COĞRAFİ İŞARETLER VE GASTRONOMİ TURİZMİ

REHA KILIÇHAN

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ

TURİZM FAKÜLTESİ

SUNUMUN İÇERİĞİ

Coğrafi işaret kavramı

Coğrafi işaretin işlevleri

Coğrafi işaretlerin ekonomik önemi

Türkiye’de coğrafi işaretler

Coğrafi İşaretlerin Gastronomi Turizmi Açısından Değerlendirilmesi

COĞRAFİ İŞARET KAVRAMI

Coğrafi işaret; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işarettir. Coğrafi işaretten söz edebilmek için:

a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir alan olmalı,

b) Bu alana ait doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanan bir ürün olmalı,

c) Ürünün ayırt edici özellikleri ile coğrafya arasında bağlantı olmalı,

d) Ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin:

Tamamı bu alanda • En az biri bu alanda gerçekleşiyorsa

Tüm/esas nitelikleri bu yöre kaynaklı • Ününün buradan kaynaklanması yeterli

MENŞE ADI MAHREÇ İŞARETİ

(Isparta gülü) (Bozdağ kestane şekeri)

Menşe adı nedir? a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya çok özel

durumlarda ülkeden kaynaklanan bir ürün olması;

b) Tüm veya esas nitelik veya özellikleri bu yöre, alan veya bölgeye

özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanan bir ürün olması. c) Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümüyle bu yöre, alan veya

bölge sınırları içinde yapılan bir ürün olması.

Ör: Van Otlu peyniri, Anzer balı

Ait oldukları coğrafi bölgenin dışında üretilemezler. Çünkü ürün niteliklerini, ancak ait olduğu yöre içinde üretildiği takdirde kazanabilir.

Antep fıstığı

Mahreç işareti nedir?

a) Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, veya bölgeden

kaynaklanan bir ürün olması;

b) Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu

yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş bir ürün olması;

c) Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin

belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan bir

ürün olması.

Ör: Trabzon ekmeği

Ürünün özelliklerinden en az birinin o yöreye ait olmakla

birlikte, yöre dışında da üretilebilmesi söz konusudur.

Hereke halısı

COĞRAFİ İŞARETİN İŞLEVLERİ

I. Asli İşlevleri

Ayırt etmek (Markalarla benzer)

Coğrafi kaynak belirtmek

(Kökeninin mutlaka bir yere dayanması)

Üretim metodunu ve kaliteyi garanti etmek

(Tescil şartnamesi ile garanti altına alınır,denetimlerle sürdürülür)

Pazarlama aracı olmak

II. Tali İşlevleri

Yerel üretimi ve kırsal kalkınmayı desteklemek

Geleneksel bilgi ve kültürel değerleri korumak

Turizme katkıda bulunmak

Ürün taklitçiliği ile mücadele

Görece nazar boncuğu

Pazarlama Aracı Olarak

Ürün farklılaştırma ile standartlaşmayı önler.

Kaynaklandıkları coğrafyanın tanıtımını yapar (Turizm ile ilişkili).

Ör: Hereke, İnegöl, Mustafakemalpaşa

Uluslararası boyutta ülke imajı ve prestijinde de önemli pay üstlenirler.

Ör: Türk lokumu, kebabı; Champagne Fransa’nın bir sembolüdür.

Özellikle GOÜ kökenli ürünler için yasal koruma önemli.

- “Antigua kahvesi” dünya pazarında, %30-40’nın gerçek olduğu tahmin ediliyor

- “Darjeeling çayı” üretim 10 milyon kg, satılan 40 milyon kg (2002)

Kemalpaşa tatlısı

Ürün Taklitçiliği ile Mücadele

Geleneksel Bilgi ve Kültürel Değerleri Korumak

“Yerel değerleri yaşatıp korumak, o kültürü yaşatmakla eşdeğerdir.”

Nesilden nesile sözlü aktarımla ilerleyen geleneksel ve kültürel birikimin,

ürünün özgün niteliğinin bozulmadan yazıya aktarılmasını sağlar.

Gelişen bölgesel kimlik, bölgedeki diğer üreticiler için de kullanılabilir

duruma gelir.

Tüketicilerin bölgenin kültürü hakkında bilgi sahibi olmasına imkân

verirler.

Ör: Erzincan bakır işlemeciliği

Turizme Katkıda Bulunmak

Ürünün kaynaklandığı coğrafi yerin bizzat reklamını yaparak kırsal/ kültürel

turizmi çeker. Bu sayede:

- Hem o ürünün hem de o yörede üretilen diğer ürünlerin talebi artar.

- Yörede sunulan hizmetler gelişir (Restoran, hediyelik eşya, otel işletmeciliği...).

Fransa ve İtalya’da şarap turları

Gıda müzeleri ( Proscciutto Museum, Parmesan Museum...)

Prosciutto Museum Parmesan Museum

Avrupa Komisyonu’nun Eurobarometer anketine göre:

Tüketicileri bu ürünleri satın almaya teşvik eden temel güdüler (1999):

Yer ve üretim metodunun garanti edilmesi : % 56

Kökeninin garanti edilmesi ve kalite : % 37

% 43’ü, coğrafi işaretli ürünler için % 10,

% 8’i, coğrafi işaretli ürünler için % 20, fazla ödeme yapmaya razıdır.

SONUÇ: Avrupa’nın yaklaşık yarısı üretim kökeni ve metodunun

garanti edildiği ürünler için fazla ödemeye razıdır.

COĞRAFİ İŞARETLERİN EKONOMİK ÖNEMİ

Coğrafi İşaretli Ürün Ek Fiyat

Gemlik zeytini %75 ek fiyat (TL/kg )

Bresse tavuğu (Fransa) Beyaz et fiyatının 4 katı

Champagne (Fransa) 12 $ 40 $

Antigua kahvesi çekirdeği (Guatemala) 0,5 $ 1,5$

Parma jambonu (İtalya) 39 liret/kg 42 liret/kg

Toscano yağları (İtalya) Tescilden sonra

%20 daha fazla fiyat

Jamao kahvesi (Dominik Cumhuriyeti) Tescilden sonra

67 USD 107 USD

Türkiye

Kırsal kalkınmaya ve bölge ekonomisine önemli katkıları vardır.

İstihdam sağlama.(Malatya kayısısı 250.000 kişiye; Ege pamuğu en az 100.000 kişiye)

Fransa

607 adet coğrafi işaretli ürün, ekonomide 18 milyar € değerinde gelir yaratmış.(2004)

En az 53.000 kişiye doğrudan istihdam. (2004)

İtalya

Ekonomide 18 milyar € değerinde gelir yaratmıştır.(2002)

Toplam 300.000 kişiye istihdam sağlamış.(2002)

İspanya

3,5 milyar € değerinde gelir yaratmıştır.(2002)

Malatya kayısısı

Sonuç olarak; Ekonomik önemi açısından coğrafi işaretli ürünler;

Değer yaratmakta

İstihdam ve üretim alanlarında canlılık yaratmakta

Kaliteye yönlendirmekte

Kırsal nüfusu korumak ve göçü önlemekte

Geleneksel bilgi ve kültürel değerleri korumakta

Ürün taklitçiliği ile mücadelede… kullanılabilen

potansiyel araçlardır.

TÜRKİYE’DE COĞRAFİ İŞARETLER

Haksız rekabet hükümleri ve marka hukuku

555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında KHK,

KHK’nin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik(27.06.1995)

Coğrafi İşaretlerin ve Geleneksel Özellikli Ürün Adlarının

Korunması Hakkında Kanun Tasarısı

555 Sayılı KHK’ye Göre Koruma Kapsamındaki Ürünler

Coğrafi işaret tanımına ve koşullarına uygun

Doğal ürünler

Tarım ürünleri

Maden ürünleri

El sanatları ürünleri

Mevzuatta belirtilen şartları taşıyan sanayi ürünleri

Kimler başvuru yapabilir?

• Ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler

• Tüketici dernekleri

• Konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşları

Gümüşhane Pestili Gümüşhane Kömesi

BAŞVURU İÇİN NELER GEREKLİ?

•Başvuru aşağıdaki bilgi ve belgeleri içermelidir:

Başvuru sahibine ilişkin kimlik bilgileri

Ürünün adı

Ürünün tanımı (fiziksel, kimyasal ve benzeri ayırt edici özellikleri)

Menşe / mahreç işaretin kullanılacağı (ürünün üretildiği) yöre, alan

veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgi,

belge,harita

Ürünün menşe/mahreç işareti tanımının hangisine uyduğunu

gösterir deliller

Denetim yapısı

Coğrafi işaretin kullanım biçimi (markalama, etiketleme...)

Başvuru ücreti (108 TL) Ayvalık zeytinyağı

Başvuru Formatı

Başvuru Tarihi ve No: Enstitü tarafından kaydedilecektir.

Başvuru Sahibi, Adresi: Başvuru sahibinin tam ve açık adı yer almalıdır.

Ürünün Adı: Korumaya konu olacak ürünün adı yazılacaktır.

Coğrafi İşaretin Adı: Coğrafi işaretin tam adı yazılacaktır. Örneğin Malatya Kayısısı

Coğrafi İşaretin Türü: Menşe ad/ mahreç işareti tanımlarından biri. (Destekleyici bilgi ve belgeler eklenerek)

Kullanım Biçimi: Markalama, etiketleme veya işaretleme şekillerinden birisi. Markalama; üreticilerin marka ile birlikte coğrafi işareti ürünlerinin üzerinde kullanmalarıdır. Etiketleme ise; başvuru sırasında görsel örneği belirlenmiş etiketin üretilen tüm ürünlerde kullanılmasıdır.

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri: Ürünün ve gerekiyorsa hammaddelerinin genel özellikleri, boyutu, rengi, fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik vb. ilgili özelliklerini açıklayıcı teknik bilgiler bulunmalıdır. Üretim alanına ait iklim, toprak ve beşeri faktör özelliklerinin ürün üzerindeki ayırt edici etkileri ayrıntılarıyla belirtilmedir.

Başvuru Formatı

Üretim Alanı: Ürünün üretildiği coğrafi alan, ayrıntılı olarak belirtilmelidir. Bu bilgiler, gerekiyorsa harita ile desteklenebilir. Örnek: “Malatya ili sınırları” vb.

Mahreç İşareti ise Üretim Alanında Gerçekleşmesi Zorunlu Bulunan Özellikler

Üretim Metodu: Aynı tür ürüne ait genel üretim metotlarından ziyade, tescile konu ürünün -varsa- yöreye özgü özellikler taşıyan üretim metodu, tüm detaylarıyla açıklanmalıdır.

Denetleme:Ürünün üretimi, işlenmesi veya ilgili diğer işlemleri hakkında yeterliğe sahip, yasal kuruluş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri örgütten oluşan tarafsız bir denetim sistemi oluşturulmalıdır. Oluşturulan denetim sistemi; görevini tam olarak yerine getirmek için yeterli personel, ekipman ve diğer olanaklara sahip olmalıdır. Denetim sistemi, üretim aşamalarının yanı sıra şikayet halinde de denetim yapabilmelidir. Ayrıca denetimde yer alan her bir kuruluştan alınacak, denetimlerin 555 Sayılı KHK hükümlerine uygun olarak yerine getireceğine ilişkin resmi onaylı ve kişi adı belirtmeyen taahhütnamelerin başvuru formuna eklenmesi gerekmektedir

TESCİL PROSEDÜRÜ • İnceleme

• Eksiklikleri giderme

• Gerekli şartları taşıyan başvurular Resmî Gazete ile coğrafi

işaretin üretim alanını kapsayan ilde yayımlanan bir yerel

gazetede yayımlanması (Mahreç işaretlerde ek olarak,

başvurunun Resmi Gazete’de ilan edildiğine ilişkin bilgi ilanı,

yurt çapında dağıtımı olan en yüksek tirajlı günlük iki

gazeteden birinde ilan yoluyla yayımlanır.)

• 6 aylık itiraz süreci

• Tescil (İtiraz yoksa)

İzmit Pişmaniyesi

İtiraz olursa;

• İlgili herkes, Enstitü nezdinde itirazda bulunabilir. Başvuru

sahibinin de görüşü alınarak başvuru ve itiraz konuda uzman

kuruluşa gönderilir

Başvurunun reddedilmesi İtirazın reddedilmesi, tescil

Değişikliğe uğramış başvurunun

yeniden yayımlanması (itiraza açık değil)

Çorum leblebisi

DENETİM

Yerel bölgede denetim mekanizması tarafından

yürütülür.

Ülke çapında ise Tarım Bakanlığı uhdesindedir.

İhlal tespit edildiğinde; •2 yıl ila 4 yıl arasında hapis cezası,

20 bin ila 40 bin TL arasında para cezası verilebilir.

CEZALAR

TÜRKİYE'DE TESCİL EDİLEN COĞRAFİ İŞARET

TÜM DÜNYADA GEÇERLİ MİDİR?

Hayır. Türkiye'de tescil edilen coğrafi işaretler sadece Türkiye sınırları içinde geçerlidir. Paris Sözleşmesi'ne göre, koruma istenilen her ülkede ayrı müracaatta bulunulabilir. AB için, Avrupa Komisyonu’na başvurulabilir.

Sonuç olarak;

Türkiye azımsanmayacak ölçüde Coğrafi

İşaret potansiyeline sahip!

Ancak;

Bu ürünlerin ekonomiye sağlayacağı potansiyel katma

değerden yeterince faydalanılmadığı,

Ürün değerinin geliştirilemediği,

Bu konuda yeterli bilincin olmadığı görülmektedir.

Toplam Tescilli Coğrafi İşaret Sayısı = 180

Toplam 208 Adet coğrafi işaret başvurusunun işlemleri

devam etmektedir...

COĞRAFİ İŞARETİN ADI BAŞVURU VE KORUMA TARİHİ TESCİL NO

ADANA KEBABI 15.08.2003 65

ADAPAZARI DARTILI KEŞKEK 26.10.2009 168

ADAPAZARI ISLAMA KÖFTESİ 26.10.2009 167

AFYON KAYMAĞI 31.12.2003 115

AFYON MERMERİ 31.12.2003 114

AFYON PASTIRMASI 31.12.2003 73

AFYON SUCUĞU 31.12.2003 74

AKBAŞ TÜRK ÇOBAN KÖPEĞİ 03.05.2001 53

AKÇAABAT KÖFTESİ 31.07.2008 132

AKHİSAR DOMAT ZEYTİNİ 04.11.2010 166

AKHİSAR USLU ZEYTİNİ 04.11.2010 165

AKKUŞ ŞEKER FASULYESİ 26.03.2010 156

AKŞEHİR KİRAZI 14.11.2003 75

ANAMUR MUZU 12.06.2001 56

ANDIRIN TİRŞİĞİ 06.05.2010 172

ANTAKYA KÜNEFESİ(TATLI) 14.04.2006 101

ANTEP BAKLAVASI 28.03.2005 95

ANTEP FISTIĞI 18.09.1997 27

ARAPGİR KÖHNÜ ÜZÜMÜ 24.08.2006 96

AYDIN İNCİRİ 09.12.2003 90

AYVALIK ZEYTİNYAĞI 18.03.2004 88

COĞRAFİ İŞARETİN ADI BAŞVURU VE KORUMA TARİHİ TESCİL NO

BAFRA PİDESİ 20.05.2005 119

BARTIN İŞİ TEL KIRMA 08.11.2004 125

BAYAT TÜRKMEN KİLİMİ 28.04.2000 29

BAYRAMiÇ BEYAZI 17.09.2010 157

BERGAMA EL HALISI 21.06.1996 14

BERGAMA KOZAK ÇAM FISTIĞI 21.10.2008 146

BEYPAZARI KURUSU 31.12.2009 173

BODRUM MANDARİNİ 03.12.2009 162

BOYABAT ÇEMBERİ 26.12.2007 126

BOZDAĞ KESTANE ŞEKERİ 16.08.1999 28

BURDUR CEVİZ EZMESİ 22.05.2008 117

BURDUR ŞİŞ KÖFTESİ 09.08.2010 155

BÜNYAN EL HALISI 21.06.1996 5

ÇAĞLAYANCERİT CEVİZİ 21.12.2011 175

ÇANAKKALE EL HALISI 21.06.1996 19

ÇARŞIBAŞI KEŞANI 08.06.2004 103

ÇAY İLÇESİ VİŞNESİ 21.10.2005 91

ÇELİKHAN TÜTÜNÜ 12.04.2002 66

ÇİMİN ÜZÜMÜ 23.11.2000 37

ÇORUM LEBLEBİSİ 15.08.2001 42

ÇUBUK TURŞUSU 14.02.2006 99

COĞRAFİ İŞARETİN ADI BAŞVURU VE KORUMA TARİHİ TESCİL NO

DAMAL BEBEĞİ 06.05.2002 48

DENİZLİ LEBLEBİSİ 20.02.2008 134

DENİZLİ TRAVERTENİ 09.01.2008 151

DEVELİ CIVIKLISI 17.09.2004 110

DEVREK BASTONU 10.07.2003 71

DİYARBAKIR KARPUZU 03.12.2007 111

DİYARBAKIR ÖRGÜ PEYNİRİ 15.02.2010 170

DÖŞEMEALTI EL HALISI 21.06.1996 16

EDİRNE BEYAZ PEYNİRİ 10.05.2004 93

EDİRNE TAVA CİĞERİ 18.05.2006 128

EDREMİT KÖRFEZ BÖLGESİ ZEYTİNYAĞLARI 29.04.2003 87

EGE İNCİRİ / AEGEAN FİG 06.02.2003 80

EGE PAMUĞU / AEGEAN COTTON 06.02.2003 67

EGE SULTANİ ÜZÜMÜ / AEGEAN SULTANAS 06.02.2003 61

ELAZIĞ ÖKÜZGÖZÜ ÜZÜMÜ 01.10.2007 108

ERZİNCAN BAKIR İMALAT VE EL İŞLEMECİLİĞİ SANATI 25.06.2001 38

ERZİNCAN TULUM PEYNİRİ 21.08.2000 30

ERZURUM CİVİL PEYNİRİ 17.12.2007 116

ERZURUM KADAYIF DOLMASI 01.03.2010 161

ERZURUM KÜFLÜ CİVİL PEYNİRİ(GÖĞERMİŞ PEYNİR) 01.03.2010 164

ESKİŞEHİR ÇİĞBÖREĞİ (ÇİBÖREK) 19.04.2010 163

ESKİŞEHİR LÜLE TAŞI 27.10.1997 26

EŞME YÖRÜK KİLİMİ 21.06.1996 23

EZİNE PEYNİRİ 24.02.2006 86

FİNİKE PORTAKALI 26.04.2006 106

COĞRAFİ İŞARETİN ADI BAŞVURU VE KORUMA TARİHİ TESCİL NO

GAZİANTEP BAKIR EL İŞLEMECİLİĞİ 19.07.2010 159

GAZİANTEP SEDEF EL İŞLEMECİLİĞİ 22.07.2010 160

GELENEKSEL TÜRK AHUDUDU LİKÖRÜ 03.05.2005 149

GELENEKSEL TÜRK ÇİLEK LİKÖRÜ 03.05.2005 148

GELENEKSEL TÜRK GÜL LİKÖRÜ 03.05.2005 102

GELENEKSEL TÜRK KAYISI LİKÖRÜ 03.05.2005 104

GELENEKSEL TÜRK VİŞNE LİKÖRÜ 03.05.2005 147

GEMLİK ATI 03.05.2001 39

GEMLİK ZEYTİNİ 05.03.2003 76

GİRESUN TOMBUL FINDIĞI 18.09.2000 31

GÖRDES EL HALISI 21.06.1996 20

GÖRECE NAZAR BONCUĞU 23.04.2003 70

GÜMÜŞHANE DUT PESTİLİ 23.01.2004 63

GÜMÜŞHANE KÖMESİ 23.01.2004 62

GÜNEY EGE ZEYTİNYAĞLARI 29.04.2003 79

HELLİM / HALLOUMİ 10.10.2008 133

HEREKE İPEK HALISI 21.06.1996 1

HEREKE YÜN EL HALISI 21.06.1996 3

HEREKE YÜN İPEK EL HALISI 21.06.1996 2

ISPARTA GÜLÜ 01.12.2005 83

İNCE ISPARTA HASGÜL EL HALISI 21.06.1996 21

İNEGÖL KÖFTE 08.08.2002 78

İSABEY ÇEKİRDEKSİZİ(ÜZÜM) 10.11.2004 81

İSKİLİP DOLMASI 14.02.2005 130

İSKİLİP TURŞUSU 14.02.2005 131

İSPİR KURU FASÜLYESİ 07.07.2008 141

İZMİT PİŞMANİYESİ 11.09.2000 34

İZNİK ÇİNİSİ 27.12.2004 137

COĞRAFİ İŞARETİN ADI BAŞVURU VE KORUMA TARİHİ TESCİL NO

JİRKAN KİLİMİ 21.06.1996 22

KADINHANI TAHİNLİ PİDESİ 15.06.2010 171

KALE BİBERİ 18.12.2008 139

KALECİK KARASI ÜZÜMÜ 07.06.2005 89

KANGAL BALIKLI KAPLICASI 06.05.2002 46

KANGAL KOYUNU 06.05.2002 47

KARAMÜRSEL SEPETİ 06.11.2006 143

KARNAVAS DUT PEKMEZİ 12.08.2005 112

KARS EL HALISI 21.06.1996 8

KARS TÜRK ÇOBAN KÖPEĞİ 03.05.2001 40

KAYSERİ MANTISI 22.05.2006 113

KAYSERİ PASTIRMASI 13.09.2000 36

KAYSERİ SUCUĞU 13.09.2000 35

KEMALPAŞA TATLISI 13.07.2001 51

KESAN SATIR ET 09.07.2008 153

KIRKAĞAÇ KAVUNU 01.11.2006 107

KONYA ETLİ DÜĞÜN PİLAVI 21.01.2009 142

KULA EL HALISI 21.06.1996 13

KÜTAHYA ÇİNİSİ 20.05.2004 77

COĞRAFİ İŞARETİN ADI BAŞVURU VE KORUMA TARİHİ TESCİL NO

MALATYA KAYISISI 31.07.2000 32

MARAŞ BİBERİ 26.12.2001 43

MARAŞ DONDURMASI 20.11.2002 82

MARAŞ TARHANASI 29.07.2010 154

MARDİN İKBEBET 27.12.2007 121

MARDİN İMLEBES (BADEM ŞEKERİ) 28.01.2008 124

MARDİN KABURGA DOLMASI 22.10.2007 123

MARDİN KİBE 27.12.2007 122

MARDİN SEMBUSEK 27.12.2007 120

MARDİN TAŞI 22.07.2009 145

MERSİN CEZERYESİ 06.09.2001 44

MİLAS EL HALISI 21.06.1996 15

MUSTAFAKEMALPAŞA PEYNİR TATLISI 16.05.2001 50

MUSTAFAKEMALPAŞA TATLISI 16.05.2001 49

MUT KAYISISI (YAŞ SOFRALIK) 28.06.2005 92

NİZİP ZEYTİNYAĞI 18.08.2009 158

OLTU CAĞ KEBABI 14.05.2007 127

OSMANİYE YER FISTIĞI 07.02.2002 54

ÖDEMİŞ PATATESİ 26.03.2002 45

PAZIRIK EL HALISI 21.06.1996 10

PERVARİ BALI 27.05.2003 59

PROSCIUTTO DI PARMA (PARMA HAM / PARMA JAMBONU) 18.12.2007 169

RAKI 15.04.2009 136

RİZE BEZİ (FERETİKO) 31.03.2005 98

COĞRAFİ İŞARETİN ADI BAŞVURU VE KORUMA TARİHİ TESCİL NO

SAFRANBOLU SAFRANI 21.05.2009 144

SALİHLİ KİRAZI 11.08.2006 100

SALİHLİ ODUN KÖFTE 11.08.2006 97

SAMSUN KAZ TİRİDİ 27.12.2011 174

SAMSUN SİMİDİ 20.03.2012 176

SCOTCH WHISKY (İSKOÇ VİSKİSİ) 02.06.2008 150

SİİRT BATTANİYESİ 24.02.2003 57

SİİRT BÜRYAN KEBABI 24.02.2003 68

SİİRT FISTIĞI 24.06.2003 85

SİİRT PERDE PİLAVI 24.02.2003 58

SİMAV EL HALISI 21.06.1996 4

SİVAS EL HALISI 21.06.1996 6

SİVAS KÖFTESİ 01.02.2006 140

SOĞANLI BEBEĞİ 28.04.2003 64

SÜMER KARS EL HALISI 21.06.1996 12

SÜPER İNCE KİLİM 21.06.1996 24

ŞANLIURFA BİBERİ 25.08.2000 33

ŞANLIURFA ÇİĞ KÖFTE 31.05.2006 109

COĞRAFİ İŞARETİN ADI BAŞVURU VE KORUMA TARİHİ TESCİL NO

TARSUS BEYAZI ÜZÜM TOPACIK 22.09.2003 69

TARSUS ŞALGAMI 26.11.2004 84

TARSUS YAYLA BANDIRMASI 10.12.2004 105

TAŞKÖPRÜ SARIMSAĞI 28.05.2009 135

TAŞPINAR EL HALISI 21.06.1996 7

TAVŞANLI LEBLEBİSİ 09.07.2002 60

TERME PİDESİ 31.03.2008 129

TRABZON TELKARİYE VE HASIRI 22.09.2006 94

TÜRK RAKISI 25.12.1996 25

TÜRK TAZISI 03.05.2001 41

TÜRKMEN EL HALISI 21.06.1996 9

UŞAK HALISI 07.01.2010 152

YAĞCIBEDİR EL HALISI 21.06.1996 17

YAHYALI EL HALISI 21.06.1996 18

YAMULA PATLICANI 27.11.2007 138

YUNTDAĞI EL HALISI 21.06.1996 11

ZİLE PEKMEZİ 20.10.2006 118

Coğrafi İşaretlerin Gastronomi Turizmi

Açısından Değerlendirilmesi

Soyut kültürel mirasın somut olarak yansıması olan

yiyecek ve içecek kültürümüz yavaş yavaş tükenmeye

yüz tutmaktadır.

Küreselleşme ile birlikte hızlı yemeğe dayalı tek düze

bir yemek kültürü oluşmaya başlatırken yöresel ve

geleneksel gastronomik değerler yavaş yavaş

kaybolmaya başlamıştır.

Coğrafi işaretler; yöresel gastronomik mirasın

korunması, tanıtılması ve ekonomik değer katma aracı

olması bakımından son derece önem arz etmektedir.

Coğrafi İşaretlerin Gastronomi Turizmi

Açısından Değerlendirilmesi

Ülkelerin turizm potansiyellerinin tanıtılmasında

kendi mutfak kültürlerinin kullanılma isteği gün

geçtikçe önem kazanmaktadır.

Yeme-içmenin bilime ve sanata dönüştürülmesi

olarak değerlendirilen gastronomi artık turizmle

bütünleşmeye ve ülke tanıtımlarında aktif bir rol

üstlenmeye başlamıştır.

Coğrafi İşaretlerin Gastronomi Turizmi

Açısından Değerlendirilmesi

Gastronomi, turizm deneyiminin ayrılmaz bir parçası

olarak değerlendirilmekte ve bazı durumlarda temel

seyahat motivasyonu olabilmektedir.

Yapılan bir araştırmada turistlerin şarap turlarına

katılmak için tur başına $937 ödedikleri ve bu tutarın

¼ ‘nin sadece şarap odaklı aktivitelere ayrıldığını

ortaya konulmuştur.

Yiyecek ile ilgili yapılan seyahatlerde ise her bir tur

için $1,194 harcama yapıldığı ve 1/3 ’nin sadece

yiyecekler ile ilgili aktivitelere ayrıldığı ifade edilmiştir

(Schmantowsky, 2008).

Coğrafi İşaretlerin Gastronomi Turizmi

Açısından Değerlendirilmesi

Coğrafi işaretlerin son yıllarda birçok ürünle ilgili tüketicilerin

korunması, yerel ürünlere ve kaliteli ürünlere güven duymasını

sağlamasının yanı sıra kırsal bölgelerin gelişimi için ve kültürel

mirasın korunması için yasal ve ekonomik bir araç olduğunu

ifade edilmektedir (Kanvd.,2012; Bozgeyik,2009;

Zagrafos,2008).

Roqueford bölgesinde üretilen Roqueford peynirleri ile de ünlü

olup, coğrafi işarete sahip Arfini ve arkadaşları (2011)

Roqueford peynirinin bölgesinde meydana getirdiği değişiklikleri

ele aldığı çalışmasında coğrafi işaretin bölgede iş imkanlarının

%50’sini oluşturmada etkili olduğunu ortaya koymuştur.

Coğrafi İşaretlerin Gastronomi Turizmi

Açısından Değerlendirilmesi

Coğrafi işaretlemeye konu olan ürünlerin genellikle

yiyecek, içecek, alkollü içecekler ve şarap gibi tarıma

dayalı ürünler olabileceği gibi el sanatları ürünleri de

olabilmektedir. Başvurusu devam eden ürünlerin

listesi incelendiğinde yöresel yemek ve tarım

ürünlerinin ağırlıkta olduğu görülmektedir.

Coğrafi İşaretlerin Gastronomi Turizmi

Açısından Değerlendirilmesi

Coğrafi işaretleme sistemi; yöresel ve yerel

değerler ile geleneksel gastronomik mirası koruma

altına alarak, yerel tarımsal faaliyetleri

destekleyen, yöresel ürünlere ekonomik değer

katan ve coğrafi işareti alan bölgenin tanıtımını

sağlayan bir sistem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Gastronomi Turizmi Hareketliliğinde Coğrafi İşaretlemenin Rolü

Sürdürülebilir gastronomi turizmi hareketliliği

içerisinde coğrafi işaretleri önemli kılan

özelliğin yerel ürün ve tatların bu sistem

içerisinde koruma altına alınması ve bunun

yerel ekonomik kalkınmada bir kalkınma

aracı olarak kullanılabileceği olgusu olup,

kültürel ve yerel mirasın hem korunması hem

de sürdürülebilirliğini sağlaması açısından

oldukça büyük bir önem arz etmektedir.

Coğrafi işaretler sürdürülebilir gastronomi

turizmi hareketliliğinin motivasyon faktörü

olan geleneksel üretimi, geleneksel yaşam

kültürünü, kültürün sunduğu farklı lezzetleri,

tarımsal, otantik, yerel yöresel yiyecek,

içecek ve tatları koruyup, tanıtarak ve

özellikle bölgenin turizm potansiyelini

destekleyerek söz konusu destinasyona turist

çekmede etkili olmakta ve buna bağlı olarak

da söz konusu olan yörelerde yerel

kalkınmaya destek sağlayan bir unsur olarak

karşımıza çıkmaktadır.

KAYNAKLAR

KAN, Mustafa, Bülent GÜLÇUBUK, ve Murat KÜÇÜKÇONGAR. "Coğrafi İşaretlerin

Kırsal Turizmde Kullanılma Olanakları." KMÜ Sosyal ve Ekonomı k Araştırmalar Dergı

si 14.22 (2012): 93-101.

Fügen DURLU-ÖZKAYA, Serdar SÜNNETÇİOĞLU ve Ayşe CAN, “Sürdürülebilir

Gastronomi Turizmi Hareketliliğinde Coğrafi İşaretlemenin Rolü” JOTAGS (2013): 13-

20.

TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ, http://www.tpe.gov.tr/portal/default2.jsp?sayfa=400

Pek çok internet sitesi…

TEŞEKKÜRLER