Do czego to suyOd pocztku 2000 roku zostaje zamkni

ty dolny zakres UKF FM (65,574MHz).Czstotliwoci te zostan z biegiem czasuzagospodarowane przez inne suby (gwnie ruchome), a stacje radiowe FM bdnadaway tylko w grnym zakresie FM(87,5108MHz). Dla niektrych suchaczy,dysponujcych starymi odbiornikami radiowymi, wyposaonymi tylko w dolny zakresUKF, pozostan wtedy trzy sposoby wyjciaz zaistniaej sytuacji: zakup nowego odbiornika, przestrojenie starego na zakres grny(patrz EdW 12/99), zamontowanie konwertera UKF CCIR/OIRT. Na rynku monaspotka wiele takich konwerterw, najczciej wykonanych na ukadach UL1042 (odpowiedniki: SO42, K174PS1) lub LA1185.Poniewa konwertery z ukadami UL1042byy ju opisywane na amach EdW, poniejprezentujemy opis wykonania konwerterana mao znanym ukadzie typu LA1185.Ukad ten, o zupenie innej konstrukcji, jestdostpny w kraju w porwnywalnej cenie coUL1042; podobne s rwnie jego parametry.

Jak to dziaaDo budowy konwertera wykorzystano

specjalizowany ukad scalony FM firmy SANYO LA1185 w obudowie jednorzdowej (S9IC).

Schemat blokowy struktury wewntrznejtego ukadu scalonego pokazano na rysunku 1.

Jest to ukad czsto wykorzystywanyw gowicach UKF pracujcych w zakresach87,5108MHz

(fosc=118,7MHz, fpcz=10,7MHz). W jego skad wchodz cztery zasadnicze

bloki:RFwzmacniacz w.cz.MIXmieszacz zrwnowaonyOSCoscylator (generator)BUFseparator oscylatora (bufor)

Podstawowe parametry ukadu LA1185: czstotliwo

pracy: >118MHz napicie zasila

nia: 4,5V (1,58V) maksymalna

moc: 150mW zakres tempera

tur pracy: 20...+80oC

Schemat elektryczny opisywanego konwerteraprzedstawiono narysunku 2. Sygnaz anteny teleskopo

wej (np. z istniejcej anteny odbiornika) poprzez wejciowy obwd rezonansowy L1C2 jest skierowany nawzmacniacz w.cz., w ukadzie wyjciowym ktrego znajduje si obwd L2C6. Obydwa obwodywzmacniacza s zestrojone w okolicy 100MHz (rodek pasma CCIR).Poprzez kondensator C7 wzmocniony sygna jest podany na jednoz wej mieszacza. Na drugie wej

cie mieszacza, poprzez separator, dochodzisygna z oscylatora. Elementem decydujcym o czstotliwoci oscylatora jest obwdL4C9, doczony poprzez kondensator C10.W rozwizaniu modelowym zamiast elementw LC zastosowano rezonator kwarcowy32MHz. Uycie rezonatora jest o tyle dobre,e nie trzeba stroi obwodu rezonansowego,a konwerter pracuje bardzo stabilnie. Uywajc obwodw LC mona atwo przystosowakonwerter do waciwej czstotliwoci pracy

69E l ek t r on i ka d l a Wszys t k i ch

KKKKoooonnnnwwwweeeerrrr tttteeeerrrrCCCCCCCCIIIIRRRR////OOOOIIIIRRRRTTTT

Rys. 1

Rys. 2 Schemat ideowy konwertera

2222 3333 9999 6666

przy nieco gorszej stabilnoci, a przy tymnieco mniejszej cenie. Sygna wyjciowy(rnica czstotliwoci sygnaw wejciowych mieszacza) z obwodu L3C8 poprzezkondensator C12 jest doprowadzony do wejcia starego odbiornika. Konstrukcja urzdzenia jest uproszczona do niezbdnego minimum i zapewnia odbir tylko wycinka nowego pasma. Wynika to z tego, e pasmoCCIR jest szersze od pasma OIRT i chccodbiera cae pasmo, naleaoby obwdoscylatora wyposay w przecznik orazdwa albo trzy przeczane rezonatory kwarcowe albo doczane trymery do kondensatora C9.

W praktyce konwerter z jednym popularnym rezonatorem moe w zupenoci zapewni odbir interesujcego wycinka pasma, gdzie znajduje si akurat ulubiona rozgonia radiowa.

Monta i uruchomienieCay konwerter zmontowano na maej

pytce drukowanej zamieszczonej we wkadce. Rozmieszczenie elementw pokazano narysunku 3.

Wszystkie cewki (powietrzne) monabez problemu wykona wasnorcznieprzez nawinicie kilku zwojw drutu naprcie lub wiertle. W urzdzeniu modelowym cewki L1, L2 miay po 4 zwoje, zaL3 6 zwojw drutu DNE 0,8mm o rednicy 4,5mm. Cewka L4 powinna mie okoo10 zwojw drutu DNE 0,8 nawinitych narednicy okoo 6mm. Mona wykorzystagotow cewk z serii 6x6, np. z oznaczeniem 510.

Zmontowan pytk najlepiej jest zamkn w obudowie z blachy pobielanej,z ktrej naley wyprowadzi przewody zasilania oraz dwa odcinki przewodu koncentrycznego we/wy (jeden do anteny, a drugi dowejcia odbiornika). Na pytce drukowanejznajduj si zaznaczone miejsca do zamontowania przegrd ekranujcych w postaci"krzya" (jedna blaszka przechodzi wzduukadu scalonego, a druga prostopadle nawysokoci nki 5), tak aby wszystkie cewkibyy od siebie ekranowane. Oczywicie nienaley zapomnie o poczeniu masy konwertera z mas wsppracujcego radioodbiornika.

Do zasilania mona wykorzysta wewntrzny zasilacz radioodbiornika, pamitajco tym, aby w przypadku napicia wikszegood 8V w obwd zasilania konwertera wczydobrany rezystor lub najlepiej stabilizatorscalony 78L05 obniajcy napicie do 5V.

W pierwszej fazie uruchamiania do zasilania mona uy baterii paskiej 4,5V.

Jeeli w ukadzie zastosowano wszystkieelementy sprawne, to strojenie moe sprowadzi si do ciskania i rozginania cewek nanajsilniejszy odbir stacji. Z reguy zawszew miejscu zamieszkania znajduje si co najmniej jedna stacja radiowa o wikszej mocyi bezporednio po wczeniu zasilania powinnimy j ju odebra.

W przypadku oscylatora bez rezonatorakwarcowego cewk L4 cznie z kondensatorem C9 najlepiej jestzestroi uywajcmiernika czstotliwoci doczonegoza pomoc wtrnikardowego (np.opisanego w EdW12/99) do nki 8ukadu scalonego.

Do sygnalizacjipoprawnego strojenia cewek monawykorzysta wasnorcznie wykonany stroik, skadajcy si z plastikowej rurki, np. z kawaka koszulki izolacyjnej, w ktrz jednej stronywsunito odcinekprta ferrytowego,a w drugi koniecprt diamagnetyczny, np. odcinek grubego drutu aluminiowego lub mosinego (mosinywkrt M3). Wkadanie do cewki materiau ferrytowegopowoduje wzrostindukcyjnoci cewki (obnienie cz

stotliwoci), za diamagnetycznego zmniejszenie indukcyjnoci (wzrost czstotliwoci).

Warto przypomnie w tym miejscu, e obnienie cztotliwoci rezonansowej obwoduLC mona uzyska poprzez ciskanie zwojw lub dodanie jednego zwoju, a take przezzwikszenie pojemnoci wsppracujcegokondensatora (podwyszenie czstotliwocirezonansowej obwodu LC mona uzyskapoprzez rozginanie zwojw lub odjcie jednego zwoju, a take przez zmniejszenie pojemnoci wsppracujcego kondensatora).

Na rysunku 4 pokazano rne moliwoci rozszerzenia zakresu odbieranych stacji,za na rysunku 5 przykadowe nomogramy czstotliwoci do odczytu odbieranegosygnau na skali czstotliwoci staregoodbiornika.

70 E l ek t r on i ka d l a Wszys t k i ch

REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA REKLAMA

Rys. 3 Schemat montaowy

Rys. 4

Ukad modelowy, pomimo braku ekranowania, pracowa poprawnie z jednymrezonatorem, podnoszc wypadkow czuo odbiornika (LUIZA; akurat takiodbiornik autor mia pod rk), chow pewnych miejscach na skali dao si zauway lekkie przebijanie stacji staregozakresu. Poniewa ukad by uruchamianyna pocztku grudnia 1999, kiedy jeszczeczynne byy obydwa zakresy, sdzi naley, e w 2000 roku takiego problemu niebdzie.

Warto doda, e opisany konwerter po korekcji elementw LC by eksperymentalnie

wykorzystywany jako konwerter6m/20m(10m). W tym przypadku odbieranosygnay z pocztku zakresu pasma 50MHz naodbiorniku SSB/14MHz oraz 28MHz, podczajc rezonator kwarcowy odpowiednio36MHz i 22MHz.

Bdziemy wdziczni za wszelkie uwagina temat nietypowego wykorzystania opisanego ukadu, a zwaszcza jako konwertera2m/10m(11m).

Autor zafascynowany dobrymi parametrami i prostot ukadw LA1185 postanowi zbudowa z wykorzystaniem dwchtakich ukadw scalonych cay tor odbior

nika SSB 2630MHz z zastosowaniem w p.cz. filtru drabinkowegozoonego z rezonatorw 40MHz.W jednym ukadzie LA1185 wykorzystano przestrajany oscylator LC VFO, a w drugim oscylator kwarcowy BFO.

W najbliszym czasie na amachEdW przedstawimy opis wykonaniatakiego odbiornika umoliwiajcegoodbir SSB w zakresie 11m/CB(bd krtkofalarskim 10m), o coprosio wielu Czytelnikw.

Andrzej Janeczek

71E l ek t r on i ka d l a Wszys t k i ch

Wykaz elementw

UUSS11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..LLAA11118855

RR11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..2222

CC11,,CC1122 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1155ppFF

CC22,,CC66,,CC88,,((CC99,, CC1100)) .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..4477ppFF

CC33,,CC44,,CC55 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..11nnFF

CC77 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..66,,88ppFF

CC1111 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1100nnFF

**XX .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..2277,,114455MMHHzz ((3322MMHHzz))

LL11,, LL22,, LL33 ((LL44)) .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..ppaattrrzz tteekksstt

Uwaga!

EElleemmeennttyy zz ggwwiiaazzddkk nniiee wwcchhooddzz ww sskkaadd kkiittuu..

KKoommpplleett ppooddzzeessppooww zz ppyyttkk jjeesstt ddoossttppnnyy ww ssiieeccii hhaannddlloowweejj AAVVTT jjaakkoo

kkiitt sszzkkoollnnyy AAVVTT22339966Rys. 5

Cig dalszy ze strony 68.

Monta pytki wykonujemy w typowysposb, tym razem zapominajc nawet, e istnieje co takiego jak podstawki pod ukadyscalone. Niektre elementy musimy zamocowa do pytki od strony lutowania. S to: rezystor R1(pod ukadem IC1), trzy diody,ktre raczej nie zmieszcz si pomidzy przyciskami, rezystor R8 (pod moduem nadajnika) i kondensator C1 (take pod tym modu

em). Ze wzgldu na niewielkie wymiarypytki na stronie opisowej nie umieszczonooznacze diod D1 .... D7, co jednak ze wzgldu na identyczno tych elementw nie manajmniejszego znaczenia. Po zmontowaniupytki pilota i wywierceniu w obudowie jeszcze jednego otworu 3mm dla diody LEDmoemy zabra si za monta odbiornika.

Drug pytk montujemy zgodniez przyjtymi zasadami, rozpoczynajc odelementw o najmniejszych gabarytach,

a koczc na kondensatorach elektrolitycznych. Zastosowanie podstawek uzalenione jest od typui wymiarw obudowy, w ktrejumiecimy zmontowany ukad.

Zmontowanyodbiornik nie wymaga uruchamiania, ale jedynieprostej regulacjipolegajcej na dostrojeniu czstotliwoci generatoraz IC6B do czsto

tliwoci rezonansowej zastosowanego przetwornika piezo. Czynno t moemy wykona na such, po wymuszeniu stanu wysokiego na wejciu 5 bramki IC6C (mona na czasregulacji zewrze wyjcie bramki IC6A domasy zasilania).

Ukad nadajnika powinien by zasianynapiciem staym o wartoci 6 ... 12VDC,a rodzaj rda zasilania bateria 12V, narzucony zosta przez typ zastosowanej obudowy. Bateri najlepiej poczy z pytk zapomoc stykw wykonanych z kawakwblachy fosforowej (np. ze stykw staregoprzekanika). Do zasilania odbiornika napiciem nie przekraczajcym 6V najlepiejbdzie wykorzysta cztery bateryjki1,5V typu R6 umieszczone w koszyczku.Natomiast sposb obudowania odbiornika,umocowania przetwornika piezo i wykonania styku wczajcego alarm zaley wycznie od rodzaju zabezpieczanego obiektui wyobrani wykonawcy. Mog jedynie sugerowa, e jako styk wczajcy alarm dobrze byoby zastosowa wcznik rtciowy,zwierajcy si pod wpywem zmiany pooenia bagau. Mona te wykorzysta czujniki wstrzsowe stosowane w alarmowychinstalacjach samochodowych lub wykonanewe wasnym zakresie.

Zbigniew RaabeRys. 3 Schematy montaowe