Correlation between Severity of Obstructive Sleep Apnea … Saratcha.pdf · Corresponding author: ทานตะวัน อวิรุทธ์วรกุล วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย

Correlation between Severity of Obstructive Sleep Apnea and Depression

Saratcha Tiensuntisook et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 61 No. 1 January - March 2016 63

Corresponding author: ทานตะวน อวรทธวรกล

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย 2559; 61(1): 63-74

ความสมพนธระหวางความรนแรงของโรคหยด

หายใจขณะนอนหลบและภาวะซมเศรา

Correlation between Severity of Obstructive

Sleep Apnea and Depression

ศรชชา เทยนสนตสข พ.*, ทานตะวน อวรทธวรกล พบ.*Saratcha Tiensuntisook M.D*, Tantawan Awiruthworakul M.D.** คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดมหาวทยาลยมหดล* FacultyofMedicine,RamathibodiHospital,MahidolUniversity

บทคดยอ

วตถประสงค ศกษาความชกและความสมพนธระหวางความรนแรงของโรคหยดหายใจขณะ

นอนหลบและภาวะซมเศรา

วธการศกษา เปนการศกษาแบบภาคตดขวาง ในผทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคหยดหายใจ

ในขณะนอนหลบในระดบความรนแรงตางๆ โดยการใช polysomnography ทศนยโรคการ

นอนหลบโรงพยาบาลรามาธบด ระหวาง เดอนตลาคม พ.ศ. 2557-เดอนมนาคม พ.ศ. 2558

เครองมอทใชคอ แบบสอบถามขอมลทวไป และ แบบประเมน PHQ-9 ฉบบภาษาไทย เพอ

ประเมนความสมพนธระหวางความรนแรงของโรคหยดหายใจขณะนอนหลบและภาวะซมเศรา

โดยใชการทดสอบไคสแควร (chi-square) และการวเคราะหการถดถอยลอจสตก (logistic

regression analysis)

ผลการศกษา จากขอมลผเปนโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ 249 ราย พบวามความชกของภาวะ

ซมเศรา รอยละ 29.7 และ พบวามความชกของภาวะซมเศราในกลมความรนแรงของโรคหยด

หายใจขณะนอนหลบเลกนอยรอยละ 11.8 ความชกของภาวะซมเศราในกลมความรนแรงของโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบปานกลาง รอยละ 26.1 ความชกของภาวะซมเศราในกลมความรนแรง

ของโรคหยดหายใจขณะนอนหลบรนแรง รอยละ 47.2 ซงพบวามความสมพนธระหวางความ

รนแรงของโรคหยดหายใจขณะนอนหลบและภาวะซมเศราอยางมนยส�าคญทางสถต (p<0.001)

สรป โรคหยดหายใจขณะนอนหลบโดยเฉพาะทความรนแรงทมากขนมความสมพนธกบภาวะ

ซมเศรา ซงจะท�าใหการรวมมอในการรกษา รวมถงการดแลตนเองในดานอนลดลงท�าใหตวโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบแยลงได แพทยผดแลรกษาจงควรใหความส�าคญ ในการคดกรอง

ภาวะซมเศราในผทมโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ รวมไปถงท�าการรกษาอยางถกตองตอไป

ค�าส�าคญ ความสมพนธ โรคหยดหายใจขณะนอนหลบ ภาวะซมเศรา

ความสมพนธระหวางความรนแรงของโรคหยดหายใจ ขณะนอนหลบและภาวะซมเศรา

ศรชชา เทยนสนตสข และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 61 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 255964

ABSTRACT

Objective : To examine prevalence of depression in patients with obstructive sleep

apnea and correlation between severity of obstructive sleep apnea and depression.

Methods : Cross sectional descriptive study was conducted in a sample of obstructive

sleep apnea patients with different severity who received diagnosis by polysomnography

at Ramathibodi hospital since October 2014 to March 2015, using questionaire about

dermographic data and PHQ-9 Thai version to assess depression, using chi-square

test and logistic regression for statistical analysis.

Result : The prevalence of depression is 29.7 % in obstructive sleep apnea patient. The

prevalence of depression in mild obstructive sleep apnea group is 11.8%, 26.1% in

moderate obstructive sleep apnea group and 47.2% in severe obstructive sleep apnea

group. There is correlation between severity of obstructive sleep apnea and depression

with statistical significant (p<0.001).

Conclusion : This study show correlation between severity of obstructive sleep apnea

and depression that can worsen the adherance to treatment and make the disease get

worse so physician should aware and screen depression in obstructive sleep apnea

patient especially in severe group for the proper treatment.

Keywords : correlation, obstructive sleep apnea, depression

Corresponding author: Tantawan Awiruthworakul

J Psychiatr Assoc Thailand 2016; 61(1): 63-74




บทน�าโรคหยดหายใจขณะนอนหลบสามารถพบไดถง

รอยละ 10 ของประชากรทวไป1 สามารถน�าไปสโรครวม

อนๆ ตามมาซงจะสงผลท�าใหอตราการตายสงขน หนงใน

โรครวมทพบไดบอยของโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

คอ ภาวะซมเศรา จากการศกษาของตางประเทศพบวา

ความชกของภาวะซมเศราในผปวยโรคหยดหายใจขณะ

นอนหลบสงถงรอยละ 15-56 เมอเทยบกบความชกของ

ภาวะซมเศราในประชากรทวไปทรอยละ 6.62

จากการทบทวนวรรณกรรมแสดงใหเหนถงภาวะ

ซมเศราวามความชกสงขนในผปวยโรคหยดหายใจขณะ

นอนหลบ และ สงผลกระทบตอคณภาพชวตของผปวย

โรคหยดหายใจขณะนอนหลบ3

จากการศกษาของ Peppard และคณะ ในป

พ.ศ. 2558 พบวาความรนแรงของโรคหยดหายใจขณะ

นอนหลบมความสมพนธกบภาวะซมเศราโดยแปรตาม

กน กลาวคอ ทระดบความรนแรงของโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบมากจะสงผลใหเกดภาวะซมเศราไดมาก

ขนอยางมนยส�าคญทางสถต4 อยางไรกตามการศกษา

เรองความสมพนธระหวางความรนแรงโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบและภาวะซมเศรา ยงไมไดผลอนเปนท

สนสด พบวาบางการศกษาพบความสมพนธระหวาง

ความรนแรงโรคหยดหายใจขณะนอนหลบและภาวะ

ซมเศรา ในขณะทการศกษาของ Macey และคณะใน

ป พ.ศ. 2553, การศกษาของ Asghari และคณะใน

ป พ.ศ. 2555, การศกษาของ Annemarie และคณะ

ในป พ.ศ.2558 และ การศกษาของ Mojahede และ

คณะในป พ.ศ. 2558 ไดท�าการศกษาถงภาวะซมเศราใน

กลมประชากรทมโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ ไมพบ

ความสมพนธระหวางความรนแรงของโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบและภาวะซมเศรา5-8

ในประเทศไทยยงไมไดมการศกษาถงความ

สมพนธระหวางโรคหยดหายใจขณะนอนหลบและภาวะ

ซมเศราอยางชดเจน

ผวจยมองเหนถงปญหาของภาวะซมเศราในกลม

ผปวยโรคหยดหายใจขณะนอนหลบซงจะไปพบแพทย

อายรกรรมเฉพาะทางดานระบบทางเดนหายใจซงไมใช

จตแพทย ซงอาจจะสงผลใหผปวยโรคหยดหายใจใน

ขณะหลบบางสวนไมไดถกคดกรองและไมไดถกสงมา

ท�าการรกษาในทสด อกทงทผานมาในประเทศไทยยง

ไมไดมการศกษาเกบขอมลอยางจรงจง และ ยงไมได

มแนวทางการคดกรองผปวยโรคหยดหายใจขณะนอน

หลบทมภาวะซมเศราอยางเปนรปธรรม ผวจยจงสนใจ

ศกษาเพอหาความชกและความสมพนธระหวางความ

รนแรงของโรคหยดหายใจขณะนอนหลบและภาวะ

ซมเศรา ซงจะสามารถน�าขอมลทไดมาชวยใหแพทย

อายรกรรมเฉพาะทางดานระบบทางเดนหายใจผซง

เปนคนพบผปวยไดตระหนกถงความส�าคญของภาวะ

ซมเศรา สามารถใหความสนใจในผปวยโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบซงเปนกลมเสยง รวมถงมวธการคดกรอง

ภาวะซมเศราในผปวยโรคหยดหายใจขณะหลบ และ

ท�าการสงตอเพอการรกษาทถกตองตอไป

วธการศกษา เปนการศกษาเชงพรรณนาแบบ

ภาคตดขวาง (cross- sectional descriptive study)

ประชากรทศกษา ความชกของภาวะซมเศรา

ในผ ปวยโรคหยดหายใจขณะนอนหลบอย ทร อยละ

15-56 เมอน�ามาค�านวณโดยใชสตร n= p (1-p) Zα/2 / e 2

คา p= 0.15, Alpha = 0.05, Zα/2 = 1.96 ไดคา Sample

size = 196 ในการวจยนสามารถเกบขอมลของผทไดรบ

การวนจฉยวาเปนโรคหยดหายใจในขณะนอนหลบใน

ระดบความรนแรงตางๆ โดยการใช polysomnography

ทศนยโรคการนอนหลบ โรงพยาบาลรามาธบด ระหวาง

เดอนตลาคม 2557-เดอนมนาคม 2558 จ�านวน

2




ทงสน 249 ราย โดยมเกณฑคดออก (exclusion criteria)

ไดแก ผทมโรคประจ�าตวเกยวกบหวใจและหลอดเลอด

และโรคซมเศรา

เครองมอทใชในการศกษา

1. แบบสอบถามขอมลทวไป ซงเปนแบบสอบถาม

ทผวจยสรางขน โดยมค�าถามเกยวกบปจจยตางๆ ทคาด

วาจะสมพนธกบภาวะซมเศรา

2. แบบสอบถาม Patient Health Questionnaire-9

Thai version (PHQ-9) ประเมนความรนแรงของภาวะ

ซมเศราม 9 ขอ โดยเปนแบบสอบถามทผปวยสามารถ

ท�าไดดวยตนเอง นยมใชกนอยางแพรหลาย มาโนช

หลอตระกลและคณะ9 ไดท�าการศกษา พบวาทตดคา

cut off score >9 จะพบวามคาความไว (sensitivity)

รอยละ 84 ความจ�าเพาะ (specificity) รอยละ 77

คาการท�านายเชงบวก (positive predictive value-PPV)

รอยละ 21 คาการท�านายเชงลบ (negative predictive

value-NPV) รอยละ 99

ขนตอนการศกษา

หลงจากไดรบอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรม

การวจยในคน คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด

ผวจยจงเรมเกบขอมลในชวงเดอนตลาคม 2557 โดย

การน�าแบบสอบถามไปวางทศนยโรคการนอนหลบ

โรงพยาบาลรามาธบด โดยไดรบความรวมมอจาก

เจาหนาทประจ�าศนยโรคการนอนหลบเปนผ แจก

แบบสอบถามซงม รายละเอยดทเกยวกบงานวจย

(inform consent) แนบไปดวย โดยผ ทสมครใจ

เขารวมงานวจยไดกรอกแบบสอบถาม และสงคนท

เจ าหนาทประจ�าศนยโรคการนอนหลบ จากแบบ

สอบถามจ�านวน 332 ชด พบวาม ผตอบแบบสอบถาม

ทงหมด 307 ชด เปนผตอบแบบสอบถามครบถวน

ทงหมด 271 ชด มผทเขาเกณฑการคดออกของงานวจย

ไดแก ผทมโรคประจ�าตว หวใจและหลอดเลอดจ�านวน

14 ราย และผทมโรคประจ�าตว ซมเศราอยเดม 7 ราย

รวมถงมผทอายรายนอยกวา 18 ป ทไมไดรบการเซนต

ยนยอมจากผ ปกครอง จากกล มตวอยางทงหมด

249 ราย สามารถแบงไดเปน 3 กลม คอ กลมทม

โรคหยดหายใจขณะนอนหลบขนเลกนอย (apnea

hypopnea index 5-15) 68 ราย กลมทมโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบขนปานกลาง (apnea hypopnea index

15-30) 92 ราย กลมทมโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

ขนรนแรง (apnea hypopnea index>30) 89 ราย

จากนนจงน�าผลของการประเมนภาวะซมเศราดวยแบบ

ประเมน PHQ-9 ของผเขารวมการวจยแตละกลมมา

เปรยบเทยบทางสถตเพอหาความสมพนธระหวางความ

รนแรงของโรคหยดหายใจในขณะนอนหลบกบภาวะ

ซมเศรา (กลมทมภาวะซมเศราคอ กลมทม PHQ-9 > 9

และกลมทไมมภาวะซมเศราคอ กลมทม PHQ-9 <9)




การวเคราะหขอมล 1. ขอมลทวไปของผปวยใชสถตเชงพรรณนา คอ

ขอมลเชงคณภาพน�าเสนอเปนจ�านวนและรอยละ

2. ใชสถต chi-square test ส�าหรบปจจยขอมล

ทเปนตวแปรจดกลม ในการศกษาหาความสมพนธ

ระหวางความรนแรงของโรคการหยดหายใจขณะนอน

หลบและภาวะซมเศรา

3. หลงจากใชสถต chi-square test พบวาม

ความสมพนธระหวางความรนแรงของโรคการหยด

หายใจขณะนอนหลบและภาวะซมเศราจงใชสถต

cramer’s V เพอวดระดบความสมพนธระหวางความ


ซมเศราวามความสมพนธกนมากนอยเพยงใด

4. ใช logistic regression โดยใชตวแปร

โรคทางเดนหายใจ และความรนแรงของโรคหยด

หายใจขณะนอนหลบ เพอดวามปจจยอะไรบางทสง

ผลตอภาวะซมเศรา เหตทใชปจจยโรคทางเดนหายใจ

เนองจากจากการศกษาความสมพนธระหวางขอมล

ทวไปของกลมตวอยางและภาวะซมเศรา มเพยงตวแปร

โรคทางเดนหายใจทมความสมพนธตอภาวะซมเศรา

อยางมนยส�าคญทางสถต

แผนภมแสดงกลมตวอยางในงานวจย

ไมไดตอบแบบสอบถาม 25 คน

ตอบแบบสอบถามไมครบถวน 36 คน

อายไมถง 18 ปบรบรณ 1 คนเขาเกณฑการคดออกของงานวจย

โรคหวใจ และ หลอดเลอด 14 คน

โรคซมเศรา 7 คน

แบบสอบถามจ�านวน 332 ชด

กลมทมโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

ขนเลกนอย (apnea hypopnea index

5-15)

N=68

กล มทม โรคหยดหายใจขณะนอน

หลบขนรนแรง (apnea hypopnea

index>30)

N=89

กลมทมโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

ขนปานกลาง (apnea hypopnea index

15-30)

N=92




ผลการศกษา ตารางท 1 ความสมพนธขอมลทวไปของกลมตวอยางและปจจยของโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

ขอมลทวไป

โรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

จ�านวน (รอยละ) p-value

ขนเลกนอย ขนปานกลาง ขนรนแรง

เพศ

ชาย

หญง

40 (58.8)

28 (41.2)

52 (56.5)

40 (43.5)

66 (74.2)

23 (25.8)

0.031*

อาย

18-40 ป

41-60 ป

61 ปขนไป

16 (23.5)

31 (45.6)

21 (30.9)

23 (25.0)

47 (51.1)

22 (23.9)

15 (16.9)

49 (55.1)

25 (28.1)

0.569

สถานภาพสมรส

โสด

สมรส

หยาราง

16 (23.5)

46 (67.6)

6 (8.8)

26 (28.3)

59 (64.1)

7 (7.6)

23 (25.8)

54 (60.7)

12 (13.5)

0.676

ระดบการศกษาสงสด

ต�ากวาปรญญาตร

ตงแตปรญญาตร

22 (32.4)

46 (67.6)

25 (27.2)

67 (72.8)

27 (30.3)

62 (69.7)

0.768

รายไดตอเดอน

ต�ากวา 10,000 บาท

10,000-50,000 บาท

50,000 บาทขนไป

9 (13.2)

39 (57.4)

20 (29.4)

6 (6.5)

56 (60.9)

30 (32.6)

7 (7.9)

58 (65.2)

24 (27)

0.554

ดชนมวลกาย

<25 m2/kg

>25m2/kg

30 (44.8)

37 (55.2)

21 (22.8)

71 (77.2)

11 (12.4)

78 (87.6)

<0.001*

โรคประจ�าตว

กลมโรคเมตาบอลค

โรคทางเดนหายใจ

โรคอนๆ

ไมมโรคประจ�าตว

23 (44.2)

1 (3.3)

6 (17.1)

29 (55.8)

42 (60.9)

6 (18.2)

4 (12.9)

27 (39.1)

43 (72.9)

8 (33.3)

4 (20)

16 (27.1)

0.009*

0.015*

0.786

จากการศกษาพบวามปจจยเรองเพศ, ดชนมวล

กาย, กลมโรคเมตาบอลค และ โรคทางเดนหายใจม

ความสมพนธกบโรคหยดหายใจขณะนอนหลบอยางม

นยส�าคญทางสถต




ความชกของภาวะซมเศรา

ตารางท 2 ความสมพนธขอมลทวไปของกลมตวอยางและภาวะซมเศรา

ขอมลทวไป

ภาวะซมเศรา

จ�านวน (รอยละ) p-value

ไมมภาวะซมเศรา มภาวะซมเศรา

เพศ

ชาย

หญง

108 (61.7)

67 (38.3)

50 (67.6)

24 (32.4)

0.393

อาย

18-40 ป

41-60 ป

61 ปขนไป

35 (20)

86 (49.1)

54 (30.9)

19 (25.7)

41 (55.4)

14 (18.9)

0.143

สถานภาพสมรส

โสด

สมรส

หยาราง

43 (24.6)

117 (66.9)

15 (8.6)

22 (29.7)

42 (56.8)

10 (13.5)

0.269

ระดบการศกษาสงสด

ต�ากวาปรญญาตร

ตงแตปรญญาตร

56 (32)

119 (68)

18 (24.3)

56 (75.7)

0.288

รายไดตอเดอน

ต�ากวา 10,000 บาท

10,000-50,000 บาท

50,000 บาทขนไป

15 (8.6)

104 (59.4)

56 (32)

7 (9.5)

49 (66.2)

18 (24.3)

0.480

ดชนมวลกาย

<25 m2/kg

>25m2/kg

46 (26.4)

128 (73.6)

16 (21.6)

58 (78.4)

0.522

โรคประจ�าตว

กลมโรคเมตาบอลค

โรคทางเดนหายใจ

โรคอนๆ

79 (59.8)

6 (10.2)

9 (14.5)

29 (60.4)

9 (32.1)

5 (20.8)

0.016*

จากผลการศกษาพบวามเพยงปจจยโรคประจ�า

ตว ในกลมโรคทางเดนหายใจทมความสมพนธกบภาวะ

ซมเศราอยางมนยส�าคญทางสถต (p= 0.016)

จากการศกษาผทมโรคหยดหายใจขณะหลบ

จ�านวน 249 ราย มผทมภาวะซมเศราทงหมด (ผทผล

ประเมนจากแบบทดสอบ PHQ-9 ตงแต 9 ขนไป)

จ�านวน 74 ราย คดเปนรอยละ 29.71

ในกล มตวอยางพบวามโรคหยดหายใจขณะ

นอนหลบขนเลกนอย (apnea hypopnea index 5-15)

รอยละ 27.2 กลมทมโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ




ขนปานกลาง (apnea hypopnea index 15-30)

รอยละ 36.8 กลมทมโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

ขนรนแรง (apnea hypopnea index>30) รอยละ 36

ซงเมอพจารณาในแตละกลม กลมทมโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบขนเลกนอยพบวาผลการประเมนภาวะ

ซมเศราโดย PHQ-9 มภาวะซมเศรา (ระดบคะแนน

ตงแต 9 ขนไป) รอยละ 11.8 ในกลมทมโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบขนปานกลางพบวามภาวะซมเศรา (ระดบ

คะแนนตงแต 9 ขนไป) รอยละ 26.1 ในกลมทมโรคหยด

หายใจขณะนอนหลบขนรนแรงพบวามภาวะซมเศรา

(ระดบคะแนนตงแต 9 ขนไป) รอยละ 47.19 ดงแสดง

ในตารางท 3

ตารางท 3 ระดบความรนแรงของโรคหยดหายใจขณะหลบและภาวะซมเศรา

กลมไมมภาวะซมเศรา

(n=175)

กลมมภาวะซมเศรา

(n=75)

คาเฉลย PHQ-9

(n=250)

P-Value

จ�านวน รอยละ จ�านวน รอยละ

กลมโรคหยดหายใจขนเลกนอย 60 88.2 8 11.8 4.22 < 0.001

กลมโรคหยดหายใจขนปานกลาง 68 73.9 24 26.1 6.52

กลมโรคหยดหายใจขนรนแรง 47 52.8 42 47.19 7.42

*วเคราะหโดยการทดสอบไคสแควร (chi-square test)

ความสมพนธระหวางความรนแรงของโรคหยด

หายใจขณะหลบและภาวะซมเศรา

เมอน�ามาขอมลมาวเคราะหโดย chi-square

test พบวามความสมพนธระหวางความรนแรงของโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบและภาวะซมเศราอยางมนย

ส�าคญทางสถต (p<0.001) และเมอน�ามาวเคราะหโดย

cramer’s v พบวามคาความสมพนธอยท 0.311

นอกจากนจากการศกษายงพบวา ผทมโรคหยด

หายใจขณะหลบ ระดบความรนแรงมากขนจะมคาเฉลย

ของ PHQ 9 สงขน (ดงตารางท 3) หากพจารณาโดยใช

เกณฑของPHQ-9 (ระดบคะแนน 0-4 ไมมอาการ ระดบ

คะแนน 5-8 มอาการเลกนอยไมถง major depression

ระดบคะแนนตงแต 9 ขนไป dysthymia หรอ mild major

depression) จะพบวาในกลมของผทมโรคหยดหายใจ

ขณะหลบขนเลกนอยจากคาเฉลยจะอยในกลมทไมม

อาการ ในขณะทในกลมของผทมโรคหยดหายใจขณะ

หลบขนปานกลาง และรนแรงคาเฉลยจะอยในกลม

ทมอาการเลกนอยไมถง major depression (ซงจะม

ประโยชนในทางคลนก ในการเฝาระวงภาวะซมเศรา

โดยเฉพาะผทมโรคหยดหายใจขณะหลบตงแตขนปาน

กลางขนไป)




เมอน�าปจจยทอาจมอทธพลตอภาวะซมเศรา

มาเขา logistic regression ไดแก ปจจยเรองโรค

ทางเดนหายใจ และความรนแรงของโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบ พบวามเพยงปจจยความรนแรงของโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบทมความสมพนธกบภาวะ

ซมเศราอยางมนยส�าคญทางสถตโดยผปวยกลมโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบขนปานกลางจะมความเสยง

ตอการเกดภาวะซมเศราไดสงกวาผปวยกลมโรคหยด

หายใจขณะนอนหลบขนเลกนอย 7.081 เทา และผปวย

กลมโรคหยดหายใจขณะนอนหลบขนรนแรงจะมความ

เสยงตอการเกดภาวะซมเศราไดสงกวาผปวยกลมโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบขนเลกนอย 15.7 เทา

วจารณ พบวาผทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบทศนยโรคการนอนหลบ โรงพยาบาล

รามาธบด ระหวาง เดอนตลาคม พ.ศ. 2557-เดอนมนาคม

พ.ศ. 2558 รอยละ 29.71 มภาวะซมเศรา ซงใกลเคยง

กบการศกษาทผานมา ทพบวามความชกของภาวะ

ซมเศราในผปวยโรคหยดหายใจขณะนอนหลบสงกวา

ประชากรทวไป12-14 มการศกษาพยายามอธบายถงความ

สมพนธระหวางโรคหยดหายใจขณะนอนหลบและภาวะ

ซมเศราโดยพบวามค�าอธบายทางพยาธสรรวทยา15

ดงน 1) การรบกวนในวงจรการนอนหลบและการตน

2) ภาวะออกซเจนต�า ในสวนของการรบกวนในวงจร

การนอนหลบและการตนซงเปนผลจากการหยดหายใจ

ในโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ มผลกระทบตอ

ความงวงนอนในระหวางวน อารมณ ความสามารถ

ในกระบวนการคด พบวาในกลมทถกรบกวนในวงจร

การนอนหลบและการตน มความงวงนอนในระหวาง

วนจะสงผลใหเกดภาวะซมเศราไดมากกวา ขณะทภาวะ

ออกซเจนต�า มการศกษาพบวาการรกษาดวยออกซเจน

นนสามารถลดอาการของภาวะซมเศราไดอยางม

นยส�าคญ16-18 ซงทงสองพยาธสรรวทยาทเกดในโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบมความสมพนธกบภาวะ

ซมเศราโดยตรง จงน�ามาอธบายถงความชกของภาวะ

ซมเศราทพบในกล มประชากรโรคหยดหายใจขณะ

นอนหลบทสงกวากลมประชากรทวไป

เมอพจารณาถงความสมพนธระหวางความ


ซมเศราพบวามควมสมพนธกนอยางมนยส�าคญทาง

สถต (p<0.001) สอดคลองกบการศกษากอนหนาน

ของ Peppard และคณะซงพบความสมพนธแบบแปร

ตามระหวางความรนแรงของโรคหยดหายใจขณะนอน

หลบและภาวะซมเศราอยางมนยส�าคญทางสถตเชน

กน (p = 0.01) พจารณากลมประชากรพบวามความ

คลายกนในสองการศกษา คอ ประชากรสวนใหญเปน

เพศชาย อายเฉลยของประชากรในการศกษาอย ท

ปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศรา

ตารางท 4 ปจจยตางๆ ทสมพนธกบภาวะซมเศราในผปวยโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

ปจจย OR 95%CI p-value

โรคทางเดนหายใจ 2.296 0.659-7.996 0.192

โรคหยดหายใจขณะนอนหลบขนเลกนอย 0.006

โรคหยดหายใจขณะนอนหลบขนปานกลาง 7.081 1.408-35.616 0.018

โรคหยดหายใจขณะนอนหลบขนรนแรง 15.700 2.923-84.335 0.001

*วเคราะหโดยการวเคราะหการถดถอยโลจสตก (logistic regression analysis)




ประมาณ 51 ป ใช polysomnography ในการวนจฉย

วดคา apnea hypopnea index อยางไรกตามมความ

แตกตางกนในการแบงกลมความรนแรงของโรคหยด

หายใจขณะนอนหลบ โดยในการศกษาของผวจยมการ

แบงกลมโดย แบงเปนโรคหยดหายใจขณะนอนหลบ

ขนเลกนอย (apnea hypopnea index 5-15) กลมท

มโรคหยดหายใจขณะนอนหลบขนปานกลาง (apnea

hypopnea index 15-30) กลมทมโรคหยดหายใจขณะ

นอนหลบขนรนแรง (apnea hypopnea index>30

ในขณะทการศกษากอนหนานของ Peppard และคณะ

แบงกลม ออกเปนกลม apnea hypopnea index <5

กลม apnea hypopnea index 5-15 และกลม apnea

hypopnea index>15 รวมถงใชแบบสอบถามคนละ

ชนดในการประเมนภาวะซมเศรา ในการศกษาของ

ผวจยใช PHQ-9 ฉบบภาษาไทย ในขณะทการศกษา

กอนหนานของ Peppard และคณะใช Zung self-rating

depression scale (SDS)

ในการศกษาครงนยงพบวา ในกลมผ ทมโรค

หยดหายใจขณะหลบขนเลกนอยมคาเฉลยของคะแนน

PHQ-9 4.22คะแนน ในกล มผ ทมโรคหยดหายใจ

ขณะหลบขนปานกลางมคาเฉลยของคะแนน PHQ-9

6.56คะแนน ในกลมผ ทมโรคหยดหายใจขณะหลบ

ขนรนแรงมคาเฉลยของคะแนน PHQ-9 7.42 คะแนน

หากพจารณาโดยใชเกณฑของPHQ-9 (ระดบคะแนน

0-4 ไมมอาการ ระดบคะแนน 5-8 มอาการเลกนอย

ไมถง major depression ระดบคะแนนตงแต 9 ขนไป

dysthymia หรอ mild major depression) จะพบวาใน

กลมของผทมโรคหยดหายใจขณะหลบขนเลกนอยจาก

คาเฉลยจะอยในกลมทไมมอาการ ในขณะทในกลมของ

ผทมโรคหยดหายใจขณะหลบขนปานกลาง และรนแรง

คาเฉลยจะอยในกลมทมอาการเลกนอยไมถง major

depression ซงจะมประโยชนในทางคลนก ในการเฝา

ระวงภาวะซมเศราโดยเฉพาะผทมโรคหยดหายใจขณะ

หลบตงแตขนปานกลางขนไป

ขอจ�ากด 1. ในการศกษามเกณฑในการคดผ ทมโรค

ประจ�าตวทางกายซงอาจสงผลตอภาวะซมเศรา คอ โรค

หวใจและหลอดเลอดออก ท�าใหผลทไดอาจน�าไปใชกบ

ประชากรทเปนโรคหยดหายใจขณะนอนหลบทมโอกาส

เปนโรคหวใจและ หลอดเลอดไมไดทงหมด

2. เครองมอทใชวดเปนแบบสอบถามทเขยน

ตอบดวยตนเอง ท�าใหขอมลมโอกาสคลาดเคลอนได

ตามความรสกของผตอบซงอาจจะไมตรงกบความปน

จรงทงหมด

ขอเสนอแนะ ผลของการศกษานท�าใหตระหนกถงความ

สมพนธระหวางความรนแรงของโรคหยดหายใจขณะ

นอนหลบกบภาวะซมเศราซงจะเปนประโยชนในอนาคต

ในแงการเฝาระวงภาวะซมเศรา โดยเฉพาะในผทมโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบทมความรนแรง เพอทจะ

สามารถมแนวทางในการสงตอเพอพบจตแพทย และ

การรกษาตออยางเปนรปธรรมตอไป

สรป ผปวยโรคหยดหายใจขณะนอนหลบทศนยโรค

การนอนหลบ โรงพยาบาลรามาธบด มภาวะซมเศรา

สงถงรอยละ 30 สงกวากลมประชากรทวไป ซงสงผล

กระทบตอการรกษา เนองจาก โรคหยดหายใจ

ขณะนอนหลบ จ�าเปนตองอาศยความรวมมอจาก

คนไขในการดแลตวเอง และ การรกษา รวมถงการใส

เครองแรงดนอากาศตอนนอนหลบ19 ดงนนถาผปวยกลมน

มภาวะซมเศรา รวมดวย การรวมมอในการดแลตวเอง

จะแยลง จะยงท�าใหการรกษายากขน และนอกจากน

ยงเปนการ เพมความเสยงตอการเกดโรคความดนโลหต

สง โรคหวใจขาดเลอดฉบพลน โรคหวใจวาย โรคหลอด

เลอดสมองอดตน อกดวย ดงนนการตระหนกถงความ




ส�าคญ รวมถงมการคดกรองภาวะซมเศราในผปวยโรค

หยดหายใจขณะนอนหลบจงมประโยชนทงในแงตอตว

โรคหยดหายใจขณะนอนหลบโดยตรง รวมถงคณภาพ

ชวตดานอนๆ ของผปวยดวย

เอกสารอางอง1. Kasai T, Floras JS, Bradley TD. Sleep apnea

and Cardiovascular disease: a bidirectional

relationship. Circulation 2012; 126:1495-510.

2. Jackson ML, Stough C, Howard ME, Song J,

Downey LA, Thompson B. The contribution of

fatigue and sleepiness to depression patient

attending the sleep laboratory for evaluation of

obstructive sleep apnea. Sleep Breath 2011;

15(3):439-45.

3. Sriwattana S, Hirunwiwatkul P. Collective

reviews: Obstructive sleep apnea and

Quality of life [updated 2010 June 30; cited

2016 March 1]. Available from: http://http://

ent.md.chula.ac.th/doc/Collective%20Review/

2552/OSA_QOL.pdf (in Thai).

4. Peppard PE, Szklo-Coxe M, Hla KM, Young

T. Longitudinal association of sleep - related

breathing disorder and Depression. Arch

Intern Med 2006; 166(16):1709-15.

5. Macey PM, Woo MA, Harper RM. Relationship

between obstructive sleep apnea severity

and sleep depression and anxiety symptoms

in newly diagnosed patient. PLoS One 2010;

5(4):e10211.

6. Asghari A, Mohammadi F, Kamrava SK,

Tavakoli S, Farhadi M. Severity of depression

and anxiety in obstructive sleep apnea

syndrome. Eur Arch Otorhinolaryngol 2012;

269(12):2549-53.

7. Luik AI, Noteboom J, Zuurbier LA, Whitmore H,

Hofman A, Tiemeier H. Sleep apnea severity

and depressive symptoms in a population-

based study. Sleep Health 2015; 1(2):128-32.

8. Nodoushan MS, Chavoshi F. Association

between Depression and Sever i ty of

obstructive sleep apnea syndrome. Journal of

Sleep Sciences 2016; 1(1):13-17.

9. Lotrakul M, Sumrithe S, Saiponish R. Reliability

and validity of Thai version of the PHQ-9. BMC

Psychiatry 2008; 8:46.

10. Lee W, Nagubadi S, Kryger MH, Mokhlesi B.

Epidemiology of Obstructive sleep apnea

population based perspective. Expert Review

of Respiratory Medicine 2008; 2(3):349-64.

11. Punjabi NM. The Epidemiology of Adult

Obstructive sleep apnea. Proceeding of the

American Thoracic Society 2008; 5(2):136-43.

12. Schröder CM, O’Hara R. Depression and

Obstructive Sleep Apnea (OSA). Annals of

General Psychiatry 2005; 4:13 .

13. Surani S, Rao S, Surani S, Guntupalli B,

Subramanian S. Anxiety and Depression in

Obstructive Sleep Apnea: Prevalence and

Gender/Ethnic Variance. Current Respiratory

Medicine Reviews 2008; 9(4):274-9.




14. Rezaeitalab F, Moharrari F, Saberi S,

Asadpour H, Rezaeetalab F. The correlation

of anxiety and depression with obstructive

sleep apnea syndrome. J Res Med Sci 2014;

19(3):205-10.

15. Ejaz SM, Khawaja IS, Bhatia S, Hurwitz TD.

Obstructive sleep apnea and depression: a

review. Innov Clin Neurosci 2011; 8(8):17-25.

16. Povitz M, Bolo CE, Heitman SJ, Tsai WH, Wang

J, James MT. Effect of treatment of obstructive

sleep apnea on depressive symptoms:

systematic review and meta-analysis. PLos

Med 2014; 11(11):e1001762.

17. Eldahdouh SS, El Habashy MM, Elbahy MS.

Effect of CPAP on depressive symptoms in

OSA. Egyptian Journal of Chest Diseases and

Tuberculosis 2014; 63(2):389-93.

18. Schwartz DJ, Kohler WC, Karatinos G.

Symptoms of depression in Individuals with

obstructive sleep apnea may be amenable

to treatment with continuous positive airway

pressure. Chest 2005; 128(3):1304-9.

19. Law M, Naughton M, Ho S, Rucbuck T,

Dabscheck E. Depression may reduce

adherence during CPAP titration trial. J Cli

Sleep Med 2014; 10(2):163-9.

Documents

Correlation between Severity of Obstructive Sleep Apnea … Saratcha.pdf · Corresponding author: ทานตะวัน อวิรุทธ์วรกุล วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย