Conduongcoxua | WELCOME TO MY BLOG - PHẦN … · Web viewTừ những vấn đề kiến thức cần giải quyết của bài học giáo viên hướng dẫn cho học sinh cần

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hay

SangKienKinhNghiem.orgTổng Hợp Hơn 1000 Sáng Kiến Kinh Nghiệm Chuẩn

MỤC LỤC

MỤC LỤC................................................................................................................1PHẦN MỞ ĐẦU......................................................................................................11. Lý do chọn đề tài.................................................................................................12. Lịch sử vấn đề:.....................................................................................................33. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................44. Mục đích nghiên cứu...........................................................................................45. Nhiệm vụ nghiên cứu..........................................................................................46. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................57. Giả thuyết của đề tài...........................................................................................58. Bố cục đề tài.........................................................................................................5PHẦN NỘI DUNG..................................................................................................7CHƯƠNG I: CỞ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN QUY ƯỚC ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG..........................................................................................................71.1. Đồ dùng trực quan quy ước là gì?..................................................................71.2. Các loại đồ dùng trực quan quy ước..............................................................71.3. Khái niệm về tính tích cực................................................................................81.4. Tính cức trong hoạt động nhận thức..............................................................91.5. Ý nghĩa của việc xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử.........................................111.6. Thực tiễn của việc dạy học Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 theo hướng xây dựng và sử dụng dồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính cực của học sinh lớp 12 trường Trung học phổ thông (Chương trình chuẩn)......................14CHƯƠNG 2. NHỮNG NỘI DUNG LỊCH SỬ VIỆT NAM CẦN TRIỆT ĐỂ KHAI THÁC VÀ HỆ THỐNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN QUY ƯỚC, CÂU HỎI NHẬN THỨC ĐỂ DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1954 – 1965 THEO HƯỚNG NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH Ở LỚP 12 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG (CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN).................................................................................................................161.1. Những nội dung lịch sử cơ bản học sinh cần phải lĩnh hội khi học phần lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 ở lớp 12 (Chương trình chuẩn).........161.2. Bảng tổng hợp về nội dung kiến thức lịch sử cần khai thác có ưu thế để phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập lịch sử.................................16CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG, SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN QUY ƯỚC ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH

Huongdanvn.com –Có hơn 1000 sáng kiến kinh nghiệm hay

TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1954-1965 Ở LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ( CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN)..........................353.1. Các nguyên tắc xây dựng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử.........................................................353.1.1. Xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh phải tên cơ sở căn cứ vào mục tiêu đào tạo, chương trình cấp học...........................................................................................................................353.1.2. Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải triệt để khai thác nội dung, chương trình sách giáo khoa................................................................................363.1.3. Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo tính Đảng............373.1.4. Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo tính khoa học......383.1.5. Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo tính thẩm mĩ, đơn giản, ngắn gọn........................................................................................................383.1.6. Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo yêu cầu giáo dục tư tưởng, tình cảm đạo đức và phát triển nhân cách cho học sinh........................393.1.7. Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tích cực của học sinh, phải đảm bảo cấu trúc tiết dạy theo hướng đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh...........................................................393.2. Các nguyên tắc sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh.....................................................................................................413.2.1. Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước mở kết hợp với câu hỏi nhận thức và hệ thống câu hỏi gợi mở...................................................................................413.2.2. Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải kết hợp với các phương pháp dạy học khác để phát huy tính tích cực của học sinh...............................423.3. Các biện pháp sư phạm để sử dụng đồ dùng dạy học trực quan quy ước 443.3.1. Tuy theo kích thước của đồ dùng trực quan để có cách sử dụng phù hợp.................................................................................................................................443.3.2. Tùy theo từng loại đồ dùng trực quan quy ước mà có cách sử dụng phù hợp..........................................................................................................................443.3.2.1. Đối với sơ đồ, biểu đồ, niên biểu kín.......................................................443.3.2.2. Đối với biểu đồ, sơ đồ, niêm biểu mở......................................................443.3.3. Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh kết hợp với việc đặt câu hỏi nhận thức và hệ thống câu hỏi gợi mở.........453.4. Thực nghiệm sư phạm....................................................................................463.4.1. Mục đích yêu cầu.........................................................................................463.4.2. Nội dung thực nghiệm.................................................................................463.4.3. Lựa chọn đối tượng thực nghiệm...............................................................463.4.4. Phương pháp thực nghiệm.........................................................................463.4.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm...................................................................47PHẦN KẾT LUẬN................................................................................................48TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................50

Xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan qui ước …

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tàiNgay khi bắt tay vào công cuộc đổi mới và xây đất nước, Đảng và Nhà nước

ta luôn coi trọng công tác giáo dục. Nói đến giáo dục là nói đến quá trình dạy và

học. Đây là quá trình tác động qua lại giữa thầy và trò. Trong đó việc truyền thụ

kiến thức của giáo viên cũng như việc lĩnh hội kiến thức của học sinh phụ thuộc

vào từng bộ môn, từng lĩnh vực. Tại hội nghi lần thứ hai của Ban chấp hành trung

ương Đảng khóa VIII đã khẳng định: “ Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục –

đào tạo, khắc phục lỗi truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo

của người học. Từng bước áp dụng những phương pháp tiên tiến và phương tiện

hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên

cứu cho học sinh, phát triển phong trào tự học, đào tạo thường xuyên và mở rộng

khắp trong toàn dân, nhất là thanh niên”.

Hiện nay chúng ta đang xây dựng một nền giáo dục nhằm phát triển toàn

diện cho người học. Tuy nhiên, thực tiễn giáo dục của nước ta hiện nay còn nhiều

hạn chế. Đặc biệt do ảnh hưởng của phương pháp dạy học cũ đó là thiên về truyền

thụ kiến thức một chiều do đó chưa tạo điều kiện cho người học phát triển năng lực

tư duy sáng tạo. Vì vậy đã dẫn đến hiệu quả giáo dục chưa cao, chưa đáp ứng được

yêu cầu giáo dục và nhu cầu của xã hội.

Ngày nay khi mà xu thế toàn cầu hóa đang ngày càng chiếm ưu thế, sự phát

triển như vũ bão của các ngành khoa học – công nghệ, điều này đòi hỏi giáo dục

nước ta không ngừng có sự thay đổi để không bị tụt hậu so với giáo dục của thế

giới. Vì vậy đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề lớn cho giáo dục và đào

tạo trên con đường vươn tới tầm cao của sự văn minh và tiến bộ. Nhiệm vụ đó đòi

hỏi giáo dục phải phát huy tính tích cực của người học, nhằm thực hiện mục tiêu

của giáo dục ở trường phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức,

trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con

người Việt Nam và xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách, trách nhiệm người công

dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham

gia xây dựng bảo vệ tổ quốc.

1


Mỗi môn học trong nhà trường phổ thông đều có hệ thống phương pháp dạy

học phù hợp với môn học của mình. Trong phương pháp dạy học lịch sử, nguyên

tắc trực quan là nguyên tắc cơ bản của lí luận dạy học, góp phần nâng cao chất

lượng dạy học lịch sử, phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo học tập của người

học.

Việc trình bày miệng của giáo viên dù có truyền cảm, chi tiết đến đâu nếu

không có sự hỗ trợ của đồ dùng trực quan cũng khó đem lại kết quả cao trong quá

trình học. Đồ dùng trực quan nói chung và đồ dung quy ước nói riêng trong dạy

học lịch sử là phương tiện cụ thể hóa các sự kiện, nhân vật, góp phần vào việc phát

huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong dạy học lịch sử.

Vấn đề xây dựng và sử dung đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính

tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954-1965 là rất

cần thiết. Trong thời kì này nhân dân thực hiện cuộc kháng chiên chống đế quốc

Mĩ và bè lũ tay sai Ngô Đình Diệm. Với những vấn đề lịch sử đáng quan tâm:

- Những thuận lợi và khó khăn của đất nước ta sau hiệp định Giơnevơ.

- Miền Bắc đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, chi viện cho cách mạng miền

Nam.

- Miền Nam tiếp tục cuộc cách mạng Dân tộc dân chủ nhân dân…

Với những vấn đề lịch sử phong phú đó đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây

dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh

trong dạy học lịch sử.

Tuy nhiên qua thực tế cho thấy giáo viên dạy lịch sử ở trường Trung học

phổ thông hiện nay gặp không ít khó khăn, hạn chế về điều điệu kiện vật chất,

phương tiện kỹ thuật, tổ chức quản lý, đặc biệt là năng lực giáo viên có hạn, ít có

điều kiện tiếp cận với hệ thống cơ sở lý luận và biện pháp sư phạm để xây dựng và

sử dụng đồ dùng trực quan quy ước nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trọng

giờ học lịch sử.

Với những lý do trên tôi mạnh dạn chọn đề tài “ Xây dựng và sử dụng đồ

dùng trực quan quy ước để phát huy tính cực của học sinh trong dạy học lịch sử

Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 ở lớp 12 trường THPT (chương trình chuẩn)”

2


2. L ch s v n đ :ị ử ấ ềNghiên cứu về xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy

tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông là

vấn đề đã được nhiều nhà nghiên cứu, các nhà sử học, quản lý giáo dục đề cập đến

rất nhiều trong các tài liệu về giáo dục học, lý luận dạy học và phương pháp bộ

môn lịch sử ở trong và ngoài nước.

2.1. Ở nước ngoài

Các nhà giáo dục học, tâm lý học có những nghiên cứu đề cấp đến những

phương pháp làm cho học sinh tự hoạt động, tự nghiên cứu. Trong đó có tác phẩm

“Phát huy tính tích cực của học sinh như thế nào” của I.F. Khalavmốp đã đề cập

đến những biện pháp nhằm kích thích sự hoạt động nhận thức đề học sinh hoạt

động tự lập, tích cực chủ động trong học tập.

2.2. Ở trong nước

Nhiều tác phẩm, công trình nghiên cứu khoa học về đổi mới phương pháp

dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh nói chung và dạy học lịch

sử nói riêng như: “Phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm trung tâm” của

Nguyễn Kỳ, “Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học” của Thái Duy Tuyên

đã đề cấp đến những vấn đề có tích chất lý luận của phương pháp dạy học tích cực

và bước đầu xây dựng quy trình, thiết kế bài học theo hướng phát huy tính tích cực

của học sinh trong dạy học lịch sử nói chung.

Các nhà nghiên cứu về lý luận phương pháp dạy học cũng đã đề cập đến vấn

đề phát huy tính tích cực học tập của học sinh trong dạy học lịch sử qua nhiều

công trình nghiên cứu có giá trị như: “Phương pháp dạy học lịch sử” (tập 2),

“Phương pháp nghiên cứu và học tập lịch sử” của GS – TS Phan Ngọc Liên; “Phát

huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường Trung học cơ sở”

của GS – TS Phan Ngọc Liên và PGS – TS Phạm Đình Tùng, “Bài học lịch sử và

kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh Trung học phổ thông” của

Nguyễn Thị Côi và Nguyễn Hữu Chí…

Các công trình trên đã trình bày các vấn đề có tính chất lý luận và kỹ thuật

để thiết kế đồ dùng trực quan nói chung và đồ dùng trực quan qui ước nói riêng.

Tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu, đề cập đến vấn đề Xây dựng đồ

3


dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch

sử Việt Nam giai doạn 1954 – 1965 ở lớp 12(Chương trình chuẩn). Đây là nhiệm

vụ mà đề tài nghiên cứu cần giải quyết.

3. Đ i t ng và ph m vi nghiên c uố ượ ạ ứ3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu đề tài là quá trình dạy học theo hướng xây dựng và sử

dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong quá

trình dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 ở lớp 12 ( chương trình

chuẩn)

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Xác định đối tượng nghiên cứu nói trên, đề tài chỉ đi sâu vào việc xậy dựng

và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong

dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 ở lớp 12 (Chương trình chuẩn) và

phạm vi thực nghiệm trên học sinh lớp 12 tại trường THPT Kiệm Tân.

4. M c đích nghiên c uụ ứĐề tài tiến hành xác định những nội dung kiến thức cơ bản, trên cơ sở đó

xây dụng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học

sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 ở lớp 12 trường Trung

học phổ thông (chương trình chuẩn), nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng dạy học

lịch sử ở trường Trung học phổ thông trên cả 3 mặt giáo dưỡng, giáo dục và phát

triển.

5. Nhi m v nghiên c uệ ụ ứĐề tài tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau:

5.1. Nghiên cứu về mặt lý luận để xác định bản chất các khái niệm, vai trò ý nghĩa

của việc xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực

của học sinh trong học tập lịch sử.

5.2. Xác định nội dung kiến thức cơ bản trong chương trình sách giáo khoa lịch sử

lớp 12 phần lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 ( Chương trình chuẩn) làm cơ

sở để tiến hành xây dựng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính cực của học

sinh trong học tập lịch sử.4


5.3. Đề xuất các biện pháp sư phạm để xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan qui

ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong trong việc dạy học lịch sử Việt

Nam giai đoạn 1954 – 1965 ( chương trình chuẩn) có chất lượng và hiệu quả.

5.4. Thực nghiệm sư phạm để kiểm định tính khả thi của đề tài.

6. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ- Cở sở phương pháp luận của đề tài là chủ nghĩa Mác – Lêin và tư tưởng Hồ Chí

Minh về lịch sử, giáo dục lịch sử mà chủ yếu là lý luận dạy học bộ môn lịch sử.

- Phương pháp cụ thể:

+ Nghiên cứu tài liệu về giáo dục học, tâm lý học, giáo dục lịch sử và các tại

liệu khác liên quan đến đề tài.

+ Điều tra cơ bản tình hình thực hiện việc sử dụng đồ dùng trực quan quy

ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử.

+ Thực nghiệm sư phạm để kiểm định tính khả thi của đề tài theo nguyên tắc

từ điểm suy ra diện.

7. Gi thuy t c a đ tàiả ế ủ ềNếu coi trọng đúng mức việc tổ chức dạy học theo hướng xây dựng và sử

dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính cực của học sinh trong dạy học

lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965, theo đề xuất của đề tài trên cở sở tôn

trọng nội dung chương trình sách giáo khoa thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng

dạy học lịch sử ở trường Trung học phổ thông, phát huy được năng lực trí tuệ của

học sinh.

8. B c c đ tàiố ụ ềNgoại phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục đề tài gồm 3

chương:

Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng và sử dụng đồ dùng

trực quan quy ước để phát huy tính cực của học sinh trong dạy học lịch sử ở Trung

học phổ thông ( chương trình chuẩn).

Chương 2. Những nội dung lịch sử Việt Nam cần triệt để khai thác và hệ

thống đồ dùng trực quan quy ước, câu hỏi nhận thức để dạy học lịch sử Việt Nam

5


giai đoạn 1954 – 1965 theo hướng nhằm phát huy tính tích cực của học sinh lớp 12

trường Trung học phổ thông (chương trình chuẩn).

Chương 3: Phương pháp xây dựng, sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để

phát huy tính cực của học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 –

1965 ở lớp 12 trường Trung học phổ thông (chương trình chuẩn).

6


PHẦN NỘI DUNG

CHƯƠNG I: CỞ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN QUY ƯỚC ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.

1.1. Đ dùng tr c quan quy c là gì?ồ ự ướ“Đồ dùng trực quan quy ước là những bản đồ, ký hiệu hình học đơn giản được

sử dụng trong dạy học lịch sử, loại đồ dùng này là đồ dùng mà giữa người thiết kế

đồ dùng và người học có một số quy ước ngầm nào đó (về màu sắc, ký hiệu hình

học và tỉ lệ xích…)”

1.2. Các lo i đ dùng tr c quan quy cạ ồ ự ướTrong dạy học lịch sử nhằm phát huy tính tích cực cho học sinh, giáo viên

thường sử dụng bao gồm các loại đồ dùng trực quan quy ước sau:

1.2.1. Niên bi uểLà hệ thống hóa các sự kiện quan trọng theo thứ tự thời gian đồ dùng trực

quan quy ước đồng thời nêu lên mối liên hệ các sự kiện cơ bản của một nước hay

nhiều nước trong cùng một thời kỳ. Vì thế trong dạy học lịch sử khi củng cố kiến

thức cho học sinh một cách hệ thống giáo viên nên sử dụng niên biểu để dạy học.

Niên biểu gồm các loại sau:

- Niên biểu tổng hợp: Loại niên biểu này không những giúp học sinh ghi nhớ

những sự kiện lớn, mà cón nắm chắc các mốc thời gian đánh dấu mối quan hệ các

sự kiện quan trọng trong một thời gian dài. Khi dạy các bài ôn tập tổng kết giáo

viên nên sử dụng loại nên biểu này nhằm hệ thống hóa các kiến thức một cách thứ

tự, lô gich giúp học sinh nắm chắc kiến thức một lần nữa.

- Nên biểu chuyên đề: Đây là loại nên biểu nhằm đi sâu trình bày nội dung

một vấn đề quan trọng nổi bật nào đó của một thời kỳ nhất định giúp học sinh nhận

thức được bản chất của các sự kiện một cách toàn diện đầy đủ.

- Niên biểu so sánh: Dùng để so sánh, đối chiếu các sự kiện, giai đoạn lịch

sử nhằm làm nổi bật bản chất, rút ra kết luận khái quát có tính chất nguyên lý, hoặc

so sánh để thấy được sự khác nhau của từng giai đoạn lịch sử về tính chất, hình

thức, lực lượng tham gia…7


1.2.2. Đ thồ ịDùng để diễn tả quá trình phát triển, vận động của một sự kiện lịch sử, trên

cơ sở sử dụng số liệu, tài liệu thống kê trong bài học. Đồ thị có thể biểu diễn bằng

một mũi tên dùng để minh họa sự vận động đi lên, sự phát triển của một hiện tượng

lịch sử hoặc được biểu diễn bằng một trục tọa độ.

1.2.3. S đ , bi u đ , l c đơ ồ ể ồ ượ ồNhằm để cụ thể hóa nội dung sự kiện bằng những hình học đơn giản, diễn tả

tổ chức một cơ cấu xã hội, một chế độ chính trị và mối quan hệ giữa các sự kiện

lịch sử.

Tóm lại đồ dùng trực quan quy ước là những ký hiệu hình học đơn giản

được giáo viên vẽ nhanh lên bảng đen hoặc vẽ lên tờ giấy, hoặc được thiết kế bằng

những phương tiện kỹ thuật hiện đại. Vì vậy khi sử dụng vấn đề này không chỉ đòi

hỏi giáo viên về mặt chuyên môn mà còn đòi hỏi giáo viên có chút ít năng khiếu

hội họa và cả nghệ thuật dạy học trong việc xử lý ngôn ngữ, viên phấn và bảng

đen.

1.3. Khái ni m v tính tích c cệ ề ựLịch sử xã hội loài người phát triển từ thấp lên cao, từ lạc hầu đến văn minh.

Trong quá trình đó vai trò của con người là nhân tố trọng tâm, tịch cực có vai trò

chủ thể và quyết định đến hưng thịnh của xã hội. Chính vì thế con người phải luôn

chủ động, sáng tạo tích cực trong các hoạt động thực tiễn để nhận thức thế giới đi

đến cải tạo thế giới.

Chủ nghĩa duy vật lịch sử xem tính tích cực là phẩm chất vốn có và rất

phong phú của con người trong đời sống xã hội. Con người luôn luôn tự khám phá

mình, phát huy khả năng sáng tạo, sự thông minh của mình để chủ động sản xuất

và cải biến tự nhiên xã hội, từ đó không ngừng sáng tạo ra các giá trị văn hóa, khoa

học kỹ thuật cho mọi thời đại và cho cả nhân loại. Hình thành và phát triển tính

tích cực trong các hoạt động xã hội của con người là một trong những nhiệm vụ

chủ yếu, quan trọng của sự nghiệp giáo dục, nhằm thiết thực đào tạo những con

người năng động, chủ động sáng tạo, thích ứng với sự phát triển ngày càng cao của

xã hội và của cộng đồng.

8


Trong quá trình học tập và các hoạt động vui chơi bổ trợ thì học sinh sẽ bộc

lộ tính tích cực. “Tính tích cực của học sinh trong học tập là một hiện tượng sư

phạm biểu hiện sự cố găng cao về nhiều mặt trong hoạt động nhiều mặt của trẻ”

Theo I.F. Kharlamốp “Tính tích cực là trạng thái hoạt động của học sinh

đặc trưng bởi khát vọng học tập, cố gắng trí tuệ và nghị lực cao trong quá trình

nẵm vững kiến thức”

Như vậy chúng ta có thể hiểu khái quát là: Tính tính cực là sự cố gắng đem

hết khả năm và tâm trí vào làm việc như học tập, công tác trong đó yếu tố tích cực

được biểu hiện xuyên suốt.

Hình thành và phát triển tư duy học sinh thông qua hoạt động tích cực là

nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục, nhằm đào tạo những con người năng động sáng

tạo, thích ứng với sự phát triển của thời đại. Có thể coi tính tích cực như là một

điều kiện đồng thời là kết quả của sự phát triển nhân cách và trí tuệ học sinh trong

quá trình giáo dục. Tính tích cực là một quá trình có mục đích và ý thức vươn lên

để đạt được tầm cao hơn.

1.4. Tính c c trong ho t đ ng nh n th cứ ạ ộ ậ ứTheo quan điểm của chủ nghĩa duy vật lịch sử, con người vốn có phẩm chất

đó là tính tích cực và tính tích cực của nhận thức thể hiện ở chỗ cải tạo của chủ thể

nhận thức. Nghĩa là thông qua quá trình vận động con người không chỉ hiểu, nắm

bắt được các qui luật tự nhiên, của xã hội, hiểu được các sự vật và hiện tượng mà

còn nghiên cứu cả quá trình đó một cách biện chứng, tích cực, tự giác và sáng tạo

theo một trình tự từ chưa biết đến biết, từ biết ít đến biết nhiều, từ hiện tượng đến

bản chất và từ bản chất chưa sâu sắc đến bản chất sâu sắc hơn. Từ đó khám phá,

cải tạo và chinh phục tự nhiên, xã hội phục vụ cho lợi ích con người.

Theo quan điểm của tâm lý học, tính tích cực nhận thức của học sinh tồn tại

với tư cách là một cá nhân với toàn bộ nhân cách của nó. Và như vậy nhân cách

của học sinh chỉ có thể hình thành và phát triển toàn diện thông qua chính hoạt

động của bản thân. Tính tích cực nhận thức biểu thị sự nỗ lực của chủ thể khi

tương tác với đối tượng trong quá trình học tập, nghiên cứu thể hiện sự nỗ lực hoạt

9


động trí tuệ. Sự huy động ở mức cao chức năng tâm lý (hứng thú,ý chí…) nhằm

đạt được mục tiêu đặt ra ở mức độ chất lượng cao.

Từ trước đến nay, việc tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong dạy

học ở tường trung học phổ thông được thể hiện ở hai góc độ.

Thứ nhất, là truyền đạt kiến thức có sẵn trong sách giáo khoa

Thứ hai, hình thành kiến thức cho học sinh trên cở sở hoạt động độc lập của

học sinh. So với phương thức truyền đạt kiến thức có sẵn thì phương thức hình

thành kiến thức trên cơ sở hoạt động độc lập của học sinh có nhiều ưu điểm.

Đối với học sinh tài liệu học tập được phản ánh vào bộ não của học sinh,

được não chế biến, được hòa vào kinh nghiệm đã có của bộ não, sau đó vận dụng

một cách linh hoạt, sáng tạo vào các tình huống khác nhau nhằm cải tạo hiện thực

và cải tạo bản thân mình. Theo quan điểm của tâm lý học thì nhận thức của con

người chỉ có thể hình thành và phát triển thông qua chính hoạt động của bản thân

họ. Vận dụng quan điểm này vào lĩnh vực giáo dục, các nhà tâm lý học sư phạm

khẳng định: Trong quá trình dạy học để phát triển nhân cách của học sinh cần phải

tăng cường tổ chức hoạt động nhận thức cho các em.

Về phương pháp tích cực xác định mối quan hệ biện chứng thầy – trò – lớp

học. Trong đó lớp học trở thành nơi tổ chức dạy – học, giáo dục dưới sự hướng dẫn

của thầy. Trò là chủ thể của hoạt động giáo dục, là trung tâm của quá trình dạy

học. Trò không thụ động nghe thầy giảng bài mà phải tích cực chủ động, sáng tạo

trong học tập. Thầy đóng vai trò chủ động trong dạy học. Thầy không chỉ là người

truyền đạt kiến thức cho học sinh, cung cấp những gì có kiến thức, hướng dẫn học

sinh nghiên cứu thông tin, xử lý thông tin, thông báo kết quả và cuối cùng thầy

nhận xét, kết luận.

Lý luận dạy học chỉ ra rằng, trong bất cứ hoạt động dạy học nào, ở bậc học

nào học sinh luôn đóng vai trò chủ thể của quá trình nhận thức. Học sinh phải biết

tự mình chiếm lĩnh tri thức, hình thành và phát triển năng lực tư duy, năng lực

hành động thông qua các hoạt động tự giác, chủ động tích cực bản thân. Có như

vậy mới đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống và mục đích đào tạo con người mới

trong xã hội hiện đại. Đó là những con người có khả năng tư duy độc lập, sáng tạo

biết lý giải và nhanh chóng thích ứng với những biến đổi nhanh chóng của đời 10


sống xã hội. “Dưới sự hưỡng dẫn của giáo viên, học sinh tự nghiên cứu, tìm tòi

kiến thức mới bằng cách tự mình suy nghĩ, xử lý các vấn đề đặt ra”

Dạy học nói chung và dạy học lịch sử nói riêng thì hoạt động đóng vai trò

chủ đạo là hoạt động nhận thức của học sinh trong quá trình học tập. Hiệu quả của

quá trình dạy học là khối lượng tri thức mà học sinh lĩnh hội được, tiếp thu được

trong kho tàng tri thức khoa học của loài người, biết vận dụng sáng tạo tri thức đó

vào trong thực tế của cuộc sống. Nếu nắm kiến thức một cách máy móc không

khoa học theo kiểu học thuộc lòng thì sẽ không biết vận dụng sáng tạo vào thực tế

và ngược lại nếu không có kiến thức sẽ không giải quyết lý giải được các vấn đề

mà cuộc sống xã hội đặt ra.

1.5. Ý nghĩa của việc xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử

Đồ dùng trực quan nói chung, đồ dùng trực quan quy ước nói riêng có ý

nghĩa tích cức trong dạy học lịch sử.

1.5.1. V ki n th cề ế ứĐồ dùng trực quan quy ước là chỗ dựa để hiểu sâu sắc bản chất của sự kiện,

hiện tượng lịch sử là cơ sở để khôi phục lại hình ảnh quá khứ lịch sử. Dạy sử phải

bắt đầu từ sự kiện không những bảo đảm đặc trưng của bộ môn mà còn phải có sức

hấp dẫn, cuốn hút được học sinh trong giờ dạy. Sử dụng đồ dùng trực quan quy

ước góp phần làm cụ thể hóa về thời gian, không gian xẩy ra sự kiện, sự việc, con

người trong sự kiện đó, đặc biệt là hiểu sâu sắc được bản chất sự kiện. Đồ dùng

trực quan quy ước giúp cho học sinh hình dung lại quá khứ một cách cụ thể nhanh

chóng. Trên cơ sở đó, biểu tượng được tạo nên trong bộ não của học sinh và tạo

điều kiện cho các em hình thành khái niệm lịch sử và rút ra qui luật, bài học lịch sử

được thuận lợi hơn.

Đồ dùng trực quan quy ước góp phần rất quan trọng về quá trình hình thành

khái niệm lịch sử cho học sinh. Khái niệm lịch sử bao giờ cũng mạng tính trìu

tượng và khái quát cao vì nó không phản ảnh một sự kiện riêng lẻ mà phản ảnh

những hiện tượng đa dạng, phức tạp. Nếu biểu tượng là hình ảnh thì khái niệm lại

phản ảnh những thuộc tính và những quan hệ mà chúng ta không hình dung được

11


dưới hình ảnh trực quan. Quá trình hình thành khái niệm không đơn giản trong thời

gian ngắn mà là của một quá trình lâu dài, trải qua nhiều giai đoạn. Khái niệm

được hình thành trên cơ sở biểu tượng lịch sử, biểu tượng càng phong phú bao

nhiêu thì hệ thống khái niệm mà học sinh thu nhận được càng vừng bấy nhiêu. Cho

nên, việc sử dụng tốt đồ dùng trực quan quy ước trong dạy học lịch sử sẽ giúp cho

việc hình thành khái niệm lịch sử cho học sinh một cách thuận lợi, chính xác và

phân biệt được các khái niệm với nhau.

Đồ dùng trực quan quy ước còn góp phần vào việc nêu quy luật và rút bài

học kinh nghiệm lịch sử. Muốn nắm vững được qui luật thì học sinh phải hiểu rõ

bản chất của các sự kiện, nắm chắc được khái niệm. Đây là vấn đề quan trọng và

khó dạy học lịch sử vì không chỉ dựa trên một sự kiện, hiện tượng riêng lẻ mà phải

nghiên cứu trên nhiều sự kiện lịch sử, nhiều hiện tượng giống nhau và dựa trên mối

liên hệ giữa các hiện tượng lịch sử khác nhau. Bằng đồ dùng trực quan quy ước

cùng với các sự kiện, hiện tượng lịch sử đã biết, việc nêu qui luật được học sinh

thực hiện thuận lợi hơn.

1.5.2. V b i d ng t t ng tình c mề ồ ưỡ ư ưở ảNgoài việc bồi dưỡng kiến thức cho học sinh, đồ dùng trược quan quy ước

còn có thể giáo dục tình cảm cho học sinh. Đây là ưu điểm mà các phương pháp

khác kết quả rất hạn chế. Đồ dùng trực quan quy ước cũng góp phần hình thành

cho học sinh những phẩm chất đạo đức, lòng yêu nước, tôn kính những con người

có công với đất nước, lòng yêu lao động, sự nghiệp cách mạng của quần chúng

nhân dân.

Qua niên biểu này, giáo viên có thể cho học sinh rút ra những nhận xét mà

thông qua đó giáo dục cho học sinh những tình cảm…

Đồ dùng trực quan quy ước là một loại của đồ dùng trực quan nên ý nghĩa

về mặt bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm cũng giống như đồ dùng trực quan. Mặt khác,

từ bài học lịch sử được rút ra các em học sinh có tình yêu đối với các vị anh hùng

lịch sử dân tộc, đối với quê hương đất nước, kính yêu sự nghiệp của quần chúng.

Từ đó các em thất phải sống như thế nào cho có ích với xã hội và dần các em sẽ

12


thấy yêu thích bộ môn lịch sử vì qua đó các em hiểu được quá khứ của dân tộc

mình cũng như các dân tộc khác trên thế giới.

1.5.3. V phát tri n kỹ năngề ểĐồ dùng trực quan quy ước phát triển kỹ năng quan sát, tưởng tượng, tư duy

và ngôn ngữ của học sinh. Nhìn vào bất cứ đồ dùng trưc quan quy ước nào, học

sinh cũng thích nhận xét phán đoán, hình dung lại quá khứ lịch sử được phản ảnh,

minh họa như thế nào. Bằng tư duy của mình, các em sẽ tìm cách diễn đạt bằng lời

nói chính xác, có hình ảnh rõ ràng, cụ thể về bức tranh đã qua.

Hơn nữa, việc dạy học bằng đồ dùng trực quan có khả năng phát triển khả

năng thực hành của học sinh. Khi học lịch sử bằng các đồ dùng trực quan quy ước,

dưới sự hưỡng dẫn của giáo viên, học sinh sẽ biết cách tự vẽ bản đồ, xây dựng sơ

đồ hay lập niên biểu các sự kiện…như thể nào để nội dung được thể hiện đầy đủ,

chính xác. Trên cơ sở đó hiệu quả của bài học lịch sử sẽ đạt kết quả cao nhất.

Tóm lại với tất cả ý nghĩa về giáo dưỡng, giáo dục và phát triển của việc của

việc phát triển đồ dùng trực quan nói chung và đồ dùng trực quan quy ước nói

riêng nó đã góp phần to lớn trong việc nâng cao chất lượng dạy học lich sử, gây

hứng thú và phát huy tính tích cực của học sinh. Nó là “chiếc cầu nối” giữa quá

khứ và hiện tại.

Có thể mô hình hóa ý nghĩa của đồ dùng trực quan quy ước trong dạy học lịch sử

qua sơ đồ sau:

13

Minh họa khắc sâu bổ sung sự kiện

ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN

QUY ƯỚC TRONG DẠY

HỌC LỊCH SỬ

Thu thập thông tin

Tư duy về thông tin

Vận dụng

kiến thức

Rèn luyện kỹ

năng


1.6. Thực tiễn của việc dạy học Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 theo hướng xây dựng và sử dụng dồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính cực của học sinh lớp 12 trường Trung học phổ thông (Chương trình chuẩn)

Để thực hiện đề tài này chúng tôi tiến hành điều tra khảo sát đối với giáo

viên và học sinh tại trường Trung học phổ thông Kiệm Tân năm học 2011 – 2012.

1.6.1. M c đích đi u tra và kh o sátụ ề ả- Điều tra phương pháp dạy học xây dựng đồ dùng trực quan quy ước để

phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954

- 1965 để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam giai

đoạng 1954 – 1965 ở lớp 12 trường Trunh học phổ thông (Chương trình chuẩn)

- Đối tượng điều tra: Giáo viên và học sinh lớp 12

- Phương pháp điều tra: Để tiến hành, thông qua các tiết dạy của giáo viên

bộ môn lịch sử chúng tôi đến dự giờ khảo sát, nắm bắt tình hình thực trạng của

việc sử dụng đồ dùng trực quan quy ước trong dạy học lịch sử chương trình khối

12 nói chung và dạy học lịch sử giai đoạn 1954 – 1965 (Chương trình chuẩn), xử

lý số liệu để có những cơ sở kết luận về vấn đề này.

1.6.2. N i dung đi u traộ ềĐối với giáo viên: chúng tôi sẽ đưa ra một số câu hỏi trắc nghiệm khách

quan để khảo sát, tìm hiểu xem trong quá trình dạy giáo viên có sử dụng đồ dùng

trực quan quy ước hay không? Tác dụng của việc sử dụng đồ dùng trực quan quy

ước để phát huy tính tích cực của học sinh như thế nào? Lắng nghe những đề xuất

và giải pháp đổi mới phương pháp dạy học.

Đối với học sinh: chúng tôi đưa hai phiếu điều tra về trình độ nhận thức của

học sinh qua một bài kiểm tra kiến thức ở bài 21 sách giáo khoa lịch sử lớp 12

(Chương trình chuẩn); Một phiếu điều tra về tình hình dạy học lịch sử Việt Nam,

giáo viên có chú trọng đến việc thiết kế đồ dùng trực quan quy ước trong dạy học

lịch sử Việt Nam 1954 – 1965 hay không.

1.6.3. K t qu đi u traế ả ềĐối với giáo viên: Qua thực tế điều tra trên 4 giáo viên dạy lịch sử lớp 12

chúng tôi nhận thấy đa số giáo viên đều nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng

của việc sử dụng đồ dùng trức quan quy ước nhắm phát huy tính tích cực của học 14


sinh trong dạy học lịch sử. Tuy nhiên do điều kiện cụ thể của trường về phương

tiện dạy học, cơ sở vật chất còn thiếu thốn, giáo viên đa số có tuổi đời còn trẻ, kinh

nghiệm dạy học còn ít… nên giáo viên còn lúng túng trong việc xây dựng và sử

dụng đồ dùng trực quan quy ước trong dạy học lịch sử.

Đối với học sinh: qua thăm dò và trao đổi với học sinh, các em đã phản ánh

tình hình thực tế giảng dạy của giáo viên trên lớp của mình. Các em rất hứng thú

khi được học những tiết học lịch sử có sử dụng đồ dùng trực quan và khả năng nắm

bắt kiến thức, hiểu bài rất nhanh.

Qua công tác điều tra xử lý số liệu chúng tôi ra một số kết luận khái quát sau:

Một là, việc xây dựng đồ dùng trực quan quy ước trong dạy học lịch sử nói

chung và lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 nói riêng ở trường Trung học

phổ thông, hầu hết giáo viên đã nhận thức đúng tầm quan trọng của nó, song việc

thực hiện yêu cầu này trong thực tiễn dạy học kết quả chưa cao do một số nguyên

nhân cơ bản như: Về người dạy chưa thật sử đổi mới phương pháp dạy học, nhất là

chưa xây dựng có hiệu quả đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính cực của

học sinh. Về phía học sinh chưa thật hứng thú với môn học lịch sử, đặc biệt chưa

biết cách chủ động tiếp nhận kiến thức lịch sử.

Hai là, để khắc phục tình trạng đó cần phải tiến hành phương pháp đổi mới

phương pháp dạy học lịch sử. Trong đó việc xây dựng đồ dùng trực quan quy ước

có một ý nghĩa quan trọng.

Ba là, việc xây dựng đồ dùng trực quan quy ước trong dạy học lịch sử nhằm

phát huy tính tích cực của học sinh phải được tiến hành đồng bộ, toàn diện và hữu

hiệu.

Bốn là, để thực hiện có hiệu quả việc xây dựng đồ dùng trực quan quy ước

trong dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 ở lớp 12 trường Trung học

phổ thông ( Chương trình chuẩn) phải cung cấp các nguồn tài liệu tham khảo, tổ

chức tập huấn kỹ năng cho giáo viên, tăng thêm sự hiểu biết về kỹ năng xây dựng

đồ dùng trực quan quy ước, câu hỏi nhận thức. Đồng thời cho học sinh làm quen

dần việc học lịch sử bằng việc sử dụng các loại đồ dùng trực quan nhằm tăng thêm

hứng thú, tích cực chủ động, sáng tạo của các em trong học tập lịch sử.

15


CHƯƠNG 2. NHỮNG NỘI DUNG LỊCH SỬ VIỆT NAM CẦN TRIỆT ĐỂ KHAI THÁC VÀ HỆ THỐNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN QUY ƯỚC, CÂU HỎI NHẬN THỨC ĐỂ DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1954 – 1965 THEO HƯỚNG NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH Ở LỚP 12 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG (CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN)

1.1. Những nội dung lịch sử cơ bản học sinh cần phải lĩnh hội khi học phần lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954 – 1965 ở lớp 12 (Chương trình chuẩn)

Do âm mưu của đế quốc Mỹ và chính quyền Ngô Đình Diệm, nước ta tạm

thời bị chia cắt làm hai miền với hai chế độ chính trị - xã hội khác nhau. Trong tình

hình đó, miền Bắc vừa tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ còn lại của cách mạng

dân tộc dân chủ nhân dân, vừa thực hiện những nhiệm vụ của cách mạng trong thời

kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Miền Nam tiếp tục thực hiện nhiệm vụ của cách

mạng dân tộc dân chủ nhân dân, đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược và chính

quyền tay sai.Vì vậy, khi học lịch sử Việt Nam giai đoạn này học sinh cần phải đạt

được những kiến thức sau:

- Tình hình và nhiệm vụ cách mạng nước ta sau Hiệp định Giơnevơ năm

1954 về Đông Dương.

- Quá trình hoàn thành cải cách ruộng đất ở miền Bắc

- Phong trào “Đồng Khởi” 1959 – 1960 ở miền Nam

- Quá trình xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội ở miền

Bắc (1961 – 1965)

- Quá trình chiến đấu của nhân dân miền Nam chống chiến lược “Chiến

tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ (1961 – 1965)

1.2. B ng t ng h p v n i dung ki n th c l ch s c n khai thác có u ả ổ ợ ề ộ ế ứ ị ử ầ ưth đ phát huy tính tích c c c a h c sinh trong h c t p l ch sế ể ự ủ ọ ọ ậ ị ử

Bài 21

XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở MIỀN BẮC.

ĐẤU TRANH CHỐNG ĐẾ QUỐC MỸ VÀ CHÍNH QUYỀN

SÀI GÒN Ở MIỀN NAM (1954 – 1965)

Mục Nội dung kiến Đồ dùng trực quan quy ước Hệ thống câu 16


thức hỏi, bài tập

kiến thứcXây dựng Sử dụng

I. Tình hình

và nhiệm vụ

cách mạng

nước ta sau

Hiệp định

Giơnevơ 1954

về Đông

Dương.

Quá trình

các bên thi

hành Hiệp

định :

- Về phía ta :

Nghiêm chỉnh

thi hành những

điều khoản của

Hiệp định :

+ Ngày

10/10/1954,

quân ta về tiếp

quản Thủ đô.

+ Ngày

1/1/1955,

Trung ương

đảng, Chính

phủ, Hồ Chí

Minh ra mắt

nhân dân về

Thủ đô.

- Về phía

Pháp :

+ Ngày

16/5/1955, toán

lính Pháp cuối

cùng rút khỏi

Cát Bà (Hải

Phòng).

Sơ đồ thể hiện

nhiệm vụ của

cách mạng

nước ta sau

Hiệp định

Giơnevơ 1954

(xem phụ lục

2)


tình hình nước

ta sau Hiệp

định Giơnevơ

(xem phụ lục

1)

- Tình hình

nước ta sau

hiệp định

Giơnevơ 1954

về Đông

Dương như thế

nào?

17


+ Giữa tháng

5/1956 Pháp rút

toàn bộ quân

khỏi miền Nam

khi chưa Tổng

tuyển cử thống

nhất hai miền

Nam – Bắc.

- Mĩ : Âm

mưu thay chân

Pháp ở miền

Nam, dựng lên

chính quyền tay

sai Ngô Đình

Diệm, hòng

chia cắt Việt

Nam thành

thuộc địa kiểu

mới.

* Đặc điểm

thình hình

nước ta sau

Hiệp định

Giơnevơ:

- Đất nước ta

bị chia cắt làm

2 miền với 2

chế độ chính trị

xã hội khác

nhau :

+ Miền Bắc

- Nhiệm vụ

của cách mạng

Việt Nam sau

khi ký Hiệp

định Giơnevơ?

18


hoàn toàn giải

phóng.

+ Miền Nam

trở thành thuộc

địa kiểu mới

của Mĩ.

- Nhiệm vụ

của cách mạng

trong thời kì

mới:

+ Hàn gắn vết

thương chiến

tranh, khôi

phục kinh tế,

đưa miền Bắc

tiến lên CNXH.

+ Tiếp tục

cách mạng dân

tộc dân chủ

nhân dân ở

miền Nam,

thực hiện thống

nhất đất nước.

II. Miền Bắc

hoàn thành

cải cách

ruộng đất,

khôi phục

kinh tế, cải

tạo quan hệ

1. Hoàn thành

cải cách ruộng

đất, khôi phục

kinh tế, hàn

gắn vết

thương chiến

tranh (1954 – 19


sản xuất

(1954 – 1960).

1957)

a) Hoàn thành

cải cách ruộng

đất

- Từ 1954 –

1956 diễn ra 6

đợt giảm tô và

4 đợt cải cách

ruộng đất ở 22

tỉnh đồng bằng

và trung du.

- Kết quả :

Sau 5 đợt cải

cách (một đợt

trong kháng

chiến) đã tịch

thu, trưng thu,

trưng mua

khoảng 81 vạn

hecta ruộng

đất, 10 vạn trâu

bò, 1,5 triệu

nông cụ chia

cho nông dân.

- Ý nghĩa :

Sau cải cách,

bộ mặt nông

thôn miền Bắc

thay đổi, khối

liên inh công –

nông được

Niên biểu thể

hiện quá trình

hoàn thành cải

cách ruộng đất

ở miền Bắc xã

hội chủ nghĩa

(1954 – 1956)

(xem phụ lục

4)


việc hoàn

thành cải cách

ruộng đất

miền Bắc xã

hội chủ nghĩa

(1954 – 1956)

(xem phụ lục

3)

Kết quả và ý

nghĩa của cải

cách ruộng

đất?

20


củng cố.

- Hạn chế :

Trong Cải cách

ta mắc phải

một số sai lầm,

thiếu sót : đấu

tố tràn lan,

thiếu phân biệt

đối xử …

III. Miền

Nam chống

chế độ Mỹ –

Diệm. Giữ

gìn và phát

triển lực

lượng cách

mạng, tiến tới

đồng khởi

(1954 – 1960).

2. Phong trào

đồng khởi

1959 – 1960

* Nguyên

nhân :

- Năm 1957 –

1959, cách

mạng miền

Nam gặp muôn

vàn khó khăn,

tổn thất.

Yêu cầu phải

có biện pháp

đấu tranh quyết

liệt để vượt qua

thử thách.

- Tháng

1/1959, Hội

nghị Trung

Ương lần 15 đã

quyết định :

Niên biểu thể

hiện diễn biến,

kết quả, ý

nghĩa của

phong trào

Đồng Khởi

(xem phụ lục

5)


những khó

khăn của các

mạng miền

nam và chủ

trương của

Đảng (1957 –

1959) (xem

phụ lục 6)


kết quả, ý

nghĩa của

phong trào

“Đồng Khởi”

(xem phụ lục

7)

- Phong trào

“Đồng Khởi”

(1959 – 1960)

ở miền Nam

đã nổ ra trong

điều kiện hoàn

cảnh như thế

nào?

21


+ Để nhân dân

miền Nam sử

dụng bạo lực

cách mạng,

đánh đổ chính

quyền Mĩ –

Diệm.

+ Phương

hướng là khởi

nghĩa giành

chính quyền về

tay nhân dân

bằng con

đường đấu

tranh chính trị

là chủ yếu, kết

hợp với đấu

tranh vũ trang.

* Diễn biến :

- Bắt đầu bằng

những cuộc nổi

dậy lẻ tẻ ở Bắc

Ái (tháng

2/1959), Trà

Bồng (tháng

8/1959), sau đó

lan rộng toàn

miền Nam trở

thành phong

trào Đồng

Khởi.

Nêu diễn biến,

kết quả, ý

nghĩa của

phong trào.

22


- Tiêu biểu

nhất là ở Bến

Tre. Ngày

17/1/1960,

nhân dân 3 xã

thuộc huyện

Mỏ Cày, Bến

Tre đã nổi dậy,

sau đó cuộc nổi

dậy mau chóng

lan ra toàn tỉnh

Bến Tre.

- Từ Bến Tre,

cuộc nổi dậy

phá chính

quyền địch, lập

chính quyền

cách mạng lan

nhanh khắp

miền Nam.

* Kết quả : cuối

1960 ta làm

chủ : 600/ 1298

xã Nam Bộ,

904/ 3829 thôn

trung bộ, 3200/

721 thôn Tây

Nguyên.

* Ý nghĩa :

- Giáng một

đòn nặng nề

- Hãy chứng

minh phong

trào “Đồng

Khởi” là mốc

đánh dấu phát

triển của cách 23


vào chính sách

thực dân kiểu

mới của Mĩ,

làm lung lay

tận gốc chính

quyền Diệm.

- Đánh dấu

bước phát triển

của cách mạng

miền Nam từ

thế giữ gìn lực

lượng sang thế

tiến công.

- Từ trong khí

thế của phong

trào, Mặt trận

Dân tộc Giải

phóng miền

Nam Việt Nam

ra đời ngày

(20/12/1960.

mạng miền

Nam?

IV. Miền Bắc

xây dựng

bước đầu cơ

sở vật chất –

kỹ thuật của

chủ nghĩa xã

hội (1961 –

1965).

1. Đại hội đại

biểu toàn quốc

lần thứ III của

Đảng (9/ 1960)

a. Hoàn cảnh: -

Giữa lúc cách

mạng 2 miền

có những bước

tiến quan trọng,

Niên biểu thể

hiện những

nội dung cơ

bản của Đại

hội Đại biểu

toàn quốc lần

thứ III của


những nội

dung cơ bản

của Đại hội

đại biểu toàn

quốc lần thứ

III (xem phụ

- Đại hội Đại

biểu toàn quốc

lần thứ III của

Đảng diễn ra

trong điều kiện

hoàn cảnh lịch

sử như thế 24


Đảng Lao động

Việt Nam đã tổ

chức đại biểu

toàn quốc lần

thứ III.

- Thời gian :

từ 5 –

10/9/1960 tại

Thủ đô Hà Nội.

b. Nội dung :

- Đề ra nhiệm

vụ chiến lược

của cách mạng

cả nước và

nhiệm vụ cách

mạng từng

miền, mối quan

hệ giữa cách

mạng hai miền

- Thông qua

báo cáo chính

trị, Báo cáo sửa

đổi điều lệ

Đảng và thông

qua kế hoạch

Nhà nước 5

năm lần thứ

nhất (1961 –

1965).

- Bầu Ban

Chấp hành

Đảng (tháng

9/1960)

(xem phụ lục

8)

lục 9) nào?

Nêu nội dung,

ý nghĩa của

Đại hội?

- Nêu vai trò

của cách mạng

từng miền và

mối quan hệ

của cách mạng

hai miền?

25


Trung ương

mới của Đảng,

bầu Bộ chính

trị. Hồ Chí

Minh được bầu

lại làm Chủ

tịch Đảng, Lê

Duẩn làm Bí

thư thứ nhất.

2/ Miền Bắc

thực hiện kế

hoạch nhà

nước 5 năm

(1961 – 1965)

a. Nhiệm vụ:

- Miền Bắc lấy

phát triển kinh

tế làm trọng

tâm, phát triển

công – nông

nghiệp, cải tạo

XHCN.... cải

thiện đời sống

vật chất và văn

hóa nhân dân,

củng cố quốc

phòng, tăng

cường trật tự an

ninh.

Niên biểu thể

hiện thành tựu

của việc thực

hiện kế hoạch

5 năm (1961 –

1965) (xem

phụ lục 10)

- Miền Bắc đạt

được những

thành tựu gì

trong việc thực

hiện kế hoạch

kinh tế - xã hội

1(961 – 1965)

26


b. Thành tựu:

* Kinh tế

- Công nghiêp:

+ Được ưu tiên

đầu tư xây

dựng.

+ Giá trị sản

lượng ngành

công nghiệp

nặng năm 1965

tăng 3 lần so

với với 1960.

- Nông nghiệp:

+ Xây dựng

hợp tác xã nông

nghiệp bậc cao.

+ Áp dụng

khoa học kỹ

thuật vào sản

xuất.

+ Hệ thống

thủy nông phát

triển.

- Thương

nghiệp:

+ Ưu tiên phát

triển thương

nghiệp quốc

doanh.

+ Củng cố

quan hệ sản 27


xuất mới.

+ Ổn định cải

thiện đời sống

nhân dân.

- Giao thông:

+ Hệ thống

giao thông

được củng cố.

- Giáo dục y tế:

có bước phát

triển nhanh

chóng.

- Chi viện cho

miền Nam:

+ Trong 5 năm

(1961 – 1965)

đưa vào miền

Nam khói

lượng lớn vũ

khí, đạn dược

thuốc men,

quân trang

quân dụng,

cùng nhiều cán

bộ chiến sỹ

phục vụ chiến

đấu.

V. Miền nam

chiến dấu

chống chiến

1. Chiến lược

“Chiến tranh

đặc biệt” của

28


lược “Chiến

tranh đặc

biệt” của Mỹ

(1961-1965).

Mĩ ở miền

Nam.

* Hoàn cảnh

ra đời :

- Từ cuối

1960, hình thức

thống trị bằng

chính quyền tay

sai độc tài Ngô

Đình Diệm bị

thất bại Mĩ

buộc phải

chuyển sang

thực hiện chiến

lược “Chiến

tranh đặc biệt”

(1961-1965).

* Âm mưu và

thủ đoạn:

- Âm mưu :

“Chiến tranh

đặc biệt” là

hình thức chiến

tranh xâm lược

thực dân mới,

được tiến hành

bằng quân đội

tay sai, dưới sự

chỉ huy của cố

vấn Mĩ, dựa

vào vũ khí,

- Niên biểu

phản ánh nội

dung chiến

lược “Chiến


(xem phụ lục

11)

- Sơ đồ kế

hoạch Stalây –

Tâylo (xem

phụ lục 12)

- Nêu âm mưu

và thủ đoạn

của đế quốc

Mỹ trong

chiến lược

“Chiến tranh

đặc biệt” ở

miền Nam.

- Vì sao gọi

“ấp chiến

lược” là

“xương sống”

của chiến lược

“Chiến tranh

đặc biệt”?

29


trang bị,

phương tiện

chiến tranh của

Mĩ Âm

mưu dùng

người Việt

đánh người

Việt.

- Thủ đoạn :

Thực hiện bằng

kế hoạch

Xtalây – Taylo.

+ Viện trợ

quân sự cho

Diệm, đưa vào

miền Nam cố

vấn quân sự,

trang bị

phương tiện

chiến tranh

hiện đại.

+ Tăng lực

lượng quân đội

Sài Gòn.

+ Dồn dân lập

ấp chiến lược,

kìm kẹp nhân

dân, bình định

miền Nam.

+ Mở các cuộc

hành quân càn 30


quét, tiêu diệt

lực lượng cách

mạng bằng

chiến thuật

“trực thăng

vận”, “thiết xa

vận”.

2. Miền Nam

chiến đấu

chống chiến

lược “chiến

tranh đặc

biệt” của Mĩ.

a. Chủ trương

của ta : Đẩy

mạnh đấu tranh

chống Mĩ và

chính quyền

Sài Gòn, kết

hợp đấu tranh

chính trị với

đấu tranh vũ

trang, tấn công

địch trên cả 3

vùng chiến

lược, phối hợp

3 mũi giáp

công.

b. Thắng lợi:

* Trên mặt


quân dân miền

Nam chiến

đấu chống

chiến lược

“Chiến tranh

đặc biệt” (xem

phụ lục 13)

- Niên biểu

chiến thắng

Ấp Bắc (xem

phụ lục 14)

- Quân và dân

miền Nam

chiến đấu

chống chiến

lược “Chiến


và giành được

những thắng

lợi như thế

nào?

31


trận chống

“Bình định”:

- Diễn ra gay

go quyết liệt

giữa ta và địch

giữa việc lập và

phá ấp chiến

lược ÚCuối

1962 trên nửa

tổng số ấp và

70% dân vẫn

do cách mạng

kiểm soát.

* Trên mặt trận

quân sự :

- 2-1-1963

quân dân ta

giành thắng lợi

vang dội ở trận

Ấp Bắc (Mỹ

Tho).

- Đông xuân

1964-1965 ta

mở các chiến

dịch tấn công

địch ở miền

Đông Nam bộ

với chiến thắng

: Bình Giã (Bà

Rịa ngày

2/1/1963). Tiếp

- Nêu ý nghĩa

lịch sử của

chiến thắng

Ấp Bắc?

32


đó giành tháng

lợi ở An Lão,

Ba Gia, Đồng

Xoài -> Làm

phá sản hoàn

toàn chiến lược

CTĐB của Mỹ.

* Trên mặt trận

chính trị :

Phong trào đấu

tranh của nhân

diễn ra sôi nổi

ở các đô thị lớn

như : Sài Gòn,

Huế, Đà

Nẵng, . Nổi bật

là phong trào

của đội quân

“Tóc dài”, các

tín đồ Phật

giáo làm

chính quyền

Diệm bị lung

lay tận gốc.

+Ngày

1/11/1963, Đảo

chính lật đổ

Diệm – Nhu

33


CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG, SỬ DỤNG ĐỒ DÙNG TRỰC QUAN QUY ƯỚC ĐỂ PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1954-1965 Ở LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ( CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN)

3.1. Các nguyên tắc xây dựng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử

3.1.1. Xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh phải trên cơ sở căn cứ vào mục tiêu đào tạo, chương trình cấp học

Trong định hướng của Bộ giáo dục – đào tạo về việc đào tạo con người Việt

Nam xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện về các mặt đức, trí, thể, mĩ, hướng nghiệp…

Để đạt được mục tiêu đó đòi hỏi nền giáo dục nước ta phải đáp ứng được nhu

cầu học tập ngày càng lớn của xã hội. Trong đó, việc thay đổi phương pháp dạy

học nói chung và phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học

sinh nói riêng, cần phải căn cứ trên cơ sở mục tiêu đào tạo, chương trình cấp học

và mục tiêu đào tạo. Mục tiêu đào tạo có đạt được hay không là nhờ vào quá trình

dạy học của giáo viên. Giáo viên phải biết kết hợp các phương pháp để phát huy

tính tích cực của học sinh.

Ví dụ: Khi giảng bài (Mục I, bài 21) có thể xây dựng “ sơ đồ thể hiện nhiệm vụ

của cách mạng nước ta sau Hiệp định Giơnevơ 1954” ( Xem phụ lục 2).

Về kiến thức thì sau năm 1954 cách mạng phải thực hiện nhiệm vụ của hai

miền Nam, Bắc. Giáo viên xây dựng sẵn một sơ đồ và câu hỏi nhận thức, nhiệm vụ

của cách mạng Việt Nam sau kí Hiệp định Giơnevơ để phát huy tính tích cực cũng

như gây hứng thú cho học sinh quan sát sơ đồ. Thông qua câu hỏi: “ Nhiệm vụ của

cách mạng Việt Nam sau Hiệp định Giơnevơ? ” và sơ đồ học sinh sẽ tiếp thu và

ghi nhớ nhiệm vụ của hai miền đó là phải hàn gắn vết thương chiến tranh, vừa phải

khôi phục kinh tế, đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội. Tiếp tục cuộc cách

mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam, thực hiện hòa bình thống nhất đất

nước. Với nội dung giáo dục đồng tâm thì việc đưa câu hỏi nhận thức trên vào bài

giảng mục này cho thấy trình độ nhận thức của học sinh trung học phổ thông cao

hơn học sinh trung học cơ sở.

34


3.1.2. Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải triệt để khai thác nội dung, chương trình sách giáo khoa

Theo quy ước của Bộ giáo dục - Đào tạo thì chương trình là pháp lệnh, Sách

giáo khoa là tài liệu giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh. Vì thế, khi xây

dựng đồ dùng trực quan quy ước giáo viên phải căn cứ vào nội dung, chương trình

sách giáo khoa nhằm định hướng cho học sinh nắm vững kiến thức cơ bản của sách

giáo khoa. “Trên cơ sở nắm vững hơn thế giới quan khoa học, tăng cường giáo dục

lòng yêu quê hương đất nước, truyền thống dân tộc, tinh thần quốc tế chân chính,

lòng tin vào chủ nghĩa xã hội, nâng cao các kĩ năng học tập bộn môn, các năng lục

tư duy hành động, có thái độ ứng xử đúng đắn trong xã hội, chuẩn bị tiềm lực cho

học sinh tiếp tục học tập ở bậc cao hơn”.

Ví dụ: Khi giảng mục a, 1, II, bài 21: Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc,

đấu tranh chống đế quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn ở miền Nam (1954-1965),thì

kiến thức học sinh cần nắm và hiểu được đó là:

- Hòa bình lập lại nhưng nhân dân miền Bắc vẫn bị giai cấp địa chủ bóc lột.

- Trung ương ra nghị quyết phát động quần chúng nhân dân thực hiện cải cách

ruộng đất.

- Nắm được từ năm 1954-1956 miền Bắc thực hiện 6 đợt giảm tô và 4 đợt cải

cách ruộng đất ở 3314 xã.

- 81 vạn ha ruộng đất, 10 vạn trâu bò, 1,8 triệu nông cụ được chia cho hơn hai

triệu hộ nông dân.

- Giai cấp địa chủ cơ bản bị xóa bỏ, nông dân làm chủ nông thôn.

- Thấy được bộ mặt nông thôn miền Bắc có nhiều thay đổi.

- Khối liên minh công nông được củng cố.

Từ nội dung kiến thức như trên, giáo viên xác định kiến thức cơ bản, trọng tâm

để xây dựng đồ dùng trực quan quy ước cho phù hợp, và ở mục a, 1, II, Bài 21

“Hoàn thành cải cải cách ruộng đất” ta sẽ có sơ đồ “ Sơ đồ thể hiện việc cải cách

ruộng đất miền Bắc xã hội chủ nghĩa (1954-1956)” (Phụ lục 3), “Niên biểu thể

hiện việc cải cách ruộng đất ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa 1954-1956” (phụ lục 4).

35


3.1.3. Xây d ng đ dùng tr c quan quy c ph i đ m b o tính Đ ng.ự ồ ự ướ ả ả ả ảBất cứ một môn học nào thì quá trình giảng dạy phải đảm bảo tính Đảng, bởi

“đó là tôn chỉ và mục đích của giáo dục. Vì vậy khi thiết kế đồ dùng trực quan quy

ước phải đảm bảo tính Đảng vì đây là một nội dung quan trọng trong phương

pháp luận sử học”. Chỉ khi nào đảm bảo được tính Đảng thì mới phát huy tính tích

cực của học sinh một cách triệt để.

Đối với quá trình dạy học lịch sử ở trung học phổ thông, trong đó đối với lớp 12

( chương trình chuẩn ) lại càng phải “ đứng vững trên quan điểm chủ nghĩa Mác –

Lêin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước để

nhận thức đúng lịch sử” nhằm đấu tranh chống lại những quan điểm sai lầm,

xuyên tạc, bóp méo lịch sử. Vì vậy, khi xây dựng đồ dùng trực quan quy ước giáo

viên phải lấy mục tiêu bài học, mục tiêu giáo dục làm căn cứ, tránh trường hợp xây

dựng đồ dùng trực quan quy ước sai lệch với kiến thức sách giáo khoa và mục tiêu

giáo dục.

Ví dụ: Khi giảng (mục 2,III, Bài 21) có thế xây dựng “Sơ đồ thể hiện những khó

khăn của cách mạng miền Nam và chủ trương mới của Đảng (1957 - 1959)” (Phụ

lục 6), muốn xây dựng niên biểu giáo viên phải nghiên cứu kĩ chủ trương đường

lối của Đảng ta trong việc chỉ đạo cách mạng miền Nam, trong việc đấu tranh

chống chế độ Mĩ – Diệm, giữ gìn và phát triển lực lượng cách mạng và nội dung

kiến thức sách giáo khoa, thấy được chủ trương đấu tranh hòa bình của Đảng đứng

đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh với chủ trương đúng đắn và sáng suốt, từng bước

chèo chống con thuyền cách mạng vượt qua khó khăn ban đầu của công cuộc

chống Mĩ cứu nước. Thấy được ý nghĩa quan trọng của những sách lược đó tác

động tích cực đến tiến trình phát triển của cách mạng Việt Nam trong 21 năm

chống Mĩ cứu nước.

“Khi thiết kế đồ dùng trực quan quy ước, giáo viên cần có lập trường tư tưởng

chính trị đúng đắn, kiên định với đường lối của Đảng. Vận dụng quan điểm sử học

Mácxit, tư tưởng Hồ Chí Minh vào dạy học lịch sử”. Từ đó giúp học sinh nắm

vững kiến thức cơ bản và ý nghĩa của những chủ trương, chính sách của Đảng là

đúng đắn.

36


3.1.4. Xây d ng đ dùng tr c quan quy c ph i đ m b o tính khoa h cự ồ ự ướ ả ả ả ọĐể học sinh tiếp thu bài dạy một cách tốt nhất, nhằm hình thành nhân cách cho

người học, ngoài việc cố gắng của giáo viên để học sinh nắm bài thì đồ dùng trực

quan quy ước có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành tri thức cho học sinh. Để

đồ dùng trực quan mang lại hiệu quả cao trong dạy học thì đồ dùng trực quan quy

ước phải đảm bảo tính chính xác của các sự kiện, hiện tượng lịch sử… giúp học

sinh nhận thức một cách khoa học, chính xác, hiểu được nội dung mà giáo viên cần

truyền tải khi quan sát đồ dùng trực quan quy ước.

Ví dụ: Khi giảng (mục 1,IV, Bài 21) có thể xây dựng “ Niên biểu thể hiện nội

dung cơ bản Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (9/1960)”(xem phụ

lục 8). Giáo viên phân tích hoàn cảnh dẫn đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

III. Từ niên biểu học sinh nắm được thời gian, địa điểm diễn ra Đại hội, cũng như

nội dung của Đại hội. Từ đó học sinh thấy được ý nghĩa tác động to lớn của Đại

hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng đến tiến trình cách mạng hai miền

trong các giai đoạn về sau.

3.1.5. Xây d ng đ dùng tr c quan quy c ph i đ m b o tính th m mĩ, ự ồ ự ướ ả ả ả ẩđ n gi n, ng n g nơ ả ắ ọ

Đồ dùng trực quan quy ước là yếu tố góp phần gây hứng thú học tập cho học

sinh, nó sẽ càng hiệu quả hơn khi xây dựng đồ dùng trực quan quy ước ngắn ngọn,

thẩm mĩ, phản ánh được đầy đủ nội dung kiến thức cần truyền tải của bài học. Đồ

dùng trực quan càng ngắn gọn, khoa học thì học sinh càng dễ hiểu bài, trái lại nếu

đồ dùng trực quan quá dài dòng, nhiều kí tự… không làm nổi bật được nội dung

kiến thức học sinh cần nắm thì hiệu quả khi sử dụng đồ dùng trực quan sẽ không

cao.

Ví dụ: Khi giảng (mục 2, III, Bài 21) có thẻ sử dụng “Sơ đồ thể hiện kết quả, ý

nghĩa của phong trào Đồng khởi” (xem phụ lục 7). Nhìn vào sơ đồ ngắn gọn

nhưng học sinh sẽ nắm được kết quả của phong trào “Đồng khởi” từ những con số

biết nói thông qua hướng dẫn của giáo viên, từ kết quả đó học sinh sẽ rút ra được ý

nghĩa từ phong trào. Đồ dùng trực quan quy ước đó khi giảng mục này giáo viên

nên xây dựng sơ đồ (xem phụ lục 7) để cụ thể hóa kiến thức của bài, nhằm giúp

học sinh thấy được kết quả và ý nghĩa của phong trào Đồng Khởi.

37


3.1.6. Xây d ng đ dùng tr c quan quy c ph i đ m b o yêu c u giáo ự ồ ự ướ ả ả ả ầd c t t ng, tình c m đ o đ c và phát tri n nhân cách cho h c sinhụ ư ưở ả ạ ứ ể ọ

Ngoài việc truyền thụ tri thức lịch sử cho học sinh, giáo viên giảng dạy lịch sử

còn phải thực hiện chức năng quan trọng của bộ môn đó là giáo dục cho học sinh

nhiều khía cạnh khác nhau về đạo đức, phẩm chất, tư tưởng, tình cảm và phát triển

nhân cách cho học sinh.

Lịch sử là một môn học giáo dục truyền thống của dân tộc về tất cả các mặt như

truyền thống yêu nươc, truyền thống hiếu học, truyền thống cần cù lao động,

truyền thống tôn sư trọng đạo… Vì vậy, “ Khi thiết kế đồ dùng trực quan quy ước

giáo viên phải căn cứ vào mục tiêu và nội dung lịch sử theo đúng phương pháp

của bộ môn, không áp đặt, diễn giải nhiều”. Đồ dùng trực quan quy ước cần xây

dựng một hệ thống đồ dùng trực quan, phong phú, phù hợp với từng bài, từng mục

cũng như đối với tiền trình lịch sử.

Ví dụ: Khi giảng (mục a,1,II Bài 21) có thể xây dựng “ Niên biểu thể hiện hoàn

thành cải cách ruộng đất ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa (1954-1956)” ( xem phụ lục

4). Với những nội dung tri thức đã học và niên biểu hoàn thành cải cách ruộng đất

ở miền Bắc. Giáo viên giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, biết ơn đối với những

anh hùng đã hi sinh cho quê hương đất nước để giành lại độc lập, tự do cho quê

hương, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, Bác Hồ, có thái độ yêu chuộng hòa

bình, tôn trọng sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa, cũng như nhân dân tiến

bộ trên thế giới, căm ghét chiến tranh. Từ đó hướng cho các em đi đến xây dựng

một xã hội tốt đẹp.

3.1.7. Xây d ng đ dùng tr c quan quy c đ phát huy tích c c c a h cự ồ ự ướ ể ự ủ ọ sinh, ph i đ m b o c u trúc ti t d y theo h ng đ i m i ph ng pháp ả ả ả ấ ế ạ ướ ổ ớ ươd y h c nh m phát huy tính tích c c c a h c sinhạ ọ ằ ự ủ ọ

Để xây dựng đồ dùng trực quan quy ước có sự thống nhất theo cấu trúc tiết dạy,

cũng như yêu cầu của bài học để phát huy tính tích cực của học sinh trong quá

trình học tập thì đồ dùng trực quan quy ước phải được xem như nguồn để nhân

thức lịch sử, chứ không chỉ xem là đồ dùng trực quan như là đồ dùng để minh họa

cho bài bài học. Vì đồ dùng trực quan quy ước khi đưa vào sử dụng nó kích thích

38


sự sáng tạo, tò mò muốn khám phá, bắt buộc học sinh phải huy động vốn kiến thức

đã có, đồng thời tiếp nhận kiến thức mới từ đó so sánh tổng hợp và rút ra kết luận.

Khi xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải dựa trên cơ sở cấu trúc tiết dạy,

tùy thuộc vào nội dung muốn truyền đạt trong bài học như bài truyền thụ kiến thức,

bài ôn tập, bài sơ kết, tổng kết, trong đánh giá kiểm tra. Dựa vào mục đích yêu cầu,

khối lượng kiến thức của bài để xác định đồ dùng trực quan phù hợp. Và sau mỗi

bài học, mỗi chương, mỗi phần của chương trình thì giáo viên phải hình dung được

những gì mà học sinh nắm được, theo phân loại trình độ học sinh. Chính qua hoạt

động học tập tích cực của học sinh và hướng dẫn của giáo viên thì mục tiêu kiến

thức giáo viên đưa ra phải đạt được.

Do đó, xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo cấu trúc tiết dạy theo

hướng đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh

theo các bước sau.

- Định hướng mục tiêu, mục đích xây dựng.

- Phát huy tối đa các phương pháp để tạo ra sự sinh động, hấp dẫn từ nội dung,

sự kiện, kiến thức được thể hiện trong đồ dùng trực quan quy ước đã thiết kế từ

trước. Từ những thao tác tư duy đó nhằm phát triển tư duy, tính tích cực của học

sinh, giúp các em tiếp thu, nắm bắt kiến thức mới, tổ chức cho học sinh làm việc,

quan sát, nghiên cứu đồng thời giáo viên phối hợp các phương pháp dạy học. Tùy

theo cấu trúc của bài học dài, ngắn khác nhau mà giáo viên hướng dẫn học sinh

giải quyết các vấn đề đặt ra trong quá trình học tập.

Dựa trên các hoạt động dạy học đã nêu, thầy trò rút ra kết luận bài học.

Ví dụ: Khi giảng mục 1.III, Bài 21: “ Phong trào “Đồng Khởi” (1959 - 1960)”.

Bước 1: Giáo viên đặt câu hỏi “Dưới ách thống trị của chế độ Mĩ – Diệm cách

mạng miền nam gặp phỉ những khó khăn như thế nào”?

Bước 2: Giáo viên sử dụng sơ đồ: “ Những khó khăn của cách mạng miền Nam

và chr trương mới của Đảng (1957 – 1959)”. Để cung cấp thông tin về tình hình

cách mạng miền Nam gặp phải dưới ách thống trị của Mỹ - Diệm.

Bước 3: Trên cơ sở giáo viên tổng hợp các ý kiến của học sinh và rút ra kết luận

“đường lối của cách mạng miền Nam lúc này là con đường bạo lực cách mạng

39


đánh đổ chính quyền Mỹ - Diệm, kết hợp giữa đấu tranh chính trị với khởi nghĩa

vũ trang”

3.2. Các nguyên t c s d ng đ dùng tr c quan quy c đ phát huy tínhắ ử ụ ồ ự ướ ể tích c c c a h c sinhự ủ ọ

3.2.1. S d ng đ dùng tr c quan quy c m k t h p v i câu h i nh n ử ụ ồ ự ướ ở ế ợ ớ ỏ ậth c và h th ng câu h i g i m .ứ ệ ố ỏ ợ ở

Trong quá trình dạy học nói chung và quá trình dạy học lịch sử nói riêng thì

việc xây dựng câu hỏi nhận thức nhằm phát huy tính tích cực của học sinh là một

vấn đề không thể thiếu. Nhất là hiện nay, khi mà yêu cầu đổi mới phương pháp dạy

học ngày càng cao, giáo viên lúc này chỉ với vai trò là người hướng dẫn để học

sinh tiếp nhận kiến thức. Muốn làm được điều đó thì quá trình dạy học giáo viên

phải sử dụng đồ dùng trực quan quy ước kết hợp với câu hỏi nhận thức và hệ thống

câu hỏi gợi mở. Từ những vấn đề kiến thức cần giải quyết của bài học giáo viên

hướng dẫn cho học sinh cần đi sâu giải quyết những vấn đề ở bên trong của đồ

dùng trực quan quy ước, làm cho học sinh phải quan sát, suy nghĩ gây mâu thuẫn

trong nhận thức của học sinh đi đến tìm hướng giải quyết.

Muốn làm được như vậy thì giáo viên cần phải sử dụng “Đồ dùng trực quan

quy ước mở” kết hợp với câu hỏi nhận thức và hệ thống câu hỏi gợi mở.

Ví dụ: Khi xây dựng “Sơ đồ thể hiện quân dân miền Nam chiến đấu chống

chiến tranh đặc biệt” (xem phụ lục 13). Sau khi cho học sinh quan sát sơ đồ giáo

viên đưa ra câu hỏi: “ Quân dân miền Nam chiến đấu chống chiến lược chiến

tranh đặc biệt (1961-1965) và giành thắng lợi như thế nào”. Từ câu hỏi chính giáo

viên đặt câu hỏi gợi mở.

- Quân và dân ta đã có những trận thắng lớn nào trong giai đoạn nào?

- Phong trào hòa bình đã diễn ra với quy mô như thế nào?

- Đấu tranh chính trị, quân sự đưa đưa đến kết quả gì?

Thông qua những câu hỏi gợi mở học sinh trả lời những kiến thức sau:

- Quân dân miền Nam chiến đấu chống chiến lược “ chiến tranh đặc biệt”

(1961-1965) trên hai lĩnh vực chính trị và quân sự.

* Chính trị:

- Phong trào phật giáo 1963 diễn ra sôi nổi.40


- Phong trào phá “ Ấp chiến lược” diễn ra trên quy mô lớn.

* Quân sự:

- Các chiến thắng lớn như: Ấp Bắc, Bình Giã…

- Mở chiến dịch Đông Xuân 1964-1965.

→ Làm cho chiến lược “chiến tranh đặc biệt” cơ bản bị phá sản.

3.2.2. Xây d ng đ dùng tr c quan quy c ph i k t h p v i các ự ồ ự ướ ả ế ợ ớph ng pháp d y h c khác đ phát huy tính tích c c c a h c sinhươ ạ ọ ể ự ủ ọ

Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước kết hợp với các phương pháp dạy học khác

để phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh nhằm mang lại hiểu quả

cao trong dạy học lịch sử là sự cần thiết đối với dạy học nói chung và dạy học lịch

sử nói riêng, nhằm tránh sự nhàm chán khi học sinh tiếp thu bài.

- Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước kết hợp bài giảng tường thuật, miêu tả:

Khi giảng (mục a, 1, II, Bài 21) có thể sử dụng “ Niên biểu thể hiện cải cách

ruộng đất ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa” ( Xem phụ lục 4), giáo viên cho học sinh

quan sát niên biểu, trả lời các câu hỏi mà giáo viên đưa ra và để nâng cao hiệu quả

bài học thì giáo viên diễn đạt một đoạn tường thuật, miêu tả về việc phân chia lại

ruộng đất đến tay người nông dân lúc bấy giờ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi

ruộng đất là tư liệu sản xuất không thể thiếu của người nông dân.

“ Với tỉ lệ ruộng đất được phân chia lại tương đối đồng đều giữa các hộ nông

dân, với việc đông đảo nông dân nghèo thiếu ruộng nay đã có đủ ruộng canh tác,

tự sản xuất độc lập, tạo tiền đề khách quan cho việc củng cố vai trò kinh tế của hộ

nông dân”.

- Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước kết hợp với tranh ảnh lịch sử.

Cùng với việc kết hợp với các đồ dùng trực quan khác, thì việc kết hợp giữa đồ

dùng trực quan quy ước với tranh ảnh lịch sử, sẽ làm cho học sinh nhận thức lịch

sử một cách nhanh chóng và sâu sắc, bởi “Trăm nghe không bằng một thấy”. Từ

trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và đem đến nhận thức lịch sử một cách

thấu đáo và có hệ thống.

Ví dụ: Khi giảng (mục a, 1, II, Bài 21) có thể sử dụng “Sơ đồ thể hiện việc hoàn

thành cải cách ruộng đất miền Bắc xã hội chủ nghĩa (1954-1956)” (xem phụ lục

3). 41


Kết hợp sơ đồ và câu hỏi: “Miền Bắc đã đạt được những thành tựu gì trong

công cuộc khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh?”, sau khi học sinh

trả lời giáo viên cho học sinh xem ảnh nông dân đang phấn khởi nhận ruộng trong

cải cách ruộng đất ( xem kênh hình SGK).

Nhìn những hình ảnh bà cụ răng đen tay bế đứa cháu với nụ cười chất phác, để

lộ niềm vui sướng trên khuôn mặt của người nông dân khi nhận được ruộng. Từ đó

học sinh sẽ nhận được chính sách cải cách ruộng đất của Đảng là hoàn toàn đúng

đắn, phù hợp với tình hình, đáp ứng được yêu cầu của quần chúng nhân dân.

- Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước kết hợp với đồ dùng hiện vật lịch sử:

Trong các loại đồ dùng trực quan thì đồ dùng trực quan hiện vật lịch sử là loại

tài liệu có giá trị cao, có ý nghĩa to lớn trong giáo dục học sinh. Vì vậy, trong dạy

học lịch sử nếu cho học sinh tiếp xúc với hiện vật lịch sử thì giá trị lịch sử của nó

lại càng được nâng cao. Song, đồ dùng trực quan bằng hiện vật lại chủ yếu nằm

trong các bảo tàng, nhà lưu niệm, còn trong trường học thì hầu như không có hoặc

rất ít, mà nếu có thì cũng đã qua phục chế. Vì vậy, khi tiến hành dạy học giáo viên

sử dụng hiện vật gốc (nếu có) hoặc hiện vật phục chế kết hợp đồ dùng trực quan

quy ước để phát huy sự tái hiện một thời kì lịch sử hào hùng đã qua.

Ví dụ: Khi sử dụng (mục 2, V, bài 21) “Niên biểu chiến thắng Ấp Bắc” (xem

phụ lục 14). Khi giảng mục này giáo viên cho học sinh thấy được ý nghĩa to lớn

của chiến thắng này, nó có tác động to lớn như thế nào đối với cả phía quân ta lẫn

quân địch. Để cho học sinh thấy được sự mưu trí, gan dạ của quân ta thì giáo viên

cho học sinh quan sát cây súng trường tự chế của quân dân ta, tuy còn thô sơ

nhưng đá đánh thắng trận lớn, cho thấy quyết tâm đánh thắng giặc Mĩ của quân và

dân ta, cũng như tinh thần đoàn kết, lòng yêu nước cùng nhau vượt qua mọi khó

khăn thử thách để đi đến thắng lợi cuối cùng.

42


3.3. Các bi n pháp s ph m đ s d ng đ dùng d y h c tr c quan quy ệ ư ạ ể ử ụ ồ ạ ọ ựcướ

3.3.1. Tuy theo kích th c c a đ dùng tr c quan đ có cách s d ng ướ ủ ồ ự ể ử ụphù h pợ

- Đồ dùng trực quan cỡ lớn: Thường được treo ở giá, nếu không có giá treo thì

treo ở bảng phụ (bảng phụ có thể ở bên trái hay bên phải tùy theo ý đồ giảng dạy

của giáo viên).

- Đồ dùng trực quan cỡ nhỏ: Giáo viên phát cho học sinh, tùy theo loại đồ dùng

trực quan mà hướng dẫn học sinh sử dụng theo ý đồ của bài dạy.

3.3.2. Tùy theo t ng lo i đ dùng tr c quan quy c mà có cách s d ngừ ạ ồ ự ướ ử ụ phù h pợ

3.3.2.1. Đ i v i s đ , bi u đ , niên bi u kínố ớ ơ ồ ể ồ ểCăn cứ vào nội dung kiến thức của bài học để xác định mối quan hệ giữa nội

dung kiến thức sách giáo khoa với đồ dùng trực quan mà mình xây dựng để giảng

dạy.

Ví dụ: Khi giảng (mục 1, V, Bài 21) giáo viên kết hợp sử dụng nội dung kiến

thức sách giáo khoa và xây dựng “ Sơ đồ kế hoạch Stalây – Tâylo” ( Xem phụ lục

12).

3.3.2.2. Đ i v i bi u đ , s đ , niêm bi u mố ớ ể ồ ơ ồ ể ởKhi sử dụng đồ dùng trực quan quy ước phải kết hợp với giải thích sơ đồ với

việc nêu câu hỏi nhận thức kèm theo đó là câu hỏi gợi mở để giúp học sinh trả lời

câu hỏi nhận thức. Để làm được điều này cần phải:

Thứ nhất, nắm vững kiến thức có trong đồ dùng trực quan quy ước mở.

Thư hai, từ mỗi kí hiệu trên đồ dùng trực quan quy ước mở thì giáo viên xây

dựng hệ thống câu hỏi gợi mở để học sinh trả lời câu hỏi nhận thức tương ứng với

các kí hiệu ở đồ dùng trực quan quy ước.

Ví dụ: Khi giảng (mục 2, V, Bài 21), nhằm phát huy tính tích cực, chủ động,

sáng tạo, tưu duy của học sinh, giáo viên xây dựng sơ đồ thể hiện quân dân miền

Nam chiến đấu chống chiến lược “ chiến tranh đặc biệt” (xem phụ lục 13). Giáo

viên kết hợp câu hỏi nhận thức “ cuộc kháng chiến của quân dân miền Nam chống

43


chiến tranh đặc biệt diễn ra như thế nào trên các mặt trận?”. Để giúp học sinh trả

lời câu hỏi này thì giáo viên đặt câu hỏi gợi mở như sau:

Câu 1: Quân và dân ta đã có những thắng lợi nào trên mặt trận quân sự?

Câu 2: Trên mặt trận chính trị những phong trào nào được quần chúng hưởng

ứng?

Sau khi trả lời được những câu hỏi gợi mở thì học sinh sẽ trả lời được câu hỏi

nhận thức được đưa ra từ đầu.

3.3.3. S d ng đ dùng tr c quan quy c đ phát huy tính tích c c c a ử ụ ồ ự ướ ể ự ủh c sinh k t h p v i vi c đ t câu h i nh n th c và h th ng câu h i g iọ ế ợ ớ ệ ặ ỏ ậ ứ ệ ố ỏ ợ m .ở

Từ việc giảng giải đồ dùng trực quan quy ước thì giáo viên xây dựng và hoàn

thiện hệ thống câu hỏi nhận thức và câu hỏi gợi mở, là phương pháp mang lại hiệu

quả cao trong việc phát huy tính tích cực của học sinh. Thông qua đáp án câu hỏi

nhận thức thì giáo viên xây dựng các câu hỏi gợi mở.

Ví dụ: Khi giảng mục 1, I, Bài 21, để giúp học sinh chủ động tiếp thu tri thức,

giáo viên xây dựng “ Sơ đồ thể hiện tình hình nhiệm vụ của cách mạng nước ta sau

Hiệp định Giơnevơ 1954” (xem phụ lục 2). Nhằm phát huy tính tích cực của học

sinh thì giáo viên xây dựng câu hỏi nhận thức và hướng dẫn học sinh trả lời theo

các bước sau:

Bước 1: Treo sơ đồ lên bảng (xây dựng sẵn).’

Bước 2: Nêu câu hỏi nhận thức “ Vì sao sau tháng 7/1954 nước ta bị chia cắt

làm 2 miền”

Bước 3: Đặt câu hỏi gợi mở để giúp học sinh trả lời câu hỏi nhận thức.

Câu 1: Tình hình miền Nam sau năm 1954 có gì thay đổi? ( học sinh cần trả lời

các câu hỏi sau):

- Mĩ nhảy vào miền Nam thay chân Pháp, đưa Ngô Đình Diệm lên làm tay sai.

- Đất nước chia làm hai miền Nam, Bắc theo hiệp định Giơnevơ và sau hai năm

sẽ tiến hành tổng tuyển cử.

Câu 2: Âm mưu của Mĩ – Diệm là gì? (học sinh phải trả lời các câu hỏi sau)

- Thay chân Pháp chiếm Đông Dương, ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản lan xuống

khu vực Đông Nam Á.

44


- Biến miền Nam Việt Nam thành thuộc địa kiểu mới.

Bằng việc trả lời các câu hỏi gợi mở thì học sinh sẽ trả lời được câu hỏi nhận

thức đã nêu ở trên với các ý sau:

- Hiệp định Giơnevơ đã được kí kết, Mĩ thay chân Pháp nhảy vào Đông Dương,

xây dựng chính quyền tay sai Ngô Đình. Khác với Pháp, Mĩ thực hiện chủ nghĩa

thực dân kiểu mới “ Dấu mặt, trá hình”, nhằm biến miền Nam Việt Nam thành

thuộc địa kiểu mới, căn cứ quân sự của Mỹ.

3.4. Th c nghi m s ph mự ệ ư ạ

3.4.1. M c đích yêu c uụ ầĐể kiểm chứng tính khả thi của đề tài, tôi đã tiến hành thực nghiệm sư phạm về

xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học

sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954-1965 ở lớp 12 trung học phổ

thông ( chương trình chuẩn).

3.4.2. N i dung th c nghi mộ ự ệ- Tôi chọn bài 21 (tiết 1) Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh

chống đế quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn ở miền Nam (1954-1965) (xem phụ lục

16).

3.4.3. L a ch n đ i t ng th c nghi mự ọ ố ượ ự ệ- Đối với giáo viên thực nghiệm, tôi mời giáo viên có kinh nghiệm lâu năm,

chuyên môn tốt.

- Đối với học sinh của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, tôi chọn 4 lớp thực

nghiệm và 4 lớp đối chứng ở trường Trung học phổ thông Kiệm Tân – Đồng Nai.

3.4.4. Ph ng pháp th c nghi mươ ự ệĐược sự giúp đỡ của Ban giám hiệu trường Trung học phổ thông Kiệm Tân –

Đồng Nai, tổ chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm, Tôi đã tiến hành thực nghiệm trên

4 lớp.

45


3.4.5. K t qu th c nghi m s ph mế ả ự ệ ư ạQua quá trình thực nghiệm sư phạm thì kết quả thu được như sau: (xem phụ lục

15)

46


PH N K T LU NẦ Ế Ậ1. Để giáo dục thực sự trở thành quốc sách hàng đầu, nhằm đạt được mục tiêu

của Bộ giáo dục và đào tạo cũng như chiến lược phát triển chung của đất nước, thì

một yêu cầu đặt ra là phải đổi mới phương pháp dạy học. Trong đó, đổi mới

phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của

học sinh là quan trọng và cần thiết nhất. Vì vậy, đây là nhiệm vụ của ngành giáo

dục nói chung và của từng giáo viên nói riêng nhằm đào tạo thế hệ trẻ có đủ tài, đủ

đức trở thành những chủ nhân tương lai của đất nước.

Ở Trung học phổ thông thì lịch sử là một trong các môn học đòi hỏi học sinh

khi tiếp nhận kiến thức phải huy động các thao tác tư duy. Để học sinh có thể tiếp

thu tri thức theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh thì giáo viên phải tác

động đến người học nhằm làm thay đổi cách nhìn nhận về môn học, phương pháp

học tập, phải dạy học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm.

2. Trong quá tiến trình lịch sử Việt Nam thì giai đoạn 1954-1965 là giai đoạn

chuyển tiếp giữa hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Vì vậy, để học

sinh tiếp thu kiến thức giai đoạn này một cách tốt nhất, thì giáo viên phải thực hiện

việc xây dựng đồ dùng trực quan quy ước nhằm phát huy tính tích cực của học sinh

trong dạy học lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954-1965, ở lớp 12 Trung học phổ

thông (chương trình chuẩn) là điều cần thiết.

Để làm được điều này đòi hỏi những người làm công tác giáo dục nói chung và

những người trực tiếp giảng dạy nói riêng phải có nỗ lực lớn trong việc tìm ra các

phương pháp dạy học mới, tạo môi trường trong lành trong dạy học kết hợp việc

ứng dụng thành tựu công nghệ thông tin trong dạy học và lưu ý đến hệ thống câu

hỏi, bài tập nhận thức trong dạy học lịch sử.

3. Một trong những phương pháp mang lại hiệu quả cao trong dạy học là xây

dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước. Đây là những đồ dùng rất cần thiết

trong dạy học mà việc xây dựng nó vừa ít tốn kém, dễ làm, hiệu quả dạy học cao

do đó rất phù hợp với trường còn hạn chế về cơ sở vật chất. Để đồ dùng trực quan

47


quy ước thực sự mang lại hiệu quả cao trong dạy học thì việc xây dựng nó phải

đảm bảo các nguyên tắc:

- Xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của

học sinh trên cơ sở căn cứ vào mục tiêu đào tạo, chương trình cấp học.

- Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải triệt để khai thác nội dung, chương

trình sách giáo khoa.

- Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo tính Đảng.

- Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo tính khoa học.

- Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo tính thẩm mĩ, đơn giản,

ngắn gọn.

- Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải đảm bảo yêu cầu giáo dục tư tưởng

tình cảm đạo đức và phát triển nhân cách cho học sinh.

- Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh,

phải đảm bảo cấu trúc tiết dạy theo hướng đổi mới phương pháp dạy học nhằm

phát huy tính tích cực của học sinh.

4. Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước theo hướng phát huy tính tích cực của

học sinh phải tuân thủ nguyên tắc sau:

- Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước mở kết hợp với câu hỏi nhận thức và hệ

thống câu hỏi gợi mở.

- Xây dựng đồ dùng trực quan quy ước phải kết hợp với các phương pháp dạy

học khác để phát huy tính tích cực của học sinh.

5. Để xây dựng đồ dùng trực quan quy ước tốt phải kết hợp các phương pháp

sau:

- Tuy theo kích thước của đồ dùng trực quan để có cách sử dụng phù hợp.

- Tùy theo từng loại đồ dùng trực quan quy ước mà có cách sử dụng phù hợp.

- Sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát huy tính tích cực của học sinh

phải kiết hợp với việc đặt câu hỏi nhận thức và hệ thống câu hỏi gợi mở.

48


TÀI LI U THAM KH OỆ Ả1. Bộ giáo dục – Đào tạo, sách giáo viên lịch sử lớp 12 – Ban KHXH-NV, Nxb

giáo dục Hà Nội, 2005.

2. Bộ giáo dục và đào tạo – vụ Giáo dục –TH, tài liệu đổi mới phương pháp dạy

học và học tập môn lịch sử ở THPT và THCS, tâp I, Hà Nội, 1999.

3. Bộ Quốc Phòng – Lịch sử cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước (1954-

1975), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995.

4. Nguyễn Thị Côi – Kênh hình trong dạy học lịch sử ở THPT, tập 1, Nxb Đại

học quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2000.

5. Hồ Ngọc Đại, Bài học là gì, nxb giáo dục, Hà Nội, 1985.

6. Võ Nguyên Giáp, Những năm tháng không thể nào quyên, Nxb quân đội, Hà

Nội, 1974.

7. Lê Mậu Hãn (cb), Đại cương lịch sử Việt Nam, tập III, Nxb giáo dục, Hà

Nội, 2007.

8. Trần Bá Hoành, Phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập, Nxb giáo

dục, Hà Nội, 1995.

9. IF. Kharlamốp, Phát huy tính tích cực của học sinh như thế nào, Nxb giáo

dục, Hà Nội, 1975.

10. Đinh Xuân Lâm (cb), SGK-LS lớp 12, Nxb giáo dục.

11. Phan Ngọc Liên (cb), Phương pháp dạy học lịch sử - tập 2, Nxb ĐHSP Hà

Nội, Hà Nội, 2002.

12. Phan Ngọc Liên – Trần Văn Trị, Phương pháp dạy học lịch sử , Nxb ĐHSP

Hà Nội, Hà Nội, 2000.

13. Phan Ngọc Liên – Trịnh Đình Tùng, Phát huy tính tích cực của học sinh

trong dạy học lịch sử ở THCS, Nxb giáo dục, Hà Nội, 1998.

14. Cao Văn Lương (cb), Lịch sử Việt Nam 1954-1965, Nxb KHXHNV Hà

Nội, Hà Nội, 1995.

15. Quốc hội nước CHXHCNVN, luật giáo dục (2005), Nxb Chính trị Quốc

Gia.

49


PHỤ LỤC 1

Sơ đồ thể hiện tình hình nước ta sau Hiệp định Giơnevơ 1954

* Cách sử dụng sơ đồ: Sau khi đặt câu hỏi: “ Tình hình nước ta sau Hiệp định

Giơnevơ năm 1954 về Đông Dương như thế nào?”, thì giáo viên treo sơ đồ này lên

và dẫn dắt cho học sinh thấy được tình hình đất nước sau Hiệp định Giơnevơ.

*Ý nghĩa của sơ đồ:

- Ý nghĩa giáo dưỡng: Qua sơ đồ và dẫn dắt của giáo viên, cho học sinh thấy được

những thuận lợi, khó khăn của đất nước sau Hiệp định Giơnevơ.

- Ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh tính kiên trì, vượt khó, tin tưởng vào sự

lãnh đạo của Đảng.

- Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ sơ đồ, phân tích rút ra kết luận.

Thuận lợi

Tình hình nước ta sau Hiệp

định Giơnevơ

Ta tiếp quản thủ đô

Trung ương Đảng, chính phủ, chủ tịch Hồ Chí Minh về thủ đô

Pháp rút hết quân khỏi miền bắc

Khó khăn

Pháp rút quân khỏi miền Nam

Mĩ can thiệp trực tiếp, dựng lên chính quyền Diệm

Đất nướ tạm thời bị chia cắt

Đất nướ tạm thời bị chia cắt


PHỤ LỤC 2

Sơ đồ thể hiện nhiệm vụ của cách mạng nước ta sau Hiệp định Giơnevơ 1954

* Cách sử dụng sơ đồ: Trước khi treo sơ đồ giáo viên đặt câu hỏi: “ Nhiệm vụ của

cách mạng Việt Nam sau Hiệp định Giơnevơ?”, thì giáo viên treo sơ đồ lên và dẫn

dắt học sinh thấy được nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam sau Hiệp định Giơnevơ.

* Ý nghĩa của sơ đồ:


nhiệm vụ của mỗi miền sau Hiệp định Giơnevơ.

- Ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh biết xác định nhiệm vụ của mình, tin

tưởng sự lãnh đạo của Đảng.


Nhiệm vụ cách mạng Việt Nam

Miền Bắc Miền Nam

Khôi phục kinh tế, hàn gắn viết thương chiến tranh, chi viện cho miền Nam

Tiếp tục tiến hành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam

Thực hiện hòa bình, thống nhất đất nước


PHỤ LỤC 3.

Sơ đồ thể hiện việc hoàn thành cải cách ruộng đất miền Bắc xã hội chủ nghĩa

(1954-1956)

* Cách sử dụng sơ đồ: Trước khi treo sơ đồ giáo viên đặt câu hỏi: “Miền Bắc đã

đạt được những thành tựu gì trong cải cách ruộng đất và ý nghĩa của nó?”, lúc này

giáo viên treo sơ đồ lên và dẫn dắt cho học sinh thấy được thành quả của cải cách

ruộng đất.

3314 xã thuộc 22 tỉnh đồng bằng và trung du

Thành tựu

Quy mô

Chia cho nông dân 81 vạn ha ruộng đất, 10 vạn trâu bò, 1,8 triệu nông cụ.

Giai cấp địa chủ căn bản bị xóa bỏ, nông dân làm chủ nông thôn.

Thực hiện triệt để người cày có ruộng

Hoàn thành cải cách ruộng đất (1954-1956)

Hạn chế

Ý nghĩa

Phương pháp đấu tố tràn lan, thô bạo

Quy nhầm thành phần đấu tố, cả những người có công với cách mạng

Nông thôn miền Bắc nhiều thay đổi.

Củng cố khối liên minh công nông




thành tựu, hạn chế cũng như ý nghĩa của cải cách ruộng đất.

- Ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh thấy được chủ trương đúng đắn của Nhà

nước, vào sự lãnh đạo của Đảng



PHỤ LỤC 4

Niên biểu thể hiện hoàn thành cải cách ruộng đất ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa (1954-1956)

Giai

đoạn

Nội dung

1954-1965

Quy mô - 3314 xã thuộc 22 tỉnh đồng bằng và trung du

Kết quả

- Chia cho nông dân 81 vạn ha ruộng đất, 10 vạn trâu bò, 1,8

triệu nông cụ.

- Giai cấp địa chủ căn bản bị xóa bỏ, nông dân làm chủ nông

thôn.

- Thực hiện triệt để người cày có ruộng

Hạn chế

- Đấu tố tràn lan, thô bạo.

- Quy nhầm một số nông dân, cán bộ Đảng viên thành địa chủ.

- Đấu tố cả địa chủ kháng chiến, những người có công với cách

mạng.

- Nông thôn miền Bắc nhiều thay đổi, củng cố khối liên minh

công nông

* Cách sử dụng niên biểu: Trước khi treo niên biểu giáo viên đặt câu hỏi: “ Miền

Bắc đã đạt được những thành tựu gì trong cải cách ruộng đất và ý nghĩa của nó?”,

lúc này giáo viên treo niên biểu lên và dẫn dắt cho học sinh thấy được thành quả

cải cách ruộng đất.

* Ý nghĩa của niên biểu:

- Ý nghĩa giáo dưỡng: Qua niên biểu và dẫn dắt của giáo viên, cho học sinh thấy

được thành tựu, hạn chế cũng như ý nghĩa của cải cách ruộng đất.

- Ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh thấy được chủ trương đúng đắn của nhà

nước, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng.

- Ý nghĩa phát triển: rèn luyện kĩ năng vẽ niên biểu, phân tích rút ra kết luận


PHỤ LỤC 5Niên biểu thể hiện diễn biến, kết quả, ý nghĩa của phong trào “ Đồng Khởi”

Thời gian Diễn biến Kết quả Ý nghĩa

1959-

1960

- Nổi dậy ở Vĩnh

Thạnh (Bình Định).

- Tháng 2/1959 ở

Bắc Ái (Ninh Thuận)

- Tháng 8/1959 ở

Trà Bồng (Quảng

Ngãi)

- 17/1/1960, nông

dân đồng loạt xuống

đườngvới giáo mác,

gậy gộc, súng ống,

diệt ác ôn, tay sai, tổ

chức cướp chính

quyền địch.

- Lập tòa án trừng trị

những tên nợ máu

với cách mạng.

-Tịch thu ruộng đất

chia cho dân nghèo

- Nam Bộ cách mạng

làm chủ 600/1298 xã.

- Trung bộ 904/3829

thôn được giải phóng.

- Tây Nguyên

3200/5721 thôn được

giải phóng.

- Sự ra đời của mặt

trận dân tộc giải

phóng miền Nam

Việt Nam.

- Cách mạnh chuyển

sang thế tiến công.

- Chế độ Mĩ – Diệm

suy yếu.

- Mở rộng vùng giải

phóng của ta.

* Cách sử dụng niên biểu: Trước khi treo niên biểu giáo viên đặt câu hỏi: “ Phong

trào Đồng Khởi (1959-1960) đã nổ ra trong hoàn cảnh như thế nào? Nêu diễn biến,

kết quả, ý nghĩa của phong trào”, lúc này giáo viên treo niên biểu lên và dẫn dắt

cho học sinh thấy được ý nghĩa của phong trào.



được ý nghĩa của phong trào Đồng Khởi.


- Ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, tin tưởng vào sự lãnh

đạo của Đảng.

- Ý nghĩa phát triển: rèn luyện kĩ năng vẽ niên biểu, phân tích rút ra kết luận


PHỤ LỤC 6

Sơ đồ thể hiện những khó khăn của cách mạng miền Nam và chủ trương mới

của Đảng(1957-1959)

* Cách sử dụng sơ đồ: Trước khi treo sơ đồ giáo viên đặt câu hỏi: “Nêu khó khăn

cách mạng miền Nam và chủ trương mới của Đảng?”, sau đó giáo viên treo sơ đồ

lên và dẫn dắt cho học sinh thấy được khó khăn, chủ trương mới của Đảng.



khó khăn, chủ trương mới của Đảng.



- Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ sơ đồ, phân tích tình hình.

Hàng chục vạn người yêu nước bị tù đày

Những khó khăn và chủ trương mới

Khó khăn

Chủ trương mới(1/1959)

Ban hành luật 10/1959

Đạo luật đặt cộng sản ngoài vòng pháp luật của Diệm

Hàng vạn cán bộ Đảng viên bị bắt, giết

Sử dụng bạo lực cách mạng đánh Mĩ – Diệm.

Con đường bạo lực cách mạng là duy nhất.

Phương hướng cách mạng miền Nam, khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân dựa vào lực lượng vũ trang


PHỤ LỤC 7

Sơ đồ thể hiện kết quả, ý nghĩa của phong trào “Đồng Khởi”

* Cách sử dụng sơ đồ: Trước khi treo niên biểu giáo viên đặt câu hỏi: “ Phong trào

Đồng Khởi (1959-1960) đã nổ ra trong hoàn cảnh như thế nào? Nêu diễn biến, kết

quả, ý nghĩa của phong trào”, lúc này giáo viên treo sơ đồ lên và dẫn dắt cho học

sinh thấy được ý nghĩa của phong trào.



được ý nghĩa của phong trào Đồng Khởi.



- Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ sơ đồ, phân tích rút ra ý nghĩa.

Kết quả ý nghĩaphong trào Đồng Khởi

Kết quả

Ý nghĩa

Tây Nguyên 3200/5721 thôn được giải phóng.

Nam Bộ cách mạng làm chủ 600/1298 xã.

Trung bộ 904/3829 thôn được giải phóng

Cách mạnh chuyển sang thế tiến công.

Sự ra đời của mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.

Chế độ Mĩ – Diệm suy yếu.

Mở rộng vùng giải phóng của ta.


PHỤ LỤC 8

Niên biểu thể hiện những nội dung cơ bản Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

III của Đảng (9/1960)

Hoàn cảnh - Giữa lúc cách mạng hai miền Nam – Bắc có những bước

tiến quan trọng.

Thời gian, địa

điểm

- Đại hội họp từ ngày 5-10/9/1960 tại Hà Nội.

Nội dung

- Đề ra nhiệm vụ cách mạng cả nước và từng miền.

- Xác định vai trò, vị trí cách mạng hai miền.

- Xác định mục tiêu cách mạng.

- Đề ra kế hoạch 5 năm ở miền Bắc.

- Bầu BCH Trung ương và Bộ chính trị

Ý nghĩa - Phản ánh quy luật vận động cách mạng mỗi miền.

- Đáp ứng nguyện vọng của nhân dân.

- Tạo nên sức mạnh tổng hợp.

* Cách sử dụng niên biểu: Trước khi treo niên biểu giáo viên đặt câu hỏi: “Đại hội

đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng họp trong bối cảnh lịch sử như thế nào?

Nêu nội dung của Đại hội?”, lúc này giáo viên treo niên biểu lên và dẫn dắt cho

học sinh thấy được nội dung, ý nghĩa của Đại hội.




được nội dung, ý nghĩa cũng như hoàn cảnh dẫn đến Đại hội.



- Ý nghĩa phát triển: rèn luyện kĩ năng vẽ niên biểu, phân tích rút ra ý nghĩa.


PHỤ LỤC 9

Sơ đồ thể hiện những nội dung cơ bản Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ III (9/1960)

* Cách sử dụng sơ đồ: Trước khi treo sơ đồ giáo viên đặt câu hỏi: “Đại hội đại biểu

toàn quốc lần thứ III của Đảng họp trong bối cảnh lịch sử như thế nào? Nêu nội

dung của đại hội?”, sau đó giáo viên treo sơ đồ lên và dẫn dắt cho học sinh thấy

được nội dung của đại hội.



nội dung của đại hội từ đó thấy được nhiệm vụ của cách mạng.



- Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ sơ đồ, phân tích tình hình rút ra kết luận

Đoàn kết toàn dân, xây dựng chủ nghĩa xã hội miền Bắc, đẩy mạnh CMDTDCND miền Nam thống nhất đất nước.

Đề ra nhiệm vụ cách mạng cả nước.

Xác định nhiệm vụ cách mạng miền Bắc và cách mạng miền Nam.

Xác định vai trò, vị trí cách mạng hai miền.

Đề ra kế hoạch 5 năm với miền Bắc.

Xác định nhiệm vụ cách mạng

Bầu BCH trung ương và bộ chính trị.

Nội dung đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III (9/1960)


PHỤ LỤC 10

Niên biểu thể hiện thành tựu của việc thực hiện kế hoạch 5 năm (1961-1965)

Lĩnh vực Thành tựu

Công nghiệp - Từ năm 1961-1964 vốn đàu tư cho công nghiệp là 48%, trong

đó công nghiệp nặng chiếm gần 80%.

- Sản lượng công nghiệp nặng 1965 tăng 3 lần so với 1960.

- Nhiều cơ sở sản xuất mới được xây dựng, công nghiệp nhẹ với

TTCN đáp ứng được 80% tiêu dùng thiết yếu của nhân dân.

Nông nghiệp -Đại bộ phận nông dân vào hợp tác xã.

- Áp dụng khoa học kĩ thuật vào sản xuât.

- Hệ thống thủy năng phát triển.

- Nhiều hợp tác xã đạt và vượt 5 tấn thóc/ha.

Thương

nghiệp

- Thương nghiệp quốc doanh chiếm lĩnh được thi trường, góp

phần phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện đời sống nhân dân.

Giáo dục –

văn hóa

- Đời sống vật chất tinh thần của nhân dân không ngừng được

nâng cao.

- Miền Bắc có hơn 9000 trường cấp I, cấp II, cấp III. Với hơn

2,6 triệu học sinh.

- Hệ đại học và trung học chuyen nghiệp có 18 trường.

Y tế - 6000 cơ sở y tế được xây dựng.

Giao thông

vận tải

- Hệ thống giao thông phát triển, đi lại trong nước và giao thông

quốc tế thuận lợi hơn trước.

* Cách sử dụng niên biểu: Trước khi treo niên biểu giáo viên đặt câu hỏi: “Miền

Bắc đã đạt được những thành tựu gì trong thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội 5

năm (1961-1965)? Lúc này giáo viên treo niên biểu lên và dẫn dắt cho học sinh

thấy được những thành tựu của việc thực hiện kế hoạch 5 năm (1961-1965).




được thành tựu to lớn trên các lĩnh vực.



- Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ niên biểu, phân tích rút ra ý nghĩa, tổng

hợp sự kiện.


PHỤ LỤC 11

Niên biểu phán ánh nội dung chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”

Hoàn cảnh đề

ra chiến lược

- Chính quyền Sài Gòn rơi vào thời kì khủng hoảng triền miên.

- Phong trào giải phóng dân tộc đang lên trên thế giới, làm sụp

đổ từng mảng hệ thống thực dân cũ.

Thời gian - Thực hiện từ năm 1961-1965.

Hình thức

chiến tranh

- Hình thức chiến tranh xâm lược thực dân kiểu mới.

- Dùng quân đội tay sai, cố vấn Mĩ, vũ khí, phương tiện chiến

tranh của Mĩ.

Âm mưu - Dùng người Việt đánh người Việt.

* Cách sử dụng niên biểu: Trước khi treo niên biểu giáo viên đặt câu hỏi: “Nêu âm

mưu và thủ đoạn của Mĩ trong việc tiến hành chiến lược “chiến tranh đặc biệt”

(1961-1965) ở miền Nam?”, lúc này giáo viên treo niên biểu lên và dẫn dắt cho

học sinh về chiến lược “chiến tranh đặc biệt”.



được âm mưu, thủ đoạn của Mĩ trong chiến lược “chiến tranh đặc biệt”.



- Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ niên biểu, phân tích tình hình rút ra kết

luận.


PHỤ LỤC 12

Sơ đồ kế hoạch Stalây – Tâylo

* Cách sử dụng sơ đồ: Giáo viên giảng cho học sinh về kế hoạch kế hoạch Stalây –

Tâylo, sau đó giáo viên treo sơ đồ lên và dẫn dắt cho học sinh nắm được nội dung,

biện pháp của kế hoạch Stalây – Tâylo



nội dung, biện pháp của kế hoạch Stalây – Tâylo và những khó khăn mà cách

mạng miền Nam gặp phải.

- Ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, biết vượt qua khó khăn,

tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng.

- Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ sơ đồ, phân tích tình hình rút ra kết luận.

KH Stalây – Tâylo

Nội dung

Bình định miền Nam trong vòng 18 tháng

Biện pháp

Tăng cường viện trợ quân sự cho Diệm

Trang bị phương tiện chiến tranh hiện đại

Dồn dân lập ấp chiến lược

Thực hiện chiến thuật “Trực thăng vận” “Thiết xa vận”

Những biện pháp trên làm cho cách mạng miền Nam gặp nhiều khó khăn


PHỤ LỤC 13

Sơ đồ thể hiện quân dân miền Nam chiến đấu chống chiến lược

“Chiến tranh đặc biệt”

* Những nội dung cần điền vào ô trống:

1. Chiến thắng Ấp Bắc.

2. Chiến thắng chiến dịch Đông Xuân 1964-1965.

3. Phong trào phật giáo năm 1963.

4. Phong trào phá “ Ấp chiến lược”.

5. Chiến lược “chiến tranh đặc biệt” bị phá sản về cơ bản.

Quân, dân miền Nam chống“chiến tranh đặc biệt”

Quân sự Chính trị

?1

?2

?3

?4

?5


* Cách sử dụng sơ đồ: Khi treo niên biểu giáo viên đặt câu hỏi: “quân dân miền

Nam chiến đấu chống chiến lược “chiến tranh đặc biệt” (1961-1965) và giành

thắng lợi như thế nào?”, sau khi học sinh trả lời xong giáo viên hướng dẫn để học

sinh điền những kiến thức vào ô trống.


- Ý nghĩa giáo dưỡng: Qua sơ đồ và dẫn dắt của giáo viên, cho học sinh thấy sự

phá sản của chiến lược “chiến tranh đặc biệt” và những thắng lợi của quân dân

miền Nam.

- Ý nghĩa giáo dục: Giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, vượt qua khó khăn,3 tin

tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng.

- Ý nghĩa phát triển: Rèn luyện kĩ năng vẽ niên biểu, phân tích tình hình rút ra kết

luận.


PHỤ LỤC 14

Niên biểu chiến thắng Ấp Bắc

Thời gian Từ 2-3/1/1963

Diễn biến

- 2/1//1963 Mỹ - Diệm huy động hơn 2000 binh lính, có cố

vẫn Mỹ chỉ huy, may bay, pháo binh, xe tăng, xe bọc thép

yểm trợ tấn công vào Ấp Bắc

Kết quả

- Tiêu diệt 450 tên địch, 16 máy bay, 3 xe bọc thép, 1 tàu

chiến.

Ý nghĩa

Chiến thắng Ấp bắc gây tiếng vang lớn, khẳng định quyết

tâm đánh thắng quân Mỹ của quân dân ta. Sau chiến thắng

Ấp Bắc cả miền Nam dẫy lên phong trào “thi đua Ấp bắc

giết giặc lập công”


PHỤ LỤC 15

- Lớp thực nghiệm: Kết quả kiểm tra thu được phân phối theo bảng phân phối tần

số sau:

Điểm 3 4 5 6 7 8 9 10

Tần số các

giá trị Xi

0 9 31 66 52 34 4 4 200

- Tính điểm trung bình bài kiểm tra lớp thực nghiêm (x).

4.9 + 5.31 + 6.66 + 7.52 + 8.34 + 9.4 + 10.4

(x)= = = 6,5

n 200

- Phương sai phép đo lớp thực nghiệm ( S 2 x ) theo công thức sau:

x)2

S 2 x = = 1,53

- Lớp đối chứng: Kết quả kiểm tra thu được phân phối theo bảng phân phối tần số

điểm của lớp đối chứng:

Điểm 3 4 5 6 7 8 9 10

Tần số các

giá trị Xi

11 34 77 48 23 5 2 0 200


- Điểm trung bình bài kiểm tra lớp đối chứng:

1661

(x)= = = 5,3

n 200

- Phương sai phép đo lớp đối chứng ( S 2 y ).

y)2

S 2 x = = 1,38

n - 1

Để xác định việc khả thi của việc sử dụng đồ dùng trực quan quy ước để phát

huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử tôi áp dụng phép tính sau:

Bước 1: Tính giá trị (t).

t = ( x – y ) = ( 6,5 – 5,3 ) = 9,94

Bước 2: Giá trị tới hạn (tα) tìm trong bảng Student tương ứng:

K = 2n – 2 = 2.200 – 2 = 398.

Nếu chọn sai số cho phép α = 0,02 ứng với giá trị của K thì ta có giá trị tới hạn

tα = 3,09

Bước 3: So sáng t và tα ta thấy t > tα ( 9,94 > 3,09 ). Như vậy kết quả phép tính

cho phép khẳng định sự khác biệt giữa kết quả của lớp thực nghiệm và lớp đối


chứng là có ý nghĩa. Nghĩa là nội dung, phương pháp xây dựng và sử dụng đồ

dùng trực quan quy ước đề xuất trong đề tài là có tính khả thi rất cao.


PHỤ LỤC 16

I. Mục tiêu bài học

1. Kiến thức

- Những thuận lợi khó khăn sau khi kí hiệp đinh Giơnevơ.

- Những chủ trương đường lối của Đảng, chính phủ trong việc lãnh đạo cách

mạng Việt Nam trong giai đoạn mới.

- Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.

2. Thái độ

- Bồi dưỡng tinh thần yêu nước, tinh thần cách mạng, niềm tinh vào sự lãnh đạo

của Đảng.

3. Kỹ năng

- Bỗi dưỡng kỹ năng vẽ, quan sát sơ đồ, đánh giá, tổng hợp, rút ra kết luận.

II. Thiết bị, tài liệu dạy học

- Sách giáo khoa, sách giáo viên, sơ đồ, niên biểu đã thiết kế sẵn.

III. Tiến trình dạy học

1. Ổn định lớp.

2. Kiểm tra bài cũ

Nêu nguyên nhân, ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống thực pháp (1945-

1954)?

3. Đặt vấn đề

Sau hiệp định Giơnevơnăm 1954 đất nước ta lúc này chia thành hai miền với hai

chế độ chính trị khác nhau. Để thực hiện cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân thì

Đảng ta mà đứng đầu là chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những chủ trương đường lối

như thế nào? Để làm rõ vấn đề này, thầy trò mình cùng tìm hiểu bài 21: Xây dựng

chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh chống đế quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn

ở miền Nam (1954-1965).

4. Triển khai bài dạy


Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung kiến thức

* Hoạt động 1: Tình hình và nhiệm vụ

của cách mạng nước ta sau Hiệp định

Giơnevơ năm 1954 về Đông Dương?

Gv: Tình hình nước ta sau Hiệp định

Giơnevơ năm 1954 về Đông Dương

như thế nào?

Hs: Suy nghĩ và trả lời

- Giáo viên treo “Sơ đồ thể hiện tình

hình nước ta sau Hiệp định Giơnevơ

năm 1954”

(xem phụ lục 1) và phân tích để học

sinh hiểu.

- Gv: Nhiệm vụ của cách mạng miền

nam sau Hiệp định Giơnevơ?

- Học sinh suy nghĩa trả lời.

- Giáo viên treo “ Sơ đồ thể hiện nhiệm

vụ cách mạng miền Nam sau Hiệp định

Giơnevơ 1954” (xem phụ lục 2) và

thuyết trình.

* Hoạt động 2: Miền Bắc đã thực hiện

những nhiệm vụ gì?

- Gv: Nêu những thành tựu của cải cách

ruộng đất?

1. Tình hình và nhiệm vụ cách mạng

nước ta sau Hiệp định Giơnevơ năm

1954 về Đông Dương.

* Thuận lợi:

- Ngày 10/10/1954 quân ta tiếp quản

Hà Nội.

- 1/1/1955 Trung ương Đảng, chính

phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh về thủ

đô.

- Ngày 16/5/1955 miền Bắc sạch bóng

quân thù.

* Khó khăn:

- Tháng 5/1956 Pháp rút quân về nước.

- Mỹ can thiệp trực tiếp vào nước ta.

- Đất nước bị chia cắt thành hai miền.

*Nhiệm vụ cách mạng:

- Vừa hàn gắn vết thương chiến tranh,

vừa khôi phục kinh tế miền Bắc, đưa

miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội.

- Tiếp tục cuộc cách mạng dân tộc dân

chủ nhân dân ở miền Nam, thực hiện

hòa bình thống nhất đất nước.

2. Miền Bắc hoàn thành cải cách

ruộng đất, khôi phục kinh tế, cải tạo

quan hệ sản xuất (1954-1960).

1. Hoàn thành cải cách ruộng đất, khôi

phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến


- Học sinh trả lời

- Giáo viên sử dụng “ Niên biểu thể

hiện hoàn thành cải cách ruộng đất

miền Bắc xã hội chủ nghĩa (1954-1956)

( xem phụ lục 4) cho học sinh xem hình

ảnh nông dân nhận đất kết hợp các tư

liệu để giảng.

Hoạt động 3:

GV đặt câu hỏi: Dưới ách thống trị của

Mỹ - Diệm, cách mạng miền Nam gặp

phải những khó khăn như thế nào?

- HS theo dõi SGK trả lời

- GV cho học sinh xem “Sơ đồ thể hiện

những khó khăn của cách mạng miền

Nam và chủ trương mới của Đảng”

(1957 – 1959” (xem phụ lục 6) rút ra

kết luận.

tranh (1954-1957)

a. Hoàn thành cải cách ruộng đất

- Trung ương cải cách ruộng đất:

Từ năm 1954-1956 miền Bắc tiến hành

6 đợt giảm tô và 4 đợt cải cách ruộng

đất ở 3314 xã.

- Kết quả:

+ 81vạn ha ruộng đất, 10 vạn trâu bò,

1,8 triệu nông cụ được chia cho hơn 2

triệu hộ nông dân.

+ Giai cấp địa chủ căn bản bị xóa bỏ,

nông dân làm chủ nông thôn.

-Ý nghĩa:

+ Bộ mặt nông thôn miền Bắc có nhiều

thay đổi.

+ khối liên minh công nông được củng

cố.

III. Miền Nam chống chế độ Mỹ –

Diệm. Giữ gìn và phát triển lực

lượng cách mạng, tiến tới đồng khởi

(1954 – 1960).

2. Phong trào đồng khởi 1959 – 1960

* Nguyên nhân :

- Năm 1957 – 1959, cách mạng miền

Nam gặp muôn vàn khó khăn, tổn thất.

Yêu cầu phải có biện pháp đấu tranh

quyết liệt để vượt qua thử thách.

- Tháng 1/1959, Hội nghị Trung ương

lần 15 đã quyết định :

+ Để nhân dân miền Nam sử dụng bạo


GV giải thích: “Đồng khởi” là đồng

loạt khởi nghĩa từ k/n từng phần ở nông

thôn kết hợp với k/n của quần chúng

với chiến tranh cách mạng.

- GV đặt câu hỏi: Phong trào “Đồng

Khởi” diễn ra như thế nào? Cho biết

kết quả, ý nghĩa của phong trào?

- HS theo dõi SGK trả lời

- GV cho học sinh xem “Sơ đồ thể hiện

kết quả ý nghĩa của phong trào “Đồng

Khởi” (1959 – 1960)” (xem phụ lục 7)

rút ra kết luận.

Hoạt động 4

- Giáo viên sử dụng thời gian giảm tải

hưỡng dẫn của tiết để hưỡng dẫn học

sinh trả lời câu hỏi bài tập: tại sao nói

phong trào “Đồng Khởi” (1959 – 1960)

được coi là mốc đánh dấu bước phát

triển của cách mạng miền Nam?

- Giáo viên hướng dẫn học sinh học bài

nắm vững kiến thức thông qua việc xây

dựng “Niên biểu thể hiện diễn biến kết

quả, ý nghĩa của phong trào “Đồng

Khởi” (1959 – 1960)” (xem phụ lục 5)

lực cách mạng, đánh đổ chính quyền

Mĩ – Diệm.

+ Phương hướng là khởi nghĩa giành

chính quyền về tay nhân dân bằng con

đường đấu tranh chính trị là chủ yếu,

kết hợp với đấu tranh vũ trang.

* Diễn biến :

- Bắt đầu bằng những cuộc nổi dậy lẻ

tẻ ở Bắc Ái (tháng 2/1959), Trà Bồng

(tháng 8/1959), sau đó lan rộng toàn

miền Nam trở thành phong trào Đồng

Khởi.

- Tiêu biểu nhất là ở Bến Tre. Ngày

17/1/1960, nhân dân 3 xã thuộc huyện

Mỏ Cày, Bến Tre đã nổi dậy, sau đó

cuộc nổi dậy mau chóng lan ra toàn

tỉnh Bến Tre.

- Từ Bến Tre, cuộc nổi dậy phá chính

quyền địch, lập chính quyền cách mạng

lan nhanh khắp miền Nam.

* Kết quả : cuối 1960 ta làm chủ : 600/

1298 xã Nam Bộ, 904/ 3829 thôn trung

bộ, 3200/ 721 thôn Tây Nguyên.

* Ý nghĩa :

- Giáng một đòn nặng nề vào chính

sách thực dân kiểu mới của Mĩ, làm

lung lay tận gốc chính quyền Diệm.

- Đánh dấu bước phát triển của cách

mạng miền Nam từ thế giữ gìn lực

lượng sang thế tiến công.


- Từ trong khí thế của phong trào, Mặt

trận Dân tộc Giải phóng miền Nam

Việt Nam ra đời ngày (20/12/1960).

Documents

Conduongcoxua | WELCOME TO MY BLOG - PHẦN … · Web viewTừ những vấn đề kiến thức cần giải quyết của bài học giáo viên hướng dẫn cho học sinh cần