Embed Size (px)
Citation preview
COMMISSARIAAT-GENERAAL VOOR DE VLUCHTELINGEN EN DE STAATLOZEN
WTC II, Koning Albert II-laan 26 A, 1000 BRUSSEL T 02 205 51 11 F 02 205 51 24 [email protected]
www.cgvs.be
COI Focus
IRAK
De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016 Cedoca Oorspronkelijke taal: Nederlands
DISCLAIMER:
Dit COI-product is geschreven door de documentatie- en researchdienst
Cedoca van het CGVS en geeft informatie voor de behandeling van
individuele asielaanvragen. Het document bevat geen beleidsrichtlijnen of
opinies en oordeelt niet over de waarde van de asielaanvraag. Het volgt de
richtlijnen van de Europese Unie voor de behandeling van informatie over
herkomstlanden van april 2008 en is opgesteld conform de van kracht zijnde
wettelijke bepalingen.
De auteur heeft de tekst gebaseerd op een zo ruim mogelijk aanbod aan
zorgvuldig geselecteerde publieke informatie en heeft de bronnen aan elkaar
getoetst. Het document probeert alle relevante aspecten van het onderwerp
te behandelen, maar is niet noodzakelijk exhaustief. Als bepaalde
gebeurtenissen, personen of organisaties niet vernoemd worden, betekent
dit niet dat ze niet bestaan hebben.
Alle gebruikte bronnen staan kort vermeld in een voetnoot en uitgebreid
beschreven in een bibliografie achteraan het document. Bronnen die
geconsulteerd maar niet gebruikt werden, staan in een lijst van
geraadpleegde bronnen. In uitzonderlijke gevallen worden bronnen niet bij
naam genoemd. Wie specifieke informatie uit dit document gebruikt, moet de
bronverwijzing uit de bibliografie vermelden.
Publicatie of verspreiding van dit document is alleen mogelijk na schriftelijke
toestemming van het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de
Staatlozen.
This COI-product has been written by Cedoca, the Documentation and
Research Department of the CGRS, and it provides information for the
processing of individual asylum applications. The document does not contain
policy guidelines or opinions and does not pass judgment on the merits of
the asylum application. It follows the Common EU Guidelines for processing
country of origin information (April 2008) and is written in accordance with
the statutory legal provisions.
The author has based the text on a wide range of public information selected
with care and with a permanent concern for crosschecking sources. Even
though the document tries to cover all the relevant aspects of the subject, the
text is not necessarily exhaustive. If certain events, people or organisations
are not mentioned, this does not mean that they did not exist.
All the sources used are briefly mentioned in a footnote and described in
detail in a bibliography at the end of the document. Sources which have
been consulted but which were not used are listed as consulted sources. In
exceptional cases, sources are not mentioned by name. When specific
information from this document is used, the user is asked to quote the
source mentioned in the bibliography.
This document can only be published or distributed with the written consent
of the Office of the Commissioner General for Refugees and Stateless
Persons.
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 2 van 54
CG – 825 N
Inhoudstafel
Inleiding .............................................................................................................................. 3
1. Korte geschiedenis ......................................................................................................... 5
2. Huidige toestand van het conflict .................................................................................... 8
3. Typologie van het geweld .............................................................................................. 13
4. Doelwitten van het geweld ............................................................................................ 16
5. Geografische verdeling .................................................................................................. 19
6. Verplaatsingen van de bevolking ................................................................................... 20
7. Impact van het geweld op het dagelijkse leven ............................................................. 22
Samenvatting .................................................................................................................... 25
Bijlagen ............................................................................................................................. 27 Zware aanslagen in Bagdad (stad en provincie) .................................................................... 27
2013 ............................................................................................................................. 27 2014 ............................................................................................................................. 30 2015 ............................................................................................................................. 34 2016 ............................................................................................................................. 37
Bibliografie ........................................................................................................................ 37
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 3 van 54
CG – 825 N
Inleiding
Deze COI Focus maakt een stand van zaken op van de veiligheidssituatie in Bagdad. Het onderzoek
richt zich in het bijzonder op de periode van oktober 2015 tot maart 2016, en werd uitgevoerd
tussen 10 en 31 maart 2016.
Deze analyse beoogt een globaal beeld van het geweld dat in de provincie Bagdad plaatsvindt. Het
gebied omvat de hoofdstad Bagdad en het omliggende gebied, inclusief Al-Mahmudiya, Tarmia,
Mada’in en Abu Ghraib.1
Kaart van de provincie Bagdad2
Na een korte geschiedenis van het conflict en de huidige toestand wordt ingegaan op de typologie
van het geweld, de doelwitten, de geografische verdeling en de verplaatsingen van de bevolking ten
gevolge van het conflict. Ten slotte wordt de impact van het geweld op het dagelijkse leven van de
inwoners geschetst.
Het rapport bevat geen exhaustief overzicht van de veiligheidsincidenten die zich voordoen. De
vermelde incidenten dienen voornamelijk om de algemene trend in Bagdad te verduidelijken. In
bijlage staat een chronologie van de zware aanslagen in de provincie Bagdad van januari 2013 tot
maart 2016.
Cedoca volgt de veiligheidssituatie in Bagdad voortdurend op. Toekomstige ontwikkelingen en
incidenten die kaderen binnen het beschreven geweldpatroon worden bij een volgende actualisatie
van dit rapport opgenomen. In het geval van fundamentele wijzigingen in het patroon van geweld
wordt deze COI Focus versneld geactualiseerd.
In dit document maakt Cedoca voor plaats- en persoonsnamen, namen van gewapende groepen en
politieke partijen, gebruik van de meest courante schrijfwijze uit de Engelstalige bronnen die
1 Institute for the Study of War, Baghdad Map, 10/08/2012, url 2 Joint Analysis and Policy Unit, 03/2016, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 4 van 54
CG – 825 N
geraadpleegd werden voor deze COI Focus. Als de gangbare transliteratie in de Nederlandstalige
pers hiervan afwijkt, volgt Cedoca deze transliteratie.
Voor de Islamitische Staat in Irak, de tak van Al Qaida in Irak die uitbreiding heeft gezocht in de
bredere regio (Levant) en sinds april 2013 als ISIS (Islamitische Staat van Irak en Syrië) door het
leven gaat3, wordt in dit document de afkorting ISIS gebruikt. In 2014 brak ISIS met Al Qaida.
Sinds 29 juni 2014 noemt de terreurbeweging zichzelf Islamitische Staat (IS).4
3 Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), 06/2014, url 4 The Independent, 30/06/2014, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 5 van 54
CG – 825 N
1. Korte geschiedenis
Gedurende de jaren die volgden op de invasie door de coalitietroepen in Irak op 19 maart 2003
verslechterde de veiligheidssituatie in het land dramatisch. Het ontbreken van een werkbaar plan
voor de reconstructie van het land en het verwoestende optreden van Al Qaida in Iraq (AQ-I) en
diverse sjiitische milities veroorzaakten een sektarisch conflict dat in de periode 2006- 2007 als een
burgeroorlog aangeduid werd.5 Een verhoging van de Amerikaanse troepenmacht, actieve
samenwerking met soennitische stammen in de strijd tegen Al Qaida in Iraq en doortastend
optreden tegen de sjiitische milities leidden vanaf 2008 tot een significante daling van het geweld.
Tegelijk leidde het uitblijven van een inclusie van de soennitische gemeenschap ertoe dat de
sektarische tegenstellingen bestendigd werden. Vooral in de Centraal-Iraakse provincies hield
volgens het Hoog Commissariaat van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (United Nations High
Commissioner for Refugees, UNHCR) in de periode 2009-2012 een low-level conflict6 aan dat
getypeerd werd door politiek gemotiveerde moorden en sporadische terreuraanslagen.
Eind december 2013 brak het Iraakse leger een protestkamp in Ramadi op en arresteerde de
oppositiepoliticus Ahmed al-Alwani. Om een escalatie van de hierop volgende protesten te
voorkomen trok het Iraakse leger zich uit de voornaamste steden in de provincie Anbar terug. Het
ontstane machtsvacuüm verschafte ISIS de gelegenheid om de steden Falluja en Ramadi
gedeeltelijk in te nemen. Terwijl ISIS zijn stellingen in Ramadi relatief snel verliet bleef Falluja in
handen van ISIS en lokale tribale milities.7
Na een offensief van vijf dagen slaagden militanten van ISIS, bijgestaan door aanhangers van Jayish
Riyal al Tariq al-Naqshabandi (JRTN)8, er op 10 juni 2014 in om het Iraakse leger en de
veiligheidsdiensten uit de stad Mosul te verdrijven.9 Gedurende de hierop volgende weken werd het
offensief verdergezet in de provincies Ninewa, Salaheddin, Diyala, Anbar en Kirkuk.10 Ook in de
provincies Bagdad en Babil werden gevechten gerapporteerd.11 De opeenvolgende nederlagen die
het Iraakse leger boekte, zorgden ervoor dat de sjiitische milities in Bagdad en in het Iraakse zuiden
opnieuw gemobiliseerd werden en ten strijde trokken om de opmars van ISIS te stuiten.12 Daarnaast
werd het Iraakse leger bijgestaan door Amerikaanse adviseurs13 en door Iraanse militairen.14 Deze
escalatie van geweld in de Centraal-Iraakse provincies veroorzaakte een vluchtelingenstroom die het
aantal ontheemden (Engels: internally displaced persons, IDP’s) in Irak deed oplopen tot twee
miljoen.15
De afkondiging van een Islamitische Staat, in de vorm van een kalifaat onder leiding van voorman
Abu Bakr al-Baghdadi16, wees uit dat ISIS permanente controle over het veroverde grondgebied
beoogt. Gedurende de tweede helft van 2014 betoonde ISIS zich sterk genoeg om het veroverde
territorium in de provincies Ninewa, Salaheddin, Diyala, Anbar en Kirkuk grotendeels onder controle
5 The New York Times, 03/12/2006, url; International Crisis Group, 07/02/2008, url 6 United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), 31/05/2012, url 7 Center for Strategic and International Studies (CSIS), 30/05/2014, url 8 Jayish Riyal al Tariq al-Naqshabandi (JRTN) werd in 2006 opgericht als respons op de executie van Saddam Hoessein. Het betrof een door de soefi-leer geïnspireerde, militante organisatie die onder meer uit ex-Baathisten bestond en die zich uitdrukkelijk keerde tegen de dominantie van de sjiitische meerderheid in Irak. De leider van de organisatie was Izzat Ibrahim al-Douri, een voormalig topmilitair en vicepresident onder het Saddam- regime. 9 The New York Times, 10/06/2014, url 10 The New York Times, 11/06/2014, url 11 The Guardian, 12/06/2014, url 12 Congressional Research Service (CRS), 12/11/2014, url 13 British Broadcasting Corporation (BBC) , 20/06/2014, url 14 The Jamestown Foundation, 10/07/2014, url; British Broadcasting Corporation (BBC) , 17/06/2014, url 15 United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR),30/12/2014, url 16 British Broadcasting Corporation (BBC) , 30/06/2014, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 6 van 54
CG – 825 N
te houden. Mede door de steun van sjiitische milities en buitenlandse militaire hulp behield het
Iraakse leger de controle over de hoofdstad Bagdad en het Iraakse zuiden.17
In de loop van 2015 slaagden de Iraqi Security Forces (ISF), de sjiitische milities en de Koerdische
peshmerga erin om ISIS uit een deel van de veroverde gebieden te verdrijven. In Irak verloor de
organisatie onder andere de steden Tikrit, Baiji en Ramadi, ISIS heeft nog steeds de controle over
Falluja, ten westen van Bagdad.18
De stad Bagdad telt in 2015 ongeveer 7.14 miljoen inwoners, zonder IDPs en Syrische vluchtelingen.
Er zijn geen exacte actuele cijfers beschikbaar, zowel de Joint Analysis Unit alsook de Internationale
Organisatie voor Migratie (IOM) baseren zich op cijfers van 200719 Volgens de laatste beschikbare
cijfers uit 2011 van The Office of the Special Inspector General for Iraq Reconstruction (SIGIR)
bestaat de stadsbevolking voor 70 procent uit sjiieten, 29 procent uit soennieten.20 Vooral na de
aanslag op het sjiitische al-Askari-schrijn in Samarra in februari 2006 escaleerde het geweld in de
stad. De coalitietroepen noch de nieuwe Iraakse overheid konden verhinderen dat het oplaaiende
geweld tussen de soennitische en sjiitische bevolking de stad uiteenrukte. Voor februari 2006
hadden de meeste stadswijken van Bagdad nog een gemengd soennitisch-sjiitische bevolking, in juli
2007 telde het merendeel van de stadswijken een uitgesproken sjiitische meerderheid. Vooral uit het
oostelijke deel van Bagdad werd de soennitische bevolking verdreven.21 In de periode maart–mei
2008 vonden in de stad intense gevechten plaats tussen het sjiitische Mahdi-leger enerzijds en de
coalitietroepen en het nieuwe Iraakse leger anderzijds. Vanaf de tweede helft van 2008 daalde de
omvang van het geweld in Bagdad significant.22 Sedert het voorjaar van 2013 dreef ISIS het aantal
aanslagen in Bagdad fors op. Door middel van bomvoertuigen (Vehicle-Born Improvised Explosive
Devices, VBIED) viseerde ISIS hoofdzakelijk sjiitische doelwitten in de stad. Zodoende poogde de
organisatie het onvermogen van de Iraakse overheid en haar strijdkrachten te demonstreren en
door middel van wraakacties door sjiitische milities een nieuwe escalatie van geweld uit te lokken.23
De vrees dat ISIS in de zomer van 2014 tot in de hoofdstad zou oprukken, werd niet bewaarheid.
Wel vonden in de het dorp Zaidan en in Abu Ghraib (beide plaatsen liggen in het westen van de
provincie, op meer dan twintig kilometer van het stadscentrum) gevechten plaats tussen militanten
van ISIS en het Iraakse leger.24 Ook in de steden Mahmudiya en Latifya ten zuiden van Bagdad
(gelegen in de provincie Babil) manifesteerde ISIS zich.25 Daarnaast bleven de sjiitische wijken van
Bagdad ook in 2014 een doelwit van frequente terreuraanslagen op openbare plekken.26
Het offensief dat ISIS in juni 2014 doorvoerde, leidde in Bagdad tot de mobilisatie van sjiitische
milities zoals Badr, Promised Day Brigade (Arabisch: Liwa al-Youm al-Maw'ud) en Asai’b Ahl al-
Haq.27 Terwijl het Iraakse leger vooral in het centrum van Bagdad de veiligheid bewaakt, zijn deze
milities vooral in de buitenwijken van Bagdad present.28 Professor Toby Dodge, directeur van het
Middle East Centre van de London School of Economics and Political Science, voert in zijn boek van
17 Institute for the Study of War, 07/01/2015, url 18 IHS, 16/03/2016, url 19 International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url; Joint Analysis and Policy Unit (JAPU), 03/2016, url 20 The Office of the Special Inspector General for Iraq Reconstruction (SIGIR) , 2011, url 21 Wikileaks, 12/07/2007, url 22 UN Resident Coordinator’s Office Inter-Agency Information and Analysis Unit (IAU), 02/2014, url 23 Institute for the Study of War, September 2013, url 24 Institute for the Study of War, 13/06/2014, url 25 Congressional Research Service, 02/07/2014, url; Institute for the Study of War, 24/07/2014, url 26 Reuters, 08/06/2014, url; Reuters, 11/06/2014, url; Institute for the Study of War, 15/06/2014, url; Institute for the Study of War, 17/06/2014, url; Institute for the Study of War, 26/06/2014, url; Institute for the Study of War, 14/07/2014, url; Institute for the Study of War, 15/07/2014, url; Institute for the Study of War, 19/07/2014, url 27 Institute for the Study of War, 15/06/2014, url 28 Netherlands Ministry of Foreign Affairs, 19/09/2014, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 7 van 54
CG – 825 N
2012 aan, dat de ostentatieve herintrede van deze milities vooral voor de soennitische minderheid in
de stad herinneringen oproept aan de burgeroorlog van 2006-2007. In deze periode voerden
sjiitische milities regelrechte “religious cleansing” uit ten aanzien van de soennitische bevolking van
Bagdad.29 In de loop van 2014 waren er meldingen van het drieste optreden van sjiitische milities.
Meerdere moorden op soennitische burgers werden aan de leden van diverse sjiitische milities
toegeschreven.30
Vanwege de escalatie van geweld door het offensief van ISIS en de daaropvolgende gevechten
tussen ISIS tegen het Iraakse leger en de sjiitische milities in de provincies Ninewa, Anbar, Kirkuk,
Salaheddin en Diyala duidt de United Nations Assistance Mission Iraq (UNAMI) de conflictsituatie in
Irak sedert juli 2014 aan als een intern gewapend conflict.31
Op 8 september 2014 keurde het Iraakse parlement een nieuwe regering onder leiding van Haider
Al-Abadi, behorend tot de sjiitische partij Dawa, goed. Aldus kwam een einde aan de regeerperiode
van partijgenoot Nouri al-Maliki die sedert 2006 eerste minister was.32 Herhaaldelijk heeft eerste
minister Haider al-Abadi te kennen gegeven dat hij een beleid nastreeft waarbij de belangen van de
soennitische minderheid in Irak beter behartigd worden.33
In de daaropvolgende periode ontwikkelde het conflict zich tot een tweefrontenoorlog: ten noorden
en ten noordoosten van de hoofdstad werd ISIS teruggedrongen door de strijdkrachten van het
Iraakse leger in samenwerking met de koerdische peshmerga en de sjiitische milities, maar langs de
Eufraat slaagde ISIS erin om zijn posities te handhaven of zelfs te verbeteren.34
Vanaf de tweede helft van 2015 kwam ISIS meer en meer onder druk te staan in verschillende
regio’s in Irak, met als hoogtepunt de herovering van Ramadi op ISIS einde december 2015. De
veroveringen van op ISIS gingen gepaard met zware gevechten, en de veroverde steden zijn zwaar
beschadigd.35
29 Dodge T., 12/2012, p. 173- 174 30 The New York Times, 17/06/2014, url; The Washington Post, 29/06/2014, url; Institute for the Study of War, 16/07/2014, url; Institute for the Study of War, 04/07/2014, url; Human Rights Watch, 31/07/2014, url; British Broadcasting Corporation (BBC) , 14/10/2014 url 31 United Nations Assistance Mission Iraq, 18/07/2014, url 32 The New York Times, 08/09/2013, url 33 The New York Times, 15/12/2014, url 34 The Telegraph, 18/04/2015, url 35 The Daily Beast, 12/01/2016, url; Musings on Iraq, 11/02/2016, url; Stahlgewitter Syrien, 11/03/2016, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 8 van 54
CG – 825 N
2. Huidige toestand van het conflict
De hoofdstad en de hele provincie bevinden zich onder controle van de Iraakse regering. Anderzijds
spelen de verschillende sjiitische milities nog steeds een belangrijke rol bij de verdediging van de
stad en de ordehandhaving. Deze milities staan voor een deel onder de feitelijke leiding van Iran.36
De verdediging van Bagdad geniet een hoge prioriteit: volgens de Dr. Michael Knights, fellow aan
het Washington Institute for Near East Policy, en expert voor militaire en
veiligheidsaangelegenheden van Irak, Iran en de Perzische Golf, worden veertien volledige brigades
van het leger en de federale politie (28.000 manschappen) ingezet om in de hoofdstad te
patrouilleren. Ongeveer 20.000 van de in totaal 83.150 man sterke gevechtstroepen van het
Baghdad Operations Command beveiligen de westelijke veiligheidszone naar Falluja toe.37
De meerderheid van de gevechtstroepen van dit Command behoren tot het leger (50.000), 22.000
manschappen vallen onder de federale politie en andere gevechtseenheden van het ministerie van
Binnenlandse Zaken, 3.000 man levert de antiterreurdienst, 5.500 man zijn sjiitische vrijwilligers
(Popular Mobilisation Units, PMU en niet-PMU), en 650 man vallen onder de soennitische PMU en
tribale veiligheidsdiensten. De “defensieve” PMU aan de controleposten worden in deze opsomming
niet meegerekend. Deze 83.150 manschappen in en rond Bagdad zijn volgens Knights bijna de helft
van de totale getalsterkte van de Iraakse gevechtstroepen (48,1 %).38
Het actuele doel van ISIS in het conflict om Bagdad bestaat er volgens Knights in om de Iraakse
autoriteiten te dwingen om een zo groot mogelijk deel van leger en politie in en rond de hoofdstad te
binden en daardoor de aanvalscapaciteit van de strijdkrachten op andere plaatsen te beperken.39
In de eerste maanden van 2016 maakt het Baghdad Operations Command van de strijdkrachten
plannen openbaar om een reeks van muren en grachten rond de stad te bouwen. Met deze
bouwwerken zouden de stadsringen in het noorden, westen en zuiden worden versterkt tegen
infiltraties vanuit de omliggende gebieden. Deze plannen stootten op tegenstand uit soennitische
politieke kringen die argumenteerden dat de soennitische randgebieden zo van de stad zouden
worden afgesneden. Een deel van het project bestaat ook uit een vermindering van het aantal
controleposten binnen de stadsgrenzen. Deze versoepeling wordt door Knights bekritiseerd, omdat
verborgen terreurcellen van ISIS ervan zouden kunnen profiteren om zich vrijer te kunnen bewegen
binnen de stad.40 Ondanks de kritiek werd begin februari 2016 begonnen met de werken.41
Het Institute for the Study of War (ISW) rekent Bagdad tot de “ISIS Attack Zone”, waarin ISIS over
de nodige mogelijkheden beschikt om aanvallen uit te voeren:
36 Landinfo, 13/02/2015, url; The Daily Beast, 17/04/2015, url; Niqash, 03/09/2015, url 37 Al-Bayan Center for Planning and Studies, Dr. Michael Knights, 09/03/2016, url 38 Al-Bayan Center for Planning and Studies, Dr. Michael Knights, 09/03/2016, url 39 Al-Bayan Center for Planning and Studies, Dr. Michael Knights, 09/03/2016, url 40 Al-Monitor, 07/02/2016, url
41 Al-Monitor, 07/02/2016, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 9 van 54
CG – 825 N
ISIS Sanctuary Map42
De rechtstreekse militaire confrontaties tussen het Iraakse leger en de sjiitische milities aan de ene,
en ISIS aan de andere kant vinden momenteel hoofdzakelijk plaats in de provincies Anbar,
Salaheddin, Diyala, Ninewa en Kirkuk, westelijk, noordelijk en noordoostelijk van de provincie
Bagdad. In de hoofdstad zelf en in de provincie komt het momenteel niet tot open gevechten tegen
ISIS, met twee uitzonderingen: de eerste was een dubbele aanval op Abu Ghraib op 28 februari
2016, waarbij het hoofdkwartier van de 24ste legerbrigade in Abu Ghraib werd aangevallen door vijf
personen met zelfmoordvesten. Slechts een ervan bereikte zijn doel en sloeg een bres in de
betonnen omheining van de basis, de andere vier werden doodgeschoten voor zij hun ladingen
konden tot ontploffing brengen. De daaropvolgende aanvallen van een twintigtal ISIS-strijders
gebeurden met raketwerpers (Engels: rocket-propelled grenades, RPG’s) en met op vrachtwagens
gemonteerde zware machinegeweren. Het gebouw van de douaneafdeling werd gedeeltelijk
42 Institute for the Study of War (ISW), 03/03/2016, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 10 van 54
CG – 825 N
ingenomen door de ISIS-strijders. De aanvallers werden na urenlange gevechten teruggeslagen, de
meeste ISIS-strijders werden gedood, en de rest richting Falluja teruggedreven. De ISF verloren
ongeveer 50 man. Deze bijna de hele dag durende aanval was slechts een afleiding. Het eigenlijke
doelwit was een graansilo in Abu Ghraib, waar ISIS met succes een grote hoeveelheid graan wist te
bemachtigen die het veilig naar het belegerde Falluja kon terugbrengen.43
De tweede uitzondering van een aanval met meer dan louter explosieven gebeurde op een
winkelcentrum in de wijk al-Jadida in Oost-Bagdad op 11 januari 2016: bij dit incident werden een
zelfmoordauto en twee zelfmoordvesten ingezet door de aanvallers. Ze vielen het winkelcentrum
binnen en schoten op klanten en winkeliers. Volgens ISW werden minstens 30 burgers, leden van de
veiligheidsdiensten en aanvallers gedood. Volgens ISW werden ook gijzelaars genomen.44
Volgens het Institute for the Study of War is de oorlogvoering van ISIS ”hybrid”, en combineert de
organisatie conventionele oorlogsvoering met guerrilla-technieken en terrorisme. Naargelang de
strategische doelstellingen en haar sterkte wisselt ISIS tussen de verschillende methodes en slaagt
er ook in om deze te combineren, bijvoorbeeld door een reeks gecoördineerde zelfmoordaanslagen
in een stad net voor een grootschalige conventionele aanval. In Bagdad kiest ISIS momenteel bijna
uitsluitend voor een strategie van terreur door bomaanslagen (zie ook hoofdstuk 3. Typologie van
het geweld), met uitzondering van de boven genoemde aanvallen in Abu Ghraib en al-Jadida.45
De van ISIS uitgaande dreiging moet worden gemeten aan de capaciteit van de organisatie om in de
hoofdstad te infiltreren en gecoördineerd toe te slaan. Gezien het feit dat iedere maand nog talrijke
aanslagen met explosieven gebeuren in Bagdad (en talrijke andere bommen tijdig onschadelijk
kunnen worden gemaakt), en deze zo goed als uitsluitend aan ISIS worden toegeschreven, is het
duidelijk dat ISIS nog steeds over de capaciteiten beschikt om terreuraanvallen in de hoofdstad uit
te voeren (de “Attack Zone” volgens ISW, zie kaart boven).46 In vergelijking met het hoogtepunt van
de “Breaking the Walls”-campagne van Al Qaida in Irak (AQI) in 201347 liggen de aantallen
aanslagen en slachtoffers in 2015 echter beduidend lager, zoals uit de cijfers van Iraq Body Count
blijkt.48 In 2012-2013 vonden goed coördineerde golven van aanslagen over het hele land plaats,
vaak ook gekoppeld aan uitgebreide militaire operaties, ook in Bagdad, waar de gevangenis van Abu
Ghraib bestormd en honderden gevangenen bevrijd werden.49
De aard, de intensiteit en de frequentie van de acties van ISIS in Bagdad is volgens het team voor
Irak van het Institute of The Study of War veranderd: geen gecombineerde militaire operaties met
(zelfmoord)aanslagen en aanvallen van guerrillastrijders met infanteriewapens meer, maar
frequente, vaak minder zware aanslagen. De tactiek van de kleinere geïmproviseerde springtuigen
(Engels: Improvised Explosive Devices, IED’s) maakt volgens het Institute of The Study of War op
langere termijn ook veel slachtoffers.50
Volgens een gezaghebbende medewerker bij een internationale organisatie in Bagdad die omwille
van de veiligheid van zijn bronnen anoniem wenst te blijven, zijn de soennieten in Bagdad nu sterker
het mikpunt van mensenrechtenschendingen. Bronnen zoals Iraq Body Count of de Verenigde Naties
43 Institute for the Study of War (ISW), 17/09/2015, url; Musings on Iraq, 14/03/2016, url; Niqash, Mustafa Habib, 08/03/2016, url 44 Institute for the Study of War (ISW), 11/01/2016, url; The New Arab, 12/01/2016, url 45 Institute for the Study of War (ISW), 05/2015, url 46 Institute for the Study of War (ISW), 03/03/2016, url 47 Institute for the Study of War (ISW),10/2013, url 48 Iraq Body Count, s.d., url Iraq Body Count is een ngo die zich erop heeft toegelegd om een zo accuraat mogelijk beeld te geven van het aantal en de aard van de gewelddadige overlijdens in gevolg van de militaire interventie in Irak vanaf 2003. Meer informatie over de organisatie en haar methodologie kan worden gevonden op de website, onder “About IBC”, url 49 Hürriyet Daily News, 11/09/2015, url 50 Institute for the Study of War, e-mail, 16/09/2015
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 11 van 54
CG – 825 N
(VN) houden echter geen statistieken bij van de religieuze affiliatie van slachtoffers. Eveneens
volgens dezelfde anonieme bron worden soennitische IDP’s en sommigen uit de zuidelijke
voorsteden meer geviseerd dan de andere soennieten in Bagdad.51
Dezelfde bron stelt eveneens vast dat de versterkte aanwezigheid van de sjiitische milities ervoor
heeft gezorgd dat er minder terroristische aanslagen door ISIS gebeuren in Bagdad, hoewel deze
nog altijd voorkomen. Hij acht ze vooral gericht op plaatsen waar burgers verzamelen, en minder
vaak op een specifieke bevolkingsgroep.52
De veiligheids- en inlichtingendiensten voeren in Bagdad regelmatig antiterreuracties door, in alle
wijken van de stad. Enerzijds richten zich de antiterreuroperaties tegen ISIS-cellen binnen de stad,
anderzijds proberen de veiligheidsdiensten de infiltratie van wapens, explosieven en manschappen
uit Anbar tegen te houden.53
Volgens het team voor Irak van het Institute for the Study of War gebeurt het geweld door de
sjiitische milities niet erg openlijk, maar gewoonlijk in de vorm van ontvoeringen en moorden.54
De burgermilities, de zogenoemde Hashd al-Sha'bi (Popular Mobilization Units, PMU) die werden
gevormd om het offensief van ISIS in juni 2014 terug te slaan, bevinden zich volgens de
bovengenoemde anonieme bron volledig onder de controle van de sterkste sjiitische milities, met
name Asa’ib Ahl al-Haq, de Badr-brigades, Kata’ib Hezbollah en de Imam Ali-brigades, en van enkele
kleinere formaties. Hierin spreekt deze bron de officiële communicatie van de regering tegen die
volhoudt dat het om echte burgermilities gaat die allemaal onder het bevel van een legerofficier
zouden staan.55
Volgens de bovengenoemde anonieme bron hebben de sjiitische milities in Bagdad na de crisis van
het Iraakse leger in 2014 het machtsvacuüm snel opgevuld, en zelf controleposten opgesteld,
waardoor zij nu zelf de veiligheid in Bagdad verzekeren. Het Iraakse leger is niet bij machte om deze
taak alleen te vervullen, aldus deze bron.56
Het Institute for the Study of War en de bron bij een internationale organisatie in Bagdad zijn van
mening dat de toegenomen aanwezigheid van de milities in en rond Bagdad de dreiging van ISIS
voor de hoofdstad heeft doen afnemen. Desondanks vinden nog altijd aanslagen met bomauto’s
plaats, en deze vertegenwoordigen nog altijd een deel van de slachtoffers van geweld in de
hoofdstad.57
Uit verschillende bronnen blijkt dat de sjiitische milities in Bagdad, samen met criminele bendes en
militieleden die op eigen initiatief handelen, voor een groot deel verantwoordelijk zijn voor het
geweld in Bagdad (met uitzondering van de aanslagen met springstof, deze zijn toe te schrijven aan
ISIS en eventueel nog andere soennitische groeperingen).58 Volgens een gezaghebbende
medewerker bij een internationale organisatie in Bagdad en volgens ISW worden dagelijks lijken
gevonden, kunnen de milities straffeloos te werk gaan, en kunnen de officiële veiligheidsdiensten
daar maar weinig tegen ondernemen, door hun gebrek aan manschappen en organisatie. Bij
51 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad,e-mail, 16/09/2015 52 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad,e-mail, 16/09/2015 53 Daesh Daily, 13/01/2016, url; Akhbaar, 20/03/2016, url; The New Arab, 06/07/2015, url; Almada Press, 15/02/2016, url 54 Institute for the Study of War, e-mail, 16/09/2015 55 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad,e-mail, 16/09/2015, 21/03/2016 56 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad,e-mail, 16/09/2015, 21/03/2016 57 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad, e-mail, 16/09/2015; Institute for the Study of War, e-mail, 16/09/2015; 58 United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) Regional Research & Information Officer, Office of the MENA Director in Amman, telefoongesprek, 16/09/2015; Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad, e-mail, 16/09/2015; Institute for the Study of War, e-mail, 16/09/2015
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 12 van 54
CG – 825 N
confrontaties tussen de milities en het leger en de politie zijn het de ordediensten die doorgaans aan
het kortste einde trekken.59 Verschillende incidenten hebben dit bewezen:
- In april 2015 kwam het tot schermutselingen tussen de politie en leden van sjiitische milities
in de wijk Karrada van de hoofdstad. Oorzaak van dit geweld was de arrestatie van
militieleden door de politie, en de daaropvolgende aanval van de militie om de gevangenen
te bevrijden.60
- Op 2 september 2015 werden achttien Turkse bouwvakkers gekidnapt door gemaskerde
mannen. In de zoektocht van de ordediensten naar de gijzelnemers kwam het tot een
vuurgevecht tussen leden van een militie en de ordediensten, waarbij een soldaat van het
leger werd doodgeschoten.61
- Midden januari 2016 poogde de politie een adjunct-commandant van een sjiitische militie te
arresteren in Zuid-Bagdad, in aanwezigheid van de minister van Binnenlandse Zaken,
Mohammed al-Ghabban. De politie werd door leden van de militie omsingeld, en de
gevangene werd terug vrijgelaten.62
Sinds augustus 2015 komt het in Bagdad en verschillende steden in Zuid-Irak tot herhaaldelijke
burgerbetogingen, waarin niet alleen werd geprotesteerd tegen de falende infrastructuur, maar meer
en meer tegen de corruptie binnen de overheidsdiensten. De regering laat de betogingen toe en de
veiligheidsdiensten grijpen doorgaans niet in, heel anders dan bij een vorige protestgolf in 2013,
toen de toenmalige regering van al-Maliki de betogingen hardhandig liet neerslaan.63 De betogers
worden in hun eisen voor een doorgedreven strijd tegen de corruptie ook gesteund door de hoogste
sjiitische geestelijke autoriteit, groot-ayatollah Ali al-Sistani, die in een verklaring van 7 augustus
2015 de regering opriep om “met ijzeren hand tegen de corruptie op te treden.”64
De betogingen raken in toenemende mate gepolitiseerd: in februari 2016 roept Moqtada al-Sadr, de
leider van de Badristen, op tot een grote betoging tegen corruptie bij de overheid, en op 16 februari
leidt hij persoonlijk een grote betoging op het Tahrirplein in de hoofdstad.65 Sadr heeft zijn
aanhangers ook opgeroepen om de druk op de regering – die in zijn ogen te lang talmt om
hervormingen door te voeren – te verhogen door dichter bij de internationale zone te protesteren.66
Zijn medestanders hebben deze oproep gevolgd, en houden sinds 18 maart 2016 sit-ins voor
meerdere ingangen van de internationale zone. In het begin van de sit-in trekken de betogers
massaal van het Tahrirplein over de Jumhuriya-brug naar de internationale zone.67
De uitblijvende hervormingen worden ook (iets subtieler) bekritiseerd door grootayatollah Ali
Sistani: hij verklaart op 5 maart 2016 dat hij hees geworden is door zijn herhaalde oproepen tot
politieke hervormingen, en dat hij vanaf nu alleen nog over religieuze zaken zal praten.68
59 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad, e-mail, 16/09/2015, 21/03/2016; Institute for the Study of War, e-mail, 16/09/2015; 60 The New Arab, 30/04/2015, url 61 Reuters, 04/09/2015, url 62 Associated Press, 24/03/2016, url 63 Waging Non Violence, 09/09/2015, url; Radio Free Europe, 08/08/2015, url 64 Radio Free Europe, 08/08/2015, url 65 Institute for the Study of War, 01/03/2016, url 66 Institute for the Study of War, 01/03/2016, url 67 Reuters, 18/03/2016, url; Hayder Al-Shakeri, 23/03/2016, url; Hayder Al-Shakeri, 18/03/2016, url 68 Reuters, 20/03/2016, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 13 van 54
CG – 825 N
3. Typologie van het geweld
Er zijn twee hoofdtypes van geweld in Bagdad: aanslagen met explosieven enerzijds, en
ontvoeringen en moorden anderzijds. De explosieven zijn het werk van ISIS, de schietpartijen,
ontvoeringen en moorden zijn toe te schrijven aan sjiitische milities, leden van sjiitische milities die
op eigen rekening handelen, of van criminele bendes. Volgens ISW is het vaak niet mogelijk om het
auteurschap van schietpartijen, kidnappings en moorden duidelijk aan een van deze drie groepen
toe te schrijven omdat hun doelwitten en hun modus operandi sterk op elkaar lijken.69
Als er sprake is van aanslagen met explosieven, maakt ISW het onderscheid tussen volgende
types70:
- Bomvoertuig (Vehicle Born Improvised Explosive Device, VBIED): een voertuig
(personenwagen, bestelwagen of vrachtwagen) wordt met een sterke lading springstof
voorzien, naar het doelwit gereden, en daar vanuit afstand of met een timer tot ontploffing
gebracht. Afhankelijk van de springlading en de plaats van ontploffing kunnen deze
bomauto’s grote aantallen slachtoffers maken.
- Zelfmoord-bomvoertuig (Suicide Vehicle Born Improvised Explosive Device, SVBIED): het
voertuig wordt door een bestuurder naar het doelwit gereden en door de bestuurder tot
ontploffing gebracht. Deze tactiek wordt door ISIS vooral ingezet tegen harde doelwitten
zoals inrichtingen van het leger of de politie.
- Zelfmoordvest (Suicide Vest, SVEST): een vest of bomgordel, tot ontploffing gebracht door
de drager zelf of vanuit afstand. Deze methode wordt door ISIS gebruikt tegen kleinere
doelwitten zoals controleposten van de politie, maar ook tegen burgers.
- Geïmproviseerd springtuig (Improvised Explosive Device, IED): onder deze categorie vallen
alle andere aanslagen met explosieven. Het gaat hierbij meestal om kleinere ladingen die
door ISIS in Bagdad worden ingezet tegen zachte doelwitten: markten, bars, restaurants
enzovoort. IED’s kunnen ook gericht worden ingezet bij aanslagen tegen een persoon. In dit
laatste geval moet het daderschap niet altijd bij ISIS worden gezocht. Er zijn ook al politieke
conflicten beslecht op deze wijze, echter niet recent in Bagdad.71 Sommige bronnen brengen
kleefbommen onder in een aparte categorie.72
Het aantal aanslagen door autobommen in Bagdad heeft in de afgelopen vier jaren grote fluctuaties
gekend: in 2012 telde de hoofdstad gemiddeld acht bomauto’s per maand, in 2013 steeg het
gemiddelde naar 24,4 per maand, om in 2014 op 22,4 uit te komen. Vanaf december 2014 werden
de netwerken van ISIS om bomauto’s te produceren en in te zetten verstoord. ISIS verloor de
controle over Jurf al-Sakhr in Babil en Nibai in Salaheddin, in beide plaatsen waren basissen voor de
fabricage van bomauto’s gevestigd, van waaruit de voertuigen naar Bagdad werden gestuurd om
daar te worden ingezet. Het opdoeken van deze twee basissen leidde tot een scherpe terugval van
dit type aanslag, van 23 in oktober en 26 in november naar 3 in december 2014 en 2 in januari
2015.73 Vooral het aantal zware, spectaculaire aanslagen met tientallen doden liep vervolgens sterk
69 Institute for the Study of War (ISW), e-mail, 16/09/2015; 70 Institute for the Study of War (ISW), 10/2013, url 71 Op 15 september 2015 werd de vicevoorzitter van de provincieraad van Basra doelwit van een IED, ISW, 17/09/2015, url 72 Musings on Iraq [blog], 12/02/2015, url 73 Musings on Iraq [blog], 12/02/2015, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 14 van 54
CG – 825 N
terug. Een andere factor voor de afname van het aantal autobommen vanaf einde 2014 was de
toegenomen nood voor ISIS om dit wapen in te zetten bij gevechten op plaatsen in de provincies
Anbar en Salaheddin. Het totale aantal aanslagen met explosieven in de hoofdstad is echter niet
afgenomen. Uit analyse van het beschikbare bronmateriaal verzameld door de blog Musings on Iraq
door Joel Wing uit de Verenigde Staten, die sinds 2008 het conflict in Irak volgt en die onder andere
heeft gepubliceerd voor The Jamestown Foundation en The Daily Beast, blijkt dat ISIS meer is
overgeschakeld op andere methodes, met name geïmproviseerde springtuigen, ook bermbommen
genoemd (IED) en zelfmoordvesten (SVEST). Ook deze aanslagen worden gericht op drukke
plaatsen zoals winkels, restaurants, cafés en markten, om een maximaal aantal burgers te treffen.74
De sterke daling bij de autobommen bleek slechts tijdelijk, want in augustus 2015 werd de
hoofdstad weer getroffen door twaalf explosies van bomvoertuigen, elf andere konden onschadelijk
worden gemaakt.75 Dit is echter nog niet op het niveau van tijdens de ‘Breaking the Walls’-
campagne van 2012-2013 (zie hoofdstuk 2. Huidige toestand van het conflict).
In de maanden september 2015 tot en met februari 2016 werden autobommen opnieuw zeldzamer:
in deze periode waren er volgens deblog Musings on Iraq 76 tien succesvolle aanslagen met
autobommen (SVEST en VBIED samengeteld), tegenover niet minder dan 603 aanslagen met IED.77
Sinds het najaar 2015 duiken er af en toe variaties op bekende vormen van aanslagen op:
zelfmoordvesten die worden gedragen door bromfietsers of fietsers, of gecoördineerde aanvallen
met zelfmoordvesten, zelfmoordvoertuigen en strijders gewapend met automatische vuurwapens.
Dit laatste is in Bagdad uitzonderlijk, maar komt regelmatig voor in de regio’s waar een open
militaire strijd tussen de Iraqi Security Forces (ISF) en ISIS woedt.78
Sinds begin 2015 blijft het aantal slachtoffers in Bagdad nagenoeg constant, volgens de cijfers van
de VN-missie voor Irak. Iedere maand van 2015 en ook in 2016 telt de provincie Bagdad in absolute
cijfers het hoogste aantal burgerslachtoffers79:
Maand Totaal
aantal
slachtoffers
doden gewonden
Januari 201580 1014 256 758
Februari 201581 1204 329 875
Maart 201582 1290 362 928
April 201583 1165 319 846
Mei 201584 1044 343 701
Juni 201585 974 324 650
Juli 201586 1091 335 756
74 Musings on Iraq [blog], 12/02/2015, url 75 Musings on Iraq, 07/09/2015, url 76 Musings on Iraq, About Me, url 77 Musings on Iraq, Iraqi Deaths, s.d., url 78 Musings on Iraq, Iraqi Deaths, s.d., url 79 UN Mission to Iraq, s.d., url 80 UN Mission to Iraq, 01/02/2015, url 81 UN Mission to Iraq, 01/03/2015, url 82 UN Mission to Iraq, 01/04/2015, url 83 UN Mission to Iraq, 02/05/2015, url 84 UN Mission to Iraq, 01/06/2015, url 85 UN Mission to Iraq, 01/07/2015, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 15 van 54
CG – 825 N
Augustus 201587 1069 318 751
September 201588 840 257 583
Oktober 201589 1150 298 852
November 201590 1110 325 785
December 201591 1048 261 787
Januari 201692 1084 299 785
Februari 201693 1115 277 838
Totaal januari 2015 –
februari 2016
15.198 4.303 10.895
Gemiddelde/maand
januari – september 201594
1.077 316 761
Gemiddelde/maand
oktober 2015 – februari 201695
1.101 292 809
De VN-missie maakt in een nota over haar methodologie wel zelf een kanttekening bij deze cijfers en
sluit niet uit dat haar methodologie ertoe zou kunnen leiden dat het daadwerkelijke geweld hoger
ligt dan gerapporteerd:
“Every effort is made to ensure that data contained in UNAMI reports is as comprehensive as
possible; however, the data presented is not exhaustive. Where UNAMI is not satisfied with the
evidence concerning a particular incident it will not be reported. In some instances, investigations
may take several weeks before conclusions can be made. This also means that conclusions
concerning particular incidents or alleged violations may be adjusted as more information comes
to hand and is analyzed. However, if information is equivocal, then conclusions will not be drawn
until more satisfactory evidence is obtained, or the case will be closed without conclusion and it
will not be included in statistical reporting or analysis. As information is updated, and conclusions
and statistics are modified, this can result in slight differences in reporting of the same incident or
variations in statistics reported by UNAMI over time.
(…)
In light of the above-noted limitations in methodology, UNAMI does not claim that the
information it provides is complete, and it may well be that UNAMI is under-reporting the extent,
nature or seriousness of the effect of armed violence and acts of terrorism on the civilian
population.”96
86 UN Mission to Iraq, 01/08/2015, url 87 UN Mission to Iraq, 01/09/2015, url 88 UN Mission to Iraq, 02/10/2015, url 89 UN Mission to Iraq, 01/11/2015, url 90 UN Mission to Iraq, 01/12/2015, url 91 UN Mission to Iraq, 01/01/2016, url 92 UN Mission to Iraq, 01/02/2016, url 93 UN Mission to Iraq, 01/03/2016, url 94 Afgeronde cijfers 95 Afgeronde cijfers 96 UN Mission to Iraq, s.d., url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 16 van 54
CG – 825 N
Het gevaar van onderraportering is uiteraard groter bij kidnappings, verdwijningen en moorden,
waar de slachtoffers eventueel verborgen kunnen blijven. Dit in tegenstelling tot bomaanslagen.
Musings on Iraq stelde in oktober 2015 eveneens vragen bij de accuraatheid van de aantallen
slachtoffers: er zouden minder incidenten worden gemeld door de media tijdens vakantieperiodes,
bovendien zouden censuur en regeringspropaganda sinds de zomer van 2014 voor een vertekend
beeld zorgen.97
De meest accurate informatie over het aantal slachtoffers komt van Iraq Body Count98, maar deze
organisatie geeft haar cijfermateriaal pas uit als alle incidenten zorgvuldig zijn geanalyseerd. Deze
wachttijd bedraagt ongeveer een jaar.99 Iraq Body Count houdt ook een dagelijks overzicht van
incidenten bij, maar de daar genoemde aantallen slachtoffers is slechts voorlopig en nog niet
geverifieerd.100
Een gezaghebbende medewerker bij een internationale organisatie in Bagdad die omwille van de
veiligheid van zijn eigen bronnen anoniem wenst te blijven, stelt dat de cijfers van het aantal
slachtoffers die zijn organisatie van een zeer goed geplaatste bron ontvangt hoger liggen, maar dat
hun diensten deze niet kunnen publiceren. De reden hiertoe is dat alle incidenten moeten worden
onderzocht voor publicatie, en dat niet altijd uitsluitsel kan worden verkregen over de
omstandigheden, maar eveneens omdat de bron moet worden beschermd. Dezelfde anonieme bron
stelt wel dat het aantal moorden in de laatste weken van september 2015 duidelijk is afgenomen: op
het hoogtepunt van het geweld tussen juni en oktober 2014 werden per dag tot 30 doden gevonden,
en begin oktober 2015 waren het er nog acht tot tien per dag. Dezelfde bron zegt de reden voor
deze terugloop niet te kennen.101
Uit vertrouwelijke periodieke documenten verkregen van dezelfde bron, waarin de
mensenrechtenschendingen begaan in de hoofdstad worden geïnventariseerd, blijkt dat deze trend
zich heeft doorgezet, en dat het aantal moorden tussen december 2015 en maart 2016 niet terug is
gestegen.102
4. Doelwitten van het geweld
De aanvallen met explosieven zijn hoofdzakelijk op burgers gericht. Dit blijkt uit de verhouding
tussen militaire en burgerslachtoffers (zie hoofdstuk 3. Typologie van het geweld, de overgrote
meerderheid van de slachtoffers zijn burgers). Tijdens het ‘Breaking the Walls’-offensief in 2012 en
2013 had AQI het nog voor een stuk gemunt op inrichtingen van de overheid en het leger, zoals op
gevangenissen, met het doel deze te bestormen, maar het geweld dat uitgaat van ISIS is vandaag
zeer overwegend gericht op burgerdoelwitten zoals markten of restaurants. Aanvallen op
controleposten kunnen als aanval op een doelwit van leger, politie of militie worden geïnterpreteerd,
maar ook bij deze ontploffingen zijn de meeste slachtoffers burgers, blijkt uit de informatie verstrekt
door de blog Musings on Iraq.103
97 Musings on Iraq [blog], 01/10/2015, url 98 Iraq Body Count (IBC) is een Britse ngo die de door geweld omgekomen burgers in Irak telt sinds het begin van de Irak-oorlog in 2003. Voor meer informatie over IBC, zie: Iraq Body Count, About Us, url 99 Iraq Body Count, website, s.d., url 100 Iraq Body Count, Recent Events, s.d., url 101 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Irak, anonieme bron, 02/10/2015, e-mail 102 Wekelijkse rapporten over mensenrechtenschendingen, internationale organisatie in Irak, anonieme bron, 17/12/2015 – 17/03/2016, e-mail 103 Musings in Iraq, 07/09/2015, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 17 van 54
CG – 825 N
In hoeverre de aanslagen van ISIS specifiek op de sjiitische bevolkingsmeerderheid in Bagdad
mikken, wordt uit de geraadpleegde bronnen niet helemaal duidelijk: het Institute for the Study of
War is de mening toegedaan dat ISIS bij aanslagen met VBIED vandaag weliswaar meestal sjiitische
doelwitten viseert, maar dat sommige ook in gemengde wijken tot ontploffing worden gebracht,
waarbij ook soennieten getroffen worden. Volgens ISW zijn de aanvallen met kleine IED’s
hoofdzakelijk gericht op sjiitische wijken.104
Volgens een gezaghebbende medewerker van een internationale organisatie in Bagdad mikken de
aanslagen door ISIS op plaatsen waar zich veel burgers bevinden, en lijken ze minder vaak
doelgericht.105
Volgens een expert bij het UNHCR Office of the MENA Director in Amman is de terreurcampagne van
ISIS wel degelijk gericht tegen de sjiitische bevolking in Bagdad, en maakt ISIS dit ook duidelijk in
de communicaties waarin zij de aanslagen opeisen.106
De doelwitten van de andere vormen van geweld zijn vaak niet duidelijk: als er doden worden
gevonden die door geweld om het leven zijn gekomen, kan in de regel worden vastgesteld of het om
burgers gaat of niet, maar de Verenigde Naties maken in hun statistieken geen verschil tussen
soennieten en sjiieten.107
Verschillende factoren dragen volgens Cedoca ertoe bij dat soennieten in Bagdad grotere risico’s
lopen om slachtoffer te worden van meer individuele vormen van geweld zoals mishandelingen,
ontvoeringen of moorden, begaan door sjiitische milities:
- De feitelijke macht van de sjiitische milities in Bagdad is sterk toegenomen (zie boven,
hoofdstuk 2. Huidige toestand van het conflict). Deze milities hebben
mensenrechtenschendingen begaan op soennitische burgers in de gebieden die zij hebben
heroverd op ISIS108, en zij doen dit volgens onder andere Human Rights Watch ook nog in
2016.109 Als het tot confrontaties tussen milities en het Iraakse leger komt, moet het leger
het onderspit delven.110
- Het offensief van ISIS ten noorden van Bagdad en vooral de val van Mosul heeft het geweld
tegen soennieten in Bagdad doen toenemen.111
- Veel soennieten in Bagdad zijn IDP’s die meer dan ingezetenen doelwit worden van de
sjiitische milities; vooral ontheemden uit de provincie Anbar worden geviseerd.112
- Soennieten lopen volgens UNHCR risico om opgepakt en gearresteerd te worden door de
veiligheidsdiensten aan een controlepost, omdat zij ervan verdacht worden lid van ISIS te
zijn.113
- Uit informatie van UNHCR blijkt dat soennieten vaak slachtoffer worden van bedreigingen,
verbaal geweld of mishandelingen.114
Uit het voorgaande kunnen volgende conclusies worden getrokken:
104 Institute for the Study of War (ISW), e-mail, 16/09/2015 105 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad, e-mail, 16/09/2015 106 United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) Regional Research & Information Officer, Office of the MENA Director in Amman, 16/09/2015 107 United Nations Iraq, Civilian Casualties, s.d., website, url 108 Human Rights Watch, 18/03/2015, url; Human Rights Watch, 20/09/2015, url 109 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad, e-mail, 21/03/2016; Human Rights Watch, 31/01/2016, url 110 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad, e-mail, 16/09/2015, 21/03/2016 111 Institute for the Study of War (ISW), e-mail, 16/09/2015 112 Gezaghebbende medewerker internationale organisatie in Bagdad, e-mail, 16/09/2015 113United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) Regional Research & Information Officer, Office of the MENA Director in Amman, telefoongesprek, 16/09/2015 114 United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) Regional Research & Information Officer, Office of the MENA Director in Amman, telefoongesprek, 16/09/2015
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 18 van 54
CG – 825 N
- Het geweld in Bagdad maakt vooral slachtoffers onder de burgerbevolking. Militairen,
politieagenten en militieleden maken slechts een klein deel van de doden en gewonden uit.
- Het geweld dat van ISIS uitgaat (aanslagen met explosieven) is voornamelijk maar niet
uitsluitend gericht op sjiitische burgers.
- Het geweld dat van andere actoren uitgaat (sjiitische milities, onafhankelijk opererende
leden van sjiitische milities, criminele bendes) is voornamelijk maar niet uitsluitend gericht
op soennitische burgers.
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 19 van 54
CG – 825 N
5. Geografische verdeling
De provincie Bagdad heeft een oppervlakte van 4.555 vierkante kilometer, 1,5 % van de totale
oppervlakte van het land. Het aantal inwoners bedraagt volgens de cijfers van de Vulnerability
Analysis and Mapping unit van het World Food Programme (WFP VAM) uit 2007, die in 2015
worden hernomen door de Joint Analysis Unit van de Verenigde Naties 7.145.470, dat is 24% van de
totale bevolking van Irak. Van de bevolking van de provincie leeft 87 % in een stedelijke, 13 % in
een landelijke omgeving.115
Zoals het overzicht van de incidenten in februari 2016 door ‘Musings on Iraq’ (zie hoofdstuk 3.
Typologie van het geweld) aantoont, is het geweld verspreid over het hele grondgebied van de
provincie: 21 incidenten in het centrum, 52 in het oosten, 11 in de oostelijke buitenwijken, 25 in het
noorden, 19 in de noordelijke buitenwijken, 48 in het zuiden, 38 in de zuidelijke buitenwijken, 21 in
het westen en ten slotte 11 in de westelijke buitenwijken.116
Ook gegevens van maart 2016, verstrekt door dezelfde bron, tonen een verdeling over alle
stadsdelen, zelfs binnen een enkele week:
“Security in Baghdad remained precarious with 68 incidents. The south was the most violent
sector again with 31 incidents, 28 of which were probably the work of IS. After that there were
14 in the west, 10 in the north, 9 in the east, and 4 in the center. As usual there were a mix of
actors responsible with 3 kidnappings, 4 major robberies, and 20 bodies being dumped in the
streets pointing towards criminals, vigilantes, and Hashd as the likely culprits.”117
Een bijkomende factor bij de spreiding van het geweld is de veranderde sektarische verdeling van de
wijken van Bagdad: het aantal gemengde wijken is sinds 2003 sterk afgenomen, vooral de
sektarische burgeroorlog van 2006-2007 heeft voor een toegenomen segregatie tussen de religieuze
groepen gezorgd omdat talrijke soennieten werden verdreven uit hun woonwijken.118
Uit de beschikbare informatie kunnen geen duidelijk veiligere of onveiligere zones binnen Bagdad
worden afgeleid. Er zijn geen wijken die gevrijwaard blijven van geweld (met uitzondering van de
internationale zone).
Volgens de blog Musings on Iraq is er een direct verband tussen het aantal veiligheidstroepen die
worden ingezet voor de bewaking, en het aantal incidenten in Bagdad: door de protesten onder
leiding van Moqtada al-Sadr op het Tahrirplein en aan de ingangen van de internationale zone (zie
boven, hoofdstuk 2. Huidige toestand van het conflict) werd de veiligheid in de stad verhoogd,
waardoor de operaties van ISIS verstoord zouden zijn geraakt, en het aantal incidenten in Bagdad is
afgenomen van 80 in de eerste week van maart 2016 naar 72 in de tweede en 58 in de derde
week.119
115 UN, Joint Analysis and Policy Unit, 09/2015, url 116 Musings on Iraq, 07/03/2016, url 117 Musings on Iraq, 17/03/2016, url 118 International Relations and Security Network, 09/11/2009, url 119 Musings on Iraq, 24/03/2016, url;
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 20 van 54
CG – 825 N
6. Verplaatsingen van de bevolking
De verschillende gewapende conflicten in Irak hebben altijd tot verschuivingen van de bevolking
geleid, en vooral het ISIS-offensief van de zomer 2014 in de provincies Anbar, Ninewa, Diyala en
Salaheddin heeft een grootschalige vluchtbeweging naar Bagdad op gang gebracht. De aanhoudende
gevechten en de daarmee gepaarde mensenrechtenschendingen in deze provincies hebben grote
stromen ontheemden doen ontstaan. Sinds het uitbreken van de Ramadi-crisis (de gevechten van de
Iraakse veiligheidsdiensten en de milities tegen ISIS) in april 2015 heeft een half miljoen mensen de
provincie Anbar verlaten. Een nog grotere vluchtbeweging vond in augustus 2014 plaats, toen meer
dan 800.000 personen de provincie Ninewa ontvluchtten, vooral de regio Sinjar. In juni en juli 2014
waren al rond 700.000 personen gevlucht uit de streek van Mosul (Ninewa), Salaheddin en Diyala.
Het totale aantal IDP’s in heel Irak bedroeg begin maart 2016 3.344.334.120
Begin maart 2016 bevonden zich volgens officiële cijfers 100.690 ontheemde gezinnen (604.804
personen) op het grondgebied van de provincie Bagdad. In september 2015 verbleven de meeste
IDP’s binnen de provincie in de districten Karkh en Abu Ghraib.121 Deze twee districten herbergen
bijna 80 % van alle IDP’s uit Anbar.122
De meerderheid van de IDP’s in Bagdad komen uit Anbar (409.398), gevolgd door Salaheddin
(61.338) en Ninewa (56.562). Ook binnen de grenzen van de provincie Bagdad zelf zijn er talrijke
ontheemden (50.496).123
De opeenvolgende golven van vluchtelingen uit de oorlogsgebieden heeft de autoriteiten ertoe
gebracht om de verhuis van ontheemden naar het stadscentrum wettelijk te beperken tot diegenen
die over een lokale sponsor beschikken.124
Het aantal IDP’s met oorsprong Bagdad die in de provincie zelf of elders hun toevlucht hebben
gezocht bedroeg in maart 2016 65.508 personen. Wie Bagdad ontvluchtte, trok vooral naar de
provincies Suleimaniya en Anbar. IDP’s richting Anbar verblijven vooral in het district Hit.125
Van wie Bagdad ontvluchtte naar een andere provincie heeft 91 % aan de Internationale Organisatie
voor Migratie (IOM) duidelijk gemaakt te willen terugkeren, 4 % wacht af, en slechts 1 % wenst zich
te integreren in de huidige omgeving. Meer dan 60 % van deze groep leeft in huurwoningen, 27 %
verblijft bij familie.126
Daar staat tegenover dat ontheemden uit andere provincies die nu in Bagdad verblijven heel
duidelijk te kennen geven om terug te willen keren. De meeste zijn Arabische soennieten en
afkomstig uit tribale gebieden in Anbar, waar zij over sterke familiale structuren beschikken. De
IDP’s in Bagdad lijden over het algemeen onder slechte woonomstandigheden, een gebrek aan werk,
de gestegen levensduurte en de onveiligheid in de hoofdstad.127
In maart 2016 verblijven 233.034 personen in een gastgezin, en 319.296 huren een woning128, wat
niet noodzakelijk goede woonomstandigheden betekent: de districten Thawra 1 en 2 (Sadr City) zijn
overbevolkt en sociaal achtergesteld. In de eveneens druk bevolkte wijk Karkh is er een mix van
gehuurde woningen, gastfamilies of informele nederzettingen. Allemaal hebben ze te lijden onder
120 International Organization for Migration (IOM) Iraq, 03/2016, url 121 International Organization for Migration (IOM), 09/2015, url 122 International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url 123 International Organization for Migration (IOM), 09/2015, url 124 International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url 125 International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url 126 International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url 127 International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url 128 International Organization for Migration, 16/03/2016, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 21 van 54
CG – 825 N
frequente onderbrekingen van basisdiensten en slechte leefomstandigheden. Slechts een minderheid
verblijft in kampen, scholen, religieuze gebouwen of informele nederzettingen. IOM heeft kunnen
vaststellen dat de aanwezigheid van familie een van de pull-factors is om naar Bagdad te
vluchten.129
De grootste behoefte voor de IDP’s is het vinden van werk, er heerst veel werkloosheid onder IDP’s
in Bagdad, en door de grote instroom sinds 2014 is de druk op de arbeidsmarkt sterk verhoogd. De
op een na grootste vraag van de ontheemden is een verbeterde huisvesting, gevolgd door
hulpgoederen anders dan levensmiddelen en gezondheidszorg.130 Deze behoeftes duiden op de
moeilijke economische situatie: geen (voldoende) inkomen betekent dat geen aangepaste woning
kan worden gehuurd, en dat het gezin afhankelijk is van hulpgoederen. Bovendien bemoeilijken
financiële problemen en het ontbreken van officiële documenten (die volgens IOM vaak tijdens de
vlucht in beslag werden genomen door gewapende groepen) de toegang tot de gezondheidszorg.131
Zoals boven vernoemd, is de intentie om terug te keren naar de oorspronkelijke woonplaats zeer
groot, zowel bij de inwoners van Bagdad die naar andere provincies zijn verdreven, alsook bij de in
de hoofdstad levende IDP’s uit andere regio’s. Indien er wordt gekeken naar de effectieve terugkeer,
dan valt op dat er in de eerste maanden van 2016 in heel Irak vooral naar de provincies Salaheddin,
Ninewa en Diyala werd teruggekeerd, en in mindere mate naar Anbar (korte bezoeken worden door
het trackingsysteem van IOM niet geregistreerd, alleen duurzame terugkeer). Er is echter weinig
terugkeer vanuit en naar Bagdad: slechts 5 % van de terugkeerders sinds juni 2014 vertrekt uit
Bagdad, en van een terugkeer naar de hoofdstad is in dezelfde periode zelfs helemaal geen
sprake.132
129 International Organization for Migration (IOM), 09/2015, url; International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url 130 International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url 131 International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url 132 International Organization for Migration (IOM) Iraq, 03/2016, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 22 van 54
CG – 825 N
7. Impact van het geweld op het dagelijkse leven
Voor de impact op het dagelijkse leven moet een onderscheid worden gemaakt tussen die van het
geweld in de provincie zelf, zoals in de vorige hoofdstukken beschreven, en de indirecte impact door
de gevechten in de andere provincies zoals Anbar of Salaheddin. De inwoners worden door de
aanslagen en mensenrechtenschendingen in Bagdad zelf wel gehinderd, maar ondanks de aanwezige
veiligheidsrisico’s blijven de infrastructuur, het verkeer, het bedrijfsleven en de publieke sector
verder functioneren, al zijn er problemen door jarenlang mismanagement, de corruptie, de
toestroom van ontheemden uit andere delen van het land en de talrijke controleposten.133
In de gebieden waar het militaire conflict tegen ISIS wordt gevoerd heerst een grote humanitaire
crisis., In Irak hebben 8,2 miljoen mensen dringende humanitaire hulp nodig, maar anderzijds is
Bagdad geen belegerde stad, wordt de bevoorrading met levensmiddelen en andere
consumptiegoederen verzekerd, en blijven winkels, markten, restaurants, cafés enzovoort geopend.
Goederen worden verhandeld en zijn vrij verkrijgbaar, maar volgens het World Food Programme, de
United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA) en de BBC maakt het de
stijgende levensduurte voor veel inwoners van de hoofdstad moeilijk om rond te komen. De krappe
financiële situatie van de overheid, waardoor de betaling van het overheidspersoneel soms
vertraging oploopt, de betrekkelijk hoge werkloosheid en de zorg voor de talrijke ontheemden
maken volgens IOM en de bovenstaande bronnen dat de financiële reserves van veel gezinnen in
Bagdad onder druk staan, dit geldt ook voor gastgezinnen waar vluchtelingen verblijven. De grootste
ontevredenheid van de bevolking uit zich dan ook tegen de slechte economische situatie. Talrijke
IDP’s zijn afhankelijk van voedselhulp of andere vormen van hulp om rond te komen. De nationale
structuren voor hulp aan behoeftigen dreigen ineen te storten door de sterke toename bij de
navraag aan de ene, en de precaire begrotingssituatie van de staat alsook de afname van de
inheemse voedselproductie – door de oorlogshandelingen – aan de andere kant.134
In februari 2015 werd het al meer dan tien jaar geldende nachtelijke uitgaansverbod tussen
middernacht en vijf uur in de ochtend in Bagdad opgeheven. Voor de eerste keer sinds lange tijd
waren er in dit jaar tijdens de ramadan weer restaurants de hele nacht geopend.135
De frequente stroomonderbrekingen hebben tot protestbetogingen geleid. Deze protesten tegen de
falende infrastructuur, tegen de corruptie van de overheidsdiensten, en tegen de politiek
verantwoordelijken konden ongehinderd doorgaan. Inwoners van Bagdaddie het zich kunnen
veroorloven, hebben een stroomgenerator aangeschaft om de onderbrekingen te overbruggen.136
De gezondheidszorg staat onder druk door de sterke toestroom van binnenlandse vluchtelingen. Veel
artsen hebben het land verlaten na 2003, en de investeringen in de gezondheidszorg zijn niet
voldoende om de toegenomen vraag in Bagdad op te vangen. Artsen in de hoofdstad klagen over
een tekort aan medisch materiaal en medicijnen, te weinig ziekenhuizen en de dreigementen en het
geweld van familieleden van overleden patiënten. Artsen lopen ook gevaar om beroofd of ontvoerd
te worden tegen losgeld. Bovendien kunnen zij worden opgeroepen om dienst te doen aan het front
tegen ISIS.137
133 Landinfo, 13/02/2015, url 134 Landinfo, 13/02/2015, url; World Food Programme, 08/2015, url; British Broadcasting Corporation (BBC) , 06/06/2015, url; CSIS, 12/08/2015, url; Humanitarian Response, 06/2015, url; International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url; UNIRAQ, 20/09/2015, url; United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA), 08/09/2015, url 135 Niqash, 09/07/2015, url 136 Waging Non Violence, 09/09/2015, url; British Broadcasting Corporation (BBC) , 01/08/2015, url; Radio Free Europe, 08/08/2015, url 137 Vice News, 03/06/2015, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 23 van 54
CG – 825 N
Bagdad behoort tot de probleemgebieden wat de drinkwaterbevoorrading en de sanitaire
inrichtingen betreft, dit brengt vooral in overbevolkte wijken gezondheidsproblemen met zich
mee.138 Er is een uitbraak van cholera in Irak vastgesteld vanaf einde augustus 2015, met 4.858
bevestigde gevallen tussen 30 augustus en 16 november 2015 in het hele land, ook in Bagdad.139
Volgens een melding van de gezondheidsdienst van het district Karkh waren er in dit deel van
Bagdad tot 22 september 2015 84 bevestigde gevallen.140
De scholen zijn geopend, het schoolbezoek ligt tamelijk hoog, en volgens een rapport opgemaakt in
opdracht van United Nations Children’s Fund (UNICEF) blijft het schoolbezoek stabiel sinds 2006: de
inschrijvingsgraad in basisscholen ligt bij 92-95 %. De basisschool wordt door 2 % van de kinderen
vroegtijdig verlaten. In de lagere graad van de secundaire school zijn 73-80 % van de kinderen
ingeschreven (meer jongens dan meisjes). In Bagdad verlaten relatief veel kinderen de lagere graad
van de secundaire school (3 % jongens en 5,5 % meisjes). Over het algemeen scoort Bagdad goed
binnen Irak, al valt op dat het aantal schoolverlaters omwille van een moeilijke en onveilige weg
naar school hoger ligt dan in andere provincies.141
Bagdad wordt sinds het begin van de tweede Irakoorlog in 2003 voortdurend geconfronteerd met
een zeker niveau van geweld. De onderstaande grafiek van Iraq Body Count toont het aantal
burgerdoden in Bagdad tussen 2003 en september 2015:
Iraq Body Count, Show or compare maximum recorded killed per month from 2003 to 2015 in Baghdad by any
perpetrators using any weapons killing 1 or more.142
Volgens de Regional Research & Information Officer van UNHCR viel het openbare leven in de stad
zelfs tijdens de zwaarste golf van geweld in 2006 en 2007 niet stil.143
138 Humanitarian Response, 06/2015, url; International Organization for Migration (IOM), 05/2015, url; UNIRAQ, 15/09/2015, url; United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA), 08/09/2015, url; 139 Vice News, 21/09/2015, url; Shafaaq, 19/09/2015, url; World Health Organization (WHO), 22/11/2016, url 140 Shafaaq, 23/09/2015, url 141 Middle East And North Africa Out-Of-School Children Initiative, 10/2014, url 142 Iraq Body Count, Show or compare maximum recorded killed per month from 2003 to 2015 in Baghdad by any perpetrators using any weapons killing 1 or more., s.d., url De dodentol vanaf oktober 2014 (de definitieve gegevens van Iraq Body Count worden ongeveer een jaar na de feiten gepubliceerd) komt ongeveer overeen met de maanden daarvoor. UPDATE! 143 United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) Regional Research & Information Officer, Office of the MENA Director in Amman, telefoongesprek, 16/09/2015.
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 24 van 54
CG – 825 N
Onder de jongere Bagdadi’s heerst volgens een artikel in de internetkrant Niqash van augustus 2015
veel pessimisme wat hun toekomst betreft: zij vrezen een verslechtering van de veiligheidssituatie,
en hebben weinig hoop op een economische heropleving.144
144 Niqash, 06/08/2015, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 25 van 54
CG – 825 N
Samenvatting
De provincie Bagdad staat formeel onder controle van de Iraakse regering en de veiligheidsdiensten
van de regering, maar momenteel zijn de prominent aanwezige sjiitische milities een belangrijke
machtsfactor. Deze milities staan ook mee in voor de veiligheidscontroles en de ordehandhaving in
Bagdad, wat vooral bij de soennitische minderheid voor wantrouwen en vrees voor een herhaling
van de burgeroorlog van 2006-2007 zorgt.
ISIS is nog altijd actief in Bagdad, door middel van terreuraanslagen met explosieven: de hele stad
en de omliggende gebieden worden regelmatig geconfronteerd met bomvoertuigen, zelfmoordvesten
en bermbommen. Ondanks de zeer talrijke controleposten van politie, leger en milities maken deze
aanslagen dagelijks slachtoffers onder de burgerbevolking. Het aantal slachtoffers door aanslagen en
door andere vormen van geweld bedraagt iedere maand om en bij de 300 doden en 700 gewonden.
Dit cijfer blijft sinds begin 2015 stabiel. Er zijn iets minder spectaculaire aanslagen met zware
autobommen, maar dit wordt gecompenseerd door een groter aantal aanslagen met kleinere
hoeveelheden springstof. De slachtoffers zijn in overgrote meerderheid burgers. ISIS heeft vanaf
einde 2015 opnieuw aanvallen met militaire middelen en tactiek uitgevoerd, maar deze blijven tot nu
zeer uitzonderlijk, het gaat om slechts twee, terwijl er maandelijks tientallen aanvallen zijn met
alleen explosieven.
Naast de terreur door ISIS zijn er verschillende sjiitische milities actief in de stad en in de provincie,
deze maken jacht op vermeende ISIS-strijders, handhaven mee de orde, en bewaken de sjiitische
wijken. Bij hun activiteiten gaan zij hardhandig te werk, en er zijn talrijke berichten over arrestaties,
mishandelingen en verdwijningen van burgers. Dagelijks worden ook lijken gevonden, maar vaak is
het niet mogelijk om de daders te identificeren, omdat ook onafhankelijk opererende leden van
milities en criminele bendes gelijkaardige misdaden begaan, bijvoorbeeld om losgeld af te persen
van ontvoerde burgers.
Soennieten in Bagdad lopen een groter risico om slachtoffer te worden van sjiitische milities dan
sjiieten. Deze milities handelen in feitelijke straffeloosheid, en de overheid is niet willens of niet
machtig om hen te beteugelen.
Er zijn geen duidelijke geografische verschillen vast te stellen: het geweld treft heel Bagdad, en er is
geen wijk die gespaard blijft van aanslagen; hetzelfde geldt voor de buitengebieden.
Er bevinden zich ongeveer 600.000 binnenlandse vluchtelingen in de provincie Bagdad, de meeste
werden verdreven uit de regio’s die onder de controle van ISIS staan, of waar gevechten tussen de
regeringstroepen en sjiitische milities tegen ISIS plaatsvinden. De IDP’s leven meestal bij
gastfamilies of in huurwoningen, maar hun economische situatie is vaak precair, en zij moeten
beroep doen op humanitaire hulp. Bijna alle IDP’s geven aan terug te willen keren naar hun thuis
zodra de situatie het toelaat. Er is een beperkte terugkeer naar de op ISIS heroverde steden en
gebieden op gang gekomen, maar het aantal ontheemden in Bagdad is daardoor nog niet
verminderd, omdat er nog altijd nieuwe bijkomen.
De impact van het geweld op het dagelijkse leven van de burgers in Bagdad is gemengd: enerzijds
worden verplaatsingen bemoeilijkt door de talrijke controles, maar anderzijds is Bagdad nog steeds
een functionerende grootstad, ondanks de veiligheidsrisico’s en de frequente problemen met de
infrastructuur. De stad wordt niet belegerd door ISIS, de bevoorrading met levensnoodzakelijke
goederen is verzekerd, de verkeerswegen zijn open (ook de internationale luchthaven), maar de
economische situatie is door de tegenvallende inkomsten van de staat, de grote uitgaven voor de
oorlog en de economische ontwrichting door de meer dan drie miljoen ontheemden in het hele land
zodanig verslechterd dat de ontevredenheid onder de bevolking sterk is toegenomen. Er zijn talrijke
betogingen tegen het falende beleid van de overheid om de infrastructuur op punt te brengen, en
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 26 van 54
CG – 825 N
vooral ook tegen de alomtegenwoordige corruptie. Deze betogingen worden zwaar bewaakt door de
veiligheidsdiensten, en het is nog niet tot aanslagen tegen betogers gekomen.
De scholen zijn open en er is gezondheidszorg, al staat de laatste onder druk, en was er in het
najaar van 2015 een uitbraak van cholera, die echter kon worden bedwongen.
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 27 van 54
CG – 825 N
Bijlagen
Zware aanslagen in Bagdad (stad en provincie)
2013
(48 aanslagen)
- Op 8 februari 2013 werd een aanslagenreeks gepleegd in verschillende sjiitische wijken van
Bagdad. Hierbij vielen zeventien doden. Dezelfde dag werd in al-Shomali een aanslag
gepleegd aan een bushalte die vijftien mensen het leven kostte.145
- Op 17 februari 2013 ontploften verschillende autobommen in de sjiitische wijken van
Bagdad. De doelwitten waren winkelcentra en marktplaatsen. Er vielen minstens 21
doden.146 Al Qaida eiste de aanslag op.147
- Op 19 maart 2013 vond een aanslagenreeks plaats in de sjiitische wijken Bagdad. De
doelwitten waren markten, restaurants en bushaltes. Er viel een zestigtal doden.148
- Op 29 maart 2013 vielen bij een aanslagenreeks op een aantal sjiitische moskeeën in
Bagdad en Kirkuk 25 doden, waarvan 20 in Bagdad en 5 in Kirkuk.149
- Op 15 april 2013 vond een gecoördineerde aanslagenreeks plaats in Bagdad, Kirkuk en Tuz
Khurmatu. De doelwitten waren controleposten van het leger, politiepatrouilles en een café
in een sjiitische wijk in Bagdad. Er vielen minstens 33 doden.150
- Op 18 april 2013 werd een zelfmoordaanslag gepleegd in een internetcafé in Bagdad. Er
vielen minstens 27 doden.151
- Op 15 mei 2013 werden een aantal bomauto’s ingezet in de sjiitische wijken van Bagdad. Er
vielen 34 doden.152
- Op 16 mei 2013 gaan opnieuw een aantal bomauto’s af in de sjiitische wijken van Bagdad.
Dezelfde dag vindt een zelfmoordaanslag plaats in een moskee in Kirkuk. In totaal vielen er
minstens 25 doden – waarvan 12 in Kirkuk.153
- Op 17 mei 2013 vond een reeks aanslagen plaats in een aantal soennitische wijken in
Bagdad en Baquba. Er vielen minstens 76 doden. De aanslagen werden niet opgeëist. De
vermoedelijke betrokkenheid van sjiitische milities kon niet hard gemaakt worden.154
- Op 20 mei 2013 vonden aanslagen plaats in onder meer Bagdad, Basra, Hilla en Samarra. Er
vielen minstens 86 doden. Onder de slachtoffers waren zowel soennieten als sjiieten.155
145 British Broadcasting Corporation (BBC) , 08/02/2013, url 146 The New York Times, 17/02/2013, url 147 Cable News Network (CNN), 18/02/2013, url 148 British Broadcasting Corporation (BBC), 19/03/2013, url 149 British Broadcasting Corporation (BBC) , 29/03/2013, url 150 Reuters, 15/04/2013, url 151 Reuters, 18/04/2013, url 152 Agence France- Presse, 15/05/2013, url 153 Reuters, 16/05/2013, url 154 The Guardian, 17/05/2013, url 155 The New York Times, 20/05/2013, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 28 van 54
CG – 825 N
- Op 21 mei 2013 kwamen bij een aanslag op een soennitische moskee in Bagdad minstens elf
mensen om het leven.156
- Op 27 mei 2013 vielen bij een reeks bomaanslagen in de sjiitische wijken van Bagdad meer
dan 70 doden.157
- Op 29 mei 2013 vielen 25 doden bij een reeks aanslagen in Bagdad.158
- Op 19 juni 2013 vielen bij een zelfmoordaanslag op een sjiitische moskee in Bagdad 37
doden.159
- Op 24 juni 2013 vielen 39 doden in Bagdad bij een gecoördineerde aanslag waarbij tien
autobommen ingezet werden. Het merendeel van de slachtoffers waren sjiitische pelgrims.160
- Op 2 juli 2013 vielen minstens vijftig doden bij aanslagen in verschillende sjiitische wijken in
Bagdad.161
- Op 5 juli 2013 vielen vijftien doden bij een aanslag op een sjiitische moskee in Bagdad.162
- Op 13 juli 2013 vielen bij aanslagen nabij soennitische moskeeën in Bagdad 24 doden.163
- Op 20 juli 2013 kwamen bij verschillende bomaanslagen in Bagdad tientallen burgers om het
leven.164
- Op 21 juli zette Al Qaida een aanval in op de gevangenis van Abu Ghraib in Bagdad. Hierbij
kwamen 68 leden van de veiligheidstroepen en een onbekend aantal gedetineerden om het
leven.165
- Op 29 juli 2013 kwamen bij aanslagen op markten in verschillende sjiitische wijken van
Bagdad minstens 51 mensen om het leven.166
- Op 6 augustus 2013 vielen minstens 32 doden bij aanslagen in verschillende sjiitische wijken
in Bagdad.167
- Op 10 augustus 2013 vielen minstens 56 doden bij aanslagen in Bagdad. Een tiental
autobommen ging af in de buurt van markten, cafés en moskeeën.168
- Op 15 augustus 2013 vielen bij bomaanslagen in Bagdad 33 doden. Het merendeel van de
aanslagen vond plaats in sjiitische wijken.169
- Op 23 augustus 2013 vielen minstens 25 doden bij een zelfmoordaanslag in een park in
Bagdad.170
- Op 25 augustus 2013 vonden in Bagdad en Baquba gecoördineerde aanslagenreeksen met
autobommen plaats. Hierbij vielen minstens 46 doden.171
156 Reuters, 21/05/2013, url 157 Reuters, 27/05/2013, url 158 British Broadcasting Corporation (BBC) , 29/05/2013, url 159 The New York Times, 18/06/2013, url 160 Radio Free Europe/Radio Liberty, 24/06/2013, url 161 The Guardian, 02/07/2013, url 162 British Broadcasting Corporation (BBC) , 05/07/2013, url 163 British Broadcasting Corporation (BBC) , 13/07/2013, url 164 British Broadcasting Corporation (BBC) , 20/07/2013, url 165 Institute for the Study of War, 28/07/2013, url 166 The Guardian, 29/07/2013, url 167 Al Jazeera, 06/08/2013, url 168 Le Monde, 10/08/2013, url 169 The Guardian, 15/08/2013, url 170 British Broadcasting Corporation (BBC) , 23/08/2013, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 29 van 54
CG – 825 N
- Op 28 augustus 2013 vielen bij een aanslagenreeks in Bagdad minstens 68 doden. Het
merendeel van de gebruikte autobommen kwam in sjiitische wijken tot ontploffing.172
- Op 3 september 2013 kwamen bij een reeks aanslagen in de sjiitische wijken van Bagdad
minstens zestig mensen om. Vooral de wijk Husseiniya werd getroffen.173
- Op 11 september 2013 vielen bij een zelfmoordaanslag op een sjiitische moskee in de wijk
Kasra minstens 35 doden.174
- Op 17 september 2013 kwamen bij elf aanslagen met autobommen 29 mensen om.175
- Op 21 september 2013 kwamen bij een aanslag op een begrafenisplechtigheid in Sadr City
minstens 65 personen om.176
- Op 22 september 2013 kwamen bij een zelfmoordaanslag op een soennitische
begrafenisplechtigheid zestien personen om.177
- Op 23 september 2013 kwamen bij een aanslag op een soennitische begrafenisplechtigheid
in Adhamiya 15 mensen om.178
- Op 26 september 2013 kwamen bij verschillende aanslagen op markten in soennitische
wijken in Bagdad minstens 23 personen om het leven.179
- Op 30 september 2013 kwamen bij een reeks aanslagen op verschillende markten en
parkings in sjiitische wijken van Bagdad minstens 47 personen om het leven.180
- Op 5 oktober 2013 kwamen bij twee zelfmoordaanslagen in Bagdad 60 personen om. De
slachtoffers waren hoofdzakelijk sjiitische pelgrims.181
- Op 7 oktober 2013 kwamen bij een gecoördineerde aanslagenreeks in Bagdad minstens 22
personen om het leven. Sjiitische wijken vormden het voornaamste doelwit.182
- Op 17 oktober 2013 kwamen bij verschillende aanslagen in Bagdad een veertigtal personen
om het leven.183
- Op 20 oktober 2013 kwamen bij een zelfmoordaanslag op een café in de sjiitische wijk Amil
minstens 38 personen om het leven.184
- Op 27 oktober 2013 kwam bij een aanslagenreeks in verschillende sjiitische wijken in
Bagdad 41 burgers om.185
- Op 17 november 2013 kwamen bij een reeks aanslagen in Bagdad 22 mensen om het
leven.186
171 British Broadcasting Corporation (BBC) , 25/08/2013, url 172 British Broadcasting Corporation (BBC) , 28/08/2013, url 173 British Broadcasting Corporation (BBC) , 04/09/2013, url 174 British Broadcasting Corporation (BBC) , 11/09/2013, url 175 Cable News Network (CNN), 17/09/2013, url 176 Reuters, 21/09/2013, url 177 Reuters, 22/09/2013, url 178 Radio Free Europe/ Radio Liberty, 23/09/2013, url 179 Reuters, 26/09/2013, url 180 British Broadcasting Corporation (BBC), 30/09/2013, url 181 Reuters, 05/10/2013, url 182 British Broadcasting Corporation (BBC), 07/10/2013, url 183 Antiwar.com, 17/10/2013, url 184 Reuters, 20/10/2013, url 185 The New York Times, 27/10/2013, url 186 Antiwar.com, 17/11/2013, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 30 van 54
CG – 825 N
- Op 20 november 2013 kwamen bij een aanslagenreeks in verschillende sjiitische wijken in
Bagdad minstens 29 personen om.187
- Op 25 november 2013 werd een aanslag gepleegd op een café in de sjiitische wijk Sadiya,
met 17 doden tot gevolg.188
- Op 29 november 2013 werden in de wijk Mashahdi 18 soennitische moslims ontvoerd. Later
werden hun lichamen vermoord teruggevonden.189
- Op 8 december 2013 kwam bij een aanslagenreeks in Bagdad 37 mensen om.190
- Op 16 december 2013 kwamen bij een aanslagenreeks in Bagdad en Mosul respectievelijk
meer dan 40 en 17 personen om. De meeste slachtoffers waren sjiitische pelgrims.191
- Op 19 december 2013 kwamen bij een reeks aanslagen in Bagdad 36 sjiitische pelgrims
om.192
- Op 25 december 2013 kwamen bij diverse aanslagen op christelijke doelwitten in Bagdad 37
personen om.193
2014
(59 aanslagen)
- Op 5 januari 2014 kwamen bij een reeks aanslagen in de wijk Shaab minstens vijftien
personen om het leven.194
- Op 9 januari 2014 kwamen minstens 21 personen om bij een aanslag op een
rekruteringscentrum van het leger in Bagdad.195
- Op 14 januari 2014 kwamen bij aanslagen in verschillende sjiitische wijken in Bagdad
minstens 25 personen om.196
- Op 15 januari 2014 kwamen bij aanslagen in verschillende sjiitische wijken in Bagdad
minstens 37 personen om.197
- Op 18 januari 2014 kwamen bij verschillende bomaanslagen in Bagdad minstens negentien
personen om.198
- Op 20 januari 2014 kwamen bij zeven bomaanslagen in sjiitische wijken 26 personen om.199
- Op 29 januari 2014 kwamen bij verschillende aanslagen en schietpartijen in sjiitische wijken
twintig personen om.200
187 British Broadcasting Corporation (BBC), 20/11/2013, url 188 Reuters, 25/11/2013, url 189 The New York Times, 29/11/2013, url 190 Reuters, 08/12/2013, url 191 Cable News Network (CNN), 16/12/2013, url 192 Reuters, 19/12/2013, url 193 The Guardian, 25/12/2013, url 194 The Guardian, 05/01/2014, url 195 Associated Press, 09/01/2014, url 196 Radio Free Europe/Radio Liberty, 13/01/2014, url 197 British Broadcasting Corporation (BBC) , 15/01/2014, url 198 Cable News Network (CNN), 18/01/2014, url 199 Reuters, 20/01/2014, url 200 Associated Press, 29/01/2013, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 31 van 54
CG – 825 N
- Op 30 januari 2014 drongen gewapende militanten het ministerie van Transport in het
noordoosten van Bagdad binnen. Bij de hierop volgende gijzeling en zelfmoordaanslagen
kwamen minstens 24 personen om.201
- Op 5 februari 2014 kwamen bij vier bomaanslagen nabij de Green Zone minstens 23
personen om.202
- Op 17 februari 2014 kwamen bij vier bomaanslagen, waarvan twee nabij sjiitische wijken, in
Bagdad minstens 24 personen om.203
- Op 27 februari 2014 kwamen bij een aanslag in Sadr City minstens 27 personen om.204
- Op 15 maart 2014 vielen bij een aanslagenreeks in Bagdad 46 doden.205
- Op 20 maart 2014 kwamen minstens 12 personen om bij een aanslag op een café in
Bagdad.206
- Op 27 maart 2014 kwamen bij een aanslagenreeks in Bagdad minstens 33 personen om. 22
van de doden vielen in de overwegend soennitische wijk Ahdamiye.207
- Op 9 april 2014 vielen minstens 18 doden bij een aanslagenreeks in overwegend sjiitische
stadswijken in Bagdad.208
- Op 25 april 2014 kwamen bij een aanslag op een sjiitische verkiezingsbijeenkomst in Bagdad
minstens 30 personen om.209
- Op 13 mei 2014 kwamen bij een reeks aanslagen in de sjiitische wijken van Bagdad 25
personen om en raakten 80 anderen gewond.210
- Op 15 mei 2014 kwamen bij een aanval op een rechtbank in Bagdad tien personen om.211
- Op 22 mei 2014 kwamen bij drie aanslagen op sjiitische pelgrims in Bagdad minstens 24
personen om.212
- Op 27 mei 2014 kwamen bij een aanslag op een sjiitische moskee in Chorja (Bagdad) 19
personen om.213
- Op 28 mei 2014 kwamen bij een zelfmoordaanslag in het overwegend sjiitische Kadhimiya
16 personen om en raakten 50 anderen gewond.214
- Op 7 juni 2014 kwamen bij een reeks bomaanslagen in Bagdad minstens 60 personen om
het leven.215
- Op 11 juni 2014 vielen bij een reeks bomaanslagen in Bagdad minstens 60 doden.216
201 Reuters, 30/01/2014, url 202 Reuters, 05/02/2014, url 203 Reuters, 17/02/2014, url 204 Agence France-Presse (AFP), 27/02/2014, url 205 Antiwar.com, 15/03/2014, url 206 Agence France- Presse, 20/03/2014, url 207 The New York Times, 27/03/2013, url 208 Al Jazeera, 09/04/2014, url 209 British Broadcasting Corporation (BBC) , 24/04/2014, url 210 British Broadcasting Corporation (BBC) , 13/05/2014, url 211 Agence France-Presse (AFP), 15/05/2014, url 212 British Broadcasting Corporation (BBC) , 22/05/2014, url 213 Missionary International Service News Agency, 27/05/2014, url 214 Agence France- Presse, 28/05/2014, url 215 Reuters, 08/06/2014, url 216 Reuters, 11/06/2014, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 32 van 54
CG – 825 N
- Op 15 juni 2014 kwamen bij twee bomaanslagen in Bagdad minstens 21 personen om.217
- Op 17 juni 2014 vielen bij een bomaanslag in Sadr City (Bagdad) minstens 14 dodelijke
slachtoffers.218
- Op 12 juli 2014 werden minstens 29 personen om het leven gebracht toen gewapende
mannen twee gebouwen in de wijk Zayouna bestormden. Minstens twintig van de doden
waren vrouwen, vermoedelijk betrof het prostituees.219
- Op 19 juli 2014 kwamen bij een reeks bomaanslagen in verschillende sjiitische wijken van
Bagdad minstens 26 personen om.220
- Op 22 juli 2014 kwamen bij een zelfmoordaanslag op een controlepost van de politie in
Kadhimiya minstens 21 mensen om.221
- Op 24 juli 2014 kwamen bij een dubbele aanslag in de wijk Karrada minstens dertien
personen om het leven.222
- Op 1 augustus 2014 vielen bij aanslagen in verschillende sjiitische wijken in Bagdad
minstens tien doden en 29 gewonden.223
- Op 6 augustus 2014 kwamen bij een aanslagenreeks in diverse sjiitische wijken in Bagdad
minstens 21 personen om het leven.224
- Op 25 augustus 2014 vielen bij een aanslag op een sjiitische moskee in Bagdad minstens
negen doden.225
- Op 26 augustus 2014 vielen bij een aanslag nabij de sjiitische wijk Jadidah minstens tien
doden en twintig gewonden.226
- Op 5 september 2014 kwamen bij aanslagen in de sjiitische wijk Kadhamiya minstens twintig
personen om.227
- Op 10 september 2014 kwamen bij een aanslag op een controlepost van de politie ten
oosten van Bagdad minstens negentien doden.228
- Op 18 september 2014 kwamen bij aanslagen op sjiitische wijken in Bagdad minstens
vijftien personen om.229
- Op 19 september 2014 kwamen bij aanslagen in de wijken Karrada en Bayaa van Bagdad
twaalf personen om en raakten 31 anderen gewond.230
- Op 23 september 2014 kwamen bij een bomaanslag in Sadr City minstens veertien personen
om en raakten 30 anderen gewond.231
217 The New York Times, 15/06/2014, url 218 The New York Times, 17/06/2014, url 219 British Broadcasting Corporation (BBC) , 12/07/2014, url 220 British Broadcasting Corporation (BBC) , 19/07/2014, url 221 British Broadcasting Corporation (BBC) , 22/07/2014, url 222 Agence France-Presse (AFP), 24/07/2014, url 223 Agence France-Presse (AFP), 01/08/2014, url 224 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 06/08/2014, url 225 British Broadcasting Corporation (BBC) , 25/08/2014, url 226 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 26/08/2014, url 227 British Broadcasting Corporation (BBC) , 05/09/2014, url 228 Agence France-Presse (AFP), 10/09/2014, url 229 British Broadcasting Corporation (BBC) , 18/09/2014, url 230 Agence France-Presse (AFP), 19/09/2014, url 231 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 23/09/2014, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 33 van 54
CG – 825 N
- Op 30 september 2014 kwamen bij aanslagen waarbij mortiergranaten en een bomauto
gebruikt werden minstens 25 personen om.232
- Op 1 oktober 2014 kwamen bij een aanslag op een winkelstraat in de sjiitische wijk al-
Jadida in Bagdad minstens veertien personen om.233
- Op 9 oktober 2014 kwamen bij een aanslag op een sjiitische wijk in Bagdad minstens twaalf
personen om.234
- Op 11 oktober 2014 kwamen bij een aanslagenreeks in twee sjiitische wijken minstens 38
personen om.235
- Op 14 oktober 2014 kwamen bij een zelfmoordaanslag op een controlepost aan de ingang
van een sjiitische wijk in Bagdad minstens 25 personen om.236
- Op 17 oktober 2014 kwamen bij een reeks aanslagen in de sjiitische wijken van Bagdad
minstens 47 personen om en raakten 120 anderen gewond.237
- Op 20 oktober 2014 kwamen bij een aanslag op een sjiitische moskee in Bagdad minstens
vijftien personen om het leven.238
- Op 21 oktober 2014 kwamen bij een aanslag in de sjiitische Talbiyah- wijk minstens twaalf
personen om en raakten 40 anderen gewond.239
- Op 22 oktober 2014 kwamen bij een dubbele aanslag in Bagdad 28 personen om. Eén van
de bommen ging af nabij Sadr City.240
- Op 27 oktober 2014 vielen minstens acht doden en 32 gewonden bij een aanslag op het
Wathiq-plein in Bagdad. De slachtoffers waren hoofdzakelijk sjiieten.241
- Op 1 november 2014 kwamen bij een dubbele aanslag in Bagdad minstens twintig personen
om. Het ene doelwit was een controlepost, het andere doelwit een groep sjiitische
pelgrims.242
- Op 2 november 2014 kwamen bij een aanslag op een groep sjiitische pelgrims in Bagdad
minstens twaalf personen om.243
- Op 8 november 2014 kwamen bij een aanslagenreeks in de sjiitische wijken van Bagdad
minstens 33 personen om en raakten 100 anderen gewond.244
- Op 12 november 2014 kwamen bij een dubbele aanslag op een plein en een nabijgelegen
politiekantoor in Bagdad minstens elf personen om en raakten 23 anderen gewond.245
- Op 14 november 2014 kwamen bij een aanslagenreeks ten noorden van Bagdad minstens
zeventien personen om.246
232 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 30/09/2014, url 233 ReliefWeb, 01/10/2014 url 234 Agence France- Presse, 09/10/2014, url 235 British Broadcasting Corporation (BBC) , 11/10/2014, url 236 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 14/10/2014, url 237 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 17/10/2014, url 238 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 20/10/2014, url 239 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 21/10/2014, url 240 Agence France-Presse (AFP), 22/10/2014,url 241 Agence France-Presse (AFP), 27/10/2014, url 242 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 01/11/2014, url 243 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 02/11/2014, url 244 Agence France-Presse (AFP), 8/11/2014, url 245 Agence France-Presse (AFP), 12/11/2014, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 34 van 54
CG – 825 N
- Op 17 november 2014 kwamen bij twee aanslagen in Bagdad minstens twaalf personen om
het leven.247
- Op 24 november 2014 kwamen bij een aanslag in de sjiitische wijk Shaab in Bagdad
minstens tien personen om en raakten 31 anderen gewond.248
- Op 4 december 2014 kwamen bij drie aanslagen in Bagdad minstens zes personen om het
leven.249
- Op 25 december 2014 kwamen bij een zelfmoordaanslag op een militaire basis nabij Bagdad
minstens 43 personen om. De meerderheid van de slachtoffers behoorde tot een
soennitische militie die aan de kant staat van de Iraakse overheid.250
- Op 29 december 2014 vielen minstens acht doden bij een aanslag op de begrafenis van een
sjiitisch militielid in Bagdad.251
- Op 29 december 2014 kwamen bij een aanslag op een groep sjiitische pelgrims in Bagdad 17
personen om het leven.252
2015
(39 aanslagen)
- Op 8 januari 2015 vallen bij een zelfmoordaanslag nabij een sjiitische moskee in West-
Bagdad acht doden en 16 gewonden.253
- Op 24 januari 2014 vallen bij verschillende kleinschalige aanslagen in Bagdad vijf doden en
18 gewonden.254
- Op 27 januari 2015 vallen zeven doden en 21 gewonden bij een aanslag op een markt in Bab
al-Sharqi.255
- Op 30 januari 2015 komen bij een aanslag op een verzamelplaats van overheidstroepen en
militieleden in Bab al-Sharqi minstens 44 personen om en vallen 70 gewonden.256
- Op 7 februari 2015 vallen minstens 34 doden bij drie aanslagen in Bagdad. Bij de zwaarste
van deze aanslagen vormt een restaurant in een sjiitische wijk het doelwit.257
- Op 9 februari 2015 komen bij een zelfmoordaanslag in de sjiitische wijk Kadhamiya-
minstens vijftien personen om.258
- Op 14 februari 2015 wordt een soennitische stammenleider samen met zijn zoon en zes
lijfwachten om het leven gebracht in Zuid- Bagdad.259
246 Agence France-Presse (AFP), 14/11/2014, url 247 Agence France-Presse (AFP), 17/11/2014, url 248 Agence France-Presse (AFP), 24/11/2014, url 249 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 04/12/2014, url 250 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 25/12/2014, url 251 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 29/12/2014, url 252 Agence France-Presse (AFP), 29/12/2014, url 253 Al Jazeera, 08/01/2015, url 254 Anadolu Agency, 24/01/2015, url 255 Heyetnet.org, 27/01/2015, url 256 Heyetnet.org, 04/02/2015, url 257 British Broadcasting Corporation (BBC) , 07/02/2015, url 258 British Broadcasting Corporation (BBC), 09/02/2015, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 35 van 54
CG – 825 N
- Op 24 februari 2015 vallen bij een reeks bomaanslagen in Bagdad 28 doden.260
- Op 23 maart 2015 vallen bij een aanslag met een autobom in Sadr City acht doden en meer
dan 20 gewonden.261
- Op 31 maart 2015 vallen bij twee aanslagen met bomauto’s in Husseiniya elf doden en
verschillende tientallen gewonden.262
- Op 5 april 2015 leiden verschillende aanslagen in Bagdad tot minstens negen doden.263
- Op 14 april 2015 komen bij verschillende aanslagen in Bagdad vijftien personen om het
leven.264
- Op 17 april 2015 komen bij een reeks bomaanslagen in Bagdad minstens 40 mensen om. De
sjiitische wijk Habibiya is het doelwit van de zwaarste aanslag.265
- Op 27 april 2015 komen bij een aanslag met een bomauto in de wijk Bayaa- in Bagdad
minstens zeven personen om.266
- Op 2 mei 2015 komen bij een aanslag in de wijk Karrada van Bagdad minstens dertien
mensen om. Daarnaast vallen 39 gewonden.267
- Op 9 mei 2015 komen bij een aanslag op sjiitische pelgrims minstens zeven personen om
het leven. Twintig anderen raken gewond.268
- Op 28 mei 2015 komen bij aanslagen op twee hotels in Bagdad minstens tien personen om
het leven.269
- Op 9 juni 2015 vallen bij een reeks aanslagen in Bagdad minstens achttien doden.270
- Op 10 juni 2015 komen bij een zelfmoordaanslag op een controlepost van de politie in
Bagdad zes mensen om.271
- Op 14 juni 2015 vallen bij een aanslag met een autobom op een markt in de wijk Qahira-
tien doden en minstens twintig gewonden.272
- Op 27 juni 2015 vallen bij verschillende bomaanslagen in Bagdad minstens tien doden.273
- Op 4 juli 2015 vallen negen doden en 24 gewonden bij een aanslag op een winkelstraat in de
wijk Adil.274
- Op 6 juli 2015 vallen minstens acht doden in de wijk Jadida als een straaljager van het
Iraakse leger er per ongeluk een bom dropt.275
259 Al Arabiya News, 14/02/2015, url 260 Al Arabiya News, 24/02/2015, url 261 Agence France-Presse (AFP), 23/03/2015, url 262 Arab News, 31/03/2015, url 263 Al Arabiya, 05/04/2015, url 264 Anadolu Agency, 14/04/2015, url 265 Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), 17/04/2015 url 266 Rudaw, 27/04/2015, url 267 Agence France-Presse (AFP), 02/05/2015, url 268 Agence France-Presse (AFP), 09/05/2015, url 269 Al Jazeera, 28/05/2015, url 270 British Broadcasting Corporation (BBC) , 09/06/2015, url 271 Radio Free Europe/Radio Liberty, 10/06/2015, url 272 Independent Television (ITV), 14/06/2015, url 273 Radio Free Europe/Radio Liberty, 27/06/2015, url 274 Al Arabiya News, 04/07/2015, url 275 British Broadcasting Corporation (BBC) , 06/07/2015, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 36 van 54
CG – 825 N
- Op 12 juli 2015 vallen bij diverse aanslagen in de sjiitische wijken van Bagdad minstens 28
doden en 62 gewonden.276
- Op 21 juli 2015 vallen minstens negentien doden bij twee aanslagen met bomauto’s in de
sjiitische wijken van Bagdad.277
- Op 22 juli 2015 komen bij verschillende bomaanslagen in Bagdad minstens 31 mensen om
en raken 66 anderen gewond. De zwaarste aanslag vindt plaats in een sjiitische wijk.278
- Op 5 augustus 2015 komen bij een aanslag met een autobom nabij de sjiitische wijk Sadr
City zeven mensen om. Achttien anderen raken gewond.279
- Op 13 augustus 2015 vallen bij een bomaanslag op een markt in Sadr City minstens 59
doden. Bij de aanslag wordt een vrachtwagen ingezet als bomauto.280
- Op 15 augustus 2015 komen bij een aanslag met een bomauto op een automarkt in Sadr
City minstens twintig personen om.281
- Op 3 september 2015 vallen bij verschillende bomaanslagen in verschillende handelswijken
in Bagdad tot elf doden en 28 gewonden.282
- Op 17 september 2015 komen bij twee zelfmoordaanslagen in het centrum van Bagdad (wijk
Bab al-Sharji en al-Wathba-plein) veertien mensen om het leven.283
- Op 21 september 2015 sterven minstens elf personen door een autobom nabij een markt in
de sjiitische wijk Ameen.284
- Op 3 oktober 2015 vallen 24 dodelijke slachtoffers door drie terroristen met zelfmoordvesten
aan een controlepost op het Adnanplein in de wijk Kadhimiya.285
- Op 5 oktober 2015 ontploft een autobom in de wijk Husseiniya. Twaalf mensen sterven en
25 worden gewond.286
- Op 26 oktober 2015 worden sjiitische pelgrims aangevallen door een man met een
zelfmoordvest in de wijk Al-Shaab: er vallen zeven doden en twintig gewonden.287
- Op 29 oktober 2015 wordt een voormalige militaire basis aangevallen door minstens vijftien
raketten. Er vallen minstens 26 doden. In het kamp worden leden van de Mujahideen-e
Khalq (MEK, een Iraanse oppositiegroep) gehuisvest. De aanval werd opgeëist door een
sjiitische militie, het Mukhtar-leger .288
- Een aanslag met een zelfmoordvest tijdens de begrafenis van een gesneuvelde strijder van
een sjiitische militie eist op 13 november 2015 het leven van minstens achttien mensen, 41
geraken gewond.289
276 British Broadcasting Corporation (BBC) , 13/07/2015, url 277 France 24, 21/07/2015, url 278 Anadolu Agency, 22/07/2015, url 279 Daily Mail, 05/08/2015, url 280 British Broadcasting Corporation (BBC) , 13/08/2015, url 281 British Broadcasting Corporation (BBC) , 15/08/2015, url 282 Daily Mail, 03/09/2015, url 283 Radio Free Europe/Radio Liberty, 17/09/2015, url 284 Radio Free Europe/Radio Liberty, 21/09/2015, url 285 Radio Free Europe/Radio Liberty, 03/10/2015, url 286 Radio Free Europe/Radio Liberty, 05/10/2015, url 287 Radio Free Europe/Radio Liberty, 26/10/2015, url 288 BBC News Middle East, 30/10/2015, url; Radio Free Europe/Radio Liberty, 30/10/2016, url 289 Radio Free Europe/Radio Liberty, 13/11/2015, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 37 van 54
CG – 825 N
- Op 20 november 2015 gebeurt een dubbele aanslag met een bermbom en een
zelfmoordvest gericht op een sjiitische moskee in Latifiya ten zuiden van Bagdad. Deze
aanslag eist minstens negen mensenlevens.290
- Op 9 december 2015 komen bij een aanslag met een zelfmoordvest naast een sjiitische
moskee in Oost-Bagdad minstens negen personen om het leven, en minstens negentien
mensen raken gewond.291
2016
(4 aanslagen, tot 30 maart 2016)
- Op 11 januari 2016 worden bij een aanval op een winkelcentrum in de wijk al-Jadidah in
Oost-Bagdad op 11 januari 2016 minstens 30 mensen gedood.292
- Op 25 februari 2016 sterven minstens zeventien mensen bij een dubbele zelfmoordaanslag
om een sjiitische moskee en een controlepost in de wijk Shulaa in Bagdad. 50 mensen raken
gewond.293
- Een dubbele zelfmoordaanslag met motorfietsen op een markt in Sadr City eist op 28
februari 2016 minstens 73 mensenlevens. Een dag na de aanslag waren nog vijf personen
vermist, en 112 gewonden verbleven in ziekenhuizen.294
- Eveneens op 28 februari 2016 vallen ongeveer 50 doden bij een aanval op het hoofdkwartier
van een legerbrigade in Abu Ghraib door vijf zelfmoordterroristen en gewapende strijders,
alsook op een graansilo, eveneens in Abu Ghraib.295
Bibliografie
Rechtstreekse contacten
Institute for the Study of War, 16/09/2015, e-mail, contactgegevens niet vermeld omwille van vertrouwelijkheid
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), Regional Research & Information Officer, Office of the
MENA Director in Amman, 16/09/2015, telefoongesprek, contactgegevens niet vermeld omwille van
vertrouwelijkheid
Gezaghebbende medewerker van een internationale organisatie in Bagdad, anonieme bron, 16/09/2015, 02/10/2015, 21/03/2016, e-mail, contactgegevens niet vermeld omwille van vertrouwelijkheid
Geschreven en audiovisuele bronnen
Agence France- Presse (Mohamed Ali Harissi), Iraq bombings kill 34 people, 15/05/2013, http://reliefweb.int/report/iraq/iraq-bombings-kill-25-people [geraadpleegd op 22/06/2013]
290 Radio Free Europe/Radio Liberty, 20/11/2016, url 291 Radio Free Europe/Radio Liberty, 09/12/2015, url 292 Institute for the Study of War (ISW), 11/01/2016, url; The New Arab, 12/01/2016, url 293 Radio Free Europe/Radio Liberty, 25/02/2016, url 294 Radio Free Europe/Radio Liberty, 29/02/2016, url 295 Institute for the Study of War (ISW), 17/09/2015, url; Musings on Iraq, 14/03/2016, url; Niqash, Mustafa Habib, 08/03/2016, url
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 38 van 54
CG – 825 N
Agence France- Presse, At least 13 killed in Baghdad car bombing: police, 02/05/2015, http://reliefweb.int/report/iraq/least-13-killed-baghdad-car-bombing-police, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Agence France- Presse, Iraq attacks kill 37, PM slams foreign aid to jihadists, 27/02/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/iraq-violence-kills-35, [geraadpleegd op 20/03/2014]
Agence France- Presse, Iraq attacks kill 38 as 2014 toll tops 4000, 28/05/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/iraq-attacks-kill-38-2014-toll-tops-4000 [geraadpleegd op 30/09/2015]
Agence France- Presse, Iraq : Suicide bombing in Baghdad café kills 12, 20/03/2014, http://www.refworld.org/docid/534d309e12.html [geraadpleegd op 25/07/2014]
Agence France-Presse, Baghdad blasts in Shiite areas kills at least 33, 08/11/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/baghdad-blasts-shiite-areas-kills-least-33 [geraadpleegd op 13/01/2015]
Agence France-Presse, Baghdad blasts kill 10: police, 01/08/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/baghdad-blasts-kill-10-police [geraadpleegd op 13/01/2015]
Agence France-Presse, Baghdad bombings kill 11, 12/11/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/baghdad-bombings-kill-11 [geraadpleegd op 13/01/2015]
Agence France-Presse, Baghdad car bomb kills at least 10: officials, 24/11/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/baghdad-car-bomb-kills-least-10-officials [geraadpleegd op 20/01/2015]
Agence France-Presse, Baghdad car bomb kills at least eight, 27/10/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/baghdad-car-bomb-kills-least-eight [geraadpleegd op 13/01/2015],
Agence France-Presse, Baghdad car bomb targeting pilgrims kills seven: police, 09/05/2015, http://reliefweb.int/report/iraq/baghdad-car-bomb-targeting-pilgrims-kills-seven-police, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Agence France-Presse, Baghdad car bombs kill at least 12, 17/11/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/baghdad-car-bombs-kill-least-12-0 [geraadpleegd op 13/01/2015]
Agence France-Presse, Blasts kill 19 as Kerry visits Iraq capital, 10/09/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/blasts-kill-19-kerry-visits-iraq-capital [geraadpleegd op 13/01/2015]
Agence France-Presse, Car bomb kills 12 in Shiite neighbourhood of Baghdad, 9/10/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/car-bomb-kills-12-shiite-neighbourhood-baghdad [geraadpleegd op 13/01/2015]
Agence France-Presse, Car bomb kills 8 in Shiite area of Baghdad: officials, 23/03/2015, http://reliefweb.int/report/iraq/car-bomb-kills-8-shiite-area-baghdad-officials, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Agence France-Presse, Iraq bombings kill at least 22, 19/09/2014, http://www.ecoi.net/local_link/286652/405177_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Agence France-Presse, Iraq militants hit Baghdad court, kill prisoners, 15/05/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/suicide-bombers-kill-10-baghdad-court-blasts [geraadpleegd op 25/07/2014]
Agence France-Presse, Suicide bomber hits Shiites in Iraq, killing 17: officials, 29/12/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/suicide-bomber-hits-shiites-iraq-killing-17-officials [geraadpleegd op 20/01/2015]
Agence France-Presse, Two Baghdad car bombs kill 28, 22/10/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/two-baghdad-car-bombs-kill-28 [geraadpleegd op 20/01/2015]
Agence France-Presse, Two Baghdad car bombs kill at least 17: officials, 14/11/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/two-baghdad-car-bombs-kill-least-17-officials [geraadpleegd op 13/01/2015]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 39 van 54
CG – 825 N
Akhbaar, بالفيديو..اعتقال خلية لداعش خططت لتفجيرات انتحارية في بغداد Daesh cell planned suicide bombings in Baghdad, 20/03/2016,
http://www.akhbaar.org/home/2016/3/208999.html;
Al Arabiya News, Bombings kill 19 people in and around Baghdad, 04/07/2015, http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2015/07/04/Bombings-kill-19-people-in-and-around-Baghdad.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Al Arabiya News, Sunni tribal leader and seven others killed in Baghdad ambush, 14/02/2015, http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2015/02/14/Sunni-tribal-leader-and-seven-others-killed-in-Baghdad-ambush.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Al Arabiya News, Wave of bombings in Baghdad kills 28 people, 24/02/2015, http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2015/02/24/Wave-of-bombings-in-Baghdad-kills-28-people.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Al Arabiya, Iraq: attacks kill at least 9 in Baghdad, 05/04/2015, http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2015/04/05/Iraq-Attacks-kill-at-least-9-in-Baghdad.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Al Jazeera, At least ten killed in car bombs at two Baghdad hotels, 28/05/2015, http://www.aljazeera.com/news/2015/05/deaths-blasts-baghdad-hotels-iraq-150528220310815.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Al Jazeera, Dozens killed in Baghdad car bombings, 06/08/2013, http://m.aljazeera.com/story/201386163610406110 [geraadpleegd op 03/09/2013]
Al Jazeera, Series of deadly car bombs hit Iraqi capital, 09/04/2014, http://m.aljazeera.com/story/201449134345641334 [geraadpleegd op 30/09/2015]
Al Jazeera, String of attacks leave many dead in Iraq, 08/01/2015, http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2015/01/string-attacks-leave-many-dead-iraq-201518135548211934.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Al-Bayan Center for Planning and Studies, Dr. Michael Knights, The Future of Iraq’s Armed Forces, 09/03/2016, http://www.bayancenter.org/en/wp-content/uploads/2016/03/The-future.pdf [geraadpleegd op 31/03/2016]
Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Transformatie van het jihadisme in Nederland, 06/2014, https://www.aivd.nl/binaries/aivd_nl/documenten/publicaties/2014/06/30/transformatie-van-het-jihadisme-in-nederland/Transformatie+jihadisme+in+nederland+20140630.pdf [geraadpleegd op 09/09/2015]
Almada Press, اعتقال تسعة عناصر من )داعش( شمالي بغداد (Nine elements of Daesh arrested north of Baghdad)15/02/2016,
http://www.almadapress.com/ar/NewsDetails.aspx?NewsID=64846 [geraadpleegd op 31/03/2016]
Al-Monitor, Iraq begins construction on Baghdad wall, 07/02/2016, http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/02/iraq-baghdad-wall-deepens-sectarian-division.html# [geraadpleegd op 31/03/2016]
Anadolu Agency, Bloody day leaves 31 dead, 66 injured in Baghdad, 22/07/2015, http://www.aa.com.tr/en/news/560877--bloody-day-leaves-31-dead-66-injured-in-baghdad, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Anadolu Agency, Iraq: 18 dead, 59 injured in bombings, 14/04/2015, http://www.aa.com.tr/en/rss/493417--iraq-six-dead-22-injured-in-three-baghdad-bombings, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Anadolu Agency, Iraq: 5 killed, 18 wounded in Baghdad attacks, 24/01/2015, http://www.aa.com.tr/en/news/455372--iraq-5-killed-18-wounded-in-baghdad-attacks, [ geraadpleegd op 09/09/2015]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 40 van 54
CG – 825 N
Antiwar.com (Margaret Griffis), Bombs rattle Baghdad, 17/11/2013, http://original.antiwar.com/updates/2013/11/17/bombs-rattle-baghdad-tuz-khormato-54-killed-116-wounded/, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Antiwar.com (Margaret Griffis), Iraq Eid attacks, 76 killed, 229 wounded, 17/10/2013, http://original.antiwar.com/updates/2013/10/17/iraq-eid-attacks-76-killed-229-wounded/, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Antiwar.com, Evening Bombing Spree in Baghdad; 46 Killed, 68 Wounded Across Iraq, 15/03/2014, http://original.antiwar.com/updates/2014/03/15/evening-bombing-spree-in-baghdad-46-killed-68-wounded-across-iraq/ [geraadpleegd op 30/09/2015]
Arab News, Twin car bombs in Baghdad leave 11 dead, 31/03/2015, http://www.arabnews.com/middle-east/news/725476, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Associated Press, Bombing kills 21 at Iraq army recruiting center, 09/01/2014, http://www.breitbart.com/national-security/2014/01/09/bombing-kills-21-at-iraq-army-recruiting-center/ [geraadpleegd op 30/09/2015]
Associated Press, Bombings, shooting kill 20 people in Iraq, 9/01/2014, http://news.yahoo.com/bombings-shooting-kill-20-people-iraq-174338327.html [geraadpleegd op 30/09/2015]
Associated Press, Fears in Iraqi government, army over Shiite militias' power, 24/03/2016, via SFGate.com,
http://www.sfgate.com/news/article/Fears-in-Iraqi-government-army-over-Shiite-6925415.php [geraadpleegd op 31/03/2016]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Baghdad and Baquba hit by bomb attacks, 25/08/2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-23837715 [geraadpleegd op 03/09/2013]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Baghdad blasts hit Shia district, 18/09/2014, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-29260017#sa-ns_mchannel=rss&ns_source=PublicRSS20-sa [geraadpleegd op 13/01/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Baghdad bombings target Iraq shia pilgrims, 22/05/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-27524849 [geraadpleegd op 25/07/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Baghdad hit by deadly blast on invasion anniversary, 19/03/2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-21840718 [geraadpleegd op 22/06/2013]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Baghdad hit by new wave of deadly bomb attacks, 28/08/2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-23861541 [geraadpleegd op 03/09/2013]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Baghdad hit by wave of deadly car bombs, 30/09/2013, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-24328932, [geraadpleegd op 30/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Baghdad suicide bomb attack kills at least 15, 09/02/2015, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-31288438, [geraadpleegd op 09/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Deadly car bombings hit Baghdad shia districts, 13/05/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-27389247 [geraadpleegd op 25/07/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Dozens killed in Iraq bomb attacks, 15/01/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-25742184 [geraadpleegd op 30/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Dozens killed in Iraq car bombs attacks in shia areas, 08/02/2013, [geraadpleegd op 03/09/2013], http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-21378967
British Broadcasting Corporation (BBC) , In pictures: Iraq election rally blasts, 24/04/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-27161726 [geraadpleegd op 30/09/2015]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 41 van 54
CG – 825 N
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iran’s Qasem Soleimani wields power behind the scenes in Iraq, 17/06/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-27883162 [geraadpleegd op 23/06/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq blast near Baghdad shia mosque kills at least 35, 11/09/2013, http://www.bbc.com/news/world-24056728, [geraadpleegd op 19/03/2013]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq bomb attacks leave dozens dead in Baghdad area, 13/07/2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-23303767 [geraadpleegd op 03/09/2013]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq crisis: fierce battles for Baiji and Tal Afar, 20/06/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-27936652 [geraadpleegd op 23/06/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq crisis: Suicide blast targets Baghdad Shia mosque, 25/08/2014, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-28924104#sa-ns_mchannel=rss&ns_source=PublicRSS20-sa [geraadpleegd op 13/01/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq crisis: Two bombs kill at least 20 in Baghdad, 05/09/2014, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-29072819#sa-ns_mchannel=rss&ns_source=PublicRSS20-sa [geraadpleegd op 13/01/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq unrest: Deadly car bombs rock Baghdad Shia areas, 04/03/2013, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-23949659 [geraadpleegd op 30/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq violence: Baghdad bomb attacks kill at least 18, 09/06/2015, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-33072095, [geraadpleegd op 09/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq violence: Baghdad bomb attacks leave 25 dead, 29/05/2013, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-22706900 [geraadpleegd op 22/06/2013]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq violence: Baghdad hit by series of deadly blasts, 07/10/2013, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-24436793, [geraadpleegd op 19/03/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq violence: Baghdad mosque suicide bomb kills 15, 05/07/2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-23207168 [geraadpleegd op 03/09/2013]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq violence: Baghdad struck by deadly bomb blasts, 20/11/2013, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-25013535, [geraadpleegd op 19/03/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq violence: Islamic State 'behind Baghdad attacks', 13/07/2015, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-33502620#?utm_medium=twitter&utm_source=twitterfeed, [geraadpleegd op 09/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq violence: Suicide car bombs kill 21 in Baghdad, 22/07/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-28431941 [geraadpleegd op 25/07/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq: Baghdad bomb blasts kill more than 30, 07/02/2015, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-31191814, [geraadpleegd op 09/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq: Car bombs hit worshippers in Baghdad and Kirkuk, 29/03/2013, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-21973817 [geraadpleegd op 30/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq: car bombs in Baghdad kill 26, 19/07/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-28386585 [geraadpleegd op 25/07/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraq: Gunmen kill at least 29 in attack in Baghdad, 12/07/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-28281102 [geraadpleegd op 25/07/2014]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 42 van 54
CG – 825 N
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraqi air force jet accidentally bombs Baghdad, 06/07/2015, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-33412997, [geraadpleegd op 09/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraqi capital sees fresh round of deadly bombings, 15/08/2015, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-33947849, [geraadpleegd op 09/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Iraqis protest over Baghdad heatwave power cuts, 01/08/2015, http://stofftree.com/!BOARD2/?t=101256 [geraadpleegd op 28/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Isis rebels declare Islamic state in Iraq and Syria, 30/06/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-28082962 [geraadpleegd op 12/01/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Islamic State claims Baghdad bombing that killed dozens, 13/08/2015, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-33901952, [geraadpleegd op 09/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , 'Life has to go on' in Baghdad despite threats from so-called Islamic State, 06/06/2015, video http://www.bbc.com/news/world-middle-east-33036007 [geraadpleegd op 28/09/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Militants kill 60 in ambush on Iraq prison convoy, 24/07/2014, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-28459360 [geraadpleegd op 25/07/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Suicide attack bomb at north Baghdad park, 23/08/2013, http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-23820795 [geraadpleegd op 03/09/2013]
British Broadcasting Corporation (BBC) , Wave of car bombs kills at least thirty in Baghdad, 20/07/2013, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-23393600, [geraadpleegd op 18/03/2014]
British Broadcasting Corporation (BBC) : Iraq, Shia militias 'killing Sunnis in reprisal attacks', 14/10/2014 http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-29603272#sa-ns_mchannel=rss&ns_source=PublicRSS20-sa [geraadpleegd op 13/01/2015]
British Broadcasting Corporation (BBC) News Middle East, Iraq violence: Iranian exiles hit by intense rocket fire. 30/10/2015, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-34674185 [geraadpleegd op 31/03/2016]
Cable News Network (CNN) (Mohammad Tawfeeq), Al Qaeda affiliate in Iraq claims responsibility for deadly Baghdad attacks, 18/02/2013, http://www.nytimes.com/2013/02/18/world/middleeast/baghdad-bomb-blasts.html [geraadpleegd op 22/06/2013]
Cable News Network (CNN) (Mohammed Tawfeeq), Attacks across Baghdad and northern Iraq kill 70, 16/12/2013, http://edition.cnn.com/2013/12/16/world/meast/iraq-violence/, [geraadpleegd op 19/ 03/ 2014]
Cable News Network (CNN) (Mohammed Tawfeeq), Wave of attacks in Iraq leaves at least 35 dead, more than 100 hurt, 17/09/2013, http://edition.cnn.com/2013/09/17/world/meast/iraq-violence/, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Cable News Network (CNN), (Jomana Karadsheh), In tense Baghdad, a wave of deadly blasts, 18/01/2014, http://edition.cnn.com/2014/01/18/world/meast/iraq-unrest/, [geraadpleegd op 20/03/2014]
Center for Strategic and International Studies (CSIS) (Cordesman A.H.), Iraqi Stability and the “ISIS War”, 12/08/2015, http://csis.org/files/publication/150812_Iraq_Stability_and_the_War_on_ISIS.pdf [geraadpleegd op 28/09/2015]
Center for Strategic and International Studies (CSIS), Iraq in Crisis, 30/05/2014, http://csis.org/files/publication/140513_Cordesman_IraqInCrisis_Web.pdf [geraadpleegd op 25/07/2014]
Congressional Research Service, Iraq: politics, governance and human rights, 02/07/2014, http://fas.org/sgp/crs/mideast/ [geraadpleegd op 25/07/2014]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 43 van 54
CG – 825 N
Congressional Research Service: The “Islamic State” Crisis and U.S. Policy (Version of 12 November 2014), 12/11/2014, http://fpc.state.gov/documents/organization/234351.pdf [geraadpleegd op 20/01/2015],
Daesh Daily, January 12, 2016, 13/01/2016, http://www.daeshdaily.com/january-12-2016/[geraadpleegd op 31/03/2016]
Daily Mail, Iraq officials: Baghdad bombing kills seven, including children, 05/08/2015, http://www.dailymail.co.uk/wires/ap/article-3186199/Iraq-officials-Baghdad-bombing-kills-7-including-children.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Daily Mail, Iraq: separate bomb attacks kill 11 in and around Baghdad, 03/09/2015, http://www.dailymail.co.uk/wires/ap/article-3221194/Iraq-Separate-bomb-attacks-kill-11-Baghdad.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Dodge T., Iraq: From war to a new authoritarianism, London, Routlegde, 12/2012
Finnish Immigration Service, Country Information Service, Public theme report, Security Situation in Baghdad - The Shia Militias, 29/04/2015, http://www.migri.fi/download/61225_Security_Situation_in_Baghdad_-_The_Shia_Militias_29.4.2015.pdf?01abe06266acd288 [geraadpleegd op 06/10/2015]
France 24, 19 killed in two Baghdad car bombs, 21/07/2015, http://www.france24.com/en/20150721-19-killed-two-baghdad-car-bombs#./20150721-19-killed-two-baghdad-car-bombs?&_suid=144187649347505144194421882373, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Hayder Al-Shakeri, Protestors are crossing Al-Jumhooria bridge heading towards Green Zone. All chanting for #Iraq Video by Karim Ashoor, Twitter, 18/03/2016, https://twitter.com/HayderSH/status/710757798586544128 [geraadpleegd op 31/03/2016]
Hayder Al-Shakeri, Protestors are spending their 5th night of the sit-in at the entrances of the Green Zone in #Baghdad #Iraq, Twitter, 23/03/2016, https://twitter.com/HayderSH/status/712386789194014721 [geraadpleegd op 31/03/2016]
Heyetnet.org, Iraq news summary (25 january 2015), 27/01/2015, http://www.heyetnet.org/en/index.php/guendem/item/1269-iraq-news-summary-25-january-2015, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Heyetnet.org, Iraq News Summary (30 january 2015), 04/02/2015, http://www.heyetnet.org/en/index.php/guendem/item/1281-iraq-news-summary-30-january-2015, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Human Rights Watch (HRW), Pro-Government Militias’ Trail of Death, 31/07/2014, http://www.ecoi.net/local_link/282421/399543_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Human Rights Watch, After Liberation Came Destruction, Iraqi Militias and the Aftermath of Amerli, 18/03/2015, https://www.hrw.org/report/2015/03/18/after-liberation-came-destruction/iraqi-militias-and-aftermath-amerli [geraadpleegd op 28/09/2015]
Human Rights Watch, Iraq: Possible War Crimes by Shia Militia, Sunnis Targeted in Muqdadiya after ISIS Attack, 31/01/2016, https://www.hrw.org/news/2016/01/31/iraq-possible-war-crimes-shia-militia [geraadpleegd op 31/03/2016]
Human Rights Watch, Ruinous Aftermath, Militias Abuses Following Iraq’s Recapture of Tikrit, 20/09/2015, https://www.hrw.org/report/2015/09/20/ruinous-aftermath/militias-abuses-following-iraqs-recapture-tikrit [geraadpleegd op 28/09/2015]
Humanitarian Response, Iraq, Humanitarian Needs overview 2015, 06/2015, https://www.humanitarianresponse.info/en/system/files/documents/files/2015_iraq_humanitarian_needs_overview_0.pdf [geraadpleegd op 28/09/2015]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 44 van 54
CG – 825 N
Hürriyet Daily News, First video released of abducted Turkish workers in Baghdad, 11/09/2015, http://www.hurriyetdailynews.com/first-video-released-of-abducted-turkish-workers-in-baghdad.aspx?pageID=238&nID=88375&NewsCatID=352 [geraadpleegd op 28/09/2015]
IHS, Islamic State Lost 22 Percent of Territory in Past 15 Months, IHS Says, 16/03/2016, http://press.ihs.com/press-release/aerospace-defense-security/islamic-state-lost-22-percent-territory-past-15-months-ihs- [geraadpleegd op 31/03/2016]
Independent Television (ITV), , Ten killed in Baghdad bomb blast, 14/06/2015, http://www.itv.com/news/update/2015-06-14/ten-killed-in-baghdad-bomb-blast/, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW) (Jessica D. Lewis), Al Qaeda in Iraq’s « Breaking the walls » campaign achieves it objective at Abu Ghreib, 28/07/2013, http://iswiraq.blogspot.be/2013/07/al-qaeda-in-iraqs-breaking-walls.html#!/2013/07/al-qaeda-in-iraqs-breaking-walls.html [geraadpleegd op 03/ 09/ 2013]
Institute for the Study of War (ISW) (Jessica D. Lewis), Al-Aaeda in Iraq resurgent, Part II, 10/2013, http://www.understandingwar.org/sites/default/files/JessVBIED_PartII_3Oct.pdf [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW) (Jessica D. Lewis), The battle for Baghdad: scenarios, 13/06/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/battle-baghdad-scenarios [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), (Jessica D. Lewis), Al Qaeda in Iraq resurgent, Part I, 09/2013, http://www.understandingwar.org/report/al-qaeda-iraq-resurgent [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Baghdad Map, 10/08/2012, http://www.understandingwar.org/sites/default/files/Baghdad_1.jpg [geraadpleegd op 28/09/2015],
Institute for the Study of War (ISW), Control of terrain, 07/01/2015, http://www.understandingwar.org/backgrounder/control-terrain-iraq-january-7-2015 [geraadpleegd op 12/01/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: January 7 - 11, 2015, 11/01/2016, http://understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-january-7-11-2015 [geraadpleegd op 31/03/2016]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: January 7 - 11, 2015, 11/01/2016, http://understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-january-7-11-2015 [geraadpleegd op 31/03/2016]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: July 14, 2014, 14/07/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-july-14-2014 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: July 15, 2014, 15/07/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-july-15-2014 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: July 16, 2014, 16/07/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-update-july-16-2014 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: July 19, 2014, 19/07/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-map-july-19-2014 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: July 24, 2014, 24/07/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-july-24-2014 [geraadpleegd op 28/09/2015]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 45 van 54
CG – 825 N
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: June 15, 2014, 15/06/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/situation-report-june-15-2014 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: June 17, 2014, 17/06/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/situation-report-june-17-2014 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: June 26, 2014, 26/06/2014, http://www.understandingwar.org/backgrounder/iraq-situation-report-june-26-2014 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), Iraq Situation Report: September 15-17, 2015, 17/09/2015, http://www.understandingwar.org/map/iraq-situation-report-september-15-17-2015 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), ISIS Sanctuary Map, 03/03/2016, http://www.understandingwar.org/sites/default/files/ISIS%20Sanctuary%2003%20MAR-01_4.png [geraadpleegd op 31/03/2016]
Institute for the Study of War (ISW), ISIS Sanctuary Map, 03/03/2016, http://www.understandingwar.org/sites/default/files/ISIS%20Sanctuary%2003%20MAR-01_4.png [geraadpleegd op 31/03/2016]
Institute for the Study of War (ISW), Isis Sanctuary: September 15, 2015, 15/09/2015, http://understandingwar.org/map/isis-sanctuary-map-september-15-2015 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War (ISW), The ISIS Defense in Iraq and Syria: Countering an Adaptive Enemy, 05/2015, http://understandingwar.org/sites/default/files/ISIS%20Defense%20in%20Iraq%20and%20Syria%20--%20Standard.pdf [geraadpleegd op 28/09/2015]
Institute for the Study of War, Iraqi Updates, Sinan Adnan, Sadr Rejuvenates Demonstrations as PM Abadi Works to Implement Decisive Reforms, 01/03/2016, http://iraqiupdates.blogspot.be/2016/02/sadr-rejuvenatesdemonstrations-as-pm.html
International Crisis Group, Iraq’s civil war, the Sadrists and the surge, 07/02/2008, http://www.crisisgroup.org/en/regions/middle-east-north-africa/iraq-iran-gulf/iraq/072-iraqs-civil-war-the-sadrists-and-the-surge.aspx [geraadpleegd op 05/12/2012]
International Organization for Migration (IOM) Iraq, Displacement Tracking Matrix DTM round 40 march 2016, 03/2016, http://iomiraq.net/file/5307/download [geraadpleegd op 31/03/2016]
International Organization for Migration (IOM), Baghdad Governorate Profile, 05/2015, http://iomiraq.net/file/1949/download [geraadpleegd op 28/09/2015]
International Organization for Migration (IOM), Displacement Tracking Matrix, DTM Round XXVIII September 2015, 09/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&task=download&id=1491_2f16314558edd8125497fe44b5ccc5e0&Itemid=626&lang=en [geraadpleegd op 28/09/2015]
International Organization for Migration Iraq, Displacement Tracking Matrix, IDPs by Governorate of Displacement and Shelter Type, 16/03/2016, http://iraqdtm.iom.int/IDPsML.aspx [geraadpleegd op 31/03/2016]
International Relations and Security Netwerk, Claudio Guler, Baghdad Divided, 09/11/2009, http://www.isn.ethz.ch/Digital-Library/Articles/Detail//?lng=en&id=109316 [geraadpleegd op 28/09/2015]
Iraq Body Count, Recent Events, s.d., https://www.iraqbodycount.org/database/recent/ [geraadpleegd op31/03/2016]
Iraq Body Count, website, s.d., https://www.iraqbodycount.org [geraadpleegd op 31/03/2016]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 46 van 54
CG – 825 N
Joint Analysis and Policy Unit (JAPU), Governorate Profiles - Baghdad, 03/2016, http://www.iau-iraq.org/gp/print/GP-Baghdad.asp [geraadpleegd op 04/03/2016] [geraadpleegd op 31/03/2016]
Landinfo, Temanotat, Irak: Bagdad - sikkerhetssituasjon per februar 2015, 13/02/2015, http://www.landinfo.no/asset/3075/1/3075_1.pdf [geraadpleegd op 28/09/2015]
Le Monde, Au moins 56 morts dans une vague d’attaques en Iraq, 10/08/2013, http://www.lemonde.fr/proche-orient/article/2013/08/10/au-moins-25-morts-dans-une-vague-d-attentats-a-bagdad_3459997_3218.html [geraadpleegd op 03/09/2013]
Middle East And North Africa Out-Of-School Children Initiative, Iraq Country Report On Out-Of-School Children, 10/2014, http://www.oosci-mena.org/uploads/1/wysiwyg/150608_MENA_OOSCI_Iraq_report.pdf [geraadpleegd op 28/09/2015]
Ministerie van Buitenlandse Zaken – Nederland, Ambtsbericht Veiligheidssituatie in Irak, 13/10/2015, https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/ambtsberichten/2015/10/13/ambtsbericht-veiligheidssituatie-in-irak-2015-10-13/ab-irak-veiligheidssituatie-extern-definitief-oktober-2015.pdf [geraadpleegd op 31/03/2016]
Missionary International Service News Agency, Attacks and violence from Baghdad to Mosul, 27/05/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/attacks-and-violence-baghdad-mosul [geraadpleegd op 30/09/2015]
Musings on Iraq (blog), Security In Iraq, Mar 15-21, 2016, 24/03/2016, http://musingsoniraq.blogspot.be/2016/03/security-in-iraq-mar-15-21-2016.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Musings on Iraq (Wing J.) [blog], Islamic State Executions Skyrocket In Iraq’s Ninewa In August 2015, 07/09/2015, http://musingsoniraq.blogspot.be/2015/09/islamic-state-executions-skyrocket-in.html [geraadpleegd op 28/09/2015]
Musings on Iraq (Wing J.) [blog], Islamic State’s Raid On Iraq’s Abu Ghraib, 14/03/2016, http://musingsoniraq.blogspot.be/2016/03/islamic-states-raid-on-iraqs-abu-ghraib.html?spref=tw [geraadpleegd op 31/03/2016]
Musings on Iraq (Wing J.) [blog], Large Drop In Casualties In Iraq 4th Wk Of Sep, But Figures Not Reliable, 01/10/2015, http://musingsoniraq.blogspot.be/2015/10/large-drop-in-casualties-in-iraq-4th-wk.html
Musings on Iraq (Wing J.) [blog], Life In Iraq’s Tikrit Returns To Normal, 11/02/2016, http://musingsoniraq.blogspot.be/2016/02/life-in-iraqs-tikrit-returns-to-normal.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Musings on Iraq (Wing J.) [blog], Security In Iraq, March 8-14, 2016, 17/03/2016, http://musingsoniraq.blogspot.be/2016/03/security-in-iraq-march-8-14-2016.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Musings on Iraq (Wing J.) [blog], Security Stable For Last Month In Iraq, 17/09/2015, http://musingsoniraq.blogspot.be/2015/09/security-stable-for-last-month-in-iraq.html [geraadpleegd op 28/09/2015]
Musings on Iraq (Wing J.) [blog], The New Security Threat To Iraq’s Capital Baghdad, 12/02/2015, http://musingsoniraq.blogspot.be/2015/02/the-new-security-threat-to-iraqs.html [geraadpleegd op 28/09/2015]
Musings on Iraq (Wing J.) [blog], Violence In Iraq, February 2016, 07/03/2016, http://musingsoniraq.blogspot.be/2016/03/violence-in-iraq-march-2016.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Musings on Iraq [blog], Iraqi Deaths, s.d., http://musingsoniraq.blogspot.be/search/label/Iraqi%20Deaths [geraadpleegd op 31/03/2016]
Niqash, Food, Family, No Sleep: Baghdad A New City During Ramadan, Thanks to End of Curfew, 09/07/2015, [geraadpleegd op 28/09/2015]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 47 van 54
CG – 825 N
Niqash, Mustafa Habib, The Fight For Fallujah: Why Can’t The Iraqi Army Win In Anbar’s Extremist Capital? 08/03/2016, http://www.niqash.org/en/articles/security/5210/Why-Can%E2%80%99t-The-Iraqi-Army-Win-In-Anbar%E2%80%99s-Extremist-Capital.htm [geraadpleegd op 31/03/2016]
Niqash, Star Wars: Historical Religious Disagreement Turns Political in Iraq, 03/09/2015, http://www.niqash.org/en/articles/politics/5093/Historical-Religious-Disagreement-Turns-Political-in-Iraq.htm [geraadpleegd op 28/09/2015]
Niqash, Young, Gifted and Leaving Town: New Wave of Iraqis Immigrate Illegally, Leave Country to 'Save Themselves', 06/08/2015, http://www.niqash.org/en/articles/society/5073/ [geraadpleegd op 28/09/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Attacks In Shi'ite Areas Of Baghdad Kill Dozens, 17/10/2014, http://www.ecoi.net/local_link/288579/408609_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Baghdad Car Bomb Kills At Least 14 People, 23/09/2014, http://www.ecoi.net/local_link/286841/406009_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Bomb Attacks Kill 35 Across Iraq, 04/12/2014, http://www.ecoi.net/local_link/292038/412623_en.html [geraadpleegd op 20/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Bombings Kill Dozens In Baghdad, Erbil, 17/04/2015 http://www.ecoi.net/local_link/301205/423946_en.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Car Bombs, Mortars Kill 25 In Baghdad, 30/09/2014, http://www.ecoi.net/local_link/287228/406720_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Deadly blasts strike sunni funeral in Baghdad, 23/09/2013, http://www.refworld.org/docid/5261038ad.html, [geraadpleegd op 19/ 03/ 2013]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Deadly Car Bomb Hits Mainly Shi'ite Area In Baghdad, 26/08/2014, http://www.ecoi.net/local_link/284738/402128_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Deadly Car Bombs Hit Baghdad Shi'ite Districts, 06/08/2014, http://www.ecoi.net/local_link/282948/400124_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Deadly Suicide Attacks Hit Baghdad, Baiji, 20/10/2014, http://www.ecoi.net/local_link/288692/408739_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Deadly Suicide Bombing In Baghdad, 14/10/2014, http://www.ecoi.net/local_link/288326/408334_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Death Toll Rises In Iraq Suicide Attack, 25/12/2014, http://www.ecoi.net/local_link/293341/414112_en.html [geraadpleegd op 20/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Iraq: At least 10 dead in Baghdad blasts, 27/06/2015, http://www.refworld.org/docid/55b5f430e.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Iraq: Car bombs kill dozens in Baghdad, 13/01/2014, http://www.refworld.org/docid/52e65b2612.html, [geraadpleegd op 20/ 03/ 2014]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Iraq: Suicide car bombing kills six in Baghdad, 10/06/2015, http://www.refworld.org/docid/558bc4fc15.html, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), More Than 10 Killed In Baghdad Bombings, 21/10/2014, http://www.ecoi.net/local_link/288899/408973_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Suicide Bomber Hits Iraq Funeral, 29/12/2014, http://www.ecoi.net/local_link/293582/414390_en.html [geraadpleegd op 20/01/2015],
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 48 van 54
CG – 825 N
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Top Shi'ite Cleric Calls On Iraqi PM To Fight Corruption, Protests Grow, 08/08/2015, http://www.ecoi.net/local_link/309654/433540_en.html [geraadpleegd op 28/09/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Twin Bombings Hit Baghdad Area, 01/11/2014, http://www.ecoi.net/local_link/289720/409891_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL), Wave of bombings strikes central, northern Iraq, 24/06/2013, http://www.refworld.org/docid/51d6cb1326.html, [geraadpleegd op 03/09/2013],
Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL): Baghdad Car Bomb Kills At Least 12 Shi'ite Pilgrims, 02/11/2014, http://www.ecoi.net/local_link/289797/409968_en.html [geraadpleegd op 13/01/2015],
Radio Free Europe/Radio Liberty, 14 Killed In Baghdad Suicide Bombings, 17/09/2015, http://www.rferl.org/content/iraq-baghdad-suicide-bombings/27253177.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, At Least 24 Dead In Baghdad Suicide Bombings, 03/10/2015, http://www.rferl.org/content/iraq-baghdad-suicide-bombings/27285327.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, Blast At Baghdad Mosque; U.S. Admits Civilians Killed, 20/11/2016, http://www.rferl.org/content/iraq-bombing-mosque/27377346.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, Blast At Shi'ite Fighter's Baghdad Funeral Kills At Least 18, 13/11/2015, http://www.rferl.org/content/iraq-bomb-shiite-funeral/27363474.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, Deadly Bombings In Baghdad, 21/09/2015, http://www.rferl.org/content/baghdad-bombing-shiite-neighborhood/27260986.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, Death Toll In Baghdad Double Bombing Rises To 73, 29/02/2016, http://www.rferl.org/content/baghdad-bombings-death-toll-rises/27580303.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, More Than 50 Killed In Iraqi Car-Bomb Attacks, 05/10/2015, http://www.rferl.org/content/iraq-car-bombs/27289494.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, Reports: Twin Suicide Bombings Hit Shi'ite Neighborhood in Baghdad, 25/02/2016, http://www.rferl.org/content/iraq-double-suicide-bomb-baghdad-mosque/27574135.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, Suicide Attack On Shi'ite Pilgrims In Baghdad Kills 7, 26/10/2015, http://www.rferl.org/content/seven-killed-in-baghdad-suicide-bombing/27327343.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, Suicide Bomber Kills Eight Near Shi'ite Mosque In Baghdad, 09/12/2015, http://www.rferl.org/content/iraq-baghdad-mosque-suicide-bomber/27416567.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
Radio Free Europe/Radio Liberty, U.S. Condemns Deadly Attack Against Exiled Iranian Opposition Group In Iraq, 30/10/2016, http://www.rferl.org/content/us-condemns-attack-killed-23-iranian-dissidents-baghdad-iraq-mujahedeen/27335036.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
ReliefWeb, Baghdad suicide car bombing kills at least 14, 01/10/2014, http://reliefweb.int/report/iraq/baghdad-suicide-car-bombing-kills-least-14 [geraadpleegd op 13/01/2015]
Reuters (Kareem Raheem), Baghdad suicide bomb blast at internet café kills 27, 18/04/2013, http://www.reuters.com/article/2013/04/18/us-iraq-violence-idUSBRE93H14A20130418 [geraadpleegd op 22/06/2013]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 49 van 54
CG – 825 N
Reuters (Kareem Raheem), More than 70 killed in wave of Baghdad bombings, 27/05/2013, http://www.reuters.com/article/2013/05/27/us-iraq-violence-idUSBRE94Q0D620130527 [geraadpleegd op 22/06/2013]
Reuters, As Iraqi civilian rule weakens, Shi’ite clerics call the shots, 20/03/2016, http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-iraq-politics-idUSKCN0WM0U2 [geraadpleegd op 31/03/2016]
Reuters, At least 20 killed in two explosions at cemetery in Baquba, 11/06/2014, http://www.arabnews.com/news/584496 [geraadpleegd op 16/06/2014]
Reuters, At least 65 killed in attack in Baghdad shi’ite stronghold, 21/09/2013, http://www.reuters.com/article/2013/09/21/us-iraq-violence-idUSBRE98J0B720130921, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Reuters, Baghdad bomb blasts kill 26, Iraqi troops fight sunni rebels, 20/01/2014, http://www.reuters.com/article/2014/01/20/us-iraq-violence-idUSBREA0J0O220140120, [geraadpleegd op 20/ 03/2014]
Reuters, Baghdad café bombing kills at least 38, 20/10/2013, http://www.reuters.com/article/2013/10/20/us-iraq-violence-idUSBRE99J01M20131020, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Reuters, Baghdad car bombs kill 60 people, 11/06/2014, http://en.tempo.co/read/news/2014/06/10/074583867/Baghdad-Car-Bombs-Kill-60-People [geraadpleegd op 25/07/2014]
Reuters, Bomb attacks kill at least 24 in Iraq capital, 17/02/2014, http://www.reuters.com/article/2014/02/05/us-iraq-violence-idUSBREA140B020140205, [geraadpleegd op 20/03/2014]
Reuters, Bomb blasts in markets across Baghdad kill 23 people, 26/09/2013, http://www.reuters.com/article/2013/09/26/us-iraq-violence-idUSBRE98P0AV20130926, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Reuters, Bombers target markets, mosque in Iraq, 25 dead, 16/05/2013, http://www.reuters.com/article/2013/05/16/us-iraq-violence-bomb-idUSBRE94F0UQ20130516 [geraadpleegd op 22/06/2013]
Reuters, Bombs kill more than 30 across Iraq before local poll, 15/04/2013, http://www.reuters.com/article/2013/04/15/us-iraq-violence-idUSBRE93E07320130415 [geraadpleegd op 22/06/2013]
Reuters, Car bomb attacks across Iraq kill at least 39, 08/12/2013, http://www.reuters.com/article/2013/12/08/us-iraq-violence-idUSBRE9B703920131208, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Reuters, Car bomb near sunni mosque in west of Baghdad kills 11, 21/05/2013, http://www.trust.org/item/20130521190431-p7q26 [geraadpleegd op 22/06/2013]
Reuters, Dozens killed in car bombs across Baghdad, 08/06/2014, http://uk.reuters.com/video/2014/06/08/dozens-killed-in-car-bombs-across-baghda?videoId=313221504 [geraadpleegd op 16/06/2014]
Reuters, Dozens killed in car bombs across Baghdad, 08/06/2014, http://uk.reuters.com/video/2014/06/08/dozens-killed-in-car-bombs-across-baghda?videoId=313221504 [geraadpleegd op 16/06/2014]
Reuters, Four bombs hit central Baghdad, killing 23, 05/02/2014, http://www.reuters.com/article/2014/02/05/us-iraq-violence-idUSBREA140B020140205, [geraadpleegd op 20/03/2014]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 50 van 54
CG – 825 N
Reuters, Shi'ite cleric's followers begin anti-corruption sit-in in Baghdad, 18/03/2016, http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-iraq-protests-idUSKCN0WK0RI [geraadpleegd op 31/03/2016]
Reuters, Suicide bomber kills 16 in mainly sunni district in Baghdad, 22/09/2013, http://www.reuters.com/article/2013/09/22/us-iraq-violence-idUSBRE98L0D020130922, [geraadpleegd op 19/03/2013]
Reuters, Suicide bombers kill 26 shi’ite pilgrims in Iraq: police, 19/12/2013, http://www.reuters.com/article/2013/12/19/us-iraq-violence-idUSBRE9BI0BD20131219, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Reuters, Suicide bombers storm Iraq ministry building, 24 killed, 30/01/2014, http://www.reuters.com/article/2014/01/30/us-iraq-violence-idUSBREA0T0NN20140130, [geraadpleegd op 20/03/2014]
Reuters, Suicide bombers target Iraq shi’ites, killing 60, 05/10/2013, http://www.reuters.com/article/2013/10/05/us-iraq-violence-idUSBRE99406C20131005, [geraadpleegd op 19/03/2014]
Reuters, Two bombs outside Baghdad cafe kill 17 people, 25/11/2013, http://www.reuters.com/article/2013/11/25/us-iraq-violence-idUSBRE9AO0OZ20131125 [geraadpleegd op 30/09/2015]
Rudaw, Car bombing in Baghdad kills at least 7 civilians, 27/04/2015, http://rudaw.net/english/middleeast/iraq/27042015, [geraadpleegd op 09/09/2015]
Shafaaq, Abadi orders to limit cholera areas hastily, 19/09/2015, http://english.shafaaq.com/politics/15938-abadi-orders-to-limit-cholera-areas-hastily.html [geraadpleegd op 28/09/2015]
Shafaaq, Iraq announces the numbers of those infected with cholera and turn to clerics, 23/09/2015, http://english.shafaaq.com/community/15993-iraq-announces-the-numbers-of-those-infected-with-cholera-and-turn-to-clerics.html [geraadpleegd op 28/09/2015]
Stahlgewitter Syrien, A tour of the largely destroyed Iraqi city of Baiji, 11/03/2016, https://www.youtube.com/watch?v=qTFwz3pau-8&feature=youtu.be [geraadpleegd op 31/03/2016]
The Daily Beast, The Carcass of a City ISIS Left Behind, 12/01/2016, http://www.thedailybeast.com/articles/2016/01/12/the-carcass-of-a-city-isis-left-behind.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
The Daily Beast, There Is No ‘Good’ Shia Militia in Iraq, 17/04/2015, http://www.thedailybeast.com/articles/2015/04/17/is-there-a-good-shia-militia-in-iraq.html [geraadpleegd op 28/09/2015]
The Guardian (Davidson H., Weaver M., Walker P., Yuhas A., Jalabi R.), Iraq crisis: ISIS gains strength near Baghdad as Kurdish forces seize Kirkuk, 12/06/2014, http://www.theguardian.com/world/2014/jun/12/crisis-in-iraq-insurgents-take-major-cities-live-blog [geraadpleegd op 16/06/2014]
The Guardian, Baghdad bombing kills at least 15, 05/01/2014, http://www.theguardian.com/world/2014/jan/05/baghdad-bombings-kill-at-least-15-iraq, [geraadpleegd op 19/03/2014]
The Guardian, Baghdad car bombs kill dozens, 29/07/2013, http://www.theguardian.com/world/2013/jul/29/baghdad-car-bombs-kill-dozens [geraadpleegd op 03/09/2013]
The Guardian, Bombs targeting Christians kill dozens in Baghdad, 25/12/2013, http://www.theguardian.com/world/2013/dec/25/bombs-christians-baghdad-church-service, [geraadpleegd op 19/03/2013]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 51 van 54
CG – 825 N
The Guardian, Bombs targeting sunnis kill at least 76 in Iraq, 17/05/2013, http://www.guardian.co.uk/world/2013/may/17/bombs-sunnis-iraq [geraadpleegd op 22/06/2013]
The Guardian, Iraq bomb attacks leave dozens dead, 02/07/2013, http://www.theguardian.com/world/video/2013/jul/03/iraq-bomb-attacks-video [geraadpleegd op 03/09/2013]
The Guardian, Iraq car bombs kill dozens across Baghdad, 15/ 08/ 2013, http://www.theguardian.com/world/2013/aug/15/iraq-car-bombs-baghdad [geraadpleegd op 03/09/2013]
The Jamestown Foundation, Iran’s Revolutionary Guards and Iraq’s Security Breakdown; Terrorism Monitor Volume: 12 Issue: 14, 10/07/2014, http://www.ecoi.net/local_link/280971/397906_en.html [geraadpleegd op 25/07/2014]
The New Arab, Iraq introduces new measures to protect Baghdad, 06/07/2015, https://www.alaraby.co.uk/english/news/2015/7/6/baghdad-approves-new-military-unit-to-protect-iraqs-capital [geraadpleegd op 31/03/2016]
The New Arab, Multiple militant attacks kill at least 42 in Iraq, 12/01/2016, http://www.alaraby.co.uk/english/news/2016/1/11/multiple-militant-attacks-kill-at-least-42-in-iraq?utm_source=twitterfeed&utm_medium=twitter [geraadpleegd op 31/03/2016]
The New Arab, Multiple militant attacks kill at least 42 in Iraq, 12/01/2016, http://www.alaraby.co.uk/english/news/2016/1/11/multiple-militant-attacks-kill-at-least-42-in-iraq?utm_source=twitterfeed&utm_medium=twitter [geraadpleegd op 31/03/2016]
The New Arab, Police and militias clash in Baghdad, 30/04/2015, http://www.alaraby.co.uk/english/news/2015/4/30/police-and-militias-clash-in-baghdad [geraadpleegd op 28/09/2015]
The New York Times (Alissa J. Rubin en Robert Nordland), As sunnis die in Iraq, a cycle is restarting, 17/06/2014, http://www.nytimes.com/2014/06/18/world/middleeast/sectarian-violence-appears-to-spread-to-streets-of-baghdad.html?hp&assetType=nyt_now [geraadpleegd op 25/07/2014]
The New York Times (Duraid Adnan), 18 people, abducted in Baghdad, are found shot to death, 29/11/2013, http://www.nytimes.com/2013/11/30/world/middleeast/iraq-killings.html, [geraadpleegd op 19/03/2013]
The New York Times (Duraid Adnan), Attacks in Iraqi cities raise fears of renewed sectarian conflict, 20/05/2013, http://www.nytimes.com/2013/05/21/world/middleeast/baghdad-basra-iraq-bombings.html [geraadpleegd op 22/06/2013]
The New York Times (Duraid Adnan), Blasts in Baghdad shiite’s neighborhoods kill 21, 17/02/2013, http://www.nytimes.com/2013/02/18/world/middleeast/baghdad-bomb-blasts.html [geraadpleegd op 22/06/2013]
The New York Times (Duraid Adnan), Bombs kill at least 33 in Baghdad, 27/03/2013, http://www.nytimes.com/2014/03/28/world/middleeast/iraq-bombs-kill-at-least-33-in-baghdad.html [geraadpleegd op 30/09/2015]
The New York Times (Duraid Adnan), Wave of car bombs kills dozens in Baghdad, 27/10/2013, http://www.nytimes.com/2013/10/28/world/middleeast/iraq-bombings.html, [geraadpleegd op 19/03/2014]
The New York Times (Edward Wong), U.N. Secretary says Iraq is engulfed in deadly civil war”, 03/12/2006, http://www.nytimes.com/2006/12/03/world/middleeast/03cnd-iraq.html [geraadpleegd op 04/12/2012]
The New York Times (Kareem Fahim and Azam Ahmed), Lawmakers approve cabinet in Iraq but 2 posts are empty, 08/09/2013, http://www.nytimes.com/2014/09/09/world/middleeast/iraq.html?_r=0 [geraadpleegd op 13/01/2015]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 52 van 54
CG – 825 N
The New York Times (Rob Nordland), Car bombs kill up to 21 people in Baghdad, 15/06/2014, http://www.nytimes.com/2014/06/15/world/middleeast/baghdad-bombings.html [geraadpleegd op 25/07/2014]
The New York Times (Suadad Al-Salhy and Tim Arango), Sunni militants drive Iraqi army out of Mosul, 10/06/2014, http://www.nytimes.com/2014/06/11/world/middleeast/militants-in-mosul.html [geraadpleegd op 30/09/2015]
The New York Times (Tim Durango), Iraq’s premier narrows divide, but challenges loom, 15/12/2014, http://www.nytimes.com/2014/12/16/world/iraqs-premier-has-narrowed-nations-divide.html [geraadpleegd op 13/01/2015]
The New York Times (Yasir Ghazi), Suicide bombers kill 37 at Shiite mosque in Baghdad, 18/06/2013, http://www.nytimes.com/2013/06/19/world/middleeast/suicide-bombers-shiite-mosque-baghdad-iraq.html [geraadpleegd op 22/06/2013]
The New York Times(Suadad Al-Salhy and Tim Arango), Iraq militants pushing south, aim at capital, 11/06/2014, http://www.nytimes.com/2014/06/12/world/middleeast/iraq.html [geraadpleegd op 16/06/2014]
The Office of the Special Inspector General for Iraq Reconstruction (SIGIR) , Special Inspector General for Iraq Reconstruction, “Interactive map of Iraq: Focus on Mosul”, 2011, http://www.sigir.mil/directorates/interactiveMap.html# [geraadpleegd op 30/01/2013]
The Office of the Special Inspector General for Iraq Reconstruction (SIGIR) , Special Inspector General for Iraq
Reconstruction, “Interactive map of Iraq: Focus on Diyala”, 2011, http://www.sigir.mil/directorates/interactiveMap.html# [geraadpleegd op 30/01/2013]
The Telegraph, Bloody battle for Iraq develops into a war on two fronts, 18/04/2015, http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/11547430/Bloody-battle-for-Iraq-develops-into-a-war-on-two-fronts.html [geraadpleegd op 29/05/2015]
The Washington Post (Sly L.), Sectarian killings return to Bagdad as war rages elsewhere, 29/06/2014, [geraadpleegd op 25/07/2014], http://www.washingtonpost.com/world/middle_east/sectarian-killings-return-to-baghdad-as-war-rages-elsewhere/2014/06/29/16812bcc-ddb7-4ffd-8d95-cecfc9c098ca_story.html
United Kingdom: Home Office, Country Information and Guidance - Iraq: Security situation in Baghdad, southern governorates and the Kurdistan Region of Iraq (KRI), 04/2015, http://www.refworld.org/docid/554096014.html [geraadpleegd op 06/10/2015]
United Kingdom: Home Office, Country Information and Guidance - Iraq: humanitarian situation in Baghdad, the south (including Babil) and the Kurdistan Region of Iraq, 06/2015, http://www.refworld.org/docid/558a69b04.html [geraadpleegd op 06/10/2015]
United Nations Assistance Mission Iraq, Civilian Casualties, s.d., website, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=itemlist&layout=category&task=category&id=159&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 31/03/2016]
United Nations Assistance Mission Iraq, Report on the protection of civilians in the non international armed conflict in Iraq 5 june – 5 july, 18/07/2014, http://www.uniraq.org/index.php?lang=en [geraadpleegd op 25/07/2014]
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), Displaced Iraqis seek safety and aid in camps as winter falls, 30/12/2014, http://www.ecoi.net/local_link/293510/414313_en.html [geraadpleegd op 20/01/2015],
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), UNHCR Eligibility Guidelines for Assessing the International Protection Needs of Asylum-Seekers from Iraq, 31 May 2012, HCR/EG/IRQ/12/03, available at: http://www.refworld.org/docid/4fc77d522.html
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), UNHCR Position on Returns to Iraq, 27/10/2014, available at: http://www.refworld.org/docid/544e4b3c4.html [geraadpleegd op 06/10/2015]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 53 van 54
CG – 825 N
United Nations Joint Analysis and Policy Unit, Baghdad Governorate Profile, 09/2015, http://www.iau-iraq.org/gp/print/GP-Baghdad.asp [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for March 2015, 01/04/2015, http://reliefweb.int/report/iraq/iraq-un-casualty-figures-march-2015-enar [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, Casualty Figures for the Month of July 2015, 01/08/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=4111:casualty-figures-for-the-month-of-july-2015&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, Casualty figures for the month of June 2015 in Iraq continue to be on the high side, 01/07/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=4031:casualty-figures-for-the-month-of-june-2015-in-iraq-continue-to-be-on-the-high-side&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, Iraq: Humanitarian Crisis Situation Report No. 61 (9 – 15 September 2015), 20/09/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=4312:iraq-humanitarian-crisis-situation-report-no-61-9-15-september-2015&Itemid=626&lang=en [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, Security Situation and Violence Continue to Take a Terrible Toll on the Men, Women and Children from all of Iraq’s Communities, 01/06/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=3872:security-situation-and-violence-continue-to-take-a-terrible-toll-on-the-men-women-and-children-from-all-of-iraq-s-communities&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for April 2015, 02/05/2015, http://reliefweb.int/report/iraq/iraq-un-casualty-figures-april-2015-enar [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for February 2015, 01/03/2015, http://reliefweb.int/report/iraq/un-casualty-figures-february-2015-enar [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for Iraq for the Month of February 2016, 01/03/2016, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=5284:un-casualty-figures-for-iraq-for-the-month-of-february-2016&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 31/03/2016]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for January 2015, 01/02/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=3245:un-casualty-figures-for-january-2015&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for the Month of August 2015, 01/09/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=4230:un-casualty-figures-for-the-month-of-august-in-grievous-increase&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for the Month of December 2015, 01/01/2016, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=5064:un-casualty-figures-for-the-month-of-december-2015&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 31/03/2016]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for the Month of January 2016, 01/02/2016, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=5147:un-casualty-figures-for-the-month-of-january-2016&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 31/03/2016]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for the Month of November 2015, 01/12/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=4610:un-casualty-figures-for-the-month-of-november-2015&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 31/03/2016]
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for the Month of October 2015, 01/11/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=4454:un-casualty-figures-for-the-month-of-october-2015&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 31/03/2016]
IRAK. De veiligheidssituatie in Bagdad
31 maart 2016
Pagina 54 van 54
CG – 825 N
United Nations Mission to Iraq, UN Casualty Figures for the Month of September 2015, 02/10/2015, http://www.uniraq.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=4344:un-casualty-figures-for-the-month-of-september-2015&Itemid=633&lang=en [geraadpleegd op 05/10/2015]
United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA), Iraq: Humanitarian Crisis Situation Report No. 60 (2 September – 8 September 2015), 08/09/2015, https://www.humanitarianresponse.info/en/system/files/documents/files/ocha_iraq_humanitarian_situation_report_60_2_-_8_september_2015.pdf [geraadpleegd op 28/09/2015]
United Nations Resident Coordinator’s Office Inter-Agency Information and Analysis Unit (IAU) , Baghdad governorate profile, 02/2014, http://www.iau-iraq.org/documents/475/GP-Baghdad%202013.pdf [geraadpleegd op 28/09/2015]
Vice News (Enders, D.), A Dangerous Occupation: Doctors in Baghdad, 03/06/2015, video, https://news.vice.com/video/a-dangerous-occupation-doctors-in-baghdad [geraadpleegd op 28/09/2015]
Vice News (Shroder, L.), Iraq Is Now Fighting a Cholera Outbreak in Addition to the Islamic State, 21/09/2015, https://news.vice.com/article/iraq-is-now-fighting-a-cholera-outbreak-in-addition-to-the-islamic-state [geraadpleegd op 28/09/2015]
Waging Non Violence, Massive protest wave in Iraq challenges sectarianism, 09/09/2015, http://wagingnonviolence.org/2015/09/massive-protest-wave-iraq-challenges-sectarianism/ [geraadpleegd op 28/09/2015]
Wikileaks, Cable reference 07Baghdad 2318: Sectarian violence forces major shift in Baghdad demographics, 12 juli 2007, http://www.cablegatesearch.net/cable.php?id=07BAGHDAD2318 [geraadpleegd op 30/01/2013]
World Food Programme, Bulletin 9 – August 2015, Iraq 08/2015, http://t.co/OsE2qc3cwB [geraadpleegd op 28/09/2015]
World Health Organization (WHO), WHO continues to support the cholera outbreak response in Iraq as cases decline, 22/11/2016, http://www.emro.who.int/surveillance-forecasting-response/surveillance-news/cholera-cases-decline-in-iraq.html [geraadpleegd op 31/03/2016]
