seçmelidir ve gönüllülük esast›r.

YYEENN‹‹ ‹‹LLKKÖÖ⁄⁄RREETT‹‹MM PPRROOGGRRAAMMII

� Yeni ilkö¤retim program› “ö¤retmek”ten çok “ö¤renme”yi merkeze alan bir anlay›fl benim-semifltir.

� Spor kültürü, sa¤l›k, çevre, rehberlik, kariyer, giriflimcilik, afet bilinci disiplinler aras› biryaklafl›mla program›n omurgas›na yerlefltirilmifltir.

� Yüzeysel davran›fl ifadesi yerine bilgi, beceri, anlay›fl ve tutumlar konulmufltur.

� Bask›n, do¤rusal düflünce yerine karfl›l›kl› nedensellik ilkesi öne ç›kar›lm›flt›r.

� Programlar etkinliklerle zenginlefltirilmifltir.

� Ölçme de¤erlendirmede süreci de de¤erlendiren bir anlay›fla geçilmifltir.

� Türkçeye duyarl›l›k tüm derslerin ana becerisi haline getirilirken, Türk dili ve tarihi bilincioluflturulmas› ana hedefler aras›nda yer alm›flt›r.

� Özünde yap›land›rmac› yaklafl›m, programlar›n merkezinde yer alan yaklafl›md›r.

• Ö¤renmede aktif rol alan birey, bilgiyi fiziksel olarak yap›land›r›r.

• Eylemleri kendine göre yorumlayan birey, bilgiyi sembolik olarak yap›land›r›r.

• Kendi oluflturdu¤u anlam› baflkas›na aktaran birey, bilgiyi sosyal olarak yap›land›r›r.

• Bir bilgiyi aç›klamaya çal›flan birey, bilgiyi teorik olarak yap›land›r›r.

Resmi program, planl› - programl› e¤itimsel faaliyetleri içerir. Resmi program›n d›-fl›ndaki planl› - programl› sosyal, kültürel, sportif ve sanatsal faaliyetler ekstra prog-ramda yer al›r. Örtük program ise resmi program›n uygulamaya dökülmesi sürecin-de do¤al olarak ortaya ç›kabilen gizli programd›r.

Bir ö¤retmenin y›ll›k planda yer ald›¤› üzere, 10 Kas›m’da ö¤rencilerini An›tkabir’egötürmesi resmi program, okulun Atatürkçülük Kulübünün herhangi bir tarihte tasar-layarak An›tkabir’i ziyaret etmesi ekstra program, s›n›fça ya da okulca düzenlenenbir Ankara gezisinde planda olmad›¤› halde An›tkabir’e u¤ranmas› örtük programkapsam›nda de¤erlendirilebilir.



ÖÖ¤¤rreettiimm PPrrooggrraammllaarr››nnddaa YYeerr AAllaann OOrrttaakk TTeemmeell BBeecceerriilleerr

Ö¤retim program›nda kazand›r›lmas› hedeflenen üst düzey beceriler tüm derslerin omurga-

s›nda yer al›r.

Bu ortak beceriler, bilgi verilmesiyle de¤il; e¤itim ö¤retim etkinliklerinde kullan›lmas›yla ka-

zand›r›labilmektedir. Programlar›n her bölümünde ortak becerilerin geliflmesi için uygun et-

kinlikler yer al›r. Ortak beceriler afla¤›da s›ralanm›flt›r:

� Elefltirel Düflünme Becerisi

� Yarat›c› Düflünme Becerisi

� ‹letiflim Becerisi

� Araflt›rma –Sorgulama Becerisi

� Problem Çözme Becerisi

� Bilgi Teknolojileri Kullanma Projesi

� Giriflimcilik Projesi

� Türkçeyi Do¤ru, Etkili ve Güzel Kullanma Becerisi

DDiissiipplliinnlleerr AArraass›› YYaakkllaaflfl››mm vvee AArraa DDiissiipplliinn KKaavvrraamm››

Yeni ilkö¤retim programlar› disiplinler aras› yaklafl›ma önem vermektedir. Disiplinler aras›

yaklafl›mda ana disiplin ve ara disiplin kavramlar› yer almaktad›r. Ana disiplinler birbirleriyle

iliflkilendirilerek kapsaml› ve genel bir tema ile ö¤rencilere verilir. Yeni ilkö¤retim programlar›

ile belirlenen ara disiplin kavramlar› ve uygulamalar› da tüm derslerde yatay eksende ve di-

key eksende ifllenmek üzere programa yerlefltirilmifltir. Böylece e¤itim; yaflam ile iliflkilendi-

rilmek suretiyle ö¤rencinin çok yönlü geliflimini sa¤lay›c› bir özelli¤e kavuflturulmufltur.

Yeni ilkö¤retim program› ile kazand›r›lmak istenen ara disiplinler;

� Sa¤l›k kültürü

� ‹nsan haklar› ve vatandafll›k

� Giriflimcilik

� Kariyer bilinci gelifltirme

� Rehberlik ve psikolojik dan›flma

� Spor kültürü ve olimpik e¤itim

� Afet e¤itimi ve güvenli yaflam

2233



I. AB ülkelerinin ve ABD’nin programlar›ndan uyarlanm›flt›r.II. Ulusal de¤erlere yeterince yer verilmedi¤i iddia edilmektedir.III. Pilot uygulama yap›lm›fl, program›n uygulama sürecinde ve bitiminde program de¤erlen-

dirilmifl, gelifltirilmifl ve sonra kitaplar yaz›lm›flt›r. IV. Programlar birinci s›n›ftan bafllayarak her bir s›n›fa aflamal› uygulanm›flt›r. V. Ara disiplin yaklafl›m›na yer verilmifltir.

ÜÜllkkeemmiizzddee uuyygguullaannmmaakkttaa oollaann yyeennii iillkköö¤¤rreettiimm pprrooggrraammllaarr››yyllaa iillggiillii oollaarraakk yyuukkaarr››ddaakkiiddee¤¤eerrlleennddiirrmmeelleerrddeenn hhaannggiilleerrii ddoo¤¤rruudduurr??

A) I, II, IV B) I, II, V C) I, III, IV

D) II, III, IV E) II, IV, VCCEEVVAAPP:: BB

2005’te uygulamaya konulan ilkö¤retim program›nda, disiplinler aras› yaklafl›m izlendi¤i be-lirtilerek “ara disiplin” kavram› ve uygulamas› benimsenmifltir. Belirlenen sekiz ara disiplin ka-zan›mlar› on iki dersin içine yerlefltirilmifltir. PPrrooggrraammddaa yyeerr aallaann ““ara disiplin”” kkaazzaann››mmllaarr››nnaa uullaaflfl››llmmaa kkoonnuussuunnddaa öö¤¤rreettmmeennlleerr,, öönn--cceelliikkllee aaflflaa¤¤››ddaa bbeelliirrttiilleenn dduurruummllaarr››nn hhaannggiissiiyyllee kkaarrflfl››llaaflflaabbiilliirrlleerr??A) ‹çeri¤in yo¤unlu¤u nedeniyle ara disiplinlere yeterli zaman ay›ramamaB) Ara disiplinler ö¤rencilerin haz›r bulunuflluk düzeyine uygun olmad›¤› için bilgi toplaya-

mama C) Ara disiplinler ö¤rencilerin gereksinimlerine uygun olmad›¤› için bilgi toplayamamaD) Ö¤retmen e¤itimi programlar›nda ara disiplin konular›nda e¤itim almad›klar› için yetersiz

olma E) Milli E¤itim Bakanl›¤› ara disiplin konular›nda ö¤retim plan› üretmedi¤i için zorlanma

CCEEVVAAPP:: DD

‹lkö¤retim okullar›nda uygulanmaya bafllayan yeni programlar, bilimin yol göstericili¤ini öneç›karan, dünyadaki geliflmeleri dikkate alan kat›l›mc› bir model olmay› hedeflemektedir. Bunedenle bu programlarda günlük hayattan kopuk olmayan, ö¤renci merkezli yaklafl›mlar›nuygulanmas› beklenmektedir.

YYeennii pprrooggrraammllaarr››nn öö¤¤rreenncciilleerree aaflflaa¤¤››ddaakkii aallaannllaarr››nn hhaannggiissiinnddee bbeecceerrii kkaazzaanndd››rrmmaayy›› hhee--ddeefflleemmeessii bbeekklleennmmeezz?? A) Ö¤retilenle yetinme B) Bilimsel araflt›rma yapmaC) Problem çözme D) Bilgi teknolojisini kullanmaE) Yarat›c› düflünme

CCEEVVAAPP:: AA

KPSS/2006

KPSS/2008

KPSS/2009



EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm››nn››nn ÖÖzzeelllliikklleerrii

11)) ‹‹flfllleevvsseell OOllmmaall›› ((GGöörreevvsseell OOllmmaall››))

Konu ve etkinliklerin gerçek yaflamda yeri olmal›. ‹fle yaramal›, fonksiyonel ve günün koflul-lar›na uygun olmal›. Ö¤rencilerin ilgi-ihtiyaç – yetenek ve seviyeleri göz önüne al›narak ha-z›rlanmal›.

ÖRNEK: Mesleki teknik e¤itimde, elektronik bölümü için haz›rlanan program bu meslek içingerekli olan bilgi ve becerileri bireylere kazand›rmal›, mesleki hayatlar›nda onlar›n ifline ya-ramal›d›r.

NNOOTT:: Program›n ifllevsellik özelli¤i ö¤retim ilkelerinden yaflama dönüklük ilkesi ile alakal›d›r.

22)) ÇÇeerrççeevvee OOllmmaall››

‹yi bir program ö¤retim sürecindeki etkinliklere ve konulara genel hatlar›yla yer vermeli, prog-ramdaki ana çizgi bütün ülke okullar›nda ayn› olmal›d›r.

ÖRNEK: Bütün ilkö¤retim 6.s›n›f Matematik dersinde genel bafll›klar›n ayn› olmas› çerçeveile ilgilidir.

33)) EEssnneekklliikk OOllmmaall››

Program ana hatlar›yla belli olmakla birlikte ayr›nt›lar›n belirlenmesinde bölgenin ve ö¤renci-lerin özellikleri göz önüne al›narak esneklik sa¤lanmal›d›r.

ÖRNEK: 6.s›n›f sosyal bilgiler dersinin “ülkemizin kaynaklar›” ünitesinde Antalya’da görev ya-pan bir ö¤retmenin turizmle ilgili, Zonguldak’ta görev yapan bir ö¤retmenin ise madencilikleigili örneklere a¤›rl›k vermesi

ÖRNEK: ‹lkö¤retim 3.s›n›f› okutan bir s›n›f ö¤retmeninin, ö¤rencilerinin 2.s›n›fla ilgili davra-n›fllar› kazanmad›¤›n› fark edip uygulad›¤› 3.s›n›f program›n› 2.s›n›f program›yla desenleme-si

44)) MMiillllii EE¤¤iittiimmiinn AAmmaaççllaarr››nnaa UUyygguunn OOllmmaall››

Milli E¤itimin amaçlar›n› ö¤renim süresi içinde gerçeklefltirebilir yap›da, ait oldu¤u ulusun top-lumsal ve kültürel de¤erleri ile uyum içinde olmal›d›r.

ÖRNEK: Ülkemizdeki programlar›n Atatürk ilke ve ink›laplar›na ba¤l› bireyler yetifltirmek üze-re haz›rlanm›fl olmas›

55)) UUyygguullaannaabbiilliirr vvee UUyygguullaayy››cc››llaarraa YYaarrdd››mmcc›› OOllmmaall››

Programlar bilimsel, ekonomik ve toplumsal yap› ile çeliflmeyen nitelikte, ayn› zamanda uy-gulay›c›s› olan ö¤retmenlere rehberlik edecek biçimde aç›k, anlafl›l›r ve uygulanabilir olma-l›d›r. Kullan›fll› ve gerçekçi bir biçimde düzenlenmelidir.

ÖRNEK: Matematik dersinde e¤imin hesaplanmas›yla ilgili bir kazan›m›n sa¤lanmas› içinö¤rencilerin ‹talya’daki Pisa kulesine götürülmesi gibi bir etkinlik uygulanabilirli¤inin çok az ol-mas› nedeniyle ülkemizdeki bir programda yer alamaz.

2255



66)) DDee¤¤iiflflmmeezz vvee GGeenneell OOllmmaall››E¤itim programlar›n›n ana hatlar› ve temel ifllevleri de¤iflmez özelli¤e sahiptir. Program›n es-nekli¤i, program›n amaçlar›n› ve temel ifllevlerini de¤ifltirmez. Bu yüzden ki programlar tümbireyler için geçerli olacak nitelikte ögeler içerir.ÖRNEK: 19 May›s tarihini içine alan hafta tüm Türkiye’de gençlik haftas› olarak yer al›r. Buamaçla gerçeklefltirilen etkinlikler ayn› zaman diliminde ve ayn› amaca dönük gerçeklefltirilir.

77)) BBiilliimmsseell OOllmmaall››E¤itim programlar› bilimsel ilkelere göre haz›rlanmal› ve bilimsel sürece göre uygulanmal›d›r.Ayr›ca iyi bir e¤itim program› bilimsel bilgiyi de kullanarak ö¤rencilerin bütün alanlardaki ge-liflimini destekleyici nitelikte olmal›d›r.ÖRNEK: Ülkemizde kullan›lan yeni ilkö¤retim programlar›n›n ö¤renci merkezli anlay›fl› be-nimsemesi bilimsel araflt›rmalar neticesinde ve bilimsel sürece ba¤l› olarak gerçekleflmifltir.

88)) YYeenniilleenneebbiilliirr ((DDiinnaammiikk)) OOllmmaall››‹yi bir e¤itim program›n›n ulusal ve uluslararas› arenadaki de¤iflimlere dayal› olarak yenile-nebilmesi gerekir. Geliflmeler sürekli takip edilmeli ve programlara yans›t›lmal›d›r. ÖRNEK: E¤itim programlar›nda yap›lan tüm de¤ifliklikler programlar›n dinamiklik özelli¤ineörnektir.

PPrrooggrraamm››nn YYaarraarrllaarr››• Ö¤retim sürecinin verimli ve nitelikli olmas›n› sa¤lar.• Ö¤retimin etkinli¤ini art›r›r.• Davran›fl de¤ifltirme sürecine ö¤retim niteli¤i kazand›r›r.• Ö¤retmenlere rehberlik eder.• Ö¤retim sürecinde standartl›k sa¤lar.• E¤itim ö¤retime yön verir.• Eflgüdüm sa¤lar.

PPrrooggrraamm››nn TTeemmeell ÖÖ¤¤eelleerrii1) Hedef2) ‹çerik3) E¤itim durumlar›4) De¤erlendirme

‹fllevsellik ve uygulanabilirlik kavramlar› zaman zaman birbirleriyle kar›flt›r›lmakta-d›r.

‹‹flfllleevvsseelllliikk:: Program›n hayatta uygulanabilmesi,

UUyygguullaannaabbiilliirrlliikk:: Program›n kendisinin uygulanabilmesi olarak ifade edilebilir.



Program bu ö¤elerin anlaml› iliflkilerle birbirlerine ba¤›ml› olarak bir araya gelmesiyle oluflandinamik bir bütündür.

Program›n temel ö¤eleri afla¤›da verilmifltir.

HHeeddeeff:: Yetifltirilebilecek bireyde bulunmas› uygun görülen e¤itim yoluyla kazand›r›labileceközelliklerdir. (“NNiiççiinn??”” sorusunu cevaplamaya çal›fl›r.)

Uzak hedefler, genel hedefler, özel hedefler, davran›flsal hedefler

‹‹ççeerriikk ((MMuuhhtteevvaa)):: Ö¤retilecek konular›n düzenli bütünüdür. (“NNee??”” sorusunu cevaplamayaçal›fl›r.)

Üniteler, konular

EE¤¤iittiimm DDuurruummllaarr››:: Ö¤renciyi ve ö¤renmeyi etkileme gücüne sahip olan tüm flartlar›n uygunbileflenidir. (“NNaass››ll??”” sorusunu cevaplamaya çal›fl›r.)

Ö¤retim stratejileri, yöntem ve teknikler

DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee:: Ö¤rencilerde gözlenmeye karar verilen istendik davran›fllar›n kazan›l›p ka-zan›lmad›¤›n› belirleme iflidir. (“NNee KKaaddaarr??”” sorusunu cevaplamaya çal›fl›r.)

Ölçme ve De¤erlendirme

NNiiççiinn,, nnaass››ll,, nnee kkaaddaarr ssoorruullaarr›› bbiirr pprrooggrraamm››nn hhaannggii tteemmeell öö¤¤eelleerriiyyllee iilliiflflkkiilliiddiirr??

A) Hedef - E¤itim durumu - De¤erlendirme

B) Hedef - De¤erlendirme - E¤itim durumu

C) De¤erlendirme - E¤itim durumu - Hedef

D) E¤itim durumu - De¤erlendirme - Hedef

E) E¤itim durumu - Hedef - De¤erlendirmeCCEEVVAAPP:: AA

KPSS/2005

2

3

4

1

2277



1) Di¤er bütün program türlerini içine alan en kapsaml› program ………………….. pro-gram›d›r.

2) Resmi program›n prati¤e dökülen, somut ve gözlenen boyutuna …………………… pro-gram ad› verilir.

3) Okuldaki sosyal ve psikolojik etkileflimle oluflan yan ve informal ö¤renmeler……………….. program kapsam›nda yer al›r.

4) Yeni ilkö¤retim programlar› ……………………….…… yaklafl›m temel al›narakhaz›rlanm›flt›r.

5) Ö¤rencilerde gözlenmeye karar verilen istendik davran›fllar›n kazan›l›p kazan›lmad›¤›n›belirleme ifline ………………………………. denir.

6) Bir dersin genel amaçlar› ……………….. program› içerisinde yer al›r.

7) Bir dersin ö¤retimiyle ilgili tüm etkinlikler ………………. program› kapsam›ndad›r.

8) Ulusal ve uluslararas› alandaki geliflmelerin sürekli takip edilip programlara yans›t›lmas›e¤itim program›n›n özelliklerinden …………………. ile ilgilidir.

9) Ö¤retim stratejileri, yöntem ve teknikler program›n ögelerinden ………………….içerisinde yer al›r.

10) Bir ö¤retmenin dersin amaçlar› ve ö¤reneceklerinin ilerde kendilerine ne gibi yararlarsa¤layaca¤›ndan bahsetmesi e¤itim program›n›n ………………….. özelli¤i ile alakal›d›r.

1. E¤itim / 2. Uygulamadaki / 3. Örtük / 4. Yap›land›rmac› / 5. De¤erlendirme /

6. Ö¤retim / 7. Ders / 8. Dinamiklik / 9. E¤itim Durumlar› / 10.‹fllevsellik



PROGRAMGEL‹fiT‹RMEN‹N

TEMELLER‹


Bu bölüm program gelifltirme dersinden çok soru sorulan bölümlerden biridir.

Özellikle sorular›n felsefi ve toplumsal temelden ç›kt›¤› görülmektedir.

A¤›rl›kl› olarak sorular›n geldi¤i e¤itim felsefeleri konusundan 2008 ve 2009 y›llar›nda

soru gelmemifl olup önümüzdeki y›llarda bu konulardan oldukça fazla soru gelece¤i

öngörülmektedir.

Yenilenen ö¤retim programlar› temelini ilerlemeci yaklafl›mdan ald›¤›ndan 2011

KPSS’de de t›pk› 2010 KPSS’de oldu¤u gibi ilerlemecilikten soru beklenmektedir.

Ça¤dafl yönelimler dikkate al›nd›¤›nda ise pragmatizm ve varoluflçuluk soru gelmesi

beklenen bafll›klard›r.

BÖLÜM 3


11)) TTaarriihhii TTeemmeell

GGeeççmmiiflfltteekkii pprrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee ççaall››flflmmaallaarr››nn››nn ggeelleeccee¤¤ee ››flfl››kk ttuuttmmaass››dd››rr..

Geçmifl deneyim ve anlay›fllar yeni ve gelece¤e dönük çal›flmalar için önemli oldu¤u gibi ta-rihsel geliflim süreci içerisinde program gelifltirmenin geçirdi¤i evreleri tan›mak gelecekte ya-p›lacak özgün çal›flmalara temel oluflturur.

‹lk program kitab› 1918’de Bobbit taraf›ndan yaz›lm›flt›r.

Bobbit ile Charters e¤itim program›n› bir dizi hedef olarak görmüfltür.

1949’da Ralph Tyler “E¤itim Program› ve Ö¤retimin Temel ‹lkeleri” adl› kitab› yay›nlam›fl-t›r.Tyler kitab›nda e¤itim yaflant›lar›n›n nas›l organize edilebilece¤i ve hedeflere ulaflma de-recesinin nas›l belirlenebilece¤i sorular› üzerinde durmufltur.

1962’de Taba “Program Gelifltirme: Kuram ve Uygulama” adl› kitab› yay›nlam›flt›r. Tyler veTaba program gelifltirmeye ak›lc›,mant›kl› ve sistematik bir yaklafl›m getirmifllerdir.

Alman e¤itimci Froubel ise genellikle okul öncesi programlar› üzerine çal›flm›fl ve modernana okullar› ile ilgili ilk programlar› haz›rlam›flt›r. Froubel çocuklarda e¤itim sürecinin 3-4 yafl-lar›nda bafllamas› gerekti¤ini savunmufltur.

Pestallozzi 19. yüzy›lda ilkö¤retim konusunda çal›flm›fl ve ilkö¤retim programlar›n›n geliflti-rilmesinde katk›da bulunmufltur.

Türkiye’de ise 1924 y›l›nda ç›kar›lan Tevhid-i Tedrisat kanunu ile tüm ö¤retim kurumlar› tekçat› alt›nda toplanm›flt›r.(Afla¤›da detayl› biçimde verilmifltir)

1924’de Türkiye’ye davet edilen John Dewey ilkö¤retim programlar›n›n oluflturulmas›n› sa¤-lam›flt›r.

1950’li y›llara kadar Türkiye’de program gelifltirme çal›flmalar› daha çok “dersler ve konularlistesi” haz›rlamak fleklinde ele al›nm›fl, 1952’de Türkiye’ye gelerek köy okullar›nda inceleme-ler yapan K.V.Wofford’un haz›rlad›¤› raporla birlikte daha sistematik bir yaklafl›mla yap›lma-ya bafllam›flt›r.

1960‘l› y›llarda tekrar ilkö¤retim programlar› üzerinde yo¤unlafl›lm›fl, 1961 y›l›nda kabul edi-len 222 say›l› ilkö¤retim kanunu ile ilkö¤retim programlar›n›n de¤ifltirilip gelifltirilmesi zorunluhale getirilmifltir.

1970’li y›llarda 8 y›ll›k ilkö¤retim okulu denemesi ve program çal›flmalar› gündeme gelmifl fa-kat 8 y›ll›k zorunlu ilkö¤retim uygulamas› gerçeklefltirilememifltir.

1980’li y›llarda program gelifltirme çal›flmalar›nda yeni bir anlay›fl bafllam›fl, 90’l› y›llarda iseölçme de¤erlendirme çal›flmalar›na ayr› bir önem verilmifltir.

2005 y›l›nda ise ilkö¤retim programlar› yap›land›rmac›l›k temel al›narak yeniden düzenlenmiflve uygulamaya konulmufltur.


Bölüm 3 / Program Gelifltirmenin Temelleri

22)) TToopplluummssaall TTeemmeell

PPrrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee bbiirreeyyiinn ssoossyyaall ggeelliiflfliimmiinnii vvee ttoopplluummssaall uuyyuummuunnuu ssaa¤¤llaayyaaccaakk öö¤¤ee--

lleerrii iiççeerrmmeelliiddiirr..

Toplumun yap›s› ve toplumsal geliflmeler analiz edilip programa yans›t›lmal›d›r. Okul ve e¤i-

timciler toplumun aynas› ve de¤iflim arac›d›r.

Programlar toplumsal sorunlar›, ideolojik ak›m ve çat›flmalar› dikkate almal›d›r.

HHaannggii SSoorruuyyuu SSoorraarr:: Toplum Bireyden Ne ‹stemektedir?

Türk Milli E¤itim Sisteminde E¤itimin ve E¤itim Program›n›n Toplumsal Temelleri

• Atatürk’ün e¤itimle ilgili ilkeleri

• Anayasa ve ilgili yasalar

• Hükümet programlar›

• Kalk›nma Planlar›

• Milli E¤itim fiuralar›

• Bilimsel Çal›flmalar

YYaassaallaarr pprrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmeenniinn öönneemmllii ssoossyyaall tteemmeelllleerriinnddeenn bbiirriinnii oolluuflflttuurruurr..

E¤itimin Yasal Temelleri

• TC. Anayasas› (1982)

• Tevhid-i Tedrisat Yasas› (1924 tarih ve 430 say›l›)

• ‹lkö¤retim ve E¤itim Yasas› (1961 tarih ve 222 say›l›)

• Milli E¤itim Temel Yasas› (1973 tarih ve 1739 say›l›)

• Yüksek Ö¤retim Yasas› (1981 tarih ve 2547 say›l›)

• Mesleki E¤itim Yasas› (1986 tarih ve 3308 say›l›)

• Milli E¤itim Bakanl›¤›’n›n Teflkilat ve Görevleri Hakk›nda Yasa (1992 tarh ve 3797 say›l›)

• 8 Y›ll›k Kesintisiz E¤itimi Düzenleyen Yasa (1997 tarih ve 4306 say›l›)

• Özel Ö¤retim Kurumlar› Yasas› (2007 tarih ve 5580)

• Belirli Gün ve Haftalarla ‹lgili Yönetmelik

Bu yasalardan en öne ç›kanlar›; Tevhid-i Tedrisat Kanunu, ‹lkö¤retim ve E¤itimi Kanunu ve

Milli E¤itim Temel Kanunu’dur.

31

Program Gelifltirmenin Temelleri / Bölüm 3


TTeevvhhiidd--ii TTeeddrriissaatt KKaannuunnuu

Tevhid-i Tedrisat Kanunu Türk Milli E¤itim sisteminde e¤itim programlar›n›n dayand›¤› top-lumsal temellerden biridir.

Osmanl› Devletinde e¤itim iflleriyle ilgili iki bakanl›k mevcuttu. Bu bakanl›klar fieriye ve EvkafVekâleti ile Maarif Vekâletiydi. Bu iki bakanl›k aras›nda koordinasyon ve iflbirli¤i olmamas›nedeniyle e¤itimde iki bafll›l›k oluflmaktayd›. Bu iki bafll›l›¤a son vermek ve e¤itimde birli¤isa¤lamak amac›yla 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ç›kart›larak ülkedeki tüm e¤itimkurumlar› Maarif Vekâletine (E¤itim Bakanl›¤›) ba¤land›.

TTeevvhhiidd--ii TTeeddrriissaatt KKaannuunnuu ‹‹llee;;

• E¤itim-ö¤retim millilefltirilmifltir.

• Milli E¤itim Bakanl›¤› kurularak e¤itim kurumlar› devlet denetimine al›nm›flt›r.

• Medreseler kapat›lm›fl, böylece e¤itimde ikilik ortadan kald›r›lm›flt›r.

• Herkese e¤itim hakk› verilmifl ve ilkö¤retim zorunlu hale getirilmifltir.

• Yabanc› okullar›n program›na Türkçe kültür dersleri konmufl ve bu dersler Türk ö¤ret-menler taraf›ndan okutulmufltur.

• Ayr›ca bu kanunla ‹lahiyat fakültesinin kurulmas› ve imam-hatip okullar›n›n aç›lmas› hük-me ba¤lanm›fl, dine dayal› e¤itim anlay›fl›ndan vazgeçilerek e¤itimin laikleflmesi konu-sunda önemli bir ad›m at›lm›flt›r.

GGüünnüümmüüzz TTüürrkk EE¤¤iittiimm ssiisstteemmiinnddeekkii uuyygguullaammaallaarrddaann hhaannggiissii TTeevvhhiidd--ii TTeeddrriissaatt KKaannuu--

nnuu’’nnaa uuyygguunn bbiirr uuyygguullaammaadd››rr??

A) Özel ilk, orta ve yüksekö¤retim kurumlar›n›n artmas›

B) Din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin zorunlu olarak okutulmas›

C) Baz› ö¤retim kurumlar›nda ‹ngilizce, Frans›zca ve Almanca ö¤retim yap›lmas›

D) Çocuklar›n e¤itiminde çeflitli vak›flar›n etkin olmas›

E) ‹lkö¤retimin zorunlu olmas›

CCEEVVAAPP:: EE

‹‹llkköö¤¤rreettiimm vvee EE¤¤iittiimm KKaannuunnuu

E¤itim - ö¤retimin iflleyifli ile ilgili konular› düzenleyen, okul statülerini ve türlerini belirleyen

kanundur.

6 - 14 yafl zorunlu ilkö¤retim ça¤› olarak belirlenmifl; ilkö¤retim kurumlar›n›n yap›m,donat›m

ve gelir - giderleri ile ilgili konulara çeflitli aç›klamalar getirilmifltir.

KPSS/2008



MMiillllii EE¤¤iittiimm TTeemmeell KKaannuunnuu

Bu kanunla Türk Milli E¤itim sisteminin yap›s› oluflturulmufl, e¤itim kurumlar› örgün ve yay-

g›n olmak üzere iki alt bafll›¤a ayr›larak düzenlenmifltir.

Türk Milli E¤itimi’nin genel amaç ve temel ilkeleri Milli E¤itim Temel Kanunu ile belirlenmifltir.

TTüürrkk ee¤¤iittiimm ssiisstteemmiinniinn ggeenneell aammaaççllaarr›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnee ddaayyaall››dd››rr??

A) Milli E¤itim fiuralar›na B) Ö¤retim Programlar›na

C) Tebli¤ler Dergisine D) Yönetmeliklere

E) Mili E¤itim Temel Kanunu’na

CCEEVVAAPP:: EE

AAvvrruuppaa BBiirrllii¤¤ii PPrroojjeelleerrii

Avrupa Birli¤i ile e¤itimle ilgili de¤iflik konularda iflbirli¤i yapan ülkemiz, bu iflbirli¤i kapsam›n-da de¤iflik e¤itim projelerine kat›lmaktad›r. E¤itimle ilgili projelerin bafl›nda “Hayat boyu ö¤-renme program›” ve “Gençlik Program›” (Youth in Action) gelmektedir.

Hayat boyu ö¤renme program›; Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci ve Grundtvig altprogramlar›ndan oluflur.

CCoommeenniiuuss PPrrooggrraamm››:: Temel amac› ‘Okul E¤itimi’ alan›nda Avrupa ülkeleriyle iflbirli¤i yapmaksuretiyle e¤itimde kaliteyi artt›rmak ve kültürel diyolo¤u sa¤layarak dil ö¤renimini teflvik et-mektir.

Okul öncesinden lise son s›n›fa kadar olan genel e¤itimi kapsar. Program, okul ortakl›klar›kurdurmakta, ö¤retmen ve ö¤renci de¤iflimi yapt›rmakta ve iyi deneyimlerin paylafl›lmas›noktas›nda çal›flmalar sergilemektedir. Ortak program uygulamalar›, dil ö¤renimi, uzaktane¤itim modelleri de yine bu program kapsam›nda gerçeklefltirilmektedir.

Yetiflkin e¤itimi, hizmet içi e¤itim gibi e¤itimin tüm alanlar›n› kapsayan projelerin gerçekleflti-rilmesine f›rsatlar sa¤lamaktad›r. Tüm seviyelerdeki okullar›m›z›n üye ve aday ülke okullar›ile ortakl›klar kurup bu programdan yararlanmas›, e¤itimde kalite ortakl›¤›na gitmesi, ö¤ret-men ve ö¤rencilerimizin de¤iflim projelerinde yer almas› önemlidir.

BBuu pprrooggrraamm››nn kkaappssaadd››¤¤›› aallaannllaarr;;

� Okul Öncesi E¤itim

� ‹lkö¤retim

� Ortaö¤retim

KPSS/2005

33



EErraassmmuuss PPrrooggrraamm››:: Avrupal› yüksekö¤retim kurumlar›n›n iflbirli¤i yapmalar›n› teflvik etmeyeyönelik bir Avrupa Birli¤i program›d›r. Yüksekö¤retim kurumlar›n›n birbirleri ile ortak projelerüretip hayata geçirmeleri; k›sa süreli ö¤renci ve personel de¤iflimi yapabilmeleri için karfl›l›k-s›z mali destek sa¤lamaktad›r. Bunun yan› s›ra yüksekö¤retim sistemini ifl dünyas›n›n gerek-sinimlerine uygun olarak gelifltirebilmek ve üniversite mezunlar›n›n ifl dünyas›nda istihdamedilebilirli¤ini artt›rmak amac›yla yüksekö¤retim kurumlar› ile çal›flma çevreleri aras›ndaki ilifl-kilerin ve iflbirli¤inin artt›r›lmas›n› da teflvik etmektedir.

Yüksek ö¤retimin tüm seviyelerini kapsayan bu programda üniversiteler aras›nda ortakl›k ku-rularak ö¤renci, ö¤retim üyesi de¤iflikli¤i yap›lmakta, ö¤renciler kendi üniversitelerinin anlafl-ma yapt›¤› üye veya aday ülkelerin üniversitelerinde yar›m/tam y›l okuma hakk›na sahip ol-maktad›r. Ayn› flekilde o üniversitelerden de ülkemize ö¤renciler gelmekte ve tüm masraflarprogram kapsam›nda karfl›lanmaktad›r. Ö¤retim üyeleri de de¤iflim program›ndan yararlan-maktad›r. Üniversiteler aras› iflbirli¤i projeleri bu çerçevede önemli bir yer tutmaktad›r.

Bu program Avrupal› ö¤rencilerin ve akademisyenlerin ülkemizi tan›malar› aç›s›ndan da ol-dukça önemli bir programd›r.

LLeeoonnaarrddoo ddaa VViinnccii:: Avrupa Birli¤i Mesleki E¤itim program›d›r. Mesleki e¤itimin kalitesinin ar-t›r›lmas› ve güçlendirilmesi amac›yla gerçeklefltirilmifltir. Tüzel kiflilik sahibi tüm resmi ve özelkurum ve kurulufllar, e¤itim kurumlar› ile KOB‹, STK ve yerel idareler Leonardo da Vinci pro-jesi sunabilmektedir.

GGrruunnddttvviigg PPrrooggrraamm››:: Bilginin sürekli yenilenmesi neticesinde oluflan gereksinimleri karfl›la-mak ve yetiflkin kiflilere yaflamlar› boyunca, bilgi ve niteliklerini gelifltirmek için imkanlar su-narak istihdam olanaklar›n› art›rmay› ve toplumda meydana gelen de¤iflikliklere uyumu sa¤-lamay› amaçlamaktad›r.

GGeennççlliikk PPrrooggrraamm›› ((YYoouutthh iinn AAccttiioonn)):: 15-25 yafl aras› gençlerin de¤iflim ve gönüllülük prog-ram›d›r. Gençlik program› ile Avrupal› gençlerin birbirlerini tan›malar› ve gönüllü olarak top-lumsal faaliyetlere kat›lmalar› amaçlanmaktad›r. Ülkemiz gençlerinin Avrupal› yafl›tlar› ile bir-likte yürütece¤i projeler ,karfl›l›kl› olarak birbirlerini tan›malar› aç›s›ndan son derece önemli-dir.

Gençler bu program ile yurt içinde veya yurt d›fl›nda çeflitli etkinliklere kat›lmakta, projeleryapmakta, uluslar aras› veya yerel projeler haz›rlamaktad›rlar. Gençlik program›nda tümgençler için çeflitli f›rsatlar bulunmaktad›r. Sivil toplum kurulufllar›, kamu kurulufllar› ve s›ra-dan gruplar proje baflvurusu yapabilmektedirler.

PPIISSAA PPrroojjeessii ((UUlluussllaarraarraass›› ÖÖ¤¤rreennccii DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee PPrroojjeessii)):: Ekonomik ‹flbirli¤i ve Kalk›n-ma Örgütü (OECD)’nün üç y›ll›k aralarla düzenlemekte oldu¤u ve 15 yafl grubu ö¤rencilerinkazand›klar› bilgi ve becerilerin de¤erlendirilmesine yönelik yap›lan bir tarama araflt›rmas›d›r.PISA projesinde matematik okuryazarl›¤›, fen bilimleri okuryazarl›¤›, okuma becerileri konualanlar› ve ö¤rencilerin motivasyonlar›, kendileri hakk›ndaki görüflleri, ö¤renme biçimleri, okulortamlar› ve aileleri ile ilgili veriler toplanmaktad›r.



PISA projesi, zorunlu e¤itimin sonunda örgün e¤itime devam eden 15 yafl grubu ö¤rencilerinö¤retim programlar›nda ele al›nan konular› (matematik, fen bilimleri ve okuma becerileri) nedereceye kadar ö¤rendiklerini de¤il; günümüz bilgi toplumunda karfl›laflabilecekleri durumlarkarfl›s›nda sahip olduklar› bilgi ve becerileri kullanabilme yetene¤ini ölçmeyi amaçlamaktad›r.

TTIIMMSSSS PPrroojjeessii ((UUlluussllaarr aarraass›› MMaatteemmaattiikk vvee FFeenn BBiillggiissii PPrroojjeessii)):: fiimdiye kadar yap›lan engenifl ve en kapsaml› karfl›laflt›rmal› uluslararas› e¤itim çal›flmas›d›r. TIMSS çal›flmalar› biryar›flma olmay›p ülkelerin kendi e¤itim sistemlerini gözden geçirmelerini sa¤layan, ö¤renci-lerin Fen Bilgisi ve Matematik baflar›lar›n› y›llara göre takibe alan bir projedir. Ancak elde edi-len sonuçlar uluslararas› karfl›laflt›rmaya da olanak sa¤layacak niteliktedir.

E¤itim politikas›n› belirleyenlerin, ö¤retim programlar›n› haz›rlayan uzmanlar›n ve araflt›rma-c›lar›n kendi e¤itim sistemlerinin iflleyiflini daha iyi anlayabilmeleri aç›s›ndan bir temel sa¤la-mak amac›yla düzenlenmifl olan TIMSS, ilk olarak 41 ülkeden beflinci s›n›f düzeyindeki ö¤-rencilerin Matematik ve Fen Bilgisi baflar›lar›n› karfl›laflt›rm›flt›r. E¤itim sistemleri, ö¤retimprogramlar›, ö¤retmen ve okullar›n karakteristik özellikleri ve ders anlat›m› hakk›nda da bilgi-ler toplam›flt›r. TIMMS sonuçlar›, bir tart›flma ortam›n› harekete geçirmifl, reform çabalar›n›h›zland›rm›fl ve dünya çap›nda akademisyenlere, araflt›rmac›lara ve karar mercilerine önem-li bilgiler sa¤lam›flt›r.

PPIIRRLLSS PPrroojjeessii ((UUlluussllaarraarraass›› OOkkuummaa BBeecceerriilleerriinnddee GGeelliiflfliimm PPrroojjeessii)):: Kavrama süreçleri,okuma amaçlar› ve okuma al›flkanl›klar› ile okumaya yönelik tutumlar› inceleyen PIRLS pro-jesinin temelini okuma amaçlar› ve kavrama süreçleri oluflturmaktad›r. 2001 y›l›nda Uluslararas› E¤itim Baflar›lar›n› Belirleme Kuruluflu (IEA) taraf›ndan Türkiye’nin de aralar›nda oldu-¤u 35 ülkede uygulanm›flt›r. ‹lkö¤retim 4. s›n›f (9 yafl) ö¤rencilerine uygulanan bu proje kat›-l›mc›lar›n okuma becerilerinin düzeyini ve zaman içerisindeki geliflimini incelemektedir.

MMiinneerrvvaa PPrrooggrraamm››:: Aç›k - uzaktan e¤itim ve e¤itimde bilgi - iletiflim teknolojileri projesi

LLiinngguuaa PPrrooggrraamm››:: Avrupa dilleri e¤itimi projesi

33)) EEkkoonnoommiikk TTeemmeell

PPrrooggrraamm ttaassaarrllaann››rrkkeenn ggeerreekkllii mmaaddddii oollaannaakkllaarr ggöözz öönnüünnddee bbuulluunndduurruullmmaall››dd››rr.. Toplu-mun ihtiyaç duydu¤u iflgücü-istihdam dengesi e¤itim programlar› yoluyla sa¤lanmal›d›r.

44)) BBiirreeyysseell TTeemmeell

BBiirreeyy,, ççaa¤¤ddaaflfl ee¤¤iittiimm pprrooggrraammllaarr››nn››nn eenn öönneemmllii tteemmeelliiddiirr.. Hedefler birey için belirlenir, ko-nular birey için seçilir, ö¤renme yaflant›lar›n›n düzenlenmesi bireye göre yap›l›r.

Her program birey temele al›narak oluflturulmal›d›r. Bireyin iki yönlü ihtiyac› söz konusudur.

Bunlar bireyin yaflama süreçleri ile ilgili ihtiyaçlar ve e¤itim ihtiyaçlar›d›r. Bireyin bütün ihtiyaç-lar›, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarflisinde mevcuttur.

Bu ihtiyaçlar birbirini izler ve alt düzey ihtiyaç karfl›lanmadan bir üst düzey ihtiyaca geçilmez.Bireyin en son ihtiyac› da kendini gerçeklefltirme ihtiyac›d›r ki e¤itim ihtiyac› da ço¤u zamanbu ihtiyaçla birlikte ortaya ç›kar.

HHaannggii SSoorruuyyuu SSoorraarr:: Birey toplumdan ne istemektedir?

35



55)) KKoonnuu AAllaann›› TTeemmeellii

PPrrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee ççaall››flflmmaallaarr›› hheerrhhaannggii bbiirr kkoonnuuyyaa bbaa¤¤ll›› oollaarraakk ggeelliiflflttiirriillmmeekk zzoorruunnddaa--dd››rr.. Bilimsel bulgulara yer verilmelidir. Konu alanlar›n›n geçerlili¤i, güvenirli¤i ve güncelli¤isa¤lanmal›d›r.

Program gelifltirme çal›flmalar›nda konular›n ve çal›flma alanlar›n›n ihtiyaçlar› programlar›nhedeflerinin belirlenmesinden önce yer almal›d›r.

HHaannggii SSoorruuyyuu SSoorraarr:: Bireylere ne ö¤retelim?

66)) PPssiikkoolloojjiikk TTeemmeell

Program gelifltirmede hedef olufltururken (özellikle hedeflerin ulafl›labilirli¤inde) psikoloji (ge-liflim ve ö¤renme psikolojisi) den ve kuramlar›ndan yararlan›l›r.

Program gelifltirmeye psikolojik aç›dan bak›ld›¤›nda davran›flç› ve biliflselci kuramlar›n alanaen fazla katk›y› yapt›¤› görülür.

Son zamanlarda ise yap›land›rmac›l›¤›n da aç›k etkileri görülmektedir.

HHaannggii SSoorruuyyuu SSoorraarr:: Hangi koflullar alt›nda ve nas›l ö¤retelim?

77)) FFeellsseeffii TTeemmeell

Her e¤itim program›n›n dayand›¤› bir felsefe olmal›d›r.FFeellsseeffee;; pprrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee ssüürreecciinnddee mmeerrkkeezzee aall››nnaannöö¤¤eeyyii vvee öönncceelliikklleerrii tteemmssiill eeddeerr..

Bir anlamda belirlenen felsefe temel yaklafl›m› da ortayakoyar.

Program gelifltirmede felsefeden en çok hedeflerin olufltu-rulmas› aflamas›nda yararlan›l›r.

NNOOTT:: PPrrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee ssoorruullaarr›› eenn ççookk ffeellsseeffii vvee ttoopplluummssaall tteemmeellddeenn çç››kkmmaakkttaadd››rr..

Program gelifltirme çal›flmalar›nda hedeflerin oluflturulmas›nda hem felsefedenhem de psikolojiden yararlan›l›r.

Ö¤renci seviyesine göre ö¤retim yöntem ve tekniklerini seçerken ve hedeflerin ula-fl›labilirli¤inde psikolojiden; hedeflerin tutarl›l›¤›nda, önem s›ras›na konmas›nda,varsay›mlar›nda ve yenilerin eklenmesinde felsefeden yararlan›l›r.

Ula uşağım, ProgramGeliştirme soruları

en çok felsefi ve toplumsaltemelden çıkmaktadır.



BBaaflflll››ccaa FFeellsseeffee AAllaannllaarr››

OOnnttoolloojjii ((VVaarrll››kk BBiillggiissii))

MMaaddddee,, iinnssaann,, eevvrreenn vvee hhaayyaatt››nn vvaarrll››¤¤››nn›› aarraaflfltt››rraann ffeellsseeffee aallaann››dd››rr.. Varl›¤›n bafllang›c›n›ve sonunu araflt›ran ontoloji dolay›s›yla din ve metafizik ile de ilgilenmektedir.

EEppiisstteemmoolloojjii ((BBiillggii SSoorruunnuu))

BBiillggiinniinn nnee oolldduu¤¤uu,, kkaayynnaa¤¤››,, kkeessiinnllii¤¤ii,, ddoo¤¤rruu -- yyaannll››flflll››¤¤›› vvee ttüürrlleerriinniinn nnee oolldduu¤¤uu ssoorruullaa--rr››nn››nn cceevvaappllaarr››nn›› eeppiisstteemmoolloojjii bbuullmmaayyaa ççaall››flflmmaakkttaadd››rr.. Bilgiyi bilen insan özneyi, her türlüolay olgu ise nesneyi oluflturmaktad›r. Bilme; özne ile nesne aras›nda ba¤ kurmad›r.

AAkkssiiyyoolloojjii ((DDee¤¤eerrlleerr SSoorruunnuu))

EEttiikk vvee eesstteettiikk oollmmaakk üüzzeerree iikkii aannaa bbaaflflll››kk aalltt››nnddaa ttooppllaannaabbiilliirr.. Etik kavram› ahlak konusuile u¤raflmaktad›r. ‹yi ve ahlakl› insan nas›l olmal›d›r, erdemli insan kimdir gibi sorulara cevaparanmaktad›r. Estetik ise neyin güzel oldu¤unu sorgular. Neyin sanatsal olup olmad›¤›n› be-lirlemeye çal›fl›r.

Özetle erdem, ahlak, iyilik, güzellik, do¤ruluk, vicdan, özgürlük ve sayg› aksiyolojinin konula-r›d›r.

‹‹nnssaannii ddee¤¤eerrlleerriinn iinncceelleennmmeessiinnddee ssaannaatt vvee aahhllaakk kkoonnuullaarr››nn›› eellee aallaann iinnssaann eeyylleemmlleerriinn--ddee ddee¤¤eerrlleerriinn ççeevvrree eettkkiissiiyyllee ssoonnrraaddaann mm››,, yyookkssaa ddoo¤¤uuflflttaann mm›› kkaazzaann››lldd››¤¤››yyllaa uu¤¤rraaflflaannffeellsseeffee aallaann›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Epistemoloji B) Ontoloji C) AksiyolojiD) Metafizik E) Kozmoloji

CCEEVVAAPP:: CC

MMaanntt››kk ((AAkk››ll YYüürrüüttmmee))

DDoo¤¤rruu vvee ggeeççeerrllii ddüüflflüünnmmee yyoollllaarr››nn›› aarraammaakktt››rr.. Ak›l yürütmeyi temel alan mant›kta üç tipak›l yürütmeden söz edilebilir:

i) Tümevar›m: Parçadan bütüne ak›l yürütmeii) Tümdengelim: Bütünden parçaya ak›l yürütmeiii) Hipotetik (Dedüktif): Hipotezler kurarak ve araflt›rarak ak›l yürütme

KPSS/2006

37



EE¤¤iittiimmii EEttkkiilleeyyeenn FFeellsseeffii AAkk››mmllaarr

‹‹ddeeaalliizzmm ((‹‹ddeeaalliisstt GGöörrüüflfl))

Evreni aç›klamada ruh, zihin, ahlak ve düflünce gibi kavramlar› temelealan felsefedir. Gerçe¤e giden yol sezgisel düflünceden geçer.

‹nsan do¤ufltan zihninde idea ad› verilen gerçekliklerle dünyaya gelir.‹nsan›n temel görevi, tanr›y› temsil eden bu idealar› bulmakt›r.

‹dealist e¤itimde merkezde konular, dersler, evrensel do¤rular ve bun-lar› aktaracak ö¤retmenler vard›r. Bu nedenle idealistler konu alan› ve-ya bilgi merkezli e¤itim program› gelifltirme yaklafl›mlar›n› benimsemifl-tir. En önemli temsilcisi Platon’dur.

‹yinin, do¤runun ve güzelin evrenselli¤ini, de¤erlerin mutlak oldu¤unu ve de¤iflmezli¤ini, tu-tarl›l›k kavram›n›n önemli oldu¤unu savunan bir ö¤retmen, ö¤rencilerine seçme özgürlü¤ü ta-n›makta, onlar›n seçme ve karar verme becerilerini gelifltirmek istemektedir.

BBuu öö¤¤rreettmmeenn iiççiinn aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii ssööyylleenneebbiilliirr??A) Gerçekçi B) ‹dealist C) Yarat›c›D) Varoluflçu E) ‹lerlemeci

CCEEVVAAPP:: BB

RReeaalliizzmm ((GGeerrççeekkççii GGöörrüüflfl))

Realizm evreni madde ve somut olarak var olanlarla aç›klayan bir fel-sefi ak›md›r.

Var olan her fley gerçektir. Gerçeklik insan zihninden ba¤›ms›zd›r.Nesneler insan›n d›fl›nda ve duyu deneyiminden ba¤›ms›z olarak var-d›rlar.

Bilgi gerçeklerin alg›lanmas›na dayal›d›r. Bilgiyi elde etmek için bilim-sel yöntem ve duyular kullan›l›r. Akl›n kurallar› deney, gözlem ve arafl-t›rmaya dayan›r. Çünkü do¤ufltan gelen hiçbir bilgi yoktur. Tüm bilgilerve ilkeler sonradan ö¤renilir.

Temelde idealizme karfl›t olarak oluflturulmufl bir görüfltür. Realist e¤itimin temelinde disiplin-ler ve kültürel birikimi aktaran ö¤retmenler oldu¤u söylenebilir.

En önemli temsilcisi Aristo’dur.

KPSS/2009

NNee ÖÖnneemmllii:: De¤iflmez Mutlak De¤erler

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Ruh, ak›l, evrensellik

YYöönn VVeerrddii¤¤ii EE¤¤iittiimm FFeellsseeffeessii YYaakkllaaflfl››mm››:: Esasicilik, Daimicilik



PPrraaggmmaattiizzmm ((YYaarraarrcc›› GGöörrüüflfl))

Bir düflüncenin, inanc›n ya da hipotezin sonuçlar›n› de¤erlendirerekgerçe¤e varma yoludur. Sonuç faydal› ise do¤rudur.

Konu alan›, disiplinler ve düflünceleri vurgulayan idealist ve realistle-re karfl›l›k pragmatistler bilgiyi sürekli de¤iflim içinde olan bir süreçolarak kabul ederler.

E¤itimde ç›k›fl noktas› konu de¤il bireydir. Ö¤renme ise problemçözme esnas›nda gerçekleflir. Bilme eylemi ö¤renen ve çevre ara-s›ndaki etkileflim sonucunda gerçekleflti¤inden ö¤renenin aktif kat›-l›m›n› gerektirir.Bu etkileflimin temelinde ise de¤iflim kavram› bulunmaktad›r. Ö¤renme yaflant› ürünüdür.Okul yaflam›n ta kendisidir. De¤iflmeyen bilgi yoktur. Demokratik ortam önemlidir. En önemli temsilcisi John Dewey’dir.

EEkkssiisstteennttiiaalliizzmm ((VVaarroolluuflflççuu GGöörrüüflfl))

‹nsan›n gerçekleflmemifl iç varl›¤› ve özgürlü¤ü önemlidir. Okulun veprogramlar›n ö¤rencilerin özgürlüklerini k›s›tlad›¤› düflüncesine sa-hiptirler.

Varoluflçu görüfle göre her bir ö¤rencinin kendi de¤erler sisteminiözgürce ve yetiflkinlerin zorlamas› olmaks›z›n gelifltirmesine izin ve-rilmeli ve yard›mc› olunmal›d›r.

Ö¤retmenler, yard›ma ihtiyac› olan kiflilerin yard›m›na koflan ve on-lar›n kiflilik geliflimlerinde onlara yard›mc› olan kiflidir.

Bu felsefenin uygulamas› çok güçtür. Bu yüzden pek çok e¤itimci bu görüflü reddetmektedir.

En önemli temsilcileri Sartre, Camus ve Heidegger’dir.

NNee ÖÖnneemmllii:: Özgürlük

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Özgür düflünce

YYöönn VVeerrddii¤¤ii EE¤¤iittiimm FFeellsseeffeessii YYaakkllaaflfl››mm››:: Hümanist E¤itim

NNee ÖÖnneemmllii:: Birey, bilim, bilimsel yöntem

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: De¤iflme, fayda, yarar, sonuç

YYöönn VVeerrddii¤¤ii EE¤¤iittiimm FFeellsseeffeessii YYaakkllaaflfl››mm››:: ‹lerlemecilik, Yeniden kurmac›l›k

NNee ÖÖnneemmllii:: Varl›k ve Nesneler

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Madde, Somut

YYöönn VVeerrddii¤¤ii EE¤¤iittiimm FFeellsseeffeessii YYaakkllaaflfl››mm››:: Esasicilik, Daimicilik

39



FFEELLSSEEFFEELLEERR GGÖÖRRÜÜfifiLLEERR‹‹

‹‹DDEEAALL‹‹ZZMM

((‹‹ddeeaalliisstt GGöörrüüflfl))

- E¤itim programlar›n›n merkezinde konular vard›r.- ‹yi, do¤ru ve güzelin evrensel oldu¤unu savunur.- Gerçekli¤i ruhsal sayan bir felsefi ö¤retidir.- Gerçek olan ak›ld›r, madde ve bilgi akl›n ürünüdür. Gerçek bilimle beraber

sezgiyle ele edilir.- De¤erler mutlak ve de¤iflmez.- Ak›lla mutlak do¤ruya ulafl›l›r.- Okul kültürel miras› oluflturan de¤erleri ö¤retmelidir.- Gerekti¤inde ceza kullan›lmal›d›r.- Norm dayanakl› (ba¤›l) de¤erlendirme hâkimdir.- Tümdengelim, analoji, tart›flma, taklit, takrir, ezberleme yöntemleri kullan›lmal›

RREEAALL‹‹ZZMM

((GGeerrççeekkççiilliikk))

- E¤itimin amac› kültürel miras› yeni nesile aktarmakt›r.- ‹dealizme karfl›t olarak ortaya ç›km›flt›r.- Var olan her fley gerçektir.- Duygu ve arzulardan öte akla ba¤›ml›l›k vard›r.- ‹yi do¤ru ve güzel topluma ve zamana göre de¤iflir.- Do¤runun ölçütü topluma ve do¤aya uyum sa¤lamakt›r.- Ahlaki aç›dan en iyi olan insana en yararl› oland›r.- Bilgi do¤ufltan yoktur, sonradan ö¤renilir.- Bilgi bilimsel yöntem ve duyularla elde edilir. Tümevar›m yöntemi esast›r.- Akl›n kurallar› deney, gözlem ve araflt›rmaya dayal›d›r.- Bu yöntemle ö¤renilen bilgi ezberlenir ve tart›fl›lmaz.- Gerçek madde olup de¤iflmez ve ölümsüzdür.

PPRRAAGGMMAATT‹‹ZZMM

((YYaarraarrcc››ll››kk))

- E¤itimde ç›k›fl noktas› konu de¤il çocuktur.- Bilginin do¤rulu¤u yarar›na ba¤l›d›r.- Yararl› bilgi iyi ve do¤rudur.- Bireye ve topluma yararl› bilgilere öncelik verilmelidir.- Akl›n kuralar› sonradan kazan›l›r.- De¤iflim gerçe¤in esas›d›r.- Bilgi kesin de¤il, do¤rular görecelidir. Kifliye ve zamana göre de¤iflebilir.- Ö¤rencilerin kat›l›m›, güdülenmesi ve bireysel farkl›l›klar› önemlidir.- Dayan›flma ve iflbirli¤ine önem verilmelidir.- Ö¤retmen rehber ve yol gösterici olmal› (E¤itsel rehberlik ön planda)d›r.- Ezber ve tekrar yerine problem çözme- Tümdengelim ve tüme var›m yöntemi uygulanmal›

EEXXIISSTTEENNTTIIAALL‹‹ZZMM

((VVaarroolluuflflççuulluukk))

- E¤itimin amac› özgürlükleri art›rmakt›r.- Geçmifl ya da gelecek yok, an vard›r.- Birey özgür olmal› ve toplumdan kurtulmal›d›r.- Bilgi objektif ve kesin de¤il, anl›kt›r.- Do¤rular de¤iflebilir.- Bilgi evrensel de¤il, bireyseldir.- De¤erler bireye göredir.- Birey her fleyin üstündedir.- Birey çevreye uyum sa¤lamak zorunda de¤ildir.- Düzenlenmifl ve planlanm›fl etkinlikler sunulmamal›d›r.- Yetiflkinler ö¤rencileri zorlamamal›- Her birey kendi de¤erlerini oluflturmal›



EE¤¤iittiimmii FFeellsseeffeelleerrii

DDaaiimmiicciilliikk

AAkkllaa öönneemm vveerreenn,, iinnssaannllaarr››nn ggeerrççeekklleerree aakk››llllaarr››nn›› kkuullllaannaarraakkuullaaflflaabbiilleeccee¤¤iinnii vvee ttüümm ddoo¤¤rruullaarr››nn aakk››llddaa vvaarr oolldduu¤¤uunnuu ssaavvuu--nnaann ffeellsseeffeeddiirr..

De¤iflmeyen evrensel bir e¤itim ilkesini savunur. Bu görüfl, geç-miflten gelen kesin do¤rular› ve bilginin nesilden nesile aktar›lma-s›n› öngörür.

BBiirreeyylleerree kkllaassiikk eesseerrlleerr ookkuuttuullaarraakk eenntteelleekkttüüeell ee¤¤iittiimm vveerriillmmee--llii,, bbööyylleeccee ddee sseeççkkiinn bbiirreeyylleerr yyeettiiflflttiirriillmmeelliiddiirr..

Ö¤rencilere dünyan›n hem maddi hem de manevi gerçeklerini ta-n›tacak bilgiler verilmelidir. Daimicili¤e göre e¤itim hayat›n kopya-s› de¤il yaflama haz›rl›kt›r.

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnddee öö¤¤rreettmmeenniinn rroollüü ddaaiimmiicciikk ffeellsseeffeessiinnee ggöörree bbeelliirrlleennmmiiflflttiirr??A) Geçmiflten gelen kesin do¤rular› ve bilgiyi nesilden nesile aktarmak.B) Bireyin do¤rulara ulaflabilmesi için bizzat etkileflimde bulunmas›n› sa¤lamakC) Bireyde problem çözme becerisini gelifltirmekD) Bireyin özgür bir ortamda do¤ruya ve bilgiye kendisinin ulaflmas›n› sa¤lamak E) Gerekli bilgi ve do¤rular› bireyin yaflant›s›yla iliflkilendirmesini sa¤lamak

CCEEVVAAPP:: AA

DDüünnyyaann››nn mmaaddddii vvee mmaanneevvii ddee¤¤eerrlleerriinniinn öö¤¤rreenniillmmeessiinnddee kkllaassiikk eesseerrlleerriinn öönneemmiinnii vveeddee¤¤iiflflmmeeyyeenn eevvrreennsseell bbiirr ee¤¤iittiimm iillkkeessiinnii ssaavvuunnaann ee¤¤iittiimm ffeellsseeffeessii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaann--ggiissiiddiirr??

A) ‹lerlemecilik B) Varoluflçuluk C) EsasicilikD) Daimicilik E) Kurmac›l›k

CCEEVVAAPP:: DD

KPSS/2006

KPSS/2006

DDaayyaanndd››¤¤›› FFeellsseeffee:: Temelini idealizmden alm›fl realizmden etkilenmifltir.

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm›› NNee MMeerrkkeezzllii:: De¤iflmeyen Konu ve Disiplin

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm››nn››nn OOddaakk NNookkttaass››:: Klasik konular, sabit program, befleri bilimler

ÖÖ¤¤rreettmmeenniinn RRoollüü:: Ö¤retmenin ö¤renciye model olarak akl›nda zaten var olan do¤-rular› buldurmas›

(Ö¤retmen merkezdedir.)

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Ak›l, evrensellik, tek tip program

41



EEssaassiicciilliikkBBuu ffeellsseeyyee ggöörree iinnssaann aakkll›› ddoo¤¤uuflflttaann bbooflflttuurr.. TTüümm bbiillggiilleerr ssoonnrraaddaann öö¤¤rreenniilleebbiilliirr..Bireylerin zihinsel geliflimlerine yard›m etmek ve yetenek-li kifliler yetifltirmek amaçlan›r.ÖÖ¤¤rreettmmee ssüürreecciinnddee ççookk ss››kk›› ççaall››flflmmaa vvee ççoo¤¤uu zzaammaannzzoorrllaammaa vvaarrdd››rr..Bu görüfle göre geçmiflten gelen temel bilgi ve de¤erlerinönemli yanlar› korunup yeni kuflaklara ö¤retilirse yeni ku-flaklar için geçmiflin baflar›lar› üzerine daha mükemmelbir uygarl›k kurulabilir.Bu yüzdendir ki de¤erler, dolay›s›yla da konular önemli-dir. Ancak konular tart›flmaya aç›k olmamal›, zaman›nsüzgecinden geçmifl temel konular olmal›d›r.

AAflflaa¤¤››ddaa vveerriilleennlleerrddeenn hhaannggiissii eessaassiiccii ee¤¤iittiimm aannllaayy››flfl››yyllaa bbaa¤¤ddaaflflmmaazz??

A) Bafll›ca ö¤renme yollar› sunufl yoluyla ö¤renme, tekrar ve ezberdir.

B) Ö¤renmenin do¤as›nda bask› ve kat› disiplin yer al›r.

C) Ö¤retimde ö¤renci aktif olmal›d›r.

D) Ö¤retmen bilgiyi aktaran otorite konumundad›r.

E) E¤itimin psikolojik temeli davran›flç› kurama dayal›d›r.

CCEEVVAAPP:: CC

‹‹lleerrlleemmeecciilliikkÖÖ¤¤rreenncciilleerriinn iillggii,, iihhttiiyyaaçç vvee yyeetteenneekklleerrii ddiikkkkaattee aall››nnmmaall››,, öö¤¤rreenncciilleerriinn ggiizziill ggüüççlleerrii oorrttaa--yyaa çç››kkaarr››llmmaall››dd››rr..Demokratik ve sosyal ortam› gelifltirmek, ö¤rencilere pratik bilgi ve problem çözme becerisi-ni kazand›rmak esast›r. ‹lerlemecili¤e göre ö¤retimde problem çözme yöntemi kullan›lmal› veuygulamaya a¤›rl›k verilmelidir. Çünkü yaparak-yaflayarak ö¤renme gerçekleflir.

KONU KAVRATAN SORU

DDaayyaanndd››¤¤›› FFeellsseeffee:: Realizm ve ‹dealizm

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm›› NNee MMeerrkkeezzllii:: Özümsenen Konu ve disiplin merkezlidir. Bilimselbilgiler ö¤retilir.

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm››nn››nn OOddaakk NNookkttaass››:: Temel beceriler (okuma, yazma, sayma vb.)ve temel konular (ana dil, matematik, fen tarih vb.) Geleneksel de¤erlerin yayg›n birflekilde ö¤retimi söz konusudur.

ÖÖ¤¤rreettmmeenniinn RRoollüü:: Ö¤retmen alan›nda uzman kiflidir. Ö¤renci ö¤retmeni dikkatledinlemeli, gerekirse anlat›lanlar› ezberlemelidir. (Ö¤retmen merkezdedir.)

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Tek tip e¤itim, ceza, ö¤retmen otoritesi



OOkkuull yyaaflflaammaa hhaazz››rrll››kkttaann ööttee yyaaflflaamm››nn ttaa kkeennddiissiiddiirr.. EE¤¤iittiimm bbiirr üürrüünn ddee¤¤iill ssüürreeççttiirr..YYeennii iillkköö¤¤rreettiimm pprrooggrraammllaarr›› iilleerrlleemmeecciilliikk ee¤¤iittiimm ffeellsseeffeessii aakk››mm››nnaa ddaayyaall›› oollaarraakk hhaazz››rr--llaannmm››flfltt››rr..

Yap›land›rmac›l›k yaklafl›m›na göre haz›rlanan bir e¤itim program› gelifltirilirken bireyin ilgi veihtiyaçlar› göz önünde bulundurulmufl, okuldaki deneyimler yaflam›n kendisi olarak benim-senmifltir.

BBuunnaa ggöörree,, bbuu ee¤¤iittiimm pprrooggrraammllaarr›› hhaannggii ee¤¤iittiimm ffeellsseeffeessiinnii tteemmeell aallmm››flfltt››rr??

A) Yeniden kurmac›l›k B) ‹lerlemecilik C) Gerçekçilik

D) Daimicilik E) Esasicilik

CCEEVVAAPP:: BB

Yeni ilkö¤retim programlar›n›n dayand›¤› ö¤renme yaklafl›mlar›, ö¤renenlerin ö¤rendikleri bil-gilerle günlük yaflam durumlar› aras›nda ba¤lant› kurmalar›na, bilgiyi özümsemelerine ve ka-l›c› bilgi edinmelerine f›rsat vermektedir.

BBuu öözzeelllliikklleerr ddiikkkkaattee aall››nndd››¤¤››nnddaa,, yyeennii iillkköö¤¤rreettiimm pprrooggrraammllaarr››nn››nn aa¤¤››rrll››kkll›› oollaarraakk hhaannggiiee¤¤iittiimm ffeellsseeffeessiinnee ddaayyaanndd››rr››llmmaayyaa ççaall››flfl››lldd››¤¤›› ssööyylleenneebbiilliirr??

A) Daimicilik B) Esasicilik C) ‹lerlemecilikD) Varoluflçuluk E) Yeniden Kurmac›l›k

CCEEVVAAPP:: CC

KPSS/2007

KPSS/2010

DDaayyaanndd››¤¤›› FFeellsseeffee:: Pragmatizm, deneycilik ve natüralizm

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm›› NNee MMeerrkkeezzllii:: Ö¤renci merkezli (Ö¤renmeyi ö¤renme ve yaflant›yoluyla ö¤renme esast›r.)

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm››nn››nn OOddaakk NNookkttaass››:: Yaparak yaflayarak ö¤renme

ÖÖ¤¤rreettmmeenniinn RRoollüü:: Ö¤retmen rehber, koç ve yönlendiricidir. Problem çözme ve bi-limsel araflt›rmalarda yol göstericidir. (Ö¤renci merkezdedir.)

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Birey, süreç, de¤iflim

43



Ö¤rencilerin nas›l ö¤rendiklerinin, ö¤retmenlerin nas›l ö¤retmeleri gerekti¤i konusunda

önemli bir etkisi vard›r. Bilgi ö¤retenden ö¤renene do¤rudan aktar›lmamal›, bunun yerine ö¤-

renen taraf›ndan yap›land›r›lmal›d›r. Ö¤renci bilgiye do¤rudan ulaflmak yerine deneyimleriy-

le bilgiyi özümsemelidir.

BBuu ggöörrüüflflüünn ddaayyaanndd››¤¤›› ee¤¤iittiimm ffeellsseeffeessii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Daimicilik B) Esasicilik C) ‹lerlemecilik

D) Kurmac›l›k E) Varoluflçuluk

CCEEVVAAPP:: CC

YYeenniiddeenn KKuurrmmaacc››ll››kk

1. Dünya Savafl› sonras› ortaya ç›km›fl en ça¤dafl ak›md›r. ‹‹lleerrlleemmeecciilliikk ffeellsseeffeessiinniinn ddeevvaa--

mm›› oollaarraakk ddaa nniitteelleennddiirriilleebbiilliirr;; ancak yeniden kurmac›lar ilerlemecilerden farkl› olarak öö¤¤--

rreenneenn mmeerrkkeezzllii ee¤¤iittiimm aannllaayy››flfl›› yyeerriinnee ttoopplluumm mmeerrkkeezzllii ee¤¤iittiimm aannllaayy››flfl››n› savunurlar. Top-

lumlar sürekli de¤iflti¤i için e¤itim programlar› da de¤iflmelidir.

E¤itim program›n›n hedef boyutuyla ilgilidir. E¤itimin hedefi toplumu yeniden yap›land›rmak-

t›r. Toplumsal geliflimin sa¤lanmas›nda okullar›n kullan›lmas› gerekir. Okul toplumun sorunla-

r›n› çözen kurum olmal›d›r.

Yeniden Kurmac›l›k felsefesine göre; programlar eflitlik, çevre kirlili¤i, etnik-dini sorunlar ve

sa¤l›k gibi çözülemeyen konular üzerine çal›flmal› ve çözüm yolu aramal›d›r.

DDaayyaanndd››¤¤›› FFeellsseeffee:: Varoluflçuluk ve Pragmatizm

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm›› NNee MMeerrkkeezzllii:: Problem merkezlidir.

EE¤¤iittiimm PPrrooggrraamm››nn››nn OOddaakk NNookkttaass››:: E¤itimde f›rsat eflitli¤inin yeniden kavramsal-

laflmas›

ÖÖ¤¤rreettmmeenniinn RRoollüü:: Ö¤retmen de¤iflimin ve reformun temsilcisidir.

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Toplum, sosyal reform, de¤iflim

KPSS/2006



I. Tu¤ra ö¤retmen, s›n›f›nda çok s›k› bir disiplin uygulamakta ö¤renmeyi sa¤lamak içingerekirse cezan›n gerekli oldu¤una inanmaktad›r.

II. Melih ö¤retmen, entelektüel bireyler yetifltirmeyi amaçlamakta, e¤itimde de¤iflmez-mut-lak konulara ve befleri bilimlere önem vermektedir.

III. Esin ö¤retmen, ö¤rencinin ilgi, ihtiyaç ve beklentilerini önemsemekte; ö¤renmeninyaflant› yoluyla gerçekleflmesi gerekti¤ini savunmaktad›r.

YYuukkaarr››ddaa vveerriilleennlleerr ddiikkkkaattee aall››nndd››¤¤››nnddaa TTuu¤¤rraa,,MMeelliihh vvee EEssiinn öö¤¤rreettmmeennlleerriinn ssaavvuunnuuccuussuuoolldduukkllaarr›› ee¤¤iittiimm aannllaayy››flflllaarr››nn››nn ddoo¤¤rruu ss››rraallaann››flfl›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii oollaabbiilliirr??

Tu¤ra Ö¤retmen Melih Ö¤retmen Esin Ö¤retmen

A) Esasicilik Daimicilik ‹lerlemecilik

B) ‹lerlemecilik Daimicilik Yeniden Kurmac›l›k

C) Esasicilik Daimicilik Yeniden Kurmac›l›k

D) Daimicilik Esasicilik ‹lerlemecilik

E) Esasicilik ‹lerlemecilik Yeniden Kurmac›l›k

CCEEVVAAPP:: AA

NNOOTT:: PPrrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee ççaall››flflmmaallaarr›› ee¤¤iittiimm ffeellsseeffeelleerriinnee,, ee¤¤iittiimm ffeellsseeffeelleerrii ddee tteemmeell ffeell--sseeffeelleerree ddaayyaannmmaakkttaadd››rr..

E¤itim felsefeleri en ça¤dafl olan›ndan bafllayarak s›raland›¤›nda;

� Yeniden Kurmac›l›k

� ‹lerlemecilik

� Esasicilik

� Daimicilik

fleklinde bir s›ralama oluflur.

Daimicilik ve Esasicilik geleneksel e¤itim anlay›fl›n›n, ilerlemecilik ve yeniden kur-

mac›l›k ise ça¤dafl e¤itim anlay›fl›n›n temelini oluflturur. Esasicilik ve Daimicilikte ko-

nular önemlidir. Fakat Daimicilikte de¤iflmeyen konular önemliyken Esasicilikte ko-

nular de¤iflebilmektedir. ‹lerlemecilik ve Yeniden Kurmac›l›k felsefelerinin her ikisin-

de de birey önemlidir. Fakat ‹lerlemecilikte bireyin ihtiyaçlar› ön plandayken Yeniden

Kurmac›l›kta bireylerin oluflturdu¤u toplum ve toplumsal özgürlük önemlidir.

KONU KAVRATAN SORU

45



EE⁄⁄‹‹TT‹‹MMFFEELLSSEEFFEELLEERR‹‹ GGÖÖRRÜÜfifiLLEERR‹‹

DDAA‹‹MM‹‹CC‹‹LL‹‹KK

((PPrreennnniiaalliissmm))

- ‹dealizm ve realizmden etkilenmifltir.- ‹nsan ak›ll› bir varl›kt›r.- Do¤ru mutlak ve evrenseldir.- Ak›lla do¤rulara ulafl›l›r.- ‹nsan özgür ve davran›fllar›ndan sorumludur.- ‹nsan›n do¤as› ve ahlaki ilkeleri de¤iflmez.- E¤itim sa¤lam karakterli, entelektüel ve seçkin bireyler yetifltirmelidir.- E¤itim bireyleri gerçek yaflama de¤il ideal ve evrensel gerçeklere göre yetifltir-

melidir.- Dünya klasiklerine yer verilmelidir.- Tümdengelim, sokratik tart›flma, araflt›rma, gezi, gözlem ve deney yöntemi

EESSAASS‹‹CC‹‹LL‹‹KK

((EEsssseennttiiaalliissmm))

- Realizm ve idealizmden etkilenmifltir.- Do¤ufltan bilgi yoktur.- ‹nsan sosyal ve kültürel bir varl›kt›r.- Topluma uyan insan ak›l› ve erdemlidir.- Gerçek de¤iflme de¤il de¤iflmemedir.- Okulun görevi reform de¤il bilgi aktarmakt›r.- Geçmiflten gelen bilgiler ö¤retilmeli ve kuflaklar aras› çat›flma önlenmelidir.- Deneyimle elde edilen konu ve de¤erler önemlidir.- Gelecekle ilgili bilgilere yer verilmemelidir.- Konu merkezli bir yaklafl›m olmal›d›r.- Otorite, disiplin ve ceza olmal›d›r.- Tümevar›m yöntemi, soyut düflünme, ezberleme, al›flt›rma ve tekrar kullan›lan

yöntemlerdir.

‹‹LLEERRLLEEMMEECC‹‹LL‹‹KK

((PPrrooggrreessssiivviissmm))

- Pragmatizm felsefesine dayal›d›r.- Mutlak do¤ru yoktur.- De¤iflime aç›k olmak ve yaflamak gerekir.- Birey ve toplum dengede tutulmal›d›r- Birey özgür ve yarat›c› olmal›d›r.- E¤itim yaflam›n kendisi olmal›d›r.- Ö¤renci ilgi ve yetenekleri önem verilmelidir.- Yaparak yaflayarak ö¤renme sa¤lanmal›d›r.- Etkileflim ve iflbirli¤i sa¤lanmal›d›r.- Ö¤renci deneyimi ve kat›l›m›, güdülenmesi ve cesareti ile bireysel ayr›l›klar›na

önem verilmelidir.- Kuramdan çok uygulamaya a¤›rl›k verilmelidir.- Ö¤rencinin ne ö¤renece¤i de¤il nas›l ö¤renece¤i düflünülmelidir.- Demokratik ortam sa¤lanmal›d›r.- Ezber yerine problem çözme olmal›d›r.- Üründen çok sürece önem verilmelidir.- Ö¤retmenin görevi rehber olmal›d›r.

YYEENN‹‹DDEENN

KKUURRMMAACCIILLIIKK

((RRee--CCoossttrruuccttiivviissmm))

- Pragmatist ve varoluflçu felsefeye dayal›d›r.- Sevgi ve iflbirli¤ine dayal› dünya uygarl›¤› sa¤lanmal›, ayr›l›klar yerine dünya

bayra¤› alt›nda toplan›lmal›d›r.- Toplumda gerçek demokrasi yerleflmeli ve toplumsal çat›flmalar engellenme-

lidir.- E¤itim de¤iflim ve denge arac› olmal›d›r.- E¤itim yeni bir sosyal düzen yaratmal›d›r.- Okul gelece¤e dönük olmal› ve toplumsal de¤iflimi sa¤lamal›d›r.- Yaflan›lan anla beraber gelecek önemlidir.- Yaflam de¤iflti¤i için sürekli düzenlemelidir.- Birey de¤iflmeden toplum de¤iflmez.- Bireyin geliflimi ve de¤iflimi önemlidir.- Toplum ve do¤aya önem verilmelidir.- Demokratik ortam sa¤lanmal› ve cezaya yer verilmemelidir.- Bilimsel ve elefltirel düflünme süreci gelifltirilmelidir.- Deney gezi ve gözleme yer verilmelidir.



I. ‹lerlemecilik

II. Daimicilik

III. Esasicilik

IV. Yeniden Kurmac›l›k

YYuukkaarr››ddaakkii ee¤¤iittiimm ffeellsseeffeelleerriinniinn yyeenniilliikklleerree eenn aaçç››kk oollaann››nnddaann kkaappaall›› oollaann››nnaa ddoo¤¤rruu ss››rraa--

llaann››flfl›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) IV, II, III ve I B) I, IV, III, ve II C) III, II, IV ve I

D) II, IV, I ve III E) IV, I, III ve II

CCEEVVAAPP:: EE

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerriinn hhaannggiissiinnddee öö¤¤rreettiimm yyöönntteemmii vvee iilliiflflkkiillii oolldduu¤¤uu ee¤¤iittiimm ffeellsseeffeessii ddoo¤¤rruu

oollaarraakk ss››rraallaannmm››flfltt››rr??

A) Problem çözme - Esasicilik

B) Problem çözme - ‹lerlemecilik

C) Proje yöntemi - Daimicilik

D) Düz anlat›m - Yeniden kurmac›l›k

E) Düz anlat›m - ‹lerlemecilik

CCEEVVAAPP:: BB

KPSS/2005

KPSS/2005

47



1) ‹lkö¤retim okullar›n›n zorunlu hale getirilmesi …………………….. ile gerçeklefltirilmifltir.

2) Okul statülerini ve türlerini belirleyen kanun ……………………………… kanunudur.

3) Bilginin kayna¤›, kesinli¤i, do¤rulu¤u ve türleri üzerine çal›flan felsefe alan›

………………………… dir.

4) ……………………felsefe daha çok hümanist e¤itim anlay›fl› üzerine hakim olmufltur.

5) Klasik eserler, sabit programlar ve befleri programlar…………………. e¤itim anlay›fl›n›n

özünü oluflturur.

6) ………………………… e¤itim anlay›fl›nda kat› disiplin kurallar› ve ceza yer almaktad›r.

7) Yeni ilkö¤retim programlar› ………………… e¤itim anlay›fl›na dayal› olarak

haz›rlanm›flt›r.

8) ………….…………………. en ça¤dafl e¤itim yaklafl›m›d›r.

9) Programda yer alan konular›n, ö¤rencilerin geliflim özellikleri, ilgi, ihtiyaç ve beklentileri-

ne göre düzenlenmesi e¤itim …………………………si ile ilgilidir.

10) Bilginin göreceli oldu¤unu ve kifliden kifliye de¤iflebildi¤ini öne süren felsefe

……………………… dir.

1. Tevhid-i Tedrisat / 2. ‹lkö¤retim ve E¤itimi / 3. Epistemoloji / 4. Varoluflçu / 5. Daimici / 6. Esasici /

7. ilerlemeci / 8. Yeniden Kurmac›l›k / 9.Psikoloji / 10. Pragmatizm



E⁄‹T‹M PROGRAMITASARIMI VEMODELLER


E¤itim Program› Tasar›m› ve Modelleri Program gelifltirme dersinin yo¤un olarak so-

ru ç›kan bölümlerinden biridir. Özellikle program tasar›mlar› konusundan sorular gel-

mektedir.

Bugüne dek konu merkezli ve ö¤renen merkezli program tasar›mlar› konusundan so-

rular gelmifl olup bundan sonraki y›llarda özellikle ö¤renen merkezli program tasar›m-

lar›ndan a¤›rl›kl› olarak sorular›n gelmesi beklenmektedir.

Program gelifltirme modelleri de bilinmesi gereken di¤er bir konudur. ABD’de yayg›n

olan modeller, Avrupa’da kullan›lan modeller ve ülkemizdeki program gelifltirme mo-

delleri birlikte incelenmelidir.

BÖLÜM 4


EE¤¤iittiimm PPrrooggrraammllaarr››nnddaa TTaassaarr››mm YYaakkllaaflfl››mmllaarr››

Programlar›n haz›rl›k ve uygulanma aflamas›nda öne ç›kan faktöre göre tasar›m yaklafl›mla-r›ndan biri ya da bir kaç› benimsenebilir.

Konu veya derslere önem veriliyorsa “KKoonnuu MMeerrkkeezzllii”,

Bireye önem veriliyorsa “ÖÖ¤¤rreenneenn MMeerrkkeezzllii”,

Topluma önem veriliyorsa “SSoorruunn MMeerrkkeezzllii” tasar›m yaklafl›mlar› kullan›l›r.

E¤itim programlar› uzun y›llar konu merkezli tasarlan›rken, günümüzde daha çok ö¤renen yada sorun merkezli tasar›mlar öne ç›km›flt›r. Bunu en önemli nedeni ise ülkelerin benimsedik-leri e¤itim felsefesidir.

KKoonnuu AAllaann›› MMeerrkkeezzllii PPrrooggrraamm TTaassaarr››mmllaarr››

� Program›n merkezinde de¤iflmeyen evrensel bilgi vard›r. Bilgi uzmanlarca düzenlenir veö¤retmenden konular› zaman›nda ö¤retmesi beklenir.

� Konuya iliflkin bilginin kazan›lmas› ö¤renme için yeterli görülmektedir.

� Temeli idealist, realist felsefedir.

� E¤itim felsefesi ise esasicilik ve daimiciliktir.

KKoonnuu TTaassaarr››mm›› ((YYüüzzeeyysseell ÖÖ¤¤rreennmmee))

Program›n temelinde de¤iflmeyen evrensel bilgi vard›r. Konular, her bir konu di¤erinin önko-flulu olacak flekilde belli bir s›ra ile düzenlenmelidir. Her konu ayr› ayr› ele al›nd›¤› için do¤alolarak bir ders yerine bir konu tasarlan›r. Ö¤retmen merkezli bir e¤itim gerektirir. Ürün a¤›r-l›kl› de¤erlendirme yap›l›r. Geleneksel ö¤retim yöntem ve teknikleri kullan›l›r.

Örnek: Matematik dersindeki cebir ve trigonometri gibi konular›n ayr› ayr› tasarlanmas› ya dailkö¤retimdeki ünite dergileri konu tasar›m›na örnektir.

DDiissiipplliinn TTaassaarr››mm›› ((DDeerriinnlleemmeessiinnee ÖÖ¤¤rreennmmee))

Konu tasar›m›na karfl› oluflturulmufltur. Disiplinlerin konu konu tasarlanmas›n›n anlaml›l›¤aayk›r› oldu¤u, bu nedenle benzer ve iliflkili konular›n tek bir çat› alt›nda toplanmas› gerekti¤ifikrinden hareketle ortaya at›lm›flt›r. Ö¤retilecek dersler (disiplinler) merkezdedir. Bu yakla-fl›mda gerçek bilginin s›n›fland›r›lmas› vard›r. Her ders kendi içinde bütünlük arz etmekte vederse iliflkin konular o bütünlük çerçevesinde ele al›nmaktad›r. Konu yaklafl›m›na benzer fle-kilde disiplinler kendi yap›s› içerisinde düzenlenmektedir.

Örnek: Fizik, kimya, biyoloji, tarih, co¤rafya gibi dersler…

DDiissiipplliinnlleerr AArraass›› TTaassaarr››mm ((‹‹lliiflflkkii MMeerrkkeezzllii –– KKoorreellaassyyoonneell TTaassaarr››mm))

Her bir dersin kendi içindeki bütünlü¤ünü bozmadan konular›n ve derslerin içerikleri aras›n-da iliflki kurulmas› esas›na dayan›r. Tematik yaklafl›m olarak da ifade edilebilen bu yaklafl›m-da seçilecek konunun ortak olarak tüm derslerde kullan›lmas› söz konusudur.


Bölüm 4 / E¤itim Program› Tasar›m› ve Modeller

Özellikle ilkö¤retimde konular ve etkinlikler aras› iliflkilerin kurulmas›, bilginin ö¤renciler tara-f›ndan bilim dallar›na göre gruplanm›fl biçimde de¤il, bütün olarak alg›lanmas› etkili ö¤renme-yi gerçeklefltirmek aç›s›ndan önem tafl›r.

Örnek: Bu tasar›m› uygulayan bir ö¤retmenin 4.s›n›f Fen ve Teknoloji dersinde vücudumuzbilmecesini çözelim ünitesini ifllenirken Türkçe, resim, müzik gibi di¤er derslerde de ayn› ko-nuyu ifllemesi…

Böylece ö¤renciler konuyu farkl› boyutlar›yla incelemifl ve de¤erlendirmifl olurlar.

Bir ö¤retmen “küresel ›s›nma “konusundan yola ç›karak, Fen ve Teknoloji dersinde ›s› ve s›-cakl›k, Sosyal Bilgiler dersinde ›s›nman›n sosyal yaflama etkileri, Matematik dersinde s›cak-l›k art›fl› ve sular›n yükselmesi ölçümü, Görsel Sanatlar dersinde de ›s›nman›n insan yafla-m›na olan olumsuz etkilerini ele alarak içerik oluflturmufltur.

BBuunnaa ggöörree öö¤¤rreettmmeenniinn iiççeerrii¤¤ii oolluuflflttuurruurrkkeenn iizzlleeddii¤¤ii yyaakkllaaflfl››mm hhaannggiissiiddiirr??A) Konu merkezli B) Disiplinler aras›C) Probleme dayal› D) ModülerE) Topluma dayal›

CCEEVVAAPP:: BB

GGeenniiflfl AAllaann TTaassaarr››mm›› ((BBüüttüünnlleeflflttiirrmmee))

Disiplin tasar›m›na karfl› oluflturulmufltur. Ayn› disiplin alanlar›n›n birlefltirilerek ele al›nmas›esas›na dayan›r. Ortak özelli¤i olan dersler bütünleflme sa¤lanarak programa yerlefltirilir. Buyaklafl›mda ayr›nt›l› bilgi yoktur, genel geçer evrensel bilgilerin ö¤retimi amaçlan›r.

Örnek: Tarih – Co¤rafya derslerinin Sosyal Bilgiler ad› alt›nda Fizik-Kimya-Biyoloji derslerininFen Bilgisi ad› alt›nda birlefltirilmesi

Ortaö¤retimde tarih, co¤rafya, sosyoloji, biyoloji, fizik gibi derslerde ele al›nan baz› konular il-kö¤retimin 4-8.y›llar›nda fen ve teknoloji ve sosyal bilgiler dersleri içinde, ilk üç y›lda ise ha-yat bilgisi dersi içinde ele al›n›r.

HHaayyaatt bbiillggiissii ddeerrssiinniinn eellee aall››nn››flfl››,, aaflflaa¤¤››ddaakkii pprrooggrraamm ttaassaarr››mm›› yyaakkllaaflfl››mmllaarr››nnddaann hhaannggiissii--nnee bbiirr öörrnneekkttiirr??

A) Disiplin B) Konu C) Genifl alan

D) Süreç E) Çekirdek

CCEEVVAAPP:: CC

KPSS/2006

KPSS/2007

51

E¤itim Program› Tasar›m› ve Modeller / Bölüm 4


BBiillggiilleerriinn öö¤¤rreettiimmiinnddee ddiissiipplliinnlleerr aarraass›› bbüüttüünnlleeflflmmeenniinn ssaa¤¤llaannaarraakk ddaahhaa iiflfllleevvsseell hhaalleeggeettiirriillmmeessiinnii bbeenniimmsseeyyeenn yyaakkllaaflfl››mm aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr?? A) Disiplin yaklafl›m› B) Sarmal yaklafl›m C) Konu merkezli yaklafl›m D) Genifl alan yaklafl›m›E) Teknolojik bilimsel yaklafl›m

CCEEVVAAPP:: DD

SSüürreeçç TTaassaarr››mm››

Her konu ya da ö¤renme ünitesi için ayr› ayr› ö¤renme yollar› yerine tüm konular için ortakbir ö¤renme yolu benimsenir. Di¤er tasar›mlar konular veya dersler üzerinde dururken bu ta-sar›m konunun süreçte nas›l ö¤retilece¤i üzerinde durur. Konular e¤itimin arac›, beceri geli-flimi ise e¤itimin amac›d›r. Bu yaklafl›m›n en önemli ürünlerinden biri “elefltirel düflünme” dir.

Ayr›ca ayn› yöntem ve tekniklerle aktar›labilecek konular› belirleyip zaman, emek ve enerji-den tasarrufu amaçlar.

ÖÖ¤¤rreenneenn MMeerrkkeezzllii ((EEttkkiinnlliikklleerree GGöörree DDüüzzeennlleenneenn)) PPrrooggrraamm TTaassaarr››mmllaarr››

� Ö¤renci merkezli tasar›m yaklafl›mlar›nda ö¤rencinin kendi gözlemleri ve yaflant›s› ile ö¤-renme çabas›na girmesi yani etkin kat›l›m temeldir.

� Ö¤retmenin görevi kat›l›m› sa¤lay›c› ortamlar düzenlemek ve bireyin ö¤renmesine reh-berlik etmektir.

� Temeli Pragmatist felsefedir.� Dayand›¤› e¤itim felsefesi ise ilerlemeciliktir.

ÇÇooccuukk MMeerrkkeezzllii TTaassaarr››mm

Ö¤rencinin ilgi ve ihtiyaçlar› temeldir. Prog-ram haz›rlanmadan önce ö¤rencilerin ilgive ihtiyaçlar› belirlenir, program buna göreoluflturulur. Taban›n ‘kifli yaflad›¤›n› ö¤re-nir.’ görüflü yaklafl›m›n ana düflüncesidir.Ö¤renmelerin etkili olabilmesi için ö¤renci-lerin etkin duruma getirilmesi gerekti¤inisavunur. Yaparak yaflayarak ö¤renme sözkonusudur. Program esnektir.

Hem genifl alan tasar›m›nda hem de disiplinler aras› (korelasyonel) tasar›mdadersler aras› iliflki söz konusudur.

Ancak genifl alan tasar›m›nda ortak özelli¤i olan dersler bir arada tasarlan›r ve yenibir isimle programda yer al›r. Korelasyonel tasar›mda ise dersler aras›nda etkinlik-ler arac›l›¤› ile iliflkiler kurulur.

KPSS/2005



YYaaflflaanntt›› MMeerrkkeezzllii TTaassaarr››mm

Çocuk merkezli tasar›mda oldu¤u gibi bu tasar›mda da ö¤rencinin ilgi ve ihtiyaçlar› temeldir.Ancak ö¤rencinin gerçek ilgi ve ihtiyaçlar› önceden kestirilemeyece¤i ayr›ca her ö¤rencinin il-gi ve ihtiyaçlar›n›n ayn› olmayaca¤› düflüncesinden hareket edilir.. Dolay›s›yla programlar daö¤retim sürecinin bafl›nda kesin olarak belirlenemez.

Ö¤retim süreci ile program gelifltirme süreci ayn› anda gerçekleflir. Program süreç içinde de-¤iflebilecek esneklikte olmal› ve ö¤retmen her ö¤renci için uygun ortamlar düzenlemelidir.

RRoommaannttiikk ((RRaaddiikkaall)) TTaassaarr››mm

Ö¤renci do¤as› önemlidir ve her ö¤renci kendi do¤as›nda sosyalleflmelidir. Aileler taraf›ndanokula karfl› bir anlay›fl olarak ortaya at›lm›flt›r. E¤itim sisteminde köklü (radikal) reformlar›nyap›lmas›n› savundu¤u için radikal tasar›m olarak da an›l›r. Okullar›n çocuklar› sosyallefltir-medi¤i, bireyin geliflimini olumsuz etkiledi¤i düflünülmektedir.

Bireyin toplumdaki etkinliklere kat›larak sosyalleflmesi amaçlan›r.

HHüümmaanniissttiikk ((‹‹nnssaanncc››ll)) TTaassaarr››mm

“E¤itim insan›n do¤as›na ve bireyselli¤ine dayal› olmal›d›r.” anlay›fl›yla Hümanistik psikoloji-nin etkisiyle ortaya ç›km›flt›r. ‹nsan davran›fllar›n›n uyarana verilen tepkiden daha karmafl›koldu¤unu savunur.

Davran›flç› kuram› reddederek biliflsel kuram›n ö¤renme aç›klamas›n› kabul etmektedir.Program tasar›m› ö¤rencinin fiziksel, duygusal ve psiko-motor alanlar›n› bir bütün olarak ge-lifltirmelidir. Hümanistik tasar›mda sayg›, dürüstlük, erdem ve empati gibi sa¤l›kl› iliflki için ge-rekli ilkeler önemsenmifltir. Varoluflçu felsefeye dayan›r.

DDaavvrraann››flflçç›› öö¤¤rreennmmee kkuurraammllaarr››nnaa ddaayyaall›› öö¤¤rreettiimm pprrooggrraamm›› ttaassaarr››mmllaarr››nnaa tteeppkkii oollaarraakk oorr--ttaayyaa çç››kkaann vvee iinnssaann ddaavvrraann››flflllaarr››nn››nn bbaassiitt bbiirr eettkkii tteeppkkii iilliiflflkkiissiinnddeenn ççookk kkaarrmmaaflfl››kk bbiirr yyaa--pp››yyaa ssaahhiipp oolldduu¤¤uunnuu iilleerrii ssüürreenn tteemmeell pprrooggrraamm ttaassaarr››mm›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Yaflant› merkezli B) Ö¤renci merkezli C) Romantik D) Hümanistik E) Süreç merkezli

CCEEVVAAPP:: DD

ÖÖ¤¤rreenncciiyyii mmeerrkkeezzee aallaann ss››nn››ff iiççii öö¤¤rreettiimm eettkkiinnlliikklleerrii ddüüzzeennlleenniirrkkeenn aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn öönn--cceelliikkllee hhaannggiissii ddiikkkkaattee aall››nnmmaall››dd››rr??A) Ö¤retmenin görüfl ve önerileri B) Tüm s›n›f›n ilgi, ihtiyaç ve beklentileriC) Çevrenin olanaklar› D) Okul yönetiminin beklenti ve istekleriE) Okul- aile birli¤inin görüflü

CCEEVVAAPP:: BB

KPSS/2007

KPSS/2006

Hem çocuk merkezli hem de yaflant› merkezli tasar›mda bireyin ilgi ve ihtiyaçlar›önemlidir. Ancak çocuk merkezli tasar›mda ihtiyaçlar önceden belirlenirken yaflant›merkezli tasar›mda okul yaflant›s›nda, ö¤retmenler taraf›ndan ihtiyaçlar belirlenir.

53



ÖÖ¤¤rreennccii mmeerrkkeezzllii bbiirr öö¤¤rreettiimm pprrooggrraamm››nnddaa aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnee yyeerr vveerriillmmeessiibbeekklleennmmeezz??

A) Ö¤rencilerin s›n›f içinde yapt›klar› ile yaflamlar› aras›nda ba¤ kurmalar›na imkan sa¤lan-mas›

B) Ö¤rencilerin e¤itim deneyimlerini zenginlefltirebilmek için ders d›fl› etkinliklere kat›l›p ö¤-renme süreçlerinde sorumluluk almalar›

C) Ailenin, çocu¤un kat›ld›¤› ders içi ve ders d›fl› etkinlikleri takip edip gereken deste¤i sa¤-lamas›

D) Ö¤retmenin, ö¤rencilerini ders d›fl›nda da ö¤renmeye, araflt›rmaya ve inceleme yapma-ya yönlendirmesi

E) Ö¤retmenin ö¤rencilere kendi deneyimlerini aktarmas› ve onlardan bu deneyimleri kul-lanmalar›n› istemesi

CCEEVVAAPP:: EE

PPrroobblleemm MMeerrkkeezzllii ((SSoorruunn MMeerrkkeezzllii)) PPrrooggrraamm TTaassaarr››mmllaarr››

� Toplumun yeniden yap›lanmas› için gerçek hayat problemleri çözebilen bireyler yetifltir-meyi hedefler. Dolay›s›yla problem çözmeyi temel al›r.

� Kültürel ve geleneksel de¤erlerin güçlenmesini sa¤lar.

� E¤itim programlar› tüm fertleri ilgilendiren toplumsal sorunlar› (sa¤l›k, enerji tasarrufu,küresel ›s›nma, çevre kirlili¤i vb.) kapsamal›d›r.

� Dayand›¤› e¤itim felsefesi YYeenniiddeenn KKuurrmmaacc››ll››kk t›r.

YYaaflflaamm fifiaarrttllaarr›› TTaassaarr››mm››

Bu yaklafl›mda programlar ö¤rencilerin, toplumun de¤iflen yaflam flartlar›na uyum sa¤lama-s›n› kolaylaflt›rmak amac›yla haz›rlan›r Konular, toplumun yaflam›na göre düzenlenmeli, ö¤-renciler ö¤rendiklerini yaflamda bizzat kullanmal›d›rlar. Çevre önemlidir. Ö¤rencinin genelle-me becerisiyle “gerçek dünyaya” ve onun de¤iflen flartlar›na uyumunu sa¤latmak hedeftir.

ÇÇeekkiirrddeekk ((CCoorree)) TTaassaarr››mm››

Programda merkeze al›nan baz› konular vard›r. Konular sorunsal nitelikte olup program butoplumsal konular›n çevresinde flekillenir. Ö¤renciyi, toplumu laboratuar olarak görmesi içinteflvik eder ve toplumsal problemleri ön planda tutar. ‹flbirli¤ine dayal› ö¤renme modellerinitemel edinir. Konular›n ayr› ayr› ö¤retilmesine tepki olarak ortaya ç›km›fl ve dersler aras› ba¤kurarak (birlefltirerek) ö¤renme esas al›nm›flt›r.

YYeenniiddeenn KKuurrmmaacc››ll››kk ((TToopplluummssaall SSoorruunnllaarr)) TTaassaarr››mm››

Toplumsal de¤iflim en iyi okul ile gerçekleflebilir. Bu tasar›mla haz›rlanan programlar toplumuyeniden yap›land›racak (de¤iflimi destekleyecek) hedefler ortaya koymal›, toplumsal de¤iflimih›zland›r›c› nitelik tafl›mal›d›r. Konular güncel toplum sorunlar›na göre de¤iflebilir.

KPSS/2006



EĞİTİM PROGRAMI TASARIMLARI

KONU

MERKEZLİ

Konu

Tasarımı

En eski ve en bilinen yaklafl›md›r. Dersler konulara göre düzenlenir. E¤i-tim program›n›n içeri¤i konular fleklinde analiz edilerek düzenlenir. Ders-ler aras›nda iliflki yoktur. Ürün a¤›rl›kl› de¤erlendirme yap›l›r.

Disiplin

Tasarımı

Konu tasar›m›na karfl› oluflturulmufltur. Temelinde gerçek bilginin s›n›f-land›r›lmas› vard›r. E¤itim program›n›n içeri¤i akademik disiplinler üzerin-de yo¤unlafl›r. Dersler birbirinden ba¤›ms›zd›r.

Geniş

Alan

Disiplin tasar›m›na karfl› oluflturulmufltur. ‹çeri¤i benzer olan farkl› ders-ler birlefltirilerek yeni bir ders oluflturulur. Hayat Bilgisi, Sosyal bilgiler,Fen ve Teknoloji dersleri bu yaklafl›ma örnektir. Ayr›nt›l› bilgiye yer veril-mez.

SüreçHer konu için ayr› bir ö¤renme ortam› düzenleme yerine tüm konular içinortak bir ö¤renme yaflant›s› düzenlenir ve ortak bir etkinlik içerisinde ifl-lenir. Zaman, emek ve enerjide tasarrufu da sa¤lar.

Disiplinler

Arası

Bir konunun farkl› derslerde farkl› boyutlar›yla ele al›nmas›d›r. Böylecekonular ve etkinlikler aras› iliflki kurularak bilginin bütün olarak alg›lanma-s›yla birlikte etkili ö¤renme sa¤lan›r. Yeni e¤itim programlar›nda bu yak-lafl›ma önem verilmektedir.

ÖĞRENEN

MERKEZLİ

ÇocukÖ¤renci ilgi ve ihtiyaçlar› ön plandad›r. Program haz›rlanmadan önce ö¤-rencilerin ilgi ve ihtiyaçlar› belirlenir. Yaparak, yaflayarak ö¤renme sözkonusudur. Program esnektir.

Yaşantı

Ö¤rencinin ilgi ve ihtiyaçlar›n› önceden belirlemek güçtür. Her ö¤renciiçin geçerli olan ortak bir e¤itim program› olamayaca¤›n› ve e¤itimin ön-ceden planlanamayaca¤›n› savunur. Program süreç içerisinde haz›rlan-mal› ve ö¤rencinin yaflant›s›ndan oluflmal›d›r.

Romantik

Günümüzdeki geleneksel okullara karfl› ç›karak okulun ifllev ve amac›n›nyeniden gözden geçirilmesini savunur. Ö¤renci do¤as› önemlidir ve herö¤renci kendi do¤as›nda sosyalleflmelidir. Geleneksel okullar›n yap›s› vee¤itim program› ö¤rencilerin zihinsel ve bedensel geliflimini engellemek-tedir.

Hümanistik

Davran›flç› psikolojiye ve onun ilkelerine göre haz›rlanm›fl e¤itim progra-m›na karfl› ç›kar. ‹nsan davran›fllar›n›n basit bir etki tepki iliflkisiyle aç›k-lanamayaca¤› vurgulanm›flt›r. Bireysel farkl›l›klara ve bireysel özeliklereönem ve öncelik verilmektedir.

PROBLEM

MERKEZLİ

Yaşam

Şartları

Bu yaklafl›mda programlar ö¤rencilerin, toplumun de¤iflen yaflam flartla-r›na uyum sa¤lamas›n› kolaylaflt›rmak amac›yla haz›rlan›r. Çevre önem-lidir.

ÇekirdekÖ¤rencinin toplumsal sorunlar› görmesi ve bu konulara e¤ilmesi temelamaçt›r. Programda merkeze al›nan sorunsal nitelikte konular vard›r. ‹fl-birli¤ine dayal› ö¤renme modellerini temel edinir.

Yeniden

Kurmacılık

Program tasar›m›yla toplumsal geliflmenin sa¤lan›laca¤›na inan›l›r. E¤i-tim sürekli olarak toplumsal de¤iflme ve geliflmeyi sa¤lamal›, ayr›ca sa¤-l›kl› de¤iflimi h›zland›r›c› özellikte olmal›d›r.

55



I. Disiplinler aras› tasar›m çoklu zeka kuram›na dayal› ö¤renme için en ideal tasar›md›r.II. Benzer özellikler tafl›yan tasar›mlar› bir çat› alt›nda toplayan tasar›m genifl alan

tasar›m›d›r.III. Yaflant› merkezli tasar›m ö¤renci ilgi ve ihtiyaçlar›n›n en iyi, e¤itim sürecinde belir-

lenece¤ini savunur.IV. Okulsuz toplum anlay›fl› yeniden kurmac›l›k tasar›m›n›n bir ürünüdür.V. Yaflam flartlar› tasar›m›nda e¤itim uygulamalar›, toplumun de¤iflen yaflam flartlar›na

uyumu kolaylaflt›racak flekilde düzenlenmelidir.EE¤¤iittiimm pprrooggrraamm›› ttaassaarr››mmllaarr››yyllaa iillggiillii yyuukkaarr››ddaa vveerriilleenn iiffaaddeelleerrddeenn hhaannggiilleerrii ddoo¤¤rruudduurr??A) II, V B) I, II, III C) I, II, V D) II, III, IV, V E) I, II, III, V

CCEEVVAAPP::EE

PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee MMooddeelllleerrii

Model k›saca gerçek durumun temsil edilmesidir. Belirli bir felsefeye dayanan baz› programhaz›rlama modelleri vard›r.

AAmmeerriikkaa’’ddaa YYaayygg››nn OOllaann PPrrooggrraamm MMooddeelllleerrii11)) TTaabbaa MMooddeellii

İhtiyaçların Belirlenmesi

Amaçların Belirlenmesi

İçeriğin Seçimi

İçeriğin Düzenlenmesi

Öğrenme Yaşantılarının Seçimi

Neyin, Nasıl Değerlendirileceğinin Saptanması

Program Ögelerinin Sırası ve İlişkilerinin Kontrolü

Yaflam flartlar› tasar›m› mevcut toplumsal sorunlarla bafl etmeyi ve yaflam flartlar›-na uyum sa¤lamay› esas al›rken, çekirdek tasar›mda merkeze al›nan konular (içe-rik) ve bu konularla ilgili sorunlar›n çözümüne yo¤unlaflma söz konusudur. Yenidenkurmac›l›k tasar›m› ise di¤er iki tasar›mdan farkl› olarak toplumsal de¤iflimin h›zlan-d›r›lmas›n› ve gelifltirilmesini öngören bir program tasar›m›d›r.

KONU KAVRATAN SORU



Tümevar›m yaklafl›m› görülür.

Modelin ilk aflamas› olan “ ihtiyaçlar›n (gereksinimlerin) saptanmas›” ayn› zamanda programgelifltirme sürecinin ilk ifli olarak evrensel bir do¤rudur. ‹lgili tüm bireylerin (özellikle ö¤retmen-lerin) kat›lmas›n› öngörür.

TTaabbaa’’nn››nn pprrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee mmooddeellii aaflflaa¤¤››ddaakkii eettkkiinnlliikklleerrddeenn hhaannggiissiiyyllee bbaaflflllaarr??

A) ‹htiyaçlar›n saptanmas› B) Hedeflerin belirlenmesi C) E¤itim durumlar›n› düzenlenmesiD) ‹çeri¤in organize edilmesi E) De¤erlendirme ölçütlerinin belirlenmesi

CCEEVVAAPP:: AA

22)) TTyylleerr MMooddeellii

Rasyonel bir yaklafl›m olarak kabul edilir.

Birey, toplum ve konu olmak üzere üç temel kaynaktan hareketle program›n gelifltirilmesi sözkonusudur.

Öğrenme Yaşantılarının Seçimi, Düzenlenmesi, Yönlendirilmesi

Değerlendirmenin Yapılması

Olası Genel Hedefler

Süzgeç

Eğitim Felsefesi Öğrenme Psikolojisi

TOPLUMBİREY KONU ALANI

Kesinleşmiş Öğretim Hedefleri

KAYNAK

KPSS/2003

57



33)) TTaabbaa -- TTyylleerr MMooddeellii

Bu model Tyler ve Taba’n›n ortaya koydu¤u program gelifltirme modellerinin birleflimi niteli-¤indedir. Baz› boyutlar›nda Tyler, baz› boyutlar›nda Taba a¤›rl›kl›d›r. Modele göre de¤erlen-dirme basama¤›nda elde edilen sonuç yeterli de¤il ise amaçlar› saptama aflamas›na geri dö-nülür. Bu model Türkiye’deki çal›flmalarda da temele al›nan program gelifltirme modelidir.

PPRROOGGRRAAMM GGEELL‹‹fifiTT‹‹RRMMEE MMOODDEELLLLEERR‹‹NN‹‹NN KKAARRfifiIILLAAfifiTTIIRRMMAALLII TTAABBLLOOSSUU

TTAABBAA TTYYLLEERR TTAABBAA -- TTYYLLEERR

KKaayynnaakk ‹htiyaçlar›nBelirlenmesi

Birey - Konu Alan›,Toplum

‹htiyaçlar›nBelirlenmesi

AAmmaaççAmaçlar›nBelirlenmesi

Olas› amaçlar›n e¤itimfelsefesi ve ö¤renme psi-kolojisi süzgeçlerindengeçirilmesi ile amaçlar›nkesinlefltirilmesi

Genel amaçlar›nbelirlenmesi veamaçlar›n saptanmas›

‹‹ççeerriikk ‹çeri¤in seçimive düzenlenmesi

‹çeri¤in seçimi vedüzenlenmesi

EE¤¤iittiimmDDuurruummllaarr››

Ö¤renme Yaflan-t›lar›n›n Seçimi

Ö¤renme yaflant›lar›n›nsa¤lanmas›, düzenlen-mesi, yönlendirilmesi

Ö¤renme yaflant›lar›-n›n belirlenmesi,düzenlenmesi

DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee

Neyin nas›l de¤er-lendirilece¤inin sap-tanmas›, programö¤elerinin s›ras› veiliflkilerinin kontrolü

Ö¤renme yaflant›lar›n›nde¤erlendirilmesi

De¤erlendirme (sonuçyeterli de¤ilse amaçla-r›n saptanmas›na dö-nülür.)

İhtiyaçları (Gereksinimleri) Belirleme

Genel Amaçları Belirleme

Amaçları Saptama

İçeriği Belirleme

Öğrenme Yaşantılarını Belirleme

Öğrenme Yaşantılarını Düzenleme

Değerlendirme Yap

Hayır

Sonuç Yeterli mi?

EvetAyrıntılı İşleriFormüle Et

İşlemleriTekrar Belirle

Bitir

Başla



BBiirr öö¤¤rreettiimm pprrooggrraamm›› ddee¤¤eerrlleennddiirriilliirrkkeenn aaflflaa¤¤››ddaakkii ööllççüüttlleerrddeenn hhaannggiissii ggöözz öönnüünnddee bbuu--lluunndduurruullmmaall››dd››rr??

A) Program›n idealizm, gerçekçilik ve yararc›l›k e¤itim felsefelerine dayand›r›lm›fl olmas›

B) Program›n uygulanmas›nda çoklu zeka tam ö¤renme ve yap›land›rmac› ö¤renme kuram-lar›n›n ifle koflulmufl olmas›

C) Program›n “rasyonel planlama”, “süreç yaklafl›m›” ve “yenilikçi ya da durumsal” modeller-den yararlan›larak haz›rlanm›fl olmas›

D) Program›n haz›rlanmas› için birey, toplum ve konu alan› aç›lar›ndan ihtiyaç analizi yap›l-m›fl olmas›

E) Ö¤retim program›n›n, ait oldu¤u disiplin alan›nda uzmanl›¤›n› kan›tlam›fl kifliler taraf›n-dan haz›rlanm›fl olmas›

CCEEVVAAPP:: DD

AAvvrruuppaa’’ddaa YYaayygg››nn OOllaann PPrrooggrraamm MMooddeelllleerrii

11)) RRaassyyoonneell PPllaannllaammaa MMooddeellii ((TTeekknnookkrraattiikk MMooddeell))

Taba - Tyler modeline benzemektedir. Yeniden Kurmac›l›k felsefi görüflünden etkilenmifltir.Aflamalar›;

22)) YYeenniilliikkççii DDuurruummssaall MMooddeell

Okul merkezli bir modeldir. Hümanist ak›mdan etkilenmifltir. Görevsel (ifllevsel) program ni-teli¤indedir.

Aflamalar›;

DurumTespiti

AmaçlarÖğrenmeÖğretmeEtkinlikleri

ProgramıDüzenleme

ProgramıUygulama

Değerlendirme

Genel Amaçlar Amaçlar Öğrenme Durumları Değerlendirme

KPSS/2009

59



33)) SSüürreeçç YYaakkllaaflfl››mm››

Ö¤retmenlerin haz›rlad›¤› ders planlama sürecinden haz›rlanm›flt›r. Ö¤retmenlere meslekiözerklik tan›r. Bu nedenledir ki ö¤retmenler çok iyi yetiflmifl olmal›d›r.‹lerlemecilikten etkilen-mifltir.

Aflamalar›;

- Ülkemizde uzun y›llar kullan›lan program gelifltirme modelidir.

- Avrupa’da rasyonel planlama ve teknokratik model gibi isimlerle de an›l›r.

- De¤erlendirme sonunda sonuç yeterli de¤ilse amaçlar›n belirlenmesi aflamas›na geri

dönülür.

YYuukkaarr››ddaa öözzeelllliikklleerrii vveerriilleenn pprrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee mmooddeellii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Taba Modeli B) Tyler Modeli

C) Taba-Tyler Modeli D) Yenilikçi Durumsal Model

E) Süreç Yaklafl›m›

CCEEVVAAPP:: CC

MMEEBB’’iinn YYeennii PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee MMooddeellii

Ülkemizde 2004-2005 e¤itim ö¤retim y›l›na kadar Taba-Tyler modeli dikkate alarak programgelifltirme çal›flmalar› gerçeklefltirilmifltir. 2004-2005 e¤itim ö¤retim y›l› itibariyle ilkö¤retimdemüfredat de¤iflikli¤i ile birlikte yeni ilkö¤retim programlar› yeni gelifltirilen modele göre haz›r-lanm›flt›r.

Yenilenen ilkö¤retim programlar›nda;

� Davran›flç› yaklafl›m yerine biliflsel ve yap›land›rmac› yaklafl›m dikkate al›nm›flt›r.

� ‹çerik sarmal ve k›smen de modüler yaklafl›ma göre düzenlenmifltir.

� Hedef davran›fl ifadesi yerine “kazan›m”, içerik yerine “tema” ifadesi kullan›lm›flt›r.

� Ölçme ve de¤erlendirmede ça¤dafl yöntemlere baflvurulmufltur. (Portfolyo, Rubric, Per-formans De¤erlendirme, Öz De¤erlendirme vb.)

KONU KAVRATAN SORU

İçerik - Bağlam ÖğrenmeDurumları DeğerlendirmeGenel

Amaçlar



PPRROOGGRRAAMM GGEELL‹‹fifiTT‹‹RRMMEE MMOODDEELL‹‹

İhtiyaçların Belirlenmesi

Genel Hedeflerin Belirlenmesi

Alanın Kavram, İlke veBecerilerinin Belirlenmesi

Öğrenim Alanları ve Alanı KapsayanKazanımların Belirlenmesi

Öğrenme Alanlarının KapsadığıÜnitelerin / Temaların Belirlenmesi

Paydaşlarla Paylaşımın Sağlanması

Materyal Geliştirilmesi

Programların Onaya Sunulması

Programların Denenmesiİzlenmesi / Değerlendirilmesi

Diğer AlanlarlaBağlantılar

Kavram HaritalarınınOluşturulması

Öğreti Etkinlikleri,Ölçme - Değerlendirme ve

Öğretmenler Kılavuzu

61



1) Ö¤renen merkezli program tasar›mlar› ………………………. e¤itim felsefesine dayal›olarak haz›rlan›r.

2) Ö¤renci ilgi ve ihtiyaçlar›n› ö¤renme sürecinde belirleyen tasar›m……………………. ta-sar›md›r.

3) Geleneksel e¤itim anlay›fllar› …………….…. program tasar›mlar›ndan hareket eder.

4) …………… modelinde, programla ilgili herkes program gelifltirme faaliyetlerine kat›labilir.

5) Taba modelinde program gelifltirme çal›flmalar› ………………………… ile bafllar.

6) Tyler’›n program gelifltirme modelinde …………………. ö¤esi aç›kça yer almamaktad›r.

7) Türkiye’deki program gelifltirme çal›flmalar›nda temele al›nan model …………………….modelidir.

8) ………………………. ayn› yöntem ve tekniklerle aktar›labilecek konular› belirleyip za-man,emek ve enerjiden tasarrufu sa¤layan tasar›md›r.

9) Ö¤renciyi; toplumu bir laboratuar olarak görmesi için teflvik eden ve toplumsal problem-leri ön planda tutan tasar›m ………………… tasar›md›r.

10) …………………… davran›flç› yaklafl›ma tepki olarak ortaya ç›km›fl ve e¤itimin bireysel-lefltirilmesini savunmufltur.

1. ‹lerlemecilik / 2. Yaflant› Merkezli / 3. Konu Merkezli / 4. Taba / 5. ‹htiyaçlar›n Belirlenmesi /

6. ‹çerik / 7. Taba-Tyler / 8. Süreç Tasar›m› / 9. Çekirdek /

10. Hümanistik Tasar›m



PROGRAMGEL‹fiT‹RMEN‹N

PLANLANMASI VE‹HT‹YAÇ BEL‹RLEME


Bu bölümle ilgili genellikle yorum gücüyle yap›labilecek sorular gelmektedir.

Program gelifltirme süreci iyi bilinmeli, ihtiyaçlar›n belirlenmesi konusu (ihtiyaç ana-

lizi yaklafl›mlar› ve ihtiyaç belirleme teknikleri) ö¤retmen adaylar taraf›ndan detayl›

biçimde örnekleriyle incelenmelidir. Çünkü özellikle ihtiyaç analizi yaklafl›mlar›ndan

gelebilecek bir sorunun örnek olay ile verilece¤i düflünülmektedir..

BÖLÜM 5


PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee SSüürreecciinniinn PPllaannllaannmmaass››

Program gelifltirme süreci araflt›rma ve gelifltirmeye dayan›r. Bilim, teknoloji ve iletiflimalan›ndaki geliflmeler bu çal›flmalar› sürekli k›lar.

Bir kiflinin program gelifltirmenin bütün boyutlar›nda bilgi sahibi olmas› beklenemez. Bununiçindir ki program gelifltirme iflinin bir ekip çal›flmas› fleklinde yap›lmas› gerekir.

Program gelifltirme çal›flmalar›nda 3 farkl› grup görev yapmaktad›r:

PPrrooggrraamm KKaarraarr vvee KKoooorrddiinnaassyyoonn GGrruubbuu� Milli E¤itim Bakanl›¤› temsilcileri (Talim ve Terbiye Kurulu ile ilgili genel müdürlük temsil-

cileri)� Program Gelifltirme Alan Uzman› (Üniversite)� Ö¤retmen örgütlerinin temsilcisi� Konu alan› uzman ve temsilcisi� Kamu kurum ve kurulufllar›n›n temsilcileri� ‹flçi ve iflveren temsilcileri� Meslek odas› ve birli¤inin temsilcileri� Veli temsilcileri (Okul aile birli¤i, okul koruma derne¤i, ö¤renci veli temsilcileri)� Ö¤renci temsilcileri

GGöörreevvii::• Ülkede hangi alanlarda program gelifltirme çal›flmalar› yap›laca¤›na karar vermek,• Ülkede baflat olan e¤itim felsefesinin programlara yans›t›lmas›n› sa¤lamak,• Haz›rlanan programlar› kabul etmek ya da de¤ifltirilmesine karar vermek,• Tüm program gelifltirme çal›flmalar›n› koordine etmektir.

PPrrooggrraamm ÇÇaall››flflmmaa GGrruubbuu� Program gelifltirme uzman›� Ölçme de¤erlendirme uzman› � Konu alan› uzman› (Üniversiteden bu alan›n uzman›)� Branfl ö¤retmeni (Uygulay›c›lar›)

GGöörreevvii::

E¤itim program›n›n haz›rlanmas›, uygulanmas›, de¤erlendirilmesi ve gelifltirilmesiaflamalar›nda sürekli ve tam zamanl› olarak görev yapmakt›r.

PPrrooggrraamm DDaann››flflmmaa GGrruubbuu� E¤itim psikolo¤u� E¤itim felsefecisi� E¤itim sosyolo¤u� E¤itim ekonomisti� E¤itim denetçisi (müfettifl)� E¤itim teknolo¤u� Okul yöneticisi � ‹letiflim uzman›� Konu alan› uzmanlar›


Bölüm 5 / Program Gelifltirmenin Planlanmas› ve ‹htiyaç Belirleme

GGöörreevvii::

E¤itim programlar›n›n hedef, içerik, e¤itim durumlar› ve de¤erlendirme ö¤elerinin belirlen-mesinde çal›flma grubuna dan›flmanl›k hizmeti vermektir. Program gelifltirme çal›flmalar›ndasürekli olarak bulunmazlar. ‹htiyaç duyuldu¤u durumlarda fikirleri al›n›r.

EE¤¤iittiimm pprrooggrraamm››nn›› ggeelliiflflttiirrmmeekk aammaacc››yyllaa oolluuflflttuurruullaann bbiirr kkuurruullddaa aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeennhhaannggiissiinniinn bbuulluunnmmaass›› zzoorruunnlluu ddee¤¤iillddiirr??A) Okul yöneticisi B) Program gelifltirme uzman›C) Ölçme ve de¤erlendirme uzman› D) Konu alan› uzman›E) Konu alan› branfl ö¤retmeni

CCEEVVAAPP:: AAMM‹‹LLLL‹‹ EE⁄⁄‹‹TT‹‹MM BBAAKKAANNLLII⁄⁄IINNIINN YYAAPPIISSII

KPSS/2001

65

Program Gelifltirmenin Planlanmas› ve ‹htiyaç Belirleme / Bölüm 5


TTaalliimm vvee TTeerrbbiiyyee KKuurruulluu

Talim ve Terbiye Kurulu bir baflkan, on befl üyeden oluflur. Bu kurula ba¤l› alt dairebaflkanl›klar› vard›r. Bakan›n en yak›n dan›flma ve karar organ›d›r.

88.. MMaaddddeeddee TTaalliimm vvee TTeerrbbiiyyee KKuurruulluu’’nnuunn ggöörreevvlleerrii öözzeettllee flfluu flfleekkiillddee bbeelliirrttiillmmiiflflttiirr..1. E¤itim ve ö¤retimin ilke ve politikalar›n› belirler.2. Ö¤retim program› haz›rlar.3. Ders kitaplar› haz›rlar.4. Ö¤retim araç gereçlerini haz›rlar, haz›rlat›r ve onaylar.5. E¤itim uygulamalar›n› de¤erlendirir ve yönlendirir.6. Milli E¤itim fiuras› çal›flmalar›n› yürütür.7. E¤itim ö¤retime iliflkin kanun yönetmelik ve tüzük haz›rlar.8. Yabanc› ülkelerin e¤itim sistemlerini ve programlar›n› inceler.9. Yurt içi ve yurt d›fl› ilk ve ortaö¤renim belgelerinin denklik ifllemlerini yapar.10. Ö¤retmen atama esaslar›n› belirler.

‹‹hhttiiyyaaçç BBeelliirrlleemmee‹htiyaç; bir hedefin gerçeklefltirilmesi için eksikli¤i hissedilen gereksinim, elde edilmesigereken olgudur.

Program gelifltirme çal›flmas› ihtiyaç saptama ile bafllar. ‹htiyaç saptama araflt›rmas›nda flusorulara cevap aranmal›d›r:

i) Toplumun beklenti ve ihtiyaçlar› nelerdir?ii) Bireyin ihtiyaçlar› nelerdir?iii) Konu alan› ile ilgili ihtiyaçlar nelerdir?

EE¤¤iittiimm pprrooggrraammllaarr››nn››nn ggeelliiflflttiirriillmmeessii ssüürreecciinniinn iillkk aaflflaammaass››nnddaa aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiibbeelliirrlleenniirr??A) Kazan›mlar B) Ders adlar›C) Ö¤retmen özellikleri D) ‹çerik (konular)E) E¤itim ihtiyac›

CCEEVVAAPP:: EE

BBiirr iillkköö¤¤rreettiimm ookkuulluunnaa yyeennii aattaannaann bbiirr öö¤¤rreettmmeenniinn ddeerrssee ggiirreeccee¤¤ii ss››nn››ffllaarr hhaakkkk››nnddaaddii¤¤eerr öö¤¤rreettmmeennlleerrddeenn,, öö¤¤rreennccii ddoossyyaallaarr››nnddaann vvee rreehhbbeerr öö¤¤rreettmmeennddeenn bbiillggii ttooppllaammaass››aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn öözzeelllliikkllee hhaannggiissiinnee bbiirr öörrnneekk oolluuflflttuurruurr??A) Ölçme - de¤erlendirme B) ‹htiyaç analizine haz›rl›k C) Toplumsal de¤erlendirme D) Ö¤renme ortam›n› belirleme E) Mesleki ve kiflisel geliflimi belirleme

CCEEVVAAPP:: BB

KPSS/2006

KPSS/2008



‹‹hhttiiyyaaçç BBeelliirrlleemmee YYaakkllaaflfl››mmllaarr››

FFaarrkkllaarr YYaakkllaaflfl››mm››

Gözlenen baflar› ile beklenen baflar› aras›ndaki farka bak›larak ihtiyaç saptan›r. (Olmas›gereken ile mevcut durum aras›ndaki fark)

E¤itimde genellikle kullan›lan yaklafl›md›r.

BBeettiimmsseell YYaakkllaaflfl››mm

Bir e¤itimsel yaflant›n›n yoklu¤u ile ortaya ç›kan zararla, varl›¤› ile elde edilecek yarar›nkarfl›laflt›r›lmas› ile ihtiyaç saptan›r.

AAnnaalliittiikk YYaakkllaaflfl››mm

Ulusal ve uluslararas› koflullara dayal› de¤iflimlere ait yönelimlerin incelenmesiyle oluflur.Gelecekte ortaya ç›kmas› olas› durumlarla bugünkü durum aras›ndaki farktan hareketlee¤itim ihtiyaçlar› belirlenir.

DDeemmookkrraattiikk YYaakkllaaflfl››mm

Toplumda ço¤unlu¤un ya da bask› (referans) gruplar›n›n beklentilerinin karfl›lanmas›nadayal› yaklafl›md›r. Bu yaklafl›m›n temeli birçok insan›n ihtiyaç de¤erlendirme sürecinekat›l›m› nedeniyle insan iliflkileri ve halkla bütünleflmeye dayan›r.

EE¤¤iittiimm bbiilliimmlleerrii aallaann››nnddaa yyöönneelliimmlleerriinn nneelleerr oollaabbiilleeccee¤¤iinnii oorrttaayyaa kkooyymmaakk aammaacc››yyllaayyaapp››llaaccaakk bbiirr ççaall››flflmmaaddaa iihhttiiyyaacc››nn oorrttaayyaa kkoonnuullaabbiillmmeessii iiççiinn hhaannggii yyaakkllaaflfl››mm››nnkkuullllaann››llmmaass›› ddoo¤¤rruu oolluurr??

A) Betimsel B) Farklar C) AnalitikD) Demokratik E) Süreç

CCEEVVAAPP:: CC

‹‹hhttiiyyaaçç BBeelliirrlleemmee TTeekknniikklleerrii

DDeellpphhii ((AAnnkkeett GGeelliiflflttiirrmmee)) TTeekknnii¤¤ii

Delphi ismi ile ilk kez mitolojide karfl›lafl›lmaktad›r. Yunan mitolojisine göre bir kahin olanThemis taraf›ndan Parnassos da¤›n›n ete¤inde infla edilen ve di¤er ad› da Apollo tap›na¤›olan Delphi tap›na¤›nda yaflayan kahinler, kendilerine yöneltilen sorulara verdiklerianlafl›lmas› zor yan›tlar› ve yine mu¤lak ürkütücü kehanetleri ile ünlüydüler.

• Temel amac› konu ile ilgili uzmanlardan görüfl al›narak ak›lc› bir yaklafl›mla ortak görüflal›nmas› esas›na dayan›r.

• Uzmanlara yönlendirilen aç›k uçlu sorulardan bir anket yoluyla görüfl al›n›r.

KPSS/2003

67



• En ekonomik ihtiyaç belirleme tekni¤idir.

• Görüfller etki alt›nda kalmadan birbirinden habersiz al›nd›¤› için ba¤›ms›z düflünmeyi desa¤lar.

• Delphi tekni¤i bugünkü durumdan ziyade gelecekte nelerin olaca¤› ile ilgilenir.

BBaaflflll››ccaa KKuullllaann››mm AAllaannllaarr››

Olaylar› ve e¤ilimleri kestirme, ‹htiyaç analizi, e¤itim programlar›n›n planlanmas›, pazararaflt›rmas›, standartlar›n oluflturulmas›, politika gelifltirme, e¤itim sorunlar›

DDAACCUUMM ((PPrrooggeell)) TTeekknnii¤¤ii

DACUM, ‹ngilizce Devoloping a Curriculum kavram›n›n k›saltmas›d›r. Türkçe literatürde iseProgram Gelifltirme sözcüklerinin k›saltmas› olan PROGEL ad›yla an›lmaktad›r. Kullan›mamac› bir mesle¤i ya da mesle¤i yürütmek için gerekli anahtar noktalar› ç›karmakt›r.

Bir DACUM analiz çal›flmas›nda üzerinde çal›fl›lan meslek grubundan 5 ila 12 kifli aras›deneyimli kiflilerden oluflan bir komite ve bir DACUM uygulay›c›s› bulunur.

• En son gelifltirilen ve yo¤un olarak kullan›lan tekniktir.

• Mesle¤in beceri profili ç›kar›l›r yani mesleki yeterlilikler ortaya konur.

• Bir ifl için gerekli ifllemleri söz konusu iflte deneyimli, uzman kiflilerle birlikte belirlemesürecidir.

BBaaflflll››ccaa KKuullllaann››mm AAllaannllaarr››

E¤itim ihtiyac›n› de¤erlendirme, program gelifltirme, ifl tan›mlar›n› yapma, beceri testlerinigelifltirme, ö¤renci – iflçi de¤erlendirme, ö¤renci e¤itim ve rehberlik çal›flmalar›

AAvvaannttaajjllaarr››

Çok etkili olmas›, k›sa sürede gerçekleflmesi ve maliyetinin az olmas› DACUM tekni¤ininavantajlar›d›r.Bu nedenledir ki Amerika ve Kanada baflta olmak üzere pek çok ülkede kurum-lar›n kaliteli iflgücü performans›n› sürdürmek ve üretmek için s›kça baflvurulan bir tekniktir.

MMeesslleekk ((‹‹flfl)) AAnnaalliizzii TTeekknnii¤¤ii

• ‹fl ve meslek ayr›nt›lar›n›n ele al›narak analiz edilmesini gerektirir.

• Bu teknikte meslek tan›m› ya da ifl fonksiyonlar›na ayr›l›r. Çal›flanlardan nelerin bek-lenece¤i gibi ayr›nt›lara yer verilir.

• Bir mesle¤e iliflkin psikomotor, biliflsel ve duyuflsal ihtiyaçlar belirlenir. Uzun sürmesidezavantajd›r.

Delphi uzmanlarla , dacum ustalarla (iflin erbablar›yla) çal›fl›r.



KKaayynnaakk TTaarraammaa

• Literatür taramas› (Bilimsel çal›flmalar, kitaplar)

• Raporlar› De¤erlendirme (Ö¤retimin denetimini yapan kifli ve kurulufllar›n raporlar›n›nincelenmesi)

• Mevcut Program› ‹nceleme (Hâlihaz›rda kullan›lan program›n ayr›nt›l› olarak tüm boyut-lar›yla dikkate al›narak incelenmesi)

GGöözzlleemm

• Olaylar›n gerçekleflti¤i ortamda incelenerek ihtiyac›n ortaya konulmas› esas›na dayan›r.

• Do¤al gözlem özellikle psikomotor becerilerin kazand›r›lmas›nda kullan›l›r.

GGöörrüüflflmmee

• Görüflme ile ö¤renenlerin ya da programla ilgili di¤er kiflilerin program hakk›ndakigörüflleri al›n›r. Yüz yüze yap›labildi¤i gibi telefon ve internet arac›l›¤› ile de yap›labilir.

ÖÖllççmmee AArraaççllaarr›› –– TTeessttlleerr

• Bireyde aranan özelliklerin ne kadar›n›n var oldu¤unu belirler. Bazen ö¤retim sürecininbafl›nda bazen de sonunda kullan›l›r.

PPrrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmeeddee iihhttiiyyaaçç aannaalliizzii yyaappmmaakk iiççiinn aaflflaa¤¤››ddaakkii yyöönntteemmlleerriinn hhaannggiissiinnddeennyyaarraarrllaann››llmmaazz??

A) Mikro Ö¤retim B) Kaynak Tarama C) Dacum

D) Delphi E) Test

CCEEVVAAPP:: AA

KPSS/2004

E¤itimciler taraf›ndan en s›k kullan›lan ihtiyaç belirleme tekni¤idir.

Dacum; Meslek (ifl) analizine göre daha kullan›fll› ve daha az zaman alan bir teknik-tir. Dacum mesle¤in niteliklerini belirlemeye yararken, meslek (ifl) analizi ifl baflvu-rusu yapanlar›n seçiminde kullan›l›r.

69



1) ………………………………………………..grubu haz›rlanan programlar› kabul eder yada de¤ifltirilmesine karar verir.

2) Program gelifltirme sürecinde tam zamanl› olarak görev yapan grup ………………….gru-budur.

3) E¤itim psikologu …………………………… grubunda yer al›r.

4) E¤itim kurumlar›nda ihtiyaçlar daha çok ………………………………. dikkate al›narak be-lirlenir.

5) ……………………. e¤itimciler taraf›ndan en çok kullan›lan kullan›lan ihtiyaç belirlemetekni¤idir.

6) …………………………………….. dacum tekni¤ine göre daha ayr›nt›l›d›r ve daha uzunzaman al›r.

7) Mesle¤in beceri profilinin o iflin ustalar›yla birlikte ç›kart›ld›¤›, en son gelifltirilen ihtiyaçbelirleme tekni¤i ………………………….. tekni¤idir.

8) …………………………………. ‹le toplumda bask›n olan gruplardan görüfl al›narak ihti-yaçlar›n belirlenmesi söz konusudur.

9) E¤itimde internet kullan›m›n›n sa¤layaca¤› yarar ile yoksunlu¤unda oluflacak zarardanhareket ederek ihtiyac›n belirlenmesi, ………………………..ile ilgilidir.

10) ………………… tekni¤inde birbirinden habersiz uzmanlardan anket yoluyla görüfl al›nd›-¤› için ba¤›ms›z düflünme de sa¤lanm›fl olur.

1. Program Karar ve Koordinasyon / 2. Program Çal›flma / 3. Program Dan›flma / 4. Farklar Yaklafl›m› / 5. Gözlem / 6. Meslek (‹fl) Analizi / 7. Progel (Dacum) / 8. Demokratik Yaklafl›m / 9. Betimsel Yaklafl›m / 10. Delphi (Anket Gelifltirme)



HEDEFLER‹N

BEL‹RLENMES‹


Bu bölümle ilgili sorular daha çok biliflsel alan basamaklar›ndan ve hedeflerin nitelik-

lerinden sorulmufl, duyuflsal ve deviniflsel alan ise ana bafll›k olarak adaylar›n karfl›-

s›na ç›km›flt›r. Ancak 2010 y›l›ndan itibaren duyuflsal ve deviniflsel alan basamakla-

r›ndan da sorular›n soruldu¤u görülmektedir.

Bu konudan hem bilgi gerektiren hem de yorum becerisi isteyen sorular sorulabilmek-

tedir.

2011’den itibaren uygulamaya dönük olarak yanl›fl verilen hedef cümlenin düzeltilme-

si ile ilgili sorular›n gelebilece¤i de düflünülmektedir.

BÖLÜM 6


HHeeddeeff NNeeddiirr??

Yetifltirilecek bireyde bulunmas› uygun görülen, e¤itim yoluyla kazand›r›labilir istendik özellik-lere hheeddeeff denir.

Bir baflka ifadeyle “Planlanm›fl ve düzenlenmifl yaflant›lar yoluyla kazand›r›lmas› kararlaflt›r›-lan, davran›fl de¤iflikli¤i ya da davran›fl olarak ifade edilmeye uygun özelliklerdir”.

Bu özellikler bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler, al›flkanl›klar vb. olabilir.

EE¤¤iittiimm hheeddeeffllee bbaaflflllaarr.. E¤itimde hedefler; ö¤retimi yönlendirme, ö¤renme-ö¤retme sürecinidüzenleme ve ölçme de¤erlendirmede k›lavuzluk yapma gibi önemli ifllevlere sahiptir. Hedef-ler ‘’NNiiççiinn EE¤¤iittiiyyoorruuzz??’’ sorusuna yan›t verir.

E¤itimde hedefler ddiikkeeyy hedefler ve yyaattaayy hedefler olarak ikiye ayr›l›r.

DD‹‹KKEEYY HHEEDDEEFFLLEERR

AA.. UUzzaakk HHeeddeefflleerr:: Ülkenin politik felsefesini yans›tan hedeflerdir. E¤itim sisteminin yönünübelirler. Uzak hedeflerin flekli ülkenin anayasas› ile belirlenir.

Atatürk’ün “Ça¤dafl uygarl›k düzeyine ulaflmak” sözünde ifadesini bulmufltur.

BB.. GGeenneell HHeeddeefflleerr:: Uzak hedeflerin yorumudur. Uzak hedeflere ve Milli E¤itim Temel kanu-nuna dayal› olarak belirlenir.

Uzak hedeflere göre daha somut olup, iki seviyede ele al›n›r. Birincisi e¤itimin genel hedef-leri, ikincisi de okulun hedefleridir.

CC.. ÖÖzzeell HHeeddeefflleerr:: Genel amaçlar do¤rultusunda belirlenen derslerin hedefleridir. Bir disiplinya da çal›flma alan›nda ö¤renciye kazand›r›lmas› uygun bulunan bilgi, beceri, ilgi, tutum veal›flkanl›klar gibi özelliklerdir.

Uzak Hedefler

Genel Hedefler

Özel Hedefler

Ülkenin Politik Felsefesi

Ülkenin E¤itim Felsefesi

Bir Disiplin ya da Ders ‹çinBelirtilen Hedefler

BiliflselAlan

(Cognitive)

DuyuflsalAlan

(Affective)

DeviniflselAlan

(Pyscho-motor)

YATAY BOYUT

D‹K

EY

BO

YU

T


Bölüm 6 / Hedeflerin Belirlenmesi

En geniflten en dara Uzak Hedefler-Genel Hedefler-Özel Hedefler (Hedefler belirlenirken bus›raya göre hareket edilir.)

En somuttan en soyuta Özel Hedefler-Genel Hedefler-Uzak Hedefler (Hedeflerin gerçeklefl-tirilme süreci ise bu s›raya göre ilerler)

YYAATTAAYY HHEEDDEEFFLLEERR

Hedeflerin aflamal› s›n›fland›r›lmas›d›r. Bloom taksonomisine göre (basitten karmafl›¤a, ko-laydan zora, bilinenden bilinmeyene birbirinin önkoflulu olacak flekilde aflamal› s›ralama) ya-p›l›r.

A. Biliflsel Alan,

B. Duyuflsal Alan ve

C. Deviniflsel Alan olarak üçe ayr›l›r.

II.. BBiilliiflflsseell DDaavvrraann››flflllaarr ((YYeetteerrlliilliikklleerr))::

Zihinsel süreçlerle ilgili davran›fllard›r.

Bloom’a göre biliflsel alan davran›fllar› aflamal› bir flekilde basitten karmafl›¤a, kolaydan zo-ra do¤ru bir s›ra halindedir. Bu s›ralama (taksonomi) flöyledir:

BBiillggii:: Bilgiyi oldu¤u gibi tekrar etmektir. Ö¤renme, hat›rlama, tan›ma… Bu düzeyde ö¤rencikendinden bir fley katmaz.

Örnek: A¤›rl›k ölçülerini söyleme, Karadeniz bölgesinde yetiflen tar›msal ürünler bilgisi , prog-ram gelifltirmedeki temel kavramlar› hat›rlayabilme

KKaavvrraammaa:: Bilgiyi kendi cümleleri ile ifade etme, kendisine ait örnekler vermektir. Kavrama dü-zeyinde kazan›lan davran›fllar›n ö¤renci taraf›ndan özümsenmesi, kendisine mal edilmesi,anlam›n›n yakalanmas› söz konusudur.

Örnek: Dilbilgisi kurallar›n› kavrayabilme, okudu¤u bir parçay› yorumlayabilme, Türkiye’ninnüfus art›fl› ile ilgili verileri yorumlayabilme, okudu¤u bir metne bafll›k bulabilme, bir yaz›n›nana fikrini söyleme

UUyygguullaammaa:: Bilgileri yeni bir sorunun çözümünde kullanmak, bilgileri yeni duruma uygulamak-t›r. Bu düzeyde ö¤rencinin bilgi ve kavrama basama¤›nda kazand›¤› davran›fllara dayan›la-rak kendisinden yeni bir sorunu çözmesi istenmektedir.

Uzak(İdeal)

Genel(Yakın)Özel (HedefDavranış)

HEDEFTÜRÜ

İLGİLİOLDUĞU

PROGRAMÖZELLİKLERİ ÖRNEK

Aş

ağ

ı in

ild

ikç

e a

yrı

ntı

art

ar,

ka

ps

am

aza

lır.

Pla

nla

nır

ke

n u

za

kta

n ö

ze

le,

ge

rçe

kle

şti

rili

rke

n ö

ze

lde

nu

za

ğa

do

ğru

ha

rek

et

ed

ilir

.

EğitimProgramı

ÖğretimProgramıDersProgramı

- Ülkenin politik felsefesini yansıtır.- İdeal insan nitelikleri- Soyuttur, ölçülemez.- Toplumun vizyonunu gösterir.- Ülkenin eğitim felsefesin yansıtır.- Uzak amaçların yorumu (ayrıntılı açıklaması) olarak ifade edilir.- Uzak ve genel amaçlara göre somuttur.- Ne zaman, nerede ve nasıl gerçekleşeceği belirlidir.

- Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşmak- Güçlü, büyük ve lider bir devlet olmak

- Milli eğitimin genel amaçları- Okul kademelerinin amaçları- Okul türlerinin amaçları

- Derslerin amaçları- Ünitenin / modülün amaçları

7733

Hedeflerin Belirlenmesi / Bölüm 6


Örnek: Bir kiflinin tansiyonunu ölçme, üçgenin alan›n› hesaplayabilme, Co¤rafya dersinde ya-flad›¤› ilin haritas›n› çizebilme, kimya dersinde verilen deneyi yapabilme, fizik dersinde kuv-vetle ilgili problemleri çözebilme

AAnnaalliizz ((ÇÇöözzüümmlleemmee)):: Parçalara ay›rma, parçalar aras›ndaki farkl›l›klar› bulma, benzerlik –farkl›l›k ve iliflkileri saptamakt›r. Birey durumu kendisi çözümler. Baflkas›n›n bilgilerini tekrar-lamaz. Ak›l yürüterek sonuca ulafl›r.

Örnek: Farkl› e¤itim programlar›n› k›yaslayabilme, cümleyi ögelerine ay›rabilme, kimya der-sinde do¤al bir bilefli¤i elementlerine ay›rabilme,

SSeenntteezz ((BBiirrlleeflflttiirrmmee)):: Çözümlemenin karfl›t›d›r. Küçük parçalar› birlefltirerek yeni bir fley or-taya ç›karmakt›r. Orijinal bir fikir üretmek anahtar kavramd›r. Kifli, yeni fikirler ekleyerek yenifleyler ortaya ç›kar›r.

Örnek: Yeni bir e¤itim program› haz›rlayabilme, özgün bir kompozisyon yazabilme, 7 ile bö-lünebilme için yeni bir bölünme kural› meydana getirme

DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee:: Bir ürünü belli ölçütlere göre elefltirmektir. Bu de¤erlendirme sentez sonu-cuna; iç ve d›fl ölçütlere göre yap›l›r.

Örnek: Bir e¤itim program›n› program tasar›s› haz›rlama sürecinde yap›lmas› gerekenleregöre elefltirebilme, bir köfle yaz›s›n› belirli ölçütlere göre elefltirebilme

AAllmmaannccaa ddeerrssiinnddee öö¤¤rreennddiikklleerriinnddeenn yyaarraarrllaann››llaarraakk bbiirr ttuurriissttllee AAllmmaannccaa kkoonnuuflflaabbiilleenn bbiirröö¤¤rreennccii hhaannggii ddüüzzeeyyddee bbiirr bbiilliiflflsseell ddaavvrraann››flfl ggöösstteerrmmiiflfl oolluurr??

A) Bilgi B) Sentez C) KavramaD) Uygulama E) De¤erlendirme

CCEEVVAAPP:: DD

“Küreselleflmenin e¤itim üzerindeki etkileri” kkoonnuussuunnddaa öözzggüünn bbiirr kkoommppoozziissyyoonn yyaazzmmaa ççaa--ll››flflmmaass›› yyaappaann PP››nnaarr’’››nn ,,bbiilliiflflsseell aallaann››nn hhaannggii ddüüzzeeyyiinnddee bbeecceerriilleerr ggeelliiflflttiirrmmeessii bbeekklleenniirr??

A) Kavrama B) Sentez C) De¤erlendirme

D) Analiz E) Bilgi

CCEEVVAAPP:: BB

IIII.. DDuuyyuuflflssaall DDaavvrraann››flflllaarr ((ÖÖzzeelllliikklleerr))::

‹nsan›n gelifltirdi¤i duygu, de¤er, tutum, ilgi, özgüven gibi adlarla an›lan de¤iflik duygusalözellikler ve davran›fl e¤ilimleridir.

Büyüklere sayg›, yurt sevgisi, milli de¤erlere ba¤l›l›k, ö¤renme ilgisi, kendine güven, de¤iflikfikirlere karfl› hoflgörü, temizlik ve düzen konusunda titizlik gibi nitelikler duyuflsal davran›fl-lard›r.

KPSS/2007

KPSS/2005



Duyuflsal alan davran›fllar› da basitten karmafl›¤a do¤ru aflamal› s›ralar halindedir:

AAllmmaa:: Kifli, nesne ve olgular›n fark›nda olmazsa, ona karfl› hiç bir davran›fl gelifltiremez. Bubasamaktaki davran›fllar, biliflsel alan›n bilgi basama¤›ndaki hat›rlama davran›fl›na karfl›l›k-t›r.Alma, çevredeki uyar›c›lara dikkat etme ve belirli uyar›c›lar› di¤erlerinden ay›rarak seç-mektir.

Örnek: KPSS’de yeni ç›kan yay›nlara dikkat etme, trafik kurallar›n›n fark›nda olma.

TTeeppkkiiddee BBuulluunnmmaa:: Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur. Kifli uyar›c›lara bilinçli tep-kide bulunur ve onlarla ilgilenir. Uyar›c›lar› arar, onlarla bir arada bulunmaya isteklidir ve üs-telik bu iflten zevk al›r. Kifli uyar›c›ya karfl› uysall›k, isteklilik gösterebilir. Önemli olan uyar›c›-ya dönük olmak ya da aç›k olmak de¤il, onunla bir fiil meflgul olmakt›r.

Örnek: KPSS’yi kazanmaya istekli olma, trafik kurallar›na uymada istekli olma.

DDee¤¤eerr VVeerrmmee:: Bu basamakta hedefler; tutum, inanç ve de¤erlerle ilgili olabilir. Kiflinin uyar›-c›lara karfl› nas›l bir tepkide bulunaca¤› bu basamakta kestirilebilir. Kabullenme, takdir etmesöz konusudur.

Örnek: Trafik kurallar›n›n önemini takdir etmek, bedensel engelli arkadafllar›na yard›m etme-ye raz› olufl

ÖÖrrggüüttlleemmee:: Bu basamakta kifli, yeni de¤erler, duyuflsal alanla ilgili yeni örüntüler olufltur-maktad›r. Birey bu basama¤a dek hep baflkalar›nca ya da toplumca oluflturulan de¤erleri be-nimsemifl, savunmufltu. Oysa bu düzeyde, hem baflkalar›nca ve toplumca oluflturulan de¤er-leri hem de kendisince benimsenip savunulanlar› irdeler. Aralar›ndaki iliflkilere bakar ve birsonuca var›r. Sonunda kendi içinde çeliflmeyen yeni bir de¤erler sistemi oluflturur.

Örnek: Trafik kurallar›na uymada kararl› olufl, KPSS’yi kazanmada kararl›l›k

KKiiflfliilliikk HHaalliinnee GGeettiirrmmee:: Kiflinin bu basamaktaki davran›fllar› onun karakterini yans›t›r. Bir ba-k›ma dünya görüflünü, yaflam felsefesini ortaya koyar. Kiflinin tüm yaflam› boyunca olufltur-du¤u duyuflsal özelikleri, bu basamakta hem tutarl› olmufl hem de kapsam bak›m›ndan ge-nifllemifl ve zenginleflmifltir. Art›k kiflinin davran›fllar› büyük bir olas›l›kla kestirilebilir. Yeni de-¤erler sistemi ile tutarl› tepkide bulunmakt›r.

Örnek: Trafik kurallar›na uymay› al›flkanl›k haline getirme, hümanist bir kiflili¤e sahip olufl

Ö¤retmen, lise II. s›n›f ö¤rencilerinden yerel seçimlerde siyasi partilerin yapt›klar› tan›t›m ça-l›flmalar›n› izlemelerini, izledikleri partileri “gerçeklik”, “dürüstlük” ve “insan onuruna sayg›” öl-çütleri aç›s›ndan elefltiren bir sunum haz›rlamalar›n› ister.

ÖÖ¤¤rreenncciilleerriinn bbuu ççaall››flflmmaayyllaa uullaaflflmmaass›› bbeekklleenneenn hheeddeeff,, hhaannggii aallaannaa vvee ddüüzzeeyyee yyöönneelliikk--ttiirr??

Alan Düzey–––––––– ––––––––––––––

A) Duyuflsal Tepkide bulunmaB) Duyuflsal ÖrgütlemeC) Biliflsel KavramaD) Biliflsel UygulamaE) Biliflsel Analiz

CCEEVVAAPP:: EE

KPSS/2009

7755



Türk Milli E¤itimi yurttafllar›na,

• topluma karfl› sorumluluk duyma,

• genifl bir dünya görüflüne sahip olma,

• hür ve bilimsel düflünce gücüne sahip olma genel hedeflerini kazand›rmak

istemektedir.

YYuukkaarr››ddaa bbeelliirrttiilleenn ddaavvrraann››flflllaarr,, BBlloooomm’’uunn ttaakkssoonnoommiissiinnee ggöörree aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggii--ssiinnddee ddoo¤¤rruu oollaarraakk ss››rraallaannmm››flfltt››rr??

A) Duyuflsal - duyuflsal - biliflsel

B) Duyuflsal - biliflsel - psikomotor

C) Duyuflsal - biliflsel - duyuflsal

D) Biliflsel - duyuflsal - psikomotor

E) Biliflsel - biliflsel - duyuflsal

CCEEVVAAPP:: AA

IIIIII.. PPssiikkoo--mmoottoorr DDaavvrraann››flflllaarr ((DDeevviimmsseell BBeecceerriilleerr))::

Zihin ve kas koordinasyonu ile ortaya konulan, psikolojik süreçlerin kontrolü ile gerçeklefltiri-len mekanik hareketler psiko-motor alan davran›fllar› içerisinde toplanm›flt›r.

Psiko-motor alanla ilgili davran›fllar da aflamal› s›ralar halindedir.

AAllgg››llaammaa ((UUyyaarr››llmmaa)):: Bu basamakta kifli, do¤ru becerinin nas›l yap›ld›¤›n› önce dikkatlice iz-ler. Belli bir durumu duyu organlar›n› kullanarak tan›r.

Örnek: Amuda kalkma hareketini gerçeklefltirmek için vücut hareketlerini gözlemleyebilme,fen bilgisi dersinde temel do¤al maddeleri çeflitli duyu organlar› ile tan›yabilme, Müzik dersin-de keman›n nas›l çal›nd›¤›n› izleyebilme

HHaazz››rrll››kk ((KKuurruullmmaa)):: Kurulma bireyin bir yaflant›ya ya da davran›fla karfl› haz›r bulunufllu¤u-nu ifade eder. Bu basamakta kifli belirli bir beceriyi gerçeklefltirmek için vücudunu ya da du-yu organlar›n› uygun konuma getirir.

Örnek: Bedenini bisiklet kullanmaya haz›r duruma getirme, Keman çalmak için vücudu uygunkonuma getirme

KK››llaavvuuzzllaa YYaappmmaa:: Bu basamakta bir ifl ya da ifllemin tümünü oluflturan ifllem basamaklar›n›,ö¤rencinin iflin gerektirdi¤i s›raya göre, ö¤retmenle beraber yapmas› söz konusudur.

Örnek: Ö¤retmen yard›m›yla amuda kalkma, arabay› sürüfl e¤itmeni yard›m›yla uygun flekil-de çal›flt›rabilme

MMeekkaanniikklleeflflmmee:: Bu basamakta kifli söz konusu beceride otomatikleflmifltir. Ancak beceriyisergilerken hala ö¤retmen gözetimindedir.

Örnek: Resim dersinde f›rçay› hareket ettirebilme, basit bir dans ad›m›n› gösterme

KPSS/2008



BBeecceerrii HHaalliinnee GGeettiirrmmee:: Kifli, bu basamakta becerili insan durumuna gelir. Hedef davran›fl-lar› kendi bafl›na, hiç kimseden yard›m almadan, o iflin gerektirdi¤i nitelikte yapar. Daha son-ra hem yeterlilik derecesinde hem de belirtilen zamanda ifli yap›p ortaya koyar.

Örnek: Amuda kalkma hareketini istenilen nitelikte yapma, bilgisayar›n donan›m parçalar›n›15 dakikada istenilen flekilde sökebilme, 100 metreyi 15 saniyenin alt›nda zorlanmadan ko-flabilme

DDuurruummaa UUyydduurrmmaa ((ÖÖrrüünnttüü)):: Kifli, beceri haline getirme basama¤›nda kazand›¤› davran›fl-lar›, deviniflsel özellikleri a¤›r basan yeni bir problem durumunda kolayca uygular. Bu düzey-de önceden kazan›lan becerilerin alana genellemesi söz konusudur.

Örnek: Belli bir tür keman çalan bir ö¤rencinin viyolonselle ilk kez karfl›laflt›¤›nda , onu da biriki deneme sonunda kolayca çalmas›nda oldu¤u gibi.

Beden e¤itimi dersinde kazand›¤› becerilerle akrobasi hareketleri yapma, hastadan de¤iflikamaçlarla de¤iflik flekillerde kan alabilme

YYaarraattmmaa:: Bu basamak, özellikle biliflsel alan›n sentez, basama¤›yla iç içedir; fakat buradadeviniflsel alanla ilgili nitelikler a¤›rl›k tafl›r. Yaratma, yeniden ortaya koyma, benzeri olmaya-n› yapma, deviniflsel özelikleri a¤›r basan orijinal, benzersiz, yeni davran›fl örüntüsü olufltur-ma iflidir.

Örnek: Yeni bir amuda kalk›fl kompozisyonu oluflturabilme, orijinal bir yüzme stili gelifltirme,duygu ve düflüncelerini anlatan özgün bir resim çizebilme

- Aç›klama

- Anlama

- Kestirme (Tahmin)

YYuukkaarr››ddaa yyeerr aallaann ddaavvrraann››flflllaarr››nn aaiitt oolldduu¤¤uu öö¤¤rreennmmee aallaannllaarr›› vvee hheeddeeff ddaavvrraann››flflbbaassaammaa¤¤›› aaflflaa¤¤››ddaakkii sseeççeenneekklleerrddeenn hhaannggiissiinnddee ddoo¤¤rruu oollaarraakk vveerriillmmiiflflttiirr??

Ö¤renme Alan› Basamak

A) Biliflsel Bilgi

B) Duyuflsal Alma

C) Biliflsel Kavrama

D) Deviniflsel Alg›lama

E) Biliflsel Uygulama

CCEEVVAAPP:: CC

KONU KAVRATAN SORU

7777



Bütün ö¤rencilerin büyük bir dikkatle kat›ld›klar› Türkçe dersinde Bahar Ö¤retmen ö¤renciler-den ö¤rendiklerine iliflkin farkl› örnekler vermelerini ister. Ayr›ca ö¤rendiklerini kullanarak biröykünün temel çat›s›n› kurmalar›n› sa¤lar.

YYuukkaarr››ddaa vveerriilleenn uuyygguullaammaaddaa aalltt›› ççiizziillii öö¤¤rreennccii ddaavvrraann››flflllaarr›› ss››rraass››yyllaa dduuyyuuflflssaall vvee bbiilliiflfl--sseell aallaann››nn hhaannggii ddüüzzeeyyiinnddeeddiirr??

I II III_________ ________ _________A) Alma Bilgi SentezB) De¤er verme Bilgi SentezC) Alma Kavrama UygulamaD) De¤er verme Analiz UygulamaE) Alma Kavrama Sentez

CCEEVVAAPP:: CC

Bilgi

Kavrama

UygulamaAnalizSentezDeğerlendirme

AlmaTepkide bulunma

Değer vermeÖrgütlemeKişilik Haline Getirme(Niteleme)

Algılama (Uyarılma)

Hazırlık (Kurulma)

Kılavuz DenetimindeYapmaMekanikleşme

Beceri Haline Getirme

UydurmaYaratma

ANAHTAR KAVRAMLAR TABLOSU

BİLİŞSEL ALAN

DUYUŞSAL ALAN

DEVİNİŞSEL ALAN

Bilgiyi hatırlatma, tanıma, aynen aktarma

Bilgiyi transfer etme, kullanmaÖğelere ayırma, sınıflandırma, ilişki kurma, incelemeYeni bilişsel içerik oluşturma, tasarım, yaratma, özgünlükİç ve dış ölçütler açısından değerlendirme, hüküm verme

Bilgiyi yorumlama, açıklama, çevirme, yordama, yeniden kelimeleredökme, tahmin etme

Tepki vermeden uyarıcıların farkında olma, dikkat etmeUyarıcılara karşı tepki verme, ilgili olmaUyarıcılar arasında seçici olma, bazı uyarıcılara önem verme, başka bilgiya da değerlere kıyasla tercihte bulunmaDeğerleri kendi değerleriyle birleştirme, organize etmeKarakter haline gelme, dünya görüşü olarak ortaya koyma, yaşam felsefe-sine dönüştürme

Psikomotor hareket olmadan olayı zihinsel olarak algılama, beceri birimleri-nin farkına varmaYapılacak harekete zihinsel, duygusal ve psikomotor olarak motive olma,bedensel olarak hazır olma

Yapılacak işi rehber denetiminde yapma

Rehbere ihtiyaç duymadan kendi kendine yapmaKendi kendine takılmadan, tereddüt etmeden yapma, istenen standartlardagerçekleştirebilmeÖğrenilen bir şeyi yeni duruma uygulama, pratik kazanmaOrijinal bir beceri veya ürün ortaya koyma

KPSS/2010



HHEEDDEEFF‹‹ BBEELL‹‹RRLLEEMMEE SSÜÜRREECC‹‹

Program›n ilk ve temel ö¤esi olan hedeflerin belirlenmesi aflamas›, program tasar›s› süreci-nin en önemli ve en kritik iflidir. Di¤er ö¤eler hedeflere göre belirlenece¤inden, hedeflerin be-lirlenmesinde yap›lacak bir yanl›fl, program›n bütün boyutlar›na yans›yacakt›r. Bu nedenle,hedefleri belirleme süreci uzun bir aflamay› ve titizlikle çal›flmay› gerektirir.

Hedeflerin belirlenmesi süreci flematik olarak afla¤›da gösterilmifltir.

HHeeddeefflleerrii BBeelliirrlleemmeeddee KKaayynnaakkllaarr ((11..AAdd››mm))::

‹stendik davran›fl›n temel belirleyicileri; birey, toplum, konu alan› ve do¤a olarak ele al›nabi-lir. Hedeflerin belirlenmesi sürecinde öncelikle, birey ele al›nmal›d›r. Bireyin geliflim özellikle-ri, haz›r bulunuflluk düzeyi genel olarak ilgi ve ihtiyac› belirlenmelidir.

Ayn› zamanda hedeflerin, toplumun ihtiyaçlar›na, beklentilerine, bireye sundu¤u olanaklara,e¤itim felsefesine ve kültürel yap›s›na uygun olmas› gerekir.

Di¤er yandan hedeflerin belirlenmesinde konu alan›n›n özellikleri de dikkate al›nmal›d›r. Ko-nu - alan iliflkisi, bilginin yap›s›nda bir de¤iflme olup olmad›¤›, bilginin geçerli ve kullan›l›r olupolmad›¤›, alanda yeni üretilen bilginin olup olmad›¤› hedefleri belirleme sürecinde dikkateal›nmal›d›r.

Bunlara ek olarak, evrensel özelliklere sahip ve insanl›¤›n ortak miras› olan do¤al kaynakla-r› bilinçli kullanan kifliler yetifltirmek gerekmektedir. Bu gerekçeyle, istendik davran›fllar belir-lenirken kaynaklardan biri de do¤ad›r. Birey toplumsal gerçek, konu alan› ve do¤ay› göz önü-ne alarak belirlenen hedefler, aday hedefler ad›n› al›r.

1.ADIM 2.ADIM 3.ADIM

Ad

ay

He

de

fle

r

Ola

s›

He

de

fle

r

Da

vr

an

›fl

la

rKaynaklar

•Birey•Toplum•Konu Alan›•Do¤a

Süzgeçler•E¤itim Felsefesi

•E¤itim Psikolojisi

•E¤itim Ekonomisi

•E¤itim Sosyolojisi

S›n›f lama Alanlar›

•Bi l iflsel Alan•Duyuflsal Alan•Deviniflsel Alan

Konu alan›n›n ve derslerin özelliklerine göre, davran›fl alanlar›ndan biri veya birka-ç› di¤erlerine göre daha yo¤unlukta olabilir.

Sözgelimi; matematik derslerinde biliflsel, beden e¤itimi dersinde psiko-motor, resimve müzik derslerinde duyuflsal alanla ilgili davran›fllar di¤erlerine k›yasla daha yo-¤unlukta ve önemde olabilir. Ancak, kazan›lan her niteli¤in biraz biliflsel, biraz du-yuflsal, biraz da devinimsel yönünün oldu¤u unutulmamal›d›r.

7799



AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii bbiirr öö¤¤rreettiimm pprrooggrraamm››nnddaa hheeddeefflleerriinn ((kkaazzaann››mmllaarr››nn)) ttaaflfl››mmaass››ggeerreekkeenn nniitteelliikklleerrddeenn bbiirriiddiirr??

A) Kitaptaki bilgilerle paralellik tafl›mas›

B) Ö¤retim sürecinde neler yap›laca¤›na aç›kl›k getirmesi

C) Ö¤retmenin ö¤retim sürecindeki rolünü ve sorumlulu¤unu belirtmesi

D) Hayatta kullan›labilir ve toplumun gereksinimlerine uygun olmas›

E) Ara disiplin hedefleriyle ba¤lant›l› olmas›

CCEEVVAAPP:: DD

PPrrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee ssüürreecciinnddee ttoopplluummuunn bbeekklleennttii vvee iihhttiiyyaaççllaarr››nn››nn ddiikkkkaattee aall››nnmmaammaass››--nn››nn yyaarraattaaccaa¤¤›› eenn öönneemmllii ggüüççllüükk aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Bireyin topluma uyum sa¤lamas›n› zorlaflt›rmas›

B) Toplumsal de¤iflmenin yavafllamas›

C) E¤itimde teknolojik imkanlardan yararlan›lmamas›

D) Ö¤retmenlerin uygun yöntem ve teknik seçmelerinin güçleflmesi

E) Yararlan›lacak içerik miktar›n›n de¤iflmesi

CCEEVVAAPP:: AA

HHeeddeefflleerrii BBeelliirrlleemmeeddee SSüüzzggeeççlleerr ((22.. AAdd››mm))::

Belirlenen aday hedefler e¤itim psikolojisi, e¤itim felsefesi, e¤itim ekonomisi ve e¤itim sosyo-lojisi süzgeçlerinden geçirilmelidir.

Psikoloji davran›fllar›n nas›l ve ne yolla kazan›ld›¤› konular›nda çal›flmaktad›r. Bu aç›dan be-lirlenen hedeflere bireylerin ulafl›p ulaflamayaca¤› konusunda psikolojinin bulgular› ölçüt ola-rak kullan›lmaktad›r.

E¤itim sistemleri, ülkenin gereksinim duydu¤u insan gücünü yetifltirmelidir. E¤itim ekonomi-si, bunun için kararlaflt›r›lan hedeflerin, makul bir sürede ve çaba ile ulafl›labilirli¤ini inceler.

E¤itim felsefesi “nas›l bir birey istiyoruz?” sorusunun cevab›d›r. Temele al›nan felsefeden,baflta hedefler olmak üzere program›n bütün ö¤eleri etkilenir. Hedefleri önem s›ras›na göres›ralarken, hedeflerin iç ve d›fl tutarl›l›¤›n› denetlerken felsefenin süzgeç rolünde oldu¤u unu-tulmamal›d›r.

E¤itim sosyolojisi, ülkenin de¤iflik bölgelerinin sosyo-ekonomik özelliklerini ve “Toplum, e¤i-tim kurumlar›ndan ne bekler?” sorusu kapsam›nda aday hedefleri de¤erlendirir. Bu süzgeç-ten geçen hedeflerin her biri olas› hedef ad›n› al›r.

KPSS/2006

KPSS/2009



HHeeddeefflleerriinn SS››nn››ffllaannmmaass›› ((33.. AAdd››mm))::

Hedeflerin aflamal› olarak s›n›fland›r›lmas›nda, yayg›n olarak kabul edilen görüfl Bloom Tak-sonomisi olarak bilinen s›n›flamad›r. Bu s›n›flama, ayn› zamanda hedeflerin yatay s›n›flama-s› olarak da adland›r›l›r.

Bir hedef bask›n oldu¤u özelli¤e göre biliflsel, duyuflsal ve deviniflsel alanlardan birinde grup-lan›r. Bu üç alan birbirinden ba¤›ms›z de¤il; tam aksine birbirleriyle iliflki içindedir.

Örne¤in, “Kurallar›na göre bisiklet kullanabilme” deviniflsel alanda yer alan bir hedef ifadesi-dir.

Oysa bu hedefin bir boyutu biliflsel alan ile (bisiklete binmenin kurallar›n› bilme), bir boyutuda duyuflsal alan ile (bisiklete binmekten zevk al›fl) iliflkilidir.

Ancak a¤›r bast›¤› ya da ö¤renmenin gerçekleflti¤i boyut, zihin-kas koordinasyonu gerekti¤in-den bu hedef deviniflsel alanda s›n›flan›r.

BBiirr öö¤¤rreettiimm pprrooggrraamm››nnddaa hheeddeefflleerr vvee kkaazzaann››mmllaarraa yyeerr vveerriillmmeessiinniinn eenn öönneemmllii aammaacc››aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Ö¤rencileri güdülemek

B) Ö¤rencilere dönüt sa¤lamak

C) Ö¤retimi planl› hale getirmek

D) Ö¤renciyi de¤erlendirmek

E) Ö¤retmeni de¤erlendirmekCCEEVVAAPP:: CC

KPSS/2006

Birey

Toplum

Doğa

KonuAlanı

1.ADIMHedef

Kaynakları2.ADIM

SüzgeçlerNe İle İlgili? Görevleri3.ADIM

SınıflamaAlanları

EğitimFelsefesi

Eğitimpsikolojisi

EğitimSosyolojisi

EğitimEkonomisi

AD

AY

HE

DE

FL

ER

OL

AS

I H

ED

EF

LE

R

DA

VR

AN

IŞL

AR

BilişselAlan

DuyuşsalAlan

PsikoMotorAlan

- Bireyin ilgi, ihtiyaç ve beklentileri- Gelişim özellikleri- Hazır bulunuşluk düzeyi- Toplumun beklenti ve ihtiyaçları- Toplumsal imkan ve koşullar- Sorunlar, değerler ve yaşam biçimi- İş imkanları

- Konunun yapısı, sırası, geçerliği, önemi, gerekliliği

- Doğayı tanıma, yararlanma ve koruma

- Bireyin ilgi, ihtiyaç ve beklentilerine, gelişim özelliklerine hazır bulunuş- luk düzeyine uygunluğu- Öğrenme ilke ve kuramlarına uygunluğu

- Amaçların yatay ve dikey tutarlılığı- Bilimsel geçerliği- Önem derecesi

- Toplumun ihtiyaçlarına cevap verme durumu- Sosyal sorunların çözümüne katkısı- Değerlere ve kültüre uygunluğu

- Maliyet yarar analizi yapar, getirisini ve götürüsünü inceler

8811



‹‹llkköö¤¤rreettiimmddee ee¤¤iittsseell aammaaççllaarr››nn bbeelliirrlleennmmeessiinnddee aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii ddii¤¤eerrlleerriinnddeennddaahhaa aazz eettkkiilliiddiirr??A) Konu alan›n›n temelleri B) Toplumun de¤er yarg›lar› C) Toplumun yaflam anlay›fl› D) Toplumun istihdam olanaklar›E) Bireyin gelece¤e yönelik ihtiyaçlar›

CCEEVVAAPP:: DD

HHEEDDEEFFLLEERR‹‹NN NN‹‹TTEELL‹‹KKLLEERR‹‹1. Hedefler ö¤renci davran›fllar›na yönelik olmal›d›r. (Davran›fla Dönüklük) 2. Hedefler ö¤renenin kazanmas› gereken özelli¤i aç›k seçik belirtmelidir.(Aç›k seçiklik)3. Hedefler bireyin, toplumun ve konu alan›n›n ihtiyaçlar›na yan›t vermeli ve dayanmal›d›r.

(‹htiyaca Dayal›l›k)4. Hedefler ö¤renme sürecine de¤il, ö¤renme ürününe dönük olmal›d›r. (Ö¤renme Ürünü-

ne Dönüklük)5. Hedefler tek bir özelli¤e yönelik olmal›d›r. (S›n›rl›l›k) 6. Davran›fla dönüfltürülebilecek nitelikte olmal›d›r. (Ulafl›labilirlik)7. Geliflmeye dönük ve süreklilik içinde olmal›d›r. (Süreklilik)8. Kendi içinde tutarl› olmal›, birbirini desteklemeli, çeliflmemelidir. (Tutarl›l›k)

Üç boyutu vard›r:- Dersin hedefleri okulun, okulun hedefleri de Milli E¤itimin amaçlar› ile tutarl› olmal› (D›fl Tutarl›l›k)

- Dersin hedefleri o dersin di¤er hedefleri ve di¤er derslerin hedefleri ile çeliflmemeli (‹ç Tutarl›l›k)

- Yatay boyutta biliflsel alan, deviniflsel alan ve duyuflsal alan hedefleri birbirini desteklemeli(Yatay Kaynafl›kl›k)

9. Hedefler, bir konu alan› ile iliflkili (kenetli) olmal›d›r. (Kenetlilik)10. Hedefler, bitiflik olmal› birbirini tamamlamal›d›r. (Bitifliklik)11. Belli bir davran›fl grubunu kapsayacak biçimde genifl ifade edilmelidir. (Genellik)

I. Ö¤rencilere yönelik olmal›d›r.II. Birden fazla davran›fl› kapsayacak kadar genifl, ayn› zamanda tek bir özellik içermelidir.III. Herkes için ayn› anlama gelmelidirIV. ‹çerikle ba¤lant›l› olarak ifade edilmelidir.

HHeeddeefflleerrddee bbuulluunnmmaass›› ggeerreekkeenn öözzeelliikklleerr aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerriinn hhaannggiissiinnddee ddoo¤¤rruu oollaarraakk vveerriill--mmiiflflttiirr??

CCEEVVAAPP:: EE

I––––––––––––––––

II––––––––––––––––

III––––––––––––––––

IV––––––––––––––––

A) Aç›k ve seçiklik Genellik ve s›n›rl›k Kenetlilik Davran›fla dönüklükB) Genellik ve s›n›rl›k Kenetlilik Davran›fla dönüklük Aç›k ve seçiklikC) Genellik ve s›n›rl›k Davran›fla dönüklük Aç›k ve seçiklik KenetlilikD) Kenetlilik Aç›k ve seçiklik Davran›fla dönüklük Genellik ve s›n›rl›kE) Davran›fla dönüklük Genellik ve s›n›rl›k Aç›k ve seçiklik Kenetlilik

KPSS/2005

KPSS/2005



DDAAVVRRAANNIIfifi YYAAZZMMAA ‹‹LLKKEELLEERR‹‹

11.. DDaavvrraann››flfl ttüümmcceelleerriinniinn ssoonnuunnddaa bbiillggiissii,, bbeecceerriissii,, ggüüccüü,, yyeetteennee¤¤ii,, oolluuflfl,, iillggiilliilliikk,, ffaarr--kk››nnddaall››kk,, yyaazzmmaa,, ssööyylleemmee,, sseeççiipp iiflflaarreettlleemmee,, eeflfllleeflflttiirrmmee,, kkeessmmee,, bbiiççmmee,, ççiizzmmee vvbb..ssöözzccüükklleerrddeenn bbiirrii bbuulluunnmmaall››dd››rr..

Örnek: ‹mla kurallar›n›n fark›nda olufl. Dört ifllem bilgisi… Verilen bir metnin ana fikriniaç›klama…

22.. DDaavvrraann››flflllaarr öö¤¤rreenncciiyyee ggöörree vvee öö¤¤rreennmmee öözzeellllii¤¤iinnii bbeelliirrtteecceekk nniitteelliikkttee yyaazz››llmmaall››dd››rr..Davran›fllar ö¤retmenin de¤il ö¤rencinin yapacaklar›n› ifade etmelidir.

Örnek: E¤itimde Planlama dersinde yeni bir s›nav tekni¤i gelifltirme

Bunun yan›nda “E¤itimde Planlama dersinde ö¤rencilerin yeni bir s›nav tekni¤i gelifltir-mesini sa¤lama” davran›fl olamaz. Çünkü cümle ö¤retmene yöneliktir.

33.. ÖÖ¤¤rreennmmee ssüürreecciinnee ddöönnüükk ccüümmlleelleerr ddaavvrraann››flfl oollaammaazz.. Davran›fllar ö¤renme ürününüifade etmelidir.

Örnek: “‹statistik dersinde verilen bir tabloyu yorumlar.” yerine ”istatistik dersinde verilenbir tabloyu yorumlayabilme” ifadesi do¤rudur.

44.. KKoonnuu bbaaflflll››kkllaarr›› ddaavvrraann››flfl oollaammaazz.. Çünkü bu tür cümleler davran›fla dönüfltürülemez.

Örnek: “Okulumuzu tan›yal›m.” Hayat Bilgisi dersinde bir konu oldu¤undan davran›fl ola-maz.

55.. DDaavvrraann››flfl iiffaaddeelleerrii kkaappssaammll›› aayynn›› zzaammaannddaa ss››nn››rrll›› oollmmaall››dd››rr.. Davran›fllar bir yandan birgrubu ifade ederken, bir yandan da tek bir özelli¤i göstermelidir.

Örnek: Program Gelifltirme dersinde program›n ögelerini aç›klayabilme.

Program Gelifltirme dersiyle s›n›rland›¤› için s›n›rl› program›n tüm ögelerini(hedef,içerik,e¤itim durumlar›,de¤erlendirme) kapsad›¤› için kapsaml›d›r.

66.. DDaavvrraann››flflllaarr››nn hhaannggii iiççeerriikkllee iillggiillii oolldduu¤¤uu bbeelliirrttiillmmeelliiddiirr.. “Kavramlar›n anlam bilgisi”olamaz. “Türkçe dersindeki kavramlar›n anlam bilgisi.” olur.

77.. DDaavvrraann››flflllaarr bbiinniiflfliikk oollmmaammaall››,, bbiittiiflfliikk oollmmaall››dd››rr.. Bir davran›fl›n bitti¤i yerde di¤er davra-n›fl bafllamal›. Davran›fllar iç içe girmemelidir.

Örnek: ”Co¤rafya dersinde Türkiye’nin co¤rafi bölgelerini söyleme ve haritada gösterme”ifadesinde birden fazla hedef vard›r. Bunun yerine ”Co¤rafya dersinde Türkiye’nin co¤rafibölgelerini söyleme” ve ”Co¤rafya dersinde Türkiye’nin co¤rafi bölgelerini haritadagösterme” fleklinde iki hedeften oluflur.

88.. DDaavvrraann››flflllaarr hhaannggii aallaannllaa iillggiillii yyaazz››ll››yyoorrssaa oo aallaann››nn nniitteelliikklleerriinnee vvee bbaassaammaakkllaarr››nnaauuyygguunn oollmmaall››dd››rr.. Biliflsel, duyuflsal ve psikomotor alanlarla ilgili davran›fllar ayr› ayr› ya-z›lmal›.

99.. DDaavvrraann››flflllaarr bbiirrbbiirriinnii ddeesstteekklleerr nniitteelliikkttee oollmmaall››,, bbiirrbbiirrii iillee ççeelliiflflmmeemmeelliiddiirr.. Dersin, oku-lun, ö¤retim kademesinin, Milli E¤itim’in hedefleri aras›nda tutarl›l›k olmal›.

1100.. DDaavvrraann››flflllaarr kkoollaayyddaann zzoorraa,, bbaassiitttteenn kkaarrmmaaflfl››¤¤aa vvee ssoommuuttttaann ssooyyuuttaa ddoo¤¤rruu ss››rraallaann--mmaall››dd››rr.. Örne¤in biliflsel alanla ilgili önce bilgi, sonra kavrama, sonra da uygulamadüzeyinde davran›fl yaz›lmal›d›r.

1111.. BBiirr ddaavvrraann››flfl ttüümmcceessiinniinn ssoonnuunnddaa tteekk bbiirr öözzeelliikk bbuulluunnmmaall››dd››rr.. E¤er iki özelik bulunu-yorsa, ikinci özellik parantez içinde veya kesme iflareti ile ayr›larak yaz›lmal›d›r.

8833



“Ülke sevgisi gelifltirme” iiffaaddeessiinniinn bbiirr öö¤¤rreennmmee hheeddeeffii oolldduu¤¤uu kkaabbuull eeddiilliirrssee bbuu iiffaaddeenniinnaaflflaa¤¤››ddaakkii hheeddeeff yyaazzmmaa iillkkeelleerriinnddeenn hhaannggiissiinnee uuyygguunn hhaallee ggeettiirriilleerreekk yyeenniiddeenn ddüüzzeenn--lleennmmeessii ggeerreekkiirr??A) Ö¤renme sürecini yans›tma B) Konular› yans›tmaC) Biniflik olma D) Birden fazla alan› kapsamaE) Ö¤renci özelli¤i olma

CCEEVVAAPP:: EE

HHEEDDEEFFLLEERR‹‹NN DDAAVVRRAANNIIfifiAA DDÖÖNNÜÜfifiTTÜÜRRÜÜLLMMEESS‹‹

Davran›fl bir organizman›n uyar›c›lar karfl›s›nda tepkide bulunma-s›d›r. Bilgi, beceri, tutum ve yetenekler do¤rudan ölçülemez. Buözelliklerin davran›fla dönüfltürülmesi gerekir.

E¤itim program›n›n de¤erlendirme ö¤esine göre bir hedefin kaza-n›l›p kazan›lmad›¤›n›n ölçülmesi gerekir.

Bu ölçüm ancak hedefler davran›fla dönüfltürüldü¤ünde mümkünolmaktad›r.

‹flte bu yüzden hedef, kendisine ulafl›ld›¤›na kan›t olabilecek göz-lenebilir ö¤renci davran›fllar›na çevrilmelidir.

HHeeddeefflleerriinn DDaavvrraann››flflaa DDöönnüüflflttüürrüüllmmee NNeeddeennlleerrii::

1. Hedefleri gözlenebilir ve ölçülebilir hale getirmek.

2. Bir hedeften herkesin ayn› anlam› ç›karmas› için hedeflerin davran›fla dönüfltürülmesigerekir.

3. E¤itim durumlar›n›n gerçekleflebilmesi için davran›fllar›n belirlenmesi gerekir. Hangi dav-ran›fl›n nas›l kazand›r›laca¤›n› belirlemek için e¤itim durumlar› düzenlemede davran›fllarönemlidir.

4. E¤itimde her türlü de¤erlendirme iflleminin merkezinde de¤erlendirme vard›r. Ölçme vede¤erlendirme ifllemlerinin yap›labilmesi için davran›fllar›n belirlenmifl olmas› gerekir.De¤erlendirme sürecinde neyin ölçülece¤ini ortaya koyar.

5. E¤itimde düzenleme, yenileme, onarma gibi etkinliklerin yap›labilmesi için e¤itim sistemitaraf›ndan kazand›r›lacak davran›fllar›n aç›kça belirlenmifl olmas› gerekir.

6. Hedeflerin davran›fl olarak ifade edilmesi ö¤rencinin kendisinden ne bekledi¤inin net ola-rak ortaya konmas› aç›s›ndan önemlidir.

7. E¤itim uygulamalar›nda belli standartlara ulaflabilmek için davran›fllar›n belirlenmifl vekazan›lm›fl olmas› gerekir.

KPSS/2009



HHEEDDEEFF DDAAVVRRAANNIIfifi YYAAZZMMAA YYAAKKLLAAfifiIIMMLLAARRII

E¤itim program› haz›rlan›rken hedef ve davran›fl yaz›m›nda üç farkl› yaklafl›ma göre hareketedilir. Bu farkl› yaklafl›mlar›n oluflmas›n›n nedenleri;

1. Program gelifltirme uzmanlar›n›n yetiflmeleri

2. Program›n özelli¤idir.

Program›n özellikleri daha çok göz önüne al›n›r. Buna göre üç farkl› yaklafl›m vard›r.

1. Modüler hedef yazma yaklafl›m›.

2. Aflamal› hedef yazma yaklafl›m›.

3. Yeterli¤e dayal› hedef yazma yaklafl›m›.

11.. MMooddüülleerr HHeeddeeff YYaazzmmaa YYaakkllaaflfl››mm››::

Aflamal›l›k özelli¤i göstermeyen ba¤›ms›z üniteler ya da modüller için kullan›l›r. Bu yaklafl›m-da amaç ve davran›fl ifadeleri yaz›l›rken cümle sonuna –acak, -ecek ekleri getirilerek gele-cek zamanla ilgili ifadelere yer verilir. Örnek: Program›n ögeleri ünitesini tamamlad›ktansonra;

1. E¤itim program›n›n ögelerini do¤ru olarak s›ralayabilecek.

2. Program ögeleri aras›ndaki iliflkileri aç›klayabilecek.

22.. AAflflaammaall›› HHeeddeeff YYaazzmmaa YYaakkllaaflfl››mm››::

Bloom’un aflamal› s›n›flama yaklafl›m›n› temele almaktad›r. Bu yaklafl›mda ö¤rencilerin ka-zanmas› gereken özelikler biliflsel, duyuflsal ve psikomotor olmak üzere üç alana bu alanlar-da kendi içinde basamaklara ayr›l›r.

Hedef: Program gelifltirmenin ögeleri aras›ndaki iliflkileri kavrayabilme

Davran›fllar:

1. Verilen bir ögenin programdaki ifllevini söyleme/yazma

2. Verilen bir ögenin di¤er ögelerle iliflkisini söyleme/yazma

3. Verilen bir ögedeki yetersizliklerin di¤er ögeleri nas›l etkileyece¤ini söyleme/yazma

33.. YYeetteerrllii¤¤ee DDaayyaall›› HHeeddeeff YYaazzmmaa YYaakkllaaflfl››mm››

Program›n sonunda ö¤rencilerin hangi standartta ne yapacaklar›n› belirtir. Dört ö¤eden mey-dana gelir. Bunlar; ö¤renci, davran›fl (ifllem), koflullar (verilenler) ve standartt›r.

Genellikle k›sa zamanda ulafl›labilecek, gözlenebilir ve ölçülebilir davran›fllar› gösterir. Dahaçok deviniflsel alana ait hedeflerin ifadesine uygun düflmektedir.

Örnek: Akdeniz Bölgesinde bulunan iller verildi¤inde (koflul), illeri trafik plaka numaras›nagöre (standart), bir ka¤›da yazabilme (gözlenebilir davran›fl)

8855



1) ……………………… hedefler ülkenin politik felsefesini yans›t›r.

2) Özel hedefler …………….. program› ile ilgilidir.

3) Biliflsel yeterliliklerin en alt basama¤› ………….. basama¤›d›r.

4) Milli e¤itimin ve okul türünün amaçlar› …………… hedefler kapsam›nda yer al›r.

5) Biliflsel alan›n ………………….. basama¤›nda ö¤renci birden fazla kavram› karfl›laflt›r›p

aralar›ndaki iliflkiyi ortaya ç›kar›r.

6) Bor enerjisinin kullan›m›yla ilgili özgün bir sistem formüle etme …………………. düzeyin-

de bir hedef davran›flt›r.

7) Hedeflerin bir konu alan› ile iliflkili olmas› ……………… ilkesi ile ilgilidir.

8) Ö¤rencinin; s›n›f kurallar›na uyman›n birlikte yaflaman›n bir gere¤i oldu¤unu benimse-

mesi …………….. düzeyine ait bir kazan›m› ifade eder.

9) Voleybolda kendine özgü bir vurufl stili gelifltirebilme …………….. alan›n ……………..

basama¤›na ait bir hedef davran›flt›r.

10) Hedeflerin davran›fla dönüfltürülebilecek nitelikte olmas› ……………………….. ilkesi ile

ilgilidir.

1. Uzak (‹deal) / 2. Ders Program› / 3. Bilgi / 4. Özel (Yak›n) / 5. Analiz /

6. Sentez / 7. Kenetlilik / 8. Örgütleme / 9. Deviniflsel (Psikomotor) – Yaratma / 10. Ulafl›labilirlik



‹ÇER‹K


‹çerik konusu KPSS’de yo¤un soru gelen bölümlerden biridir. ‹çeri¤in düzenlenme-

sinde kullan›lan ilkeler ve içerik düzenleme yaklafl›mlar› bilinmesi gereken önemli ko-

nulard›r.

Ça¤dafl yönelimler ve uygulamadaki ö¤renci merkezli e¤itim programlar› dikkate al›n-

d›¤›nda, ilerleyen y›llarda yap›lacak s›navlarda özellikle ö¤renci merkezli program ta-

sar›mlar›nda kullan›lan içerik düzenleme yaklafl›mlar›ndan daha fazla soru gelebile-

ce¤i öngörülmektedir.

Yine belirtke tablosu ve ifllevleri ö¤retmen adaylar taraf›ndan mutlak suretle bilinme-

lidir.

BÖLÜM 7


‹çerik “NNee öö¤¤rreetteelliimm??” sorusuna cevap arar. ‹çerik hedefe göre belirlenir ve e¤itim ö¤retim

etkinliklerinin hedefe ulaflmas› için bir araç rolündedir. Türkiye'de Okul öncesi, ‹lkö¤retim ve

Orta Ö¤retim kademelerinin içeri¤i Milli E¤itim Bakanl›¤› taraf›ndan belirlenmektedir.

SSeeççiilleenn iiççeerriikk;;

1. Hedef davran›fllarla tutarl› olmal›,

2. Ö¤renci için anlaml› olmal›,

3. Ö¤rencilerin geliflim düzeyine uygun olmal› (Ö¤renciye Görelik),

4. Güncel olmal›,

5. Bilimsel aç›dan do¤ru olmal›,

6. Ö¤rencilerin ön bilgilerine ve geçmifl yaflant›lar›na uygun olmal›,

7. Uygulanabilir olmal›,

8. Kendi içinde tutarl› olmal›,

9. Kullan›labilir ve yararl› olmal› (Yararl›l›k),

10. Ekonomik olmal›,

11. Ö¤renilebilir ve gerçek yaflamla iliflkili olmal› (Yaflama Yak›nl›k),

12. Anlaml› olmal›,

13. Sistematik olmal›,

14. Ö¤renciyi düflünmeye yöneltmelidir.

Bir e¤itim program›nda, amaçlara ulaflmay› sa¤layacak konu içeri¤i genellikle çok genifl ol-du¤u için, içerik belirlenirken belli ölçütler kullanmak gerekmektedir.

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii bbuu ööllççüüttlleerrddeenn bbiirrii ddee¤¤iillddiirr??

A) Toplumsal fayda

B) Bireysel fayda

C) Geliflim özelikleri

D) Konular aras› iliflkilendirme

E) ‹çeri¤in sunulma biçimi

CCEEVVAAPP:: EE

KPSS/2010


Bölüm 7 / ‹çerik

BBiirr öö¤¤rreettiimm pprrooggrraamm››nn››nn ““içerik”” bbooyyuuttuu ddee¤¤eerrlleennddiirriilliirrkkeenn aaflflaa¤¤››ddaakkii ssoorruullaarrddaann hhaannggii--ssiinnee ““Evet”” yyaann››tt›› aall››nn››rrssaa iiççeerriikk iiççiinn ““Uygundur”” ddeenniilleebbiilliirr??

A) Ça¤dafl bulgulara dayal› m›?B) Ö¤renci davran›fl› olarak ifade edilmifl mi?C) Ö¤renci merkezli etkinliklere uygun mu?D) E¤itim süreci sonunda ortaya ç›kacak ürün tan›mlanm›fl m›?E) Ö¤retim materyalleri belirtilmifl mi?

CCEEVVAAPP:: AA

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii iiççeerriikk sseeççiimmiinnddee cceevvaappllaannmmaass›› ggeerreekkeenn ssoorruullaarr aarraass››nnddaa yyeerraallmmaazz??

A) Özel bir alanla ilgili ve güncel mi? B) E¤itim program›n›n hedefleriyle tutarl› m›? C) Bilimsel olarak geçerli mi? D) ‹yi düzenlenmifl ve sistematik mi?E) Bilgilerin s›k s›k tekrar› yap›l›yor mu?

CCEEVVAAPP:: EE

‹‹ççeerriikk ddüüzzeennlleenniirrkkeenn uuyyuullmmaass›› ggeerreekkeenn bbaazz›› kkuurraallllaarr vvaarrdd››rr.. Bunlar;

Somuttan soyuta, basitten karmafl›¤a, kolaydan zora, yak›ndan uza¤a olarak s›ralanabilir.‹çerik aflamal› ve birbirinin ön koflulu olacak flekilde s›ralanmal›d›r.

‹‹ççeerriikk DDüüzzeennlleemmeeddee FFaarrkkll›› YYaakkllaaflfl››mmllaarr

11.. DDoo¤¤rruussaall PPrrooggrraammllaammaa YYaakkllaaflfl››mm››

Tyler taraf›ndan gelifltirilmifltir. BBiirrbbiirrii iillee aarrdd››flfl››kk ss››rraall››,, yyaakk››nn iilliiflflkkiillii vvee zzoorruunnlluu yyaa ddaa öönn--kkooflfluull öö¤¤rreennmmeelleerriinn aa¤¤››rrll››kkll›› oolldduu¤¤uu kkoonnuullaarr››nn ddüüzzeennlleennmmeessiinnddee do¤rusal programlamayaklafl›m› kullan›l›r. Özellikle aflamal›l›k özelli¤i tafl›yan dersler için kullan›l›r. Örnek; HayatBilgisi, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi gibi.

‹çeri¤in seçiminde kullan›lan ölçütlerden yaflama yak›nl›k ve yararl›l›k ilkeleri kar›fl-t›r›lmaktad›r.

Asl›nda bu ilkeler birbiriyle ilgilidir. Ancak yaflama yak›nl›k içeri¤in normal yaflamdauygulanabilirli¤ini; yararl›l›k ise uygulanan içeri¤in ifle yaray›p yaramad›¤› ile ilgilidir.

KPSS/2005

KPSS/2009

8899

‹çerik / Bölüm 7


22.. SSaarrmmaall PPrrooggrraammllaammaa YYaakkllaaflfl››mm››

Bruner taraf›ndan ortaya at›lm›flt›r. Bu tip programda içerikdo¤rusal bir s›ra izlemez. Daha önce ö¤renilmifl olan baz› ko-nular, gerektikçe tekrar edilebilir. Bu tekrarlar, tercihen konu-yu sadece hat›rlatmaktan çok kapsam›n› da geniflletmelidir.

‹çeri¤i bu tip yaklafl›mla haz›rlanm›fl programlar daha esnek-tirler. Ancak ö¤renilecek konular ve ö¤renme süresi kontrollü-dür.

KKoonnuullaarr››nn yyeerrii vvee zzaammaann›› ggeellddiikkççee tteekkrraarr tteekkrraarr öö¤¤rreettiill--mmeessii ssöözz kkoonnuussuu oolldduu¤¤uunnddaa bbuu ddüüzzeennlleemmeeddeenn yyaarraarrllaann››ll››rr.. Her konunun kendi içindekikonular› aras›nda da bir ard›fl›kl›k söz konusudur. Özellikle dil ö¤retim programlar›n›n içeri¤i-ni düzenlemede bu yaklafl›mdan yararlan›lmaklad›r. Örnek; Türkçe, ‹ngilizce gibi vb.

SSaarrmmaall pprrooggrraamm››nn ddaayyaanndd››¤¤›› tteemmeell ddüüflflüünnccee aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Ö¤rencilerin önemli bilgileri kendi kendilerine keflfetmeleri

B) Ö¤renme sürecinde deneyimden önce bilginin gerekli oldu¤u

C) Ö¤rencilere beli kavramlar›n belli geliflim düzeylerinde verilmesi

D) Yeni ö¤renilenlerin ön ö¤renmeler üzerine infla edilmesi

E) Ö¤rencilerin ö¤retmen k›lavuzlu¤unda araflt›rmalar yaparak kendi kendilerine ö¤renme-leri

CCEEVVAAPP:: DD

BBrruunneerr ttaarraaff››nnddaann öönneerriilleenn pprrooggrraamm ggeelliiflflttiirrmmee yyaakkllaaflfl››mm›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Do¤rusal B) Sarmal C) Çekirdek

D) Modüler E) Piramitsel

CCEEVVAAPP:: BB

KPSS/2005

KPSS/2008

‹çerik düzenleme yaklafl›mlar›ndan do¤rusal programlama ard›fl›k, birbirini takipeden konular›n düzenlenmesinde kullan›l›rken, sarmal programlama yeri geldikçetekrar edilen konular› içermektedir. Do¤rusal programlamada önkoflul ö¤renmeleraflamal› olarak s›ralan›rken sarmal programlamada sonraki ö¤renmeler için temelolan ö¤renmeler ve kavramlar geniflleyerek ele al›n›r.



33.. MMooddüülleerr PPrrooggrraammllaammaa YYaakkllaaflfl››mm››

Vygotsky taraf›ndan gelifltirilmifltir. ‹‹ççeerriikk ddüüzzeennlleenniirr--kkeenn kkoonnuullaarr ööbbeekklleerr hhaalliinnddee ddüüzzeennlleenniirr.. BBuu ööbbeekk--lleerriinn ((yyaa ddaa mmooddüülllleerriinn)) bbiirrbbiirriiyyllee iilliiflflkkiillii oollmmaass››bbeekklleenneemmeezz.. Bu programla ö¤retim sonunda al›na-cak sonuçlar bellidir. Konular›n hangi s›rayla ö¤renile-ce¤i aç›s›ndan esnektir; ancak yine de program ç›kt›-s› aç›s›ndan kontrollü bir yaklafl›m özelli¤i tafl›r.

Ö¤renme üniteleri modüllere ayr›l›r. Her modül kendi içinde do¤rusal, sarmal ya da farkl› yak-lafl›mla düzenlenebilir.

Modüller aras›nda aflamal› bir ba¤ olmas› önemli de¤ildir; önemli olan her modülün anlaml›bir bütün oluflturmas›d›r.

Örnek: Beden E¤itimi, Kiflisel Geliflim Programlar›, E¤itim Bilimleri

‹‹ççeerriikk ddüüzzeennlleenniirrkkeenn kkoonnuullaarr››nn,, ööbbeekklleerr hhaalliinnddee ddüüzzeennlleennddii¤¤ii,, bbuu ööbbeekklleerriinn bbiirrbbiirriiyyllee

iilliiflflkkiillii oollmmaass››nn››nn bbeekklleennmmeeddii¤¤ii;; aannccaakk hheerr bbiirriinniinn aannllaammll›› bbiirr bbüüttüünn oolluuflflttuurrmmaass›› ggeerreekk--

ttii¤¤iinnii vvuurrgguullaayyaann pprrooggrraammllaammaa yyaakkllaaflfl››mm›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Modüler B) Proje merkezli C) Piramitsel

D) Do¤rusal E) Sarmal

CCEEVVAAPP:: AA

44.. PPiirraammiittsseell PPrrooggrraammllaammaa YYaakkllaaflfl››mm››

Piramitsel yaklafl›m; iillkk yy››llllaarrddaa ggeenniiflfl ttaabbaannll›› kkoonnuullaarr››nn yyeerraalldd››¤¤›› ggiiddeerreekk uuzzmmaannllaaflflmmaann››nn kküüççüükk bbiirriimmlleerrddee oolldduu¤¤uu vveeddaarraalldd››¤¤›› bbiirr yyaakkllaaflfl››mm tarz›d›r.

Bu yaklafl›ma göre içerik, ayr›nt›l› ve kesin bir biçimde belirlen-mifl konular bütününden oluflur.

Program esnek de¤ildir. Ö¤rencinin programa bafllamadan ön-ceki ve program› bitirdikten sonraki durumu kesinlikle bilinmek-tedir. Ö¤renci, program› bitirdikten sonra o alan›n uzman› olur.

Örnek: T›p E¤itimi

KPSS/2007

9911



‹‹llkk yy››llllaarrddaa ggeenniiflfl ttaabbaannll›› kkoonnuullaarr››nn yyeerr aalldd››¤¤›› iilleerriikkii yy››llaarrddaa ddaarraallaarraakk uuzzmmaannllaaflflmmaann››nn ooll--dduu¤¤uu iiççeerriikk ttaassaarr››mm mmooddeellii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Do¤rusal B) Modüler C) Piramitsel

D) Sarmal E) ÇekirdekCCEEVVAAPP:: CC

55.. ÇÇeekkiirrddeekk PPrrooggrraammllaammaa YYaakkllaaflfl››mm››

Çekirdek programda ise iillkk öönnccee oorrttaakk öö¤¤rreenniilleecceekkkkoonnuullaarr vveerriilliirr.. SSoonnrraa öö¤¤rreenncciilleerree sseeççeenneekklleerr ssuu--nnuullaarraakk iillggii dduuyydduu¤¤uu aallaannllaarrddaa ddeerrss aallmmaallaarr›› ssaa¤¤--llaannaabbiilliirr..

Sözgelimi, Fen Bilgisi konular› çekirdek programla;

Fizik, Kimya, Biyoloji konular› da ilgi alanlar›yla al›n›r

ve buna göre içerik düzenlemesi yap›l›r.

66.. KKoonnuu AA¤¤››--PPrroojjee MMeerrkkeezzllii PPrrooggrraamm YYaakkllaaflfl››mm››

J. Dewey taraf›ndan önerilmifltir. Konu A¤›-Proje mer-kezli program yaklafl›m›nda öö¤¤rreenncciilleerree kkoonnuullaarr››nn aa¤¤››bbiirr hhaarriittaa ggiibbii çç››kkaarrtt››ll››pp vveerriilliirr vvee bbeelliirrllii zzaammaannllaarrddaanneerreelleerrddee oollmmaallaarr›› ggeerreekkttii¤¤ii ssööyylleenniirr..

Bu yaklafl›mda konular›n içeri¤ine ö¤renciler kendikendine ya da grup halinde karar verirler. Konular kü-çük projeler olarak da belirlenebilir.

77.. SSoorrgguullaammaa MMeerrkkeezzllii PPrrooggrraammllaammaa YYaakkllaaflfl››mm››

J.Dewey taraf›ndan önerilmifltir. BBaaflflttaann iiççeerriikk bbeellllii ddee¤¤iillddiirr.. ‹‹ççeerriikk ddüüzzeennlleemmeessii öö¤¤rreennccii--lleerriinn iihhttiiyyaaççllaarr›› vvee ssoorruullaarr››nnaa ggöörree oolluuflflttuurruulluurr..

Yaklafl›m ö¤rencilerin sorular›na ve gereksinimlerine yan›t verme gereklili¤ini benimseyenfelsefi görüfle dayan›r.

E¤itim düzeyi yükseldikçe daha s›n›rl› ve özel uzmanl›k alanlar›na iliflkin sorulara göre prog-ramlar›n içerikleri düzenlenir.

Çekirdek Programlama Yaklafl›m›’n›n Piramitsel Programlama Yaklafl›m›’ndan te-mel fark›, birden fazla uzmanl›k seçene¤i sunuyor olmas›d›r.

KPSS/2004



Sosyal bilgiler dersinde, teknolojik ürünlerin hayat›m›zda yapt›¤› de¤iflikliklerle ilgili içerik dü-zenlemesinde, sorgulama merkezli programlama yaklafl›m› kullan›lacakt›r.

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii bbuu yyaakkllaaflfl››mmaa uuyygguunn iiççeerriikk ddüüzzeennlleemmee aaflflaammaass››nnddaa ssoorruullaabbii--lleecceekk bbiirr ssoorruu ddee¤¤iillddiirr??

A) Alana iliflkin bilimsel dokümanlara ne kadar s›kl›kla yönlendirmektedir?

B) Konun yaflamsal önemi nedir?

C) Ele al›nacak konular evrensel nitelikte midir?

D) Okul d›fl›nda ö¤renilmesi zor olan bilgiler nelerdir?

E) Birden fazla uzmanl›k alan› seçene¤i sunmakta m›d›r?

CCEEVVAAPP:: EE

88.. DDiissiipplliinnlleerraarraass›› PPrrooggrraammllaammaa YYaakkllaaflfl››mm››::

Özellikle korelasyon desen tasar›m›n›n uyguland›¤› ö¤retim sisteminde uygulan›r. Merkezeal›nan bir derste ifllenen konu di¤er derslerde de benzer veya ayn›s› olarak ifllenir. Dersleraras›nda iliflki kurulur.

Örnek: Mihver ders olan Hayat Bilgisi dersinde 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayra-m› ifllendi¤inde di¤er derslerde de ayn› konu ifllenir.

- Psikolojik temelini biliflsel kuramdan alm›flt›r.

- ‹lerlemeci e¤itim felsefesine dayal› olarak haz›rlanmaktad›r.

- Genellikle dil e¤itiminde kullan›lan ve k›smen esnek olan içerik düzenleme yaklafl›m›d›r.

YYuukkaarr››ddaa öözzeelllliikklleerrii vveerriilleenn iiççeerriikk ddüüzzeennlleemmee yyaakkllaaflfl››mm›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Do¤rusal B) Sarmal C) Modüler

D) Piramitsel E) Çekirdek

CCEEVVAAPP:: BB

KONU KAVRATAN SORU

KPSS/2010

9933



I. Ö¤renci sorunlar›n› ve ihtiyaçlar›n› temele alan yaklafl›md›r.

II. ‹çerik; bir araya geldi¤inde anlaml› bir bütün oluflturan birbirinden ba¤›ms›z bölümlerdenoluflur

III. Bir birim ö¤renme gerçekleflmeden di¤ere birime geçilmez. Ö¤renmede ard›fl›k s›ratakip edilmelidir.

Yukar›da baz› içerik düzenleme yaklafl›mlar›n›n özellikleri verilmifltir.

ÖÖzzeelllliikklleerrii vveerriilleenn bbuu iiççeerriikk ddüüzzeennlleemmee yyaakkllaaflfl››mmllaarr›› iillee bbuu yyaakkllaaflfl››mmllaarr›› oorrttaayyaa aattaann --ggeelliiflflttiirreenn bbiilliimm aaddaammllaarr›› hhaannggii sseeççeenneekkttee ddoo¤¤rruu oollaarraakk eeflfllleeflflttiirriillmmiiflflttiirr??

I II III

A) Dewey Tyler Bruner

B) Dewey Vygotsky Bruner

C) Bruner Vygotsky Tyler

D) Dewey Vygotsky Tyler

E) Bruner Dewey Tyler

CCEEVVAAPP:: DD

I. ‹çeri¤in alt konular› aras›nda ard›fl›k s›ralanmalar›n oldu¤unu ve yeri geldi¤inde öncekiö¤renilenlerin daha kapsaml› olarak yeniden ö¤retilmesi gerekti¤ini savunan bir içerikdüzenleme yaklafl›m›d›r.

II. Aflamal›l›k özeli¤i tafl›yan konular›n düzenlenmesinde kullan›lan, ard›fl›k, s›ral›, yak›niliflkili ve zorunlu konulara uyan bir içerik düzenleme yaklafl›m›d›r.

III. Ö¤renme ünitelerinin öbeklere ayr›ld›¤›, konular›n ö¤retim s›ras› esnek, her dilimin birbütün oluflturdu¤u içerik düzenleme yaklafl›md›r.

YYuukkaarr››ddaa öözzeelllliikklleerrii bbeelliirrttiilleenn iiççeerriikk ddüüzzeennlleemmee yyaakkllaaflfl››mmllaarr›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerriinn hhaannggiissiinnddeeddoo¤¤rruu ss››rraaddaa vveerriillmmiiflflttiirr??

I II III________ ________ ________

A) Piramitsel Do¤rusal Modüler

B) Sarmal Do¤rusal Piramitsel

C) Çekirdek Piramitsel Modüler

D) Sarmal Do¤rusal Modüler

E) Sarmal Çekirdek Piramitsel

CCEEVVAAPP:: DD

KPSS/2009

KONU KAVRATAN SORU



Do

ğru

sal

(Tyle

r, B

loo

m)

Da

vra

nış

çı

Ya

kla

şım

Daim

icilik

ve

Esasic

ilik

Aşam

alılık, Ö

n K

oşu

l,Ö

ğre

nm

e, Tem

el D

ers

ler

Fen

,S

osyal,

Mate

mati

k

Esn

eklik y

ok

ya d

a ç

ok a

z

Sarm

al

(Bru

ner)

Bil

işs

el

Ya

kla

şım

İle

rle

me

cil

ikY

ata

y İlişki, D

eri

nle

mesi-

ne G

en

işle

tere

k T

ekra

r

İng

iliz

ce,

Tü

rkçe v

b.

Dil D

ers

leri

,M

ate

mati

k

Esn

eklik v

ar

Mo

dü

ler

(Vyg

ots

ky)

Bil

işs

el

Ya

kla

şım

İlerl

em

ecilik

ve Y

en

iden

Ku

rmacılık

Öğ

ren

me Ü

nit

ele

ri (

Öb

ek-

leri

), M

esle

k v

e B

eceri

Eğ

itim

i, B

ağ

ımsız

Ders

ler,

An

lam

lı B

ütü

n

Bed

en

Eğ

itim

i,B

eceri

Ders

leri

,E

ğit

im B

ilim

leri

Pir

am

itsel

Bil

işs

el

ve

Da

vra

nış

çı

Ya

kla

şım

Gele

neksel ve

Çağ

daş E

ğit

imA

nla

yış

ları

İlk Y

ılla

rda G

en

iş T

ab

an

lıK

on

ula

r, G

itg

ide K

ap

sam

da

Dara

lma v

e U

zm

an

laşm

a

Tıp

Eğ

itim

ive L

isan

sP

rog

ram

ları

Çekir

dek

(J. D

ew

ey)

Bil

işs

el

Ya

kla

şım

İlerl

em

ecilik

ve Y

en

iden

Ku

rmacılık

Ort

ak v

e S

eçm

eli D

ers

ler,

Bir

den

Fazla

Ala

n, İlg

i ve

Yete

neğ

e G

öre

Ala

n S

eçim

i

Ala

nS

eçim

i

Ko

nu

Ağ

ı -

Pro

je M

erk

ezli

(J. D

ew

ey)

Bil

işs

el

Ya

kla

şım

Pro

je T

ab

an

lı, K

on

u A

ğı,

Ha

rita

Fen

ve T

ekn

o-

loji A

ğır

lıklı

Ders

ler

So

rgu

lam

aM

erk

ezli

(J. D

ew

ey)

Bil

işs

el

Ya

kla

şım

Öğ

ren

ci S

oru

ları

,S

oru

nla

rı y

a d

a İh

tiyaçla

rı

Öğ

ren

en

Mer-

kezli P

rog

ram

Tasarı

mla

rı

Ait

Old

uğ

uY

akla

şım

Dayan

dığ

ı E

ğit

imF

els

efe

si

An

ah

tar

Sö

zcü

kle

rU

yg

ula

ma A

lan

ları

na

Örn

ek

Esn

eklik

İlerl

em

ecilik

ve Y

en

iden

Ku

rmacılık

İle

rle

me

cil

ik

Esn

eklik v

ar

Esn

eklik y

ok

Esn

eklik v

ar

Esn

eklik v

ar

En

esn

ek

pro

gra

m

9955



BBeelliirrttkkee TTaabblloossuu

Bir e¤itim program›nda yer alan hedef ve hedef davran›fllarla, program içeri¤inin iki boyutlubir çizelge üzerinde gösterilmesine “BBeelliirrttkkee TTaabblloossuu” denir.

E¤itim durumlar› ve s›nama durumlar›n›n özünü oluflturur.

Özellikle s›nama durumlar›nda ölçme arac›n›n kapsam geçerlili¤ini sa¤lamada k›lavuzluk ya-par.

BBeelliirrttkkee ttaabblloossuunnuunn oolluuflflttuurruullmmaass›› üüçç aaflflaammaaddaa ggeerrççeekklleeflflmmeekktteeddiirr..

1. Ö¤retim hedeflerini belirleme

2. Ders içeri¤ini belirleme

3. ‹ki boyutlu çizelgeyi haz›rlama

Dikey boyutunda konu ya da üniteler yer al›r.

Yatay boyutunda ise hedefler ve davran›fllar yer al›r.

Hedeflerin hangi içerikle ilgili oldu¤u belli olur. Program›n hedef içerik iliflkisini kurmak için il-gili davran›fllarla konu bafll›klar›n›n kesiflti¤i yere (X) iflareti konur.

‹flaret konulan yerler önemli davran›fllar›, iflaretsiz yerler ise önemsizleri belirtir.

NNoo HHeeddeefflleerr KKoonnuullaarrBBiilliiflflsseellHHeeddeeff

DDuuyyuuflflssaallHHeeddeeff

DDeevviinniiflflsseellHHeeddeeff

TTOOPPLLAAMM

1 Ölçme ve de¤erlendirme X 1

2 Ölçme ve de¤erlendirme alanlar› XX X 3

3 Test tipleri ve özellikleri X X 2

4 Sözlü - yaz›l› test X X 2

5 De¤erlendirme süreçleri X 1

TTOOPPLLAAMM 6 1 2 9

Belirtke tablosu ile ünite analizi zaman zaman kar›flt›r›lmaktad›r. Ünite analizi; içeri-¤in biraz daha s›n›rland›r›lm›fl ve göze çarpacak biçimde ele al›nm›fl hali olup belirt-ke tablosundan daha ayr›nt›l›d›r.



BBeelliirrttkkee TTaabblloossuunnuunn ‹‹flfllleevvlleerrii

1. Hangi ünite ya da konuda hangi düzeyde hedefin daha a¤›rl›kl› oldu¤unu ortaya koyar.

2. Ünitelerin programdaki önemini belirtir.

3. Düzenlenecek ö¤renme yaflant›lar›n›n seçimini gösterir.

4. De¤erlendirmede kullan›lacak soru say›s›n› gösterir.

5. Belirtke tablosunun en önemli ifllevi ölçme araçlar›n›n kapsam geçerlili¤ini sa¤lamas›d›r.

BBeelliirrttkkee ttaabblloossuu iillee iillggiillii oollaarraakk aaflflaa¤¤››ddaa vveerriilleenn iiffaaddeelleerrddeenn hhaannggiissii yyaannll››flfltt››rr??

A) Hangi davran›fllar›n ölçülece¤ini belirler.

B) Ö¤renme ortam›n› düzenlemede kolayl›k getirir.

C) Kullan›lacak yöntem ve teknik seçimine katk› sa¤lar.

D) De¤erlendirmede kullan›lacak soru say›s›n› gösterir.

E) Hedeflerin belirlenmesinde rehber görevi görür.

CCEEVVAAPP:: EE

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii,, öö¤¤rreettiimm pprrooggrraamm››nnddaa kkaazzaann››mmllaarrllaa eettkkiinnlliikklleerr aarraass››nnddaakkii

iilliiflflkkiiyyii ggöösstteerrmmeekk,, öö¤¤rreennmmee yyaaflflaanntt››ss››nn››nn sseeççiillmmeessiinnee vvee uuyygguunn ööllççmmee aarraaççllaarr››nn››nn

ggeelliiflflttiirriillmmeessiinnee kkaattkk››ddaa bbuulluunnmmaakk aammaacc››yyllaa hhaazz››rrllaann››rr??

A) Spiral sistem B) Yaflant› konisi C) Y›l›k plan

D) Gözlem formu E) Belirtke tablosu

CCEEVVAAPP:: EE

KPSS/2006

KONU KAVRATAN SORU

9977



1) Matematik, fizik gibi aflamal›l›k özelli¤i tafl›yan derslerde kullan›lan içerik düzenleme yak-lafl›m› ………………… programlama yaklafl›m›d›r.

2) Uygulanan içeri¤in normal yaflamda hayata geçirilebilmesi içeri¤in ……………………….ilkesi ile ilgilidir.

3) …………………….. programlama yaklafl›m›nda ö¤renciye birden fazla uzmanl›k seçene-¤i sunulmaktad›r.

4) Özellikle dil ö¤retimi için haz›rlanan programlarda ……………… programlama yaklafl›m›kullan›lmaktad›r.

5) En esnek içerik düzenleme yaklafl›m› …………………….. programlama yaklafl›m›d›r.

6) Lisedeki alan seçimi uygulamas› ……………….. programlama yaklafl›m›na örnek teflkileder.

7) ‹çeri¤in k›sa süre içerisinde çok say›da davran›fl kazand›racak nitelikte olmas›, içeri¤insahip olmas› gereken özelliklerden ……………… ilkesi ile ilgilidir.

8) ……………….. programlama yaklafl›m› Vygotsky taraf›ndan tasarlanm›fl olup genelliklebeceri ö¤retiminde kullan›l›r.

9) Haz›rlanan bir belirtke tablosunun yatay boyutunda …………………. yer almaktad›r.

10) Milli E¤itim Bakanl›¤›n›n yeni programlar›nda içerik daha çok ……………….. programla-ma yaklafl›m›na ba¤l› olarak düzenlenmifltir.

1. Do¤rusal / 2. Uygulanabilirlik / 3. Çekirdek / 4. Sarmal / 5. Sorgulama Merkezli /

6. Çekirdek / 7. Ekonomiklik / 8. Modüler / 9. Konular / 10. Sarmal



E⁄‹T‹MDURUMLARI


E¤itim durumlar› olarak ifade edilen program ögesi, ö¤renme - ö¤retme sürecini içe-

ren bir konu olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ö¤renme - ö¤retme süreci de ö¤retim yön-

tem ve tekniklerini kapsayan ve bu ders ile do¤rudan iliflkili bir süreçtir. Bu nedenle

bu bölüm titizlikle incelenmeli, Ö¤retim Yöntem ve Teknikleri dersi ifllenirken bu bö-

lümde ö¤renilenler dikkate al›nmal›d›r.

E¤itim durumlar› düzenlenirken dikkat edilmesi gereken ilkeler, ö¤renme yaflant›lar›-

n›n aflamalar› ve ö¤retim hizmetlerinin niteli¤ini etkileyen de¤iflkenler bu bölüm kap-

sam›nda ele al›nmaktad›r.

BÖLÜM 8


E¤itim durumlar› (ö¤retme-ö¤renme etkinlikleri) e¤itim program›n›n üçüncü temel ö¤esidir.E¤itim program›, hedefe ulaflmak için ö¤retmen ve ö¤rencilerin en aktif oldu¤u ö¤edir.

Program gelifltirmenin süreç boyutudur. Bu ö¤ede birçok materyal ifle koflulur. Bunun yan›n-da ö¤retim yöntemleri kullan›l›r. Ö¤renci aç›s›ndan ö¤renme yaflant›lar› düzene¤i, ö¤retmenaç›s›ndan ö¤retme yaflant›lar› düzene¤idir.

EE¤¤iittiimm dduurruummllaarr››nn››nn iiççiinnddee flfluu öö¤¤eelleerr yyeerr aall››rr::

Araç-gereçler, strateji, yöntem, teknikler, zaman, ipucu, dönüt, pekifltireç, ö¤retmen davran›fl-lar›.

E¤itim durumlar› ö¤esinin içinde; ne zaman ö¤retelim, nas›l ö¤retelim, ne ile ö¤retelim,

nerede ö¤retelim sorular›na cevap aran›l›r.

EE¤¤iittiimm DDuurruummllaarr›› DDüüzzeennlleenniirrkkeenn DDiikkkkaatt EEddiilleecceekk ÖÖzzeelllliikklleerr::• E¤itim durumlar› ilk önce hedeflere uygun olmal›• Ö¤retim yöntemleri ö¤rencilerin ön bilgilerine ve ö¤renme stillerine uygun olmal›• E¤itim durumlar› ö¤renci ilgisine uygun ve dikkat çekici olmal›• Ekonomik olmal›• E¤itim durumlar› ö¤renci seviyesine uygun olmal›• Ö¤retim ilkelerine uyulmal›• Kullan›lan araç gereçler ö¤renci seviyesine uygun olmal›

E¤itim durumlar›; girifl, geliflme ve sonuç bölümlerinden oluflur.

11.. GGiirriiflfl::

aa)) DDiikkkkaattii ççeekkmmee::

Ö¤retmenin ders bafllamadan önce ö¤rencilerin dikkatini çekmek için örnek olaydan, sorular-dan, güncel bir olaydan, hat›ra, grafik, flekil ya da f›kradan yararlanmas›d›r.

bb)) GGüüddüülleemmee::

Ö¤rencilere ifllenecek konunun kendileri için ne kadar önemli oldu¤unu ve ö¤rencilerin ne ifli-ne yarayaca¤›n› vurgulamakt›r. Ö¤rencilere, konuyu niçin ö¤rendikleri aç›klan›r.

cc)) HHeeddeefftteenn hhaabbeerrddaarr eettmmee::

Ö¤rencilere, derste neler ifllenece¤i konusunda bilgi verilmesidir. Ö¤renci hedeften haberdarolursa, daha bilinçli davran›r ve hedefe ulaflmas› kolaylafl›r. Örnek: ö¤retmenin “Bu dersin so-nunda vücudunuzun bölümlerini tan›yabileceksiniz.” demesi. Ö¤retmen güdülemede bilgininö¤rencinin ne ifline yarayaca¤›n› aç›klarken, hedeften haberdar etmede ise direkt olarak ko-nunun sonunda ne ö¤reneceklerini söyler.

dd)) ÖÖnnkkooflfluull öö¤¤rreennmmeelleerriinn hhaatt››rrllaatt››llmmaass››::

‹fllenecek konuya ön koflul teflkil edecek ö¤renmelerin hat›rlat›lmas›d›r. Ö¤rencilerin yeni bil-giyi daha önce ö¤rendikleri bilgiler üzerine oturtmas› için ön bilgilerin hat›rlat›lmas› gerekir.Ö¤renciler, önce ö¤rendikleri ile yeni ö¤rendikleri aras›nda ba¤ kurarlar. Örnek: Vücudumuzkonusuyla ilgili ö¤retmenin önceden ifllenen ‘sa¤l›¤›m›z’ konusunu hat›rlatmas›.


Bölüm 8 / E¤itim Durumlar›

22.. GGeelliiflflmmee

Ö¤renciye kazand›r›lacak bilgi, beceri ve davran›fllar›n uygulamas›n›n yap›laca¤› her türlü et-kinli¤i içerir.

Gelifltirme bölümünde hedefe, ö¤renciye ve konuya uygun yöntem ve teknikler ifle koflulur.‹pucu, pekifltirme ve dönüt - düzeltme verilir. Uygun araç gereçler kullan›l›r. Belirlenen süreiçerisinde belirlenen yöntem ve tekniklerle, araç gereçlerle, ipucu, pekifltireç, dönüt ve düzelt-meye hedefe ulafl›lmaya çal›fl›l›r.

33.. SSoonnuuçç

Ders ifllendikten sonra yap›lan etkinlikler yer al›r. Tart›flma, özet ve e¤itsel oyunlar kullan›la-bilir.

Bu aflamada ö¤renme ürünlerini de¤erlendirmek için ölçme ifllemine gidilmesi gerekir. Amabu de¤erlendirme ö¤renme eksikliklerini saptamak amac›yla yap›l›r. Burada not verilmez.Mevcut durumu tespit etmek ve gerekirse düzeltme için yap›l›r.

EE¤¤iittiimm DDuurruummuu DDee¤¤iiflflkkeennlleerrii

‹‹ppuuççllaarr›› ((‹‹flflaarreettlleerr))::

Ö¤renme ö¤retme sürecinde ö¤renciye neyi, nas›l ö¤renece¤ini gösteren mesajlar›n tümüneipucu denir. Sorular, yaz›l› ve sözlü yönergeler, jestler, mimikler, sözlü ve yaz›l› hedef ifade-leri, aç›klamalar, modeller ya da gerçek örnekler ipucu özelli¤i tafl›r.

‹puçlar›n›n tafl›mas› gereken özellikler: 1. Ö¤rencinin geliflim düzeyine uygun olmal›. 2. Ö¤rencilerin biliflsel girifl davran›fllar›na uygun olmal›. 3. Ö¤rencilerin duyuflsal özeliklerine uygun olmal›; ö¤rencileri, ö¤renmeye karfl› istekli hale

getirmelidir. 4. Çok say›da duyu organ›na hitap eden ipuçlar› verilmelidir.

KKaatt››ll››mm::

Ö¤renciler, derse aç›k veya örtük olarak kat›l›r. Bu kat›l›m dersteki baflar›y› olumlu yönde et-kiler. Örnek verme, aç›klama yapma, soru sorma, sorulan soruya cevap verme ö¤rencininderse aç›k kat›l›m›d›r. Ö¤rencinin derse zihinsel olarak kat›l›m› ise örtük kat›l›m›d›r. Ancak ö¤-renmenin kal›c› olmas› için aç›k kat›l›m gereklidir. Ö¤renciyi derse katmak için flunlar yap›l-mal›d›r:1. Ö¤renci istekli hale getirilmeli,2. Sorular tüm s›n›fa sorulmal›,3. Ö¤rencinin dikkati hedefler üzerine toplanmal›,4. Çeflitli yöntem ve teknikler birlikte kullan›lmal›,5. Ö¤rencilere ön koflul davran›fllar önceden kazand›r›lmal›,6. Kullan›lan araç gereçler ö¤rencilerin düzeyine uygun olmal›d›r.

Girifl k›sm›nda a¤›rl›kl› olarak sunufl, geliflme k›sm›nda ise a¤›rl›kl› olarak buluflstratejisi kullan›l›r.

110011

E¤itim Durumlar› / Bölüm 8


PPeekkiiflflttiirrmmee::

Bir davran›fl›n görülme s›kl›¤›n› artt›rmak için kullan›l›r. Ö¤rencide görülen olumlu davran›fl-lardan hemen sonra pekifltireç verilir. Her zaman ayn› pekifltireç verilmemeli. Verilecek pekifl-tireç ö¤rencinin yafl›na, cinsiyetine, duyuflsal özelliklerine yaflam biçimine göre de¤iflir.

Pekifltirecin etkili olabilmesi için her zaman ayn› pekifltireç kullan›lmamal›, sabit aral›klarla ve-rilmemeli, ö¤renci için anlaml› olan pekifltireçler kullan›lmal›d›r.

Bafll›ca pekifltireçler; alk›fllama, sözel onay ifadeleri (“Bravo”, “tebrikler”, “çok güzel”), baflar›belgeleri, maddi ödüller (Kitap, saat, bilgisayar vb.), simgesel ödüller (madalya, plaket, y›ld›z)

DDöönnüütt -- DDüüzzeellttmmee::

Ö¤rencinin yapt›¤› bir davran›fl hakk›nda kendisine bilgi vermektir. Ö¤renciye istenilen dav-ran›fl›n kazan›l›p kazan›lmad›¤› hakk›nda bilgi vermektir. Do¤ru, yanl›fl, eksik, tamam yarg›-lar› birer dönüttür. Ö¤rencinin yanl›fl›n› düzeltme ve eksi¤ini tamamlama ise birer düzeltme-dir.

Arzu Ö¤retmen: Tarihi evleri ile ünlü olan ilçemiz hangisidir?Kenan: YeniceArzu Ö¤retmen: Maalesef yanl›fl. (I)Kenan: H›››mArzu Ö¤retmen: Hani lokumu ile de meflhur bu ilçemiz. (II)Kenan: Buldum. Safranbolu!Arzu Ö¤retmen: Tebrikler. (III)

NNuummaarraallaanndd››rr››llmm››flfl ssöözzccüükklleerrddee vveerriilleenn ee¤¤iittiimm dduurruummllaarr›› ddee¤¤iiflflkkeennlleerrii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeennhhaannggiissiinnddee ddoo¤¤rruu ss››rraayyllaa vveerriillmmiiflflttiirr??

I II III A) Dönüt Düzeltme PekifltireçB) Düzeltme ‹pucu DönütC) Dönüt ‹pucu PekifltireçD) Dönüt ‹pucu DüzeltmeE) Düzeltme ‹pucu Pekifltireç

CCEEVVAAPP:: CC

Ö¤retmen bafl›ndan geçen bir olay› anlatarak derse girifl yapar. Ö¤rencilere dersin amac›n›ve konusunu söyler. Soru sorar;do¤ru yan›tlayanlara “aferin” der ve gülümser, yanl›fl ya daeksik yan›tlayanlara ise küçük mesajlar vererek do¤ru yan›t› bulmalar›na yard›mc› olur.YYuukkaarr››ddaa vveerriilleenn öörrnneekkttee aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnee yyeerr vveerriillmmeemmiiflflttiirr??A) Dikkat çekme B) Ön bilgileri hat›rlatmaC) Pekifltirme D) Dönüt ve düzeltme vermeE) Hedeften haberdar etme

CCEEVVAAPP:: BB

KPSS/2007

KONU KAVRATAN SORU

Olumlu dönüt pekifltireç vazifesi de görür.



Oya ö¤retmen do¤al say›lar konusunu ifllerken ö¤rencilerinden konuya iliflkin örnekler ver-mesini ister. Ahmet’in verdi¤i örne¤i çok be¤enir ve ona gülümser.

OOyyaa öö¤¤rreettmmeenn AAhhmmeett’’ee ggüüllüümmsseeddii¤¤iinnddee,,I. ‹pucuII. Dönüt,III. PekifltirmeIV. Düzeltme

iiflfllleevvlleerriinnddeenn hhaannggiilleerriinnii yyeerriinnee ggeettiirrmmiiflflttiirr??A) I ve II B) I ve III C) II ve IIID) II ve IV E) III ve IV

CCEEVVAAPP:: CC

SS››nnaammaa DDuurruummuu::

Ö¤rencinin belirlenen davran›fllardan ne kadar›n›n kazan›l›p kazan›lmad›¤› hakk›nda kararvermektir. Aç›k uçlu s›navlar, çoktan seçmeli testler, efllefltirme testleri, boflluk doldurma, tu-tum ölçekleri, ilgi envanterleri, gözlem, performans testleri örnek verilebilir.

S›nama Durumlar› Düzenlenirken Dikkat Edilecek Noktalar:

1. Hangi amaçla düzenlenece¤ine karar verilmelidir.

2. Belirtke tablosu düzenlenmelidir.

3. Uygun soru tipleri kullan›lmal›d›r.

4. Her davran›fl ölçülmelidir.

5. Her soru birbirinden ba¤›ms›z olmal›d›r.

6. Dönüt, düzeltme ve ipucu kullan›lmal›d›r.

ÖÖ¤¤rreennmmee SSttrraatteejjiilleerrii::

11.. AAnnllaammllaanndd››rrmmaa SSttrraatteejjiissii::

Ö¤renciler, yeni edindikleri bilgiler ile eski bilgileri iliflkilendirerek uzun süreli belle¤e kodlar.Ö¤renciler yeni bilgileri oldu¤u gibi almaz, önceki bilgiler ile bütünlefltirerek yeni anlamlaroluflturur. Bu bilgileri zihnine yerlefltirir. Ö¤renciler sonuçta anlaml› bir bütün meydana getirir.

22.. ÖÖrrggüüttlleemmee SSttrraatteejjiissii::

Ö¤renciler yeni bilgiler ile ön bilgilerini kullanarak kendisi için daha anlaml› bilgiyi yeniden ya-p›land›r›r. Bilgileri özellik ve benzerliklerine göre grupland›r›r. Bir bütünü anlaml› ö¤elere ay›-r›r.

33.. TTeekkrraarr SSttrraatteejjiissii::

Ezbere dayal›d›r. Ö¤renciler bir parçadaki cümleleri tekrar ederek, tan›mlayarak, okuyarak,bir cümleyi baflka cümlelerle bir araya getirerek ö¤renir. Kavramlar› ezberleme, konular› ha-t›rlama gibi zihinsel davran›fllar ortaya ç›kar.

KPSS/2006

110033

E¤itim Durumlar› / Bölüm 8


1) ‹fllenecek dersin hedeflerinin, ö¤rencilere hangi araç - gereç ve etkinliklerle kazand›r›la-

ca¤› program›n ………………. ö¤esi ile ilgilidir.

2) Bir ders uygulamas›n›n girifl k›sm›n›n ilk aflamas› ……………….. dir.

3) Ö¤renilecek konunun ö¤rencinin ne ifline yarayaca¤› ………………….. aflamas›nda aç›k-

lan›r.

4) Ö¤retmenin ö¤renme sürecinde kulland›¤› do¤ru, yanl›fl, tamam, eksik gibi ifadeler

……………. vazifesi görür.

5) Ö¤rencinin yapm›fl oldu¤u bir davran›flla ilgili kendisini bilgilendirme ifline …………….

ad› verilir.

6) Ö¤rencilerin yanl›fl ö¤renmelerini düzeltmek ve eksik ö¤renmelerini tamamlamak için ya-

p›lan çal›flmalara ………….. ad› verilir.

7) Olumlu dönüt ………………….. görevi de görmektedir.

8) E¤itim ortam›nda uygulanan ………………….. ile kavramlar› ezberleme, konular› hat›rla-

ma gibi zihinsel davran›fllar ortaya ç›kar.

9) Sorulan soruya yanl›fl cevap veren bir ö¤rencinin do¤ru cevaba yönlendirilmesi

……………. ‹le sa¤lan›r.

10) E¤itim durumunu etkileyen de¤iflkenler ipucu, pekifltireç, dönüt - düzeltme ve

…………………..olarak ifade edilir.

1. E¤itim Durumlar› / 2. Dikkat Çekme / 3. Güdüleme / 4. ‹pucu / 5. Dönüt / 6. Düzeltme /

7. Pekifltireç / 8. Tekrar stratejisi / 9. ‹pucu / 10. Etkin kat›l›m



PROGRAMIN

DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹


Program›n de¤erlendirilmesiyle ilgili sorular özellikle 2008 KPSS ile beraber ön pla-

na ç›km›fl ve 2010 STS’de ilk kez ça¤dafl de¤erlendirme yaklafl›mlar›ndan soru so-

rulmufltur.

Program de¤erlendirme türlerinin ve ça¤dafl de¤erlendirme yaklafl›mlar›n›n ö¤ret-

men adaylar taraf›ndan bilinmesinde fayda vard›r.

BÖLÜM 9


PPRROOGGRRAAMMIINN DDEENNEENNMMEESS‹‹ VVEE DDEE⁄⁄EERRLLEENNDD‹‹RR‹‹LLMMEESS‹‹Gelifltirilen programlar eenn aazz 11 yy››ll süreyle pilot okullarda uygulan›r. Pilot okullarda uygulananbu programlar de¤erlendirilir. De¤erlendirme sonuçlar›na göre programlar gelifltirilir. Programgelifltirme çal›flmalar› süreklilik arz eder. Bir programdaki eksiklikleri fark edebilmek ve yan-l›fl noktalar› düzeltmek için programdan dönüt al›nmas› gerekir. Bu noktada programlar de-¤erlendirilerek devaml›l›¤› sa¤lan›r. Programlar›n devaml›l›¤›n›n sa¤lanmas› için dönütler çokönemlidir.

Bu aflamada özellikle ö¤retmen ve ö¤rencilerden al›nan dönütler çok önemli olmaktad›r. UUyy--gguullaayy››cc››llaarr,, öö¤¤rreettmmeennlleerr olduklar›ndan dolay› program hakk›ndaki fikirleri çok önemlidir.

Programlardan al›nacak bir di¤er dönüt ise öö¤¤rreennccii ddaavvrraann››flflllaarr››dd››rr.

Ö¤rencide meydana gelen davran›fl de¤ifliklikleri yap›lan ö¤retim program›n›n baflar›l› olupolmad›¤› konusunda önemli bilgiler vermektedir.

PPrrooggrraammllaarr››nn ddeenneennmmeessiinnddee flfluu ss››rraa ttaakkiipp eeddiilliirr::

1. Uygulanman›n planlanmas›2. Deneme yap›lacak okullar›n ve s›n›flar›n seçilmesi.3. Okul yöneticisi ve okullar›n seçilmesi4. Yönetici ve ö¤retmenlere program›n tan›t›lmas›5. Program›n uygulanmas›6. Denenen program›n de¤erlendirilmesi

PPrrooggrraamm››nn ddeenneenneeccee¤¤ii ookkuullllaarr››nn sseeççiimmiinnddee ddiikkkkaatt eeddiilleecceekk nnookkttaallaarr::

1. Bütün co¤rafi bölgeleri temsil edebilmeli2. Yerleflim birimlerini temsil edebilmeli (kent, k›rsal)3. De¤iflik yörelerdeki okullar› temsil edebilmeli4. Gerekli alt yap› bulunmal›5. Okulda yeterli eleman bulunmal›

Program de¤erlendirme, e¤itim program›n› ya da program›n herhangi bir ö¤esini kabul et-mek, de¤ifltirmek ya da ç›karmak amac›yla çeflitli ölçme araçlar› kullanarak toplanan verileriprogram›n etkilili¤inin iflaretçileri olan ölçütlerle karfl›laflt›rma sürecidir.

BBuu aaçç››kkllaammaayyaa ggöörree pprrooggrraamm ddee¤¤eerrlleennddiirrmmeeyyllee iillggiillii aaflflaa¤¤››ddaakkii iiffaaddeelleerrddeenn hhaannggiissiiddoo¤¤rruudduurr??A) S›n›fta ö¤retmen taraf›ndan yap›lan ölçme ve de¤erlendirmedir.B) Öznel kararlar›n rapor edilmesi sürecidir.C) Program›n etkilili¤i konusunda karar verme sürecidir.D) E¤itim program›nda yer alan bilgilerin yeniden düzenlenmesi sürecidir.E) Ö¤retmenlerin yapt›¤› de¤erlendirmelerin birlefltirilerek rapor edilmesi sürecidir.

CCEEVVAAPP:: CC

KPSS/2008


Bölüm 9 / Program›n De¤erlendirilmesi

DDEE⁄⁄EERRLLEENNDD‹‹RRMMEE TTÜÜRRLLEERR‹‹De¤erlendirme çeflitli flekillerde yap›lmaktad›r.

AA-- PPllaannllaann››flfl››nnaa GGöörree DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Düzenli (objektif) ve düzensiz (subjektif) de¤erlendirme olmak üzere ikiye ayr›l›r:

11.. DDüüzzeennllii ((OObbjjeekkttiiff)) DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Hedefler ve ölçütler nesneldir. Dolay›s›yla ölçme arac›n›n geçerli¤i ve güvenirli¤i de yüksek-tir. De¤erlendirmenin yap›laca¤› yer, zaman ve kifliler önceden belirlenmifltir.

22.. DDüüzzeennssiizz ((SSuubbjjeekkttiiff)) DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Hedefler ve ölçütler özneldir, dolay›s›yla da belirli de¤ildir. Ölçme arac›n›n geçerli¤i ve güve-nirli¤i saptanmam›flt›r. De¤erlendirmenin yap›laca¤› yer, zaman ve kifliler belirsiz ve gelifli gü-zeldir.

BB-- KK››yyaassllaammaa EEssaass››nnaa GGöörree YYaapp››llaann DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee

Norm dayanakl› (göreli/ba¤›l) ve ölçüt dayanakl› (mutlak) de¤erlendirme olmak üzere ikiyeayr›l›r:

11.. NNoorrmmaa DDaayyaall›› ((GGöörreellii,, bbaa¤¤››ll)) DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Bir grup içerisindeki bireyleri s›ralamak, karfl›laflt›rmak ve bir kuruma (okula) al›nacak birey-leri seçmek amac›yla kullan›l›r. Ö¤renci baflar›s›n› de¤erlendirmek amac›yla yararlan›l›r; an-cak program de¤erlendirmede yeterli olmaz.

22.. ÖÖllççüütt DDaayyaall›› ((mmuuttllaakk,, hheeddeeff ddaayyaannaakkll››,, eerriiflfliiyyee bbaakk››llaarraakk)) DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Ö¤rencilerin gerçekleflmesi hedeflenen istendik özellikleri kazan›p kazanmad›klar›n› ortayaç›karmaya yöneliktir. Program›n bafl›nda ö¤rencilerin istenen davran›fllara ne kadar sahip ol-duklar›na bak›l›r. Ö¤renme sonucunda ö¤rencilerin istenen davran›fllar› ne kadar kazand›k-lar› kontrol edilir. Hedeflere ulaflma ölçüt olarak al›n›r. Aradaki fark program›n baflar›s›n› or-taya koyar. Program de¤erlendirmede kullan›l›r.

PPrrooggrraamm ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee aammaacc››yyllaa kkuullllaann››llmmaass›› eenn uuyygguunn oollaann ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee ttüürrüüaaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??A) Norm dayan›kl› de¤erlendirme B) Ba¤›l de¤erlendirmeC) Düzenli de¤erlendirme D) Ölçüt dayanakl› de¤erlendirmeE) Tan›lay›c› de¤erlendirme

CCEEVVAAPP:: DD

CC-- AAmmaacc››nnaa GGöörree DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee

Belli amaçlara göre de¤erlendirme kendi içinde üçe ayr›l›r. De¤erlendirme, amac›na göre;programa giriflte, süreçte ve ç›k›flta yap›l›r.

11.. TTaann››llaayy››cc›› DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee ((DDiiaaggnnoossttiicc TTeessttlleerr))::

Tan›ma ve yetifltirmeye yönelik de¤erlendirmedir. Ö¤rencilerin programa girmeden önceki bil-gilerini ölçmek için programa giriflte yap›l›r. Ö¤rencilerde var olan özelliklere göre programdüzenleme amac›n› güder. Bu durumda ö¤renciye istenen özellikler kazand›r›lmaya çal›fl›l›r.

KPSS/2004

110077

Program›n De¤erlendirilmesi / Bölüm 9


22.. BBiiççiimmlleennddiirriiccii DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee ((FFoorrmmaattiiff TTeessttlleerr))::

Biçimlendirmeye ve yetifltirmeye yönelik de¤erlendirmedir. Program süreci içerisinde ö¤ren-cilere uygulan›r. Ö¤rencilerin, eksik yönleri tespit edilip tamamlanmaya çal›fl›l›r. Bu aflamadadönüt çok önemli bir yer tutmaktad›r. Ö¤rencilerin yanl›fl ö¤renmeleri ve eksikleri tespit edilipdüzeltmek için yap›l›r.

33.. DDüüzzeeyy BBeelliirrlleeyyiiccii DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee ((SSuummmmaattiiff TTeessttlleerr))::

Program sonunda ö¤rencilerin hangi becerileri, davran›fllar›, bilgileri kazand›¤›n› ölçmeye yö-nelik yap›lan de¤erlendirmedir. Bu testler program›n eksiklerini görmek için de çok önemlidir.Bu de¤erlendirmede ö¤rencideki kritik davran›fllar kontrol edilir.

ÖÖ¤¤rreettiimm ssüürreeccii bbaaflfl››nnddaa,, öö¤¤rreenncciinniinn bbuulluunndduu¤¤uu ddüüzzeeyyii bbeelliirrlleemmeeyyee yyöönneelliikk ggeerrççeekklleeflfl--ttiirriilleenn ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee ttüürrüü aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??

A) Tan›lay›c› De¤erlendirmeB) Biçimlendirmeye ve Yetifltirmeye Yönelik De¤erlendirmeC) Düzey Belirleyici De¤erlendirmeD) Süreç De¤erlendirmesiE) Hedefe Dayal› De¤erlendirme

CCEEVVAAPP:: AA

ÖÖ¤¤rreettiimm ssüürreecciinniinn bbaaflfl››nnddaa öö¤¤rreenniicciinniinn ggiirriiflfl öözzeelliikklleerrii yyaa ddaa hhaazz››rr bbuulluunnuuflfllluukk ddüüzzeeyyiinniissaappttaammaakk vvee öö¤¤rreettiimm ssüürreecciinniinn nnaass››ll ddüüzzeennlleenneeccee¤¤iinnee kkaarraarr vveerrmmeekk aammaacc››yyllaa yyaapp››llaannddee¤¤eerrlleennddiirrmmee aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnee ddöönnüükk bbiirr ddee¤¤eerrlleennddiirrmmeeddiirr??A) ‹zleme ve düzey belirlemeye B) Biçimlendirme ve yetifltirmeye C) Teflhis ve düzeltmeye D) Etkilili¤i ve verimlili¤i belirlemeyeE) Tan›ma ve yerlefltirmeye

CCEEVVAAPP:: EE

Gelifltirilen bir programda kazand›r›lmak istenen davran›fllara ulafl›l›p ulafl›lmad›¤› önemlidir.Bu nedenle ö¤rencilerin süreç içindeki yaflant›lar›n›n ve ö¤renme eksiklikleri ve ya güçlük-lerinin saptanarak iyilefltirici önlemlerin al›nmas› gerekir.

BBuu aammaaççllaa yyaapp››llaann ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiiddiirr??A) Ö¤renciyi tan›ma amaçl› B) Ö¤renmeleri izleme amaçl›C) Ö¤renme düzeyini belirleme amaçl› D) Ortama bakarakE) Ürüne bakarak

CCEEVVAAPP:: BB

KPSS/2006

KPSS/2005

KONU KAVRATAN SORU



DD-- TTüürrlleerriinnee GGöörree

11.. YYeettiiflfleekk TTaassaarr››ss››nnaa BBaakkaarraakk DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Tasarlanan e¤itim program› /yetiflek ça¤dafl e¤itim programlar› ilkelerine göre haz›rlan›p ha-z›rlanmad›¤›na göre de¤erlendirilir. Hedeflerin kurallara uygun olup olmad›¤›n› göstermektenöteye gidemez.Yap›lan de¤erlendirme sonucu uygulanan program›n etkililik derecesine kararverilir.

22.. EE¤¤iittiimm OOrrttaamm››nnaa BBaakkaarraakk DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Sadece e¤itim ortam› de¤erlendirilir. Program›n uyguland›¤› ortamdaki ö¤retmen, ö¤renci,idareci, okul personeli, okulun imkânlar›, e¤itim ortam›n›n koflullar›n›n de¤erlendirilmesidir.

33.. ÖÖ¤¤rreennccii BBaaflflaarr››ss››nnaa BBaakkaarraakk DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Kriter olan sene sonu s›nav›ndaki baflar›n›n sene içindeki ö¤renme yaflant›lar›yla m›, yoksabaflka yollarla m› edinildi¤i belirlenemedi¤i için bu ölçme sadece ö¤renci baflar›lar›n› ölçer.Ö¤rencilerin y›l sonu baflar›lar›na bakarak program›n etkilili¤i hakk›nda karar verilir.

44.. EErriiflfliiyyee BBaakkaarraakk DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Ö¤rencinin programa giriflte sahip oldu¤u girifl davran›fllar› ile programdan ç›k›flta sahip ol-du¤u davran›fllar aras›ndaki farktan hareketle program›n de¤erlendirilmesidir.

55.. ÖÖ¤¤rreennmmeeyyee BBaakkaarraakk DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Ö¤rencilerin ö¤renme-ö¤retme süreci içinde kazand›klar› tüm davran›fllara bak›larak yap›lande¤erlendirmedir. ‹stendik ve istenmedik ö¤renmeler tespit edilir. ‹stenilen ö¤renmeler ile is-tenmeden gelen ö¤renmeler olaca¤› için, bizim tam de¤erlendirme yapmam›z› engeller.

66.. ÜÜrrüünnee BBaakkaarraakk DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee::

Ö¤renci-ö¤retmen davran›fllar› ve hatta ortamdaki baflka de¤iflkenler de hesaba kat›ld›¤› içindaha mant›kl›d›r. Ürünün niteli¤i ve ürüne etki eden tüm de¤iflkenler de¤erlendirilir. En kap-saml› de¤erlendirme türüdür.

Gelifltirilen e¤itim programlar›n›n de¤erlendirilmesi, program gelifltirme sürecinin temelunsurlar›ndand›r.

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerriinn hhaannggiissiinnddee,, hheemm ssüürreeccee hheemm ddee üürrüünnee yyöönneelliikk bbiirr ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee ssöözzkkoonnuussuudduurr??

A) ‹fllemlerin gözlenmesi ve betimlenmesi

B) Ç›kt›lar›n ölçülmesi

D) Girdilerin ve ç›kt›lar›n ölçülmesi

D) ‹fllemlerin ve ç›kt›lar›n ölçülmesi

E) Girdilerin ve ifllemlerin ölçülmesi

CCEEVVAAPP:: DD

KPSS/2007

110099



DDEE⁄⁄EERRLLEENNDD‹‹RRMMEE TTÜÜRRLLEERR‹‹

PPllaannllaann››flfl››nnaaGGöörree


DDüüzzeennlliiDe¤erlendirme yeri ve zaman› bilinir. Amaç; ölçmearac› ve ölçüt önceden belirlenir. Objektiftir.

DDüüzzeennssiizzÖ¤retmen kan›s›na dayan›r. Düzenli bir ölçme arac›ve ölçüt kullan›lmaz. Subjektiftir.

KK››yyaassllaammaayyaaGGöörree


MMuuttllaakkÖ¤rencinin e¤itim program›na girifli ile e¤itim prog-ram›ndan ç›k›fl› aras›ndaki baflar› fark›na bak›l›r.Hedeflere ulaflma ölçüt olarak al›n›r.

BBaa¤¤››llBireyler birbirleri ile karfl›laflt›r›l›r. Ö¤rencilerin de-¤erlendirmesinde s›n›f ortalamas› ölçüt al›n›r.

AAmmaacc››nnaaGGöörree


TTaann››llaayy››cc››Sürecin bafl›nda yap›l›r. Ö¤renci düzeyini ve önko-flul davran›fllar› belirlemek için kullan›l›r.

BBiiççiimmlleennddiirriicciiSüreç içerisinde yap›l›r. Amac› ö¤renme güçlükleri-ni ve eksiklerini belirlemek, gerekli tedbirleri almak,koflullar› de¤ifltirmek ve gelifltirmektir.

DDüüzzeeyy BBeelliirrlleeyyiicciiSürecin sonunda yap›l›r. Nihai karar› vermek ama-c›yla kullan›l›r.

TTüürrlleerriinneeGGöörree

DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee((EErrttüürrkk’’ee

GGöörree))

TTaassaarr››E¤itim program› uygulamaya geçmeden önce tas-lak olarak de¤erlendirilir. Her bir ö¤enin program ge-lifltirme ilkelerine uygunlu¤u sorgulan›r.

OOrrttaammE¤itim program›n›n uyguland›¤› e¤itim ortam› de-¤erlendirilir. E¤itim ortam›ndaki tüm de¤iflkenlersorgulan›r.

BBaaflflaarr››Hedeflere ulaflma derecesine bak›l›r. Sonuç de¤er-lendirmedir. ‹stendik davran›fllar›n gerçekleflmesinebak›l›r.

EErriiflfliiÖ¤rencinin programa girifli ile e¤itim program›ndanç›k›fl› aras›ndaki baflar› fark›na göre de¤erlendirilir.

ÖÖ¤¤rreennmmeeÖ¤rencinin süreç içindeki tüm ö¤rendikleri de¤er-lendirilir. Hem istendik hem de istenmedik davran›fl-lara bak›l›r.

ÜÜrrüünnÜrünün niteli¤i ve ürüne etki eden tüm de¤iflkenlerde¤erlendirilir.



PPRROOGGRRAAMM DDEE⁄⁄EERRLLEENNDD‹‹RRMMEE YYAAKKLLAAfifiIIMMLLAARRII

11.. HHeeddeeffee DDaayyaall›› ((DDaavvrraann››flflssaall)) DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee

Tyler taraf›ndan gelifltirilmifltir. Tyler’ a göre bir e¤itim program›n›n hedef, ö¤renme yaflant›la-

r› ve de¤erlendirme olmak üzere üç temel ö¤esi bulunmaktad›r. Hedefler ve ö¤renme yaflan-

t›lar›n›n etkinli¤ine bak›l›r. Deneysel araflt›rma yöntemlerine uygundur. Ö¤renci davran›fllar›

program›n bafl›nda ve sonunda kontrol edilir. Hedeflere ulaflma derecesine bak›l›r. Aradaki

fark program›n etkinlik derecesini belirtir.

TTyylleerr’’››nn ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee mmooddeelliinnddee;;

• Program›n hedeflerini belirleme ve s›n›flama

• Hedefleri davran›fl cinsinden ifade etme

• Hedefe ulafl›p ulaflmad›¤›n› gösterecek durumu saptama

• Ölçme tekniklerini gelifltirme ya da seçme

• Ö¤rencilerin davran›fl yeterlilikleri ile ilgili veriyi toplama

• Elde edilen verilerle belirlenen hedefleri karfl›laflt›rma

• Davran›fllar›n kal›c›l›¤›n› kontrol etmek için program›n bitiminden belli bir süre sonra dav-

ran›fllar› izleme önemli görülmektedir.

22.. MMeettffeesssseell -- MMiicchhaaeell MMooddeellii

Program›n de¤erlendirilmesine ö¤retmenler, ö¤renciler, yöneticiler ve s›radan vatandafllar

kat›l›r. Bu kifliler program›n de¤erlendirilmesine dolayl› veya direk olarak kat›l›rlar.

MMeettffeesssseell--MMiicchhaaeell’’ee ggöörree ddee¤¤eerrlleennddiirrmmee ssüürreecciinnddee;;

• Hedefler genelden özele do¤ru s›ralanmal›

• Özel hedefler programda uygulanabilir bir biçime dönüflmeli

• Program›n etkilili¤ini bireyler üzerinde ölçebilecek ölçme araçlar› gelifltirilmeli

• Program›n uyguland›¤› sürece, test ve di¤er uygun araçlar› kullanarak düzenli gözlemler

yap›lmal›

• Toplanan bilgiler analiz edilmeli

• Program› felsefi anlamda de¤erlendirebilmede kullan›labilecek standartlar› ve de¤erleri

aç›klamal›

• Genel hedefler, özel hedefler, yaflant›lar ve araç-gereçlerin de¤erlendirmesi yap›lmal›d›r.

111111



33.. PPrroovvuuss’’uunn FFaarrkkllaarr YYaakkllaaflfl››mm››

Provus’un modelinde befl evre vard›r.

1. Tasar›m

2. Oluflturma

3. Süreçler

4. Ürün-sonuç

5. Maliyet-yarar

Bu evrelerde program›n yeterlili¤i, belirlenen program standartlar› ile performans›n karfl›lafl-

t›r›lmas› suretiyle belirlenir. Aralar›ndaki farka bak›larak de¤erlendirme yap›l›r.

44.. SSttaakkee’’ nniinn UUyygguunnlluukk –– OOllaass››ll››kk MMooddeellii

Program de¤erlendirmeyi üç boyutta ele al›r. Bunlar:

• Girdi

• Süreç

• Ç›kt› (ürün)d›r.

De¤erlendirme sezgisel normlara ve göreli yarg›ya göre de¤il, düzenli de¤erlendirmenin te-

mel ilkelerine göre yap›lmal›d›r. Tasarlanan ve gerçekleflen ç›kt›n›n uygunlu¤una bak›l›r. Ta-

sarlanan›n gerçekleflip gerçekleflmedi¤ine göre de¤erlendirme gerçekleflir.

55.. SSttaakkee’’iinn ‹‹hhttiiyyaaccaa CCeevvaapp VVeerriiccii ((TTeeppkkii)) DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee MMooddeellii

Bu model sonuçlardan çok program etkinlikleri ve sürecin de¤erlendirilmesi ile ilgilenir. Prog-

ram›n etkinli¤i ve içeri¤i ile ilgili bir plan gelifltirilir. De¤erlendirme uzman›;

1. Program›n öyküsünü anlat›r.

2. Özelliklerini anlat›r.

3. Müflterilerini ve personelini tan›mlar.

4. Önemli konular›n› ve sorunlar›n› belirtir.

5. Baflar›lar›n› rapor eder.



66.. SSttuuffttlleebbeeaamm’’iinn BBaa¤¤llaamm ,, GGiirrddii,, SSüürreeçç vvee ÜÜrrüünn MMooddeellii

Amaç program hakk›nda karar verme yetkisine sahip olan kiflilere bilgi vermektir. Çok kap-

saml› bir program de¤erlendirme modelidir. Program›n dört farkl› aflamas› de¤erlendirilir:

1. Ba¤lam

2. Girdi

3. Süreç

4. Ürün

fifiuu ddöörrtt öö¤¤ee iillee iillggiillii vveerriilleerr ttooppllaannaarraakk pprrooggrraamm hhaakkkk››nnddaa kkaarraarr vveerriilliirr;;

• Planlama ile ilgili kararlar

• Yap›laflt›rma ile ilgili kararlar

• Uygulama ile ilgili kararlar

• Yeniden düzenleme ile ilgili kararlar

77.. EEiissnneerr’’iinn EE¤¤iittsseell EElleeflflttiirrii DDee¤¤eerrlleennddiirrmmee MMooddeellii::

Eisner’in kurdu¤u bu modele göre program› uzman kifliler de¤erlendirmelidir. Uzman de¤er-

lendiricilerin okulda neler oldu¤una iliflkin elde ettikleri bilgiler veli, toplum ve kamu kurulufl-

lar›na iletilmelidir.

Di¤er yaklafl›mlardan farkl› olarak Eisner bu modelde niteliksel incelemeye a¤›rl›k vermifltir.

Program uyguland›ktan sonra program›n niteliksel sonuçlar› ile ilgili bilgilerin elde edilmesi,

bunlar›n yorumlanmas› ve de¤erlendirilmesi gerekir.

Bu modelin üç boyutu vard›r:

1. Betimleme (E¤itimin niteli¤i ile ilgili)

2. Yorumlama

3. De¤erlendirme

111133



1) Girdi – süreç ve ç›kt› olmak üzere program gelifltirmeyi 3 boyutta ele alan yaklafl›m……………………. modelidir.

2) Program›n etkilili¤ine karar verebilmek ad›na ö¤renciye kazand›r›lmak istenen özellikle-rin ulafl›lma düzeyine göre yap›lan de¤erlendirme modeli ……………………… de¤erlen-dirme modelidir.

3) ……………………. modelinde belirlenmifl program standartlar› ile program›n performan-s› aras›ndaki arka bak›larak program›n de¤erlendirmesi yap›l›r.

4) E¤itim sürecinde yer alan bireylerin dolayl› ya da direkt olarak de¤erlendirme sürecindeyer almas› …………………….. de¤erlendirme modelinde görülmektedir.

5) ……………………. testlerde as›l amaç ö¤rencinin dönüt almas›d›r.

6) Ö¤retim süreci sonunda yap›lan s›navlar …………………. testler kapsam›nda yer al›r.

7) …………………………………………... modelinde de¤erlendirmenin en önemli amac› ka-rar organ› olan kiflilere bilgi vermektir.

8) Ö¤rencilerin programa girmeden önceki bilgilerini ölçmek amac›yla uygulanan test…………………. testtir.

9) As›l amac›n düzeltme de¤il, not verme oldu¤u testler ………………….. testlerdir.

10) …………………………………modelinde nicel olarak de¤il nitel olarak, yoruma dayal› de-¤erlendirme yap›l›r.

1. Uygunluk-Olas›l›k / 2. Hedefe Dayal› / 3. Farklar Yaklafl›m› / 4. Metfessel-Michael / 5. Formatif (Biçimlendirici) /

6. Summatif (Düzey Belirleyici) / 7. Ba¤lam-Girdi-Süreç-Ürün / 8. Tan›lay›c› (Diagnostic) /

9. Summatif (Düzey Belirleyici) / 10. E¤itsel Elefltiri De¤erlendirme



Ö⁄RET‹M‹PLANLAMA VE

UYGULAMA


Milli E¤itim Bakanl›¤›n›n yenilenen ö¤retim programlar›nda yer alan plan türleri mut-

laka bilinmeli, bu konu ö¤renilirken özellikle yap›land›rmac› yaklafl›m›n ilkelerine

hâkim olunmal›d›r.

Özellikle ö¤retim etkinliklerini planlaman›n yararlar›, ö¤retimde planlama yaparken

dikkat edilecek hususlar, ünitelendirilmifl y›ll›k plan ve günlük ders plan› KPSS

haz›rl›k sürecinde bilinmesi gereken konulard›r.

BÖLÜM 10


PPllaann

Plan; neyin niçin, ne zaman ve nas›l yap›laca¤›n› belirleyen tasar›d›r. Plan›n en önemli yara-r› ö¤retimin daha etkili olmas›n› sa¤lamas›d›r. Zaman›n verimli olarak kullan›lmas›n› sa¤lar,de¤erlendirmede kolayl›k getirir, ö¤retmenin kendisine güvenmesini sa¤lar.

Ö¤retim planlar› flekil ve içerik itibariyle Milli E¤itim Bakanl›¤›nca belirlenen mevzuata görehaz›rlan›r. ‹yi bir plan›n etkili olup olmamas› uygulamadaki baflar›s› ile ölçülebilir.

Ö¤retim planlar› y›ll›k ,ünite ve ders plan› olarak haz›rlan›r. Ayr›ca gezi,gözlem,inceleme gibiaraflt›rma planlar› ve deney plan› da yap›l›r. Özellikle son y›llarda e¤itim programlar›ndaki ge-liflmeler sonucunda çoklu zeka kuram›na ve yap›land›rmac› yaklafl›ma göre ö¤retim planla-r› yap›lmaktad›r.

ÖÖ¤¤rreettiimm EEttkkiinnlliikklleerriinnii PPllaannllaammaann››nn YYaarraarrllaarr››

Ö¤retim programlar›;

- Zaman›n etkili kullan›lmas›n› sa¤lar.

- Ö¤retim sürecinin daha verimli geçmesini yard›mc› olur.

- Ö¤retim etkinliklerinin daha ak›c› ve düzenli gerçekleflmesine olanak tan›r

- Ö¤retmene neyi, ne zaman, nas›l yapaca¤› konusunda yol gösterir.

- Ö¤retmenin kendine güvenini art›r›r.

- Ö¤retim etkinliklerinin maliyetini azalt›r.

- Ö¤retmen ve ö¤rencilere birlikte, düzenli çal›flma imkan› verir.

- Ö¤rencilerin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine göre yetiflmesine katk› getirir.

- Ö¤retim sürecini da¤›n›kl›ktan kurtar›r.

Ö¤retim sürecinin etkili bir flekilde planlanmas› ö¤retmenin baflar›s›n› da önemli derecedeetkilemektedir.

AAflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissii öö¤¤rreettmmeenniinn ppllaann yyaappmmaass››nn››nn nneeddeennlleerrii ss››rraallaanndd››¤¤››nnddaa,,öö¤¤rreettmmeennee ssaa¤¤llaayyaaccaa¤¤›› yyaarraarr aaçç››ss››nnddaann eenn ssoonn ss››rraaddaa yyeerr aall››rr??

A) Ö¤retim program›n› ifle vuruk hale getirme

B) Etkili ö¤retmen - ö¤renci etkileflimi sa¤lama

C) Ö¤retim yöntemi ile araç- gereçleri aras›nda iliflki kurma

D) Ö¤retmene düzenli olma al›flkanl›¤› kazand›rma

E) Ö¤retim etkinliklerini etkili de¤erlendirme

CCEEVVAAPP:: DD

KPSS/2010


Bölüm 10 / Ö¤retimi Planlama ve Uygulama

ÖÖ¤¤rreettiimmddee PPllaannllaammaa YYaapp››ll››rrkkeenn DDiikkkkaatt EEddiilleecceekk HHuussuussllaarr

- Plan haz›rlan›rken ilgili ö¤retim kademesi ve ö¤retim basama¤› için haz›rlanm›fl ö¤retimprogram› dikkate al›nmal›d›r.

- Ö¤retim plan›; ö¤retimin niteli¤ine, seviyesine ve amac›na uygun haz›rlanmal›d›r.- Haz›rlanan planlar en üst seviyede Milli e¤itimin genel amaçlar› ile tutarl› olmal›d›r.- Ça¤dafl e¤itim uygulamalar›na dayal› haz›rlanmal›d›r. (Ö¤renci merkezli e¤itim, çoklu

zeka kuram› , disiplinleraras› yaklafl›m, iflbirlikli ö¤renme, aktif ö¤renme) - Süreçte yap›labilecek çeflitli düzenlemelere imkan verecek flekilde esnek olmal›d›r.- Ö¤rencilerin geliflim özellikleri, okulun olanaklar› ve çevrenin özellikleri dikkate al›nmal›;

plan bu gerçekler do¤rultusunda uygulanabilir olmal›d›r.

ÖÖ¤¤rreettmmeennlleerr,, yy››llll››kk ppllaann,, üünniittee ppllaann›› vvee ggüünnllüükk ppllaann hhaazz››rrllaarrkkeenn aaflflaa¤¤››ddaakkii öönneerriilleerrddeennhhaannggiissiinnii öönncceelliikkllii oollaarraakk yyaappmmaall››dd››rr??

A) Planlar› ders kitab›n›n yönlendirmelerine göre yapma

B) Ö¤rencilerin önceki y›llarda ö¤renmifl olmalar› gereken bilgileri dikkate alma

C) Ö¤rencilerin zorlanarak ulaflabilece¤i güçlükte hedefler belirleme

D) Ders boyunca sürecek uzun etkinlikler planlama

E) Ö¤retim program›n› inceleme

CCEEVVAAPP:: EE

DDeerrss PPllaann››

Bir ders için o dersle ilgili e¤itim programlar›nda yer alan ve birbiriyle iliflkili ö¤renci kazan›m-lar›n› bir ya da birkaç ders saatinde ifllenecek konu örüntüsünü, konuya iliflkin deney , tar-t›flma sorular›, proje ve ödevleri uygulama çal›flmalar›n›, ders araç ve gerecini içine alan bi-rinci derecede sorumlu oldu¤u zümre ö¤retmenleriyle flube ö¤retmenlerinin ortak katk›s›yladers ö¤retmenlerince önceden haz›rlanan pland›r. Etkili bir ders plan›nda girifl, sunufl ve so-nuç aflamas›nda nelerin nas›l yap›laca¤› aç›k bir flekilde belirlenmelidir.

Bu plan ilkö¤retim okullar›n›n 1-5’inci s›n›flar›nda günlük, di¤er s›n›f ve kurumlarda ise dersplan› olarak uygulan›r. (Tebli¤ler Dergisi, A¤ustos 2003)

DDeerrss PPllaann››nn››nn BBööllüümmlleerrii

Birinci Bölüm

• Dersin ad›

• S›n›f

• Ünitenin ad›/No

• Konu

• Önerilen süre

KPSS/2009

111177

Ö¤retimi Planlama ve Uygulama / Bölüm 10


‹kinci Bölüm

• Ö¤renci kazan›mlar›/Hedef ve Davran›fllar

• Ünite kavramlar› ve sembolleri/ Davran›fl örüntüsü

• Güvenlik önlemleri(varsa)

• Kullan›lan e¤itim teknolojileri / Araç ve gereçler

• Ö¤renme - ö¤retme etkinlikleri

• Özet

Üçüncü Bölüm

• Ölçme ve de¤erlendirme

• Bireysel ö¤renme etkinliklerine yönelik ölçme de¤erlendirme

• Grupla ö¤renme etkinliklerine yönelik de¤erlendirme

• Ö¤renme güçlü¤ü olan ö¤renciler ve ileri düzeyde ö¤renme h›z›na sahip olan ö¤ren-ciler için ek ölçme – de¤erlendirme etkinlikleri

• Dersin di¤er derslerle iliflkisi

Dördüncü Bölüm

• Plan›n uygulanmas›na iliflkin aç›klamalar

ÜÜnniittee PPllaann››

Bir dersin her bir ana bölümü “ünite” olarak adland›r›lmaktad›r. Ünite plan› ise bir üniteyle il-gili tüm ö¤retim etkinliklerini içine alan düzenektir.

Ünite plan› haz›rlan›rken o dersin y›ll›k plan› dikkate al›n›r. Örne¤in 6.s›n›f Sosyal Bilgiler der-si y›ll›k plan› dikkate al›narak “Yeryüzünde Yaflam” ile ilgili ünite plan› haz›rlan›r.

Ünite plan› y›ll›k plana göre daha dar kapsaml› ve daha ayr›nt›l›d›r. Her ünite bafllang›c›ndayap›l›r. Ünite plan› günümüz e¤itim sisteminde kullan›lmamaktad›r.

ÜÜnniittee PPllaann››nn››nn BBööllüümmlleerrii

Birinci Bölüm

• Ders/Etkinlik

• Ünitenin ad›

• Ünite numaras›

• S›n›f

• Süre



‹kinci Bölüm

• Amaçlar

• Ünitenin bölümleri

• Yöntem ve teknikler

• Kaynak, araç ve gereçler

• Gezi, gözlem deney

Üçüncü Bölüm

• De¤erlendirme

Dördüncü Bölüm

• Plan›n iflleyifline iliflkin görüfller

• S›n›f ö¤retmeninin ad› ,soyad› , imzas›

• Okul müdürünün ad› , soyad› ,imzas›

YY››llll››kk PPllaann

Ö¤retim etkinliklerini gerçeklefltirmek amac›yla haz›rlanan en genel ve en kapsaml› pland›r.Bir e¤itim - ö¤retim y›l› boyunca sorumlu olunan s›n›flardaki okutulacak derslerle ilgili olarakö¤retmenler taraf›ndan haz›rlan›r ve y›l boyunca yap›lacak tüm etkinlikleri kapsar. Günümüz-deki e¤itim sisteminde bu plan türü kullan›lmamaktad›r.

Örnek: ‹lkö¤retim 7. s›n›f Sosyal Bilgiler dersi y›ll›k plan›, 9.s›n›f Türk Dili ve Edebiyat› dersiy›ll›k plan› vb.

YY››llll››kk PPllaann››nn BBööllüümmlleerrii

Birinci bölüm

• Ö¤retim y›l›

• Okulun ad›

• Dersin/Etkinli¤in ad›

• S›n›f

‹kinci Bölüm

• Süre

• Konu

111199



• Amaçlar

• Yöntem ve teknikler

• Kaynak, araç ve gereçler

• Deney, gezi - gözlem

• Zümre ö¤retmenler iflbirli¤i

• Ödev ve konusu

• De¤erlendirme

• Düflünceler

Üçüncü Bölüm• Ö¤retmenin ad›, soyad›, imzas›• Okul müdürünün ad›, soyad›, imzas›

ÜÜnniitteelleennddiirriillmmiiflfl YY››llll››kk PPllaann::

Ö¤retim y›l› boyunca, program uyar›nca ö¤retmenlerin belli üniteleri ya da konular› hangi ay-larda yaklafl›k olarak ne kadar zamanda iflleyeceklerini gösteren, zümre ö¤retmenler kuruluveya flube ö¤retmenler kurulu taraf›ndan ortak haz›rlanarak ders y›l› bafl›nda okul yönetimi-ne verilen çal›flma plan›d›r. (Demirel)

Ünitelendirilmifl y›l›k plan bir e¤itim – ö¤retim y›l› içinde aylara göre haftal›k çal›flma süreleri-ni gösteren plan türüdür. Ünite ve y›ll›k plan birlefltirilerek oluflturulmufltur. Günümüzde(2003-2004 ö¤retim y›l›ndan sonra) y›ll›k plan ve ünite plan› birlefltirilerek bunlar›n yerine üni-telendirilmifl y›ll›k plan kullan›lmaya bafllam›flt›r.

ÜÜnniitteelleennddiirriillmmiiflfl YY››llll››kk PPllaann››nn BBööllüümmlleerrii

Birinci Bölüm• Süre• Ay• Hafta• Ders Saati

‹kinci Bölüm• Ünite ad›• Hedef davran›fllar• Konular• Ö¤renme – ö¤retme yöntem ve teknikleri• Kullan›lan e¤itim teknolojileri, araç ve gereçler• De¤erlendirme

(Hedef davran›fllara ulaflma düzeyi)



I. Ders Plan›

II. Ö¤retim Program›

III. Ders Program›

IV. Ünitelendirilmifl Y›ll›k Plan

YYuukkaarr››ddaakkii ppllaann vvee pprrooggrraamm ttüürrlleerriinniinn eenn aayyrr››nntt››ll›› oollaann››nnddaann eenn kkaappssaammll›› oollaann››nnaa ddoo¤¤rruuss››rraallaann››flfl›› aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerrddeenn hhaannggiissiinnddee ddoo¤¤rruu oollaarraakk vveerriillmmiiflflttiirr??

A) I - IV - II – III B) II – III – IV – I C) I – IV – III – II

D) I – III – IV – II E) III – I – II – IV

CCEEVVAAPP:: CC

ÖÖ¤¤rreettiimm ppllaann››nnddaa yyeerr aallaann,,

I. Kazan›mlar›n belirlenmesi

II. Ölçme araç ve yöntemlerin belirlenmesi

III. Etkinliklerin belirlenmesi

IV. Ö¤retimin de¤erlendirilmesi

iiflfllleemmlleerrii aaflflaa¤¤››ddaakkiilleerriinn hhaannggiissiinnddee ssiisstteemmaattiikk oollaarraakk ggeerrççeekklleeflflttiirrmmee ss››rraass››nnaa ggöörree vveerr--iillmmiiflflttiirr??

A) I, II, III, IV B) I, III, II, IV C) II, III, IV, I

D) III, II, IV, I E) IV, III, II, I

CCEEVVAAPP:: BB

PPRROOGGRRAAMM GGEELL‹‹fifiTT‹‹RRMMEE ÇÇAALLIIfifiMMAALLAARRII

PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee ÇÇaall››flflmmaallaarr››nn›› GGeerreekkllii KK››llaann NNeeddeennlleerr::

• Bilimsel alanda meydana gelen geliflme ve de¤iflmeler

• Konu alan›nda meydana gelen de¤iflmeler

• Bireyin ve toplumun ilgi ve gereksinimlerindeki de¤iflmeler

• Ö¤retmen rollerindeki de¤iflmeler

• De¤erlendirme sonucunda ortaya ç›kan gereklilik

KPSS/2006

KONU KAVRATAN SORU

112211



Program gelifltirme çal›flmalar› afla¤›daki aflamalar› izler;

11.. ‹‹hhttiiyyaaççllaarr››nn BBeelliirrlleennmmeessii::

Bir program gelifltirme çal›flmas› ihtiyaçlar›n belirlenmesi ile bafllar.

‹htiyaç saptama yaklafl›mlar›:

• Farklar yaklafl›m›

• Analitik yaklafl›m

• Betimsel yaklafl›m

• Süreç yaklafl›m›

‹htiyaç saptama (de¤erlendirme) teknikleri:

• Delphi tekni¤i

• Progel (dacum) tekni¤i

• Meslek analizi

• Gözlem

• Testler

• Görüflme - grup toplant›lar›

• Kaynak tarama

22.. HHeeddeeff YYaazzmmaa::

‹lk önce aday hedefler belirlenir. Bu aday hedefler felsefe, psikoloji sosyoloji, ekonomi süz-geçlerinden geçirilir.

En önemli süzgeçler felsefe ve psikolojidir. Bu süzgeçlerden geçen hedefler kesin hedeflerolur.

33.. DDaavvrraann››flfl YYaazzmmaa::

Hedeflerin gözlenebilmesi, ölçülebilmesi, de¤erlendirme yap›labilmesi, dönüt al›nabilmesi,standartlar›n belirlenmesi, anlafl›labilmesi, e¤itim durumlar›n›n düzenlenebilmesi için davra-n›fllara dönüfltürülmesi gerekir.

44.. ‹‹ççeerriikk SSeeççiimmii vvee DDüüzzeennlleennmmeessii::

‹çerik seçilirken, basitten karmafl›¤a, somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene, yak›ndanuza¤a do¤ru s›ralanmal›d›r.

‹çerik düzenleme yaklafl›mlar›:

• Do¤rusal programlama yaklafl›m›

• Sarmal programlama yaklafl›m›



• Modüler programlama yaklafl›m›

• Piramitsel programlama yaklafl›m›

• Çekirdek programlama yaklafl›m›

• Konu a¤› - proje merkezli programlama yaklafl›m›

• Sorgulama merkezli programlama yaklafl›m›

55.. BBeelliirrttkkee TTaabblloossuu YYaappmmaa::

Ö¤renme konular› ve hedef alanlar› aras›ndaki iliflkiyi kurma çal›flmalar›d›r.

66.. ÖÖ¤¤rreennmmee -- ÖÖ¤¤rreettmmee EEttkkiinnlliikklleerrii OOlluuflflttuurrmmaa::

E¤itim program›n›n bu ö¤esinde; stratejiler, yöntem teknikler, ipucu, dönüt, düzeltme, zaman,

ö¤retmen ve ö¤renci davran›fllar›, araç gereçler yer al›r.

77.. FFoorrmmaattiiff TTeessttlleerr ((BBiiççiimmlleennddiirriiccii TTeessttlleerr))::

Her üniteden sonra o ünite ile ilgili eksiklikleri belirlemek amac›yla kullan›l›r. Amaç, ö¤renci-

lerin ö¤renme eksikliklerini ortaya ç›karmak ve gerekli düzeltmeleri yapmakt›r.

88.. SSuummmmaattiiff TTeessttlleerr (( DDüüzzeeyy BBeelliirrlleemmee TTeessttlleerrii))::

Birkaç ünitede bir yap›lan testlerdir. Ö¤rencilerin kazanm›fl oldu¤u davran›fllar› ölçer.

99.. PPrrooggrraamm›› DDeenneemmee::

Program en az 1 y›l süreyle pilot okullarda uygulan›r. Uygulama sonuçlar›na göre düzeltme-

ler yap›l›r ve gerekirse 1 y›l daha pilot okullarda uygulan›r.

1100.. PPrrooggrraamm›› UUyygguullaammaa::

Bir y›l süreyle pilot okullarda uygulanan program baflar›l› oldu¤u takdirde bütün ülkede uygu-

lanmaya bafllan›r.

112233



1) Ö¤retim planlar›ndan en ayr›nt›l›s› ……………….. d›r.

2) MEB’in uygulad›¤› yeni programda y›ll›k plan›n yerini ………..………................ alm›flt›r.

3) …………….. bir üniteyle ilgili tüm ö¤retim etkinliklerini içermektedir.

4) Günümüzde ö¤retim planlar› …………….. kuram›na ve …………….. yaklafl›ma dayal›

olarak yap›lmaktad›r.

5) ………………………planlar, programlar ve tüm ö¤retim uygulamalar› ile ilgili MEB’e ba¤-

l› en üst karar organ›d›r.

6) Program gelifltirme çal›flmalar›n›n ilk aflamas› …………………. dir.

7) ………………….. içerikten sonra, e¤itim durumlar›ndan önce haz›rlan›r.

8) Program›n ilk ögesi ……………… dir.

9) Felsefe ve psikoloji süzgeçlerinden geçen hedeflere …………… hedefler denir.

10) Haz›rlanan program en az …. y›l süreyle pilot okullarda uygulan›r.

1. Ders Plan› / 2. Ünitelendirilmifl Y›ll›k Plan / 3. Ünite Plan› / 4. Çoklu Zeka-Yap›land›rmac› /

5. Talim terbiye Kurulu / 6. ‹htiyaçlar›n Belirlenmesi / 7. Belirtke Tablosu / 8. Hedefler / 9. Kesinleflmifl / 10. Bir



KK AAYYNNAAKKÇÇAA

• Demirel, Ö. (2004) EE¤¤iittiimmddee PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee, Ankara: Pegem A Yay›nc›l›k

• Büyükkaragöz, fi. (1997) PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee, Konya: Kuzucular Ofset

• Sönmez, V. (1994) ÖÖ¤¤rreettmmeenn EEll KKiittaabb››, Ankara: Pegem A Yay›nc›l›k

• Do¤an, H. (1997) EE¤¤iittiimmddee PPrrooggrraamm vvee ÖÖ¤¤rreettiimm TTaassaarr››mm››, Ankara: Önder Matbaac›-l›k

• Ertürk, S. (1994) EE¤¤iittiimmddee PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee, Ankara: Meteksan A.fi.

• Var›fl, Fatma. (1994) EE¤¤iittiimmddee PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee ““TTeeoorrii vvee TTeekknniikklleerr””, Ankara: Al-k›m Yay›nc›l›k

• Sönmez, V. (2008) ÖÖ¤¤rreettiimm ‹‹llkkee vvee YYöönntteemmlleerrii, Ankara: An› Yay›nc›l›k

• Gözütok, D. (2007) ÖÖ¤¤rreettiimm ‹‹llkkee vvee YYöönntteemmlleerrii, Ankara: Ekinoks Yay›nlar›

• Küçükahmet, L. (2007) PPrrooggrraamm GGeelliiflflttiirrmmee vvee ÖÖ¤¤rreettiimm, Ankara: Nobel Yay›n Da¤›t›m

• MEB, (2005) YYeennii ‹‹llkköö¤¤rreettiimm PPrrooggrraammllaarr››, Talim ve Terbiye Kurulu Baflkanl›¤›

• Erden, M. Ve Fidan, N. (1991) EE¤¤iittiimm BBiilliimmlleerriinnee GGiirriiflfl, Ankara: Alk›m Yay›nc›l›k


..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................


NN OO TT LL AA RR

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

112277

NN OO TT LL AA RR


..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................


NN OO TT LL AA RR

Documents

爀䘀愀挀攀戀漀漀欀 猀愀礀昀愀猁ⴀ 匀愀礀昀愀洁稀愀 甀氀愁 … · 2010 KPSS’de ilk kez halk e¤itimi sorusu sorulmuﬂtur. Bu durum yayg›n e¤itim konu-sundan

爀䘀愀挀攀戀漀漀欀猀愀礀昀愀猁ⴀ 匀愀礀昀愀洁稀愀甀氀愁 … · 2010 KPSS’de ilk kez halk e¤itimi sorusu sorulmuﬂtur. Bu durum yayg›n e¤itim konu-sundan