Con ng≠Íi, Æ†t vµ tµi nguy™n trong khu v˘c trung Tr≠Íng S ...awsassets.panda.org/downloads/report5tiengviet.pdf · nguÂn cung c†p th´ng tin. T∏i b∂n Æ” kinh

People, Land and Resourcesin the Central Truong Son Landscape

Con ng≠Íi, Æ†t vµ tµi nguy™n trong khu v˘c trung Tr≠Íng S¨n

B∏o c∏o sË 5Central Truong Son Initiative Report No.5

Bi™n soπnHu˙nh Thu Ba

Nh„m nghi™n c¯u

B∏o c∏o sË 5Hµ NÈi, 2003

con ng≠Íi, Æ†t vµ tµi nguy™ntrong khu v˘c trung Tr≠Íng S¨n

Hu˙nh Thu Ba L™ Cńg U»n

V≠¨ng Duy Quang

Phπm Ng‰c MÀu Nguy‘n Ng‰c Lung Nguy‘n QuËc D˘ng

C∏c quan Æi”m trong tµi li÷u nµy lµ cÒa t∏c gi∂ vµ c∏c nhµ bi™n soπn.Khńg nh†t thi’t ph∂n ∏nh c∏c quan Æi”m cÒa tÊ ch¯c WWF.

C∏c b∂n ÆÂ Æfia l˝ trong tµi li÷u nµy khńg hµm ˝ cÒa c∏c t∏c gi∂ ho∆c WWF v“ Æfia vfi ph∏pl˝ cÒa b†t k˙ quËc gia, l∑nh thÊ, vÔng ho∆c th»m quy“n hay ranh giÌi nµo.

T∏c gi∂ vµ WWF khńg chfiu tr∏ch nhi÷m cho b†t k˙ mÈt sai s„t nµo cÒa tµi li÷u do bi™n dfichtµi li÷u nµy sang c∏c ngń ng˜ kh∏c.

WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńg D≠¨ng B∂n quy“n© 2003 WWF

SË Æ®ng k˝ xu†t b∂n: 1565 XB

Vi÷c t∏i b∂n b†t k˙ ph«n nµo cÒa †n ph»m nµy v◊ mÙc Æ›ch gi∏o dÙc, b∂o tÂn hayphi lÓi nhuÀn kh∏c c„ th” Æ≠Óc th˘c hi÷n khńg c«n xin phäp tr≠Ìc mµ chÿ c«n n™u Æ«y ÆÒ

nguÂn cung c†p thńg tin.

T∏i b∂n Æ” kinh doanh hay v◊ mÙc Æ›ch th≠¨ng mπi kh∏c khńg Æ≠Óc th˘c hi÷n n’ukhńg xin phäp tr≠Ìc.

Tr›ch d…n: Hu˙nh Thu Ba, L™ Cńg U»n, V≠¨ng Duy Quang, Phπm Ng‰c MÀu, Nguy‘nNg‰c Lung, Nguy‘n QuËc D˘ng. 2003. Con ng≠Íi, Æ†t vµ tµi nguy™n trong khu v˘c trung

Tr≠Íng S¨n. B∏o c∏o sË 5. WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńg D≠¨ng, Hµ NÈi,Vi÷t Nam.

In tπi: Cńg ty in Vi÷t Ti’n

Thi’t k’ vµ tr◊nh bµy: Cńg ty GraphicLink

∂nh b◊a: Andrey Kouznetsov vµ Barney Long

Tπi li÷u Æ≠Óc l≠u tr˜ tπi:WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńg D≠¨ng

ßi÷n thoπi: +84 (0) 4 733 8387E-mail: [email protected]

CÙc Ki”m l©mBÈ Nńg nghi÷p vµ Ph∏t tri”n nńg thń

2 Ng‰c Hµ, Ba ß◊nh Hµ NÈi, Vi÷t Nam

ßfia chÿ53 Tr«n PhÛ, Ba ß◊nh

Hµ NÈi, Vi÷t Nam

Hflm th≠ quËc t’HÈp th≠ IPO 151Hµ NÈi, Vi÷t Nam

Thńg tin c¨ sÎ cho c∏c b∏o c∏o trung Tr≠Íng s¨n

Tr≠Ìc nhñg quan t©m v“ m¯c ÆÈ m†t Æa dπng sinh h‰c (ßDSH) ngµy cµng t®ng vµ nhu c«u t®ng c≠Íngquy m´ vµ lÂng ghäp c∏c nÁ l˘c b∂o tÂn toµn c«u - WWF cÔng vÌi c∏c ÆËi t∏c b∂o tÂn Æ∑ x©y d˘ng mÈtph≠¨ng ph∏p ti’p cÀn b∂o tÂn mÌi - b∂o tÂn vÔng sinh th∏i. C∏c nhµ khoa h‰c Æ∑ ti’n hµnh ph©n t›chquan tr‰ng v“ ßDSH cÒa th’ giÌi vµ Æ∑ x∏c Æfinh Æ≠Óc h¨n 800 vÔng sinh th∏i Æ” qua Æ„ sæp x’p lπic∏ch nh◊n th’ giÌi t˘ nhi™n cÒa chÛng ta. Tı hoπt ÆÈng Æi“u tra toµn c«u nµy, Æ∑ x∏c Æfinh Æ≠Óc 238 vÔngsinh th∏i c„ t›nh ßDSH qu˝ gi∏ vµ mang t›nh Æ∆c tr≠ng toµn c«u nh†t. C∏c vÔng sinh th∏i ≠u ti™n nµyÆ≠Óc x’p loπi lµ c∏c vÔng sinh th∏i Toµn c«u 200.

N®m 1998, TÊ hÓp vÔng sinh th∏i c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńg M™kńg Æ≠Óc ch‰n lµ mÈt trongnhñg Æi”m Æ«u ti™n Æ” khÎi x≠Ìng ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn d˘a tr™n vÔng sinh th∏i. VÌi s˘ hÁ trÓ ban Æ«ucÒa WWF-US and USAID, ch≠¨ng tr◊nh nµy Æ≠Óc x©y d˘ng thµnh Ch≠¨ng tr◊nh Hµnh ÆÈng VÔng Sinhth∏i (EAP) vÌi ch¯c n®ng Æ«y ÆÒ Æ«u ti™n cÒa th’ giÌi.

Th∏ng 3 n®m 2000, h¨n 80 nhµ khoa h‰c cÒa Cam-pu-chia, Lµo, Vi÷t Nam vµ nhi“u n≠Ìc kh∏c, Æ∑ thamgia Æ∏nh gi∏ c∏c ≠u ti™n b∂o tÂn sinh h‰c trong TÊ hÓp c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńg M™kńg. C∏ck’t qu∂ cÒa ÆÓt Æ∏nh gi∏ sinh h‰c nµy Æ∑ Æ≠Óc cńg bË trong b∏o c∏o vÌi nhan Æ“ uH≠Ìng tÌi T«m nh◊nB∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c trong TÊ hÓp vÔng sinh th∏i c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńg M™kńgv Æ∏nhgi∏ sinh h‰c vµ uph©n t›ch t◊nh h◊nhv Æ” rµ so∏t c∏c mËi Æe doπ vµ c∏c c¨ hÈi, WWF Æ∑ quy’t Æfinh tÀptrung vµo hai vÔng sinh th∏i Toµn c«u 200 thuÈc TÊ hÓp vÔng sinh th∏i c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńgM™kńg - D∑y Tr≠Íng s¨n vµ c∏c C∏c khu rıng kh´ trung ßńg d≠¨ng.

D∑y Tr≠Íng S¨n c„ t›nh ßDSH ÆÈc Æ∏o vµ phong phÛ thuÈc TÊ hÓp vÔng sinh th∏i c∏c khu rıng thuÈchπ l≠u sńg M™kńg. Vi÷c ph∏t hi÷n loµi Sao La (Pseudoryx nghetinhensis) cÒa c∏c nhµ khoa h‰c Vi÷tNam vµ WWF n®m 1992 tπi khu b∂o tÂn thi™n thi™n VÚ Quang Æ∑ thu hÛt s˘ chÛ ˝ cÒa th’ giÌi Æ’n gi∏trfi ßDSH gæn li“n vÌi d∑y nÛi nµy. Tı ph∏t hi÷n c„ ˝ ngh‹a Æ„ Æ∑ t◊m th†y nhi“u loµi mÌi kh∏c baogÂm c∏c loµi thÛ lÌn nh≠ Mang lÌn (Muntiacus vuquangensis) vµ Th· vªn Tr≠Íng S¨n (Nesolagustimminsi). Nhñg ph∏t hi÷n nµy Æ∑ Æ∏nh d†u d∑y Tr≠Íng S¨n nh≠ mÈt trong nhñg vÔng sinh th∏i ÆÈcÆ∏o vµ Æ∏ng Æ≠Óc chÛ ˝ nh†t. Ngoµi nhñg loµi hoµn toµn phÙ thuÈc vµo vi÷c b∂o tÂn thµnh cńg nµy,cfln ph∏t hi÷n Æ≠Óc mÈt sË loµi ph©n bË rÈng vµ bfi Æe doπ Î m¯c cao, nh≠ Voi Ch©u ∏ (Elephasmaximus), HÊ (Panthera tigris) vµ T™ gi∏c mÈt sıng (Rhinoceros sondaicus), loµi thÛ lÌn Æang bfi Æedoπ tuy÷t chÒng nh†t tr™n th’ giÌi.

Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c trung Tr≠Íng S¨n lµ mÈt Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinhh‰c thˆ nghi÷m Æang Æ≠Óc Ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng vÔng sinh th∏i d∑y Tr≠Íng S¨n cÒa WWF x©yd˘ng, nhªm h≠Ìng tÌi vi÷c h◊nh thµnh mÈt quy tr◊nh cńg t∏c Î 3 c†p ÆÈ - ch›nh s∏ch vÔng sinhth∏i/quËc gia, khu v˘c ≠u ti™n vµ Æi”m. MÙc Æ›ch cÒa ch≠¨ng tr◊nh nµy nhªm tπo phËi hÓp cÒa c∏c b™ntham gia - tı c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng Æ’n c∏c tÊ ch¯c quËc t’ - cÔng lµm vi÷c Æ” Æ∂m b∂o Æπt Æ≠Ócb∂o tÂn ßDSH vµ ph∏t tri”n b“n vñg Î trung Tr≠Íng S¨n (TTS).

D˘a theo ph≠¨ng ph∏p luÀn v“ c∏ch ti’p cÀn vÔng sinh th∏i, Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c TTSd˘a tr™n hµnh ÆÈng b∂o tÂn c„ Æi“u phËi, Æ≠Óc x©y d˘ng theo khung quy m´ lÌn vµ Æ≠Óc Æfinh h≠Ìngtheo t«m nh◊n thµnh cńg dµi hπn. VÌi s˘ cńg nhÀn rªng c∏c hµnh ÆÈng Î nhñg Æi”m ri™ng lŒ khńgÆ≠Óc Æi“u phËi vıa khńg c„ hi÷u qu∂ lπi khńg c„ hi÷u l˘c b∂o tÂn c∏c h÷ sinh th∏i ch¯c n®ng, ho∆cg„p ph«n ng®n ch∆n t◊nh trπng m†t tµi nguy™n thi™n nhi™n Æ∑ tπo c¨ sÎ cho ph≠¨ng ph∏p ti’p cÀn nµy.ß” c„ hi÷u l˘c h¨n c«n ph∂i c„ nÁ l˘c Æ≠Óc Æi“u phËi vµ nÁ l˘c nµy c«n Æ≠Óc x©y d˘ng trong mÈt chi’nl≠Óc tÊng th”. Do vÀy Æ∑ thµnh lÀp mÈt nh„m cË v†n gÂm Æπi di÷n tı 16 c¨ quan Nhµ n≠Ìc. S˘ phËi hÓpnµy sœ Æ„ng vai trfl hÁ trÓ quan tr‰ng ÆËi vÌi Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c trung Tr≠Íng S¨ntrong qu∏ tr◊nh lÀp k’ hoπch h≠Ìng tÌi mÈt chi’n l≠Óc b∂o tÂn cho TTS.

ß” x©y d˘ng mÈt chi’n l≠Óc chi ti’t vµ tÊng th” nh≠ vÀy, c«n ph∂i c„ r†t nhi“u thńg tin. Thńg quamÈt qu∏ tr◊nh t≠ v†n chi ti’t vµ käo dµi, Æ∑ x∏c Æfinh vµ thu thÀp Æ≠Óc c∏c thńg tin c«n thi’t. C∏c b∏oc∏o nµy tr◊nh bµy c∏c thńg tin d≠Ìi mÈt h◊nh th¯c phÔ hÓp vÌi vi÷c cung c†p thńg tin cho nhñg ng≠Íitham gia vµo qu∏ tr◊nh x©y d˘ng chi’n l≠Óc, ÆÂng thÍi giÛp nhñg ai chÿ quan t©m Æ’n t◊nh h◊nh vµ c∏cv†n Æ“ cÒa TTS.

Con ng≠Íi, Æ†t vµ tµi nguy™n trong Khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n

iii

* Tr≠Íng S¨n lµ t™n g‰i quËc t’ cfln Î Lµo g‰i lµ Say phou luang.

T„m tæt

Vµo th∏ng 1 n®m 2002, nh„m nghi™n c¯u gÂm 6 ng≠Íi cÒa WWF Æ≠Óc giao nhi÷m vÙ t◊m hi”u mÈt sËv†n Æ“ chÒ y’u li™n quan Æ’n c∏c h÷ thËng qu∂n l˝ tµi nguy™n d˘a vµo cÈng ÆÂng, vµ Æ∏nh gi∏ m¯c ÆÈc∏c h÷ thËng Æ„ c„ th” Æ„ng g„p cho Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c trung Tr≠Íng S¨n. NhñghÓp ph«n chÒ y’u cÒa nghi™n c¯u nµy bao gÂm:

C∏c v†n Æ“ th” ch’ li™n quan Æ’n qu∂n l˝ Æ†t l©m nghi÷p vµ c∏c h÷ thËng sˆ dÙng Æ†t truy“n thËng; C∏c h÷ thËng qu∂n l˝ Æ†t; CÈng ÆÂng vµ c∏c h÷ thËng sˆ dÙng Æ†t truy“n thËng; C∏c y’u tË ∂nh h≠Îng Æ’n c∏c h÷ thËng Æ„, bao gÂm di c≠ vµ Æfinh c≠ mÌi; C∏c nhu c«u vµ nguy÷n v‰ng cÒa c∏c cÈng ÆÂng li™n quan Æ’n b∂o tÂn c∏c nguÂn tµi nguy™n

thi™n nhi™n Î TTS.

Ph«n Æ«u cÒa b∏o c∏o tÀp trung vµo c∏c v†n Æ“ th” ch’ vµ hi÷n trπng giao Æ†t vµ sˆ dÙng Æ†t Î hai tÿnhtr‰ng Æi”m lµ Qu∂ng Nam vµ Thıa Thi™n Hu’. ßÂng thÍi ph©n t›ch nhñg ph∂n ¯ng cÒa cÈng ÆÂng ÆËivÌi c∏c ch≠¨ng tr◊nh giao Æ†t vµ sˆ dÙng Æ†t. Ph«n hai cÒa b∏o c∏o mi™u t∂ t◊nh h◊nh lfich sˆ, v®n ho∏vµ kinh t’-x∑ hÈi (KT-XH) c„ li™n quan Æ’n vi÷c qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n cÒa c∏c nh„m d©n tÈcsËng trong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u. Ph«n cuËi cÒa b∏o c∏o tr◊nh bµy hi÷n trπng Qu∂n l˝ Tµi nguy™nThi™n nhi™n d˘a vµo CÈng ÆÂng (QLTNCß) cÒa c†p Ch›nh phÒ Vi÷t Nam vµ c†p cÈng ÆÂng. C∏c nhuc«u vµ nguy÷n v‰ng cÒa c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng ÆËi vÌi cńg t∏c qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n d˘avµo cÈng ÆÂng cÚng Æ≠Óc tr◊nh bµy trong Ch≠¨ng nµy.

C„ th” tÊng k’t nhñg ph∏t hi÷n chÒ y’u nh≠ sau:

Hi÷n nay, c∏c UBND c†p tÿnh vµ huy÷n Æ“u lµ c∏c c¨ quan c„ th»m quy“n, chfiu tr∏ch nhi÷m c†pph∏t SÊ ß·. M‰i b≠Ìc quan tr‰ng trong vi÷c giao Æ†t l©m nghi÷p nh≠ lÀp b∂n ÆÂ, quy hoπch sˆdÙng Æ†t, chuy”n giao cńg ngh÷, khuy’n l©m vµ t›n dÙng do Chi cÙc Ki”m l©m vµ SÎ Nńgnghi÷p vµ Ph∏t tri”n nńg thń (NN&PTNT) tÿnh Æ∂m nhi÷m.

Tuy c∏c hoπt ÆÈng khuy’n nńg Æ≠Óc th˘c hi÷n rÈng r∑i, nh≠ng c∏c dfich vÙ l©m nghi÷p lπi th˘chi÷n y’u käm Î c∏c b∂n lµng nghi™n c¯u.

C∏c Æ¨n vfi ki”m l©m tÿnh vµ huy÷n giao Æ†t trong khuń khÊ c∏c d˘ ∏n ho∆c c∏c ch≠¨ng tr◊nh Æ≠Óctµi trÓ.

V“ nguy™n tæc, SÎ ßfia ch›nh chfiu tr∏ch nhi÷m giao Æ†t. Tuy nhi™n, vi÷c tham gia giao Æ†t rıngcÒa sÎ lπi chÿ hπn ch’ Î c∏c kh©u chu»n bfi vµ tr◊nh m‰i hÂ s¨ c«n thi’t Æ” xin c∏c Òy ban nh©n d©n(UBND) tÿnh vµ huy÷n c†p duy÷t. SÎ Æfia ch›nh khńg c„ kh∂ n®ng hoµn thµnh c∏c nhi÷m vÙ giaoÆ†t rıng do n®ng l˘c th†p Æ” Æo Æπc vµ lÀp b∂n ÆÂ c∏c di÷n t›ch Æ†t, Æ∆c bi÷t lµ Æ†t l©m nghi÷p;thi’u c∏c k¸ n®ng cńg t∏c tπi c∏c Æfia h◊nh khńg bªng phºng, nhi“u d©n thuÈc c∏c nh„m d©n tÈc›t ng≠Íi; cÚng nh≠ thi’u kinh ph›.

S˘ thay ÆÊi ÆÈt ngÈt v“ thÒ tÙc quy Æfinh vµ c∏c chi ph› giao Æ†t rıng do SÎ ßfia Ch›nh ∏p dÙng,Æang g©y bËi rËi cho c∏c cÈng ÆÂng.

ß†t nńg nghi÷p vµ Æ†t l©m nghi÷p Æ“u Æ≠Óc giao vµ c†p sÊ Æ· trong h«u h’t c∏c tr≠Íng hÓp thuÈcc∏c d˘ ∏n ho∆c c„ s˘ hÁ trÓ Æ∆c bi÷t cÒa Ch›nh phÒ Vi÷t Nam. Ng≠Íi d©n c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íikhńg nhÀn th¯c Æ≠Óc t«m quan tr‰ng cÒa quy“n sÎ h˜u Æ†t bªng sÊ Æ·, trong khi Æπi bÈ phÀnng≠Íi Kinh lπi coi sÊ Æ· nh≠ mÈt ph≠¨ng ti÷n Æ” c„ Æ≠Óc c∏c kho∂n t›n dÙng ng©n hµng.


v

C∏c c¨ ch’ sˆ dÙng Æ†t th›ch hÓp ch≠a Æ≠Óc ∏p dÙng, cho n™n k◊m h∑m vi÷c tham gia cÒa c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng vµ khńg Æ∂m b∂o Æ≠Óc an toµn th˘c ph»m.

Qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n d˘a vµo cÈng ÆÂng c„ ti“m n®ng Æ„ng g„p mÈt c∏ch c„ hi÷u qÒavµo b∂o tÂn c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n vµ c∂i thi÷n sinh k’ cÒa c∏c cÈng ÆÂng.

Tuy nhi™n, mÈt sË y’u tË, nh≠ Æfia vfi ph∏p l˝ cÒa c∏c cÈng ÆÂng th˘c hi÷n QLTNCß, nguy÷n v‰ngvµ s˘ sΩn lflng cÒa Ch›nh phÒ Vi÷t nam Òng hÈ QLTNCß, vi÷c x∏c Æfinh r‚ vµ nhÀn th¯c cÒa c∏ccÈng ÆÂng v“ QLTNCß, cÚng nh≠ c∏c nhu c«u vµ nguy÷n v‰ng cÒa cÈng ÆÂng v“ vi÷c tham giavµo QLTNCß, c«n Æ≠Óc chÛ ˝ tr≠Ìc khi khÎi x≠Ìng QLTNCß.

M∆c dÔ c„ m‰i thay ÆÊi v“ ch›nh trfi vµ x∑ hÈi g«n Æ©y, c∏c cÈng ÆÂng, Æ∆c bi÷t lµ c∏c d©n tÈc ›tng≠Íi v…n th” hi÷n lµ mÈt Æ¨n vfi qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n l˝ t≠Îng, MÈt sË cÈng ÆÂng d©ntÈc sËng trong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u, gÂm c∏c nh„m d©n tÈc Cµ Tu vµ GiŒ Tri™ng, Pa Hy vµV©n Ki“u, Tµ §i vµ Pa C´.

C∏c ph≠¨ng th¯c qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n truy“n thËng Æ∑ c„ tı xa x≠a. Î mÈt sË khu v˘c,c∏c h÷ thËng Æ„ v…n cfln nguy™n gi∏ trfi vµ chfiu ∂nh h≠Îng Î m¯c ÆÈ nµo Æ„ bÎi c∏c thi’t ch’ truy“nthËng cÒa b∂n lµng. Tuy nhi™n, qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n truy“n thËng cÔng vÌi c∏c hÈi ÆÂngb∂n lµng Æ≠Óc tÊ ch¯c hÓp l˝ vµ tri th¯c b∂n Æfia Æang d«n d«n mai mÈt.

Trong giai Æoπn nµy, c∏c cÈng ÆÂng khńg c„ Æfia vfi ph∏p l˝ lµm cho vi÷c th˘c hi÷n QLTNCßth™m kh„ kh®n. Tuy nhi™n, c∏c c¨ quan c„ th»m quy“n c†p tÿnh r†t nhi÷t t◊nh th› Æi”m loπi h◊nhqu∂n l˝ nµy Î mÈt vµi Æfia ph≠¨ng.

S˘ tham gia cÒa cÈng ÆÂng trong qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n cÔng vÌi vi÷c thµnh lÀp c∏c khub∂o tÂn thi™n nhi™n th” hi÷n mÈt m´ h◊nh hÓp thÍi. C∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng bµy t· sΩn sµng vµmong muËn Æ≠Óc tham gia vµo QLTNCß. Tuy nhi™n, mÈt v†n Æ“ quan tr‰ng c«n l≠u ˝ lµ, c∏c b™nli™n quan kh∏c nhau c„ th” c„ hi”u bi’t v“ QLTNCß kh∏c nhau.

Hi÷n tπi, trong c∂ n≠Ìc c„ mÈt sË Æfia Æi”m th› Æi”m QLTNCß. Tuy c∏c nh„m d©n tÈc ›t ng≠Íi sÎh˜u sË l≠Óng r†t lÌn c∏c nguÂn tµi nguy™n vµ tri th¯c c„ ›ch phÙc vÙ QLTNCß, song Î c∏c tÿnhnghi™n c¯u Æ“u th†y nh„m d©n tÈc ng≠Íi Kinh chÒ y’u ti’n hµnh th› Æi”m Î m‰i tr≠Íng hÓp.

Nh„m nghi™n c¯u Æ≠a ra hai tÀp hÓp ki’n nghfi v“ c∏c v†n Æ“ th” ch’, ph∏p l˝ vµ cÈng ÆÂng li™n quanÆ’n QLTNCß.

V“ c∏c kh›a cπnh ph∏p l˝, xin ki’n nghfi ∏p dÙng c∏c bµi h‰c rÛt ra tı c∏c nghi™n c¯u th› Æi”m trongc∂ n≠Ìc Æ” vÀn ÆÈng c∏c c¨ quan c„ tr∏ch nhi÷m cńg nhÀn c∏c cÈng ÆÂng lµ mÈt th˘c th” c„ t≠c∏ch ph∏p l˝.

MÈt y’u tË quan tr‰ng nh†t quy’t Æfinh thµnh cńg cÒa QLTNCß lµ s˘ hi”u bi’t th†u Æ∏o ˝ ngh‹acÒa QLTNCß trong t◊nh h◊nh ch›nh trfi, x∑ hÈi vµ mí tr≠Íng hi÷n nay. S˘ hi”u bi’t nµy c«n Æ≠Ócd«n d«n n©ng cao cÔng vÌi c∏c cÈng ÆÂng c„ (hay khńg c„) c∏c h÷ thËng qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™nnhi™n truy“n thËng.

Tr≠Ìc khi mÎ rÈng hay thµnh lÀp th™m c∏c khu b∂o tÂn thi™n nhi™n hay c∏c v≠Ín quËc gia, xinki’n nghfi ti’n hµnh c∏c nghi™n c¯u v“ c∏c kh∂ n®ng khÎi x≠Ìng ho∆c tπo Æi“u ki÷n th˘c hi÷nQLTNCß Î nhñg nï th›ch hÓp.


vi


vii

C∏c bi÷n ph∏p khuy’n kh›ch bªng ti“n m∆t tı kho∏n b∂o v÷ rıng, v“ nguy™n tæc sœ k’t thÛc vµon®m 2003. Do vÀy, c∏c Æ“ ∏n kh∏c nh≠ th› Æi”m giao rıng cho c∏c cÈng ÆÂng ho∆c c∏c gia tÈc,c«n Æ≠Óc nghi™n c¯u Æ” Æ∂m b∂o qu∂n l˝ rıng dµi hπn vµ t®ng c≠Íng ˝ th¯c lµm chÒ cÒa c∏c cÈngÆÂng.

ChÛng tí xin ki’n nghfi rµ so∏t m‰i h≠¨ng ≠Ìc 1 hi÷n c„ vµ c∏c quy tr◊nh x©y d˘ng h≠¨ng ≠Ìc Îc∏c tÿnh nghi™n c¯u, nhªm x©y d˘ng mÈt loπi h≠Ìng d…n thËng nh†t c„ lÂng ghäp nµo Æ„, cho phäpcÈng ÆÂng Æ≠Óc tham gia vµ Æ„ng g„p nhi“u nh†t trong qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n bªng c∏ctÀp tÙc truy“n thËng t›ch c˘c, cÚng nh≠ tr∏nh s˘ hi”u l«m cÒa cÈng ÆÂng.

C∏c ki’n nghfi c„ li™n quan Æ’n c∏c cÈng ÆÂng lµ:

C∏c d˘ ∏n vµ c∏c ch≠¨ng tr◊nh c«n tr∏nh ∏p Æ∆t xu th’ QLTNCß ÆËi vÌi c∏c cÈng ÆÂngch≠a sΩn sµng cam k’t th˘c hi÷n. B≠Ìc Æ«u ti™n trong QLTNCß c«n ph∂i c„ c∏c nÁ l˘clµm vi÷c vÌi c∏c cÈng ÆÂng Æ” hi”u r‚ vµ t◊m hi”u c∏c h◊nh th¯c kh∂ d‹ vµ b∂n ch†t cÒaQLTNCß c„ li™n quan vÌi c∏c h÷ thËng truy“n thËng vµ c∏c h÷ thËng cÒa Ch›nh phÒVi÷t Nam.

C«n ti’n hµnh c∏c nghi™n c¯u theo c∏c c∏ch kh∏c nhau Æ” lÂng ghäp hµi hoµ c∏c thi’t ch’b∂n lµng truy“n thËng hi÷n c„ (vd. c∏c cÙm b∂n lµng) vµ c∏c tÊ ch¯c b∂n lµng Æ≠Óc nhµn≠Ìc b∂o trÓ Æ” phÙc vÙ mÙc Æ›ch qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n.

Xin ki’n nghfi x©y d˘ng n®ng l˘c cho c∏c cÈng ÆÂng v“ c∏c k¸ n®ng ph∏t tri”n b“n vñgvµ qu∂n l˝ hµnh ch›nh cńg t∏c quy hoπch vµ gi∏m s∏t c¨ b∂n. C«n ph∂i n©ng cao hi”ubi’t cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng v“ c∏c ch›nh s∏ch vµ ch≠¨ng tr◊nh cÒa Ch›nh phÒ Vi÷tNam Æ” Æ∂m b∂o Æπt Æ≠Óc hi÷u qu∂ trong QLTNCß.

C«n ph∂i sΩn sµng vµ tπo Æi“u ki÷n c„ c∏c thńg tin v“ c∏c thfi tr≠Íng gÁ vµ ngoµi gÁ cÚngnh≠ dflng c∏c s∂n ph»m Æ„ hi÷n c„.

C«n ph∂i quy’t Æfinh c∏c m…u h◊nh giao Æ†t vµ sˆ dÙng Æ†t hÓp l˝ theo c∏ch c„ s˘ tham gia rÈngr∑i, Æ” Æ≠a vµo c∏c nhu c«u vµ nguy÷n v‰ng cÒa Æfia ph≠¨ng vµ gi∂i quy’t v†n Æ“ an toµn th˘cph»m.

C«n tÀn dÙng nhñg thay ÆÊi c„ t›nh t›ch c˘c giÛp phÙ n˜ c„ kh∂ n®ng tham gia vµ ra quy’t Æfinhv“ c∏c cńg vi÷c lµng b∂n vµ gia Æ◊nh, Æ∆ng lí cuËn bÈ ph©n d©n c≠ quan tr‰ng nµy tham gia qu∂nl˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n.

1V®n b∂n cam k’t Æ≠Óc c∏c b™n k˝ v“ mÈt sË v†n Æ“ nh†t Æfinh (v®n h„a, x∑ hÈi vµ mí tr≠Íng) k” c∂ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n, do c∏clµng b∂n x©y d˘ng d≠Ìi s˘ h≠Ìng d…n cÒa c∏c c¨ quan c„ tr∏ch nhi÷m.


viii

LÍi C∂m •n

Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c Trung Tr≠Íng S¨nGiai Æoπn Æ«u cÒa Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn ßa dπng sinh h‰c Trung Tr≠Íng S¨n Æ∑ hoµn thµnh tËt ÆãpnhÍ c„ s˘ giÛp ÆÏ, hÁ trÓ vµ t≠ v†n cÒa Æńg Æ∂o c∏c c∏ nh©n vµ c∏c tÊ ch¯c. Trong khuń khÊ ph«nc∂m ¨n nµy, chÛng tí mong muËn Æ≠Óc gî lÍi c∂m ¨n ch©n thµnh tÌi t†t c∂ c∏c c∏ nh©n cÚng nh≠ c∏ctÊ ch¯c tham gia.

ChÛng tí xin tr©n tr‰ng c∂m ¨n Th¯ tr≠Îng th≠Íng tr˘c Nguy‘n V®n ßºng, BÈ Nńg nghi÷p vµ Ph∏ttri”n nńg thń Æ∑ cho phäp ti’n hµnh x©y d˘ng Ch≠¨ng tr◊nh B∂o tÂn Trung Tr≠Íng S¨n; c∂m ¨n TS.Nguy‘n B∏ ThÙ, CÙc tr≠Îng CÙc Ki”m L©m, BÈ Nńg nghi÷p vµ Ph∏t tri”n nńg thń, Æ∑ hÁ trÓ nhi÷tt◊nh chÿ Æπo trong suËt qu∏ tr◊nh x©y d˘ng ch≠¨ng tr◊nh.

ChÛng tí Æ∆c bi÷t c∂m ¨n nh„m t≠ v†n bao gÂm GS. L™ Qu˝ An, GS. Phπm NhÀt, ńg Tr«n QuËcB∂o, ńg VÚ V®n DÚng, ńg Tr«n Li™n Phong, ńg Nguy‘n L©m Thµnh Æπi di÷n cho c∏c BÈ ngµnhli™n quan, Æ∑ Æ„ng mÈt vai trfl h’t s¯c quan tr‰ng trong vi÷c h◊nh thµnh n™n ch≠¨ng tr◊nh nµy.

ChÛng tí cÚng xin c∂m ¨n v®n phflng Ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng VÔng sinh th∏i, WWF Ch≠¨ng tr◊nhßńg D≠¨ng tπi Hµ NÈi vÌi s˘ hÁ trÓ k¸ thuÀt vµ hµnh ch›nh cÒa ńg Mike Baltzer, bµ Mπc Tuy’tNga, ńg James Hardcastle, bµ Nguy‘n Thfi ßµo vµ ńg Rob Shore trong qu∏ tr◊nh x©y d˘ng ch≠¨ngtr◊nh. ß∆c bi÷t c∂m ¨n ńg Eric Coull, ńg Hoµng Thµnh, bµ Tr«n Minh Hi“n, ńg Barney Long, ńgMai K˙ Vinh, ńg Martin Geiger, ńg L™ Tr‰ng Tr∂i vµ c∏c c∏n bÈ cÒa WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńgD≠¨ng Æ∑ hÁ trÓ vµ tham gia; c∂m ¨n bµ Jenny Springer vµ bµ Kristin Clay, WWF-US Æ∑ Òng hÈnhi÷t t◊nh trong suËt qu∏ tr◊nh nµy.

CuËi cÔng, chÛng tí xin c∂m ¨n UBND, SÎ Nńg nghi÷p vµ Ph∏t tri”n Nńg thń, Chi CÙc Ki”m L©mvµ t†t c∂ c∏c b™n tham gia Î c∏c tÿnh thuÈc khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n bao gÂm Qu∂ng Trfi, Thıa Thi™nHu’, ßµ NΩng, Qu∂ng Nam, Kon Tum, Gia Lai vµ B◊nh ßfinh Æ∑ tπo Æi“u ki÷n thuÀn cho ch≠¨ng tr◊nh.

Ch≠¨ng tr◊nh B∂o tÂn ßa dπng sinh h‰c Trung Tr≠Íng S¨n do tÊ ch¯c USAID vµ WWF-US tµi trÓ.

Nh„m nghi™n c¯uNh„m nghi™n c¯u xin ch©n thµnh c∂m ¨n c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng Î c∏c huy÷n Phong ßi“n vµ AL≠Ìi, tÿnh Thıa Thi™n Hu’; huy÷n Nam Giang, tÿnh Qu∂ng Nam Æ∑ ti’p Æ„n nÂng nhi÷t vµ sΩn sµngchia sŒ ki’n th¯c vµ thńg tin vÌi nh„m.

ChÛng tí xin gî lÍi c∂m ¨n Æ∆c bi÷t Æ’n c∏c c∏n bÈ c„ th»m quy“n cÒa c∏c UBND tÿnh, huy÷n vµ x∑,sÎ NN&PTNT, Chi cÙc Ki”m l©m, sÎ KHCN&MT, Ban ßfinh canh vµ ßfinh c≠, Ban DT&MN, Ph©nvi÷n ßi“u tra & Quy hoπch Rıng, L©m tr≠Íng quËc doanh vµ Ban qu∂n l˝ c∏c khu b∂o tÂn thi™n nhi™nÆ∑ hÁ trÓ chÛng tí trong suËt thÍi gian ti’n hµnh nghi™n c¯u.

MÈt sË ∂nh sˆ dÙng trong b∏o c∏o nµy l†y tı th≠ vi÷n ∂nh C∏c h÷ Nńg nghi÷p. ChÛng tí xin c∂m ¨ncńg ty Æ∑ chia sŒ c∏c nguÂn l˘c vµ ńg Mai K˙ Vinh, WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńg D≠¨ng Æ∑ giÛp chÛngtí soπn th∂o b∂n ÆÂ cho b∏o c∏o nµy.

Nh„m nghi™n c¯u cÚng xin bµy t· lflng c∂m ¨n Æ’n V®n phflng WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńg D≠¨ng Æ∑chu»n bfi hÀu c«n cho chuy’n cńg t∏c hi÷n tr≠Íng.

Tuy™n bË tı chËiB∏o c∏o nµy khńg th” hi÷n quan Æi”m, lÀp tr≠Íng ho∆c ˝ ki’n cÒa WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńg D≠¨ng.M‰i sai s„t vµ thi’u s„t thuÈc tr∏ch nhi÷m cÒa tr≠Îng nh„m nghi™n c¯u, Hu˙nh Thu Ba.


ix

nÈi dung

Thńg tin c¨ sÎ cho c∏c b∏o c∏o trung Tr≠Íng S¨n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .iiiT„m tæt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .vLÍi c∂m ¨n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .viiiNÈi Dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ixDanh s∏ch b∂ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .xDanh s∏ch ßÂ thfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .xC∏c tı vi’t tæt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .x

ph«n I: GiÌi thi÷u cńg t∏c nghi™n c¯u1.1 Phπm vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11.2 Ph≠¨ng ph∏p luÀn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

ph«n II: BËi c∂nh chung qltncÆ 2.1 Khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22.2 Khung ph∏p l˝ phÙc vÙ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

ph«n III: Nhñg ph∏t hi÷n ch›nh3.1 Giao kho∏n vµ sˆ dÙng Æ†t Î Thıa Thi™n Hu’ vµ Qu∂ng Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

3.1.1 C∏c v†n Æ“ sæp x’p th” ch’ vµ qu∂n l˝ hµnh ch›nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53.1.2 Hi÷n trπng giao Æ†t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73.1.3 Hi÷n trπng sˆ dÙng Æ†t ch›nh th¯c vµ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n . . . . . . . . . .10

3.2 ßi“u tra c∏c cÈng ÆÂng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173.2.1 ß∆c Æi”m kinh t’ - x∑ hÈi Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173.2.2 GiÌi trong s∂n xu†t vµ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203.2.3 C∏c Æ∆c Æi”m v®n h„a vµ lfich sˆ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

3.3 Qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n d˘a vµo cÈng ÆÂng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243.3.1 TÊng quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .243.3.2 Qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n truy“n thËng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .273.3.3 C∏c th” ch’ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n cÒa thń/lµng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .323.3.4 Hi™n trπng qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n d˘a vµo cÈng ÆÂng . . . . . . . . . . . . . . . .343.3.5 C∏c nhu c«u vµ nguy÷n v‰ng cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng ÆËi vÌi QLTNCß . . . . . .38

ph«n IV: K’t luÀn vµ ki’n nghfi4.1 K’t luÀn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .404.2 C∏c ki’n nghfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41

S∏ch tham kh∂o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

PhÙ lÙc I: HÁ trÓ cÒa n≠Ìc ngoµi cho tÿnh Thıa Thi™n Hu’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45PhÙ lÙc II: Danh mÙc c∏c ch›nh s∏ch vµ nghfi Æfinh li™n quan Æ’n giao kho∏n

Æ†t l©m nghi÷p vµ qu∂n l˝ rıng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46PhÙ lÙc III: C∏c vÔng Æ†t l©m nghi÷p Î tÿnh Qu∂ng Nam vµ Thıa Thi™n Hu’ . . . . . . . . . . . . . . .49PhÙ lÙc IV: SË li÷u kinh t’ x∑ hÈi Î c∏c thń Æ≠Óc kh∂o s∏t Î Qu∂ng Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . .50PhÙ lÙc V: C∏c cńg cÙ Æ∏nh gi∏ nńg thń c„ s˘ tham gia cÒa ng≠Íi d©n . . . . . . . . . . . . . . . . .52PhÙ lÙc VI: T„m tæt c∏c b∏o c∏o khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53

danh s∏ch b∂ng

B∂ng 1: Giao Æ†t tr™n Æfia bµn tÿnh Qu∂ng Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19B∂ng 2: T◊nh h◊nh sˆ dÙng Æ†t Î Nam Giang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22B∂ng 3: Sˆ dÙng Æ†t Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯u Î Thıa Thi™n Hu’ (ß¨n vfi: ha) . . . . . . . . . . . . . . .24B∂ng 4: Cho Æi”m c∏c nguÂn thu nhÀp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29B∂ng 5: GiÌi trong c∏c hoπt ÆÈng s∂n xu†t, b∂o v÷ vµ qu∂n l˝ rıng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

Danh s∏ch ÆÂ thfi

S¨ ÆÂ 1: Thµnh ph«n d©n tÈc Î huy÷n A L≠Ìi, tÿnh Thıa Thi™n Hu’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30S¨ ÆÂ 2: Thµnh ph«n d©n tÈc Î huy÷n Nam Giang, tÿnh Qu∂ng Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

C∏c tı vi’t tæt

CCKL Chi cÙc Ki”m l©m

DT&MN D©n tÈc vµ Mi“n nÛi

KHCN&MT Khoa h‰c, Cńg ngh÷ & Mí tr≠Íng

KBT Khu B∂o tÂn

KBTTN Khu B∂o tÂn Thi™n nhi™n

LTQD L©m tr≠Íng QuËc doanh

NGO TÊ ch¯c phi ch›nh phÒ

NN&PTNT Nńg nghi÷p & Ph∏t tri”n Nńg thń

PRA ß∏nh gi∏ nhanh nńg thń

QLTNCß Qu∂n l˝ Tµi nguy™n Thi™n nhi™n d˘a vµo cÈng ÆÂng

QLTNTN Qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n

RRA ß∏nh gi∏ nhanh nńg thń

PRA ß∏nh gi∏ nńg thń c„ s˘ tham gia cÒa ng≠Íi d©n

SßC SÎ ßfia ch›nh

T.T. Hu’ Thıa Thi™n Hu’

UBND U˚ Ban Nh©n d©n tÿnh

VQG V≠Ín quËc gia


x


1

ph«n I: GiÌi thi÷u cńg t∏c nghi™n c¯u

1.1 Phπm vi

Hai nh„m nghi™n c¯u gÂm s∏u nhµ nghi™n c¯u cÒa c∏c c¨ quan Ch›nh phÒ vµ c∏c tÊ ch¯c phich›nh phÒ (NGO) c„ nhi“u kinh nghi÷m trong l‹nh v˘c nµy, Æ∑ ti’n hµnh nghi™n c¯u tr™n hi÷ntr≠Íng trong 20 ngµy. C∏c chuy’n cńg t∏c hi÷n tr≠Íng nhªm c„ Æ≠Óc nhñg ph©n loπi cÙ th”vµ hi”u r‚ c∏c v†n Æ“ li™n quan Æ’n ng≠Íi d©n, Æ†t, tµi nguy™n vµ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™nd˘a vµo cÈng ÆÂng (QLTNCß). C∏c thµnh vi™n cÒa nh„m nghi™n c¯u Æ∑ sˆ dÙng tri th¯c vµkinh nghi÷m cÒa m◊nh lµm vi÷c v“ nhñg v†n Æ“ nh≠ nhau Î c∏c khu v˘c kh∏c trong c∂ n≠Ìcvµ c∏c k’t qu∂ nghi™n c¯u Æ≠Óc sˆ dÙng Æ” vi’t b∏o c∏o nµy.

Tπi Thıa Thi™n Hu’ (T.T. Hu’), nh„m nghi™n c¯u Æ∑ Æ’n c∏c huy÷n Phong ßi“n vµ A L≠Ìi.Tπi Qu∂ng Nam nh„m Æ∑ lµm vi÷c vÌi huy÷n Nam Giang. C∏c b∂n nghi™n c¯u Æ≠Óc l˘a ch‰ntr™n c¨ sÎ c∏c ti™u ch› sau:

Nªm k“ c∏c khu rıng;

Ng≠Íi d©n phÙ thuÈc vµo c∏c nguÂn tµi nguy™n rıng Æ” sinh k’;

C∏c h÷ thËng qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n truy“n thËng hi÷n c„ ho∆c Æ∑ c„ tr≠Ìc Æ©y;

C∏c b∂n c„ ho∆c khńg c„ d©n nhÀp c≠.

1.2 Ph≠¨ng ph∏p luÀn 2

Trong qu∏ tr◊nh nghi™n c¯u Æ∑ sˆ dÙng c∂ hai cńg cÙ Æ∏nh gi∏ nhanh nńg thń (RRA) vµÆ∏nh gi∏ nńg thń c„ s˘ tham gia cÒa ng≠Íi d©n (PRA), bao gÂm nhñg hoπt ÆÈng sau:

Quan s∏t

Th∂o luÀn nh„m

Danh mÙc ki”m tra

Cho Æi”m

Ma trÀn

LÀp b∂n ÆÂ vµ m∆t cæt

D˜ li÷u c†p hai vµ tµi li÷u tham kh∂o

2 Xem phÙ lÙc IV v“ Æfinh ngh‹a c∏c cńg cÙ PRA Æ∑ ∏p dÙng.

ph«n iI: BËi c∂nh chung v“ QLTNCß

2.1 Khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n

Khu v˘c ≠u ti™n TTS Æ≠Óc x∏c Æfinh lµ mÈt trong nhñg khu v˘c b∂o tÂn ßDSH quan tr‰ngnh†t cÒa th’ giÌi thńg qua qu∏ tr◊nh ≠u ti™n c„ h÷ thËng tr™n quy m´ toµn c«u. NhÀn th†y t«mquan tr‰ng cÒa khu v˘c nµy vµ s˘ c«n thi’t mÈt ph≠¨ng ph∏p ti’p cÀn phËi hÓp vµ tÊng th” chocńg t∏c b∂o tÂn, WWF Æ∑ tri”n khai mÈt Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c quan tr‰ngcho khu v˘c TTS. ß©y lµ s˘ phËi hÓp cÒa c∏c b™n tham gia - tı c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng Æ’nc∏c tÊ ch¯c cÒa Ch›nh phÒ vµ quËc t’ - cÔng lµm vi÷c nhªm Æ∂m b∂o cńg t∏c b∂o tÂn ßDSHvµ ph∏t tri”n b“n vñg cho khu v˘c TTS thuÈc Vi÷t Nam vµ Lµo.

Khu v˘c TTS c„ x†p xÿ t∏m tri÷u d©n, Æa sË sËng phÙ thuÈc hoµn hoµn vµo rıng vµ c∏c nguÂntµi nguy™n rıng. MÈt trong nhñg mËi Æe doπ r‚ nh†t ÆËi vÌi ßDSH rıng lµ vi÷c sˆ dÙng tµinguy™n thi™n nhi™n khńg b“n vñg, trong Æ„ tr≠Íng hÓp qu∏ th∏i nh†t lµ sˆ dÙng rıng khńgb“n vñg: khai kh»n rıng l†y Æ†t lµm nńg nghi÷p vµ c∏c mÙc Æ›ch kh∏c. Do vÀy, mÈt hÓpph«n quan tr‰ng cÒa Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn nµy lµ hoµn thi÷n cńg t∏c qu∂n l˝ vi÷c sˆ dÙng tµinguy™n thi™n nhi™n vµ quy hoπch sˆ dÙng Æ†t. Vi÷c quy hoπch tµi nguy™n hi÷u qu∂ h¨n c«nph∂i tπo ra Æ≠Óc vi÷c sˆ dÙng tµi nguy™n b“n vñg vµ b◊nh Æºng bªng c∏ch n©ng cao c¨ sÎ tµis∂n thi™n nhi™n cho c∏c cÈng ÆÂng nńg thń nghÃo, nh≠ng v…n tπo ra Æ≠Óc c¨ sÎ hÓp l˝ chocńg t∏c qu∂n l˝ hi÷u qu∂ ßDSH.

Nghi™n c¯u v“ ng≠Íi d©n, Æ†t vµ c∏c nguÂn tµi nguy™n nµy nhªm Æ∏nh gi∏ m¯c ÆÈ QLTNTNd˘a vµo cÂng ÆÂng c„ t›nh kh∂ thi trong khu v˘c nµy vµ m¯c ÆÈ c„ th” lÂng ghäp QLTNTNd˘a vµo cÈng ÆÂng vµo Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn ßDSH TTS. Nghi™n c¯u cfln nhªm t◊m hi”u r‚k˙ v‰ng cÒa c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng v“ mÈt ch≠¨ng tr◊nh nh≠ vÀy vµ vai trfl mµ c∏c cÈngÆÂng c„ th” tham gia3. Do khu v˘c nµy qu∏ rÈng n™n nghi™n c¯u chÿ tÀp trung Î hai tÿnh: T.T.Hu’ vµ Qu∂ng Nam. Trong 2 tÿnh nµy, c∏c nhµ nghi™n c¯u Æ∑ Æ’n c∏c huy÷n Phong ßi“n vµA L≠Ìi Î T.T. Hu’ vµ huy÷n Nam Giang Î Qu∂ng Nam.

Nghi™n c¯u nµy lµ mÈt ph«n cÒa hoπt ÆÈng ph©n t›ch t◊nh h◊nh, sœ Æ≠Óc sˆ dÙng Æ” x©y d˘ngch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn cho khu v˘c TTS. C∏c ph«n kh∏c cÒa hoπt ÆÈng ph©n t›ch t◊nh h◊nh baogÂm bi™n soπn c∏c d˜ li÷u c¨ b∂n v“ KT-XH Î c∏c c†p tÿnh vµ huy÷n; mÈt nghi™n c¯u kh∂ thiv“ ti“m n®ng du lfich Î c∏c vÔng rıng; mÈt Æ∏nh gi∏ v“ ∂nh h≠Îng cÒa c∏c ch≠¨ng tr◊nh ph∏ttri”n; vµ mÈt nghi™n c¯u cÙ th” v“ c∏c ph≠¨ng th¯c s®n bæn tπi tÿnh T.T. Hu’, Vi÷t Nam. CÔngvÌi Æ∏nh gi∏ sinh h‰c trong khu v˘c nµy, ph©n t›ch t◊nh h◊nh sœ cung c†p c∏c d˜ li÷u c«n thi’tÆ” tπo ra mÈt ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn rÈng lÌn cho toµn bÈ khu v˘c.


2

3 V®n b∂n WWF


3

2.2 Khung ph∏p l˝ phÙc vÙ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n 4

Î Vi÷t Nam, c∏c cńg cÙ luÀt ph∏p mÌi nhªm c∂i thi÷n cÙ th” cńg t∏c qu∂n l˝ c∏c nguÂn tµinguy™n thi™n nhi™n bao gÂm K’ hoπch quËc gia v“ Mí tr≠Íng vµ Ph∏t tri”n B“n vñg (1991),LuÀt B∂o v÷ Mí tr≠Íng (1994) vµ K’ hoπch Hµnh ÆÈng ßa dπng sinh h‰c Vi÷t Nam (1994). Tr∏chnhi÷m ÆËi vÌi c∏c v†n Æ“ mí tr≠Íng Î c†p trung ≠¨ng thuÈc BÈ Khoa h‰c, Cńg ngh÷ vµ Mítr≠Íng (KHCN&MT), vµ c∏c tr∏ch nhi÷m cÙ th” v“ c∏c v†n Æ“ qu∂n l˝ mí tr≠Íng vµ tµi nguy™nthuÈc mÈt Æ¨n vfi ch¯c n®ng cÒa bÈ - CÙc Mí tr≠Íng, Æ∂m nhÀn. BÈ Nńg nghi÷p vµ Ph∏t tri”nNńg thń (NN&PTNT) v…n chfiu tr∏ch nhi÷m ch›nh v“ c∏c v†n Æ“ li™n quan Æ’n n≠Ìc vµ rıng.

LuÀt ß†t Æai

LuÀt ß†t Æai Æ«u ti™n n®m 1988 trong thÍi k˙ ÆÊi mÌi, x∏c Æfinh Æ†t thuÈc quy“n sÎ h˜u cÒa toµnd©n, do Nhµ n≠Ìc qu∂n l˝. ß†t chÿ c„ th” Æ≠Óc giao vµ sˆ dÙng vµo c∏c mÙc Æ›ch Æ≠Óc nhµ n≠Ìcquy Æfinh trong thÍi gian nh†t Æfinh. V› dÙ, ÆËi vÌi nńg nghi÷p, Æ†t ph∂i Æ≠Óc sˆ dÙng li™n tÙctrong 12 n®m. Theo s˘ ph©n loπi mÌi cÒa LuÀt ß†t Æai n®m 1993, theo Nghfi Æfinh 64 ÆËi vÌi Æ†tnńg nghi÷p vµ Nghfi Æfinh 02/CP ÆËi vÌi Æ†t rıng, ng≠Íi sˆ dÙng Æ†t c„ tr∏ch nhi÷m b∂o v÷,qu∂n l˝ vµ c∂i thi÷n Æ†t. ThÍi gian giao Æ†t Æ≠Óc quy Æfinh lµ 20 n®m ÆËi vÌi di÷n t›ch trÂng c©ymÈt n®m vµ 50 n®m ÆËi vÌi trÂng c©y dµi hπn vµ Æ†t rıng. Theo Nghfi Æfinh 02/1993, khńg Æ≠Ócgiao rıng Æ∆c dÙng, nh≠ng c∏c c¨ quan nhµ n≠Ìc Æ≠Óc hÓp ÆÂng vÌi nhñg uhÈ sˆ dÙngv Æ” b∂ov÷ vµ trÂng rıng, vµ c∏c uhÈ sˆ dÙngv khńg Æ≠Óc c†p gi†y ch¯ng nhÀn sˆ dÙng Æ†t.

N„i chung, sÎ ßfia ch›nh tÿnh chfiu tr∏ch nhi÷m giao Æ†t, nh≠ng ÆËi vÌi Æ†t l©m nghi÷p th◊ sÎßfia ch›nh cÔng cÈng t∏c vÌi sÎ NN&PTNT. SÎ ßfia ch›nh c„ bi™n ch’ Î c∏c c†p tÿnh, huy÷nvµ x∑. H«u h’t vi÷c giao Æ†t nńg nghi÷p di‘n ra Î c∏c trung t©m ven Æ´, trong khi Æ„ Î c∏cvÔng nńg thń chÿ c†p Æ≠Óc t≠¨ng ÆËi ›t gi†y ch¯ng nhÀn sˆ dÙng Æ†t l©u dµi (sÊ Æ·). V“ m∆tph∏p l˝, c∏c c∏ nh©n khńg th” Æ≠Óc giao vµ sˆ dÙng rıng phflng hÈ, m∆c dÔ tr≠Ìc Æ©y mÈt sËc∏ nh©n Æ∑ Æ≠Óc giao rıng loπi nµy. Nhñg ng≠Íi c„ loπi Æ†t rıng nµy chÿ Æ≠Óc trÂng c∏c loπic©y hÁ trÓ t∏i sinh rıng vµ b∂o v÷ rıng 5. Vi÷c b∂o v÷ c∏c loπi rıng nµy c„ th” th˘c hi÷n theoc∏c hÓp ÆÂng kho∏n vÌi c∏c chÒ hÈ ho∆c c∏c nh„m theo gi∏ 50.000 Æ/ha.

Trong c∂ n≠Ìc, vi÷c th˘c hi÷n LuÀt ß†t Æai cho th†y ph¯c tπp vµ chÀm. Vi÷c giao quy“n sˆdÙng Æ†t Æfli h·i ph∂i lÀp b∂n ÆÂ, x∏c Æfinh unguÂn gËcv, gi∂i quy’t tranh ch†p vµ c†p ch¯ngnhÀn quy“n sˆ dÙng Æ†t. Tuy nhi™n, t›nh Æ’n 1998 6, mÌi giao Æ≠Óc kho∂ng 86% di÷n t›ch 8tri÷u ha Æ†t nńg nghi÷p vµ kho∂ng 7,8 tri÷u hÈ trong tÊng sË 9,6 tri÷u mÌi nhÀn Æ≠Óc quy“nsˆ dÙng Æ†t. D≠Ìi 15% loπi Æ†t nµy Æ≠Óc giao cho c∏c doanh nghi÷p nhµ n≠Ìc vµ c∏c x∑ 7.

Trong c∂ n≠Ìc, t◊nh h◊nh giao Æ†t rıng cfln käm kh∂ quan h¨n. M∆c dÔ Æ∑ giao Æ≠Óc 61% trongtÊng sË 10,8 tri÷u ha Æ†t rıng, nh≠ng trong Æ„ 2/3 di÷n t›ch giao cho c∏c doanh nghi÷p l©mnghi÷p Nhµ n≠Ìc vµ c∏c x› nghi÷p nµy giao kho∏n Æ†t cho c∏c hÈ gia Æ◊nh. Chÿ c„ 10% Æ†tÆ≠Óc giao cho 334.446 hÈ gia Æ◊nh, vÌi di÷n t›ch c„ chÒ x†p xÿ 3.3ha t›nh trung b◊nh. Ngoµira, cfln giao Æ≠Óc 0,5 tri÷u ha cho 1.677 hÓp t∏c x∑.

4 Xem phÙ lÙc II, danh s∏ch c∏c ch›nh s∏ch vµ nghfi Æfinh li™n quan Æ’n giao Æ†t vµ sˆ dÙng Æ†t.5 Mellac, G.M. (Op cit).6 B∏o c∏o v“ t◊nh h◊nh Æ†t, BÈ NN&PTNT 1998.7 D˘ ∏n ADB v“ X„a Æ„i gi∂m nghÃo mi“n Trung - C∏c h÷ nńg nghi÷p, 2000.


4

Theo c∏c b∏o c∏o v“ giao Æ†t g«n Æ©y, vi÷c giao Æ†t rıng Î Vi÷t Nam Æ∆c bi÷t th∏ch th¯c do Æfiah◊nh khńg bªng phºng vµ do th˘c t’ lµ c∏c quy“n sˆ dÙng Æ†t theo tÀp tÙc v…n cfln r†t phÊ bi’n.

Chi’n l≠Óc ph∏t tri”n l©m nghi÷p

Chi’n l≠Óc Ph∏t tri”n L©m nghi÷p 2001-2010 hÁ trÓ hai m´ h◊nh qu∂n l˝ rıng ch›nh: Qu∂n l˝nhµ n≠Ìc v“ rıng vµ l©m nghi÷p chÒ sÎ h˜u nh· (c†p hÈ gia Æ◊nh). Chi’n l≠Óc nµy khńg n„ir‚ cńg t∏c QLTNTN d˘a vµo cÈng ÆÂng. V› dÙ, khńg Æ“ ra nguy™n tæc thıa nhÀn t«m quantr‰ng cÒa QLTNTN d˘a vµo cÈng ÆÂng phÙc vÙ ph∏t tri”n rıng. Tuy nhi™n, trong ph«n c∏cGi∂i ph∏p Khoa h‰c vµ K¸ thuÀt c„ nhæc Æ’n vi÷c uph∏t tri”n l©m nghi÷p x∑ hÈi vµ t®ng c≠Íngdfich vÙ khuy’n l©m; rµ so∏t vµ nh©n rÈng c∏c m´ h◊nh c„ hi÷u qu∂ v“ nńg-l©m k’t hÓp vµqu∂n l˝ rıng b“n vñg Æ” giÛp ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng c∂i thi÷n t◊nh h◊nh kinh t’v. Chi’n l≠Ócnµy cfln Æ“ ra mÙc ti™u ub∂o tÂn vµ g◊n gi˜ n“n v®n ho∏ truy“n thËng cÒa c∏c nh„m d©n tÈcv,trong Æ„ QLTNTN d˘a vµo cÈng ÆÂng chæc sœ Æ„ng g„p mÈt ph«n.

Chi’n l≠Óc d˘ ki’n dµnh 8 tri÷u ha 8 Æ†t l©m nghi÷p phÙc vÙ c∏c mÙc Æ›ch s∂n xu†t d≠Ìi s˘qu∂n l˝ nhµ n≠Ìc cÒa c∏c l©m tr≠Íng ho∆c l©m nghi÷p chÒ sÎ h˜u nh·. Ngµy cµng c„ nhi“u hÈgia Æ◊nh Æ∑ nhÀn quy“n sˆ dÙng Æ†t hoang vµ Æ†t t∏i sinh t˘ nhi™n trong l©u dµi; mÈt sË tr≠ÍnghÓp cfln nhÀn rıng trÂng vµ rıng t˘ nhi™n. M´ h◊nh l©m nghi÷p chÒ sÎ h˜u nh· Æ∑ Æπt Æ≠Óck’t qu∂ Æ∏ng k” v“ Æ†t l©m nghi÷p bfi b· hoang Î nhñg vÔng mµ c∏c hÈ gia Æ◊nh Æ≠Óc c∏cch≠¨ng tr◊nh t∏i trÂng rıng cÒa quËc t’ vµ quËc gia hÁ trÓ vµ cÚng lµ nï ti’p cÀn thfi tr≠ÍngthuÀn lÓi.

Ngoµi ra, chi’n l≠Óc cfln d˘ ki’n dµnh 6 tri÷u ha Æ†t c„ rıng phÙc vÙ cho c∏c mÙc Æ›ch phflnghÈ (Î c∏c vÔng Æ«u nguÂn xung y’u vµ r†t xung y’u, vµ rıng b∂o v÷ mí tr≠Íng). Ch›nh s∏chqu∂n l˝ nh†n mπnh Æ’n vi÷c ki”m so∏t tr˘c ti’p cÒa nhµ n≠Ìc nhªm th˘c hi÷n c„ hi÷u qu∂ cńgt∏c b∂o v÷ rıng. H«u h’t Æ†t l©m nghi÷p ch≠a Æ≠Óc giao cho ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng, nh≠ng v…nthuÈc tr∏ch nhi÷m qu∂n l˝ cÒa c∏c tÊ ch¯c nhµ n≠Ìc.

CuËi cÔng, chi’n l≠Óc d˘ ki’n dµnh 2 tri÷u ha Æ†t rıng phÙc vÙ c∏c mÙc Æ›ch Æ∆c dÙng (Î c∏cv≠Ín quËc gia, c∏c KBTTN vµ c∏c khu BTCQ). C∏c quy Æfinh nghi™m ng∆t phÙc vÙ cńg t∏cb∂o v÷ vµ qu∂n l˝ Æ≠Óc ∏p dÙng ÆËi vÌi loπi rıng nµy. Theo Quy’t Æfinh 08/2001/Qß-TTg, m‰ihoπt ÆÈng khai th∏c c∏c tµi nguy™n trong c∏c di÷n t›ch nµy Æ“u bfi c†m. ß†t thuÈc loπi nµy donhµ n≠Ìc qu∂n l˝ tr˘c ti’p vµ chÿ c„ th” Æ≠Óc giao cho c∏c ban qu∂n l˝ rıng Æ∆c dÙng.

Vi÷c ph©n bi÷t rπch rfli giã b∂o v÷ vµ s∂n xu†t lπi b· qua nhi“u ch¯c n®ng cÒa rıng vµ t«mquan tr‰ng cÒa rıng ÆËi vÌi sinh k’ cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng, trong sË Æ„ c„ nhi“u ng≠Íi sËngphÙ thuÈc vµo c∏c tµi nguy™n rıng Æ” t˘ cung t˘ c†p. MÈt th˘c t’ lµm cho v†n Æ“ nµy cµngth™m tr«m tr‰ng lµ, h«u h’t nguÍi d©n Æfia ph≠¨ng l÷ thuÈc vµo rıng lπi sËng trong c∏c khu v˘crıng Æ∆c dÙng vµ phflng hÈ, Æang bfi kh≠Ìc tı v“ m∆t ph∏p l˝ quy“n sˆ dÙng mÈt nguÂn tµinguy™n c„ ˝ ngh‹a quan tr‰ng Æ∆c bi÷t ÆËi vÌi h‰. Nh≠ chÛng tí sœ ch¯ng minh, th˘c t’ tπihi÷n tr≠Íng cho th†y, Î c∏c khu v˘c nµy c„ nhi“u ti“m n®ng nh†t Æ” th˘c hi÷n QLTNTN d˘avµo cÈng ÆÂng. Tuy nhi™n, khung ph∏p l˝ lπi ›t khuy’n kh›ch nh†t.

8 SË li÷u tr◊nh bµy Î ch≠¨ng nµy lµ sË li÷u quy hoπch tr›ch tı Chi’n l≠Óc ph∏t tri”n Rıng 2001-2010.


5

ph«n iiI: Nhñg ph∏t hi÷n ch›nh

3.1 Giao kho∏n vµ sˆ dÙng Æ†t Î Thıa Thi™n Hu’ vµ Qu∂ng Nam

3.1.1 C∏c v†n Æ“ sæp x’p th” ch’ vµ qu∂n l˝ hµnh ch›nh

Tı khi chuy”n tr∏ch nhi÷m giao Æ†t tı Chi cÙc Ki”m l©m sang sÎ ßfia ch›nh n®m 1997, c∏c chicÙc ki”m l©m vµ hπt ki”m l©m chÿ giao Æ†t Î nhñg nï c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng c„ nhu c«ulÌn ho∆c Î nhñg nï Æang th˘c hi÷n c∏c d˘ ∏n c„ c∏c hÓp ph«n Æ≠Óc c†p kinh ph› hÁ trÓ vi÷cgiao Æ†t.

Chi cÙc Ki”m l©m tÿnh T.T. Hu’ c„ ÆÈi ngÚ c∏n bÈ bi™n ch’ gÂm 19-35 ng≠Íi, cÈng vÌi 6 Æ’n18 k¸ s≠ l©m nghi÷p c„ kh∂ n®ng vµ kinh nghi÷m Æ” hoµn thµnh c∏c b≠Ìc c«n thi’t cho vi÷cgiao Æ†t. SË c∏n bÈ nµy c„ nhi“u k¸ n®ng lµm vi÷c vÌi c∏c cÈng ÆÂng d©n tÈc kh∏c nhau Î c∏cloπi Æfia h◊nh kh∏c nhau vµ trong c∏c Æi“u ki÷n t˘ nhi™n vµ KT-XH Æa dπng. Tı n®m 1997, ChicÙc Ki”m l©m T.T. Hu’ Æ∑ ch›nh th¯c bµn giao nhi÷m vÙ nµy cho sÎ ßfia Ch›nh. Tuy nhi™n,c∏c c∏n bÈ ki”m l©m v…n ti’p tÙc hÁ trÓ vµ hÓp t∏c trong c∏c hoπt ÆÈng n©ng cao nhÀn th¯c vµx∏c Æfinh c∏c c©y trÂng th›ch hÓp phÙc vÙ sˆ dÙng Æ†t rıng.

Tπi Qu∂ng Nam, Chi cÙc Ki”m l©m c„ 296 nh©n vi™n lµm vi÷c Î c¨ quan c†p tÿnh vµ 16 Æ¨nvfi c†p huy÷n. Î c†p x∑ c„ tÊng cÈng 151 cÈng t∏c vi™n l©m nghi÷p 9. Vµo mÔa kh´, ÆÈi ngÚcÈng t∏c vi™n nµy t®ng th™m 81 ng≠Íi Æ” hÁ trÓ cho c∏c hoπt ÆÈng phflng ch∏y rıng. Tuy nhi™n,tr∏ch nhi÷m cÒa c∏c Æ¨n vfi ki”m l©m c†p tÿnh vµ huy÷n v…n chÿ hπn ch’ trong c∏c hoπt ÆÈngb∂o v÷ vµ qu∂n l˝ c∏c nguÂn tµi nguy™n rıng. T≠¨ng t˘ vÌi t◊nh h◊nh Î tÿnh T.T. Hu’, Chi cÙcKi”m L©m tÿnh vµ huy÷n cÒa Qu∂ng Nam cÚng t›ch c˘c Òng hÈ SÎ ßfia ch›nh tÿnh trong vi÷cgiao Æ†t rıng.

Hi÷n nay, c„ 9 LTQD hoπt ÆÈng Î Qu∂ng Nam. Trong 10 n®m qua (1990-2000) c∏c LTQDnµy Æ∑ giao cho c∏c hÈ gia Æ◊nh xung quanh Æ≠Óc 11.879ha Æ†t l©m nghi÷p, chi’m 43% tÊngdi÷n t›ch Æ†t Æ≠Óc giao theo Nghfi Æfinh 388 (ban hµnh n®m 1991). Theo k’ hoπch tÊng th” th˘chi÷n Nghfi Æfinh 187/TTg, c∏c l©m tr≠Íng nµy d˘ ki’n giao th™m 91.008ha rıng vµ Æ†t l©mnghi÷p, chi’m 13,9% tÊng di÷n t›ch Æ†t l©m nghi÷p trong toµn tÿnh 10.

Hi÷n tπi, UBND tÿnh vµ huy÷n lµ c∏c c¨ quan c„ th»m quy“n chfiu tr∏ch nhi÷m c†p sÊ Æ·. M‰ib≠Ìc ban Æ«u trong vi÷c giao Æ†t l©m nghi÷p, nh≠ lÀp b∂n ÆÂ, quy hoπch sˆ dÙng Æ†t, chuy”ngiao cńg ngh÷, khuy’n l©m vµ t›n dÙng do Chi cÙc ki”m l©m vµ sÎ NN&PTNT Æ∂m nhi÷m.Tuy c∏c hoπt ÆÈng khuy’n nńg Æ≠Óc tri”n khai rÈng r∑i, nh≠ng c∏c dfich vÙ khuy’n l©m lπiy’u käm Î c∏c x∑ nghi™n c¯u.

V“ nguy™n tæc, SÎ ßfia ch›nh tÿnh chfiu tr∏ch nhi÷m giao Æ†t. Tuy nhi™n, vi÷c tham gia giao Æ†tl©m nghi÷p cÒa sÎ chÿ hπn ch’ trong c∏c hoπt ÆÈng chu»n bfi vµ tr◊nh c∏c hÂ s¨ c«n thi’t choUBND tÿnh vµ huy÷n c†p duy÷t. SÎ ßfia ch›nh Î Qu∂ng Nam chÿ c„ 5 c∏n bÈ chuy™n tr∏ch v“giao Æ†t. Î c†p huy÷n, c∂ tÿnh c„ 30 c∏n bÈ. H«u h’t sË c∏n bÈ nµy Æ≠Óc trang bfi ki’n th¯c vµk¸ thuÀt chung chung v“ giao Æ†t.

Tπi x∑ Ca Di, duy nh†t c„ mÈt ng≠Íi khńg c„ ÆÒ ki’n th¯c k¸ thuÀt chfiu tr∏ch nhi÷m cńg9 CÈng t∏c vi™n l©m nghi÷p lµ ng≠Íi Æ≠Óc c∏c Æ¨n vfi ki”m l©m hÓp ÆÂng lµm vi÷c v“ c∏c v†n Æ“ l©m nghi÷p vÌi kho∂n thÔ lao nh· hµng th∏ng10 B∏o c∏o n®m v“ uSˆ dÙng vµ Qu∂n l˝ Æ†t cÒa tÿnh Qu∂ng Namv ngµy 28-12-2001.


6

vi÷c nµy vµ lµm vi÷c theo ch’ ÆÈ ki™m nghi÷m. Tπi tÿnh T.T. Hu’, SÎ ßfia ch›nh c„ 11 nh©nvi™n Î c†p tÿnh, 9 nh©n vi™n c†p huy÷n vµ 150 cÈng t∏c vi™n Î c†p x∑, tham gia vµo cńg t∏cgiao Æ†t. H«u h’t 150 cÈng t∏c vi™n Î c†p x∑ chÿ gi∂i quy’t cńg vi÷c gi†y tÍ vµ Æi cÔng vÌic∏c nh©n vi™n c†p huy÷n Æ’n c¨ sÎ. H‰ khńg c„ k¸ thuÀt ho∆c ki’n th¯c g◊ li™n quan Æ’n vi÷cgiao Æ†t. Î c†p tÿnh, chÿ c„ hai c∏n bÈ chuy™n mń lµm v“ Æo Æπc vµ lÀp b∂n ÆÂ.

SÎ ßfia ch›nh tÿnh khńg c„ kh∂ n®ng th˘c hi÷n c∏c nhi÷m vÙ cÒa m◊nh v“ giao Æ†trıng do mÈt sË y’u tË nÈi bÈ vµ b™n ngoµi, gÂm nhñg y’u tË sau:

• Tı khi SÎ ßfia ch›nh tÿnh Æ≠Óc giao tr∏ch nhi÷m giao Æ†t, k” c∂ Æ†t l©m nghi÷p, c∏n bÈcÒa sÎ khńg Æ≠Óc Æµo tπo k¸ thuÀt gi∂i quy’t vi÷c ph©n loπi, giao Æ†t vµ Æo Æπc Æ†tl©m nghi÷p. NÁ l˘c Æ«u ti™n Æ” t®ng c≠Íng n®ng l˘c cÒa sÎ Æ∂m nhi÷m nhi÷m vÙ mÌinµy th” hi÷n qua cË gæng mÌi Æ©y cÒa sÎ cÈng t∏c vÌi Chi cÙc Ki”m l©m thu thÀp c∏chÂ s¨ hi÷n c„ v“ Æ†t l©m nghi÷p Æ∑ Æ≠Óc giao vµ ph©n loπi Æ†t l©m nghi÷p. Kinhnghi÷m Î nhñg nï kh∏c cho th†y, c∏c v†n Æ“ li™n quan Æ’n l≠u gi˜ hÂ s¨, x∏c Æfinhch›nh x∏c c∏c l´ Æ†t vµ tı Æ„ Æ” c„ ÆÈ ch›nh x∏c, thi’u c∏c ti™u ch› giao Æ†t c„ t›nhkh∏ch quan, b· qua c∏c gi∂i ph∏p l˘a ch‰n v“ sˆ dÙng Æ†t. C∏c k¸ n®ng vµ thi’t bfi c«nthi’t Æ” lÀp b∂n ÆÂ khńg Æ∏p ¯ng vÌi ti™u chu»n ch†p nhÀn Æ≠Óc. Tπi Qu∂ng Nam,cÔng c∏c b∂n ÆÂ do mÈt vµi c¨ quan c„ tr∏ch nhi÷m x©y d˘ng, nh≠ng d≠Íng nh≠ kh∏cnhau. ThÀm ch› c∏c b∂n ÆÂ do SÎ ßfia ch›nh ph∏c hoπ, v…n sai v“ d˜ li÷u vµ thńg tin.Theo Ph„ Chi cÙc tr≠Îng Ki”m l©m T.T. Hu’, khńg c„ s˘ Òng hÈ cÒa ngµnh l©mnghi÷p, SÎ ßfia ch›nh tÿnh khńg c„ kh∂ n®ng hoµn thµnh Æ≠Óc vi÷c giao Æ†t l©m nghi÷p.

• H¨n nã, th≠Íng x∂y ra m©u thu…n giã c∏c quy“n sˆ dÙng Æ†t Æ≠Óc th” ch’ ho∏ ch›nhth¯c vÌi c∏c uquy“nv Æ≠Óc cńg nhÀn v“ tÀp tÙc ÆËi vÌi vi÷c sˆ dÙng Æ†t vµ c∏c tµinguy™n rıng, c„ li™n quan r†t ›t Æ’n quy“n h≠Îng dÙng ph∏p l˝. V› dÙ, Î vÔng Æ÷mcÒa v≠Ín quËc gia Bπch M∑, tÿnh T.T. Hu’, d©n b∂n Can Tua coi rıng lµ cÒa h‰, ch¯khńg ph∂i cÒa Nhµ n≠Ìc. Nh©n vi™n SÎ ßfia ch›nh Î c†p cÈng ÆÂng th≠Íng c∂m th†ymi‘n c≠Ïng khi ph∂i gi∂i quy’t vÌi c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi, do thi’u c∏c k¸ n®ng vµ kinhnghi÷m gi∂i quy’t d¯t Æi”m c∏c m©u thu…n vµ n©ng cao nhÀn th¯c.

• Thi’u c∏n bÈ Æ≠Óc Æµo tπo vµ c∏c k¸ n®ng Æ≠Óc coi lµ mÈt c∂n trÎ lµm chÀm tr‘ qu∏tr◊nh giao Æ†t l©m nghi÷p. Hi÷n tπi, SÎ ßfia ch›nh Æ∑ bfi qu∏ t∂i v“ giao Æ†t Î vµ Æ†t nńgnghi÷p Æ≠Óc Ch›nh phÒ x∏c Æfinh lµ ≠u ti™n sË mÈt. SË c∏n bÈ vµ n®ng l˘c c∏n bÈ c†phuy÷n bfi hπn ch’, cÈng vÌi ng©n s∏ch ph©n bÊ ›t Æ∑ khńg khuy’n kh›ch c∏n bÈ Æi Æ’nc∏c vÔng Æfinh c≠ Î vÔng s©u vÔng xa.

• MÈt c∏n bÈ l©u n®m cÒa SÎ ßfia ch›nh tÿnh cho bi’t, thi’u kinh ph› gi∂i quy’t nhu c«ungµy cµng t®ng v“ giao Æ†t cÚng lµ mÈt trÎ ngπi. Qu∂ng Nam lµ mÈt trong sË r†t ›t tÿnhcfln lπi cÒa Vi÷t Nam khńg c„ ti™u chu»n x∑ hÈi-cńg ngh÷ v“ giao Æ†t l©m nghi÷p.V†n Æ“ nµy g©y ra c∏c kh„ kh®n cho SÎ ßfia ch›nh hÓp ÆÂng ti’p vÌi c∏c c¨ quanchuy™n mń Æ” chia sŒ khËi l≠Óng cńg vi÷c. SÎ ßfia ch›nh hy v‰ng cÈng ÆÂng Æ„ngg„p v“ tµi ch›nh cho qu∏ tr◊nh giao Æ†t rıng.

• T◊nh h◊nh tÊ ch¯c lπi c∏c c¨ quan g«n Æ©y Î T.T. Hu’, s∏t nhÀp SÎ ßfia ch›nh vÌi SÎNN&PTNT, Æ∑ g©y ra mÈt sË ræc rËi qu∂n l˝ hµnh ch›nh khńg th” gi∂i quy’t nÊi giãhai c¨ quan nµy. Cho Æ’n nay v…n ch≠a x©y d˘ng Æ≠Óc s˘ phËi hÓp hi÷u qu∂ Æ” gi∂iquy’t d¯t Æi”m c∏c v†n Æ“ nÊi cÈm v“ giao Æ†t l©m nghi÷p.


7

Vi÷c giao Æ†t hi÷n do c∏c Æ¨n vfi Ki”m l©m tÿnh vµ huy÷n th˘c hi÷n, Æ¨n thu«n chÿ gi∂m bÌt t◊nhtrπng di canh vµ tπo Æi“u ki÷n th˘c hi÷n c∏c d˘ ∏n cÒa Ch›nh phÒ, nh≠ Ch≠¨ng tr◊nh 327 tr≠ÌcÆ©y v“ phÒ xanh Æ†t trËng ÆÂi nÛi tr‰c, ho∆c Ch≠¨ng tr◊nh 135 v“ xo∏ Æ„i gi∂m nghÃo. ßÂngthÍi, nhñg ng≠Íi nhÀp c≠ cÚng Æ≠Óc giao Æ†t theo khuń khÊ Ch≠¨ng tr◊nh t∏i Æfinh c≠ cÒaCh›nh phÒ. Tπi mÈt sË khu v˘c, qu∏ tr◊nh nµy khńg nhÀn Æ≠Óc s˘ Òng hÈ cÒa ng≠Íi d©n b∂nÆfia ho∆c ng≠Íi d©n Æ∑ Æfinh c≠ tı tr≠Ìc. Nhñg ng≠Íi nhÀp c≠ xa lπ vÌi khu v˘c Æfinh c≠ mÌi,khńg c∂m th†y gæn b„ vµ nhi÷t t◊nh canh t∏c vµ ph∏t tri”n Æ†t. Do vÀy, Æ†t Æai v…n ch≠a Æ≠Ócsˆ dÙng sau nhñg nÁ l˘c Æ„. Theo Chi cÙc tr≠Îng Chi CÙc Ki”m l©m, Î nhi“u khu v˘c vi÷cti’n hµnh giao Æ†t khńg ph∂n ∏nh Æ≠Óc nguy÷n v‰ng vµ c∏c nhu c«u cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng.

Theo c∏c sË li÷u thËng k™ trong b∏o c∏o cÒa Chi cÙc Ki”m l©m T.T. Hu’, h«u h’t c∏c LTQDvµ c∏c ban qu∂n l˝ c∏c KBTTN vµ VQG, Æ∑ khńg tri”n khai giao Æ†t ÆÛng nh≠ c∏c thÒ tÙcquy Æfinh trong LuÀt ß†t Æai. MÈt sË LTQD, do thi’u c∏c k¸ n®ng vµ ki’n th¯c lÀp b∂n ÆÂ, thÀmch› Æ∑ giao Æ†t thuÈc quy“n sÎ h˜u cÒa mÈt sË hÓp t∏c x∑ nńg nghi÷p cho c∏c c∏ nh©n kh∏c.Theo c∏c quy Æfinh cÒa Ch›nh phÒ, LTQD khńg c„ tr∏ch nhi÷m giao Æ†t. Tr≠Ìc Æ©y, c∏c doanhnghi÷p nµy chfiu tr∏ch nhi÷m v“ mÈt sË nhi÷m vÙ Æ≠Óc giao v“ qu∂n l˝ hµnh ch›nh, quËc phflng,g„p ph«n n©ng cao ÆÍi sËng v®n ho∏ vµ x∑ hÈi cÒa c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng, cÚng nh≠ qu∂nl˝ rıng vµ Æ†t l©m nghi÷p. Do vÀy, ∂nh h≠Îng cÒa c∏c doanh nghi÷p nµy vµ n®ng l˘c cÒa h‰lµm vi÷c v“ c∏c v†n Æ“ rıng vµ cÈng ÆÂng lµ mπnh. MÈt sË c¨ quan cÒa Ch›nh phÒ Vi÷t Namt◊m ki’m s˘ hÁ trÓ cho cńg t∏c giao Æ†t. V› dÙ, tπi ßæk Læk, c∏c LTQD ti’p tÙc giao Æ†t chong≠Íi d©n m∆c dÔ thi’u t≠ c∏ch ph∏p nh©n ti’n hµnh nhi÷m vÙ nµy.

3.1.2 Hi÷n trπng giao Æ†t

Trong toµn tÿnh Qu∂ng Nam chÿ c„ 15% sË ng≠Íi sÎ h˜u Æ†t sËng Î ÆÂng bªng Æ≠Óc c†p sÊ Æ·.T◊nh h◊nh Î huy÷n Nam Giang käm kh∂ quan h¨n do ch≠a c†p Æ≠Óc gi†y ch¯ng nhÀn sˆ dÙngÆ†t nµo sau khi giao Æ†t. B∂ng d≠Ìi m´ t∂ Æ†t Æ≠Óc giao cho c∏c nh„m ÆËi t≠Óng kh∏c nhau ÎQu∂ng Nam.

C∏c tÊ ch¯c qu∂n l˝Loπi Æ†t TÊng di÷n DNNN BQL rıng BQL rıng HÈ ho∆c c∏c L˘c l≠Óng Chi cÙc C∏c tÊ

t›ch phflng hÈ Æ∆c dÙng Æ¨n vfi HTX qu©n ÆÈi Ki”m l©m ch¯c kh∏c1 2 3 4 5 6 7 8 9

TÊng 1.040.514 223.090 17.873 4.873 23.686 34.040 535.737 201.215ß†t c„ rıng 425.921 131.997 7.968 3.142 15.223 23.017 242.918 1.656ß†t tr‰c 368.977 75.640 6.602 1.355 5.346 9.882 264.613 5.539Loπi Æ†t kh∏c 245.616 15.453 3.303 376 3.117 1.141 28.206 194.020

B∂ng 1: Giao Æ†t tr™n Æfia bµn tÿnh Qu∂ng Nam

Qu∏ tr◊nh c†p sÊ Æ· chÀm vµ chÿ ÆËi ph„ vÌi c∏c nhu c«u cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng vµ c∏c cÈngÆÂng. Theo c∏c sË li÷u thËng k™ cÒa tÿnh Qu∂ng Nam th∏ng 12 n®m 2001, tÊng di÷n t›ch Æ†tÆ≠Óc giao cho 17.506 ng≠Íi sÎ h˜u lµ 317.430ha. Trong sË 23 tÊ ch¯c Æ≠Óc giao 294.373haÆ†t, chÿ c„ 8 tÊ ch¯c nhÀn Æ≠Óc sÊ Æ· vÌi tÊng di÷n t›ch Æ†t lµ 2.150 ha. TÊng sË sÊ Æ· c†p choc∏c hÈ gia Æ◊nh lµ 3.603 vÌi 5.766ha Æ†t. SË l≠Óng Æ†t l©m nghi÷p Æ≠Óc giao cho c∏c hÈ giaÆ◊nh Î c∏c vÔng nÛi nh≠ Hi™n, Nam Giang, Trµ My vµ Ph≠Ìc S¨n lµ r†t ›t.


8

Î c∏c vÔng ÆÂng bªng cÒa T.T. Hu’, 99% Æ†t nńg nghi÷p Æ∑ Æ≠Óc giao vµ c†p sÊ Æ·. Tπi c∏cthµnh phË, SÎ ßfia ch›nh Æ∑ hoµn thµnh 30% giao Æ†t Î. Ng≠Íi d©n Î c∏c khu v˘c nµy t›ch c˘ctham gia vµo hoπt ÆÈng nµy do h‰ nhÀn th¯c Æ≠Óc t«m quan tr‰ng cÒa vi÷c Æ†t Æ≠Óc giao vµÆ≠Óc c†p sÊ Æ·. Tuy nhi™n, Î c∏c vÔng nńg thń, qu∏ tr◊nh nµy di‘n ra vÌi nhfip ÆÈ chÀm h¨nnhi“u. Chÿ c„ 26% Æ†t nńg nghi÷p Æ≠Óc lÀp b∂n ÆÂ. V“ giao Æ†t rıng, theo quan Æi”m cÒa SÎßfia ch›nh, hai nh„m ÆËi t≠Óng ch›nh lµ c∏c hÈ gia Æ◊nh vµ c∏c LTQD. H‰ t· ra mi‘n c≠Ïngtrong vi÷c gi∂i quy’t cho ÆËi t≠Óng Æ≠Óc g‰i lµ ucÈng ÆÂngv do thuÀt ng˜ nµy khńg r‚ rµngvµ do thi’u t≠ c∏ch ph∏p nh©n c«n thi’t. V“ Nghfi Æfinh 187, qua ph·ng v†n vÌi c∏n bÈ cÒa SÎßfia ch›nh cho th†y, h‰ khńg bi’t g◊ v“ sË l≠Óng Æ†t thuÈc c∏c LTQD vµ Æ†t hi÷n c„ Æ” giaocho ng≠Íi d©n m∆c dÔ c„ hÂ s¨. Trong n®m 2002, tÿnh T.T. Hu’ Æ∑ r†t cË gæng hoµn thµnh vi÷cgiao Æ†t c∏c loπi.

Nghi™n c¯u g«n Æ©y cÒa ADB v“ ?NghÃo Æ„i vµ c∏c D©n tÈc ›t ng≠ÍiD Î Kon Tum vµ Gia Laicho th†y, h«u h’t ng≠Íi d©n b∂n Æfia nghÃo Æ≠Óc ph·ng v†n khńg c„ ˝ t≠Îng g◊ v“ sÊ Æ· ho∆cch≠a mÈt l«n Æ≠Óc c†p sÊ Æ·. Tπi huy÷n Ch≠ Pha, chÿ c„ 12% tÊng di÷n t›ch Æ†t nńg nghi÷pÆ≠Óc lÀp b∂n ÆÂ vµ c†p sÊ Æ·. Ph› Æo Æπc Æ†t lµ 100.000 Æ/ha. Tuy nhi™n, tı Æ«u n®m 2001,kho∂n ph› nµy Æ∑ bfi b∑i b·. Theo c∏c c∏n bÈ huy÷n, ng≠Íi d©n b∂n Æfia khńg Æ∏nh gi∏ Æ≠Óct›nh ch†t quan tr‰ng vµ m¯c ÆÈ an toµn cÒa Æ†t do sÊ Æ· Æem lπi. H‰ v…n gi˜ quan ni÷m chæcchæn v“ c∏c quy“n sÎ h˜u Æ†t theo tÀp tÙc. Ng≠Íi d©n b∂n Æfia chÒ y’u chÿ Æ≠Óc bi’t Æ’n vi÷cxin c†p sÊ Æ· trong khi thi’u hi”u bi’t v“ loπi gi†y tÍ nµy c„ ˝ ngh‹a vµ c∏c quy“n g◊. Qu∏ tr◊nhgiao Æ†t th≠Íng bfi Ôn tæc do tranh ch†p khi cË ∏p dÙng c∏c quy“n giao Æ†t cho mÈt di÷n t›chÆ†t mµ di÷n t›ch Æ„ bfi nhñg ng≠Íi kh∏c khi’u nπi theo c∏c h÷ thËng tÀp tÙc.

Nhñg kh„ kh®n trong khi giao Æ†t l©m nghi÷p Æ≠Óc li÷t k™ d≠Ìi Æ©y:

Thi’u h÷ thËng ph©n loπi Æ†t vµ rıng lÂng ghäp, g©y ra nh«m l…n vµ nhñg kh„ kh®ntrong quy hoπch sˆ dÙng Æ†t vµ giao rıng Î c∏c c†p vi m´ vµ v‹ m´. Tπi mÈt sË khu v˘c,Æ†t ch≠a sˆ dÙng khńg c„ ti“m n®ng kinh t’ Æ≠¨ng nhi™n Æ≠Óc ph©n loπi lµ Æ†t l©mnghi÷p. Tπi c∏c khu v˘c kh∏c, n≠¨ng r…y tr≠Ìc Æ©y Æ≠Óc coi lµ Æ†t l©m nghi÷p, trong khiloπi Æ†t nµy Æ≠Óc m´ t∂ ch›nh x∏c h¨n lµ Æ†t nńg l©m k’t hÓp. H÷ thËng l…n lÈn nµy v…nti’p tÙc trong t◊nh trπng khńg c„ mÈt chi’n l≠Óc giao Æ†t chi ti’t vµ r‚ rµng, cÚng nh≠khńg c„ k’ hoπch sˆ dÙng Æ†t cho c∏c tÿnh nghi™n c¯u.

Vi÷c thay ÆÊi ÆÈt ngÈt v“ c∏c thÒ tÙc quy Æfinh vµ c∏c chi ph› li™n quan Æ’n giao Æ†t Æ∑g©y bËi rËi cho ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng. Nh≠ tr◊nh bµy Î tr™n, tr≠Ìc 1997, giao Æ†t rıng doc∏c Æ¨n vfi ki”m l©m tÿnh vµ huy÷n Æ∂m nhi÷m. Quy tr◊nh nµy th≠Íng bæt Æ«u bªng c∏c hoπtÆÈng n©ng cao nhÀn th¯c cho ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng v“ c∏c lÓi ›ch c„ th” c„ tı vi÷c nhÀnvµ Æ«u t≠ cho Æ†t. L÷ ph› giao Æ†t lµ 15.000 Æ/ha Æ≠Óc BÈ NN&PTNT trÓ c†p. Ng≠Íi d©nÆfia ph≠¨ng Æ≠Óc nhÀn ?Lam bπD11 lµm gi†y ch¯ng nhÀn sˆ dÙng Æ†t. C∏c c∏n bÈ ki”m l©mhuy÷n tπo Æi“u ki÷n hoµn t†t m‰i b≠Ìc c«n thi’t trong thÍi gian ngæn.

Hi÷n nay, vi÷c thay ÆÊi ÆÈt ngÈt Æ„ th” hi÷n qua c∏c thÒ tÙc ph¯c tπp, r≠Ím rµ vµ tËnkäm do SÎ ßfia ch›nh ∏p dÙng, Æ∑ Æ»y nhñg ng≠Íi muËn xin Æ≠Óc giao Æ†t vµo t◊nh trπngti’n tho∏i l≠Ïng nan. Ph≠¨ng ph∏p luÀn do SÎ ßfia ch›nh sˆ dÙng Æfli h·i ph∂i lµm 4 loπib∂n ÆÂ Î c†p x∑ (t˚ l÷ 1:10.000) vµ c†p lµng b∂n (t˚ l÷: 1:5.000), th” hi÷n:

11 Lam bπ cÚng Æ≠Óc xem nh≠ c∏c hÓp ÆÂng b∂o v÷ rıng.


9

• Hi÷n trπng sˆ dÙng Æ†t vµ ÆÈ che phÒ rıng;• ßfia Æi”m (ph©n loπi Æfia Æi”m);• Vi÷c sˆ dÙng Æ†t Æ≠Óc Æ“ xu†t (cho nńg nghi÷p, l©m nghi÷p vµ c∏c mÙc Æ›ch kh∏c); • Giao Æ†t l©m nghi÷p (c∏c ranh giÌi vµ di÷n t›ch cÒa tıng thâ Æ†t l©m nghi÷p Æ≠Óc

giao).12

Tuy nhi™n, sÊ Æ· hi÷n do SÎ ßfia ch›nh c†p, cfln thi’u c∏c thńg tin v“ di÷n t›ch Æ†t vµkhńg c„ c∏c b∂n ÆÂ r‚ rµng vµ ph©n ranh giÌi Æ†t. V†n Æ“ nµy g©y nh«m l…n v“ sˆ dÙngÆ†t cÒa c∏c hÈ. ßÛng ra th◊ y’u tË chÒ y’u g„p ph«n lµm Ôn tæc vi÷c giao Æ†t Î Hu’ lµv†n Æ“ gi∏ Æo Æπc vµ giao Æ†t theo y™u c«u cÒa SÎ ßfia ch›nh. V› dÙ, gi∏ Æo dπc 1 ha Æ†trıng lµ 200.000Æ, cÈng vÌi kho∂n phÙ ph› lµ 20.000Æ Æ” hoµn t†t gi†y tÍ c«n thi’t. Tu˙theo c∏c nh„m ÆËi t≠Óng/c∏c c∏ nh©n, sœ ∏p dÙng m¯c thu’ nµo Æ„. V› dÙ, SÎ ßfia ch›nhT.T. Hu’ mÌi Æ©y thu ph› 22 USD cho 1 ha Æ†t Æ≠Óc giao ÆËi vÌi d˘ ∏n cÒa Ng©n hµngth’ giÌi v“ Æa dπng ho∏ nńg nghi÷p.

Vi÷c ph©n ranh giÌi Æ†t Æ” giao Î mÈt sË khu v˘c Æ≠Óc ti’n hµnh khńg minh bπch.Nhñg m©u thu…n trong c∏c cÈng ÆÂng ph∏t sinh do thi’u t›nh minh bπch nµy. Tinh th«nlµm vi÷c chÿ nhªm Æπt Æ≠Óc chÿ ti™u cÒa Ch›nh phÒ giao Æ∑ g©y ra mÈt sË t∏c ÆÈng ti™uc˘c. Tπi mÈt x∑ nghi™n c¯u, c∏n bÈ Æfia ch›nh cË s¯c Æπt Æ≠Óc chÿ ti™u n®m vµ Æ∑ Æo ÆπcÆ†t khńg ch›nh x∏c. Tπi mÈt x∑ nghi™n c¯u Î Qu∂ng Nam, mÈt sË sÊ Æ· bfi tæc r†t l©utπi UBND x∑ do ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng tı chËi nhÀn sÊ Æ· Æ≠Óc c†p tr™n c¨ sÎ Æo Æπc sai.

NhÀn th¯c th†p vµ khńg c„ thńg tin v“ c∏c quy“n giao Æ†t. Ki’n th¯c v“ c∏c quy“nsˆ dÙng Æ†t c„ ˝ ngh‹a r†t quan tr‰ng Æ∂m b∂o vi÷c sˆ dÙng Æ†t hi÷u qu∂. Trong m‰itr≠Íng hÓp, nhÀn th¯c nµy cfln th†p, song khi nhÀn th¯c Æ≠Óc n©ng cao th◊ c¨ hÈi nhÀnÆ†t khńg cfln. MÈt sË ng≠Íi nh◊n nhÀn vi÷c giao Æ†t Æ¨n gi∂n chÿ lµ bi÷n ph∏p c„ Æ≠ÓcsÊ Æ·, Æ” c„ Æ≠Óc Æi“u ki÷n h≠Îng t›n dÙng ng©n hµng. ßπi bÈ phÀn d©n mi“n nÛi khńgbi’t g◊ Æ’n sÊ Æ· cÚng nh≠ khńg hi”u ˝ ngh‹a quan tr‰ng cÒa vi÷c giao Æ†t. Î c†p x∑,n®ng l˘c qu∂n l˝ qu¸ Æ†t d˘ tr˜ 13 y’u käm. Th˘c t’ Æ„ Æ∑ g©y ra t◊nh trπng ph©n chia Æ†tthi’u cńg bªng. Nhñg ng≠Íi nhanh tr› h¨n sÎ h˜u c∏c di÷n t›ch Æ†t rÈng m†t c©n ÆËitrong khi x∑ khńg cfln Æ†t Æ” ph©n cho nhñg ng≠Íi c„ nhu c«u sau nµy. Î c†p qu∂n l˝cao h¨n, nhÀn th¯c cÒa c∏c c∏n bÈ c„ th»m quy“n v“ giao Æ†t chÿ th” hi÷n ˝ Æfinh hoµnthµnh chÿ ti™u cÒa Nhµ n≠Ìc. Quan ni÷m Æ≠Óc h‰ khºng Æfinh Æªng sau vi÷c Æ»y nhanhtËc ÆÈ giao Æ†t lµ Î chÁ, chÿ khi Æ†t c„ chÒ th˘c s˘, mÌi c„ th” sˆ dÙng Æ†t c„ hi÷u qu∂.N®ng l˘c cÒa c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng Æ” hi”u r‚ vµ sˆ dÙng Æ†t c„ hi÷u qu∂ v…n ch≠aÆ≠Óc quan t©m nhi“u.

Giao Æ†t c„ s˘ tham gia rÈng r∑i Æ∆c bi÷t chÛ ˝ Æ’n c∏c ranh giÌi truy“n thËng vµ quy hoπchsˆ dÙng Æ†t thńg qua cńg t∏c t≠ v†n Æfia ph≠¨ng v“ sˆ dÙng c∏c loµi b∂n Æfia lµ hai hÓp ph«nchÒ y’u trong khuń khÊ d˘ ∏n cÒa TÊ ch¯c Nńg l≠¨ng (FAO) tµi trÓ, cÈng t∏c vÌi Chi cÙcKi”m L©m Hu’. Hoπt ÆÈng tham gia rÈng r∑i cÒa d˘ ∏n nµy tπi huy÷n Nam ßńg Æ∑ Æem lπik’t qu∂, d©n lµng nhÀn Æ≠Óc 137 sÊ Æ· c†p cho 201.1ha Æ†t rıng Æ≠Óc giao. Theo Chi cÙctr≠Îng Chi CÙc Ki”m l©m T.T. Hu’, c«n ph∂i nh©n rÈng quy tr◊nh c„ s˘ tham gia rÈng r∑i trongtoµn tÿnh. Tuy nhi™n, hoπt ÆÈng l©u dµi nµy c«n c∏c kho∂n Æ«u t≠ lÌn th≠Íng do c∏c d˘ ∏n c„tµi trÓ n≠Ìc ngoµi cung c†p.

12 D˘ ∏n gi∂m nghÃo khu v˘c mi“n trung cÒa ADB - C∏c h÷ nńg nghi÷p, 2000.13 Di÷n t›ch Æ†t Æ≠Óc UBND x∑ d˘ tr˜ Æ” dÔng trong t≠¨ng lai.


10

D˘ ∏n SNV v“ ?T®ng c≠Íng n®ng l˘c qu∂n l˝ l©m nghi÷pD Î T.T. Hu’ Æ∑ th˘c hi÷n c∏c hoπtÆÈng cÒa d˘ ∏n v“ Quy hoπch sˆ dÙng vµ giao Æ†t l©m nghi÷p tπi c∏c huy÷n Nam ßńg vµ PhÛLÈc. C∏c ÆÓt tham quan tÿnh S¨n La Æ∑ Æ≠Óc th˘c hi÷n tr≠Ìc khi thµnh lÀp c∏c ban qu∂n l˝ Quyhoπch sˆ dÙng vµ giao Æ†t l©m nghi÷p nhªm h≠Ìng d…n vi÷c th˘c hi÷n hoπt ÆÈng nµy vµ Æ∂mb∂o s˘ phËi hÓp chu»n m˘c giã c∏c b™n tham gia. C∏c ban qu∂n l˝ do UBND huy÷n chÒ tr◊vµ c∏c b™n tham gia ch›nh Æ“u c„ Æπi di÷n tham gia. Hi÷n nay, cńg t∏c quy hoπch sˆ dÙng vµgiao Æ†t l©m nghi÷p Æang Æ≠Óc tri”n khai Î hai x∑ cÒa hai huy÷n th› Æi”m. Hy v‰ng hoπt ÆÈngnµy sœ Æ≠Óc hoµn t†t trong qu˝ I n®m 2002 cÔng vÌi vi÷c c†p ph∏t sÊ Æ· cho t†t c∂ c∏c hÈ giaÆ◊nh Î c∏c x∑ th› Æi”m. Do c¨ quan Dfich vÙ Æfia ch›nh Î c∂ hai huy÷n khńg c„ kh∂ n®ng tri”nkhai c∏c hoπt ÆÈng quy hoπch sˆ dÙng vµ giao Æ†t l©m nghi÷p, cho n™n UBND huy÷n quy’tÆfinh c∏c Æ¨n vfi Ki”m l©m sœ Æ∂m nhi÷m vµ k˝ hÓp ÆÂng th˘c hi÷n vÌi d˘ ∏n 14.

Tuy nhi™n, hai ph≠¨ng ph∏p ti’p cÀn cho giao Æ†t Æ≠Óc ∏p dÙng trong c∏c d˘ ∏n FAO vµ SNVÎ huy÷n Nam ßńg cho th†y s˘ kh∏c nhau. Theo cË v†n ph∏t tri”n d˘ ∏n SNV, s˘ kh∏c nhaugiã hai d˘ ∏n cÒa FAO vµ SNV lµ Î chÁ, d˘ ∏n FAO khńg Æ≠a vµo c∏c c¨ ch’ sˆ dÙng Æ†tth›ch hÓp trong ch≠¨ng tr◊nh cńg t∏c cÒa d˘ ∏n Æ„.

3.1.3 Hi÷n trπng sˆ dÙng Æ†t ch›nh th¯c vµ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n

Hi÷n tπi, c„ ba c¨ quan Nhµ n≠Ìc chfiu tr∏ch nhi÷m v“ qu∂n l˝ Æ†t vµ tµi nguy™n thi™n nhi™ncÒa t∏m x∑ vµ mÈt thfi tr†n cÒa huy÷n Nam Giang, tÿnh Qu∂ng Nam lµ l©m tr≠Íng Ca Di, Banqu∂n l˝ KBTTN Sńg Thanh vµ UBND huy÷n.

M∆c dÔ c„ ph©n bi÷t r‚ rµng c∏c di÷n t›ch Æ†t do ba c¨ quan nµy qu∂n l˝, song khńg c„ b∂nÆÂ hoµn chÿnh nµo v“ sˆ dÙng Æ†t trong toµn tÿnh. KBTTN Sńg Thanh khńg c„ kh∂ n®ngph©n ranh giÌi khu b∂o tÂn vµ l©m tr≠Íng Ca Di cÚng ch≠a hoµn chÿnh Æ≠Óc K’ hoπch tÊng th”theo Nghfi Æfinh 187 CP. Do vÀy, vi÷c giao Æ†t vµ sˆ dÙng Æ†t trong t≠¨ng lai g«n sœ c„ bi’nÆÈng.

Di÷n t›ch ß†t nńg ß†t l©m ß†t Æ∑ ß†t d©n c≠ ß†t ch≠a Æ†t nghi÷p nghi÷p sˆ dÙng sˆ dÙng

Toµn hu˛™n 183.650 3.895,90 90.356,0 268,5 119,3 89.010,20TT. Thµnh M¸ 20.900 794,7 9.284,0 76,2 32,5 10.712,60Ca Di 20.000 493,8 9.372,0 45,6 17 10.071,60Ta Bhing 22.800 474 1.166,0 51,3 18,6 10.595,10Chaval 12.840 403,6 3.341,0 31,6 13,3 9.050,50La Dee 18.220 430,7 11.720,0 20,9 11,2 6.037,10La Ee 24.100 404,7 11.550,0 16,3 8,5 12.120,50ßæc Pring 30.900 271,3 22.036,0 11,9 4,3 8.576,50ßæc Pree 9.840 297,2 5.285,0 7,2 6,9 4.243,60ZuoiH 24.050 325 6.108,0 7,5 6,8 1.762,70

B∂ng 2 : T◊nh h◊nh sˆ dÙng Æ†t Î Nam Giang

NguÂn - S∏ch thËng k™ huy÷n Nam Giang

Ban qu∂n l˝KBTTN

Sńg Thanh

C¨ quanNhµ n≠Ìc

X∑/thfi tr†nTÊng Loπi Æ†t

XNLN Ca DiUBND huy÷n

14 B∏o c∏o n®m cÒa d˘ ∏n SNV - T®ng cıÍng n®ng l˘c qu∂n l˝ l©m nghi÷p tπi tÿnh T.T. Hu’.


11

Qu∂n l˝ rıng vµ sˆ dÙng Æ†t l©m nghi÷p cÒa LT Ca Di

LT Ca Di do SÎ NN&PTNT qu∂n l˝ tr˘c ti’p. Hi÷n nay, LT chfiu tr∏ch nhi÷m qu∂n l˝ tÊngdi÷n t›ch 20.000ha, c„ 11.942ha Æ†t rıng. Di÷n t›ch rıng s∂n xu†t lµ 7.150ha, chi’m 35,5%tÊng di÷n t›ch do LT qu∂n l˝, trong khi rıng phflng hÈ chÿ chi’m 23,9%. Ngoµi c∏c nhi÷m vÙchung do Ch›nh phÒ giao, LT Ca Di Æang th˘c hi÷n mÈt sË hoπt ÆÈng trong c∏c ch≠¨ng tr◊nh327 vµ 661. C∏c hÓp ÆÂng b∂o v÷ rıng Æ≠Óc k˝ vÌi mÈt sË hÈ gia Æ◊nh Î c∏c vÔng l©n cÀn.

Do Ca Di nªm Î vÔng nÛi c„ nhi“u d©n thuÈc c∏c nh„m d©n tÈc ›t ng≠Íi, cho n™n t›nh ch†t giaorıng Æ” b∂o v÷ c„ c∏c Æ∆c Æi”m kh∏c bi÷t. ßi“u ph∏t hi÷n Æ≠Óc lµ, giao kho∏n b∂o v÷ rıngkhńg Æem lπi c∏c k’t qu∂ t›ch c˘c do thi’u hi”u bi’t v“ c∏c cÈng ÆÂng d©n tÈc sËng trongvÔng. ˝ th¯c v“ t›nh b◊nh Æºng trong c∏c cÈng ÆÂng nµy t≠¨ng ÆËi mπnh mœ. MÈt sË hÈ giaÆ◊nh khńg c„ hÓp ÆÂng b∂o v÷ rıng, l†n chi’m Æ†t do LT Ca Di qu∂n l˝ vµ khai th∏c c∏c tµinguy™n rıng Æ” ti™u thÙ hµng ngµy vµ Æ” b∏n. MÈt sË ›t thńg tin vi™n n„i vÌi chÛng tí: ?N’u c∏c bπn muËn b∂o v÷ rıng, th◊ c«n ph∂i giao kho∏n b∂o v÷ rıng cho m‰i ng≠Íi ch¯ khńgchÿ cho mÈt bÈ phÀnD. R‚ rµng mÈt sË hÈ Æ≠Óc ch‰n tr™n c¨ sÎ c∏c quan h÷ c∏ nh©n.

Qu∂n l˝ rıng vµ sˆ dÙng Æ†t l©m nghi÷p cÒa KBTTN Sńg Thanh

Khu b∂o tÂn thi™n nhi™n nµy Æ≠Óc thµnh lÀp n®m 2000 vµ hi÷n do Chi cÙc Ki”m L©m Qu∂ngNam qu∂n l˝. KBTTN Sńg Thanh nªm trong c∏c Æfia phÀn cÒa 7 x∑, trong tÊng sË 9 x∑ thuÈchuy÷n Nam Giang. C∂ 7 x∑ nµy nªm Î c∏c vÔng nÛi c„ Æfia h◊nh ph¯c tπp vµ Æi lπi kh„ kh®n.TÊng di÷n t›ch cÒa khu b∂o tÂn lµ 142.750 ha, trong Æ„ Æ†t rıng chi’m 42,8%. Di÷n t›ch Æ†tch≠a sˆ dÙng t≠¨ng ÆËi lÌn, chi’m 47,8% tÊng di÷n t›ch Æ†t.

Hi÷n tπi, do thi’u kinh ph›, KBTTN Sńg Thanh v…n ch≠a tri”n khai b†t k˙ mÈt hoπt ÆÈng quantr‰ng nµo v“ b∂o tÂn. C„ hai Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn do WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńg d≠¨ng tµi trÓ.C∏c hoπt ÆÈng cÒa d˘ ∏n B∂o tÂn HÊ chÒ y’u nhªm mÙc Æ›ch n©ng cao nhÀn th¯c. D˘ ∏n th¯hai nhªm hÁ trÓ cńg t∏c qu∂n l˝ vµ hµnh ch›nh cÒa KBTTN. C∏c hÁ trÓ hÀu c«n vµ c¨ sÎ hπt«ng bao gÂm trang bfi m∏y t›nh, c∏c vÀt t≠ v®n phflng, m∏y ∂nh, xe m∏y, phÙ c†p cho 16 nh©nvi™n khu b∂o tÂn vµ x©y d˘ng mÈt ÆÀp thu˚ Æi÷n nh·. ßÂng thÍi, d˘ ∏n cfln t®ng c≠Íng s˘ thamgia cÒa cÈng ÆÂng thńg qua vi÷c tÊ ch¯c c∏c lÌp tÀp hu†n v“ mËi li™n h÷ vÌi cÈng ÆÂng PRAcho c∏c nh©n vi™n b∂o v÷ rıng vµ thµnh lÀp hai Æi”m qu∂ng b∏ cÈng ÆÂng, Æi”m giao l≠u giãc∏c cÈng ÆÂng vµ Nhµ n≠Ìc.

Ban qu∂n l˝ KBTTN khńg c„ kh∂ n®ng Æ≠a ra Æ≠Óc mÈt chi’n l≠Óc b∂o tÂn Æ” t®ng c≠Íng s˘tham gia cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng. MÈt trong nhñg hπn ch’ mµ KBTTN g∆p ph∂i lµ thi’uc∏n bÈ Æ≠Óc Æµo tπo. H«u h’t c∏c c∏n bÈ Æang lµm vi÷c tπi KBTTN Æ“u Æ≠Óc Æi“u chuy”n tıChi cÙc Ki”m l©m mµ khńg qua Æµo tπo v“ b∂o tÂn. Ch≠a thµnh lÀp Æ≠Óc mÈt Æ¨n vfi khuy’nnńg-l©m nh≠ mÈt bÈ phÀn cÒa ban qu∂n l˝ khu b∂o tÂn thi™n nhi™n.

KBTTN Sńg Thanh lµ mÈt c¨ quan b∂o tÂn mÌi Æ≠Óc thµnh lÀp, chfiu tr∏ch nhi÷m qu∂n l˝ mÈtdi÷n t›ch rıng vµ Æ†t l©m nghi÷p rÈng lÌn. Tuy nhi™n, vµo thÍi Æi”m nµy, ban qu∂n l˝ lµm vi÷cÆÈc lÀp vÌi c∏c c¨ quan li™n quan kh∏c vµ khńg nhÀn Æ≠Óc s˘ hÁ trÓ v“ tµi ch›nh, hµnh ch›nhho∆c k¸ thuÀt nµo.


12

Qu∂n l˝ rıng vµ sˆ dÙng Æ†t rıng cÒa UBND huy÷n

UBND huy÷n th˘c hi÷n vi÷c giao vµ qu∂n l˝ Æ†t l©m nghi÷p Î c†p huy÷n, vÌi s˘ hÁ trÓ hoµntoµn cÒa Æ¨n vfi nńg-l©m nghi÷p. UBND huy÷n chÒ y’u gi∂i quy’t c∏c v†n Æ“ li™n quan Æ’nqu∂n l˝ rıng, c†p sÊ Æ·, vµ khai th∏c gÁ b†t hÓp ph∏p. C∏c hπt Ki”m l©m phËi hÓp ch∆t chœvÌi UBND huy÷n. Ngoµi ra, mÈt Æ¨n vfi li™n ngµnh do ph„ chÒ tfich UBND huy÷n l∑nh Æπo,Æ≠Óc thµnh lÀp Æ” hÁ trÓ th™m cho hπt ki”m l©m. Tuy nhi™n, sË nh©n vi™n lµm vi÷c trong l‹nhv˘c nµy chÿ nhÀn Æ≠Óc m¯c ti“n thÔ lao t≠¨ng ÆËi th†p lµ 6.000Æ/ngµy 15.

V“ vi÷c giao Æ†t l©m nghi÷p Î huy÷n, UBND huy÷n Î c∂ hai tÿnh nghi™n c¯u Æ“u ch≠a t˘ tinvÌi nhi÷m vÙ mÌi lµ Æo Æπc Æ†t l©m nghi÷p Î c∏c vÔng mi“n nÛi. Ngoµi vi÷c thi’u c∏c k¸ n®ngk¸ thuÀt, lµm vi÷c vÌi c∏c cÈng ÆÂng Æa dπng d©n tÈc vµ li™n quan Æ’n ˝ th¯c sÎ h˜u cÈng ÆÂngmπnh mœ vµ c∏c quy ≠Ìc truy“n thËng d≠Íng nh≠ lµ v†n Æ“ th∏ch th¯c ÆËi vÌi c¨ quan nµy.

Ngoµi c∏c quy ≠Ìc vµ quy Æfinh qu∂n l˝ Æ≠Óc ch›nh th¯c cńg nhÀn, c∏c c∏n bÈ qu∂n l˝ rıngcÒa T.T. Hu’ cfln qu∂n l˝ cńg vi÷c tπi c†p x∑ thńg qua h≠¨ng ≠Ìc b∂o v÷ rıng. BÈ h≠¨ng≠Ìc Æ„ th≠Íng do nh©n vi™n cÒa c∏c hπt Ki”m l©m x©y d˘ng thńg qua t≠ v†n vÌi ng≠Íi d©nÆfia ph≠¨ng. C∏c h≠¨ng ≠Ìc Æ„ ph∂n ∏nh c∏c bÈ luÀt vµ quy Æfinh c¨ b∂n cÒa Ch›nh phÒ, c„quan t©m Æ∆c bi÷t Æ’n c∏c bËi c∂nh vµ mí tr≠Íng Æfia ph≠¨ng. V› dÙ nh≠ h≠¨ng ≠Ìc b∂o v÷rıng Bambusa balcoa Î thń L≠u Hi“n Hoµ Î Hu’ 16, theo Æ„ vi÷c khai th∏c tµi nguy™n rıngb†t hÓp ph∏p sœ khńg chÿ gi∂i quy’t bªng c∏c quy Æfinh ch›nh th¯c cÒa Nhµ n≠Ìc, mµ cfln bfitrıng trfi theo h≠¨ng ≠Ìc. C∏c tr≠Íng hÓp nghi™m tr‰ng c„ th” d…n Æ’n bfi loπi ra kh·i c∏c hoπtÆÈng cÒa cÈng ÆÂng.

Loπi Æ†t Thń Thń Thń Thń ThńHπ Long Khe Tr©n L≠u Hi“n Hoµ A Roµng Ta Vai

TrÂng lÛa 6 170 165,6 5C©y trÂng kh∏c 1,5 3 20 28(ng´, khoai, ÆÀu vµ lπc)Sæn 15 3 73 11C©y cńg nghi÷p 20

(cao su)Rıng trÂng giao cho 135 154 215 167 15hÈ gia Æ◊nhDi÷n t›ch b∂o v÷ 140rıng t˘ nhi™ngiao cho b∂n

B∂ng 3: Sˆ dÙng Æ†t Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯u Î Thıa Thi™n Hu’ (ß¨n vfi : ha)

Tπi t†t c∂ c∏c thń nghi™n c¯u Î T.T. Hu’, chÿ c„ hai thń Î huy÷n A L≠Ìi tham gia b∂o v÷rıng vÌi LT A L≠Ìi. Trı x∑ A Roµng, cfln h«u h’t c∏c thń Æ∑ nhÀn Æ≠Óc sÊ Æ· giao Æ†t nńgnghi÷p. Ph«n lÌn c∏c hÈ Æ∑ k˝ hÓp ÆÂng b∂o v÷ rıng vÌi c∏c LTQD vµ vÌi c∏c Æ¨n vfi ki”m

15 T≠¨ng Æ≠¨ng 40 xen.16 Xem nghi™n c¯u Æi”n h◊nh trang 47.


13

l©m. Giao kho∏n b∂o v÷ rıng Æ∑ trÎ thµnh h◊nh th¯c phÊ bi’n lí cuËn ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ngtham gia b∂o v÷ rıng Î Vi÷t Nam, hi÷n chi’m kho∂ng 1,6 tri÷u ha vÌi s˘ tham gia cÒa 247.000hÈ gia Æ◊nh 17. Hi÷n nay, Î Hu’ c„ h¨n 20.000ha rıng giao cho c∏c hÈ Æ≠Óc b∂o v÷ vµ qu∂n l˝tËt. ß’n n®m 2003, SÎ NN&PTNT c„ k’ hoπch giao tÌi 63.000ha.

Qu∂n l˝ rıng Î c†p hÈ gia Æ◊nh: Nghi™n c¯u Æi”n h◊nh

§ng Nguy‘n ß◊nh Dinh Î x∑ Thu˛ Ph≠¨ng, huy÷n H≠¨ng Thu˚, tÿnh T.T. Hu’ Æ≠Óc giao100ha Æ†t tr‰c tı n®m 1991. VÌi sË vËn ban Æ«u lµ 30 tri÷u ÆÂng, ńg Dinh hµng n®mtrÂng 15-20ha bπch Æµn vµ keo. Cho Æ’n nay, ńg Æ∑ trÂng Æ≠Óc 150ha hai loµi c©y nµy(50ha Æ†t bÊ sung Æang Æ≠Óc lµm thÒ tÙc giao. V“ m∆t ph∏p l˝, mÁi ng≠Íi chÿ Æ≠Óc phäpnhÀn 30ha). Chÿ t›nh ri™ng n®m 1997, ńg Dinh ki’m Æ≠Óc 15 tri÷u ÆÂng tı b∏n gÁ. CÔngm∂nh Æ†t Æ„, ńg cfln ch®n th∂ 120 con bfl vµ h¨n 30 con d™. K’t hÓp c∏c kho∂n thu nhÀpkh∏c tı ch®n nuí, t›nh trung b◊nh ńg Dinh thu nhÀp Æ≠Óc 30-40 tri÷u ÆÂng mÁi n®m.

Trong b∏o c∏o cÒa Chi cÙc tr≠Îng Chi cÙc Ki”m l©m T.T. Hu’ cho bi’t, m∆c dÔ rıng vµ Æ†tl©m nghi÷p Æ∑ Æ≠Óc giao, song n®ng l˘c qu∂n l˝ c∏c nguÂn tµi nguy™n cÒa uc∏c chÒ rıngv cflnch≠a tho∂ Æ∏ng. Do vÀy, nh©n vi™n c∏c ÆÈi ki”m l©m tham gia vµo c∏c nhi÷m vÙ b∂o v÷ rıngthÀm ch› Î nhñg nï khńg thuÈc tr∏ch nhi÷m b∂o v÷ cÒa h‰.

Nhñg kh„ kh®n trong sˆ dÙng Æ†t

C∏c di÷n t›ch dµnh cho c∏c mÙc Æ›ch nńg nghi÷p vµ l©m nghi÷p ti’p tÙc bfi l†n chi’mÆ” sˆ dÙng cho c∏c mÙc Æ›ch kh∏c nhau do nhñg chuy”n ÆÊi mÙc ti™u KT-XH cÒa tÿnh.Tπi T.T. Hu’, nhñg di÷n t›ch Æ†t ch≠a sˆ dÙng Æ≠Óc giao cho c∏c hÈ gia Æ◊nh vµ c∏c Æ¨nvfi hÓp t∏c x∑ Æ” trÂng bπch Æµn vµ keo Î mÈt sË khu v˘c, Æ∑ chuy”n sang trÂng m›a vµcao su theo k’ hoπch ph©n vÔng mÌi cÒa Æfia ph≠¨ng. Di÷n t›ch Æ†t nµy d˘ ki’n cÚng sœchuy”n ÆÊi ti’p sang trÂng rıng phflng hÈ sau khi c∏c nhµ m∏y ch’ bi’n c∏c c©y nguy™nli÷u nµy Æi kh·i Æfia ph≠¨ng. L˝ do th≠Íng Æ≠Óc dÔng Æ” gi∂i th›ch s˘ chuy”n ÆÊi nµy lµs˘ th†t bπi cÒa qu∏ tr◊nh ph©n vÔng Æ†t. Ch›nh phÒ khuy’n kh›ch c∏c tÿnh trÂng rıngphflng hÈ nh≠ng lπi khńg c„ ph≠¨ng h≠Ìng r‚ rµng, cÙ th” nh≠ loπi Æ†t nµo sœ dµnh chomÙc Æ›ch nµy. M¯c ph› trÂng rıng phflng hÈ 2.700.000Æ/ha (theo Ch≠¨ng tr◊nh 661) ÆÒh†p d…n c∏c c†p ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng tham gia vµo k’ hoπch nµy.

C∏c c¨ ch’ sˆ dÙng Æ†t do ch›nh quy“n ∏p dÙng ch≠a tho∂ Æ∏ng vµ th›ch hÓp. Sau khigiao Æ†t, c∏c c†p ch›nh quy“n c„ th»m quy“n khńg h≠Ìng d…n c∏c hÈ gia Æ◊nh c∏ch Æ«ut≠ vµ sˆ dÙng Æ†t. Ch›nh quy“n chÿ quy Æfinh cÙ th” c∏ch th¯c c«n sˆ dÙng c∏c di÷n t›chÆ≠Óc giao, vµ gi∏n ti’p coi Æ„ lµ bi÷n ph∏p Æ” ki”m so∏t sˆ dÙng Æ†t. Trong toµn bÈ quytr◊nh nµy th≠Íng chÿ cË gæng Æ” Æπt Æ≠Óc c∏c chÿ ti™u cÒa Nhµ n≠Ìc vµ do vÀy, khńgquan t©m Æ’n c∏c ph≠¨ng th¯c sˆ dÙng Æ†t truy“n thËng vµ n®ng l˘c th˘c hi÷n cÒa ng≠Íid©n Æfia ph≠¨ng. Trong khi ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng chÿ ≠a chuÈng c∏c loπi c„ chu k˙ quayvflng vËn ngæn, th◊ ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng lπi Æ≠a vµo sˆ dÙng c∏c loπi c©y trÂng c∂ithi÷n ÆÈ mµu cÒa Æ†t vµ t®ng ÆÈ che phÒ rıng. V◊ th’, d©n b∂n khńg ch®m s„c c∏c di÷n

17 BÈ NN&PTNT 2001.


14

t›ch rıng trÂng do thÍi gian quay vflng tÌi 30-40 n®m. Do thÍi gian chÍ ÆÓi qu∏ l©u, chon™n s˘ quan t©m th≠Íng trÎ n™n l¨ lµ vµ vi÷c ch®m s„c v…n cfln Î m¯c th†p. Tπi c∏c vÔngven bi”n chÿ khuy’n kh›ch trÂng rıng phflng hÈ. Theo c∏c c≠ d©n Æfia ph≠¨ng, h‰ khńgquan t©m Æ’n trÂng rıng loπi nµy v◊ lÓi ›ch kinh t’ th†p.

Nghfi Æfinh 02/CP 18 quy Æfinh ?C«n ph∂i c„ v®n b∂n n™u Æ“ xu†t vi÷c qu∂n l˝ vµ sˆ dÙngÆ†tv. N’u vÀy, cńg t∏c quy hoπch sˆ dÙng Æ†t c«n Æ≠Óc ti’n hµnh tr≠Ìc khi giao Æ†t.Tr™n th˘c t’ ch≠a ti’n hµnh ÆËi thoπi vµ bµn bπc v“ sˆ dÙng Æ†t giã c∏c b™n c„ li™n quan.N®ng l˘c cÒa c∏c c†p ch›nh quy“n tÿnh trong vi÷c vπch ra quy hoπch sˆ dÙng Æ†t th›chhÓp vµ hi÷u qu∂ cfln y’u käm. Sau khi Æ†t Æ≠Óc giao vµ Æ≠Óc nńg d©n ph∏t tri”n, qu∏tr◊nh sˆ dÙng Æ†t c„ th” bfi chi phËi theo c∏c y’u tË b™n ngoµi, nh≠ c∏c l˘c Æ»y cÒa thfitr≠Íng, nhñg thay ÆÊi v“ ch›nh s∏ch, cÚng nh≠ c∏c y’u tË kh∏c li™n quan Æ’n kh› hÀu,thÍi ti’t, v.v. Cńg t∏c quy hoπch sˆ dÙng Æ†t ch≠a Æ≠Óc x©y d˘ng c„ ÆÒ t›nh linh hoπt,phÔ hÓp vÌi nhñg th›ch ¯ng vµ nhñg thay ÆÊi c„ th” x∂y ra. D©n b∂n khńg thıa nhÀnquy“n hπn cÒa ch›nh quy“n vµ v◊ vÀy, khńg nh†t tr› vÌi nhu c«u giao Æ†t cho tıng hÈgia Æ◊nh. C∏c c†p ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng khńg hi”u r‚ Æ≠Óc c∏c nhu c«u vµ y™u c«ucÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng. Theo mÈt tr≠Îng x∑, ?d©n trong x∑ chÛng tí nh◊n chung r†tph†n khÎi vÌi nhñg g◊ Æ≠Óc giaoD. Tr™n th˘c t’ th◊, mÈt sË hÈ trong x∑ nµy chÿ c„ ÆÒl≠¨ng th˘c trong 3 th∏ng mÁi n®m vµ h‰ n„i r‚ l˝ do lµ do thi’u Æ†t nńg nghi÷p. D≠Íngnh≠ c∏c c†p ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng khńg ÆÒ linh hoπt vµ khńg ∏p dÙng mÈt Ch≠¨ngtr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c nµo Æ” th›ch ¯ng c∏c hoπt ÆÈng cÒa h‰ theo c∏c ch›nh s∏chcÒa Ch›nh phÒ, nhªm Æ∏p ¯ng c∏c y™u c«u cÙ th” cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng.

Nh◊n chung, b· m∆c Æ†t l©m nghi÷p sau khi Æ≠Óc giao Æang trÎ n™n phÊ bi’n Î c∏c khuv˘c nghi™n c¯u. ßí khi ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng nh◊n nhÀn vi÷c giao Æ†t l©m nghi÷p khńgc„ quy hoπch sˆ dÙng Æ†t kfip thÍi vµ th›ch hÓp lµ mÈt c∏ch Æ” hÓp ph∏p ho∏ di canh hayph∏ rıng. Do vÀy, giã ch›nh quy“n vµ ng≠Íi sˆ dÙng Æ†t khńg thËng nh†t Æ≠Óc s©nchï chung Æ” Æ∂m b∂o s˘ ÆÂng bÈ giã quan ni÷m hoµn toµn t›ch c˘c vÌi c∏c chÒ Æfinhgiao Æ†t. K’t cÙc lµ, Æ†t Æ” khńg sˆ dÙng ho∆c c„ sˆ dÙng cho c∏c mÙc Æ›ch kh∏c nhausau khi Æ≠Óc giao. Î Vi÷t Nam n„i chung, chÿ c„ 20-30% di÷n t›ch Æ†t Æ∑ giao Æ≠Óc ph∏ttri”n theo k’ hoπch sˆ dÙng Æ†t cÒa Ch›nh phÒ 19.

Vi÷c ph©n bË d©n c≠ Î Hu’ bi”u hi÷n mÈt sË v†n Æ“ th∏ch th¯c ÆËi vÌi c∏c nhµ quyhoπch sˆ dÙng Æ†t. Tπi c∏c vÔng Æńg d©n, trong khi Æ†t rıng c„ hπn nh≠ng nhu c«ugiao Æ†t lπi cao. Î c∏c vÔng xa vµ mi“n nÛi c„ Æfia h◊nh ph¯c tπp vµ c¨ sÎ hπ t«ng y’ukäm, h«u h’t lµ c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi lπi c„ nhi“u Æ†t l©m nghi÷p h¨n. Ngoµi ra, h«u h’tÆ†t rıng hi÷n nay thuÈc c∏c LTQD, cho n™n ngay c∂ nï c„ nhu c«u giao Æ†t l©m nghi÷pcao nh≠ huy÷n Nam ßńg, Æ†t hi÷n c„ Æ” giao cho nńg d©n r†t ›t. Tπi T.T. Hu’, ch†tl≠Óng Æ†t rıng n„i chung r†t käm, c„ nhi“u ÆÂi tr‰c c∏ch xa c∏c b∂n lµng (Î mÈt sË nïxa tÌi 20km). ß∑ x∂y ra c∏c m©u thu…n trong vi÷c h∏i l≠Óm cÒi vµ ch®n th∂ gia sÛc, dod©n b∂n th≠Íng Æ’n l´ g«n nh†t vµ qu™n m†t l´ Æ†t Æ≠Óc giao n’u Î xa.

18 Hi÷n nay g‰i lµ Nghfi Æfinh 163.19 Elaine Moison & Oliver Dubois, B∏o c∏o cÒa SIDA v“ c∏c sinh k’ b“n vñg Î VÔng cao Vi÷t Nam, giao Æ†t vµ c∏c v†n Æ“ kh∏c, 1998.


15

RÒi ro Î nhñg nï c„ dflng ng≠Íi nhÀp c≠ cao vµ Î nhñg nï c„ th” chuy”n ÆÊi Æ†tl©m nghi÷p mµu mÏ thµnh Æ†t nńg nghi÷p. Ng≠Íi d©n mÌi Æfinh c≠ c„ nhi“u nhu c«umua Æ†t. Tuy nhi™n, c∏c m´ h◊nh di d©n Î T.T. Hu’ t≠¨ng ÆËi Æ¨n gi∂n. Di d©n nÈi x∑di‘n ra d≠Ìi s˘ Æi“u hµnh cÒa c∏c UBND x∑. SÎ Di d©n vµ VÔng kinh t’ mÌi (NEZ) c„tr∏ch nhi÷m hÁ trÓ ban Æ«u cho nhñg ng≠Íi di c≠ nµy. Tπi khu v˘c nµy khńg x∂y rat◊nh trπng di d©n t˘ ph∏t nghi™m tr‰ng tı c∏c tÿnh kh∏c Æ’n do ch†t l≠Óng Æ†t Î Æ©y käm.N®m 1992, x∑ A LuÌi Æ∑ chuy”n cÈng ÆÂng Pa C´ Æ’n mÈt Æfia Æi”m bfi ´ nhi‘m nghi™mtr‰ng do c∏c ch†t rÙng l∏ r∂i trong chi’n tranh. Ngay giã lµng, nh„m nghi™n c¯u nh◊nth†y bi”n b∏o m‰i ng≠Íi v“ m¯c ÆÈc t›nh cÒa ch†t nµy.

C∏c v†n Æ“ tı-d≠Ìi-l™n li™n quan Æ’n sˆ dÙng Æ†t ph∏t sinh tı c∏c cam k’t y’u käm v“c∏c kho∂n Æ«u t≠ lÌn vµ dµi hπn. [Ti™u Æ“ nµy d≠Íng nh≠ khńg ®n khÌp læm vÌi nÈidung.] Do vfi tr› Æfia l˝ vµ c∏c Æi“u ki÷n kh› hÀu m≠a nhi“u vµ tÀp trung tı th∏ng 9 Æ’nth∏ng 12, T.T. Hu’ hay bfi h¯ng chfiu c∏c thi™n tai. MÁi n®m tÿnh ph∂i g∏nh chfiu tı 8 Æ’n10 trÀn b∑o, g©y ra lÙt lÈi nghi™m tr‰ng vµ c∏c thi™n tai kh∏c. Khńg c„ s˘ hÁ trÓ tho∂Æ∏ng cÒa Ch›nh phÒ Vi÷t Nam trong c∏c dfich vÙ khuy’n l©m Æ” tπo ra c∏c bi÷n ph∏p k›chth›ch vµ cung c†p c©y trÂng th›ch hÓp, ng≠Íi nńg d©n v…n ph∂i mi‘n c≠Ïng Æ«u t≠ vµoph∏t tri”n Æ†t l©m nghi÷p, nh†t lµ Î c∏c vÔng s©u vÔng xa.

Thfi tr≠Íng l©m s∂n khńg Æ≠Óc Ch›nh phÒ khuy’n kh›ch vµ tπo Æi“u ki÷n. C∏c l©ms∂n cÒa tÿnh th≠Íng ph∂i vÀn chuy”n Æ’n c∏c tÿnh kh∏c Æ” b∏n. H¨n nã, ch›nh nńg d©nph∂i chfiu tr∏ch nhi÷m v“ qu∏ tr◊nh vÀn chuy”n nµy vµ c∏c chi ph› li™n quan mµ khńg c„s˘ hÁ trÓ nµo.

Th˘c hi÷n Nghfi Æfinh 187 Î T.T. Hu’

Ch›nh phÒ thńg qua Nghfi Æfinh 187/1999/Qß-TTg ngµy 16 th∏ng 9 n®m 1999 v“ vi÷cÆÊi mÌi c∏c LTQD. UBND tÿnh chfiu tr∏ch nhi÷m th˘c hi÷n vµ lÀp k’ hoπch tri”n khaiqu∏ tr◊nh nµy.

Theo ph„ Gi∏m ÆËc sÎ NN&PTNT, c∏c c†p ch›nh quy“n tÿnh c„ tr∏ch nhi÷m v…n cflnnh«m l…n c∏ch th¯c tri”n khai qu∏ tr◊nh nµy nh≠ th’ nµo, m∆c dÔ Æ∑ ti’n hµnh c∏c kho∏tÀp hu†n Î c†p trung ≠¨ng Æ” tπo Æi“u ki÷n th˘c hi÷n Nghfi Æfinh d‘ dµng. MÈt gi∏m ÆËccÒa mÈt sÎ li™n quan trong tÿnh thÛ nhÀn lµ, ngay nh©n vi™n cÒa c¨ quan ńg cÚng ch≠anghi™n c¯u vµ Æ‰c Nghfi Æfinh 187. Tπi c†p huy÷n, mÈt sË nh©n vi™n lµm vi÷c trong c∏cc¨ quan c„ tr∏ch nhi÷m cÚng khńg bi’t Æ’n Nghfi Æfinh nµy.

SÎ NN&PTNT Æ∑ hoµn thµnh k’ hoπch tÊng th” ÆËi vÌi t†t c∂ c∏c LTQD trong c∂ n≠Ìc,K’ hoπch tÊng th” nµy Æ∑ Æ≠Óc soπn th∂o Æ” tr◊nh bµy tπi mÈt cuÈc hÈi th∂o tÿnh l†y ˝ki’n vµ Æ„ng g„p cÒa c∏c c¨ quan vµ c∏c tÊ ch¯c li™n quan. SÎ NN&PTNT Æang thÛcÆ»y Æ” tÊ ch¯c cuÈc hÈi th∂o vµo Æ«u n®m nay. K’ hoπch tÊng th” bao gÂm ph«n Æ∏nhgi∏ c∏c hoπt ÆÈng cÒa c∏c c¨ quan l©m nghi÷p, trong Æ„ c„ ph«n Æ∆c bi÷t vπch ra c∏c vaitrfl chÂng chäo nhau cÒa c∏c LTQD. V®n b∂n cfln tr◊nh bµy hai Æ“ xu†t ÆÊi mÌi. ß“ xu†thay nh†t lµ Æ“ nghfi n®m k’ hoπch hµnh ÆÈng d≠Ìi Æ©y:


16

MÈt sË ›t LTQD Æ≠Óc ki’n nghfi duy tr◊ c∏c hoπt ÆÈng vµ ti’p tÙc ph∏t tri”n;

N™n s∏t nhÀp hai LTQD thµnh mÈt LT vµ hoπt ÆÈng nh≠ mÈt cńg ty th≠¨ng mπi l©mnghi÷p;

Chuy”n ÆÊi mÈt vµi LTQD thµnh c∏c ban qu∂n l˝ rıng phflng hÈ Æ” t®ng c≠Íng c∏c banqu∂n l˝ hi÷n c„;

Thµnh lÀp ba ban qu∂n l˝ mÌi chuy™n tr∏ch rıng Æ∆c dÙng (T©y Phong ßi“n vÌi 40.396ha;T©y-Nam Hu’ vÌi 1.260 ha; Bæc H∂i V©n vÌi 14.028 ha);

Gi∂i th” hai c¨ quan l©m nghi÷p.

D˘ ∏n SNV- T®ng c≠Íng N®ng l˘c qu∂n l˝ rıng tπi tÿnh T.T. Hu’ Æ“ nghfi mÈt sË hoπtÆÈng Æ»y nhanh qu∏ tr◊nh ÆÊi mÌi c∏c LTQD. MÈt cuÈc hÈi th∂o cÒa tÿnh Æ∑ Æ≠Óc tÊ ch¯cÆ” bµn bπc c∏c k’ hoπch ÆÊi mÌi vµ Æ„ng g„p cho vi÷c x∏c Æfinh c∏c h≠Ìng d…n. HÈi th∂oth¯ hai sœ do UBND tÿnh chÒ tr◊, d˘ ki’n di‘n ra vµo th∏ng 1 n®m 2002. Ngoµi ra, mÈttrong c∏c hoπt ÆÈng cÒa d˘ ∏n nµy Æ≠Óc thi’t k’ Æ” tπo Æi“u ki÷n cho hai LTQD th› Æi”mti’n hµnh thi’t k’ c∏c k’ hoπch qu∂n l˝ vµ hoπt ÆÈng cÒa h‰. Theo b∏o c∏o n®m 2001 cÒad˘ ∏n SNV, ti’n ÆÈ cÒa qu∏ tr◊nh ÆÊi mÌi tu˙ thuÈc hoµn toµn vµo s˘ Òng hÈ ch›nh trficÒa UBND tÿnh cÚng nh≠ c∏c c¨ quan kh∏c trong c∏c th∏ng tÌi.


17

3.2. ßi“u tra c∏c CÈng ÆÂng

3.2.1 ß∆c Æi”m kinh t’ - x∑ hÈi Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯u

N“n kinh t’ t˘ cung t˘ c†p d˘a vµo n≠¨ng r…y c„ ˝ ngh‹a thi’t y’u trong c∏c cÈng ÆÂngnµy. B∂ng d≠Ìi li÷t k™ c∏c nguÂn thu nhÀp Î c∏c b∂n nghi™n c¯u tπi T.T. Hu’. Qua hoπtÆÈng nµy, d©n b∂n c„ kh∂ n®ng cho Æi”m c∏c nguÂn thu nhÀp (Æi”m 10 lµ quan tr‰ng nh†t;Æi”m 1 lµ käm quan tr‰ng nh†t).

N®ng su†t lÛa th†p. Tπi x∑ A Roµng, n®ng su†t lÛa trung b◊nh lµ 2.650kg/ha/vÙ, trong khitπi x∑ ßńg S¨n chÿ Æπt Î m¯c 1.380kg/ha/vÙ vµ Î huy÷n Phong M¸ t›nh c∂ huy÷n Æπt3.400kg/ha/vÙ.

C∏c dÙng cÙ t˘ lµm vµ c∏c k¸ thuÀt canh t∏c Æ¨n gi∂n khńg c„ nhi“u vÀt t≠ nńg nghi÷pvµ Æ«u t≠, v…n Æang Æ≠Óc sˆ dÙng trong s∂n xu†t nńg nghi÷p. Tπi c∏c b∂n Khe Trang vµTa Vai, sˆ dÙng s¯c käo cÒa ÆÈng vÀt v…n lµ kh∏i ni÷m mÌi mŒ ÆËi vÌi d©n b∂n, do vÀydao vµ r◊u v…n Æ≠Óc sˆ dÙng Æ” ph∏t quang Æ†t. Ch®n nuí gia sÛc ch≠a phÊ bi’n. Gia sÛcvµ gia c«m nh≠ tr©u, bfl, lÓn vµ gµ Æ≠Óc nuí theo c∏ch truy“n thËng khńg mang mÙcÆ›ch th≠¨ng mπi. Ng≠Íi Kinh nuí tr©u käo trong khi c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi th≠Íng dÔng vÀtnuí lµm th¯c ®n cho c∏c l‘ hÈi b∂n lµng. T›nh trung b◊nh, mÁi hÈ c„ 1 con tr©u, 1-2 conlÓn vµ 15 con gµ.

S∂n ph»m Thń Thń Thń Thń X∑Hπ Long L≠u Hi“n Hfla Khe Trang Tµ Vai A Roµng

LÛa gπo 8 10 4 10Lπc 8 9 10ßÀu 5Sæn vµ khoai 7 6 10 6Ng´ 2 2HÂ ti™u 9Cao su 4 10ChuËi 6 6Ch®n nuí gia sÛc 8 9 8 10 6Ph› trÂng rıng 6 8 10 2Ph› b∂o v÷ rıng 7 2Khai th∏c gÁ Æ” x©y d˘ng 1 8 10ßÈng vÀt hoang d∑ 3 3 4 5ß∏nh bæt c∏ 5 3 2 6 4Song m©y 4 1 3h∏i l≠Óm ngflai l∏ 4 1CÒi Æun 4 2 10 10 10H∏i l≠¨ Bambusa balcoa 10 6Buń b∏n 8

B∂ng 4: Cho Æi”m c∏c nguÂn thu nhÀp

NguÂn - Cho Æi”m theo nh„m Î c∏c thń vµ x∑ nghi™n c¯u


18

Trong khu v˘c nghi™n c¯u c„ mÈt sË nh„m d©n tÈc ›t ng≠Íi b∂n Æfia gÂm nh„m d©n tÈc CµTu vµ GiŒ Tri™ng, Pa Hy vµ V©n Ki“u vµ Tµ §i vµ Pa C´. Ng≠Íi Kinh Æ∑ Æfinh c≠ Î khuv˘c nghi™n c¯u hµng thÀp k˚ theo Ch≠¨ng tr◊nh ßfinh c≠ vµ c∏c VÔng kinh t’ mÌi. TrongmÈt ch≠¨ng tr◊nh t≠¨ng t˘, c∏c nh„m d©n tÈc kh∏c tı c∏c vÔng nÛi ph›a Bæc, nh≠ Tµy,NÔng vµ Th∏i, cÚng sinh sËng Î Æ©y tı l©u.

NghÃo Æ„i th†y r‚ nh†t Î c∏c cÈng ÆÂng nghi™n c¯u gÂm c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi b∂n Æfia dothi’u Æ†t nńg nghi÷p vµ do n®ng su†t th†p. Tπi B∂n Khe Trang hoµn toµn khńg c„ di÷nt›ch Æ†t Æ” canh t∏c lÛa n≠Ìc. D©n b∂n Ta Vai chfiu Æ„i tı 4 Æ’n 5 th∏ng mÈt n®m vµ 100%sË hÈ gia Æ◊nh Æ≠Óc ph©n loπi lµ c∏c hÈ nghÃo ho∆c Æ„i.

G«n Æ©y, mÈt sË c©y trÂng nńg nghi÷p vµ cńg nghi÷p nh≠ cao su, lπc vµ ÆÀu trÎ thµnhc∏c s∂n ph»m hµng ho∏ ÆËi vÌi c∏c cÈng ÆÂng nµy. Tuy nhi™n, cńg vi÷c nµy v…n cfln mÌimŒ ÆËi vÌi ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng.

S¨ ÆÂ 1: Thµnh ph«n d©n tÈc Î huy÷n A L≠Ìi, tÿnh Thıa Thi™n Hu’

S¨ ÆÂ 2: Thµnh ph«n d©n tÈc Î huy÷n Nam Giang, tÿnh Qu∂ng Nam


19

T◊nh h◊nh di d©n Î T.T. Hu’ vµ Qu∂ng Nam Æ¨n gi∂n 20. Di d©n nÈi x∑ di‘n ra vÌi s˘ hÁtrÓ tµi ch›nh ban Æ«u cÒa CÙc ßfinh canh vµ ßfinh c≠. C∏c gia Æ◊nh Æńg ng≠Íi Æ≠Óckhuy’n kh›ch t∏ch vµ sËng theo h◊nh th∏i c∏c gia Æ◊nh v÷ tinh. MÁi gia Æ◊nh v÷ tinh Æ≠ÓcnhÀn 800.000Æ, do CÙc ßfinh canh vµ ßfinh c≠ c†p. UBND x∑ chfiu tr∏ch nhi÷m giao Æ†t Îcho c∏c gia Æ◊nh v÷ tinh nµy. C„ mÈt bÈ phÀn nh· di d©n v◊ l˝ do x„i lÎ Æ†t. MÁi gia Æ◊nhtrong khu v˘c x„i lÎ Æ†t Æ≠Óc nhÀn 2.700.000Æ. ∏p l˘c n∆ng v“ d©n sË di‘n ra Î mÈt sË ›tvÔng, nh≠ng khńg g©y ra b†t k˙ mËi Æe doπ hay lo læng g◊ ÆËi vÌi c∏c c¨ quan ch›nhquy“n Î Æ©y. Theo k’ hoπch ch›nh th¯c cÒa CÙc ßfinh canh vµ ßfinh c≠, trong t≠¨ng laihai tÿnh nµy sœ khńg nhÀn mÈt sË l≠Óng Æ∏ng k” ng≠Íi di d©n theo k’ hoπch. Ch≠¨ngtr◊nh Æfinh canh cho c∏c nh„m d©n tÈc cÒa Ch›nh PhÒ ch≠a Æπt Æ≠Óc c∏c k’t qu∂ mongmuËn. Tuy nhi™n, Æ∑ th˘c hi÷n Æ≠Óc cńg t∏c Æfinh c≠ cho nhi“u cÈng ÆÂng trong khu v˘cnghi™n c¯u.

Tÿnh Kon Tum nªm trong khu v˘c TTS. T◊nh h◊nh di d©n cfln ph¯c tπp h¨n nhi“u so vÌic∏c khu v˘c nghi™n c¯u do ch†t l≠Óng Æ†t vµ di÷n t›ch Æ†t hi÷n c„ Æ” trÂng c©y cńgnghi÷p cÒa tÿnh. Nhñg vÙ tranh ch†p Æ†t Æai giã c∏c nh„m b∂n Æfia vµ ng≠Íi nhÀp c≠ ÎT©y Nguy™n ph«n nµo g©y Æau Æ«u c∏c c†p ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng.

MÈt cuÈc Æi“u tra s∏u tÿnh nhÀn d©n nhÀp c≠ Î T©y Nguy™n vµ ßńg Nam Vi÷t Nam doBÈ Lao ÆÈng, Th≠¨ng binh vµ X∑ hÈi ti’n hµnh Æ≠a ra c∏c sË li÷u thËng k™ sau:

D≠Ìi 4% di÷n t›ch Æ†t cÒa c∏c gia Æ◊nh nhÀp c≠ do Ch›nh phÒ c†p; 47% do h‰ t˘ mua; vµ 46% c„ Æ≠Óc do khai kh»n rıng.

Tı Æ«u nhñg n®m 1990, ng≠Íi Kinh vµ c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi mang theo ti“n m∆t Æ∑ dic≠ Æ’n T©y Nguy™n, theo Æ≠Íng di d©n t˘ ph∏t vµ c„ k’ hoπch. ß†t Æ≠Óc c∏c nh„m b∂nÆfia cho thu™ ho∆c b∏n lπi. ßÂng thÍi, ng≠Íi Kinh cfln c„ Æ≠Óc c∏c di÷n t›ch Æ†t canh t∏cbªng c∏ch thu™ ng≠Íi d©n b∂n Æfia ho∆c nhñg ng≠Íi nhÀp c≠ tı c∏c vÔng cao ph›a Bæckhai kh»n rıng. Dflng ti“n m∆t nµy Æ∑ bi’n ÆÊi m…u h◊nh khai kh»n Æ†t Æai cÒa c∏c cÈngÆÂng b∂n Æfia. Thay v◊ khai kh»n Æ†t Æai ÆÒ Æ” canh t∏c, h‰ chuy”n sang khai kh»n Æ”ki’m ti“n. C∏c nh„m ›t ng≠Íi kh∏c Æ’n h«u nh≠ tay træng, cÚng g©y ∏p l˘c lÌn Æ’n vi÷ckhai kh»n Æ†t Æai Æ” canh t∏c. Trong c∏c hoµn c∂nh nh≠ vÀy, vi÷c mua b∏n vµ khai kh»ndi÷n t›ch Æ†t rÈng lÌn, Æ∑ ∂nh h≠Îng Æ’n c∏c m…u h◊nh sˆ dÙng Æ†t vµ canh t∏c cÒa ng≠Íid©n b∂n Æfia theo c∏c c∏ch sau:

Thu nhÀp do b∏n ho∆c cho thu™ Æ†t Æ∑ hËi thÛc ng≠Íi d©n b∂n Æfia khai kh»n nhi“u Æ†tÆai h¨n vµ ti’n s©u vµo c∏c khu rıng;

Thfi tr≠Íng mÎ Æ∑ mÎ ra cho c∂ ng≠Íi d©n b∂n Æfia l…n nhñg ng≠Íi nhÀp c≠ canh t∏c c∏cc©y trÂng l©u n®m vµ c©y ®n qu∂ trong vÔng. Tuy nhi™n, thµnh cńg trong vi÷c trÂng c∏cc©y trÂng nµy cfln phÙ thuÈc r†t nhi“u vµo vi÷c quen bi’t vÌi c∏c k¸ thuÀt ph¯c tπp vµnhñg bi’n ÆÈng v“ gi∏ c∂ thfi tr≠Íng. Ng≠Íi Kinh vÌi kh∂ n®ng truy nhÀp thńg tin tËth¨n vµ sΩn c„ ti“n m∆t, c„ xu th’ thµnh cńg h¨n so vÌi c∏c d©n tÈc b∂n Æfia;

20 Di d©n di‘n ra trong mÈt x∑.


20

C∏c nh„m b∂n Æfia th≠Íng kh„ kh®n trong vi÷c th›ch ¯ng vÌi nhñg thay ÆÊi KT-XH mÌi.HÀu qu∂ lµ h‰ b∏n Æ†t vµ ti’p tÙc ti’n s©u vµo c∏c khu rıng;

C„ nhñg hÈ gia Æ◊nh b∂n Æfia mπo hi”m h¨n quy’t Æfinh bæt nhfip vÌi s˘ thay ÆÊi Æ„. Tuynhi™n, khi x∂y ra c∏c rÒi ro (v› dÙ tÙt gi∏ cµ ph™ ho∆c thi™n tai) h‰ th≠Íng ph∂i b∏n Æ†t vµÆi nï kh∏c, thay v◊ ti’p tÙc trÂng c∏c c©y trÂng kh∏c ho∆c t◊m c∏c ph≠¨ng th¯c thay th’.

Tuy nhi™n, thi’u Æ†t c„ th” trÂng vµ khńg c„ kh∂ n®ng mÎ rÈng th™m c∏c di÷n t›ch rıngÆ∑ ch†m d¯t ngay vi÷c mua b∏n Æ†t Î nhi“u b∂n. Hi÷n nay, ÆËi vÌi c∏c d©n tÈc b∂n Æfia,sÎ h˜u Æ†t Æ∑ trÎ n™n c„ t›nh quy’t Æfinh h¨n bao giÍ h’t ÆËi vÌi s˘ sËng cfln cÒa h‰. ?MÈt khi bπn b∏n Æ†t, c„ ngh‹a lµ c∏i Æ„i sœ Æ’n vÌi gia Æ◊nh bπn. Sœ chºng cfln rıng nãÆ” mµ khai kh»n Æ†tD

3.2.2 GiÌi trong s∂n xu†t vµ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n

B∂ng d≠Ìi tr◊nh bµy s˘ tham gia cÒa nam giÌi (+), n˜ giÌi (-) vµ trŒ em (o) trong c∏c hoπt ÆÈngs∂n xu†t vµ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯u.

C∏c hoπt ÆÈng Thń Thń Thń Thń X∑ Hπ Long L≠u Hi“n Hoµ Khe Trang Tµ Vai ARoµng

TrÂng lÛa +++ - - - o +++ - - - o +++ - - - o ++ - - - oTrÂng lπc ++ - - - o +++ - - - o +++ - - - o + - - - oTrÂng ÆÀu +++ - - - o - -TrÂng sæn vµ khoai ++ - - - o + - o +++ - - - o - - -TrÂng ng´ - - - o + - -TrÂng ti™u +++ - - - oThu hoπch cao su +++ - - +++ - - - oTrÂng chuËi +++ - - - o - - -Ch®n nuí gia sÛc ++ - - - o + - - - o +++ - - - o ++ - - - o +++ - - - oD÷t cî - - - - - -TrÂng rıng ++ - - +++ - - +++ - - - +++ - - - oB∂o v÷ rıng +++ - +++ -Khai th∏c gÁ +++ ++ - -Æ” x©y d˘ngS®n bæn +++ +++ +++ ++ß∏nh bæt c∏ ++ - o + - - - + - o +++ - - o ++ -L†y song m©y +++ - - +++ - +++H∏i l≠Óm ngoµi l∏ ++ - ++ -L†y cÒi Æun ++ - o + - - - ++ - - - o ++ - - - o + - -Qu∂n l˝ vµ b∂o v÷ rıng + + + - - +Bambusa balcoaBuń b∏n + - - -

B∂ng 5: GiÌi trong c∏c hoπt ÆÈng s∂n xu†t, b∂o v÷ vµ qu∂n l˝ rıng


21

Tr≠Ìc Æ©y, nhi÷m vÙ cÒa phÙ n˜ chÿ nªm trong phπm vi gia Æ◊nh. Nhñg cńg vi÷c nµy m†tnhi“u thÍi gian vµ v†t v∂. PhÙ n˜ th≠Íng m†t nhi“u thÍi gian Æi l†y cÒi, nuí gia sÛc, lµm th¯c®n vµ d÷t cî. ßµn ńg chfiu tr∏ch nhi÷m v“ nhñg cńg vi÷c n∆ng n“ vµ nguy hi”m h¨n, nh≠khai th∏c gÁ, s®n bæn vµ Æ∏nh bæt c∏, b∂o v÷ vµ trÂng rıng, cÚng nh≠ lµm Æ†t. PhÙ n˜ trong x∑hÈi cÚ, khńg Æ≠Óc phäp tham gia vµo c∏c s˘ ki÷n lÌn cÒa c∏c cÈng ÆÂng nh≠ ch‰n Æ†t, x©ynhµ, c∏c l‘ hÈi vµ c≠Ìi xin. PhÙ n˜ Tµ §i vµ Pa Hy tr≠Ìc Æ©y khńg th” tham gia b†t k˙ nghil‘ cÛng l‘ nµo cÚng nh≠ khńg Æ≠Óc ®n th¯c ®n dÔng Æ” cÛng th«n. Tuy nhi™n, c„ lœ h‰ v…nph∂i tu©n theo m‰i h≠¨ng ≠Ìc do b∂n lµng quy Æfinh v“ sˆ dÙng tµi nguy™n thi™n nhi™n.

Ngµy nay, trong c∏c cÈng ÆÂng d©n tÈc nghi™n c¯u, phÙ n˜ Æ≠Óc t≠ v†n v“ c∏c vi÷c nÈi trÓtrong nhµ cÚng nh≠ c∏c cńg vi÷c cÒa cÈng ÆÂng. C∏c quy’t Æfinh v“ b∂o v÷ vµ trÂng rıng donam giÌi Æ≠a ra c„ t≠ v†n vÌi phÙ n˜. Trong qu∏ tr◊nh x©y d˘ng h≠¨ng ≠Ìc, phÙ n˜ cÚng Æ≠Óctham gia vµ mÌi Æ„ng g„p c∏c ˝ t≠Îng cÒa h‰.

3.2.3 C∏c Æ∆c Æi”m v®n ho∏ vµ lfich sˆ

C„ nhi“u nh„m d©n tÈc thi”u sË sinh sËng trong c∏c khu v˘c nµy. Nh„m ng≠Íi Kinhkhńg ph∂i lµ nh„m d©n tÈc b∂n Æfia. C∏c sinh k’ cÒa nh„m ng≠Íi Kinh vµ c∏c nh„m d©ntÈc kh∏c c„ s˘ kh∏c bi÷t c¨ b∂n. S˘ c„ m∆t cÒa c∏c nh„m ng≠Íi Kinh vµ d©n tÈc kh∏c nhÀpc≠ tı c∏c vÔng nÛi ph›a Bæc Æ∑ lµm cho c∏c nh„m d©n tÈc b∂n Æfia ti’p xÛc vÌi c∏c n“nv®n ho∏ kh∏c nhau, c„ nhñg ∂nh h≠Îng Æ’n c∏c c∏ch th¯c sˆ dÙng c∏c nguÂn tµi nguy™nthi™n nhi™n.

Tuy c∏c hoπt ÆÈng v®n ho∏ cÒa c∏c nh„m d©n tÈc trong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u chÒ y’ulµ Æfinh h≠Ìng cÈng ÆÂng, nh≠ng c∏c mËi quan h÷ truy“n thËng trong c∏c gia tÈc cÚng c„˝ ngh‹a r†t quan tr‰ng. Ng≠Íi trong cÔng gia tÈc th≠Íng tÙ h‰p vÌi nhau Æ” giÁ t’t vµ hÁtrÓ l…n nhau trong s∂n xu†t kinh t’ vµ sinh k’ nh≠ mÈt cÈng ÆÂng thËng nh†t. Do vÀy,tr≠Îng tÈc c„ vai trfl quan tr‰ng trong con mæt cÒa c∏c thµnh vi™n gia tÈc. CÈng ÆÂng lÌnh¨n theo c∏ch hi”u cÒa c∏c nh„m b∂n Æfia, lµ mÈt lµng b∂n. Trong nhñg n®m tr≠Ìc Æ©y,h«u h’t c∏c hoπt ÆÈng ho∆c s˘ ki÷n cÒa mÈt thń th≠Íng do mÈt ng≠Íi Æµn ńg c„ uy t›nvµ uy™n b∏c nh†t quy’t Æfinh vµ tÊ ch¯c thńg qua t≠ v†n rÈng r∑i vÌi d©n b∂n. Ngµy nay,tr≠Îng thń (do Ch›nh phÒ b«u ra ) phÙ tr∏ch nhi÷m vÙ nµy.

H«u h’t c∏c nh„m d©n tÈc nµy Æ“u c„ l≠Óng ki’n th¯c vµ kinh nghi÷m tËt v“ sˆ dÙng vµqu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n tr™n c¨ sÎ c∏c thńg l÷ v®n ho∏ cÒa h‰.

MÈt sË ›t thńg l÷ truy“n thËng ti’p tÙc ∂nh h≠Îng cuÈc sËng cÒa c∏c nh„m b∂n Æfia trongkhu v˘c nµy, nh≠ c∏c nghi l‘ truy“n thËng, c∏c l‘ t’ th«n, c∏c l‘ gπo mÌi, c∏c bµi d©n ca,th¨ vµ tÙc ng˜.

C∏c ngh“ thÒ cńg truy“n thËng, k” c∂ d÷t v∂i, chÒ y’u lµm Æ” phÙc vÙ c∏c nhu c«u cÒac∏c cÈng ÆÂng.


22

Nh„m d©n tÈc Pa Hy/V©n Ki“u

D©n b∂n Hπ Long vµ Khe Trang Î huy÷n PhÛ M¸, T.T. Hu’ lµ ng≠Íi d©n tÈc Pa Hy. Tr≠Ìc n®m1981, d©n b∂n c„ tÀp qu∏n di canh vµ sËng r∂i r∏c Î c∏c khu v˘c xung quanh Khe Trang (v“ ph›aßńg vµ Nam). Vµo thÍi Æi”m Æ„, B∂n Khe Tr©n ch≠a thµnh lÀp. Ng≠Íi d©n sËng trong c∏c bÈtÈc nh· trong rıng giµ, d˘a vµo n“n kinh t’ t˘ c†p trÂng n≠¨ng, s®n bæt vµ h∏i l≠Óm. C∏c bÈ tÈcPa Hy sau Æ„ t∏i Æfinh c≠ theo Ch≠¨ng tr◊nh ßfinh c≠ cÒa Ch›nh PhÒ tπi b∂n Khe Tr©n.

D©n b∂n Khe Tr©n tr≠Ìc Æ©y sinh sËng Î c∏c vÔng l≠u v˘c sńg § L©u. Lfich sˆ t∏i Æfinh c≠ cÒanh„m nµy c„ tı vµi thÀp k˚ nay. N®m 1967, Æ” chπy trËn chi’n tranh, nh„m ng≠Íi nµy Æ∑ chuy”nÆ’n huy÷n A L≠Ìi, T.T. Hu’ vµ n®m 1968 h‰ di d©n Æ’n Lµo. ß’n n®m 1971 h‰ quay lπi AL≠Ìi vµ chi’m l≠u v˘c sńg BÂ. Vµo n®m 1978, bÈ tÈc Pa Hy Æfinh c≠ Î b∂n Khe Trang, ph›aNam suËi Ra Nah. N®m 1992, Ch›nh phÒ Vi÷t Nam khuy’n kh›ch h‰ t∏i Æfinh c≠ Î ph›a T©y cÒacon suËi nµy nhªm tr∏nh Æi lπi kh„ kh®n Æ’n ph›a Nam cÒa Ra Nah. Hi÷n c„ 11 hÈ gia Æ◊nh sinhsËng Î ph›a ßńg vµ sË cfln lπi gÂm 7 hÈ ti’p tÙc sinh sËng Î ph›a T©y suËi Ra Nah.

V“ vi÷c ph©n loπi ng≠Íi d©n Pa Hy, c„ nhi“u ˝ ki’n tr∏i ng≠Óc nhau. Ch›nh th¯c th◊ nh„m Pa HyÆ≠Óc coi lµ nh„m phÙ cÒa nh„m d©n tÈc Tµ §i. Tuy nhi™n Nguy‘n QuËc LÈc 21 Æ∑ so s∏nh haitruy“n thËng cÒa nh„m Pa Hy vµ nh„m V©n Ki“u vµ Æ∑ k’t luÀn, ng≠Íi Pa Hy lµ nh„m Æfiaph≠¨ng cÒa ng≠Íi V©n Ki“u. Trong ÆÓt nghi™n c¯u hi÷n tr≠Íng cÒa chÛng tí tπi hai b∂n Pa Hy,r‚ rµng lµ, cuÈc sËng kinh t’ vµ v®n ho∏ cÒa ng≠Íi Pa Hy c„ nhi“u Æi”m t≠¨ng ÆÂng vÌi ng≠ÍiV©n Ki“u.

Nh„m Tµ §i/Pa C´

Ng≠Íi Tµ §i Î x∑ A Roµng h«u h’t Æ“u tı huy÷n Ka Lum, tÿnh X™ Kńg, CHDCND Lµo Æ’n.N®m 1973, h‰ Æfinh c≠ tπi x∑ Hoµng S¨n vµ giai Æoπn sau Æ„ trÎ thµnh x∑ A Roµng. C„ 150 c≠d©n ng≠Íi Tµ §i, mÈt nh„m phÙ cÒa ng≠Íi C´ Tu.

D©n b∂n Ta Vai c„ cÔng nguÂn gËc tı Lµo. N®m 1976, h‰ chuy”n Æ’n x∑ H≠¨ng Thu˚, huy÷nA L≠Ìi, T.T. Hu’. N®m 1992, nhñg ng≠Íi nµy t∏i Æfinh c≠ Î x∑ ßńg S¨n nh≠ mÈt bÈ phÀncÒa Ch≠¨ng tr◊nh Æfinh c≠ cÒa Ch›nh phÒ Vi÷t Nam. Nh„m d©n tÈc lÌn Î Æ©y lµ ng≠Íi Pa C´.Trong b∂n duy nh†t c„ 4 ng≠Íi Kinh sinh sËng chung.

Nh„m d©n tÈc Tµ §i, mÈt nh„m c„ ngń ng˜ Mon-Khme, theo Nguy‘n QuËc LÈc, Æ≠Óc x’plµ mÈt nh„m d©n tÈc b∂n Æfia cÒa Vi÷t Nam. Tµ §i vµ Pa C´ lµ 2 t™n th≠Íng g‰i nh„m d©n tÈcchung nµy. Pa C´ (hay Pa Coh) lµ ng≠Íi Tµ §i sËng Î c∏c ÆÈ cao cao h¨n. Ng≠Íi Tµ §i sËngÎ H≠¨ng Ho∏, tÿnh Qu∂ng Trfi vµ A L≠Ìi tÿnh T.T. Hu’.

Nh„m Kinh

CÈng ÆÂng ng≠Íi Kinh 22 trong khu v˘c nghi™n c¯u bao gÂm nhñg ng≠Íi nhÀp c≠ theo k’hoπch l…n di d©n t˘ ph∏t. Nh„m ng≠Íi nµy c„ xu th’ sËng t∏ch ri™ng vÌi c∏c nh„m d©n tÈc ›tng≠Íi. Do truy“n thËng l©u ÆÍi trÂng lÛa n≠Ìc tr™n Æ†t bªng phºng khńg c„ li™n quan Æ’n rıngvµ c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n, cho n™n ng≠Íi Kinh c„ th∏i ÆÈ thu«n tu˝ Æfinh h≠Ìng thfitr≠Íng ÆËi vÌi tµi s∂n thi™n nhi™n nµy.

21 T∏c gi∂ uc∏c nh„m d©n tÈc ›t ng≠Íi Î B◊nh Trfi Thi™nv Nhµ xu†t b∂n ThuÀn H„a- Hu’, 1984.22 D©n tÈc Vi÷t Æńg ng≠Íi


23

C´ Tu vµ GiŒ Tri™ng

TTS tr∂i rÈng tr™n bËn huy÷n mi“n nÛi cÒa tÿnh Qu∂ng Nam, bao gÂm: Hi™n, Nam Giang (hayGiang), Ph≠Ìc S¨n vµ Trµ My. C∏c nh„m b∂n Æfia sËng trong khu v˘c nµy lµ C´ Tu, GiŒ Tri™ng,Xo ß®ng, vµ Co. MÈt sË ›t nh„m d©n tÈc, di d©n tı c∏c vÔng nÛi ph›a Bæc, gÂm Tµy, NÔng,Th∏i vµ M≠Íng.

Theo c∏c nghi™n c¯u tr≠Ìc Æ©y cÒa c∏c nhµ d©n tÈc h‰c vµ nhñg c©u chuy÷n do giµ lµng Î b∂nnghi™n c¯u k” lπi, c∏c nh„m b∂n Æfia (chÒ y’u lµ C´ Tu vµ GiŒ Tri™ng) lµ nhñg ng≠Íi Æ’n Æfinhc≠ Æ«u ti™n Î TTS. Ng≠Íi C´ Tu chÒ y’u sËng Î c∏c huy÷n Hi™n vµ Nam Giang thuÈc Qu∂ngNam, vµ huy÷n A L≠Ìi Î T.T. Hu’. Ng≠Íi C´ Tu cfln Æ≠Óc g‰i lµ Kha Tu, Ka Tu, Ph≠¨ng vµCao trong c∏c t≠ li÷u cÒa Vi÷t Nam vµ n≠Ìc ngoµi. Tuy nhi™n, C´ Tu lµ t™n g‰i ch›nh Æ≠Ócnh„m nµy ch†p nhÀn. Ng≠Íi C´ Tu sËng Î c∏c ÆÈ cao cao h¨n, g‰i lµ C´ Tu Driu, cfln nhñgng≠Íi sËng Î vÔng c„ ÆÈ cao trung b◊nh lµ C´ Tu Cha Lau, vµ nhñg ng≠Íi sËng Î c∏c vÔngÆ†t th†p h¨n g‰i lµ Co Tu Nal.

Ng≠Íi GiŒ Tri™ng sËng Î ph›a Nam cÒa nh„m ng≠Íi C´ Tu. Nh„m nµy chi’m c¯ mÈt vÔngrÈng lÌn ph›a ßńg cÒa cao nguy™n B´l´ven tπi Lµo, Bæc huy÷n ßæk Glei thuÈc tÿnh KonTum vµ huy÷n Ph≠Ìc S¨n cÒa tÿnh Qu∂ng Nam Î Vi÷t Nam. Ng≠Íi GiŒ Tri™ng cfln Æ≠Óc g‰ilµ Ca Tang, Doan, Xop, Brilla (Î ßæc Glei), Monoong hay Bonoong (Î Qu∂ng Nam).

Nh„m Xo ß®ng chÒ y’u sËng Î c∏c huy÷n ßæk T´, Sa Thµy, ßæk Glei vµ Kńg Plong thuÈctÿnh Kon Tum, vµ Î huy÷n Trµ My tÿnh Qu∂ng Nam. Nh„m Xo ß®ng cfln c„ c∏c t™n g‰i kh∏cÆ≠Óc m‰i ng≠Íi ch†p nhÀn lµ: Xo Teng, To Dra, Mo nam, Cµ Rong vµ Ha lang.

Cho Æ’n nay v…n ch≠a c„ tµi li÷u khoa h‰c ch›nh x∏c nµo v“ lfich sˆ vµ s˘ di chuy”n cÒa c∏cnh„m d©n tÈc nµy. MÈt trong nhi“u v†n Æ“ ch≠a c„ lÍi gi∂i li™n quan Æ’n thÍi gian Æfinh c≠ cÒac∏c nh„m d©n tÈc nµy Î Bæc vµ TTS 23.

TTS vÌi di÷n t›ch rıng rÈng lÌn vµ c∏c nguÂn tµi nguy™n n≠Ìc hi÷n c„ cho th†y mÈt sË c∏cÆi“u ki÷n thuÀn lÓi phÙc vÙ n“n kinh t’ t˘ c†p chÒ y’u d˘a vµo di canh. H«u h’t c∏c nh„m d©ntÈc trong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u Æ“u cÔng chia sŒ vÌi nhau truy“n thËng canh t∏c lÛa n≠¨ng.MÈt b∂n Æ≠Óc h◊nh thµnh vµ Æfinh c≠ trong thÍi gian tı 10 Æ’n 15 n®m d˘a vµo chu k˙ b· ho∏Æ†t Æ” canh t∏c. M∆c dÔ c„ nhñg Æ∆c tr≠ng kh∏c bi÷t giã c∏c nh„m d©n tÈc vµ thÍi gian Æfinhc≠, song d©n b∂n Î Æ©y Æ“u c„ chung nguy™n tæc trong t©m tr› khi di chuy”n lµ ?t◊m rıng vµÆ†t rıng Æ” tÂn tπiD. T≠ t≠Îng nµy Æ∑ chi phËi mπnh c∏c sinh k’ cÒa c∏c nh„m d©n tÈc cho Æ’nngµy nay.

B∂n Pa Pang ban Æ«u Æfinh c≠ tπi rıng Coong Achoong, sau Æ„ di chuy”n sang rıngAghuol, rıng Coong poo, vµ rıng Coong apang. Vµo n®m 1970, b∂n nµy Æfinh c≠ tπi rıngDha Prang thuÈc huy÷n Nam Giang. Tr≠Íng hÓp b∂n Pa Cang, h«u h’t ng≠Íi cao tuÊicfln nhÌ Æ≠Óc 19 l«n di chuy”n vµ t™n cÒa 19 khu rıng h‰ Æ∑ Æ∆t ch©n Æ’n.

23 D©n tÈc ›t ng≠Íi Î Vi÷t Nam (c∏c tÿnh ph›a Nam), Nhµ Xu†t b∂n Khoa h‰c X∑ hÈi, 1994.


24

3.3. Qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n d˘a vµo cÈng ÆÂng

3.3.1 TÊng quan

Qu∂n l˝ Tµi nguy™n Thi™n nhi™n d˘a vµo CÈng ÆÂng Æ≠Óc h◊nh dung lµ c∏c cÈng ÆÂng lµmvi÷c tr˘c ti’p Æ” b∂o v÷ c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n thńg qua c∏c chi’n l≠Óc, th” ch’ cÒaÆfia ph≠¨ng vµ bªng c∏c cńg ngh÷, nh≠ mÈt ph«n trong c∏c hoπt ÆÈng t˘ cung t˘ c†p hµng ngµycÒa m◊nh. Nhñg hoπt ÆÈng nµy bao gÂm trÂng tr‰t, s®n bæn, h∏i l≠Óm.

M∆c dÔ Æfinh ngh‹a v“ QLTNCß v…n cfln nhi“u tranh c∑i, song nhi“u ng≠Íi lµm th˘c t’ nh†ttr› vÌi bËn y’u tË d≠Ìi Æ©y:

QLTNCß bao gÂm vi÷c Æfinh h≠Ìng lπi quy“n sÎ h˜u, quy“n Æ≠Óc h≠Îng vµ ki”m so∏t c∏cnguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n - uh≠Îng dÙngv sao cho c∏c cÈng ÆÂng c„ Æ≠Óc bi÷n ph∏p khuy’nkh›ch ÆÛng Ææn Æ” b∂o tÂn c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n. Vi÷c dfich chuy”n v“ v†n Æ“h≠Îng dÙng khńg nh†t thi’t Æfli h·i quy“n sÎ h˜u c∏ nh©n ÆËi vÌi c∏c nguÂn tµi nguy™n, songlπi y™u c«u c„ Æ≠Óc mÈt sË uquy“nv Æ≠Óc ph∏p luÀt b∂o v÷ ÆËi vÌi c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™nnhi™n trong mÈt thÍi gian dµi.

QLTNCß Æ∂m b∂o cho c∏c cÈng ÆÂng c„ Æ≠Óc c∏c lÓi ›ch kinh t’ th˘c s˘ Î Æfia ph≠¨ng, do cńgt∏c qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n vµ b∂o tÂn ßDSH Æem lπi. Trong mÈt th’ giÌi hoµn h∂o,QLTNCß sœ ph∂i tπo ra c∏c lÓi ›ch kinh t’ tr™n con Æ≠Íng h≠Ìng tÌi b∂o tÂn ßDSH tËt h¨n.Tr™n th˘c t’, c«n ph∂i vœ Æ≠Íng ranh giÌi giã hai mÙc ti™u khi c„ nhñg m©u thu…n x∂y ra.

QLTNCß d˘a vµo s˘ tham gia c„ hi÷u qu∂ cÒa cÈng ÆÂng. Tu˙ theo bËi c∂nh cÙ th”, s˘ thamgia nµy c„ th” bao gÂm c∏c hoπt ÆÈng, tı c∏c nÁ l˘c gi∏o dÙc cho Æ’n vi÷c tham gia vµo qu∏tr◊nh ra quy’t Æfinh cÒa ch›nh quy“n, cÚng nh≠ Æ∆c quy“n ra quy’t Æfinh ÆËi vÌi cńg t∏c qu∂nl˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n.

QLTNCß cńg nhÀn c∏c tri th¯c vµ c∏c ph≠¨ng th¯c qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n cÒa Æfiaph≠¨ng vµ b∂n Æfia, vµ x©y d˘ng tr™n c¨ sÎ c∏c tri th¯c vµ ph≠¨ng th¯c Æ„. ßÂng thÍi, QLTNCßcfln hoµn toµn ghi nhÀn, rªng khńg Æ≠Óc lµm mäo m„ tri th¯c vµ c∏c ph≠¨ng th¯c b∂n Æfia,nh†t lµ khi c∏c cÈng ÆÂng ch≠a ph∂i lµ c∏c th˘c th” t‹nh; c∏c ph≠¨ng th¯c cÒa h‰ th≠Íng bi’nÆÈng khi ÆËi m∆t vÌi ph∏t tri”n 24.

QLTNCß c„ th” ti’n hµnh Î c∏c c†p kh∏c nhau vµ vÌi phπm vfi kh∏c nhau, tı c∏c d˘ ∏n cÙ th”cho Æ’n c∏c ch≠¨ng tr◊nh hay ch›nh s∏ch quËc gia khuy’n kh›ch QLTNCß.

QLTNCß tπi Vi÷t Nam

Tπi Vi÷t Nam, c∏c nÁ l˘c QLTNCß chÒ y’u tÀp trung vµo cńg t∏c qu∂n l˝ rıng. Î quy mńh·, qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng Æ∑ c„ tı l©u. C∏c cÈng ÆÂng, nh†t lµ c∏c b∂n d©n tÈc ›t ng≠Íi, c„truy“n thËng qu∂n l˝ c∏c khu rıng thi™ng, c∏c Æfia Æi”m chń c†t cha ńg vµ c∏c khu v˘c Æ«u

24 Charles Victor Barber - B∂o tÂn ßDSH d˘a vµo cÈng dÂng: nhñg th∏ch th¯c ÆËi vÌi c∏c nhµ hoπch Æfinh ch›nh s∏ch vµ qu∂n l˝Î ßńg Nam ∏, 1996


25

nguÂn. Khi c∏c hÓp t∏c x∑ c„ quy“n ki”m so∏t Æ†t l©m nghi÷p khńg mang lπi hi÷u qu∂ nã,c∏c cÈng ÆÂng Æ∑ Æ∂m nhÀn tr∏ch nhi÷m ÆËi vÌi c∏c di÷n t›ch Æ„ vµ bæt Æ«u qu∂n l˝ c∏c nguÂntµi nguy™n rıng. C∏c cÈng ÆÂng Î Vi÷t Nam cfln qu∂n l˝ c∏c vÔng rıng theo c∏c hÓp ÆÂng k˝vÌi c∏c LTQD.

G«n Æ©y h¨n, c„ mÈt sË d˘ ∏n vµ ch≠¨ng tr◊nh th› Æi”m trong c∂ n≠Ìc, trong Æ„ rıng Æ≠Óc giaocho c∏c cÈng ÆÂng qu∂n l˝. V› dÙ, vµo n®m 2000, h¨n 30.000ha Æ∑ Æ≠Óc giao Î c∏c tÿnh S¨nLa vµ Cao Bªng, h¨n 20.000ha Î c∏c tÿnh Hµ Giang vµ ß®k L®k, h¨n 10.000ha Î c∏c tÿnh HoµB◊nh vµ Lπng S¨n, vµ h¨n 50.000ha Î c∏c tÿnh Bæc Kπn vµ T.T. Hu’. Tuy nhi™n, nhñg v†nÆ“ v…n ch≠a c„ lÍi gi∂i lµ : C∏c cÈng ÆÂng nµy lµ nhñg ai? ßfinh ngh‹a th’ nµo lµ (c∏c) cÈngÆÂng, c∏c gia tÈc, c∏c cÙm hÈ gia Æ◊nh, c∏c b∂n ho∆c g◊ nã? Hi÷n loπi rıng nµo Æ≠Óc c∏c cÈngÆÂng Æ„ qu∂n l˝? C¨ quan Æfia ph≠¨ng nµo hÁ trÓ qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng? M¯c ÆÈ Æ„ng g„pcÒa qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng ÆËi vÌi cńg t∏c b∂o tÂn c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n Æ’n Æ©u?Li÷u QLTNCß c„ ph∂i lµ ph≠¨ng th¯c tËi ≠u Æ” qu∂n l˝ c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n? C∏ccÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng c„ nhu c«u th˘c s˘ vµ nguy÷n v‰ng g◊ trong QLTNCß vµ khung ph∏p l˝Æ«y ÆÒ vµ toµn di÷n Æ” hÁ trÓ hoπt ÆÈng vµ ph∏t tri”n qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng?

HÈi th∂o quËc gia l«n th¯ nh†t v“ c∏c kinh nghi÷m vµ ti“m n®ng h≠Ìng tÌi Qu∂n l˝ rıng cÈngÆÂng vµo th∏ng 6 n®m 2000 Æ∑ k’t luÀn, n’u so vÌi h÷ thËng hi÷n c„, c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ngqu∂n l˝ vµ b∂o v÷ c∏c vÔng rıng hi÷u qu∂ h¨n vµ Æfli h·i Æ«u t≠ ng©n s∏ch cÒa Nhµ n≠Ìc b∂ov÷ rıng ›t h¨n. HÈi th∂o cfln k’t luÀn, qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng Æ∑ ph∏t huy tËt nh†t Î c∏c cÈngÆÂng Î c∏c vÔng s©u vÔng xa c„ c∏c truy“n thËng qu∂n l˝ rıng, c„ s˘ tham gia cao cÒa cÈngÆÂng, c„ c¨ c†u tÊ ch¯c th˘c hi÷n ch¯c n®ng hÓp l˝, c„ c∏c quy Æfinh nÈi bÈ c„ hi÷u l˘c vµ c„ng≠Íi l∑nh Æπo Æ≠Óc m‰i thµnh vi™n cÈng ÆÂng k›nh tr‰ng.

Trong b∏o c∏o tham luÀn chu»n bfi cho HÈi th∂o quËc gia v“ Khung ch›nh s∏ch hÁ trÓ qu∂n l˝rıng cÈng ÆÂng Î Vi÷t Nam (th∏ng 11 n®m 2001), Æ∑ Æ∏nh gi∏ t∏m m´ h◊nh qu∂n l˝ rıng cÈngÆÂng Î Vi÷t Nam. Trong sË c∏c bµi h‰c ÆÛc k’t Æ≠Óc, b∏o c∏o nµy ph∏t hi÷n:

Qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng (QLRCß) khuy’n kh›ch s˘ gæn b„ cÒa cÈng ÆÂng vµ ˝ th¯c v“mÙc Æ›ch chung giã c∏c thµnh vi™n cÒa cÈng ÆÂng, cÚng nh≠ khuy’n kh›ch th∏i ÆÈ b◊nhÆºng;

QLRCß khuy’n kh›ch truy“n Æπt ki’n th¯c giã c∏c thµnh vi™n trong cÈng ÆÂng Æ„, bÎiv◊ mÈt thµnh vi™n c„ th” t◊m s˘ giÛp ÆÏ cÒa ng≠Íi kh∏c;

QLRCß khuy’n kh›ch chuy™n mń ho∏ cńg vi÷c. Trong mÈt cÈng ÆÂng, c∏c thµnh vi™nc„ th” tÀp trung vµo nhñg vi÷c h‰ lµm tËt nh†t, tı Æ„ t®ng Æ≠Óc c∏c lÓi ›ch cho m‰i ng≠Íi;

QLRCß gi∂m bÌt sË vÙ vi phπm rıng, nh≠ ÆËn c©y b†t hÓp ph∏p. Nhi“u ng≠Íi lµm vi÷ctrong rıng c„ ngh‹a lµ c∏c thµnh vi™n c„ kh∂ n®ng bæt nhñg kŒ vi phπm nhi“u h¨n. N’unhñg kŒ vi phπm tı vÔng xung quanh ho∆c thÀm ch› ngay trong cÈng ÆÂng Æ„, th◊ cÈngÆÂng c„ th” g©y ∏p l˘c bæt nhñg kŒ vi phπm ph∂i ch†m d¯t vi phπm;

QLRCß phÔ hÓp vÌi c∏c quy Æfinh b∂o v÷ rıng c†p lµng b∂n (xem ph«n d≠Ìi); QLRCß nhÀn Æ≠Óc s˘ Òng hÈ vµ quan t©m th≠Íng xuy™n cÒa cÈng ÆÂng do sˆ dÙng vµ

b∏n c∏c l©m s∂n vµ c∏c l©m s∂n ngoµi gÁ. Do c∏c lÓi ›ch mang lπi cho cÈng ÆÂng, cho n™nchi ph› cÒa Nhµ n≠Ìc sœ ›t nh†t.


26

T≠ c∏ch ph∏p l˝ cÒa Qu∂n l˝ Tµi nguy™n Thi™n nhi™n d˘a vµo cÈng ÆÂng Î Vi÷t Nam

Hi÷n nay, Î Vi÷t Nam ch≠a c„ khung ph∏p l˝ nµo hÁ trÓ cho QLTNCß. C∏c cÈng ÆÂng khńgÆ≠Óc LuÀt ß†t ßai Æ∑ sâ ÆÊi (1999) cńg nhÀn lµ nhñg th˘c th” c„ th” Æ≠Óc giao Æ†t sˆ dÙngl©u dµi. LuÀt ß†t Æai quy Æfinh, chÿ cho phäp giao Æ†t cho c∏c tÊ ch¯c, c∏c hÈ gia Æ◊nh vµ c∏cc∏ nh©n. Theo LuÀt D©n s˘ (1995), c∏c cÈng ÆÂng khńg Æ≠Óc coi lµ uc∏c tÊ ch¯cv. ß” trÎthµnh mÈt tÊ ch¯c, mÈt th˘c th” ph∂i c„ ÆÒ c∏c Æi“u ki÷n sau:

ß≠Óc mÈt tÊ ch¯c c„ th»m quy“n cÒa Nhµ n≠Ìc cńg nhÀn; C„ c¨ c†u vµ k’ hoπch r‚ rµng; C„ tµi s∂n; vµ C„ vai trfl th˘c thi ÆÈc lÀp c∏c luÀt Æfinh.

Nghfi Æfinh 17/HßBT (1992), nghfi Æfinh v“ vi÷c th˘c hi÷n LuÀt B∂o v÷ vµ Ph∏t tri”n Rıng, chophäp c∏c lµng b∂n trÎ thµnh c∏c chÒ sÎ h˜u hÓp ph∏p urıng vµ Æ†t trËng Æang sˆ dÙngv n’u c∏cchÒ sÎ h˜u nµy c„ rıng tı tr≠Ìc khi LuÀt L©m nghi÷p c„ hi÷u l˘c. Tuy nhi™n, LuÀt L©m nghi÷pchÿ xem xät Æ’n quy“n sÎ h˜u khi c∏c th˘c th” Æ≠Óc Nhµ n≠Ìc giao Æ†t, theo Æ„ mÈt sË ›t lµngb∂n c„ th” khi’u nπi. Nghi Æfinh 29/CP (1998) v“ Quy Æfinh d©n chÒ Î c†p lµng b∂n n„i r‚: ulµngb∂n/thń khńg ph∂i lµ Æ¨n vfi hÓp ph∏p trong c¨ c†u cÒa Ch›nh phÒ, tuy nhi™n lµ nï sinh sËngcÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng vµ lµ c†p th†p nh†t Æ” th˘c hi÷n c∏c quy Æfinh vµ quy ≠Ìcv. TrongThńg t≠ 56/TT (1999), BÈ NN&PTNT quy Æfinh h≠Ìng d…n c∏c lµng b∂n x©y d˘ng c∏c quyÆfinh v“ b∂o v÷ vµ ph∏t tri”n rıng.

Nh≠ vÀy, ngµy cµng c„ xu th’ ch†p nhÀn vai trfl cÒa c∏c cÈng ÆÂng - ch› ›t lµ c∏c lµng/b∂n - v“vi÷c lµm chÒ vµ qu∂n l˝ rıng, nh≠ng khńg cńg nhÀn c∏c cÈng ÆÂng lµ c∏c th˘c th” hÓp ph∏pc„ th” sÎ h˜u Æ†t. C„ lœ v†n Æ“ nµy chÿ Æ¨n gi∂n ph∂n ∏nh th˘c t’ Î c¨ sÎ. Trong th˘c ti‘n, nhi“utÿnh vµ x∑ Æ∑ giao Æ†t cho c∏c cÈng ÆÂng theo Nghfi Æinh 163/CP 91999), nghfi Æfinh th˘c hi÷nLuÀt ß†t Æai, ngay c∂ nh≠ vÀy, nghfi Æfinh cÚng khńg Æ≠a c∏c cÈng ÆÂng vµo trong sË nhñgÆËi t≠Óng Æ≠Óc quy“n nhÀn Æ†t. Theo Æi“u tra cÒa BÈ NN&PTNT vµo th∏ng 6 n®m 2001, c∏ccÈng ÆÂng qu∂n l˝ 2,3 tri÷u ha Î 24 tÿnh, ho∆c 15,5% tÊng di÷n t›ch Æ†t l©m nghi÷p Î Vi÷t Nam.

Song, Æfia vfi khńg ch›nh th¯c cÒa QLRCß ÆÂng ngh‹a vÌi c∏c cÈng ÆÂng th≠Íng xuy™nkhńg nhÀn Æ≠Óc s˘ hÁ trÓ cÒa c∏c ch≠¨ng tr◊nh khuy’n kh›ch v“ qu∂n l˝ rıng cÒa Ch›nh phÒ,thÀm ch› tr™n th˘c t’ c∏c cÈng ÆÂng c„ sÎ h˜u vµ qu∂n l˝ Æ†t l©m nghi÷p. V› dÙ, c∏c cÈng ÆÂngkhńg Æ≠Óc cńg nhÀn lµ c∏c th˘c th” hÓp ph∏p theo Nghfi Æfinh 661/TTg (1998) v“ vi÷c th˘chi÷n ch≠¨ng tr◊nh trÂng 5 tri÷u häc ta rıng. Nh≠ vÀy, c∏c cÈng ÆÂng v“ m∆t ph∏p l˝, khńgÆ≠Óc k˝ hÓp ÆÂng b∂o v÷ ho∆c nhÀn trÓ c†p b∂o v÷ rıng; Theo Quy’t Æfinh 8/TTg (2001) v“ qu∂nl c∏c loπi rıng, c∏c cÈng ÆÂng khńg Æ≠Óc chia sŒ c∏c lÓi ›ch v“ s dÙng rıng, nh≠ l†y cÒi ho∆c h∏il≠Óm c∏c l©m s∂n ngoµi gÁ; cÚng nh≠ khńg th” t˘ do l≠u thńg l©m s∂n tr™n thfi tr≠Íng.

T≠¨ng t˘, c∏c cÈng ÆÂng khńg Æ≠Óc cńg nhÀn lµ c∏c th˘c th” hÓp ph∏p theo c∏c ch›nh s∏chÆ«u t≠ cÒa Nhµ n≠Ìc. Nh≠ vÀy, theo LuÀt Khuy’n kh›ch Æ«u t≠ trong n≠Ìc Æ≠Óc sâ ÆÊi (1998)vµ c∏c v®n b∂n d≠Ìi nghfi Æfinh, mÈt cÈng ÆÂng khńg th” tÀn dÙng Æ≠Óc c∏c bi÷n ph∏p khuy’nkh›ch Æ«u t≠ cho c∏c hoπt ÆÈng nh≠ trÂng vµ lµm giµu rıng t∏i sinh t˘ nhi™n; theo Nghfi Æfinh43/ND-CP (1999) v“ T›n dÙng Æ«u t≠ ph∏t tri”n cÒa Nhµ n≠Ìc, th◊ mÈt cÈng ÆÂng khńg Æ≠Óc


27

vay ti“n Æ«u t≠ l∑i su†t th†p cho c∏c hoπt ÆÈng qu∂n l˝ rıng; vµ theo Quy’t Æfinh 67/TTg (1999)v“ Ch›nh s∏ch T›n dÙng vµ Ng©n hµng phÙc vÙ Nńg nghi÷p vµ Ph∏t tri”n nńg thń vµ v®nb∂n sâ ÆÊi theo Quy’t Æfinh 148/TTG (1999), mÈt cÈng ÆÂng khńg Æ≠Óc vay ti“n theo l∑i su†tchung cho c∏c hoπt ÆÈng s∂n xu†t l©m nghi÷p th≠¨ng mπi.

Ng≠Óc lπi, c∏c cÈng ÆÂng v…n ph∂i Æ„ng thu’ v“ c∏c hoπt ÆÈng cÒa h‰ cho dÔ h‰ khńg Æ≠Óccoi lµ c∏c th˘c th” hÓp ph∏p. Theo v®n b∂n sâ ÆÊi cÒa Nghfi Æfinh Thu’ Tµi nguy™n (1998),mÁi tÊ ch¯c vµ c∏ nh©n c„ c∏c hoπt ÆÈng khai th∏c tµi nguy™n thi™n nhi™n ph∂i Æ„ng thu’. C∏cs∂n ph»m thu hoπch Æ≠Óc tı c∏c rıng s∂n xu†t t∏i sinh t˘ nhi™n vµ c∏c rıng trÂng, cÚng nh≠c∏c l©m s∂n ngoµi gÁ tı rıng t˘ nhi™n, Æ≠Óc mi‘n thu’. Tr™n th˘c t’, c∏c cÈng ÆÂng Æ„ng thu’khi khai th∏c c∏c s∂n ph»m tı rıng cÒa cÈng ÆÂng. C∏c cÈng ÆÂng cfln Æ„ng thu’ sˆ dÙng Æ†tnńg nghi÷p tr™n di÷n t›ch Æ†t trËng Æ≠Óc c∏c huy÷n giao Æ” t∏i trÂng rıng vµ trÂng c©y ®n qu∂.

C∏c Æπi bi”u tham gia HÈi th∂o L©m nghi÷p CÈng ÆÂng n®m 2000 Æ∑ x∏c Æfinh vi÷c thi’u t≠c∏ch ph∏p l˝ cÒa c∏c cÈng ÆÂng lµ c∂n trÎ lÌn nh†t ÆËi vÌi vi÷c ph∏t tri”n qu∂n l˝ rıng cÈngÆÂng. Nh≠ tr◊nh bµy Î tr™n, thi’u s˘ cńg nhÀn c„ th” tr™n th˘c t’ sœ khńg c∂n trÎ c∏c cÈngÆÂng qu∂n l˝ Æ†t rıng, nh≠ng lπi t≠Ìc Æoπt c∏c cÈng ÆÂng nhi“u lÓi ›ch mµ c∏c ch≠¨ng tr◊nhkhuy’n kh›ch cÒa Ch›nh phÒ mang lπi.

R†t khńg may, vi÷c bÊ sung tı ucÈng ÆÂngv vµo mÈt bÈ luÀt lπi kh„ h¨n nhi“u so vÌi vi÷cxu†t hi÷n tı nµy. Vi÷c Æfinh ngh‹a cÈng ÆÂng v…n Æ” ng· Æ” bµn bπc, nh†t lµ Î Vi÷t Nam, trongÆ„ c∏c cÈng ÆÂng ch≠a trang bfi kh∏i ni÷m v“ mÈt tÊ ch¯c kinh t’, ch›nh trfi ho∆c x∑ hÈi. Vi÷ccńg nhÀn mÈt cÈng ÆÂng lµ mÈt th˘c th” hÓp ph∏p chæc chæn sœ m†t nhi“u thÍi gian vµ cuËicÔng, c„ th” d…n Æ’n Æi“u khńg mong muËn, n’u Æ≠a ra mÈt Æfinh ngh‹a c¯ng nhæc, loπi b·qu∏ nhi“u nh„m d©n.

3.3.2 Qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n truy“n thËng

MÈt sË loπi h◊nh h÷ thËng qu∂n l˝ truy“n thËng cÒa cÈng ÆÂng Æ∑ Æ≠Óc ph∏t hi÷n vµ trongÆ„ mÈt sË v…n Æ≠Óc duy tr◊. Do h«u h’t c∏c nguÂn tµi nguy™n rıng vµ tµi nguy™n kh∏ctrong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u v…n ch≠a c„ chÒ, cho n™n ng≠Íi d©n b∂n Æfia khńg tham giab∂o v÷ hay qu∂n l˝.

QLTNCß lµ c„ ti“m n®ng do c∏c truy“n thËng l©u ÆÍi v“ sˆ dÙng vµ qu∂n l˝ b“n vñgc∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n thńg qua cńg t∏c t≠ v†n c„ s˘ tham gia rÈng r∑i c„ tıtr≠Ìc Æ©y trong c∏c nh„m d©n tÈc Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯u. Vi÷c th˘c hi÷n c„ hi÷u l˘cvµ vÀn hµnh c∏c h÷ thËng qu∂n l˝ ch›nh th¯c cÒa Ch›nh phÒ Æ∑ ∏p Æ∆t nhñg hπn ch’ ÆËivÌi vi÷c khai th∏c vµ c∏c quy“n ÆËi vÌi c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n. Th˘c t’ nµy Æ∑g©y ra mÈt sË nhñg ph∂n ¯ng ti™u c˘c cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng trong vi÷c th˘c hi÷n c∏cquy Æfinh cÒa Ch›nh phÒ vµ t◊nh trπng khai th∏c tµi nguy™n b†t hÓp ph∏p ti’p tÙc di‘n ra.

Kho∏n b∂o v÷ rıng Î mÈt sË nï Æ∑ tπo ra nhñg ∂nh h≠Îng t›ch c˘c Æ’n c∏c Æi“u ki÷nrıng vµ n“n kinh t’ Æfia ph≠¨ng. Tuy nhi™n, v†n Æ“ nan gi∂i cfln tÂn tπi lµ thi’u kinh ph›Æ” b∂o Æ∂m s˘ tham gia b◊nh Æºng cÒa t†t c∂ c∏c hÈ gia Æ◊nh d©n tÈc ›t ng≠Íi, g©y b†t m∑ntrong c∏c cÈng ÆÂng nµy.


28

Do Ch≠¨ng tr◊nh Æfinh c≠ cÒa Ch›nh phÒ, c„ mÈt rÒi ro lµ tri th¯c, c∏c k¸ n®ng, s˘ khńngoan vµ kinh nghi÷m truy“n thËng li™n quan Æ’n c∏c ph≠¨ng th¯c s∂n xu†t vµ qu∂n l˝ tµinguy™n thi™n nhi™n sœ trÎ n™n thıa vµ khńg cfln th›ch hÓp.

SÎ h˜u Æ†t truy“n thËng

MÈt b∂n lµng, theo nhÀn th¯c cÒa c∏c nh„m d©n tÈc b∂n Æfia, tÂn tπi nh≠ mÈt mí tr≠Íng c¨ b∂nnh†t vµ tr˘c ti’p ÆËi vÌi s˘ tÂn tπi cÒa h‰. N„i chung, tı thń/b∂n khńg chÿ c„ngh‹a lµ cÈng ÆÂng vµ c∏c hoπt ÆÈng cÒa n„, mµ cfln c„ ngh‹a lµ Æ†t Æai, Æ†t rıng Æ” trÂngtr‰t, c∏c tµi nguy™n rıng Æ” bÊ sung vµo bã ®n, cÚng nh≠ c∏c nguÂn n≠Ìc Æ” Æ∏nh bæt c∏ vµti™u thÙ. MÁi thń/b∂n c„ ranh giÌi ri™ng Æ≠Óc ph©n ranh giÌi r‚ rµng bªng c∏c con suËi,d∑y nÛi, c∏c qu∂ ÆÂi ho∆c chÿ Æ¨n gi∂n bªng c∏i c©y. Theo c∏c truy“n thËng cÊ x≠a,d©n trong thń Æ≠Óc phäp sˆ dÙng c∏c nguÂn tµi nguy™n cÒa thń, bao gÂm c∏c tµinguy™n rıng, c∏c nguÂn n≠Ìc, c∏c khu v˘c ch®n th∂, v.v. Tuy nhi™n, mÈt khi bπn rÍi kh·ithń, th◊ quy“n Æ„ khńg cfln gi∏ trfi. MÈt thâ ruÈng do mÈt c∏ nh©n ho∆c gia Æ◊nh khai kh»nvµ trÂng tr‰t, v…n thuÈc cÒa ng≠Íi Æ„/gia Æ◊nh Æ„ thÀm ch› sau mÈt thÍi gian dµi rıng t∏i sinhtr™n thâ ruÈng Æ„. Tuy ˝ th¯c v“ sÎ h˜u cÒa ng≠Íi H¨mńg bfi c∏c gia tÈc ∂nh h≠Îngmπnh, nh≠ng quy“n sÎ h˜u Æ†t cÒa mÁi gia Æ◊nh hay mÁi cÈng ÆÂng v…n lÌn trongc∏c cÈng ÆÂng d©n tÈc b∂n Æfia sËng Î trung Tr≠Íng S¨n. Loπi quy“n sÎ h˜u nµy Æ≠Óc mÈthÈi ÆÂng b∂n gÂm nhñg ng≠Íi giµ nh†t vµ c„ uy t›n nh†t vµ nhñg tr≠Îng tÈc khºng Æfinh vµcÒng cË trong c∏c cuÈc h‰p thń tÊ ch¯c 4 l«n mÈt n®m. Ng≠Óc lπi, ng≠Íi Kinh nhÀnth¯c v“ quy“n sÎ h˜u lµ s˘ ph©n chia r‚ rµng giã c∏c hÈ gia Æ◊nh, c∏c c∏ nh©n vµ c∏c c¨ quanNhµ n≠Ìc.

Quy ≠Ìc tËi cao ∂nh h≠Îng Æ’n c∏c th∏i ÆÈ ¯ng xˆ cÒa c∏c cÈng ÆÂng sËng trong khu v˘c nµylµ ÆÂng bÈ c∏c tµi nguy™n thi™n nhi™n vµ lµng/b∂n thµnh mÈt quan ni÷m. Do vÀy, ÆËi vÌinhÀn th¯c cÒa c∏c nh„m d©n tÈc Î Æ©y, th◊ rıng vµ Æ†t l©m nghi÷p lµ c∏c tµi s∂n mµ th«n th∏nhdµnh cho h‰ nh≠ mÈt cÈng ÆÂng ho∆c thń/b∂n.

M∆c dÔ mÈt sË luÀt vµ quy Æfinh Æ≠Óc Ch›nh phÒ Vi÷t Nam ban hµnh vµ c≠Ïng ch’, nh≠ng quanni÷m truy“n thËng v“ Æ†t vµ c∏c nguÂn tµi nguy™n ti’p tÙc tÂn tπi vµ ∂nh h≠Îng Æ’n cuÈc sËngcÒa ng≠Íi d©n b∂n Æfia trong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u. MÈt y’u tË thÛ vfi ph∏t hi÷n Æ≠Óc khi n„ichuy÷n vÌi nhñg ng≠Íi c„ th»m quy“n trong UBND x∑ lµ, h‰ cńg nhÀn vµ ghi nhÀn khńgch›nh th¯c loπi quy“n sÎ h˜u Æ†t truy“n thËng nµy.

GÁ Æ” d˘ng nhµ

Lµ mÈt ph«n trong truy“n thËng l©u ÆÍi, nhµ cÒa c∏c nh„m d©n tÈc Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯uÆ≠Óc d˘ng bªng gÁ vµ c∏c loµi th˘c vÀt kh∏c. Ng≠Íi Tµ §i vµ Pa C´ cÔng mÈt gia tÈc th≠ÍngsËng trong nhµ dµi (Dung). Nhµ dµi nh†t c„ th” tÌi tr®m mät. SË ng≠Íi trong mÈt gia Æ◊nh lÌnc„ th” tÌi 30-40 ng≠Íi, thuÈc 10 hÈ. Theo thÍi gian, nhµ dµi nµy ti’p tÙc mÎ rÈng Æ” c„ chÁch¯a nhñg ng≠Íi mÌi c≠Ìi. Ngoµi chÁ Î th≠Íng xuy™n, ng≠Íi Tµ §i cfln c„ l“u tπm thÍi dÔnglµm l∏n canh mÔa mµng (Xu) trong thÍi gian thu hoπch ho∆c trÂng tr‰t. ß◊nh (Nhµ Rńg) lµ tµis∂n chung cÒa c∂ thń.


29

L∏ c‰ vµ c∏c l∏ kh∏c Æ≠Óc dÔng Æ” lÓp m∏i ho∆c v∏ch ng®n c∏c buÂng trong nhµ cÒa ng≠Íi PaHy. MÈt Æ∆c tr≠ng r†t kh∏c bi÷t v“ c∏c nhµ cÒa ng≠Íi Pa Hy lµ phflng chung c„ h◊nh trfln. Ngµyx≠a, c∏c loπi gÁ c¯ng, nh≠ Sindora tonkiensis, Pterocarpus macrocarpus, Dalbergia spp vµHopea pierrei, Æ≠Óc ch‰n r†t c»n thÀn Æ” d˘ng nhµ. Nhñg loµi gÁ nµy c„ Î xung quanh b∂n.

Tr≠Ìc khi khai th∏c gÁ, chÒ nhµ ph∂i cÛng th«n rıng (Zeng) vµ h¯a khńg ÆÈng chπm Æ’n c∏cc∏nh rıng thi™ng. N’u chÒ nhµ muËn thu hoπch gÁ Î rıng thuÈc b∂n b™n, th◊ ng≠Íi Æ„ ph∂i xinphäp b∂n Æ„. C∏ch sˆ dÙng gÁ nµy khńg ∂nh h≠Îng nghi™m tr‰ng Æ’n c∏c nguÂn tµi nguy™nrıng do khËi l≠Óng khai th∏c hµng n®m r†t ›t Æ” sˆ dÙng Î Æfia ph≠¨ng. Ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ngÆ≠Óc phäp khai th∏c c„ l˘a ch‰n Æ” phÙc vÙ c∏c mÙc Æ›ch nh≠ Æ∑ tr◊nh bµy trong nghi l‘ cÛngth«n rıng. Vi÷c ch‰n gÁ, khai th∏c vµ vÀn chuy”n gÁ cÚng nh≠ d˘ng nhµ Æ≠Óc ti’n hµnh vÌi s˘hÁ trÓ cÒa ng≠Íi kh∏c trong b∂n ho∆c cÒa c∏c thµnh vi™n trong cÔng gia tÈc. ˝ th¯c cÈng ÆÂngÆ≠Óc th” hi÷n r‚ nh†t thńg qua s˘ cÈng t∏c khai th∏c vµ sˆ dÙng tµi nguy™n thi™n nhi™n.

Trong thÍi gian g«n Æ©y, vi÷c thi’t k’ d˘ng nhµ cÒa h«u h’t c∏c thń truy“n thËng Æ∑ c„ thayÆÊi. Lµ mÈt ph«n cÒa Ch≠¨ng tr◊nh Æfinh c≠, c∏c hÈ gia Æ◊nh Æ≠Óc khuy’n kh›ch khńg Î nhµsµn mµ xuËng Î Æ†t bªng. Chÿ c„ 5 nhµ sµn Î thń Khe Tr©n. C∏c nhµ hi÷n Æ≠Óc x©ybªng bÔn tr∏t c„ cÈt gÁ vµ c∏c ph™n ng®n bªng tre n¯a ho∆c l∏ c‰. MÈt sË nhµ x©y bªnggπch vµ b™ tńg. C∏c loµi gÁ Æ≠Óc sˆ dÙng hi÷n nay khńg giËng nh≠ tr≠Ìc do cπn ki÷tc∏c loµi gÁ c¯ng th≠Íng Æ≠Óc dÔng tr≠Ìc Æ©y. C∏c c©y thuÈc loµi Machelia vµ qu’Cinnamomum, hi÷n Æ≠Óc sˆ dÙng Æ” d˘ng nhµ. MÈt sË ›t gia Æ◊nh sˆ dÙng c∂ keo Acasiamangium vµ Melia azedrach, l†y tı rıng trÂng. M∆c dÔ c„ thay ÆÊi v“ thi’t k’ vµ vÀt li÷u sˆdÙng Æ” d˘ng nhµ, cÈng ÆÂng nµy v…n duy tr◊ truy“n thËng giÛp ÆÏ l…n nhau cÒa h‰ trong khix©y d˘ng nhµ.

Theo giµ lµng thń Pa Lanh, tÿnh Qu∂ng Nam, c„ 13 hÈ (trong tÊng sË 57 hÈ trong b∂n)khai th∏c vµ buń b∏n gÁ vÌi nhñg ng≠Íi Kinh mí giÌi.

GiËng nh≠ ng≠Íi V©n Ki“u, do lËi sËng cÒa x∑, ng≠Íi Tµ §i cÚng c„ ˝ th¯c cÈng ÆÂng mπnhtrong m‰i hoπt ÆÈng li™n quan Æ’n khai th∏c gÁ vµ d˘ng nhµ. Nhñg nhµ dµi cÒa ng≠Íi Tµ §iÆfli h·i ph∂i c„ c©y gÁ lÌn vµ tËt Æ” d˘ng. C∏c loµi c©y gÁ th≠Íng dÔng lµ Mecheliaspp., Pometia pinata, vµ Parashorea stellata. Hπ c©y ph∂i Î nhñg n i xa c∏c c∏nh rıng thi™ng.Nhñg c©y Æ∑ ch‰n Æ” d˘ng nhµ th≠Íng Æ≠Óc Æ∏nh d†u Æ” cńg bË quy“n sÎ h˜u vµ sau Æ„ Æ” mÈtthÍi gian Î trong rıng tr≠Ìc khi ÆËn. ThÒ tÙc nµy Æ≠Óc hoµn t†t Æ” bi’t ph∂n ¯ng cÒath«n rıng (Yang Xu). N’u mÈt ai Æ„ trong gia Æ◊nh bfi Ëm trong thÍi gian chÍ ÆÓi, c„ ngh‹a lµth«n rıng khńg ÆÂng ˝ vÌi quy’t Æfinh khai th∏c gÁ. Tr≠Ìc khi khai th∏c gÁ, cÚng ti’n hµnhthÒ tÙc cÛng l‘ t≠¨ng t˘ nh≠ tr◊nh bµy Î tr™n.

Hi÷n nay, ng≠Íi Tµ §i sËng Î c∏c nhµ x©y bªng bÔn vµ Æ†t. C∏c thÒ tÙc cńg phu nµy khńgcfln nã. Khi mÈt gia Æ◊nh c«n x©y nhµ mÌi, gia Æ◊nh Æ„ c„ th” quy’t Æfinh nï sœ khai th∏c gÁmµ khńg chÛ ˝ nhi“u Æ’n h÷ thËng sˆ dÙng gÁ truy“n thËng.


30

Canh t∏c

Theo ≠Ìc t›nh, hi÷n nay c„ kho∂ng 3 tri÷u ng≠Íi ki’m sËng chÒ y’u bªng di canh Î c∏c vÔngmi“n nÛi Vi÷t Nam 25. Tπi c∏c di÷n t›ch Æ†t c„ ÆÈ cao trung b◊nh vµ cao, di canh tr™n Æ†t dËclµ truy“n thËng l©u ÆÍi Æ≠Óc truy“n tı th’ h÷ nµy qua th’ h÷ kh∏c trong c∏c nh„m d©n tÈc b∂nÆfia sËng Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯u. LÛa n≠¨ng vµ c∏c c©y trÂng chÒ y’u kh∏c Æ≠Óc trÂng theochu k˙ b· ho∏ käo dµi 15-20 n®m. Vi÷c khai kh»n Æ†t Æai Æ≠Óc ti’n hµnh sau c∏c l‘ nghi käodµi vµ cńg phu Æ” t· lflng k›nh tr‰ng Æ’n c∏c th«n Æ†t vµ th«n rıng. ßfia h◊nh l˝ t≠Îng chon≠¨ng r…y (Ta sa rai) cÒa ng≠Íi Pa Hy lµ Æ†t dËc vÌi ÆÈ dËc tı 250 Æ’n 300.

Sau khi ch‰n Æ≠Óc mÈt m∂nh Æ†t, ng≠Íi Pa Hy th≠Íng Æ∏nh d†u khu v˘c Æ” tuy™n bË quy“nsÎ h˜u (chom xay) m∂nh Æ†t Æ„. Tr≠Ìc khi khai kh»n Æ†t, giµ b∂n sœ y™u c«u xem xät t›nh hÓpph∏p cÒa vi÷c khai kh»n Æ†t tr™n c¨ sÎ h≠¨ng ≠Ìc quy Æfinh ÆËi vÌi c∏c c∏nh rıng thi™ng. MÈtsË ›t c∏c nghi l‘ kh∏c, nh≠ nghi l‘ bÈi thu (Pu bo) vµ nghi l‘ gπo mÌi (Po xu) Æ≠Óc ti’n hµnhsau khi cÛng th«n rıng.

Lµ mÈt ph«n cÒa truy“n thËng l©u ÆÍi, ng≠Íi d©n tÈc Tµ §i vµ Pa C´ tr∏nh khai kh»n Æ†t dÔnglµm ruÈng lu©n chuy”n Î c∏c l≠u v˘c sńg ho∆c tr™n Æÿnh ÆÂi. ßi“u nµy Æ∑ giÛp duy tr◊ Æ≠ÓcmÈt sË khu rıng nguy™n sinh tËt Î x∑ A Roµng vµ thń Ta Vai Î T.T. Hu’.

Hi÷n nay, c∏c truy“n thËng c„ li™n quan Æ’n canh t∏c n≠¨ng r…y Æ∑ khńg cfln nã theo c∏c thayÆÊi v“ x∑ hÈi vµ mí tr≠Íng. C∏c ruÈng n≠¨ng nªm r∂i r∏c Î c∏c khu rıng t∏i sinh xung quanh.

Theo sË li÷u thËng k™ ch›nh th¯c cÒa huy÷n Nam Giang tÿnh Qu∂ng Nam, 46% d©n sËhuy÷n, gÂm h«u h’t c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi, sËng d≠Ìi m¯c nghÃo Æ„i. M∆c dÔ Æ«u t≠ cÒaCh›nh phÒ Vi÷t Nam trong ch≠¨ng tr◊nh Æfinh c≠, song di canh v…n di‘n ra. Theo c∏c sËli÷u thËng k™ g«n Æ©y 26, sau 3 thÀp k˚ tri”n khai c∏c ch›nh s∏ch Æfinh c≠. SË ng≠Íi thamgia di canh d≠Íng nh≠ khńg gi∂m mµ thÀm ch› cfln t®ng th™m.

Chu k˙ b· ho∏ bfi rÛt ngæn cfln 4-5 n®m tu˙ theo ÆÈ mµu cÒa Æ†t. K’t qu∂ lµ, c∏c c∏nh rıng rÀmÆ∑ bfi thay th’ bªng c∏c c∏nh rıng t∏i sinh. Î mÈt sË khu v˘c, c∏c khu rıng khńg c„ kh∂ n®ngt∏i sinh t˘ nhi™n vµ trÎ thµnh c∏c di÷n t›ch c©y bÙi. Tr≠Íng hÓp Î thń Hπ Long, h«u h’t c∏cdi÷n t›ch Æ†t nńg nghi÷p Æ∑ bi’n thµnh ruÈng lÛa n≠Ìc. C∏c c©y trÂng kh∏c, nh≠ lπc vµ ÆÀu,Æ≠Óc trÂng Î c∏c vÔng Æ†t c„ ÆÈ cao trung b◊nh.

Do c∏c nÁ l˘c cÒa Ch›nh phÒ Vi÷t Nam quy’t t©m ch†m d¯t canh t∏c lÛa n≠¨ng vµ khuy’nkh›ch Æfinh canh vµ Æfinh c≠, mÈt sË ruÈng di canh Æ∑ bi’n thµnh c∏c ruÈng Æfinh canh. Do thi’utri th¯c vµ Æ«u t≠ cho Æ†t cÒa c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi, cho n™n n®ng su†t th†p. NghÃo Æ„i lµ mÈttrong nhñg y’u tË khi’n ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng ti’p tÙc khai kh»n rıng.

25 ßÁ ß◊nh S©m, Di canh Î Vi÷t Nam, 199426 B∏o c∏o cÒa ADB v“ x„a nghÃo Æ„i trong c∏c ch≠¨ng tr◊nh t›n dÙng l©m nghi÷p vµ Æfinh c≠, th∏ng 5, 2001.


31

S®n bæn

S®n bæn lµ mÈt trong nhñg hoπt ÆÈng ch›nh mµ Æµn ńg Pa Hy th≠Íng lµm sau c∏c mÔa c†ylÛa. Ngµy x≠a, khi cfln r†t nhi“u ÆÈng vÀt hoang d∑, mÈt nh„m gÂm 5-6 ng≠Íi vÌi cung, t™nvµ b…y, tÊ ch¯c cÔng nhau Æi s®n. Trong thÍi gian chi’n tranh, sÛng Ëng Æ≠Óc Æ≠a Æ’n cÈngÆÂng nµy. M∆c dÔ rıng c„ nhi“u ÆÈng vÀt, song ng≠Íi Pa Hy chÿ s®n bæt Æ” ®n trong gia Æ◊nh.C∏c b…y (Ta men tin) tr≠Ìc Æ©y Æ≠Óc sˆ dÙng sau khi cÛng th«n rıng mÈt con gµ ho∆c mÈt sËhπt vµ l∏ c©y c‰. C∏c b…y Æ≠Óc phäp Æ∆t trong Æfia phÀn cÒa thń. N’u Æ∆t b…y Î thń kh∏c th◊ph∂i xin phäp tr≠Ìc. Sau c∏c chuy’n Æi s®n v“ nhµ, ph∂i ti’n hµnh mÈt nghi l‘ nã Æ” t· lflngbi’t ¨n Æ’n th«n rıng (Zeng). Chi’n lÓi ph»m (thÒ cÒa con thÛ lÌn nh†t s®n Æ≠Óc) thuÈc v“ thÓs®n, ph«n cfln lπi cÒa c∏c con thÛ s®n Æ≠Óc Æem chia cho m‰i ng≠Íi trong thń. Gia Æ◊nh thÓs®n c„ th” sˆ dÙng c∏c con vÀt nh·, nh≠ nh›m, t™ t™ hay gµ rıng khńg ph∂i chia.

C∏c quy ≠Ìc s®n bæt truy“n thËng Æ≠Óc thń Æ∆t ra vµ tu©n thÒ nghi™m ng∆t. BÂi th≠Íng viphπm c∏c quy ≠Ìc nµy c„ th” lµ lÓn, tr©u hay gµ. Xin nhæc lπi, b¯c tranh s®n bæn truy“n thËngvµ chia sŒ c∏c s∂n ph»m n„i l™n s˘ Æfinh h≠Ìng cÈng ÆÂng cÒa ng≠Íi Pa Hy ÆËi vÌi c∏c sinh k’cÒa h‰ r†t mπnh. B¯c tranh nµy cfln ph∂n ∏nh ˝ th¯c sˆ dÙng b“n vñg vµ b∂o v÷ c∏c nguÂntµi nguy™n thi™n nhi™n tÂn tπi trong cÈng ÆÂng nµy.

D©n thń Pa Hy Î Hπ Long vµ Khe Tr©n thÛ nhÀn, tr≠Ìc Æ©y nhi“u ÆÈng vÀt hoang d∑ th≠Íngxuy™n bfi s®n bæt, nay khńg th” t◊m th†y Î c∏c c∏nh rıng xung quanh. HÊ vµ h≠ü hoµn toµnbi’n m†t. Hi÷n nay, b…y Æ≠Óc Æ∆t xung quanh c∏c ruÈng lÛa chÒ y’u Æ” b∂o v÷ c©y trÂng kh·iÆÈng vÀt hoang d∑ x©m l†n. N®m 2001, d©n thń Khe Trang s®n Æ≠Óc 6 con lÓn rıng, 1 conh≠ü, 5 con nh›m vµ 30 con gµ rıng. Tπi Hπ Long, d©n b∂n bæt Æ≠Óc 1 con h≠ü, 2 con d™ rıngvµ 30 con lÓn rıng. C∏c ÆÈng vÀt s®n bæt Æ≠Óc khńg cfln chia sŒ trong b∂n do nhu c«u thfit thÛrıng tr™n c∏c thfi tr≠Íng cÒa ng≠Íi Kinh ngµy cµng t®ng. Ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng cho rªng, kh„c„ th” theo d‚i Æ≠Óc sË l≠Óng th˘c t’ c∏c con vÀt bfi s®n bæt, Æ¨n gi∂n chÿ v◊ m‰i ng≠Íi b› mÀtb∏n c∏c s∂n ph»m Æ„ cho ng≠Íi Kinh ngay sau khi s®n Æ≠Óc.

Theo suy ngh‹ cÒa ng≠Íi Tµ §i vµ Pa C´, ÆÈng vÀt hoang d∑ lµ quµ t∆ng cÒa th«n th∏nh ch¯khńg th” Æ≠¨ng nhi™n mµ c„. C∏c c∏nh rıng thi™ng Æ∑ Æ≠Óc ng≠Íi x≠a x∏c Æfinh vµ Æ∏nh d†ur‚ rµng vµ Æ≠Óc nhñg thÓ s®n tń tr‰ng tı ÆÍi nµy sang ÆÍi kh∏c. Hi÷n trπng s®n bæn Î Tµ Vaivµ A Roµng cÚng t≠¨ng t˘ nh≠ c∏c thń Hπ Long vµ Khe Tr©n. H«u h’t ÆÈng vÀt hoang d∑ bfis®n bæt khńg cfln chia sŒ mµ b∏n ngay cho ng≠Íi Kinh Î c∏c thfi tr†n. N®m 2001, d©n thń TµVai s®n Æ≠Óc 2 con h≠ü nÛi, 5 con khÿ, 10 con lÓn rıng, 20 con rÔa vµ h¨n 100 con gµ rıng.

Giµ lµng cÒa mÈt thń nghi™n c¯u vµ c∏n bÈ Hπt Ki”m l©m Î Qu∂ng Nam cho chÛng tí bi’t,tr≠Ìc nhñg n®m 1990 cfln th†y c∏c con thÛ lÌn nh≠ hÊ, g†u, lÓn rıng vµ nhi“u loµi chim vµcń trÔng trong c∏c c∏nh rıng Î Nam Giang.

Hu’ vµ Qu∂ng Nam c„ mÈt sË khu v˘c c†p b∏ch c«n qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n n„i chungvµ qu∂n l˝ ÆÈng vÀt hoang d∑ n„i ri™ng. T◊nh h◊nh Æ„ Î c∂ hai tÿnh cho th†y mÈt th˘c t’ lµ, doti’p xÛc vÌi n“n kinh t’ thfi tr≠Íng vµ do c„ c∏c tuy’n Æ≠Íng bÈ d‘ Æi lπi h¨n, s®n bæn th≠¨ngmπi Æ∑ thay th’ s®n bæt t˘ cung t˘ c†p. Nh≠ Æ∑ tr◊nh bµy Î tr™n, c∏c quy Æfinh s®n bæn truy“nthËng c„ hi÷u l˘c trong c∏c x∑ hÈi xa x≠a vÌi lflng tin v“ tinh th«n mπnh mœ. Tuy c∏c c¨ quan


32

ch›nh quy“n Æang c„ nhñg nÁ l˘c t®ng c≠Íng n®ng l˘c gi∏m s∏t cÒa c∏c nh©n vi™n ki”m l©m,song c∏c quy Æfinh truy“n thËng nµy Æang bfi l∑ng qu™n.

Tuy nhi™n, theo c∏c c¨ quan c„ th»m quy“n, vi÷c s®n bæn ch≠a phÊ bi’n ho∆c ch≠a g©y ra c∏cmËi Æe doπ nghi™m tr‰ng Æ’n ßDSH.

Qu∂n l˝ rıng thi™ng

Theo truy“n thËng, ng≠Íi d©n Pa Hy sÓ c∏c th«n ch’t Î c∏c khu v˘c ngh‹a Æfia (Am but) ∏m ∂nh.Ngay sau khi chń ng≠Íi ch’t, d©n thń th≠Íng tr∏nh xa Æ” ng®n khńg cho c∏c th«n ch’t theov“ nhµ. Do nÁi sÓ Æ„, c∏c c∏nh rıng c„ ngh‹a Æfia th≠Íng bfi b· hoang vµ trÎ n™n linh thi™ng.Tπi Khe Tr©n, c∏c c∏nh rıng thi™ng hi÷n Æang bfi nhñg ng≠Íi tı b™n ngoµi Æ’n khai th∏c ch¯khńg ph∂i d©n thń.

Ng≠Íi Pa Hy tin rªng th«n rıng (Zeng) sËng trong nhñg khu rıng giµ vµ lÌn do Æ„ tń tr‰ngvµ cÛng l‘ c∏c c∏nh rıng nµy. ß©y lµ nï di‘n ra m‰i nghi l‘ cÛng th«n rıng. Do lflng k›nhtr‰ng vµ do nÁi sÓ bfi trıng phπt (Ëm Æau) cÒa th«n rıng, cho n™n d©n b∂n khńg s®n bæn, khaith∏c gÁ ho∆c h∏i l≠Óm c∏c l©m s∂n ngoµi gÁ trong khu v˘c nµy. Truy“n thËng nµy hi÷n v…nÆ≠Óc duy tr◊ Î Khe Tr©n. Tuy nhi™n, c∂ rıng c„ ngh‹a Æfia l…n rıng thi™ng Æ“u bfi nhñg ng≠Íitı b™n ngoµi Æ’n l†n chi’m vµ sˆ dÙng. Ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng khńg c„ c¨ ch’ Æ” gi∂i quy’tvi÷c sˆ dÙng sai c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n ch≠a tıng c„ nµy vµ gi∂i quy’t d¯t Æi”mnhñg tranh ch†p c„ th” x∂y ra.

Khńg giËng ng≠Íi V©n Ki“u, ng≠Íi Tµ §i vµ Pa C´ c„ truy“n thËng tń tr‰ng c∏c th«n ch’t.Do Æ„, h‰ x©y mÈ nh≠ c∏c ngí nhµ vÌi thi’t k’ Æãp vµ ph¯c tπp vµ nªm s©u trong c∏c khu rıngrÀm. Khu rıng nµy tr≠Ìc Æ©y Æ≠Óc d©n thń b∂o v÷ c»n thÀn. Hi÷n nay, c∏c khu rıng c„ ngh‹aÆfia xung quanh khu v˘c nµy bfi khai kh»n l†y Æ†t lµm nńg nghi÷p vµ x©m l†n Æ” khai th∏c gÁ.Duy nh†t cfln t◊m th†y mÈt thâ rıng c„ ngh‹a Æfia Æ≠Óc b∂o v÷ c»n thÀn, rÈng 0,5ha, Î thń AMin, x∑ A Roµng.

D©n thń Khe Tr©n th≠Íng chń c∏c vÀt qu˝ vµ hi’m trong mÈt hang Æãp nªm Î giã rıng.Hang nµy cÚng nh≠ rıng xung quanh Æ≠Óc b∂o v÷ c»n thÀn. C∏c quy ≠Ìc b∂o v÷ quy Æfinh r‚vi÷c trıng trfi ÆËi vÌi hµnh vi vi phπm (ch∆t mÈt c©y ph∂i m†t mÈt con gµ, ch∆t mÈt vµi c©y ph∂im†t mÈt con lÓn). Hi÷n tπi, ng≠Íi d©n khńg duy tr◊ thńg l÷ nµy nã v◊ tµi s∂n Æ≠Óc gi˜ Î nhµ.Do Æ„, c∏c c∏nh rıng c„ c∏c hang nh≠ vÀy Æang bfi ph∏ hu˚.

3.3.3 C∏c th” ch’ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n cÒa thń/lµng

Nh≠ tr◊nh bµy Î tr™n, trong mÈt x∑ hÈi truy“n thËng, thń lµng lµ mÈt Æ¨n vfi x∑ hÈi duy nh†tvµ quan tr‰ng nh†t ÆËi vÌi c∏c d©n tÈc b∂n Æfia sËng trong khu v˘c nghi™n c¯u. HÈi ÆÂng thń,gÂm nhñg ng≠Íi cao tuÊi nh†t, c„ t›n nhi÷m vµ uy™n b∏c nh†t, bµn bπc vµ Æ≠a ra c∏c quy’tÆfinh v“ c∏c cńg vi÷c cÒa thń sau khi tham kh∂o ˝ ki’n vÌi d©n thń. HÈi ÆÂng thń cfln x©yd˘ng bÈ h≠¨ng ≠Ìc truy“n thËng vÌi nhñg h◊nh phπt nghi™m khæc vµ c∏c lÓi ›ch r‚ rµng li™nquan Æ’n tµi nguy™n thi™n nhi™n, quy Æfinh cÙ th” ÆËi vÌi c∏c v†n Æ“ li™n quan Æ’n di canh, s®nbæn vµ h∏i l≠Óm c∏c l©m s∂n ngoµi gÁ. C∏c quy ≠Ìc Æ„ Æ≠Óc t†t c∂ d©n thń bµn bπc vµ thńg


33

qua trong c∏c cuÈc h‰p thń. M∆c dÔ c∏c quy ≠Ìc Æ„ khńg Æ≠Óc ghi thµnh v®n b∂n, song c∏cquy ≠Ìc nµy Æ≠Óc d©n thń ch†p hµnh nghi™m chÿnh. V› dÙ, tπi Qu∂ng Nam, vi÷c qu∂n l˝ tËtc∏c c∏nh rıng giµ vµ rÀm (A Dhay) cho th†y, c∏c c∏nh rıng nµy Æ≠Óc b∂o v÷ tËt khńg Æ” bfikhai kh»n lµm ruÈng n≠¨ng. C∏c khu rıng thuÈc vÔng l≠u v˘c (Tam Dhien), c∏c c∏nh rıng tr™nc∏c nÛi cao nh†t (Pa Dhi), c∏c c∏nh rıng c„ ma (th≠Íng x∏c Æfinh bªng s˘ hi÷n di÷n cÒa c©yZri), ho∆c c∏c khu rıng c„ nhi“u qu∂ A Bhui, cÚng Æ“u Æ≠Óc g◊n gi˜ trong c∏c Æi“u ki÷n tËt.

Hi÷n nay, m∆c dÔ c∏c nh„m d©n tÈc b∂n Æfia Î TTS v…n duy tr◊ mÈt sË lËi sËng truy“n thËngcÒa h‰ cÔng vÌi c∏c m´ h◊nh cuÈc sËng mÌi cÒa ng≠Íi Kinh, nh≠ng vai trfl vµ t«m quan tr‰ngcÒa c∏c hÈi ÆÂng thń truy“n thËng Æang m†t d«n do thi’u Æfia vfi ph∏p l˝ trong vi÷c gi∂i quy’tc∏c cńg vi÷c cÒa thń lµng vµ do s˘ tÂn tπi cÒa c∏c c¨ quan ch›nh quy“n Nhµ n≠Ìc Î m‰i c†p.

Nhñg k’t qu∂ cÒa c∏c hoπt ÆÈng x’p th¯ bÀc cÒa chÛng tí tπo ra s˘ hÁ trÓ bÊ sung cho nhñgthay ÆÊi v“ tÊ ch¯c th” ch’. C∏c tr≠Îng thń vµ c∏c b› th≠ cÒa c∏c chi bÈ Æ∂ng lµ nhñg ng≠Íic„ quy“n ra quy’t Æfinh. HÈi ÆÂng thń truy“n thËng chÿ Æ≠Óc tham kh∂o ˝ ki’n khi c∏c c¨ quanch›nh quy“n nµy th†y c«n. Tπi huy÷n Nam Giang, c∏c hÈi ÆÂng nµy chÿ cfln th†y Î 50% sË thńtrong vÔng.

Nghi™n c¯u Æi”n h◊nh tπi thń L≠u Hi“n Hoµ, huy÷n Phong ßi“n, Thıa Thi™n Hu’

B∂n L≠u Hi“n Hoµ lµ thń chÿ c„ ng≠Íi Kinh trong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u. Thń nµyc„ tı th’ k˚ 18 vÌi c∏c c≠ d©n tı tÿnh Qu∂ng B◊nh Æ’n. N®m 1964, do chi’n tranh chon™n d©n thń ph∂i di t∂n, vµ sau Æ„ lπi Æfinh c≠ Î cÔng khu v˘c nµy vµo n®m 1975. C∏cnh„m d©n tÈc sËng Î c∏c khu v˘c xung quanh bfi ∂nh h≠Îng m¯c ÆÈ nµo Æ„ bÎi c∏c m…uh◊nh canh t∏c vµ buń b∏n cÒa ng≠Íi Kinh do c„ qu∏ tr◊nh sinh sËng l©u ÆÍi Î khu v˘cnµy.

Lfich sˆ sˆ dÙng tµi nguy™n thi™n nhi™n Î L≠u Hi“n Hoµ gæn li“n vÌi nhñg thay ÆÊi c∏cch’ ÆÈ x∑ hÈi. Tr≠Ìc 1975, Æ†t nńg nghi÷p do hÈ gia Æ◊nh vµ c∏c gia tÈc sÎ h˜u vµ sˆdÙng. ChÒ Æ†t Æ≠Óc c†p gi†y ch¯ng nhÀn sˆ dÙng Æ†t g‰i lµ uTr›ch lÙc Æfia bÈv. Tı 1900,mÈt sË hÈ gia Æ◊nh vµ gia tÈc bæt Æ«u trÂng loµi Bambusa balcoa Æ” chæn gi„ cho ruÈnglÛa vµ thń lµng. Sau 1976, quy“n sÎ h˜u di÷n t›ch Bambusa balcoa nµy Æ≠Óc chuy”ncho c∏c hÓp t∏c x∑ nńg nghi÷p. CuËi 1980, Æ†t nńg nghi÷p Æ≠Óc giao cho c∏c gia Æ◊nhvµ n®m 2000 c†p sÊ Æ·.

T«m quan tr‰ng cÒa loµi Bambusa balcoa Æ≠Óc Ch›nh phÒ thıa nhÀn, do Æ„ Ch›nh phÒquy’t Æfinh t®ng c≠Íng vi÷c trÂng rıng Bambusa balcoa. Hi÷n nay, tÊng di÷n t›chBambusa balcoa Î thń L≠u Hi“n Hoµ lµ 80ha. Tr™n th˘c t’, cÈng ÆÂng thń nµy qu∂nl˝ rıng Bambusa balcoa tı nhñg n®m 1980. Sau khi Æ≠Óc giao Æ†t nńg nghi÷p, U˚ banthń tÊ ch¯c h‰p b∂n vµ quy’t Æfinh gi˜ rıng Bambusa balcoa lµm tµi s∂n chung cÒa thń.Trong cuÈc h‰p thń, ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng y™u c«u hÓp t∏c x∑ nńg nghi÷p cÒa x∑ tπmthÍi qu∂n l˝ c∏nh rıng nµy thńg qua mÈt Æ¨n vfi b∂o v÷ do d©n thń t˘ l˘a ch‰n. ThńÆ“ ra c∏c quy ≠Ìc b∂o v÷ vµ qu∂n l˝ cÙ th”. MÈt trong c∏c quy ≠Ìc Æ„ lµ quy Æfinh cÙ th”


34

m¯c thÔ lao cho nh©n vi™n cÒa Æ¨n vfi b∂o v÷ rıng Bambusa balcoa lµ 1 tri÷u Æ/n®m27.Ng≠Íi vi phπm quy ≠Ìc sœ bfi phπt 10.000Æ n’u h∏i mÈt c∏i m®ng b†t hÓp ph∏p vµ ba ngµylao ÆÈng n’u ch∆t mÈt c©y Bambusa balcoa.

Bambusa balcoa Æ≠Óc thu hoπch mÈt l«n mÈt n®m. Tr≠Ìc khi thu hoπch, hÓp t∏c x∑ cÒax∑ tÊ ch¯c mÈt cuÈc h‰p thń Æ” chu»n bfi mÎ th«u quy’t Æfinh ng≠Íi thu hoπch. N®m2001, gi∏ mÈt c©y Bambusa balcoa lµ tı 1.500 Æ’n 2.000Æ tu˙ theo Æ≠Íng k›nh th©n c©y.C∏ch qu∂n l˝ rıng Bambusa balcoa cÒa thń L≠u Hi“n Hoµ Æ∑ cho k’t qu∂ kinh t’ t›chc˘c, g„p ph«n c∂i thi÷n hπ t«ng c¨ sÎ cÒa thń. Ti“n c„ Æ≠Óc tı b∏n Bambusa balcoaÆ≠Óc t∏i Æ«u t≠ cho tr≠Íng h‰c, mπng l≠Ìi Æi÷n vµ trπm y t’. Chÿ ri™ng n®m 2001, Æ∑ thuÆ≠Óc 206 tri÷u ÆÂng tı vi÷c b∏n Bambusa balcoa.

ß©y lµ mÈt trong nhñg m´ h◊nh qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng hi÷u qu∂. Cho dÔ m´ h◊nh nµych≠a Æ≠Óc c∏c nhµ hoπch Æfinh ch›nh s∏ch thıa nhÀn vµ vi÷c giao Æ†t v…n ch≠a r‚ rµng,song m´ h◊nh Æ∑ tπo ra nhi“u thu nhÀp h¨n vµ c∏c k’t qu∂ t›ch c˘c cho ng≠Íi d©n Æfiaph≠¨ng so vÌi b†t k˙ h÷ thËng qu∂n l˝ nµo Æ∑ Æ≠Óc hÓp ph∏p ho∏. Nhñg cuÈc ph·ngv†n cÒa nh„m nghi™n c¯u Î b∂n L≠u Hi“n Hoµ cho th†y b∂n r†t sΩn sµng vµ nhi÷t t◊nhtham gia h¨n nã vµo cńg t∏c b∂o v÷ vµ qu∂n l˝ rıng Bambusa balcoa.

3.3.4 Hi÷n trπng qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n d˘a vµo cÈng ÆÂng

C∏i g‰i lµ rıng cÈng ÆÂng lµ mÈt kh∏i ni÷m khńg r‚ rµng. ßfinh ngh‹a tı ?cÈng ÆÂngD g©y ranh«m l…n Î m‰i c†p, g„p ph«n lµm cho c∏c c¨ quan ch›nh quy“n e ngπi gi∂i quy’t nh„m loπi nµy.

Hi÷n Î Hu’ ÆÂng thÍi tÂn tπi mÈt vµi h÷ thËng qu∂n l˝ Æ†t vµ tµi nguy™n rıng. Cńg t∏c qu∂nl˝ Æ†t vµ tµi nguy™n rıng Æ≠Óc ti’n hµnh Î c†p ch›nh quy“n thńg qua c∏c LTQD vµ c∏c c¨quan c„ th»m quy“n kh∏c vµ bªng hÓp ÆÂng giao kho∏n vÌi c∏c c∏ nh©n vµ hÈ gia Æ◊nh. SÎNN&PTNT bµy t· sΩn sµng Òng hÈ b†t k˙ k’ hoπch qu∂n l˝ nµo t· ra c„ hi÷u qu∂.

UBND T.T. Hu’ vµ sÎ NN&PTNT r†t ti’n bÈ trong vi÷c Æ“ x≠Ìng vµ tπo Æi“u ki÷n cho cńgt∏c qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng Î 3 Æfia ph≠¨ng th› Æi”m. Tπi Qu∂ng Nam, tr≠Íng hÓp th› Æi”m Îhuy÷n Hi™n Æ∑ Æ≠Óc UBND tÿnh cho phäp lµm tı cuËi n®m ngo∏i. Tuy nhi™n, quy’t Æfinh cÒaUBND tÿnh n™u r‚, Ch›nh phÒ sÎ h˜u rıng vµ Æ†t l©m nghi÷p vµ khńg Æ“ cÀp g◊ Æ’n s˘ thamgia cÒa c∏c cÈng ÆÂng. MÈt hoπt ÆÈng th› Æi”m v“ giao Æ†t l©m nghi÷p rıng phflng hÈ xungy’u (thuÈc rıng Æ«u nguÂn An Di™n) Æang di‘n ra Î x∑ Trµ BÔi, huy÷n Trµ My vµ x∑ Ba, huy÷nHi™n. Hai x∑ nµy sau khi Æ≠Óc UBND tÿnh duy÷t, sœ nhÀn Æ≠Óc 3000ha rıng. C∏c x∑ sœ thi’tlÀp mÈt h÷ thËng chia sŒ lÓi ›ch tr™n c¨ sÎ Quy’t Æfinh 178, cho phäp d©n b∂n thu hoπch l©ms∂n. Hi÷n tπi, Æfia Æi”m th› Æi”m nµy Æ∑ Æ≠Óc c∏c UBND huy÷n duy÷t vµ Æ“ ∏n nµy Æang Æ≠ÓcUBND tÿnh th»m Æfinh.

MÈt v†n Æ“ mµ c∏c c¨ quan ch›nh quy“n Æfia ph≠¨ng Æ“u hi”u r‚ lµ, do h«u h’t c∏c di÷n t›chrıng t˘ nhi™n nªm Î c∏c vÔng s©u vµ vÔng xa c„ ph«n lÌn d©n c≠ thuÈc c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi,cho n™n cńg t∏c qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n lµ r†t kh„ n’u khńg c„ s˘ Òng hÈ cÒa c∏ccÈng ÆÂng b∂n Æfia hay Æfia ph≠¨ng sËng Î c∏c khu v˘c Æ„.27 T≠¨ng Æ≠¨ng 70 USD


35

Quy tr◊nh tri”n khai qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng Î T.T. Hu’ bæt Æ«u bªng c∏c cuÈc t≠ v†n vÌi c∏cb™n li™n quan Î m‰i c†p. Tr≠Íng hÓp thń Thu˛ Y™n Th≠Óng 28, c∏c Æπi di÷n cÒa c∏c cÈngÆÂng, c∏c UBND x∑, huy÷n vµ tÿnh Æ“u Æ≠Óc mÍi Æ„ng g„p ˝ ki’n cho mÈt sË cuÈc hÈi th∂o.C∏c thń LÈc Ti’t vµ LÈc B◊nh mÌi bæt Æ«u nh©n rÈng m´ h◊nh Thu˛ Y™n Th≠Óng. Hai b∂nnµy Æ∑ thıa k’ c∏c truy“n thËng qu∂n l˝ tı c∏c th’ h÷ cha ńg vµ sœ x©y d˘ng k’ hoπch qu∂nl˝ cÒa h‰ tr™n c¨ sÎ c∏c truy“n thËng Æ„.

Nghi™n c¯u Æi”n h◊nh Î Thu˛ Y™n Th≠Óng cho th†y b≠Ìc ti’n bÈ trong vi÷c hÁ trÓ QLTNCßcÒa c∏c c¨ quan ch›nh quy“n T.T. Hu’. S˘ kh∏c bi÷t giã c∏c k’ hoπch th› Æi”m Î S¨n La vµßæk L®k vµ Thu˛ Y™n Th≠Óng lµ quy“n sÎ h˜u khńg Æ≠Óc quy Æfinh r‚ trong Quy’t Æfinh ph™duy÷t k’ hoπch th› Æi”m nµy cÒa UBND T.T. Hu’. Tr≠Íng hÓp cÒa S¨n La vµ ßæk Læc, l«nÆ«u ti™n quy“n sÎ h˜u th˘c t’ Æ†t Æai trong 15 n®m Æ≠Óc chuy”n giao cho c∏c cÈng ÆÂng, trongkhi tπi T.T. Hu’, th◊ quy“n sÎ h˜u Æ†t v…n ch≠a r‚ ai lµ ng≠Íi sÎ h˜u rıng th˘c s˘, tuy c∏c lÓi›ch Æ“u Æ≠Óc chia sŒ giã Ch›nh phÒ vµ cÈng ÆÂng. MÈt v†n Æ“ Æ∏ng Æ≠Óc ph©n bi÷t rπch rfligiã phπm vi qu∂n l˝ cÈng ÆÂng Î S¨n La vµ ßæk L®k so vÌi T.T. Hu’. Tr≠Íng hÓp cÒa S¨nLa vµ ßæk Læk, Ch›nh phÒ Vi÷t Nam Æ∑ duy÷t c∏c nghi™n c¯u th› Æi”m vµ t· r‚ ˝ Æfinh th˘c s˘h‰c h·i c∏c cÈng ÆÂng. Tr≠Íng hÓp Î T.T. Hu’, nh≠ Æ∑ tr◊nh bµy Î tr™n, k’ hoπch th› Æi”m Æ≠ÓcsÎ NN&PTNT Æ“ x≠Ìng vµ Æ≠Óc UBND tÿnh duy÷t.

ßi“u thÛ vfi lµ cńg t∏c qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng Î L≠u Hi“n Hoµ vµ Thu˛ Y™n Th≠Óng, T.T.Hu’ do ng≠Íi Kinh, khńg h“ c„ h÷ thËng qu∂n l˝ rıng truy“n thËng nµo do lfich sˆ canh t∏clÛa n≠Ìc l©u ÆÍi Î ÆÂng bªng, th˘c hi÷n. ß„ ch›nh lµ c∏ch an toµn h¨n cho Ch›nh phÒ gi∂i quy’tvÌi mÈt cÈng ÆÂng c„ vfi th’ h¨n v“ kh∂ n®ng truy nhÀp thńg tin, mong muËn h‰c h·i vµ c„thÍi gian ti’p xÛc nhi“u vÌi n“n kinh t’ thfi tr≠Íng.

Tuy nhi™n, Æi“u Æ∏ng ph†n khÎi lµ c∏c nh„m d©n tÈc Th∏i, H¨mńg vµ £Æ™ Æ“u tham gia vµoc∏c Æ“ ∏n th› Æi”m Î S¨n La vµ ßæk Læk.

Nghi™n c¯u Æi”n h◊nh Î thń Thu˛ Y™n Th≠Óng, x∑ LÈc Thu˛, Thıa Thi™n Hu’

B∂n Thu˛ Y™n Th≠Óng, x∑ LÈc Thu˛ c∏ch Hu’ 50km v“ ph›a ßńg Nam. D©n sË cÒathń lµ 1.860 ng≠Íi, bao gÂm nh„m d©n tÈc Kinh. C∏c nguÂn thu nhÀp kinh t’ chÒ y’ucÒa d©n thń h«u h’t tı c∏c hoπt ÆÈng nńg nghi÷p vµ l©m nghi÷p. X∑ LÈc Thu˛ c„ tÊngdi÷n t›ch lµ 1.966 ha rıng t˘ nhi™n, Æ∑ bfi suy tho∏i do d©n lµng vµ ng≠Íi b™n ngoµi khaith∏c t˘ do. C∏c c†p ch›nh quy“n c„ tr∏ch nhi÷m Î Æfia ph≠¨ng khńg qu∂n l˝ c„ hi÷u qu∂khu v˘c nµy. MÈt sË hÓp ÆÂng giao kho∏n b∂o v÷ rıng Æ∑ Æ≠Óc k˝ nh≠ng ch≠a c„ b†t k˙k’t qu∂ th˘c s˘ nµo.

Lo læng tr≠Ìc t◊nh h◊nh rıng bfi suy tho∏i do trÀn lÚ lfich sˆ29 n®m 1999, d©n lµng Thu˛Y™n Th≠Óng Æ∑ g∆p gÏ c∏c c¨ quan c„ th»m quy“n y™u c«u hÁ trÓ b∂o v÷ vµ qu∂n l˝ rıng.

28 Xem trang nghi™n c¯u Æi”n h◊nh29 NhÀn th¯c cÒa d©n b∂n


36

C∏c c¨ quan c„ tr∏ch nhi÷m nh≠ UBND huy÷n vµ Chi cÙc Ki”m l©m cÈng t∏c vÌiPROFOR Vi÷t Nam 30, bæt tay vµo vi÷c t◊m ra c∏c bi÷n ph∏p can thi÷p th›ch hÓp. Sau mÈtqu∏ tr◊nh t≠ v†n dµi Î m‰i c†p, Æ∆c bi÷t lµ c†p b∂n lµng, Æ∑ Æi Æ’n quy’t Æfinh b∂n Thu˛Y™n Th≠Óng sœ lµ mÈt Æ“ ∏n th› Æi”m v“ Qu∂n l˝ rıng cÈng ÆÂng vÌi tÊng di÷n t›ch lµ404.5ha rıng t˘ nhi™n.

MÈt sË ›t ph≠¨ng ∏n qu∂n l˝ cÈng ÆÂng Æ∑ Æ≠Óc Æ≠a ra vµ cuËi cÔng d©n b∂n ch‰n qu∂nl˝ rıng nh≠ lµ tµi s∂n chung.

C∏c tr∏ch nhi÷m vµ lÓi ›ch quy Æfinh trong H≠¨ng ¶Ìc

Ban l©m nghi÷p, gÂm d©n b∂n (k” c∂ mÈt sË ng≠Íi khai th∏c vµ buń b∏n gÁ b†t hÓpph∏p tr≠Ìc Æ©y) Æ≠Óc thµnh lÀp Æ” gi∏m s∏t vÌi s˘ h≠Ìng d…n cÒa c¨ quan l©m nghi÷pchuy™n mń. Ban l©m nghi÷p chfiu tr∏ch nhi÷m tÊ ch¯c tu«n tra cho d©n thń.

Qu∂n l˝ rıng, gÂm cæt tÿa rıng sœ do d©n thń lµm. Î c∏c khu rıng xung y’u, c†m hoµn toµn vi÷c lµm than cÒi, khai th∏c gÁ vµ l†y cÒi. N’u sau 5 n®m, khËi l≠Óng gÁ t®ng h¨n 2% n®m, t≠¨ng Æ≠¨ng h¨n 1,5m3/ha, d©n b∂n

Æ≠Óc h≠Îng 50% sË gÁ Trong mÈt sË n®m Æ«u, mÁi n®m c„ th” khai th∏c c„ ch‰n l‰c tËi Æa 50m3 phÙc vÙ nhu

c«u c†p b∏ch cÒa d©n thń, nh≠ lµ cńg cÙ, ∏o quan, sâ nhµ ho∆c x©y d˘ng x∑. Sau khithu hoπch gÁ l«n th¯ nh†t, l≠Óng gÁ nµy c«n Æ≠Óc hoµn lπi.

D©n thń Æ≠Óc phäp s®n bæn h∏i l≠Óm c∏c l©m s∂n ngoµi gÁ kh∏c theo h≠Ìng d…n doban thanh tra l©m nghi÷p vµ d©n b∂n x©y d˘ng.

Ba loπi v®n b∂n, gÂm mÈt quy’t Æfinh ch›nh th¯c Æ≠Óc UBND tÿnh k˝, mÈt k’ hoπch qu∂nl˝ do d©n thń x©y d˘ng, vµ mÈt H≠¨ng ≠Ìc Æ≠Óc k˝ k’t, lµ c∏c v®n b∂n c«n thi’t Æ” hÓpph∏p ho∏ h÷ thËng qu∂n l˝ nµy tπi c†p tÿnh. H≠¨ng ≠Ìc 31 b∂o v÷ vµ qu∂n l˝ rıng, x∏cÆfinh c∏c quy“n vµ c∏c lÓi ›ch cÒa d©n b∂n, Æ≠Óc d©n b∂n x©y d˘ng vÌi s˘ hÁ trÓ cÒa c∏cc¨ quan l©m nghi÷p li™n quan. ßÓt th»m Æfinh th¯ nh†t v“ k’ hoπch ph∏t tri”n b∂n cÔngvÌi c∏c quy ≠Ìc qu∂n l˝ rıng sœ Æ≠Óc ti’n hµnh vµo Æ«u n®m 2002. V†n Æ“ Æ≠Óc tho∂thuÀn lµ sœ ti’n hµnh mÈt ÆÓt Æi“u tra rıng nã Æ” xem xät c∏c t∏c ÆÈng vµ c∏c k’t qu∂cÒa Æ“ ∏n th› Æi”m trong thÍi gian 5 n®m. N’u khńg t®ng khËi l≠Óng gÁ th◊ sœ tr∂ lπirıng cho Nhµ n≠Ìc.

Theo c∏c thńg tin vi™n chÒ chËt cÒa chÛng tí, tı khi thµnh lÀp ban qu∂n l˝ rıng ch≠ath†y c„ c∏c hoπt ÆÈng khai th∏c tµi nguy™n rıng b†t hÓp ph∏p nµo. Nh„m nghi™n c¯u Æ∑tham gia c∏c hoπt ÆÈng trÂng rıng vµ tu«n tra rıng do d©n lµng ti’n hµnh. C∏c cuÈc ph·ngv†n vÌi d©n b∂n cho th†y, h‰ r†t nhi÷t t◊nh vµ t˘ tin tham gia vµo loπi h◊nh qu∂n l˝ nµy.

N„i chung, SÎ NN&PTNT vµ c∏c c¨ quan ch›nh quy“n chÒ chËt kh∏c bµy t· s˘ Òng hÈ ÆËi vÌiQLTNCß ngay c∂ khi loπi h◊nh qu∂n l˝ nµy v…n ch≠a c„ t≠ c∏ch ph∏p l˝. C∏c nghi™n c¯u th›

30 BÈ NN&PTNT, Ch≠¨ng tr◊nh rıng cÒa UNDP31 Xem PhÙ lÙc III v“ m…u H≠¨ng ¶Ìc


37

Æi”m tπi S¨n La vµ ß®k Læk cho th†y mÈt sË k’t qu∂ t›ch c˘c. Tuy nhi™n, c∏c c¨ quan ch›nhquy“n hi”u r‚ c∏c th∏ch th¯c Æang g∆p ph∂i trong vi÷c th› Æi”m vµ qu∂n l˝ h÷ thËng mÌi nµy.Hai Æi“u ki÷n ti™n quy’t quan tr‰ng Æ” QLTNCß thµnh cńg, theo quan Æi”m cÒa sÎNN&PTNT, lµ:

Mong muËn vµ s˘ sΩn lflng cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng trong vi÷c x©y d˘ng vµ th˘c hi÷nh÷ thËng nµy;

C„ ban l∑nh Æπo tËt Æ≠Óc c∏c cÈng ÆÂng b«u ra.

Hi÷n tπi, H≠¨ng ≠Ìc lµ mÈt xu th’ ÆËi vÌi mÈt sË c¨ quan Ch›nh phÒ, trong Æ„ c„ c∏c sÎNN&PTNT, KHCN&MT 32, vµ V®n Ho∏ vµ Thńg tin. N„i chung, H≠¨ng ≠Ìc quy Æfinh c∏cquy“n, tr∏ch nhi÷m vµ c∏c lÓi ›ch c„ li™n quan Æ’n c∏c kh›a cπnh v®n ho∏ vµ KT-XH trong ÆÍisËng b∂n lµng. H≠¨ng ≠Ìc giã sÎ NN&PTNT vµ c∏c b∂n th› Æi”m tr◊nh bµy Î tr™n c„ li™n quantr˘c ti’p Æ’n qu∂n l˝ c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™n. H≠¨ng ≠Ìc lµ mÈt v®n b∂n bæt buÈc,Æ≠Óc c∏c cÈng ÆÂng x©y d˘ng Æ” h≠Ìng d…n cńg t∏c qu∂n l˝ cÒa h‰. Tuy nhi™n, Î mÈt vµi khuv˘c, d©n thń chÿ Æ¨n gi∂n coi mÈt sË H≠¨ng ≠Ìc k˝ vÌi ch›nh quy“n nh≠ lµ c∏c cÈt mËc Æ”Æ∏nh d†u c∏c thµnh t˘u cÒa m◊nh. Thi Æua trÎ thµnh Lµng V®n ho∏ do ch›nh quy“n cńg nhÀnÆang r†t phÊ bi’n Î T.T. Hu’. Theo Ph„ Gi∏m ÆËc sÎ NN&PTNT, H≠¨ng ≠Ìc chÿ c„ th” c„hi÷u l˘c khi n„ Æem lπi c∏c lÓi ›ch th˘c s˘ vµ th˘c t’, giÛp tπo ra c∏c bi÷n ph∏p khuy’n kh›chng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng. Tuy nhi™n, xu th’ tπo ra mÈt H≠¨ng ≠Ìc Æang ph∂i Æ≠¨ng Æ«u vÌi mÈtsË ph∂n b∏c cÒa SÎ T≠ ph∏p tÿnh c„ quy“n Æ≠a ra c∏c h◊nh phπt b†t hÓp ph∏p.

SÎ NN&PTNT T.T. Hu’ Æ∑ bµy t· s˘ quan t©m r‚ rµng Æ’n ?trµo l≠uD Æang lan rÈng nµy Æ” thi’tlÀp c∏c khu b∂o tÂn thi™n nhi™n c„ sˆ dÙng ph≠¨ng ph∏p Qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n d˘avµo cÈng ÆÂng, mµ khńg th˘c s˘ chÛ ˝ Æ’n c∏c nhu c«u ph∏t tri”n kinh t’ x∑ hÈi Î Æfia ph≠¨ngvµ n®ng l˘c hi÷n c„ trong qu∂n l˝ c∏c nguÂn tµi nguy™n v“ m∆t truy“n thËng vµ ch›nh th¯c. MÈtsË Æi”m33 phÔ hÓp h¨n vÌi c∏c Æ“ ∏n ph∏t tri”n c¨ sÎ hπ t«ng nhªm mÙc Æ›ch gi∂m nghÃo vµ b∂ov÷ mí tr≠Íng Æ≠Óc lÀp b∂n ÆÂ cho mÈt khu b∂o tÂn trong t≠¨ng lai, Æ¨n gi∂n lµ v◊ c„ sΩn nguÂnÆ«u t≠, hÁ trÓ vµ vÀn ÆÈng tı c∏c nhµ tµi trÓ b™n ngoµi. B∂o tÂn c∏c vÔng rıng trong c∏c khub∂o tÂn Æang nhÀn Æ≠Óc r†t nhi“u s˘ quan t©m. Tuy nhi™n, vi÷c qu∂n l˝ mÈt sË l≠Óng Æ∏ng k”c∏c vÔng rıng nªm ngoµi ranh giÌi nµy v…n ch≠a nhÀn Æ≠Óc s˘ hÁ trÓ hay Æ«u t≠ nµo. Chi CÙcKi”m l©m cÚng lµ mÈt trong nhñg c¨ quan th»m quy“n chfiu tr∏ch nhi÷m thi’u n®ng l˘c trongvi÷c gi∂i quy’t v†n Æ“ mÎ rÈng c∏c VQG th™m vµo v†n Æ“ tÂn Æ‰ng nµy.

R‚ rµng lµ c„ nhñg thńg tin Æ≠Óc tπo ra tı nghi™n c¯u vµ c∏c nghi™n c¯u v“ qu∂n l˝ tµinguy™n thi™n nhi™n Î T.T. Hu’. Nh≠ng ki’n th¯c v“ c∏c m´ h◊nh sˆ dÙng truy“n thËng c∏cnguÂn tµi nguy™n vµ c∏c th” ch’ b∂n lµng c„ th” tÀn dÙng mÈt c∏ch t›ch c˘c phÙc vÙ QLTNCß,v…n cfln thi’u. Tı 1990, tr≠Íng ßπi h‰c Nńg nghi÷p vµ L©m nghi÷p T.T. Hu’ mÁi n®m Æµotπo 50-60 k¸ s≠ l©m nghi÷p. N®m 1997, lµ mÈt hÓp ph«n cÒa Ch≠¨ng tr◊nh HÁ trÓ l©m nghi÷px∑ hÈi do Ch›nh phÒ Thu˛ S¸ tµi trÓ, tr≠Íng nµy Æ∑ Æ≠a vµo mÈt l‹nh v˘c nghi™n c¯u mÌi, Æ„

32 Xem phÙ lÙc III v“ m…u H≠¨ng ≠Ìc do sÎ KHCN&MT vµ B∂n Van C≠ x©y d˘ng33 ß“ ∏n cńg tr◊nh thÒy lÓi hÂ T∂ Trπch


38

lµ L©m nghi÷p x∑ hÈi. C∏c kho∏ Æµo tπo Æ≠Óc ti’n hµnh theo c∏ch c„ s˘ tham gia rÈng r∑i vÌich≠¨ng tr◊nh vµ gi∏o tr◊nh gi∂ng dπy Æ∑ Æ≠Óc BÈ Gi∏o dÙc vµ ßµo tπo ch›nh th¯c duy÷t. Gi∏otr◊nh gi∂ng dπy nµy sœ Æ≠Óc sˆ dÙng Î c∏c tr≠Íng Æπi h‰c l©m nghi÷p Î Vi÷t Nam. Hµng n®m,50% sË k¸ s≠ l©m nghi÷p tËt nghi÷p khoa L©m nghi÷p x∑ hÈi cÒa tr≠Íng ßπi h‰c Nńg nghi÷pvµ L©m nghi÷p T.T. Hu’. Ngoµi c∏c hoπt ÆÈng Æµo tπo, Nhµ tr≠Íng cfln ti’n hµnh nghi™n c¯uv“ c∏c h÷ thËng QLTNCß c„ tr≠Ìc Æ©y ho∆c hi÷n c„ trong c∏c cÈng ÆÂng d©n tÈc ›t ng≠Íi.Nghi™n c¯u nµy tuy ch≠a hoµn thµnh, nh≠ng hy v‰ng lµ c∏c k’t qu∂ nghi™n c¯u sœ tπo Æi“u ki÷nvµ t®ng c≠Íng h¨n QLTNCß Î Hu’.

Cńg t∏c khuy’n nńg vµ khuy’n l©m Æ„ng vai trfl quan tr‰ng trong vi÷c tπo Æi“u ki÷n thuÀnlÓi cho QLTNCß. Ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng t◊m ki’m s˘ hÁ trÓ cÒa c∏c Æ¨n vfi khuy’n nńg-l©mv“ c∏c hoπt ÆÈng s∂n xu†t vµ qu∂n l˝ rıng. Tπi c†p huy÷n, g«n Æ©y c∏c Æ¨n vfi khuy’n nńg-l©m Æ∑ s∏t nhÀp vÌi nhau thµnh mÈt c¨ quan tr˘c thuÈc Æ¨n vfi nńg nghi÷p. C∏c Æ¨n vfi khuy’nnńg-l©m h«u nh≠ chÿ gi∂i quy’t c∏c v†n Æ“ nńg nghi÷p do n®ng l˘c th†p vµ khńg ÆÒ nh©nvi™n cÒa c∏c Æ¨n vfi l©m nghi÷p. Tπi mÈt sË khu v˘c, sË l≠Óng c∏n bÈ lµm vi÷c cho c∏c Æ¨n vfikhuy’n l©m chÿ chi’m c„ 10% tÊng bi™n ch’ c∏c Æ¨n vfi khuy’n nńg-l©m.

C∏c ch≠¨ng tr◊nh t›n dÙng cÚng c„ nhñg ∂nh h≠Îng Æ’n qu∏ tr◊nh h≠Ìng tÌi QLTNCß hi÷uqu∂. Hi÷n tπi, c∏c cÈng ÆÂng bfi tı chËi Æ≠Óc h≠Îng c∏c t›n dÙng ng©n hµng do thi’u t≠ c∏chph∏p nh©n. Ngoµi ra, c∏c thÒ tÙc ng©n hµng ph¯c tπp vÌi nhi“u loπi gi†y tÍ bªng ti’ng Vi÷t.M∆c dÔ tr◊nh ÆÈ v®n ho∏ cÒa ng≠Íi d©n Vi÷t Nam n„i chung lµ cao, nh≠ng trong c∏c cÈng ÆÂngd©n tÈc ›t ng≠Íi, chÿ c„ h‰c sinh n„i vµ vi’t ti’ng Vi÷t Î tr≠Íng. Nhi“u ng≠Íi cao tuÊi khńgc„ kh∂ n®ng Æ‰c vµ vi’t vµ v◊ vÀy kh„ hi”u h’t c∏c v®n b∂n ph∏p l˝ bªng ti’ng Vi÷t. ß„ lµ l˝do v◊ sao ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng c∂m th†y dÃ d∆t vÌi mÈt nÛi cńg vi÷c gi†y tÍ bæt buÈc Æ” vayti“n ng©n hµng. H¨n nã ph∂i c„ th’ ch†p vµ ph∂i hi”u l∑i su†t ra sao khi vay ti“n.

Vi÷c tπo ra c∏c thfi tr≠Íng gÁ vµ c∏c l©m s∂n ngoµi gÁ, mÈt y’u tË quy’t Æfinh thµnh cńg cÒaQLTNCß, khńg Æ≠Óc quan t©m Æ«y ÆÒ. Tuy ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng c„ th” c∂m th†y nhi÷t t◊nhtham gia vµo QLTNCß, song kh›a cπnh th˘c ti‘n li™n quan Æ’n c∏ch th¯c ti’p cÀn thfi tr≠Íngvµ Æ∂m b∂o ti™u thÙ s∂n ph»m v…n cfln lµ v†n Æ“ c«n gi∂i quy’t. H«u h’t gÁ tı c∏c rıng trÂngÎ Thıa Thi™n Hu’ Æ“u ph∂i b∏n cho Cńg ty VIJACHIP c„ trÙ sÎ Î thµnh phË ßµ NΩng. DovÀy, chÿ c„ ng≠Íi d©n Î c∏c vÔng ven bi”n vµ g«n c∏c trÙc Æ≠Íng ch›nh mÌi c„ Æi“u ki÷n d‘dµng buń b∏n vÌi cńg ty nµy. Nhu c«u Æfia ph≠¨ng v“ gÁ trÂng rıng trÂng th†p.

3.3.5 C∏c nhu c«u vµ nguy÷n v‰ng cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng ÆËi vÌi QLTNCß

M∆c dÔ nh„m nghi™n c¯u vµ c∏c cÈng ÆÂng d©n tÈc Æ≠Óc nghi™n c¯u c„ th” khńg c„ kh∏i ni÷mr‚ rµng v“ c∏ch th¯c c«n tri”n khai QLTNCß ra sao, nh≠ng c∏c cuÈc ph·ng v†n vÌi d©n b∂ncho th†y, h‰ r†t nhi÷t t◊nh vµ mong muËn b∂o tÂn c∏c tµi nguy™n qu˝ hi’m.

C∏c nh„m d©n tÈc Æ“u th†y r‚ t◊nh trπng suy tho∏i rıng t˘ nhi™n vµ cπn ki÷t c∏c nguÂn tµinguy™n. H‰ tham gia vµo c∏c h÷ thËng qu∂n l˝ cÒa Ch›nh phÒ c„ c∏c bi÷n ph∏p khuy’n kh›ch


39

Æem lπi cho h‰ sË ti“n ki’m Æ≠Óc. C∏c h÷ thËng cÒa Ch›nh phÒ giÛp c∂i thi÷n sinh k’ cÒa h‰Î mÈt sË khu v˘c, song lπi ch≠a gi∂i quy’t d¯t Æi”m v†n Æ“ an toµn th˘c ph»m, t®ng c≠Íng ˝th¯c lµm chÒ ho∆c Æ∂m b∂o ph∏t tri”n b“n vñg. MÈt sË cÈng ÆÂng ng≠Íi Kinh nhÀn ra Æ≠Óchπn ch’ Æ„ vµ t˘ t◊m ki’m s˘ hÁ trÓ ÆËi vÌi loπi h◊nh qu∂n l˝ ri™ng cÒa h‰. T◊nh h◊nh c∏c cÈngÆÂng d©n tÈc lπi kh∏c. Tı chÁ sinh sËng d˘a vµo lÛa n≠¨ng vµ c∏c l©m s∂n kh∏c trong khungc∂nh bÈ tÈc, c∏c nh„m d©n tÈc Æ∑ t∏i Æfinh c≠ Î c∏c di÷n t›ch Æ†t bªng phºng h¨n bao b‰c bÎic∏c h÷ thËng hµnh ch›nh cÒa Nhµ n≠Ìc vµ Æ≠Óc khuy’n kh›ch th˘c hi÷n Æinh canh vÌi c∏c h÷thËng mÌi v“ sˆ dÙng Æ†t. H‰ Æang ph∂i vÀt lÈn, mÈt m∆t Æi“u chÿnh theo mí tr≠Íng mÌi Æ„vµ khńg Æ” bfi coi lµ ?lπc hÀuD vµ m∆t kh∏c Æ” Æ∂m b∂o an toµn th˘c ph»m trong c∏c Æi“u ki÷nhπn ch’ kh∏c nhau li™n quan Æ’n vi÷c khai th∏c c∏c l©m s∂n lµm nguÂn bÊ sung th¯c ®n.

Do Æ„, v†n Æ“ quan tr‰ng lµ ph∂i th˘c ti‘n vµ hoµi nghi khi nhÀn Æ≠Óc c∏c ph∂n ¯ng t›ch c˘ccÒa c∏c cÈng ÆÂng v“ QLTNCß. Trong khi c∏c cÈng ÆÂng ng≠Íi Kinh r†t nhanh nhÀy trongvi÷c ch‰n l†y c∏c xu th’ ph∏t tri”n mÌi vµ hi”u r‚ c∏c lÓi th’ tham gia vµo c∏c d˘ ∏n vµ c∏cch≠¨ng tr◊nh Æ≠Óc tµi trÓ, th◊ c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi chÿ mong muËn Æ≠Óc cńg nhÀn lµ c∏c cÈngÆÂng ?v®n minhD vµ c„ kh∂ n®ng ch†p hµnh c∏c ch›nh s∏ch vµ c∏c ch≠¨ng tr◊nh cÒa Ch›nh phÒ.

Vi÷c thıa nhÀn c∏c tÀp tÙc truy“n thËng v“ sˆ dÙng b“n vñg c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™n nhi™ntrong c∏c cÈng ÆÂng d©n tÈc ›t ng≠Íi lµ c«n thi’t. Tuy nhi™n, nghi™n c¯u v†n Æ“ nµy trong c∏ct◊nh h◊nh ch›nh trfi, x∑ hÈi vµ mí tr≠Íng hi÷n nay cÚng nh≠ t◊nh trπng do d˘ bfi ?lπc hÀuD cÒang≠Íi d©n tÈc mÌi lµ vi÷c lµm th˘c t’.


40

Ph«n IV: K’t luÀn vµ Ki’n nghfi

4.1 K’t luÀn

Hi÷n tπi, c∏c UBND tÿnh vµ/ho∆c huy÷n lµ c∏c c¨ quan ph∏p l˝, chfiu tr∏ch nhi÷m c†p sÊ Æ·.Tuy nhi™n, m‰i b≠Ìc ban Æ«u vµ quan tr‰ng trong vi÷c giao Æ†t l©m nghi÷p, nh≠ lÀp b∂n ÆÂ,quy hoπch sˆ dÙng Æ†t, chuy”n giao cńg ngh÷, khuy’n l©m vµ c∏c k’ hoπch tπo Æi“u ki÷n t›ndÙng do Chi cÙc Ki”m l©m vµ sÎ NN&PTNT th˘c hi÷n. Tuy c∏c hoπt ÆÈng khuy’n nńg Æ≠Óctri”n khai rÈng r∑i, nh≠ng c∏c dfich vÙ khuy’n l©m cfln y’u käm Î c∏c thń nghi™n c¯u. C∏cÆ¨n vfi ki”m l©m tÿnh vµ huy÷n Î c∏c khu v˘c nghi™n c¯u giao Æ†t trong khuń khÊ c∏c ch≠¨ngtr◊nh ho∆c d˘ ∏n c„ tµi trÓ. ß†t nńg nghi÷p vµ rıng Æ≠Óc giao vµ c†p sÊ Æ· cho h«u h’t c∏ctr≠Íng hÓp cÒa c∏c d˘ ∏n ho∆c c„ s˘ hÁ trÓ Æ∆c bi÷t cÒa Ch›nh phÒ.

S˘ tham gia cÒa SÎ ßfia ch›nh trong vi÷c c†p sÊ Æ· chÿ giÌi hπn trong vi÷c chu»n bfi vµ tr◊nhm‰i hÂ s¨ c«n thi’t Æ” UBND tÿnh ho∆c huy÷n c†p duy÷t. SÎ ßfia ch›nh khńg c„ kh∂ n®nghoµn thµnh c∏c nhi÷m vÙ giao Æ†t rıng do n®ng l˘c Æo Æπc vµ lÀp b∂n ÆÂ Î c∏c Æfia h◊nh khńgbªng phºng cfln y’u käm, thi’u n®ng l˘c gi∂i quy’t vÌi sË d©n cÒa c∏c nh„m d©n tÈc ›t ng≠Íi;cÚng nh≠ thi’u kinh ph›. S˘ thay ÆÊi b†t ngÍ v“ c∏c thÒ tÙc vµ chi ph› giao Æ†t do sÎ ßfia ch›nh∏p dÙng lµm cho c∏c cÈng ÆÂng lÛng tÛng.

Ng≠Íi d©n thuÈc d©n tÈc ›t ng≠Íi khńg nhÀn th¯c Æ≠Óc t«m quan tr‰ng cÒa quy“n sÎ h˜u Æ†tbªng sÊ Æ·, trong khi Æ„ nhi“u ng≠Íi Kinh coi sÊ Æ· lµ ph≠¨ng ti÷n Æ” h≠Îng c∏c t›n dÙng ng©nhµng. Ch≠a c„ c∏c c¨ ch’ sˆ dÙng Æ†t th›ch hÓp, k◊m h∑m s˘ tham gia cÒa c∏c cÈng ÆÂng Æfiaph≠¨ng vµ khńg Æ∂m b∂o Æ≠Óc an toµn th˘c ph»m.

R‚ rµng, h«u h’t c∏c c¨ quan ch›nh quy“n tı c†p tÿnh xuËng x∑ Æ“u Òng hÈ QLTNCß Î c∏cm¯c ÆÈ nµo Æ„. C∏c UBND tÿnh Qu∂ng Nam vµ T.T. Hu’ Æ∑ k˝ tho∂ thuÀn giao rıng cho c∏ccÈng ÆÂng Æ” nghi™n c¯u th› Æi”m. Tuy nhi™n, v†n Æ“ cfln e ngπi lµ vi÷c Æfinh ngh‹a ?cÈng ÆÂngDvµ t≠ c∏ch ph∏p l˝ cÒa tı nµy. C∏c b™n li™n quan kh∏c nhau hi”u tı nµy kh∏c nhau. Trong c∏ckhu v˘c nghi™n c¯u, cÈng ÆÂng tÂn tπi v≠Ót ra ngoµi mÈt Æ¨n vfi x∑ hÈi truy“n thËng, nh≠ c∏cgia tÈc ho∆c c∏c cÙm hÈ gia Æ◊nh.

C∏c kinh nghi÷m cÒa c∏c cńg tr◊nh nghi™n c¯u th› Æi”m, c∏c bµi h‰c tı c∏c h÷ thËng qu∂n l˝tµi nguy™n thi™n nhi™n truy“n thËng vµ s˘ nhi÷t t◊nh cÒa c∏c c¨ quan ch›nh quy“n cho th†y,QLTNCß c„ ti“m n®ng Æ„ng g„p c„ hi÷u qu∂ vµo cńg t∏c b∂o tÂn c∏c nguÂn tµi nguy™n thi™nnhi™n vµ c∂i thi÷n sinh k’ cÒa c∏c cÈng ÆÂng. Tuy nhi™n, mÈt sË y’u tË c«n Æ≠Óc chÛ ˝ tr≠Ìckhi khÎi x≠Ìng QLTNCß, nh≠ t≠ c∏ch ph∏p l˝ cÒa c∏c cÈng ÆÂng tri”n khai QLTNCß cÚngnh≠ s˘ hÁ trÓ cÒa Ch›nh phÒ, Æfinh ngh‹a vµ nhÀn th¯c cÒa c∏c cÈng ÆÂng v“ QLTNCß, vµ m¯cÆÈ sΩn sµng tham gia sau khi thi’t lÀp Æ≠Óc c¨ sÎ hi”u bi’t v“ QLTNCß lµ g◊.


41

H«u h’t c∏c c∏ nh©n vµ cÈng ÆÂng Æ≠Óc ph·ng v†n Æ“u bµy t· s˘ sΩn sµng vµ mong muËn ti’ptÙc Æ∂m nhÀn c∏c tr∏ch nhi÷m vµ c„ Æ≠Óc c∏c lÓi ›ch v“ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n. Tuynhi™n, v†n Æ“ quan tr‰ng lµ ph∂i ph©n bi÷t rπch rfli giã c∏c h÷ thËng b∂o v÷ vµ qu∂n l˝ rınghi÷n nay Æ≠Óc nhµ n≠Ìc trÓ c†p c¨ b∂n vµ qu∂n l˝ cÈng ÆÂng th˘c s˘, mÈt kh∏i ni÷m cfln mÌiÆËi vÌi c∏c b™n li™n quan.

Trong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u, c∏c h÷ thËng QLTNCß truy“n thËng tıng tÂn tπi tr≠Ìc Æ©y d˘atr™n lflng tin vµ tÀp qu∏n vÌi c∏c quy ≠Ìc vµ quy Æfinh cÙ th”, Æ≠Óc c∏c thµnh vi™n cÈng ÆÂngnghi™m chÿnh ch†p hµnh. Tuy cfln thi’u hi”u bi’t vµ thi’u c∏c nghi™n c¯u v“ QLTNCß truy“nthËng, nh≠ng c∏c h÷ thËng nµy Æang m†t d«n ˝ ngh‹a quan tr‰ng vµ t›nh hi÷u l˘c cÒa chÛng Înhi“u thń lµng do ph∏t tri”n KT-XH vµ do ti’p xÛc vÌi c∏c y’u tË v®n ho∏ vµ x∑ hÈi ngoπi lai.

Hi÷n nay, c∏c h÷ thËng qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n cÒa Ch›nh phÒ Æ≠Óc c∏c cÈng ÆÂng th˘chi÷n c„ hi÷u l˘c vµ tri”n khai ch›nh th¯c. Tuy nhi™n, s˘ tham gia cfln y’u käm do thi’u hi”ubi’t vµ thi’u sΩn sµng Æ„ng g„p cho cńg t∏c qu∂n l˝ c∏c nguÂn tµi nguy™n ch›nh th¯c cÒaCh›nh phÒ. V› dÙ, khńg c„ c∏c Æπi di÷n cÈng ÆÂng trong ban qu∂n l˝ rıng Æ∆c dÙng. Vi÷ctham gia chÿ giÌi hπn trong k˝ k’t c∏c hÓp ÆÂng giao kho∏n b∂o v÷ vµ qu∂n l˝ rıng. Tr≠ÍnghÓp c∏c rıng phflng hÈ, c∏c cÈng ÆÂng Æ≠Óc phäp sˆ dÙng mÈt sË tµi nguy™n rıng vµ Æi“u nµytπo ra c∏c bi÷n ph∏p khuy’n kh›ch qu∂n l˝ rıng tËt h¨n.

Vi÷c h‰c h·i thu Æ≠Óc tı c∏c Æi”m th› Æi”m QLTNCß Î c∏c tÿnh nghi™n c¯u cho th†y, m∆c dÔc∏c cÈng ÆÂng thi’u c∏c k¸ n®ng chuy™n mń v“ quy hoπch c¨ b∂n, gi∏m s∏t vµ qu∂n l˝ hµnhch›nh, nh≠ng n®ng l˘c cÒa c∏c cÈng ÆÂng thÛc Æ»y c∏c nguÂn l˘c nÈi bÈ vµ s˘ sΩn sµng vµnguy÷n v‰ng Æ„ng g„p cho QLTNCß lµ Æ∏ng chÛ ˝.

Trong c∏c khu v˘c nghi™n c¯u, Æi“u r‚ rµng lµ tinh th«n hoµn thµnh c∏c chÿ ti™u cÒa Nhµ n≠Ìcc„ nhñg ∂nh h≠Îng Æ’n cńg t∏c nghi™n c¯u, quy hoπch vµ th˘c hi÷n c∏c quy tr◊nh cÒa c∏cd˘ ∏n vµ ch≠¨ng tr◊nh. C∏c nhu c«u vµ nguy÷n v‰ng cÒa c∏c cÈng ÆÂng ch≠a Æ≠Óc t≠ v†n Æ«yÆÒ vµ ch≠a Æ≠Óc lÂng ghäp vµo c∏c ch≠¨ng tr◊nh cńg t∏c cÒa c∏c c¨ quan Ch›nh phÒ.

4.2 C∏c ki’n nghfi

C∏c kh›a cπnh th” ch’ vµ ph∏p l˝ li™n quan Æ’n mí tr≠Íng c„ th” phÙc vÙ QLTNCß

Ch›nh phÒ quan t©m Æ’n QLTNCß Î mÈt chıng m˘c nµo Æ„. C∏c Æ“ ∏n th› Æi”m Æ∑Æ≠Óc duy÷t Æ” th˘c hi÷n Î c∏c Æfia ph≠¨ng kh∏c nhau. Tr™n c¨ sÎ c∏c kinh nghi÷m cÒa c∏cÆ“ ∏n th› Æi”m nµy, c«n xem xät Æ’n mÈt khung ph∏p l˝ cńg nhÀn cÈng ÆÂng lµ mÈt th˘cth” hÓp ph∏p Æ” th˘c hi÷n QLTNCß.

C«n nghi™n c¯u b∂n ch†t vµ c∏c h◊nh th∏i QLTNCß Æ” ph∂n ∏nh c∏c nhu c«u vµ mongmuËn cÒa c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng.


42

C«n hÁ trÓ th” ch’ Æ” t®ng c≠Íng c∏c Æ“ ∏n th› Æi”m hi÷n c„. Hi÷n nay, Thıa Thi™n Hu’Æang th› Æi”m l©m nghi÷p cÈng ÆÂng Î mÈt sË ›t Æfia ph≠¨ng, t∏ch bi÷t vÌi c∏c Æfia ph≠¨ngkh∏c trong c∂ n≠Ìc. C∏c nh©n vi™n Òng hÈ QLTNCß vµ tham gia tr˘c ti’p vµo c∏c tr≠ÍnghÓp th› Æi”m nµy, ch≠a bi’t Æ’n c∏c Æfia Æi”m th› Æi”m Î S¨n La vµ ßæk Læk. C«n Æ“ x≠Ìngvµ tπo Æi“u ki÷n c∏c cuÈc trao ÆÊi vµ tham quan nghi™n c¯u giã c∏c Æi”m th› Æi”mQLTNCß.

Hi÷n nay, h≠¨ng ≠Ìc qu∂n l˝ rıng Æ≠Óc soπn th∂o theo c∏c c∏ch kh∏c nhau mµ t†t c∂ Æ“ug‰i lµ c„ s˘ tham gia rÈng r∑i. ßi“u nµy g©y rÒi ro nh«m l…n giã c∏c cÈng ÆÂng trong thÍigian th› Æi”m QLTNCß. ChÛng tí xin ki’n nghfi rµ so∏t t†t c∂ h≠¨ng ≠Ìc hi÷n c„ vµqu∏ tr◊nh x©y d˘ng h≠¨ng ≠Ìc Æ” x©y d˘ng mÈt loπi h≠Ìng d…n tÊng hÓp vµ thËng nh†tnµo Æ„, sao cho c„ Æ≠Óc s˘ tham gia vµ Æ„ng g„p tËi Æa cÒa cÈng ÆÂng bªng c∏c tÀp tÙctruy“n thËng t›ch c˘c cÒa h‰ trong qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n. Gi∂i quy’t d¯t Æi”mtranh ch†p, Æ∆c bi÷t vÌi nhñg ng≠Íi tı b™n ngoµi, c„ th” lµ v†n Æ“ kh„ kh®n ÆËi vÌi c∏ccÈng ÆÂng d©n tÈc ›t ng≠Íi Î c∏c vÔng s©u vÔng xa, c«n Æ≠Óc Æ≠a vµo lµm mÈt ph«n cÒaqu∏ tr◊nh x©y d˘ng h≠¨ng ≠Ìc.

Tr≠Ìc khi mÎ rÈng ho∆c thµnh lÀp c∏c khu b∂o tÂn thi™n nhi™n ho∆c c∏c v≠Ín quËc giakh∏c, xin ki’n nghfi ti’n hµnh c∏c nghi™n c¯u v“ c∏c kh∂ n®ng Æ“ x≠Ìng ho∆c tπo Æi“uki÷n thuÀn lÓi cho QLTNCß Î nhñg Æfia ph≠¨ng th›ch hÓp, nhªm tr∏nh c∏c ph∂n ¯ngti™u c˘c cÒa c∏c cÈng ÆÂng, cÚng nh≠ giÛp gi∂i quy’t v†n Æ“ c©n bªng giã b∂o tÂn vµph∏t tri”n. HÓp ph«n nµy c«n Æ≠Óc lÂng ghäp vÌi c∂ c∏c nghi™n c¯u kh∂ thi l…n c∏c v®nb∂n d˘ ∏n b∂o tÂn.

C∏c NGO ho∆c c∏c tÊ ch¯c quËc t’ Æ∑ c„ nhñg nÁ l˘c hÁ trÓ QLTNCß. Tuy nhi™n, s˘hÁ trÓ khńg li™n tÙc c„ th” g©y hi”u l«m ÆËi vÌi c∏c cÈng ÆÂng. C«n tÀp trung hÁ trÓvµo vi÷c vÀn ÆÈng c∏c c¨ quan c„ tr∏ch nhi÷m cńg nhÀn c∏c c¨ hÈi vµ c∏c nhu c«uh≠Ìng tÌi QLTNCß, Î nhñg nï phÔ hÓp. C«n c„ hÁ trÓ vµ Æ«u t≠ Æ” n©ng cao nhÀn th¯cvµ cÔng c∏c c¨ quan ch›nh quy“n li™n quan vµ cÈng ÆÂng x©y d˘ng c∏c m´ h◊nh QLTNCßhi÷u qu∂.

C∏c hÓp ÆÂng giao kho∏n b∂o v÷ rıng sœ khńg b“n vñg xät v“ sË ti“n c«n c„ hµng n®mdo Ch›nh phÒ c†p Æ” Æ∂m b∂o t›nh b◊nh Æºng vµ t›nh hi÷u qu∂. Ch≠¨ng tr◊nh 661 sœ k’tthÛc n®m 2010, trong khi hÓp ph«n hÁ trÓ c∏c hÓp ÆÂng giao kho∏n b∂o v÷ rıng v“ nguy™ntæc, sœ k’t thÛc n®m 2003. Do vÀy, c«n ti’n hµnh nghi™n c¯u c∏c Æ“ ∏n kh∏c bao gÂmc∂ vi÷c th› Æi”m giao rıng quy m´ nh· cho c∏c cÈng ÆÂng ho∆c c∏c gia tÈc Æ” Æ∂m b∂oqu∂n l˝ l©u dµi vµ t®ng c≠Íng ˝ th¯c v“ quy“n lµm chÒ cÒa c∏c cÈng ÆÂng.

H«u h’t c∏c ch≠¨ng tr◊nh v“ l©m nghi÷p cÒa Ch›nh phÒ, k” c∂ Ch≠¨ng tr◊nh 327 tr≠Ìc Æ©yvµ ch≠¨ng tr◊nh 661, nhªm t®ng c≠Íng s˘ tham gia cÒa cÈng ÆÂng thńg qua c∏c hoπtÆÈng n©ng cao nhÀn th¯c. Xin ki’n nghfi c«n ph∂i phËi hÓp c∏c Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æadπng sinh h‰c li™n quan Æ’n QLTNCß vÌi c∏c ch≠¨ng tr◊nh nµy cÒa Ch›nh phÒ Æ” ti’ptÙc hÁ trÓ t®ng c≠Íng s˘ tham gia cÒa cÈng ÆÂng.

C∏c v†n Æ“ li™n quan Æ’n cÈng ÆÂng


43

C∏c truy“n thËng sˆ dÙng vµ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n t›ch c˘c Æang bfi c∏c m…u h◊nhÆfinh h≠Ìng thfi tr≠Íng mÌi tı b™n ngoµi Æ≠a vµo, thay th’. C«n ph∂i thi’t k’ s˘ hÁ trÓ kfipthÍi vµ th›ch hÓp Æ” gi∂i quy’t v†n Æ“ nµy. C«n tri”n khai nghi™n c¯u c„ s˘ tham gia rÈngr∑i Æ” kh∏m ph∏ vµ ghi chäp lπi c∏c truy“n thËng t›ch c˘c Æ„ tr≠Ìc khi chÛng khńg cflnnã.

C∏c Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c tri”n khai QLTNCß c«n ph∂i bæt nguÂntı c∏c cÈng ÆÂng. MÈt th˘c t’ lµ, c∏c h÷ thËng qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n truy“n thËngvµ c„ hi÷u qu∂ tıng tÂn tπi tr≠Ìc Æ©y trong c∏c d©n tÈc ›t ng≠Íi khńg Æ∂m b∂o Æ≠Óc s˘thµnh cńg cÒa QLTNCß. C∏c d˘ ∏n vµ c∏c ch≠¨ng tr◊nh c«n tr∏nh ∏p Æ∆t xu th’ nµy l™nc∏c cÈng ÆÂng nµo cfln ch≠a sΩn sµng cam k’t th˘c hi÷n.

B≠Ìc Æ«u ti™n trong QLTNCß c«n ph∂i lµm lµ c∏c nÁ l˘c lµm vi÷c vÌi c∏c cÈng ÆÂngÆ” hi”u vµ t◊m ra c∏c h◊nh th∏i c„ th” vµ b∂n ch†t cÒa QLTNCß c„ li™n quan Æ’n c∏ch÷ thËng truy“n thËng vµ c∏c h÷ thËng cÒa ch›nh phÒ. ß©y lµ hoπt ÆÈng tËn nhi“u thÍigian, nhªm tπo c¨ hÈi cho c∏c cÈng ÆÂng t◊m ki’m c∏c c¨ hÈi vµ t◊m ra c∏c hπn ch’ ri™ngcÒa h‰, cÚng nh≠ Æ≠a ra c∏c quy’t Æfinh v“ nhu c«u khÎi x≠Ìng QLTNCß.

C«n tri”n khai nghi™n c¯u v“ c∏c c∏ch th¯c kh∏c nhau Æ” k’t hÓp hµi hoµ c∏c th” ch’truy“n thËng cÒa thń hi÷n c„ (v› dÙ c∏c hÈi ÆÂng thń) vµ c∏c th” ch’ thń lµng Æ≠ÓcNhµ n≠Ìc b∂o trÓ, Æ” phÙc vÙ mÙc Æ›ch qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n ho∆c lÂng ghäpvÌi qu∏ tr◊nh t◊m hi”u tr◊nh bµy Î tr™n.

Xin ki’n nghfi x©y d˘ng n®ng l˘c cho c∏c cÈng ÆÂng v“ c∏c k¸ n®ng ph∏t tri”n b“n vñgvµ qu∂n l˝ hµnh ch›nh cńg t∏c quy hoπch vµ gi∏m s∏t c¨ b∂n. C«n n©ng cao hi”u bi’t cÒang≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng v“ c∏c ch›nh s∏ch vµ c∏c ch≠¨ng tr◊nh cÒa Ch›nh phÒ nhªm Æ∂mb∂o t›nh hi÷u qu∂ cÒa cńg t∏c QLTNCß.

C∏c thńg tin v“ c∏c thfi tr≠Íng gÁ vµ l©m s∂n ngoµi gÁ vµ dflng c∏c s∂n ph»m nµy hi÷nnay c«n Æ≠Óc chu»n bfi sΩn sµng vµ d‘ truy nhÀp.

C«n quy’t Æfinh c∏c m´ h◊nh giao Æ†t vµ sˆ dÙng Æ†t th›ch hÓp theo c∏ch c„ s˘ thamgia rÈng r∑i nhªm ph∂n ∏nh c∏c nhu c«u vµ nguy÷n v‰ng cÒa Æfia ph≠¨ng cÚng nh≠ gi∂iquy’t d¯t Æi”m v†n Æ“ an toµn th˘c ph»m.

C«n ph∂i tÀn dÙng c∏c thay ÆÊi t›ch c˘c giÛp phÙ n˜ c„ kh∂ n®ng tham gia vµ ra c∏c quy’tÆfinh v“ cńg vi÷c b∂n lµng vµ gia Æ◊nh, nhªm lí cuËn bÈ phÀn d©n c≠ quan tr‰ng nµytham gia vµo qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n. HÈi phÙ n˜ c«n gi˜ vai trfl chÒ y’u trongqu∏ tr◊nh nµy.


44

S∏ch tham kh∂o

Nghi™n c¯u kh∂ thi cho vi÷c thµnh lÀp c∏c KBTTN Phong ßi“n (tÿnh T.T. Hu’) vµ ßæk Rńg(tÿnh Qu∂ng Trfi), Vi÷t Nam, Birdlife International vµ Vi÷n ßi“u tra vµ Quy hoπch rıng, 1999.

Nghi™n c¯u kh∂ thi cho qu∂n l˝ phËi hÓp Rıng Æ∆c dÙng Î Vi÷t Nam, D˘ ∏n L©m s∂n ngoµi gÁ,IUCN Vi÷t Nam, 2001.

ß∏nh gi∏ ÆÊi mÌi c∏c L©m tr≠Íng QuËc doanh Î tÿnh Thıa Thi™n Hu’, SNV, 2001.

Ph©n t›ch giÌi cÒa ngµnh l©m nghi÷p Î tÿnh Thıa Thi™n Hu’, t®ng c≠Íng n®ng l˘c qu∂n l˝ l©mnghi÷p Î tÿnh T.T. Hu’, SNV vµ Phflng L©m nghi÷p cÒa SÎ NN&PTNT Hu’, 2001.

TÊ ch¯c b∏o c∏o b∂o v÷ rıng, D˘ ∏n v“ t®ng c≠Íng n®ng l˘c qu∂n l˝ cho c∏c khu b∂o tÂn ÎVi÷t Nam, CÙc Ki”m l©m vµ WWF Ch≠¨ng tr◊nh ßńg D≠¨ng, 2001.

Chi’n l≠Óc Qu∂n l˝ Tµi nguy™n Thi™n nhi™n d˘a vµo cÈng ÆÂng Î khu BTTN PÔ Luńg, Ng©nhµng Th’ giÌi vµ TÊ ch¯c ßÈng th˘c vÀt QuËc t’ - FFI, 2001.

Gi∂m nghÃo trong ch≠¨ng tr◊nh Æfinh canh Æfinh c≠, l©m nghi÷p vµ t›n dÙng, ADB, Th∏ng 5,2001.

Gi∂m nghÃo Î khu v˘c mi“n Trung, ADB - C∏c h÷ nńg nghi÷p, 2000.

HÁ trÓ k¸ thuÀt x©y d˘ng n®ng l˘c cho c∏c d©n tÈc b∂n Æfia/ C∏c v†n Æ“ d©n tÈc thi”u sË vµgi∂m nghÃo, ADB 2001.


45

PhÙ LÙc I: HÁ trÓ cÒa n≠Ìc ngoµi cho tÿnh Thıa Thi™n Hu’ 34

C∏c tÊ ch¯c quËc t’ Æang ho∆c sœ hoπt ÆÈng trong khu v˘c bao gÂm:

DGIS (Ch›nh phÒ Hµ Lan): Ch≠¨ng tr◊nh th› Æi”m d∂i ven bÍ, mÈt sË d˘ ∏n hÁ trÓ bÊ sungcho SÎ KHCN&MT.

TÊ ch¯c Nńg l≠¨ng th’ giÌi - FAO (phËi hÓp vÌi CÙc Ki”m l©m): giao kho∏n Æ†t vµ quyhoπch sˆ dÙng Æ†t, t›n dÙng, khuy’n nńg vµ nghi™n c¯u Î vÔng Æ÷m v≠Ín QuËc gia BπchM∑ (x∑ Nam ßńg).

GVC (Gruppo Volentario Civile - tÊ ch¯c phi Ch›nh phÒ ˝): c∏c d˘ ∏n v“ y t’.

HELVETAS (phËi hÓp vÌi ßπi h‰c Hu’): x©y d˘ng gi∏o tr◊nh l©m nghi÷p x∑ hÈi bao gÂmnghi™n c¯u vµ Æµo tπo.

ICCO (HÓp t∏c ph∏t tri”n c∏c tń gi∏o - Hµ Lan): c∏c d˘ ∏n quy m´ nh· v“ c†p x∑ vµ thń

IDRC (nh„m nghi™n c¯u Ca na Æa): nghi™n c¯u Æ«m ph∏ vµ d˘ ∏n nghi™n c¯u nńg nghi÷pquy m´ nh·.

NAV (HÁ trÓ cÒa Bæc ¢u cho Vi÷t Nam); c∏c d˘ ∏n quy m´ nh· v“ c†p x∑ vµ thń (baogÂm vÔng Æ÷m Bπch M∑ - H∂i V©n).

Nord Pas de Calais (HÓp t∏c giao quy“n qu∂n l˝ cÒa Ch›nh phÒ Ph∏p): mÈt sË ch≠¨ngtr◊nh, nh≠ thuy“n ba v∏n thˆ nghi÷m, hÁ trÓ Æi“u phËi c∏c v†n Æ“ v“ Æ«m ph∏, c∏c cńgtr◊nh nghi™n c¯u th≠Íng xuy™n do tr≠Íng ßπi h‰c Lille cÔng vÌi ßπi h‰c Hu’ vµ mÈt sËtr≠Íng kh∏c, hÁ trÓ trÂng rıng vµ Æµo tπo cho c∏c k¸ thuÀt vi™n.

PAM: Æ„ng g„p Æ∂m b∂o an toµn th˘c ph»m thńg qua x©y d˘ng c∏c v≠Ín c©y.

SNV: Ch≠¨ng tr◊nh vi÷c lµm phi nńg nghi÷p (Æ∑ lÀp k’ hoπch), hÁ trÓ ch≠¨ng tr◊nh Æ«mph∏ (Æ∑ lÀp k’ hoπch), hÁ trÓ trung t©m Ph∏t tri”n nńg thń Î ßπi h‰c Nńg l©m Hu’.

World Vision (TÊ ch¯c T«m nh◊n Th’ giÌi): c∏c d˘ ∏n quy m´ nh· v“ c†p x∑ vµ thń (baogÂm vÔng Æ÷m Bπch M∑ - H∂i V©n).

WWF (Qu¸ QuËc t’ v“ B∂o tÂn Thi™n nhi™n) (vÌi tÊ ch¯c Mí tr≠Íng Toµn c«uGEF/Ng©n hµng Th’ giÌi WB): Ch≠¨ng tr◊nh b∂o v÷ mí tr≠Íng vÔng Æ÷m Bπch M∑-H∂iV©n (Æ∑ lÀp k’ hoπch).

34 Thńg tin tı d˘ ∏n SNV v“ t®ng c≠Íng n®ng l˘c qu∂n l˝ l©m nghi÷p Î tÿnh Thıa Thi™n Hu’, Th∏ng 1 n®m 1999


46

PhÙ lÙc II: Danh mÙc c∏c ch›nh s∏chvµ nghfi Æfinh li™n quan Æ’n giao kho∏n

Æ†t l©m nghi÷p vµ qu∂n l˝ rıng

Giao Æ†t l©m nghi÷p1 1993 LuÀt Æ†t Æai

2 SË 10/1998/QH ngµy Sâ ÆÊi mÈt sË Æi“u trong luÀt Æ†t Æai02/12/1998

3 SË 04/2000/ND-CP ngµy Nghfi Æfinh cÒa Ch›nh phÒ v“ vi÷c th˘c hi÷n luÀt 11/02/2000 Æ†t Æai

4 SË 85/1999/ND-CP ngµy Nghfi Æfinh cÒa ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ v“ vi÷c sâ 28/08/1999 ÆÊi vµ bÊ xung mÈt sË Æi“u trong quy ch’ giao Æ†t

nńg nghi÷p cho hÈ gia Æ◊nh vµ c∏ nh©n sˆ dÙng l©u dµi trong nńg nghi÷p; bÊ sung giao Æ†t lµm ngh“ muËi cho c∏c hÈ, c∏ nh©n sˆ dÙng Ên Æfinh vµl©u dµi.

5 SË 163/1999/ND-CP ngµy Nghfi Æfinh cÒa Ch›nh phÒ v“ thÒ tÙc chuy”n ÆÊi,29/03/1999 chuy”n giao, cho thu™, cho thu™ lπi vµ thıa k’

quy“n sˆ dÙng Æ†t vµ c«m cË, g„p vËn bªng gi∏ trfiquy“n sˆ dÙng Æ†t

6 SË 01-CP ngµy 02/01/1995 Nghfi Æfinh cÒa Ch›nh phÒ v“ vi÷c ban hµnh quy ch’giao Æ†t kho∏n Æ” s∂n xu†t nńg nghi÷p, l©m nghi÷p vµ nuí trÂng thu˚ s∂n cÒa c∏c doanh nghi÷p quËc doanh.

7 1993 LuÀt thu’ sˆ dÙng Æ†t nńg nghi÷p

8 SË 74/CP ngµy 25/10/1993 Nghfi Æfinh cÒa Ch›nh phÒ quy Æfinh cÙ th” vi÷c thi hµnh luÀt thu’ sˆ dÙng Æ†t nńg nghi÷p

9 SË 178/2001/Qß-TTg ngµy Quy’t Æfinh cÒa ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ v“ quy“n 12/11/2001 h≠Îng lÓi, ngh‹a vÙ cÒa hÈ gia Æ◊nh, c∏ nh©n Æ≠Óc

giao, Æ≠Óc thu™, nhÀn kho∏n rıng vµ Æ†t l©m nghi÷pQu∂n l˝, sˆ dÙng vµ ph∏t tri”n rıng10 1996 LuÀt b∂o v÷ vµ ph∏t tri”n rıng

11 17-HßBT 1992 Thi hµnh luÀt b∂o v÷ vµ ph∏t tri”n rıng

12 39-CP 1994 Nghfi Æfinh cÒa Ch›nh phÒ v“ tÊ ch¯c, nhi÷m vÙ vµ quy“n hπn cÒa CÙc Ki”m l©m

13 08/2001/QßTTg ngµy Quy’t Æfinh cÒa ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ v“ vi÷c ban 11/01/2001 hµnh quy ch’ qu∂n l˝ ba loπi rıng Æ∆c dÙng, phflng

hÈ vµ rıng s∂n xu†t lµ rıng t˘ nhi™n


47

14 02/1999/Qß-BNN-PTNT Quy’t Æfinh cÒa BÈ tr≠Îng BÈ NN vµ PTNT v“ vi÷cban hµnh quy ch’ khai th∏c gÁ vµ l©m s∂n

11 15/LS/CNR ngµy 19/07/1989 Chÿ thfi cÒa BÈ l©m nghi÷p v“ vi÷c x©y d˘ng k’ hoπch Æi“u ch’ rıng Æ¨n gi∂n cÒa c∏c l©m tr≠Íng quËc doanh

15 1990 LuÀt thu’ tµi nguy™n cÒa HÈi ÆÂng nhµ n≠Ìc

16 06/HßBT ngµy 07/01/1991 Nghfi Æfinh cÒa hÈi ÆÂng BÈ tr≠Îng quy Æfinh cÙ th” luÀt thu’ tµi nguy™n

17 232 CT ngµy 30/07/1991 Quy’t Æfinh cÒa hÈi ÆÂng BÈ tr≠Îng v“ vi÷c chuy”nÆÊi ch’ ÆÈ thu ti“n nuí d≠Ïng rıng sang thu thu’ tµi nguy™n

18 327-CT1992 Quy’t Æfinh cÒa ChÒ tfich HßBT v“ ch›nh s∏ch ÆËi vÌi sˆ dÙng Æ†t trËng, ÆÂi nÛi tr‰c, rıng, b∑i bÂi, vµ di÷n t›ch m∆t n≠Ìc

19 661/1998-Qß-TTg Quy’t Æfinh cÒa ThÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ v“ mÙc ti™u, nhi÷m vÙ, ch›nh s∏ch vµ tÊ ch¯c th˘c hi÷n d˘ ∏n trÂng mÌi 5 tri÷u ha rıng

20 28/1999/TT-BTC Thńg t≠ h≠Ìng d…n qu∂n l˝ vµ c†p vËn ng©n s∏ch cho d˘ ∏n trÂng mÌi 5 tri÷u ha rıng theo quy’t Æfinh 661/Qß-TTg ngµy 29/7/1998 cÒa thÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ

21 03-UB/NLN 1993 Thi hµnh quy’t Æfinh 327-CT v“ th»m Æfinh vµ ph™ duy÷t c∏c d˘ ∏n vµ bi™n soπn tµi li÷u cÒa ch≠¨ng tr◊nh 327

22 SË 245/TTg 21/12/1998 Th˘c hi÷n tr∏ch nhi÷m qu∂n l˝ nhµ n≠Ìc cÒa t†t c∂ c∏c c†p v“ rıng vµ Æ†t l©m nghi÷p theo Æ“ nghfi cÒaCÙc tr≠Îng cÙc PTLN

23 18/HDBT 1992 Nghfi Æfinh cÒa HßBT x∏c Æfinh danh mÙc h÷ ÆÈng th˘c vÀt qu˝ hi’m vµ quy ch’ qu∂n l˝ vµ b∂o v÷ chÛng

24 551 LN/KL 1994 T®ng c≠Íng b∂o v÷ ÆÈng vÀt hoang d∑

25 135/1998/Qß - TTg Ph™ duy÷t ch≠¨ng tr◊nh ph∏t tri”n kinh t’ x∑ hÈi Î c∏c x∑ mi“n nÛi, vÔng s©u vÔng xa Æ∆c bi÷t kh„ kh®n

26 416/1999/TTLT/BKH- H≠Ìng d…n qu∂n l˝ Æ«u t≠ vµ x©y d˘ng c¨ sÎ hπUBDTMN-TC-XD t«ng Î c∏c x∑ mi“n nÛi, vÔng s©u, vÔng xa Æ∆c bi÷t

kh„ kh®n27 67/1999/Qß TTg ngµy Quy’t Æfinh cÒa ThÒ t≠Ìng ch›nh phÒ v“ mÈt sË

30/03/1999 ch›nh s∏ch t›n dÙng ng©n hµng cho nńg nghi÷p vµ ph∏t tri”n nńg thń

TÊ ch¯c c¨ ch’ qu∂n l˝ cÒa c∏c L©m tr≠Íng quËc doanh28 1995 LuÀt doanh nghi÷p Nhµ n≠Ìc


48

29 187/1999/Qß-TTg Thńg t≠ li™n bÈ BÈ Nńg nghi÷p vµ PTNT vµ BÈ tµi ch›nh h≠Ìng d…n th˘c hi÷n quy’t Æfinh 187/1999/Qß-TTg ngµy 16/9/1999 cÒa thÒ t≠Ìng Ch›nh phÒ

30 1999 LuÀt doanh nghi÷p

31 1998 LuÀt khuy’n kh›ch Æ«u t≠ trong n≠Ìc (Æ∑ sâ ÆÊi)

32 SË 51/1999/ND-CP ngµy Nghfi Æfinh cÒa Ch›nh phÒ quy Æfinh cÙ th” vi÷c th˘c 08/07/1999 hi÷n luÀt khuy’n kh›ch Æ«u t≠ trong n≠Ìc (Æ∑ s≠∂ ÆÊi)

sË 03/199833 1997 LuÀt thu’ gi∏ trfi gia t®ng

34 SË 43 /1999/ND-CP ngµy Nghfi Æfinh cÒa ch›nh phÒ v“ t›n dÙng Æ«u t≠ vµ ph∏t 29/06/1999 tri”n cÒa Nhµ n≠Ìc


49

Loπi Æ†t loπi rıngTT TÊng cÈngPhflng hÈ ß∆c DÙng S∂n Xu†t

Di÷n t›ch ph©n theo ch¯c n®ng

PhÙ lÙc III: C∏c vÔng Æ†t l©m nghi÷p Î tÿnh Qu∂ng Nam vµ Thıa Thi™n Hu’

1 2 3 4 5 6TÊng di÷n t›ch t˘ nhi™n 1.040.514 642.421 114.986 283.107

I ß†t c„ rıng 425.921 290.952 79.668 55.301A Rıng t˘ nhi™n 388.803 268.095 79.298 41.4101 Rıng gÁ 378.872 260.450 78.994 39.428

C†p tr˜ l≠Óng III (IIIa3) 37.275 19.673 12.706 4.896C†p tr˜ l≠Óng IV (IIIa2, IIIa1) 256.766 180.241 53.815 22.710C†p tr˜ l≠Óng V 35.180 20.462 7.541 7.177Rıng non c„ tr˜ l≠Óng 42.654 34.389 4.799 3.466Rıng non ch≠a c„ tr˜ l≠Óng 6.750 5.438 133 1.179Rıng l∏ kim 247 247

2 Rıng tre n¯a 9.931 7.645 304 1.982Rıng tre luÂngRıng n¯a 9.931 7.645 304 1.982

B Rıng trÂng 37.118 22.857 370 13.891Rıng gÁ c„ tr˜ l≠Óng 14.915 9.232 23 5.660Rıng gÁ ch≠a c„ tr˜ l≠Óng 15.076 9.139 142 5.795Rıng Æ∆c s∂n 7.127 4.486 205 2.436

II ß†t trËng tr‰c 368.977 273.383 29.579 66.015ß†t trËng tr∂ng c· (Ia) 16.168 12.641 742 2.785ß†t trËng c©y bÙi Ib 181.866 131.107 8.949 41.810ß†t trËng c©y bÙi c„ gÁ r∂i r∏c 170.943 129.635 19.888 21.420

III ß†t kh∏c 245.616 78.086 5.739 161.791

B∂ng 1: C∏c nguÂn tµi nguy™n rıng vµ Æ†t hi÷n c„ Î tÿnh Thıa Thi™n Hu’

STT Loπi rıng Di÷n t›ch T˚ l÷ (%) Tr˜ l≠Óng T˚ l÷ (%)(ha) (000.m3)

TÊng di÷n t›ch rıng t˘ nhi™n 505.399 100I ß†t c„ rıng 221.517 44 21.408,3 1001 Rıng t˘ nhi™n 177.140 80 20.568,0 96

Rıng giµu 39.250 22 8.990,0 43Rung trung b◊nh 14.370 26Rıng nghÃo 66.670 38Rıng t∏i sinh 25.850 15

2 Rıng trÂng 44.377 20 840,3 4II ß†t trËng 134.387 26

ß†t c©y bÙi IA 22.286 16ß†t c©y bÙi IB 56.307 43ß†t trÂng c„ c©y gÁ r∂i r∏c IC 47.604 35ß†t c∏t 8.396 6

III ß†t nńg nghi÷p 149.495 30vµ c∏c loπi kh∏c


50

PhÙ lÙc iV: SË li÷u kinh t’ x∑ hÈi Î c∏c thń Æ≠Óc kh∂o s∏t Î Qu∂ng Nam

B∂ng 1: D©n sË, lao ÆÈng, di÷n t›ch canh t∏c vµ t˚ l÷ Æ„i nghÃo Î 5 lµng cÒa X∑ Ca Di, huy÷n Nam Giang

TT T™n lµng SË SË N˜ Lao Di÷n Di÷n SË hÈ SË hÈ Æ„ihÈ kh»u ÆÈng t›ch t›ch Æ„i quanh

ch›nh n≠¨ng ruÈng nghÃo n®m1 A L®h (Ng„i) 46 256 125 66 26,1 ha 2 ha 16 6 2 Pµ C®ng 67 385 211 70 21 ha 2 ha 35 03 Pµ Dfln 72 379 137 79 16,6 ha 1,7 ha 28 54 Pµ P®ng 53 252 114 45 26 ha 0 27 125 Pµ Lµnh 57 270 50 60 20 ha 0 40 15

B∂ng 2: T˚ l÷ trŒ em Æi h‰c vµ sË d©n mÔ ch˜ Î 5 lµng cÒa X∑ Ca Di, huy÷n Nam Giang

TT T™n lµng M…u gi∏o Ti”u h‰c trung h‰c c¨ trung h‰c phÊ T˚ l÷ mÔ(ng≠Íi) (ng≠Íi) sÎ (ng≠Íi) thńg (ng≠Íi) ch˜ (%)

1 A L®h (Ng„i) 10 30 8 2 402 Pµ C®ng 20 20 30 0 403 Pµ Dfln 17 63 10 6 534 Pµ P®ng 0 30 25 2 305 Pµ Lµnh 0 30 21 3 30

B∂ng 3: T˚ l÷ sˆ dÙng ti’ng d©n tÈc hµng ngµy vµ bi’t n„i ti’ng Vi÷tÎ 5 lµng cÒa X∑ Ca Di, huy÷n Nam Giang

TT T™n lµng N„i ti’ng d©n tÈc hµng Bi’t n„i ti’ng Vi÷t ngµy trong cÈng ÆÂng thńg thπo

(%) (%)1 A L®h (Ng„i) 100 502 Pµ C®ng 100 453 Pµ Dfln 100 704 Pµ P®ng 100 505 Pµ Lµnh 100 90


51

T™n lµngTÀp qu∏n

B∂ng 4: M¯c ÆÈ duy tr◊ mÈt sË tÀp qu∏n sËng truy“n thËng hi÷n nay Î 5 lµng cÒa X∑ Ca Di, huy÷n Nam Giang

TT A L®h Pµ C®ng Pµ Dfln Pµ P®ng Pµ Lµnh(Ng„i)

1 NgÒ khńg nªm mµn 0 30 60 20 50

2 Tr©n tr‰ng th«y cÛng, mÍi th«y 10 30 50 70 75cÛng khi c„ vi÷c

3 L‘ xin Æ†t Æai (th˘c hi÷n khi c∏c 100 100 100 100 100gia Æ◊nh Æi ph∏t r…y vµ tra hπt)

4 ßi ch©n Æ†t 10 20 20 20 10

5 UËng n≠Ìc l∑ 50 70 60 15 85

6 ßŒ tπi nhµ 100 100 100 100 95

7 MuËn c„ nhi“u con 15 25 70 25 50(tı 3 con trÎ l™n)

8 T∂o hń (k’t hń d≠Ìi 18 tuÊi) 0 0 0 7 20

9 L‘ Æ©m tr©u 100 100 100 100 100

10 L‘ cÛng lÛa mÌi hay l‘ c¨m mÌi 100 100 100 100 100

11 Î nhµ sµn 0 5 10 0 0

12 Sinh hoπt tπi nhµ rńg 0 0 0 0 0

13 TÙc gi’t lÓn lµm TÍ Mfli 100 100 100 100 100(th®m sui gia)

14 TÙc gi’t lÓn h·i vÓ cho con 100 100 100 100 100


52

PhÙ lÙc V: C∏c cńg cÙ Æ∏nh gi∏ nńg thń c„ s˘ tham gia cÒa ng≠Íi d©n

Th∂o luÀn nh„m lµ mÈt hoπt ÆÈng r†t h˜u ›ch cho vi÷c th∂o luÀn vµ ki”m ch¯ngthńg tin.

B∂ng li÷t k™ c∏c mÙc ki”m tra lµ mÈt cńg cÙ Æ≠Óc sˆ dÙng Æ” li÷t k™ c∏c loµi thÛ,c©y quan tr‰ng vµ c∏c v†n Æ“ kh∏c do d©n b∂n ghi lπi.

X’p loπi lµ mÈt cńg cÙ sˆ dÙng c∏c b∂ng ma trÀn cho vi÷c x’p loπi c∏c nńg l©m s∂nho∆c theo m¯c ÆÈ phÊ bi’n, t«m quan tr‰ng ho∆c theo gi∏ trfi kinh t’.

LÀp b∂n ÆÂ lµ mÈt hoπt ÆÈng lí cuËn s˘ tham gia cÒa ng≠Íi d©n Æfia ph≠¨ng vµo chu»nbfi ph«n tr◊nh bµy mang t›nh Æfia l˝ - b∂n ÆÂ ph∏c hoπ do cÈng ÆÂng x©y d˘ng. Nhñg b∂nÆÂ nµy bao gÂm c∏c sË li÷u c¨ sÎ v“ Æfia h◊nh nh≠ nÛi, sńg, c∏c cńg tr◊nh x©y d˘ng nh≠nhµ câ vµ Æ≠Íng x∏. H‰ giÛp x∏c Æfinh c∏c vÔng c„ tµi nguy™n, kh∂o s∏t c∏c m´ h◊nh sˆdÙng tµi nguy™n, c∏c loπi c©y trÂng vµ c∏c v†n Æ“ cÙ th” cÚng nh≠ c∏c kh∂ n®ng.

ß≠Íng cæt ngang lµ mÈt Æ≠Íng cæt ngang cÒa cÈng ÆÂng Æ„, ruÈng vuÍn vµ Æ†t l©mnghi÷p trong Æ„ nhi“u v†n Æ“ li™n quan Æ’n s∂n xu†t vµ qu∂n l˝ nguÂn tµi nguy™n c„ th”Æ≠Óc x∏c Æfinh, m´ t∂ vµ ph©n t›ch. C∏c kh›a cπnh c„ th” Æ≠Óc xem xät nh≠: Æ∆c Æi”m sinhth∏i h‰c, qu∂n l˝ tµi nguy™n rıng vµ Æ†t, qu∂n l˝ nguÂn n≠Ìc, c∏c loµi, c∏c loπi c©y trÂng,c¨ sÎ hπ t«ng vµ c∏c kh›a cπnh kh∏c li™n quan Æ’n qu∂n l˝ vµ b∂o tÂn c∏c nguÂn tµi nguy™nthi™n nhi™n.


53

PhÙ lÙc VI: T„m tæt c∏c b∏o c∏o khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n

H≠Ìng tÌi mÈt t«m nh◊n Æa dπng sinh h‰c cho TÊ hÓp vÔng sinh th∏i c∏c khu rıngthuÈc hπ l≠u sńg M™kńgBi™n soπn: Michael C. Baltzer, Nguy‘n Thfi ßµo vµ Robert G. Shore

a) B∏o c∏o ch›nh B∏o c∏o nµy th≠Íng Æ≠Óc g‰i lµ uT«m nh◊n ßa dπng sinh h‰cv, n™u chi ti’t t›nh Æa dπngsinh h‰c cÒa TÊ hÓp vÔng sinh th∏i c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńg M™ kńg. ß©y lµs˘ hÓp nh†t cÒa bËn vÔng sinh th∏i, mÈt trong sË Æ„ lµ d∑y Tr≠Íng S¨n. B∏o c∏o nhªmph∏c hoπ vÔng sinh th∏i d∑y Tr≠Íng S¨n vÌi nhñg gi∏ trfi sinh h‰c quan tr‰ng vµ c∏cmËi Æe doπ. ßÂng thÍi, b∏o c∏o cÚng x∏c Æfinh cÙ th” vµ x’p loπi c∏c ≠u ti™n b∂o tÂntrong phπm vi d∑y Tr≠Íng S¨n, vÌi mÙc Æ›ch lÌn nh†t lµ Æ∂m b∂o vi÷c b∂o tÂn toµn bÈgi∏ trfi Æa dπng sinh h‰c cÒa vÔng sinh th∏i nµy cho c∏c th’ h÷ trong t≠¨ng lai.

b) PhÙ lÙc k¸ thuÀtPhÙ lÙc k¸ thuÀt lµ tµi li÷u th¯ hai trong trong bÈ tµi li÷u sT«m nh◊n ßa dπng sinhh‰ct. PhÙ lÙc nµy Æ≠Óc x©y d˘ng tr™n c¨ sÎ c∏c thńg tin tı b∏o c∏o ch›nh, Æ≠a ranhi“u thńg tin chi ti’t h¨n v“ mÁi mÈt khu v˘c Æ≠Óc x∏c Æfinh lµ ≠u ti™n b∂o tÂn (g‰ilµ khu v˘c ≠u ti™n). Ngoµi ra, PhÙ lÙc K¸ thuÀt cfln bao gÂm tµi li÷u t„m tæt c∏c nghi™nc¯u khoa h‰c v“ c∏c loµi chim, thÛ, th˘c vÀt vµ c∏c loµi c∏ trong toµn bÈ TÊ hÓp vÔngsinh th∏i c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńg M™kńg (bao gÂm c∂ d∑y Tr≠Íng S¨n).

B∏o c∏o Kinh t’ x∑ hÈi cho TÊ hÓp VÔng sinh th∏i c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńgM™kńgJohn Baker, Bruce McKenney vµ Jack Hurd

Nghi™n c¯u v“ kinh t’ x∑ hÈi Æ≠Óc th˘c hi÷n nhªm bÊ sung cho ß∏nh gi∏ sinh h‰c tr™nqui m´ lÌn cho TÊ hÓp VÔng sinh th∏i c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńg M™kńg.

uPh©n t›ch t◊nh h◊nhv nµy khńg chi ti’t nh≠ ß∏nh gi∏ sinh h‰c, mµ chÿ nhªm mÙc Æ›chÆ≠a ra nhñg thńg tin c¨ sÎ v“ c∏c Æe doπ ÆËi vÌi Æa dπng sinh h‰c vµ c∏c nh©n tË kinht’ x∑ hÈi c¨ b∂n lµm gia t®ng ∏p l˘c. T„m lπi, ph©n t›ch nµy Æ≠a ra c∏c mÙc Æ›ch vµkhuy’n nghfi nhªm n©ng cao b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c.

1. ß∏nh gi∏ sinh h‰c Trung Tr≠Íng S¨nBi™n soπn: Andrew W. Tordoff, Robert J. Timmins, Robert J. Smith vµ Mai K˙ Vinh

Nh„m cË v†n Æa dπng sinh h‰c: Nguy‘n Xu©n ß∆ng (Vi÷n ST&TNSV); Jack Tordoff(TÊ ch¯c QuËc t’ v“ b∂o tÂn Chim); L™ Tr‰ng Tr∂i (Vi÷n ßT&QHR); L™ Xu©n C∂nh(Vi÷n ST&TNSV); Nguy‘n Cˆ (Vi÷n ST&TNSV); Nguy‘n Ti’n Hi÷p (Vi÷nST&TNSV); Nguy‘n Kim S¨n (Vi÷n ST&TNSV); VÚ V®n DÚng (Vi÷n ßT&QHR); ßÁT≠Ìc (Vi÷n ßT&QHR); Phπm MÈng Giao (CÙc Ki”m l©m); Tr«n QuËc B∂o (CÙc Ki”ml©m); Phπm NhÀt (ßπi h‰c l©m nghi÷p Xu©n Mai); Phan K’ LÈc (ßπi h‰c QuËc gia);Nguy‘n V®n S∏ng (Vi÷n ST&TNSV); Nguy‘n H˜u D˘c (ßπi h‰c S≠ phπm Hµ nÈi);Rob Shore (WWF ßńg D≠¨ng); Alexander Monastyrski (Trung t©m nhi÷t ÆÌi Vi÷tNga), Andrei Kuznetzov (Trung t©m nhi÷t ÆÌi Vi÷t Nga).


54

ß©y lµ nghi™n c¯u Æ«u ti™n Æ≠Óc hoµn thµnh trong khuń khÊ Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂnTTS. Do tÀp trung vµo mÈt trong nhñg khu v˘c ≠u ti™n quan tr‰ng nh†t cÒa d∑yTr≠Íng S¨n, ß∏nh gi∏ sinh h‰c TTS Æ∑ ∏p dÙng mÈt qu∏ tr◊nh t≠¨ng t˘ vÌi b∏o c∏ouT«m nh◊n Æa dπng sinh h‰cv cho TÊ hÓp vÔng sinh th∏i c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńgM™ kńg.

B∏o c∏o n™u chi ti’t t«m quan tr‰ng sinh h‰c vµ hi÷n trπng cÒa khu v˘c TTS, ÆÂng thÍix∏c Æfinh c∏c Æe doπ ÆËi vÌi khu v˘c nµy. Tr™n c¨ sÎ Æ„, Æ≠a ra c∏c ≠u ti™n b∂o tÂn chokhu v˘c vµ x©y d˘ng c∏c mÙc ti™u lÌn cho mÁi mÈt vÔng ≠u ti™n nµy. H÷ thËng thńgtin Æfia l˝ ph©n t›ch y’u tË hÁ trÓ vi÷c x∏c Æfinh ukhu v˘c b∂o tÂnv cho khu v˘c TTS.

2. C∏c v†n Æ“ kinh t’ x∑ hÈi trong Khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n Bi™n soπn: Nguy‘n L©m Thµnh

B∏o c∏o nµy Æ≠a ra tÊng quan v“ t◊nh h◊nh kinh t’ x∑ hÈi vµ c∏c v†n Æ“ ph›a Vi÷t NamthuÈc khu v˘c ≠u ti™n TTS.

B∏o c∏o bao gÂm nhi“u "sË li÷u chu»n" c«n thi’t cho vi÷c lÀp k’ hoπch b∂o tÂn thµnhcńg vµ c∏c nÁ l˘c ph∏t tri”n. Thńg tin nµy n™u bÀt s˘ kh∏c bi÷t r‚ rµng giã c∏c tÿnhtrong khu v˘c ≠u ti™n, vµ Î phπm vi nh· h¨n lµ mÁi tÿnh. Do t›nh ch†t Æa dπng cÒa khuv˘c Æ≠Óc h◊nh thµnh tı nhñg kh∏c bi÷t v“ v®n ho∏, kh› hÀu vµ Æfia l˝ rÈng lÌn, n™n c«nc„ c∏c sË li÷u chu»n Æ” Æ≠a ra nhñg nÁ l˘c b∂o tÂn cho mÁi khu v˘c.

3. ß∏nh gi∏ c∏c ch≠¨ng tr◊nh ph∏t tri”n trong Khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n Bi™n soπn: Aylette Villemain, Herbert Christ, Nguy‘n Thanh H∂i, Tr«n Kim Long,Bπch T©n Sinh vµ ßÁ ß¯c Th‰

Ch≠¨ng tr◊nh b∂o tÂn TTS nhªm mÙc Æ›ch k’t hÓp b∂o tÂn Æa dπng sinh h‰c thµnh cńgvÌi ph∏t tri”n b“n vñg. ß” Æπt Æ≠Óc mÈt k’t qu∂ c©n bªng th◊ c«n thi’t ph∂i x∏c Æfinhvµ lÂng ghäp c∏c ch≠¨ng tr◊nh ph∏t tri”n hi÷n c„ vµ trong k’ hoπch vµo c∏c chi’n l≠Ócb∂o tÂn.

B∏o c∏o nµy tÀp trung vµo c∏c tÿnh nªm trong ph«n l∑nh thÊ Vi÷t Nam thuÈc khu v˘cTTS. C∏c ch≠¨ng tr◊nh ph∏t tri”n hi÷n c„ vµ trong k’ hoπch, nh≠ c∏c d˘ ∏n gi∂m nghÃovµ x©y d˘ng Æ≠Íng, Æ≠Óc Æ≠a ra chi ti’t trong b∏o c∏o cÔng vÌi c∏c t∏c ÆÈng ti“m n®ngÆËi vÌi b∂o tÂn cÚng Æ≠Óc Æ∏nh gi∏.

4. Hi÷n trπng qu∂n l˝ vµ sˆ dÙng Æ†t trong Khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨nBi™n soπn: Tr«n An Phong

Nh„m nghi™n c¯u: Tr«n An Phong, ßµo V®n C«n, Tπ Hoµ B◊nh vµ Nguy‘n Xu©nPh≠¨ng

Î Vi÷t Nam Æ∑ ti’n hµnh th˘c hi÷n x©y d˘ng cńg t∏c qu∂n l˝ sˆ dÙng Æ†t. B∏o c∏o nµynhªm tÀp hÓp c∏c thńg tin ph©n t∏n vµ khńg r‚ rµng vµo mÈt b∂n ÆÂ v“ hi÷n trπngqu∂n l˝ sˆ dÙng Æ†t Î khu v˘c TTS.


55

K’t qu∂ ch›nh cÒa nghi™n c¯u nµy lµ c∏c b∂n ÆÂ vµ c∏c sË li÷u H÷ thËng thńg tin Æfial˝ Æ≠Óc tr◊nh bµy chi ti’t, c„ th” Æ≠Óc k’t hÓp vÌi c∏c sË li÷u bÊ sung cho c∏c ph©n t›chs©u h¨n. Tuy nhi™n, b∏o c∏o t„m tæt Æi kÃm sœ Æ≠a ra mÈt sË gi∂i th›ch v“ qu∂n l˝ sˆdÙng Æ†t trong khu v˘c TTS.

5. Con ng≠Íi, Æ†t vµ tµi nguy™n trong Khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n Bi™n soπn: Hu˙nh Thu Ba

Nh„m nghi™n c¯u: Hu˙nh Thu Ba, L™ Cńg U»n, V≠¨ng Duy Quang, Phπm Ng‰c MÀu,Nguy‘n Ng‰c Lung, Nguy‘n QuËc D˘ng

Ngoµi c∏c sË li÷u v“ t◊nh h◊nh vµ sinh h‰c tÊng qu∏t, hi”u bi’t v“ c∏ch th¯c c∏c cÈngÆÂng Æfia ph≠¨ng sˆ dÙng vµ ∂nh h≠Îng tÌi mí tr≠Íng cÒa h‰ lµ r†t c«n thi’t Æ” x©yd˘ng c∏c chi’n l≠Óc b∂o tÂn tÊng hÓp vµ hi÷u qu∂.

B∏o c∏o nµy nhªm mÙc Æ›ch x©y d˘ng hi”u bi’t cÙ th” h¨n v“ c∏c v†n Æ“ hi÷n tπi li™nquan Æ’n con ng≠Íi, Æ†t vµ tµi nguy™n - Æ∆c bi÷t lµ qu∂n l˝ tµi nguy™n thi™n nhi™n d˘avµo cÈng ÆÂng. Nghi™n c¯u tÀp trung vµo hai Æi”m thˆ nghi÷m trong khu v˘c TTS, nïth˘c hi÷n c∏c hoπt ÆÈng th˘c Æfia. ßÂng thÍi cÚng so s∏nh cÙ th” trong vµ giã c∏c Æi”mvÌi nhau; vµ Æ≠a ra c∏c khuy’n nghfi c¨ b∂n

6. Ti“m n®ng du lfich trong Khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n Bi™n soπn: Hoµng Ph≠¨ng Th∂o

Du lfich trong khu v˘c lµ mÈt ngµnh ph∏t tri”n nhanh. N’u Æ≠Óc ph∏t tri”n hÓp l˝, th◊n„ c„ th” mang lπi nhñg lÓi ›ch kinh t’ Æ∏ng k” cho ng≠Íi d©n sinh sËng trong d∑yTr≠Íng S¨n.

B∏o c∏o nµy Æi“u tra s¯c thu hÛt du lfich vµ c∏c c¨ sÎ vÀt ch†t hi÷n c„ vÌi t«m nh◊nh≠Ìng tÌi vi÷c t®ng c≠Íng ti“m n®ng. Nghi™n c¯u cÚng xem xät kh∂ n®ng ph∏t tri”n c¨sÎ hπ t«ng du lfich, Æi“u tra nghi™n c¯u t†t c∂ c∏c kh∂ n®ng c„ th” (bao gÂm c∂ du lfichsinh th∏i), bÎi v◊ c∏c hoπt ÆÈng, h◊nh th∏i du lfich Æ“u c„ th” tr˘c ti’p hay gi∏n ti’p manglπi lÓi ›ch ho∆c thi÷t hπi cho b∂o tÂn.

7. Nghi™n c¯u v“ th˘c t’ s®n bæn vµ h∏i l≠Óm Î huy÷n A L≠Ìi vµ Phong ßi“nBi™n soπn: L™ Tr‰ng Tr∂i, ß∆ng Th®ng Long, Phan Thanh Hµ vµ L™ Ng‰c Tu†n

Khu BTTN Phong ßi“n (Thıa Thi™n Hu’) lµ mÈt ph«n quan tr‰ng cÒa khu v˘c TTS bÎiv◊ n„ b∂o v÷ mÈt trong nhñg gi∏ trfi cfln lπi cÒa khu rıng Æ†t th†p vµ lµ nï c≠ trÛ cÒanhi“u loµi quan tr‰ng nh≠ Sao la vµ Gµ lí.

Nghi™n c¯u nµy Æ≠Óc x©y d˘ng d˘a tr™n c∏c sË li÷u hi÷n c„ Æ≠Óc thu thÀp tı Phong ßi“nvµ mÎ rÈng phπm vi l™n tÌi 7 thń. Nghi™n c¯u Æ∑ Æi“u tra nhñg nguÂn tµi nguy™nthi™n nhi™n nµo Æang Æ≠Óc sˆ dÙng trong vÔng, nï h∏i l≠Óm vµ gi∏ trfi v®n ho∏ vµ kinht’ cÒa n„. Thńg tin Æ≠Óc ph©n t›ch cho th†y m¯c ÆÈ phÙ thuÈc cÒa ng≠Íi d©n Æfiaph≠¨ng ÆËi vÌi tµi nguy™n thi™n nhi™n.

N®m 1998, tr≠Ìc nhñg quan t©m v“ m¯c ÆÈ m†t Æa dπng sinh h‰c ngµy cµng t®ng, cÚng nh≠nhu c«u n©ng cao quy m´ vµ lÂng ghäp c∏c nÁ l˘c b∂o tÂn toµn c«u, WWF Æ∑ khÎi x≠Ìngcńg t∏c B∂o tÂn d˘a vµo vÔng sinh th∏i. Suy ngh‹ vµ hµnh ÆÈng tr™n nhñg quy m´ rÈnglÌn (nh≠ c∏c h÷ sinh th∏i, vÔng sinh h‰c, ho∆c vÔng sinh th∏i nh≠ trong tr≠Íng hÓp cÒaWWF) c„ th” gi∂i quy’t hi÷u qu∂ h¨n nhu c«u b∂o tÂn c∏c qu«n th” loµi c„ th” ph∏t tri”n vµc∏c qu∏ tr◊nh sinh th∏i, cÚng nh≠ nhu c«u lÂng ghäp b∂o tÂn vµ ph∏t tri”n cÒa con ng≠Íi.

WWF Æ∑ x∏c Æfinh Æ≠Óc 238 vÔng sinh th∏i, c„ t™n g‰i lµ VÔng Sinh th∏i Toµn c«u 200, Æπidi÷n cho c∏c ≠u ti™n b∂o tÂn cao nh†t tr™n th’ giÌi. C∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńg M™kńglµ mÈt tÊ hÓp 4 vÔng sinh th∏i Æa dπng Æang bfi Æe doπ, 3 trong sË Æ„ Æ≠Óc li÷t k™ trong c∏cVÔng sinh th∏i Toµn c«u 200. ß≠Óc thµnh lÀp n®m 1999, Ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng VÔng sinhth∏i Î c∏c khu rıng thuÈc hπ l≠u sńg M™kńg hi÷n Æang hoπt ÆÈng nhªm b∂o tÂn t›nh Æadπng sinh h‰c ÆÈc Æ∏o Æang bfi Æe doπ cÒa hai trong sË nhñg vÔng sinh th∏i nµy - Æ„ lµ d∑yTr≠Íng S¨n vµ c∏c khu rıng kh´ trung ßńg D≠¨ng.

VÔng sinh th∏i d∑y Tr≠Íng S¨n lµ nï trÛ ngÙ cÒa mÈt sË c∏c loµi ÆÈng vÀt hoang d∑ ÆÈcÆ∏o nh†t tr™n th’ giÌi Æang bfi Æe doπ - tı nhñg loµi Æ∆c h˜u †n t≠Óng nh≠ Chµ V∏ vµ loµir†t c„ ˝ ngh‹a nh≠ Sao la, Æ’n mÈt sË nhñg loµi c„ nguy c¨ tuy÷t chÒng nh≠ Voi Ch©u ∏,HÊ vµ T™ gi∏c mÈt sıng. T≠¨ng lai cÒa nhñg loµi nµy vµ c∂ nhñg loµi kh∏c nã phÙ thuÈcvµo cńg t∏c b∂o tÂn thµnh cńg vÔng sinh th∏i trong dµi hπn; vµ c«n thi’t ph∂i Æ≠Óc th˘chi÷n ngay tr≠Ìc khi n„ v‹nh vi‘n khńg cfln nã. Ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng vÔng sinh th∏inhªm mÙc Æ›ch b∂o tÂn vÔng sinh th∏i d∑y Tr≠Íng S¨n bªng vi÷c:

• Huy ÆÈng cńg t∏c b∂o tÂn trong toµn bÈ vÔng sinh th∏i d∑y Tr≠Íng S¨n;• B∂o v÷ c∏c loµi vµ Æi”m ch›nh thńg qua b∂o tÂn tÊng hÓp vµ c∏c hoπt ÆÈng ph∏t tri”n

trong c∏c khu v˘c ≠u ti™n;• ThÛc Æ»y mÈt mí tr≠Íng ch›nh s∏ch hÁ trÓ cho b∂o tÂn vµ ph∏t tri”n b“n vñg;• ß∆t n“n m„ng cho b∂o tÂn trong dµi hπn.

Ch≠¨ng tr◊nh Trung Tr≠Íng S¨n lµ mÈt ch≠¨ng tr◊nh th› Æi”m Æ≠Óc x©y d˘ng trong khuńkhÊ ch≠¨ng tr◊nh hµnh ÆÈng vÔng sinh th∏i d∑y Tr≠Íng S¨n cÒa WWF phËi hÓp vÌi Ch›nhPhÒ Vi÷t Nam vµ n≠Ìc CHDCND Lµo. MÙc ti™u cÒa ch≠¨ng tr◊nh mÌi Æ≠Óc h◊nh thµnh nµylµ Æ” tπo s˘ phËi hÓp cÒa t†t c∂ c∏c b™n tham gia - tı c∏c cÈng ÆÂng Æfia ph≠¨ng Æ’n c∏c c¨quan Ch›nh phÒ vµ c∏c tÊ ch¯c QuËc t’ - cÔng lµm vi÷c Æ” Æ∂m b∂o cńg t∏c b∂o tÂn vµ ph∏ttri”n b“n vñg trong khu v˘c Trung Tr≠Íng S¨n.

WWF lµ mÈt trong nhñg tÊ ch¯c b∂o tÂn c„ kinh nghi÷m vµ lÌn nh†t th’ giÌi, vÌi mÈtmπng l≠Ìi c∏c tÊ ch¯c vµ hi÷p hÈi quËc gia tr∂i rÈng tr™n toµn c«u Î 96 n≠Ìc vÌi h¨n 5,2tri÷u ng≠Íi Òng hÈ th≠Íng xuy™n.

MÙc Æ›ch cÒa WWF lµ ng®n ch∆n s˘ tho∏i ho∏ cÒa mí tr≠Íng t˘ nhi™n tr™n tr∏i Æ†t vµ x©yd˘ng mÈt t≠¨ng lai trong Æ„ con ng≠Íi sËng hoµ hÓp vÌi thi™n nhi™n, bªng vi÷c:

• B∂o tÂn s˘ Æa dπng sinh h‰c tr™n tr∏i Æ†t;• ß∂m b∂o sˆ dÙng b“n vñg c∏c tµi nguy™n thi™n nhi™n c„ kh∂ n®ng t∏i tπo; • Khuy’n kh›ch c∏c hoπt ÆÈng lµm gi∂m ´ nhi‘m, gi∂m khai th∏c vµ ti™u dÔng l∑ng ph›

n®ng l≠Óng vµ c∏c nguÂn tµi nguy™n.

WWF Æ∑ xu†t b∂n mÈt loπt c∏c b∏o c∏o trong khuń khÊ Ch≠¨ng tr◊nh Trung Tr≠Íng S¨nvÌi s˘ phËi hÓp vµ hÁ trÓ cÒa CÙc Ki”m l©m vµ C¨ quan Ph∏t tri”n QuËc t’ Hoa K˙.

CÙc Ki”m l©m (FPD) lµ c¨ quan ÆËi t∏c ph›a Ch›nh phÒ Vi÷t Nam trong Ch≠¨ng tr◊nhTrung Tr≠Íng S¨n.

CÙc Ki”m l©m, thuÈc BÈ Nńg nghi÷p vµ Ph∏t tri”n Nńg thń, c„ tr∏ch nhi÷m t≠ v†n k¸ thuÀtvµ h≠Ìng d…n v“ v†n Æ“ rıng Æ∆c dÙng, qu∂n l˝ ÆÈng vÀt hoang d∑ vµ th˘c thi ph∏p luÀt.

C¨ quan Ph∏t tri”n QuËc t’ Hoa K˙ (USAID), cÔng vÌi WWF-US, Æ∑ tµi trÓ choCh≠¨ng tr◊nh trung Tr≠Íng S¨n.

USAID, lµ mÈt c¨ quan Ch›nh phÒ li™n bang ÆÈc lÀp cÒa M¸, chÒ y’u hÁ trÓ c∏c quËc giaÆang phÙc hÂi sau th∂m h‰a, nÁ l˘c tho∏t kh·i Æ„i nghÃo, vµ ti’n hµnh c∂i c∏ch d©n chÒ.

Tµi li÷u nµy Æ≠Óc th˘c hi÷n vÌi s˘ hÁ trÓ cÒa Phflng Mí tr≠Íng,VÙ Ph∏t tri”n Kinh t’, Nńg nghi÷p vµ Th≠¨ng mπi,

C¨ quan Ph∏t tri”n QuËc t’ Hoa K˙.

Documents

Con ng≠Íi, Æ†t vµ tµi nguy™n trong khu v˘c trung Tr≠Íng S ...awsassets.panda.org/downloads/report5tiengviet.pdf · nguÂn cung c†p th´ng tin. T∏i b∂n Æ” kinh