Covid-19: İK’nın teknolojiyle sınavı · 2020. 4. 30. · Çalışan Deneyimi Direktörü Murat Yüksel, şirket olarak Covid-19 sürecinde, 13 Mart’tan itibaren evden çalışma

Sayı

86

NİSAN2020ÖZEL

Covid-19: İK’nın teknolojiyle sınavı

1

24 BÜYÜTEÇ

26 PANORAMA

36 STRATEJİKİK-Deloittesponsorluğunda

38 DİJİTALİK

40 SOSYALSORUMLULUK

43 PERYÖN-EsasSosyalişbirliği

48 PERYÖNŞubeHaberleri

54 PERYÖN-İş’teHayatSöyleşileri

57 İŞEDOKUNANSÖZLER

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E Lİ Ç İ N D E K İ L E R

8

DO

SYA


16

YÖN

ETİ

MİN

L

İDE

RL

ER

İ “Hiçbir kriz, kriz anında yönetilemez”

Demirhan Şener, Multinet Up CEO

40

SO

SYA

L S

OR

UM

LU

LU

K “Fütürist anne” evinde siperlik üretiyor

YAZ

AR

LA

R

BÖ

LÜ

ML

ER

23

BÜ

YÜTE

Ç Kısa Çalışma Ödeneği’ne dair sıkça sorulan sorular

YapımcıPERYÖN - Türkiye İnsan Yönetimi Derneği

Tüzel Kişi TemsilcisiBerna Öztınaz

Yayın TürüYerel, Süreli, 2 Aylık

Danışma KuruluGaye Özcan, Günseli Özen, Lale Evliyazade

Genel Yayın Yönetmeni (Sorumlu)Berna Öztınaz

Yayın DirektörüMine Kılıç

EditörSerra Sönmez

MuhabirAliye Gümüş

YazarlarNecdet Kenar, Sinan Alçın, Erdem Özdemir, Ülkü Keldal Özyol, Hira Selma Kalkan, Sait İşseven

Katkıda BulunanlarÖmrüncegül İçöz Koyuncuoğlu, Alper Yılmaz

FotoğraflarMuhsin Ergün

Grafik Uygulama Hale Tekcan

YapımMineral Medya [email protected] www.mineralmedya.com

Reklam Satış ve RezervasyonMineral Medya [email protected] Tel: 0212 258 55 59

Dergi Yönetim YeriPERYÖN, Üst Bostancı Mah. Yalıyolu Sok. No: 54 İsmail Ergin İş Merk. B Blok Kat: 4 Kadıköy / İstanbul

PY (Popüler Yönetim) Dergisi, Türkiye İnsan YönetimiDerneği (PERYÖN) adına Mineral Medya OrganizasyonDanışmanlık İletişim Sanayi ve Dış Ticaret Ltd. Şti.tarafından T.C. yasalarına uygun olarak yayımlanmaktadır.PY’de yayınlanan yazı, fotoğraf ve konuların tüm haklarıve PY logosu PERYÖN’e aittir.

Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.

PY Popüler Yönetim Dergisi, yerel süreli bir yayındır.Dergide yer alan yazılardaki görüşler, sadece yazarlarına aittir.

ISSN 1305-2659

32

AR

AŞ

TIR

MA PERYÖN - Mercer İş birliğiyle

hazırlanan “Covid-19 Nisan 2020 Anketi” salgının etkilerini ortaya koydu

14 NecdetKenar UzmanYorumu

22 SinanAlçın Ekonomiveİnsan

26 ErdemÖzdemir GüncelİşHukuku

46 ÜlküKeldalÖzyol KonukYazar

50 HiraSelmaKalkan KonukYazar

52 Saitİşseven Kitap

33

Berna Öztınaz

SAKİNKimsenindahaöncebuboyuttadeneyimlemediğibirsalgındöneminiberaberyaşıyoruz.Busatırlaryazılırken,neredeyse40gündürhayatımızıevdenyürütüyoruz.Yakıngelecektebirtedaviyadaaşıortayaçıkacakmı,henüzbilmiyoruzamaumutluyuz.Şimdilikvirüsekarşıyapabileceğimizeniyihamle,yayılımınıkontrolaltınaalmakgibigörünüyor.Pozitifhaberlerartmayabaşladı,ancakneredenbakarsakbakalım,önümüzdebelirsizlikledoluuzunbirsürevar.Kısıtlandıklarımızınkıymetinianladığımız,normalimiziözlediğimiz,değişerekgeçireceğimizuzunbirsüreç...

Şimdiyekadargeçensürede,işinsanlarınınyıllardıryatırımyaptığınıdüşündüğü;bilgi,beceriveyetkinliklerinisınamasıgerekti.Meselahayalbileedemeyeceğimizbirhızdadijitalleştik,teknolojiyleuyumluhalegeldik.İşmodellerimizyenilendi.Muhtemelendahaverimliolmayıöğrendik.“Yapamam”dediklerimiziyapabildiğimizi,hepyapabileceğimizisandıklarımızınisebirgarantisiolmadığınıgördük.Bildiğimizofisortamlarınınduvarlarıesnedi,evleresığdı.Ekranlarımıza,herbiriayrılokasyonda,40katılımcılıtoplantılarpeydaoldu.Çalışmasaatleriuzadı,işileözelyaşamkarıştı.Sınırlarkafakarıştırıcı,işbitmez,kaygızorlukladindiriliroldu.“Sankiiyioldubu”dediklerimizle“Amaböylenasılyaşarız?”dediklerimizbirbirinekarıştı.Sonundainsanınoharikuladeözelliğidümenegeçti.Güvenlebastığımızyerin

sarsılmasınasıltravmatikseyinebenzertravmayaşamamızarağmen“uyum”gösterdik.

Önümüzdesalgınsonrasınınzorluklarıvar,biliyoruz.Buboyuttabirsalgınsonrasıekonomik,sosyal,teknolojik,düşünselpekçokdeğişiklik,dalgalanmayaşayacağız.Modaterimle“yeninormal”inhatlarıbelirlenecek,içidolacak.Yeniişler,yeniçalışmamodelleri,yeniliderlikstilleri,yeniofisanlayışlarıortayaçıkacak.Uyumgöstermeyedevamedeceğiz.

Bilmediklerimizle yüzleşmek, olgunlukla kabullenmek…Bugünlerde,şimdivegelecekleilgilietrafımızdançoksayıdasesyükseliyor.Ekranlarımızaherkanaldanyayınlarakıyor.Hiçbulamayacağımızkadarçokkaynağabirandaulaşılabiliyoruz.Bukadarbilgiyebirdebelirsizlik,fikirkarmaşasıvetahminbulutlarıekleniyor.Bubilgilere,değerliinsanlara,kaynaklaraulaşabilmek,onlardanyararlanabilmekgerçektenmuhteşembirfırsat.Ancaköğrenirken,takipederken,anlamayaçalışırken,planyaparken,şuiçindeolduğumuzanlarbirazdasakinolmanın,sakinkalmanınzamanıolabilir.Hersoruyacevapüretmeyeuğraşmakyerine,bazıyanıtlarıbilmediğimizleyüzleşmek,bilmemeyiolgunluklakabuletmekvecevaplarıberaberaramayabaşlamanınzamanıdaolabilir.

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Bu dönemi paylaşarak mı geçireceğiz yoksa ayrışarak mı?Zorzamanlar,gerçeklerleuyumlu,sürdürülebilirveinsanadeğerverenyenibirgeleceğibirliktetasarlamakiçinbirfırsatadönüşebilir.ÇoktakdirettiğimizyazarvedüşünürYuvalHarrari’ninbudöneminsonundakarşılaşacağımızdünyanınnasılbirdünyaolacağını,budönemi“paylaşarakmı,ayrışarakmı”geçireceğimizinbelirleyeceğinisöylüyor.Harrari,“İnsanınvirüsekarşıbüyükbiravantajıvar.Virüsişbirliğiyapamaz,insanyapabilir.Virüsyardımlaşamaz,insanyardımlaşabilir.Almanya’dakivirüsünÇin’dekivirüseyararıolmaz.AmaAlmanya’dakidoktorun,Çin’dekidoktorayararıolabilir.Budavirüsüninsanınkarşısındazayıfkaldığınoktadır.”

Hükümetlerin,özelsektörün,siviltoplumörgütlerinin,akademikdünyanınözetletoplumsalhayatıntümoyuncularınınortakakılla,insanayakışanbirçalışmahayatınıdaberabertasarlamasıiçinPERYÖNüstünedüşenherşeyiyapmayahazır.

Sağlıklı,mutlu,güvenliyarınlara…

PERYÖN Yönetim Kurulu Başkanı

[email protected]

B A Ş K A N D A N

44

D O S YA

Covıd-19 salgını, insan kaynaklarında dijitalleşmenin önemini ve teknolojinin hayati fonksiyonunu bir kez

daha ortaya koydu. Her alanda olduğu gibi İK’da da dijital dönüşümün hızlandırıcıları olan bulut

depolama, büyük veri yönetimi, yapay zekâ ve akıllı teknolojiler, kriz yönetiminde de kurumların en

büyük gücü olmaya devam ediyor. Salgın döneminde, teknolojiyi doğru ve etkin kullanabilenler süreci

iyi yönetirken, geleneksel çalışma anlayışının yerini alternatif modellere bırakabileceği de test edilmiş oldu.


55

Endüstri4.0,yeniteknolojilervedijitalleşme,toplumsalyaşamıveişdünyasınıbüyükölçüdedönüştürmeyedevamederken,hesaptaolmayanCovid-19kriziilekarşılaştık.Salgın;işveözelyaşamdasüregelenalışkanlıkları,davranışları,yaşamaveçalışmasistemleriniyenidenelealmayıgerektirdi.TümdünyayıkısasüredeetkisialtınaalanCovid-19süreci,insankaynaklarındadijitaldönüşümünveteknolojininnedenliönemliolduğunubirkezdahagösterdi.Dijitalleşmeyikabullenerekaksiyonalan,kurumiçindeiçselleştirenşirketlersalgınsürecinikolaycayönetebildi.

Uzaktan çalışma devrimiBankacılık,yazılım,finans,medyasektörleribaştaolmaküzereuzaktançalışma,salgınsürecininbaşındanitibaren“iş”insürekliliğinisağlamayayardımcıoluyor.WillisTowersWatson’ınCovid-19salgınsürecindeyaptığıaraştırmayagöre,bugünkuruluşlarınyüzde46’sısalgınnedeniyleuzaktançalışıyor.

Sahaçalışmalarındadasüreçlerinmümkünolduğukadaraksatılmamasıiçinyineteknolojininolanaklarından

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

yararlanılıyor;tümkapılardijitalleşmeyeaçılıyor.Bugüniçin“yeterince”dijitalleşebilenşirketler,uzaktanbağlanmaolanaklarınıkullanıyorlar.

Topluluk hareketinde değişimGoogleHaritalarservisininŞubat-Mart2020verilerinegöretoplulukhareketliliğindeşudeğişimleryaşandı:

• Türkiye’deişyerlerindeyüzde45 azaldı,ikametyerlerindeyüzde17 arttı.

• ABD’deişyerlerindeyüzde38azaldı, ikametyerlerindeyüzde12arttı.

• Fransa’daişyerlerindeyüzde56 azaldı,ikametyerlerindeyüzde18 arttı.

• Hollanda’da,işyerlerindeyüzde35 azaldı,ikametyerlerindeyüzde11 arttı.

• İtalya’daişyerlerindeyüzde63 azaldı,ikametyerlerindeyüzde24 arttı.

Yapayzekâ,akıllıteknolojiler,otomasyon,verileredayalıçalışma-karar

alma,uzaktançalışmayıdestekleyenyardımcıyazılımlar,oyunlaştırmatekniklerivebulutsistemleriinsankaynaklarındayararlanılanenönemliunsurlarolmaklaberaberuzaktançalışmanındakolaylaştırıcıları.Veriyönetimindehalihazırdabulutteknolojilerdenyararlanankurumlar,altyapılarınıkısasüredeuzaktançalışmayauygunhalegetirebildiler.

Türkiye’de dijitalleşmeButeknolojilertümdünyadaolduğugibiTürkiye’dedeilgigörüyor.Dijitalleşmeyihızlandıranşirketlerde,performansdeğerlendirme,izinplanlaması,çalışmabelgesivebordrogibidokümanlarınteminigibibirçoksüreç,intranetportallarınaçoktantaşınmıştı.TakımeğitimleriveiletişimCovid-19sürecindedahadaönemkazandı.Böylecepekçokşirket,makineöğrenimiveyapayzekâyıbusürecedahafazladahiletmekzorundakaldı.TümbunlarCovid-19sürecindeyönetimsüreçlerininveişakışlarınınaksamadanyürütülmesinisağladı.Bundansonrasıiçindemakineöğrenimiveyapayzekânınsüreçleredahafazladahiledilmesibekleniyor.

6

D O S YA

“İş yeri” kavramı yeniden tanımlanıyorEvdençalışmasürecinde,teknolojininsunduğuolanaklaradayanarakartıkişyeri/ofiskavramlarıyenidentanımlanıyor,işeayrılan“mekanların”gerekliliğisorgulanıyor.

Covid-19süreciyleberaberevden/uzaktançalışmayabaşlayanlar,alternatifçalışmasistemlerininmümkünolduğunudeneyimlediler.GittiGidiyor Çalışan Deneyimi Direktörü Murat Yüksel,şirketolarakCovid-19sürecinde,13Mart’tanitibarenevdençalışmasisteminegeçtiklerinibelirterek“Önümüzdekidönemdegelenekselofislerinyerinizamanvemekânsınırlarınınolmadığıyenibirçalışmasisteminebırakacağınıöngörebiliriz”diyor.

Teknolojide Kadın Derneği (WTech) Kurucu Başkanı Zehra Öney’inbukonudakiöngörüleriiseoyunlaştırmanıniletişimplanlarındadahaçokyertutacağıyönünde:“HerkesinevindeçalıştığıveCovid-19salgınısebebiylefazladanmotivasyonaihtiyaçduyduğubugünlerde,İKprofesyonellerieğitimplanlarını,çalışanlarlakolaycailetişimkurarakonlarımotiveetmeküzerinekurmalı.Bunuyaparken,stratejilerinibuaralarsonderecetrendbiryöntemolanoyunlaştırma(gamification)üzerinekurabilirler.Pekçokşirketinbuyıliletişimplanlarınısanalortamdaveoyuntekniklerikullanarakorganizeedeceğinidüşünüyorum.”

Otomasyon avantajıDeloitte’nin2019KüreselİnsanKaynaklarıTrendleriRaporu’nagöre,profesyonellerinyüzde64’ü,otomasyonun“çalışandeneyimi”içinçokönemliolduğunusöylüyor.Bufarkındalıkşirketlerinotomasyonteknolojilerinibenimsemesinikolaylaştırıyor.Halihazırdateknolojikaraçlar,âtılişleriyaparak,İKyöneticilerininzamandantasarrufetmesinisağlıyor.Uzaktançalışılanbudönemdebellibaşlıişlerinöncedenotomasyonaaktarılmışolması,salgın

6

• Tümdünyadateknolojigirişimleri,“Virüsekarşıneyapabiliriz?”refleksiylehareketegeçerekteknolojiileinsankaynaklarınıbuluşturdu.

• Çin,tümvatandaşlarınınseyahatsüresi,sağlıkvb.gibibilgileriniyapayzekâveveribilimisayesindeelindetutaraksalgınıkontrolaltınaalmayıbaşardı.

• Virüsyayılmayadevamettikçeteknolojiyidahaetkinkullanmakiçindünyanınheryanındansağlıkuzmanları,biliminsanları,akademisyenlerdevletkurumlarıylaentegreşekildeçalışmayısürdürdü.

• Küreselilaçvesağlıksektörününbüyükoyuncuları,virüsekarşıaşı

geliştirmevesağlıkçalışanlarınıvirüsekarşıkorumahedefiyleçalışmabaşlattı.

• Koruyucugiysivedonanımüretimindenilaçdenemelerinekadarbirçokçaba,sadecebirkaçgüniçindehayatbuldu.

• Alibaba,Baidu,Huawei,MicrosoftgibidevşirketlerdahilolmaküzereteknolojialanındaküreselliderlersağlıkgirişimlerinivebuyöndekiAr-Gefaaliyetlerinihızlandırdı.

• HalihazırdaAr-Gemerkezleribulunankuruluşlar,teknolojiveinsankaynaklarınıbuluşturarakkısasüreiçindesolunumcihazıgibiönemlibirihtiyacacevapverebilirhalegeldi.

KRİZE TEKNOLOJİ MÜDAHALESİ NASIL OLDU?

sürecininyönetimindeavantajsağlıyor.

İK’ya bulut dopingiŞirketler,süregelenişleriniyürütmekveişverenmarkalarınıkorumakiçinsosyalmedya,haberleşmeplatformlarıvekurumiçiportallarüzerindenyüzyüzeonlinegörüşmeleriçinteknolojiolanaklarınıkullanmayadevamediyorlar.BilgivebelgelerdijitalaraçlardakorunduğuiçinİKprofesyonelleridosyalarvebasılıdokümanlararasındakaybolmuyor.

Covid-19sürecindebirkezdahagörüldüğüüzere,özelliklebulutplatformlarveişealımyazılımlarıinsankaynaklarısüreçyönetimindeönemliroloynuyor.Bulutplatformlarbüyükverininsaklanması/yönetilmesindeprofesyonellerinyükünühafifletiyor.Bugününyeniteknolojileriveişealımyazılımlarısayesindeiseinsankaynakları;işealım,işgücüdeviroranı,yedekleme,eğitimplanlamalarıgibihersüreçteveriyikullanabiliyor.İnsanmüdahalesini

vedolayısıylahatayıenazaindirenbuuygulamalar,teknolojikişealımyazılımlarıveelbetteyapayzekâ,şirketlereoptimizasyonvehedeflemekonularındabüyükkolaylıksağlıyor.

Ayrımcılık dışarı, liyakat içeri İşealımdaırk,din,dilvb.konulardaortayaçıkabilenbilinçsizönyargılarişealımyazılımlarınındevreyegirmesiyleortadankalkıyor.Böylecesistemtamamıylaadayınyetkinliklerineodaklanabiliyor.Budaişealımveelemesürecindekurumahızkazandırıyor.BusistemleriöncedenİKsüreçlerineentegreedebilenşirketler(özelliklesağlıkvegıdasektörlerinde)salgınsürecindetopluişealımlarınıbaşarıylagerçekleştirdi.ÖrneğinMigros,Covid-19salgınsürecindeyaklaşık30güniçindebinlerceadayıdeğerlendirdive3bin200kişiyiişealdı.Türkiyeçapında61noktadaistihdamedilmeküzereyapılanbuçağrıyabaşvuranadaylarlagörüşmeleronlineyapıldı.

7

Murat Yüksel:Geleceğinteknolojilerineuyumsağlamakvehızkazanmakiçin“çevikdönüşüm”önemtaşıyor.

#cevikdonusum#teknoloji#Covid-19#krizyonetimi#İKteknolojileri

Yapay zekânın katkısı“İKdepartmanlarınınentemelgörevlerindenbiriolan‘doğruçalışanı,kurumunihtiyaçduyduğuyeteneğiişealma’sürecindeyapayzekânınsağladığıkatkılar,busürecinçokdahahızlı,verimlivekolayhalegelmesinimümkünkıldı.Öteyandan,yapayzekâdesteklisohbetrobotlarıylaadayların

görüşmelergerçekleştirmesiveyayapayzekâsayesindeeldeedilenverilerindeğerlendirilmesiyleyapılanduyguanalizigibiişealımsüreçlerindeyeniyöntemlergeliştirildi.Yakınzamandayapayzekâuygulamalarınınişealımaşamasındaadaylarladoğrudanmülakatgerçekleştireceğibirdönemegirileceğinidüşünüyoruz.Dijitalortamdayapılangörüşmelerinoranıdagitgideartıyor.

“Teknoloji işleyişi kolaylaştırır; esas olan insandır”

Murat Yüksel GittiGidiyor Çalışan Deneyimi Direktörü

Hızlı karar kazandırırİnternetveteknolojininsağladığıkolaylıklararttıkçapekçokişalanındamobilçalışmadahakolayhalegeldi.Salgınsürecibaşlarbaşlamazçokhızlıkararvererek13Martitibarıylaevdençalışmasisteminegeçtik.Bugeçiş,biziçokzorlamadı.Butipolağanüstüdurumlardahazırlıksızyakalanmamakiçinyapayzekâ,akıllıteknolojilervebulutsistemigibialanlaramutlakayatırımyapılmasıgerekiyor.Uzaktançalışmaortamınaerişimimkânlarınınartmasıyladünyanınbaşkabirnoktasınaerişebiliyorvetoplantılarırahatlıklagerçekleştirebiliyoruz.

Çevik dönüşümün önemiDeğişimitakipederkenhızlıolmakdaoldukçaönemli.Bahsettiğimizteknolojilereuyumsağlayabilmekveileridedahadahızlıolabilmekiçin‘çevikdönüşüm’edeönemvermekgerekiyor.Teknolojikgelişmeleri,destekleyicivehızlandırıcıfaktörlerolarakkabulediyoruz.Kararvermenoktasındaiseinsanidokunuşherdaimöneminikoruyacaktır.Çevikdönüşümüntemeliniinsanfaktörüoluşturuyorvedeğerodaklıbirürünanlayışınıortayakoyuyor.Bireylerinönemsendiği,herseviyedevekonudaliderliğeteşvikedenbudönüşüm,özelliklee-ticaretalanındafaaliyetgösterenkurumlaraçısındanbüyükönemtaşıyor.”

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

7

D O S YA

Skype, Microsoft Teams, Zoom.us, Google Hangout, Houseparty, Cisco Webex Teams, Cloud Meetings gibionlineiletişim/konferansplatformları,evdençalışanlarınsorunsuzşekildeçalışmaarkadaşları,müşterilerveyöneticileriylebağlantıkurmasınısağlıyor.Toplantılarartıkbuplatformlarataşındı.UzaktanerişimiçinVPNvegünlükiletişimiçinSlack uygulamalarıtercihedilenseçeneklerarasında.

ÇalışanverimliliğiniölçmekiçinTime DoctorveHarvest yazılımlarıöneçıkıyor.Buikiyazılımgünsonundahangiçalışanınhangiprojedenekadarsüreyleçalıştığınıgörebilmeyisağlıyor.

Asanakullanarakgörevdağılımındaişatamalarıyapılabiliyor.

Busüreçteelbetteuzaktaneğitim

teknolojileridedikkatçekiyor.LMS, Its learning, Blackboard, Adobe Connect gibiplatformlaruzaktanonlineeğitiminaltyapısınıoluşturuyor.

Uzaktaneğitimyalnızcailköğretim,liseveyükseköğrenimdebirmecburiyetolarakkarşımızaçıkmadı.Aynızamandaişdünyasınınkurumiçieğitimlerideuzaktanerişilebilirplatformlarataşındı.

Onlinesertifikaprogramları,teknolojikyetkinlikvebeceri,kişiselgelişimhattasanatgibialanlardadapekçokuzaktaneğitimolanağıortayaçıktı.Sanal/artırılmışgerçeklikbualandadayaşamıkolaylaştıranteknolojileroldu.

Youtube, LinkedIN e-learning, vimeo, UDEMYgibiplatformlaröncedenhazırlanmışeğitimvideolarınınyayımlanmasıiçinönemlibirermecraolarakyerinialmayadevamediyor.

Uzaktan çalışmayı kolaylaştıran yazılım ve platformlar

Kullanıcısayısıvesüresihergeçengünartansosyalmedyadabusüreçteönemlirolüstleniyor.

Instagram, Facebook, Twittervb.gibisosyalmedyaplatformları“evdekal”mesajınınyaygınlaştırılmasıveiçselleştirilmesiiçintoplumsalorganizasyonukolaylaştırdı.Güncelhaberakışısunansosyalmedyaplatformları,bireylerinsüreçtekigelişmelerihızlaöğrenmesinisağlamayadevamediyor.Tabii,onlineticaretideolumluetkiliyor.

Sosyalmedyahikayelerideuzaktaneğitiminbirerparçasınahalinegetirildi.Örneğinspor-fitnesseğitmenleri,“evdekalan”bireylerinsağlıklıyaşamısürdürebilmeleriiçinhazırladıklarıegzersizprogramlarınıgünlükolaraksosyalmedyahesaplarındanvehikayelerindenpaylaştılar.

Endeavour Türkiye COVID-19 Anketi*

• Anketekatılanlarınyüzde90’ıevdençalışmasisteminegeçmiş.

• Evdençalışmasistemininçalışmaverimliliğiniazalttığınısöyleyenkatılımcılarazınlıkta.Katılımcılarınyüzde75’i,uzaktançalışmaöncesiveevdençalışmasürecindekiverimliliğinaynıolduğunusöylüyor.

• KatılımcılarıCovid-19sürecindeençokendişelendirenkonular,mevcutmüşterikaybı/yenimüşteribulamamavegecikenödemeler.

• Katılımcılarınyüzde65’igiderlerikısmakiçinönlemalmış.

• Anketekatılanlarınyüzde75’i,2020kârhedeflerindeazalmaöngörüyor.

*3 Nisan 2020’de yayımlanan ankete 229 şirketten yaklaşık 250 kişi katıldı.

8

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Salgın iş dünyası için ders niteliğinde“Busüreçteişletmeler,evdençalışmateknolojisinitestetti.Salgınişdünyasıiçinadetabirdersniteliğinde…Çin;virüslemücadeleederken,salgınsüreciniizlemekvehastalığıkontrolaltındatutabilmekiçin,dahaöncedendegüçlüolduğuteknolojialanınaodaklandı;yapayzekâyaveveribilimineağırlıkverdi.Budabizleregösteriyorkikuruluşlardahaverimliolmakiçinteknolojiyedahafazla

yönelmeli,süreklibüyümeliveevrimgerçekleştirmeli.

Radikal teknolojiler geliyorBugünbazışirketlerişealımlardaadaylara,kimliktanımlamasıveşirketoryantasyonuiçinfarklıuygulamalarteklifediyor.Örneğin2017’deBelçika’dabirdijitalpazarlamaşirketiçalışanlarınapirinçtanesikadarçiptaktı.Buyeniveçokradikalbirsistem;pekçokinsantarafındanreddediliyor.

“Şirketler, salgın benzeri

olağanüstü durumlara karşı

hazırlıklı olmalı”

Zehra Öney Teknolojide Kadın Derneği Yönetim Kurulu Başkanı

“Koronavirüs salgını da gösterdi ki artık radikal bir teknolojik dönüşüm ve değişim yaşamamız gerekiyor.”

Ancakgünümüzdeyaşanangelişmelerigözönünealırsak,gelecekteözellikleçalışansağlığınıkontroledebilmekveriskleriazaltabilmekiçinbutürteknolojileryaygınlaşacaktır.ÇünküCovid-19salgınıradikalbirteknolojikdönüşümvedeğişimyaşamamızgerektiğinigösterdi.Buteknolojikdeğişimçalışmaşekillerimizindüzenlenmeveyönetilmebiçimlerinidedönüştürüyor.Bunoktadasorulmasıgerekensoruşu:Teknolojininherolanağınıkullanarakşirketinizintümpotansiyelinienüstdüzeyeçıkarıyormusunuz?

İk, yapay zekâdan yararlanmalıGerçekbirdijitaldönüşümde,teknolojilerinbenimsenmesisadecebirparçadır.Büyükhedef,inovasyonuhızlandıranvedeneyimiartıranilişkiler,davranışlarvebecerilergeliştirenbirişgücüvekültürgeliştirmektir.Yapayzekânınişimiziyürütmekonusundabüyükbiretkiyesahipolduğubirçağdayaşıyoruz.İKyöneticileri,yapayzekânınİKyönetimiişlevleriylebirleştirilmesiningenelçalışandeneyiminefaydasağlayacağınavegeliştireceğineinanmalıdır.Budainsanyönetimiiçindahafazlakapasite-zaman-bütçevedahadoğrubilgisağlayacaktır.”

9

D O S YA

Onur Bayındır:GelecekteolasıolağanüstüdurumlarıiyiyönetmekiçinİKsüreçlerinişimdidendijitaletaşımakgerekiyor.

#salgin#İKyönetim#dijitalleşme#HRteck#covid19

İK’nın yükü azaldı“Yaşadığımızdijitaldönüşüm,İKteknolojileriniolumluetkiledi.İK’dayazılımteknolojilerininkullanılması,yöneticileribirçokişyükündenkurtardı.Gelenekselyöntemlerinaksine,bulutteknolojilerhızvepratikliknoktasındabirçokfaydasağlıyor.Kiralamayöntemisayesinde,firmalaryüksekbütçeliteknikyatırımlaryapmakyerine,ihtiyaçduyduklarısistemleridüşükbütçelerlekullanabiliyorlar.

Bulutun önemi arttıCovid-19sürecindebellibaşlışirketlerindijitalleşenİKsüreçlerineadapteolabildiğiniancakbirçoklarınındadijitalleşmeyeyabancıolduğunugördük.Busüreçte,firmalariçinİK’nındijitalortamdauzaktanyönetilebilmesiönemkazandı,uzaktançalışmaönplanaçıktı.Salgınsebebiylefirmalarınşubevemağazalarınıkapatmalarıilebirliktesistemeuzaktan,güvenlierişimeimkânsağlayanbulutteknolojilerdikkatçekti.Idenfitgibibulutplatformlar

sayesindeçalışanlar,internetolanheryerdenkolaycaverilerineulaşarakfirmaişleyişininaksamadandevamınısağlayabildiler.

Bir adım ötesi...Şirketlerin,Covid-19sürecindekazandıklarıdeneyimibiradımöteyegötürerek;İKalanındaişealımdanözlükvezimmetleredektümişleyişi,çalışanlarınmesaiveizinsüreçlerinidijitaletaşıyaraksisteminsağlıklıişlemesinisağlamalarıgerekiyor.Bunundışında,sosyalmedyakullanımınınartması,bumecranınİK’dakiyerinindahadaartacağınıgösteriyor.”

“Covid-19 süreci, dijitalleşme için

bir sınavdı”

Onur Bayındır Idenfit Kurucusu

Kaynak: JoshBersinAcademytarafındanyapılan“Covid-19İKNabzıAraştırması”kapsamında7Nisan2020’deyayımlanmıştır.

Covid-19 sürecinde çalışan zihnini meşgul eden sorunlar

İş güvenliği

Kişisel sağlık

Çocukların bakımı ve evde öğretim

Bireysel mali durum

Uzaktan çalışma

İşverenin varlığını sürdürebilmesi

Stres ve ruhsal sağlık

İş-özel yaşam dengesi

Aile sağlığı

Üretkenlik

Sosyal izolasyon %5

%54

%38

%17

%15

%13

%12

%9

%8

%7

%00 %10 %20 %40 %50 %60%30

%8

10

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

İş, istediğin yerde, istediğin anda… Teknolojininsunduğuolanaklarsınırlarıkaldırdığıgibiçalışanlarınmekândanbağımsızolmasınafırsatveriyor.İnternetbağlantısınınvebağlantılı,akıllıvemobilbircihazın(bilgisayar,tablet,telefonvb.)varolmasıbazıişlerinmekândanvehattazamandanbağımsızyürütülebilmesinidesağlıyor.Buteknolojileraslındaonyıldanfazlasüredirvar.Ancaksalgınsürecindebirgecedebirçokçalışanınbuteknolojilerevakıfolmasıgerekti.

Avrupa Koçluk ve Mentorluk Konseyi (EMCC) Dünya Başkanı ve PERYÖN İK Dijitalizasyon Temsilcisi Dr. Rıza Kadılar,yaşadığımızbusüreçtenönemlianlamlarçıkarmakgerektiğinisavunuyor.Bupandemisayesindeonyıldaolacakdeğişiminbelkideonlarca

Covıd-19 sürecinde İK’ya 10 ders

haftadahayatbulacağınısöyleyenKadılar,insanlığınşuanbununstresiniyaşadığınısöylüyor:“İKdepartmanlarıpandemisebebiyleoluşanstresortamındabüyükölçüdeprosedüreltemelfonksiyonlarınadönmeyezorlandılar.Devletvediğerpaydaşlarıntalepettiğiraporlamalar,şirketprosedürleriningözdengeçirilmesi,krizyönetimiönplanaçıktı.Teknoloji,bizlerindüşüncekalıplarındançokileridegidiyor.Günümüzderevaçtaolanuzaktanerişimveuzaktanortakçalışmaimkânısağlayanteknolojilerbupandemisayesindeonlarıkabullenemeyenkitlelerinzorunluerişiminekavuştu.Amaasılkonuteknolojiaçığıdeğil,teknolojiyeuygunliderlikvasıflarıvedüşüncekalıplarınıgeliştirebilmek.Bununiçinatılmasıgerekençokadımvar.Aynıkafayapısıilebuteknolojilerikullanarakdünhayatımızdabulunankalıplaradönersek,işhayatıçokdahaçekilmezolur.”

1 Uzaktançalışmaartıkgerçeğintakendisi…BugünIBMinsankaynaklarının yüzde95’iuzaktançalışıyor.

2 Kişiselsağlıkvegüvenlikherşeydenöncelikli…İşyerlerideçalışanların sağlığıvegüvenliğiiçinuygunolmalı.

3 Dijitalleşmedenartıkkaçamazsınız!Eğerhala“yeterince” dijitalleşmediysenizeliniziçabuktutun.

4 Yöneticilerdahafazladinlemeli,ilgilenmeliveempatikurmalı.Çalışanlar nasılhayatlaryaşıyor,neleryapıyorlar?Onlaradahafazlanasıldestek olunur?BusorularıncevaplarınıbilmekİK’ya“insan”ıkazandırır.

5 Yönetimiveotoriteyitekeldetoplamakyerinedağıtmakolasıriskleri enazaindirir.

6 Dahaazıylayetinmekgerekiyorsabunukabullenmekgerekir.Krizanlarında “büyük”projelerbirazertelenebilir.

7 Hızlıhareketetmek,çabucaktoparlanabilmekveproaktifolmakartık çokdahaönemli.

8 Gerçekzamanlıverilersüreçleriyönetebilmekiçinoldukçadeğerli.

9 Acildurumlariçinsenaryolarveeylemplanlarıheranhazırolmalı.

10 Krizanlarını,liderlikbecerilerininsergilendiğiönemlibirsahneolarak görmeliyiz.

Kaynak: JoshBersinAcademy,Nisan2020

İşveren markası için ne yapmalı?Covid-19salgınıylabaşlayansüreçteişverenmarkasınındakorunmasıgerekiyor.Bununenönemlikoşuluönceçalışanıkorumakveonuşirketinaidiyetindenkoparmamak.Altyapısıelverişlişirketleruzaktançalışmakoşullarınıayrıntılışekildetanımlayarakişverenmarkalarınıkorumayaaldılar.

Lighthouse Danışmanlık Kurucusu ve Workcube Genel Müdür Yardımcısı Olgar Ataseven,işverenmarkasınıkorumakiçinteknolojinintümolanaklarınıkullanarakyalnızcauzaktançalışmayıiyiorganizeetmeninyeterliolmadığınıbelirtiyor:“Kurumlar,işverenmarkalarınıbusüreçtekorumakiçinsadece‘çalışma’yıdeğilçalışanlarınsosyalleşmesinideplanlamalı.Çalışanlaraherkonudadestekolmak,psikolojikdanışmamasalarıkurmakveyaherhangibirsorunlarıolupolmadığınıdüzenliyapılacakanketlerletespitetmek,önemliadımlarolabilir.Tümbuuygulamaların,çalışanlarınvirüsemaruzkalmayacaklarışekildegerçekleştirilmesivetercihençevrimiçiortamlarda,güncelteknolojikaltyapılarıkullanarakyapılabilmesioldukçaönemli.Ayrıca‘evdekalınan’budönemikurumiçieğitimleriçiniyibirfırsatolarakgörebiliriz.İşverenmarkasınınyayılmasıiçinşirketlerçalışanlarınıkişiselgelişimdenteknolojikyetkinlikleringüçlendirilmesinedekpekçokkonudadüzenlenecekonlineeğitimlerlegüçlendirebilir.”

Dr.RızaKadılardabusürecin,kurumsaleğitimiçiniyideğerlendirilebileceğigörüşünde:“İK’nınkararveripyönlendirenolmaktançokbirpaydaşolarakçalışanlarınkendieğitimportföyünüoluşturmalarınadestekolacaklarıbirdönembaşlıyor.BütünbunlarsayesindedeİKdüşükkatmadeğeriolanişlerdendahayüksekkatmadeğeriolanfonksiyonlaraodaklanabilecek.İKprofesyonellerihemkendilerinehemdeçalışanlaradestekolabileceksistemveteknolojiyihazıretmelerindebüyükfayda

11

D O S YA

Yeni İK: Bir yolculuk haritasıEndüstri4.0’daİKprofesyonellerininişleriniyenidentasarlamalarıkaçınılmazhalegeldi.Covid19süreciİKprofesyonellerinindahaaktifrolüstlenmesi,yönetiminherkademesiyleetkileşimiçindekalması,hızlıaksiyonalabilmesi,kararalmamekanizmasınıhızlahareketegeçirmesigerektiğinigösterdi.İKdepartmanlarınınbunlarısağlayabilmesiiçindahafazladijitalleşmeleri,teknolojiktrendleredahahızlıadapteolabilmeleriveteknolojiyedairyetkinliklerinigüçlendirmelerigerekiyor.

ÇağdaşveetkinbirİKyapısında;organizasyonlarbirişlemlerdizisiveyasüreçolmaktançıkarılarak“yolculukharitası”veotomasyonkazandırılmışdeneyimleredönüştürülebilir.Budoğrultuda,Dr.RızaKadılar,İKTeknolojiFırsatları:DokuzTrendadlıçalışmasındaşuönerilerdebulunuyor.

•İşealımlarıotomatikhalegetirmektense,işe katılım sürecini otomatik hale getirmekgerekir.Busüreçişealımsürecindenönceyapılacakdeğerlendirme,mülakat,işealımveişealıştırma,oryantasyon,eğitim,tanışmavebilgilendirmegibibasamaklarıiçerebilir.

•İşdeğiştirmeyiotomatikhalegetirmektense,çalışanların kariyerleri ve iş geçişleri otomatik hale getirilebilir. Bunuyaparkendeğerlendirme,kurumiçiişarayışı,iştavsiyeleri,mülakatlar,iştekliflerivekabuller,çalışanhareketleri,seviyeveyamaaşdeğişikliği,oryantasyonveişealıştırmagibifonksiyonlardadahiledilmeli.

•Çalışanlarınemekliolmasınıotomatikhalegetirmektense,emeklilik seçeneklerini ve eski çalışanların durumunu yeniden ele almakgerekir.Örneğinyeniemeklileri,“eskiçalışanlarbirliği”nedahiletmek,şirketveçalışanlararasındaişinbitmesindensonradailişkinindevamınıotomatikhalegetirmek,dijitalleşendünyanıntrendlerinedahauygunolacaktır.

Güncel İK teknolojilerinin en çok uygulama bulduğu alanlar

• Performansdeğerlendirme süreçleri

• Çalışandeneyimitakibiveanalizi

• VerimühendisliğiveİKanalitiği

• Öğrenmevegelişmesüreçleri

• Çalışanişealımsüreçleri ileyetenekseçme,işealımı, oryantasyonuveistihdamı

• İsteğebağlıişgücüyönetimi (yarızamanlı,sözleşmeli,gönüllü çalışanlarkadroları)

• Ekipyönetimaraçlarının İKyazılımlarıileentegrasyonu

• Sağlık,fitnessveçalışanesenliği ileilgiliuygulamalar

• DijitalİK:Selfservis,chatbot’lar, aramamotorlarıveotomatik yönetilensüreçler

görüyorum.Tükenmişliksendromubusüreçtekarşımızagiderekdahaçokçıkacak.Tükenmişlikduygusunakapılançalışanlarımıziçinneleryapabileceğimizkonusundadauykukalitesinden,meditasyona,hayattaamaçbulmamızdankendimizeyeniyetkinliklerkazandırmayaçokdeğişikalanlardateknolojiyanımızdaolacak.”

Olgar Ataseven:Evdekalınansüreçşirketler,işverenmarkalarınıgüçlendirmekiçineğitimlerdenyararlanabilir.

#işverenmarkası#evdekal#sosyalizolasyon#kurumiciegitim#egitim

Olgar Ataseven:

“Kurumlar, işveren

markalarını bu

süreçte korumak için

sadece ‘çalışma’yı

değil çalışanların

sosyalleşmesini de

planlamalı. İşveren

markasının yayılması

için şirketler

çalışanlarını, kişisel

gelişimden teknolojik

yetkinliklerin

güçlendirilmesine

dek pek çok konuda

düzenlenecek

online eğitimlerle

güçlendirebilir.”

12

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Rıza Kadılar:Teknolojikgelişmelersayesinde,İKprofesyonelleri,şirketyönetimindevazgeçilmezbirroloynamayabaşlayacak.

#HRTech#İKteknolojileri#yönetim#süreç

Dijitalleşmeyleberaber,yakıngelecekteİKyöneticileri,yepyeni,çokgörünürveönemlirollerekavuşacaklar;inovasyon,yaratıcılıkveçevikliğikullanarakişçıktılarınıbelirleyebilecekpozisyonagelecekler.Yanibiranlamdaşirketletoplumarasındakibağıyönetecekler,değişimveyıkıcıdönüşümçağındapozitiftoplumsalsonuçlarınortayaçıkmasınakatkıdabulunacaklar.

İşdünyasıdahaçokkonuşmakvekendiniifadeetmek,karşındakiniiknaetmekrefleksleriileşekillenmiş.Amaartıkdinlemeninvedinlemeyibilmeninönemkazandığıbirdönemdeyiz.UzaktançalışanbudönemdeİKdinlemeözelliğinikullanamazhalegelebilir.Veriyeulaşmak,çalışmaiklimihakkındaveritoplayabilmek,çalışanbağlılığı,verimliliği,performanstakibigibikonulardateknolojiyietkinkullanmakzorunda.

İK’nin strateji̇k çağıKurumsalkültürüninşasındaİKyöneticileri,veritabanlıbilgiyedayalıolarakaktifbirroloynayacakvebelkideenönemlisi,kapsayıcılıkveverimlilikışığındateknolojininkullanmasınaöncülükederekliderliksorumluluğuüstlenecekler.Örneğinyakında;‘KültürElçisi’,‘DijitalİKÖncüsü’,‘UygunlukveAmaçMüdürü’,‘ÇalışanDeneyimiUzmanı’,‘BotİzlemeUzmanı’,‘İKVeriUzmanı’,‘ÇeşitlilikveKapsayıcılıkSorumlusu’gibiyenipozisyonlarındoğumunatanıklıkedeceğiz.YaniİK’nınstratejikçağıyenibaşlıyor.

İKprofesyonellerine,dijitalleşmeyleberaberyaşanandeğişimibirtehditolarakgörmemelerinitavsiyeederim.TeknolojikdönüşümsayesindeİK’nınönemibütünkurumlariçinçokartacak.BudeğişimedirenmekvemevcutyapılarıkorumayagayretetmekİKprofesyonellerininkendilerineyapacaklarıenbüyükkötülükolur.”

“Değişime direnmek

hata olur”

Dr. Rıza Kadılar

Düşünce kalıplarımız da dönüşmeli“İçindengeçtiğimizsüreçbirandabitmeyecek.Ekonomikanlamdadayüksekkaygılıbirdönembizibekliyor.Zorluklarınbirkısmınauygunteknolojileribulupkullanırken,düşüncekalıplarımızıdönüştürmemizgerekiyor.Aksihalde,busüreççokdahazorlugeçebilir.BusüreçboyuncaİK’nıntemelfonksiyonlarınıyerinegetirebilmesiçokönemli.İK,özlükhaklarıylailgiligerekentümbilgileriuzaktanerişimilesağlayabilmekzorunda.Buamaçlakullanılacakteknolojikçözümler,kişiselverilerinkorunmasıhakkındakiprensiplerveyasalarlaçelişmemeli.

İK’nın rolü değişiyorHızlabulutplatformlarınataşınanvemobiluygulamalarlahayatbulanbirdijitalleşmesüreciyaşıyoruz.

Dr. Rıza Kadılar: “İK profesyonelleri, geleceğe uyum sağlamak için yetkinliklerini mutlaka güncellemeli, kapasitelerini artırmalı.”

ik’cıların, geleceğin

teknolojilerine uyum sağlamasını kolaylaştıracak

10 yetkinlik

1.Yaptığımızişteveyaşadığımız hayattabiranlambulma,bir amaçdoğrultusunda yaşayabilmekveçalışabilmek

2.Sosyalzekâ(İşbirliği)

3.Yeniveyaratıcıdüşünmeyeteneği

4.Çokkültürlüyaşamyetkinliği

5.Bilgiyedayalıdüşünceyeteneği

6.Bilişselveriyönetimi

7.Yenimedyaokuryazarlığı

8.Disiplinlerarasıçalışabilme yeteneği

9.Tasarımdüşünce(designmindset) yapısı

10.Sanalortamdaişbirliği

Avrupa Koçluk ve Mentorluk Konseyi (EMCC) Dünya BaşkanıPERYÖN İK Dijitalizasyon Temsilcisi

13

Dr. Necdet Kenar

Yeni normal: Uzaktan çalışma

“Esneklikten korkmanın, bu konuda direnç göstermenin zamanı çoktan geçti. Üstelik uzaktan-evden çalışma, ofis çalışmasına göre daha verimli; zaman ve para tasarrufu sağlıyor.”

U Z M A N Y O R U M U

[email protected]

Covid19salgını,esnekçalışmasistemlerinegeçişteadetabirdepremetkisiyarattı.Organizasyonlarınişyapışveçalışmabiçimlerindedevrimniteliğindeköklüdeğişimleroluyor.Ofisler,okullar,AVM’ler,mağazalarboş;insanlarevdençalışıyor,evdenalışverişyapıyor;öğrencilerevdeonlineeğitimalıyor.TümdünyadahükümetlerveişdünyasıçalışanlarındanCovid19belirtileriolanlarakendilerinikarantinayaalmalarını,olmayanlarasosyalmesafekuralınauymalarını,mecburkalmadıkçaevdençıkmamalarınıveevdençalışmayıöneriyor.Artık“evdençalışma”birseçenekolmaktançıktı,zorunlulukoldu.Covid19salgınısonaerse,sağlıkkrizigiderilsebilebusüreçtenalınanbirçokdersveuygulama,bundansonrakiişvesosyalhayatımızdakalıcıetkilerbırakacak.Uzaktançalışmabunlarınbaşındageliyor:Yeninormalimiz“uzaktançalışma”.

Sanal ofise doğru

Teknolojivedijitalleşme,“akıllıtelefonlar,tabletler,bilgisayarlarveinternet”uzaktançalışmanınteknikaltyapısınıhazırladı.Skype,MicrosoftTeams,CiscoWebexTeams,ZoomCloudMeetingsvb.sanaliletişim-konferanssağlayanteknikler,çalışanlarınuzaktanonlinevesorunsuzbağlantıkurmasını,toplantıyapmasını,işiçingerekliiletişimivebirlikteçalışmayısağladı.Facebook,Twitter,Instagram,insanlarınsosyaliletişimini,haberakışını,onlineticaretikolaylaştırdı.Uzaktaneğitimteknolojileri,LMS,asenkronsistemlerItslearning,Blackboard,Moodlevb.ileAdobeConnectgibisenkronsistemler,uzaktanonlineeğitiminaltyapısınıoluşturdu.

Eğitimdehalenkullanılan“sanal ve artırılmış gerçeklik”,iletişimvetakımçalışmasınıdestekleyerekuzaktançalışmadadakullanılmayabaşlanıyor.Çalışanlarofisortamına,işevetakımınbirparçasıolmayadahaodaklanmışhissedecek,uzaktançalışmanıngetireceğiizolasyonveyabancılaşmayıtelafiedecek.

Teknolojiyeyatırımyapandijitalleşmedehızlıyolalanşirketler,yeninormalekolaycauyumsağlıyor,pandemisürecindeişlerinisürdürüyor,sürecidahaazkayıplaatlatıyorveyeninormaleavantajlı

girecek.Teknolojiuygulamalarızayıf,onlinesatışsistemi,uzaktançalışmauygulamasıbulunmayanşirketlerisebusüreçtezorlanıyor.Bundanböyle,büyük-küçükfirmalar,okullarvekurumlar,süreçlerindemümkünolduğuncauzaktanişgörmeveçalışmayöntemlerinikullanmakzorunda.

Herkes için kazan-kazan

Esnekliktenkorkmanın,bukonudadirençgöstermeninzamanıçoktangeçti.Üstelikuzaktan-evdençalışma,ofisçalışmasınagöredahaverimli;zamanveparatasarrufusağlıyor.Yapılanbiraraştırmayagöre;uzaktançalışanlarofisçalışanlarınagörebirayda1,4gündahafazlaçalışıyorkibiryılda17ilavegünyapıyor.Ofisçalışanlarınınbirgündeverimsizzamanı37dakikaykenuzaktançalışanlarınverimsizgeçenzamanı27dakika.Bunagöreverimlilikfarkıyıllık6fazlagünetekabülediyor.(TheBenefitsofWorkingFromHome.ByAirtasker,March31st,2020).İşverimliliğiveetkililiğiniartırmasıyanısıra,servismaliyetleri,ofiskirasıveofisleilgilimaliyetlerdeuzaktançalışmayıcazipkılıyor.

Uzaktançalışmaçalışanlaraçısındandafaydalı;işegidiş-gelişeharcananzamandantasarruf,çalışmazaman/sürelerindebağımsızlık,dahaiyiiş-yaşamdengesi,dahaazstresveyüksekverimliliksağlıyor.Metropollerdetrafiksıkışıklığınıvehavakirliliğiniazaltması

Uzaktan çalışma; işe gidiş-gelişe harcanan zamandan tasarruf, çalışma zaman/sürelerinde bağımsızlık,

daha iyi iş-yaşam dengesi, daha az stres ve yüksek

verimlilik sağlıyor.

14

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

iseherkesiçinbirfaydasunuyor.Uzaktançalışmanınçalışanlaraçısındandezavantajlarıdasözkonusu:Dahauzunçalışmasaatleri,işileyaşamsaatlerininçakışması(iş-evyaşamıkarışması)vesonuçtaişeyoğunlaşma…

Yasal düzenlemeler

Türkiye,uzaktançalışmanınolumsuzetkilerinigidermeyeyönelik2016’daİşKanunundabirdüzenlemeyaptı:“Uzaktançalışanişçilerinsırfbunedenleemsalişçidenfarklıişlemetabitutulamayacağını;işverenin,uzaktançalışmaylailgiliişsağlığıvegüvenliğiönlemlerihususundaçalışanıbilgilendirmek,eğitimvegerekliişgüvenliğitedbirlerinialmaklayükümlüolduğunu”hükmebağladı.KanunayrıcakonuylailgiliÇalışmaveSosyalGüvenlikBakanlığıtarafındanyönetmelikçıkarılacağıhükmünügetirdi.Ancakyönetmelikhenüzyayınlanmadı.

Kamuda esnek çalışma

Keza,devletmemurlarıaçısından657sayılıDevletMemurlarıKanunu’nungünlükçalışmasaatlerinidüzenleyen100’üncümaddesinde2011’deyapılandeğişiklikle;“…Memurlarınyürüttükleri

“Çevikleştik, hızlandık, işlerimiz arttı”

UnileverTürkiyeITMüdürüUlaşIşık,şirketlerindeuzaktançalışmasisteminegeçtiktensonrakisürecedairbilgiverdi.Işık’ındeğerlendirmesinegöreuzaktançalışma,süreçleriolumluetkiledi.

1.“Herkesonlinetoplantılaratamzamanındakatılıyor,normaldeortalama15dakikatoparlanmasürerdi.”

2.“Kararalmasürecihızlandı,çevikleştik.Herkesaksiyonayönelikdahaefektif.”

3.“Mesaikavramıortadankalktı.Herantoplantıyapabiliyoruzveyaişileilgiliçalışabiliyoruz.Mesaikavramıyerineişinkendidahaöneçıktı.”

4.“İşimizeskisinegörearttı.Kartopuetkisigibi,dahaefektifhalegelendepartmanlarbirbirinietkiledi,işsirkülasyonunuvehızınıartırdı.Tenismaçıgibi:hızlıvurdukçatopdaaynıhızlagerigeliyor;birimzamandadahaçoktopavurmakgerekiyor.”

5.“e-Ticaretvedijitalleşmehızlandı.Bukonudaöncüolanlarkazanıyor.”

6.“Covid19öncesievdençalışmayainançdahaazdı.Şimdiherkesiknaoldu,yürekteninanıyor,tamdestekliyor.Ekiplerinveperformanslarınyönetilebildiğine,işlerinakıcıbiçimdeyürüdüğüne,fikirüretilebildiğineinandılar.Artıkişhayatınıneskisigibiolmasıçokzor.Yeninormal,kesinlikleuzaktançalışma.”

hizmetinözelliklerinegöre,bumaddeuyarıncatespitedilençalışmasaatvesüreleriilegörevyerlerinebağlıolmaksızınçalışabilmelerimümkündür.Buhususailişkinusulveesaslar,Cumhurbaşkanı’ncabelirlenir”hükmüneyerverildi.AncakuzaktançalışmanınnasılyapılacağınailişkinusulveesaslarıdüzenleyenCumhurbaşkanlığıKararnamesidehenüzyayınlanmadı.

Buarada“KoronavirüsleMücadeleKapsamındaKamuÇalışanlarınaYönelikİlaveTedbirler”konulu2020-4sayılıCumhurbaşkanlığıGenelgesiResmîGazete’nin22.03.2020tarihliMükerrerdeyayımlandı.Genelgeyegöre,“yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının yayılımının en aza indirilmesi amacıyla salgınla mücadeleyi, etkilerinin azaltılmasına yönelik faaliyetleri zafiyete uğratmayacak ve kamu hizmetlerini aksatmayacak şekilde, ihtiyacı karşılayacak kadar asgari sayıda personelin bulundurulması şartıyla çalıştırılma biçimine bakılmaksızın kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara, uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma gibi esnek çalışma yöntemleri uygulanabilecek. Buna dair usul ve esaslar, kurumların üst yöneticileri tarafından

belirlenecek”.Kamudauzaktan-evdençalışmayageçiyor.

Covid19salgınsürecindeyaşanandeneyimlerinışığındauzaktançalışmailegerekişgerekdevletpersonelmevzuatındaikincildüzenlemelerin(yönetmelik,kararname)biranönceyapılacağınıtahminveümitediyoruz,bekliyoruz.

15

MULTINET UP CEO’SU DEMİRHAN ŞENER, KÖY ENSTİTÜSÜ MEZUNU,

EĞİTİMCİ BİR ANNE-BABANIN ÇOCUĞU… MULTINET UP’UN

DİJİTAL DÖNÜŞÜM SÜRECİNE LİDERLİK EDEN ŞENER, BİR CEO’NUN,

BEKLENMEDİK DURUMLAR KARŞISINDA ALDIĞI KARARLARLA FARK

YARATABİLECEĞİNİ SÖYLÜYOR: “DİJİTAL DÖNÜŞÜM, BAŞLAYAN

VE BİTEN, ELDE EDİLEN BİR ŞEY DEĞİL; HEDEF SÜRECİN TA KENDİSİ.

COVID-19, DİJİTALLEŞMENİN VE LİDERLİĞİN, SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

KONUSUNDA NE KADAR ÖNEMLİ OLDUĞUNU ORTAYA KOYDU.”

Y Ö N E T İ M İ N L İ D E R L E R İ

“Hiçbir kriz, kriz anında yönetilemez”

Demirhan Şener - Multinet Up CEO

16

17

Nasıl bir ailede büyüdünüz?

Eğitimcibiraileninikinciçocuğuyum.AnnemvebabamKöyEnstitüsümezunu.BabamöğretmenlikyaptıktansonrauzunyıllarMillîEğitimBakanlığı’ndabürokratolarakçalıştı.Annemveablamiseilkokulöğretmenliğiyaptı.Yani,aileninöğretmenlikdışındaçalışantekbireyibenim.EğitimcibirailedeveAnkara’dayetişmemdisiplinlibiröğrenimhayatınıberaberindegetirdi.Başarılıbiröğrenciydim.BilkentÜniversitesiBilgisayarMühendisliğiBölümünübitirdim.Sonsınıftaykenİstanbul’daçalışmayakararvermiştimveokulunbitimindenikihaftasonraişhayatınabaşladım.

Stajların faydasıKendinize nasıl bir kariyer planı yapmıştınız?

ÜniversitedeokurkenyarızamanlıçalışmayaveBilkent’tenaldığımburslamaddiaçıdankendimeyetmeyebaşlamıştım.Bununyanında,yarızamanlıçalışmasırasındaveyaptığımstajlardaişhayatınıanlamayaçalışıyordum.Budeneyimlerpotansiyelimiveistediğimkariyeryolunufarketmemeyardımcıoldu.Üniversiteyibitirdiğimdeneyapmakistediğimibiliyordum.

Kariyerinizin başında karşılaştığınız en büyük zorluklar nelerdi?

OkulunbitimindenikihaftasonraArçelik’teBilgiSistemlerindeçalışmayabaşladım.Arçelik,osırada,çoksayıdayenimezunuişealmıştı.Şirkethemekibibüyütüyorhemdebirdönüşümplanlıyordu.Birtakımdayazılımmühendisiolarakçalışmayabaşladım.Çokçalışıyordum,hırslıydım,başarmakistiyordum.Amaşöylebirsorunvardı:Sorumluolduğumalandakiişbirimleriylekonuşmama,beklentilerinidinlememe,bunagöreyazılımgeliştirmemerağmensonaşamadahepbireksikyadayanlışçıkıyordu.Budurumbendenmibaşkasındanmıkaynaklanıyordiye

görevlerdeyeraldıktansonra2017’deMultinetUpCEO’suoldum.

Büyük bir fintech şirketine dönüşümMultinet Up’ın dönüşümünü anlatır mısınız? Endüstri 4.0, Multinet Up’ı nasıl etkiledi?

BizMultinetUp’tadijitalteknolojilerinsadecedijitalortamdakalmayaraknasıldeğeredönüşebileceğinisorguluyorduk.2012itibarıylatümyatırımlarımızıteknolojivestartup’lareksenindeyapmayakararverdik.Oyıllarbizetekbaşınadijitalleşmeninyeterliolmayacağını,ekosistemindeaynıdönüşümüyaşamasıgerektiğinigösterdi.

Dijitalleşmeylebirliktedeğişenmüşteribeklentilerinikarşılamakiçintümsüreçlerimizimüşterideneyimiodağıylagözdengeçirdik;müşterilerimizevepaydaşlarımızaendüşükçabaileenyüksekfaydasağlayacakteknolojikçözümlereodaklanarakteknikaltyapımızıkurduk.2016’datümAr-GefaaliyetlerimizitekçatıaltındabirleştirdikveITbirimimiziteknokentşirketihalinegetirdik.Teknolojişirketimiz“inventiv”ilemüşterilerimizinihtiyaçlarınagöreözelleştirilmişçözümlerüretmeyebaşladık.Sadecekurumsalmüşterilerinihtiyaçlarınadeğil;kartkullanıcılarınınveüyeişyerlerininihtiyaçlarınayönelikçözümlerdegeliştirmeyebaşladık.

Budönemdedijitalteknolojilerintüketiciningündelikhayatınaentegrasyonuhızlanmıştı.Bizdefinansalteknolojilerinkullanımalanlarınınçeşitleneceğinivedahafazlakullanıcısegmentinehitapedeceğiniöngörmüştük.Ödemedünyasınınheralanınıkapsayanbirfintechşirketiolmayıhedeflemiştik.İştebusebeple,ikinciyatırımeksenimizolanstartup’lariçinfinansalhizmetleralanında,Türkiye’ninilkönödemelikartınıçıkaran“ininal”,işletmeleresanalödemealtyapısıgetirenilk

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

düşünürken,asıleksikliğinişbilgimolduğunakararverdim.Teknikolarakdonanımlıydımamabuteknikbilgiyikullanıpüreteceğimişalanınıanlamamgerekiyordu.MarmaraÜniversitesiMühendislikYönetimiBölümündeyükseklisansabaşladımve2000yılındatamamladım.Yükseklisanstaöğrendiğimmuhasebe,strateji,yönetimdersleribanaçokşeykattı.Yaptığımişidahadoğruanlamayaveşirketaçısındanbüyükresmigörmeyebaşladım.Bununyanında,Arçeliktambirokuldur,çalışmakistersenizsizeimkânverir.Bendeçalışmakistedimveçoksayıdadeğerliyöneticiiledünyaçapındadanışmanlıkşirketlerinindeyeraldığıteknik,organizasyon,yönetim,raporlamaveperformansölçümüalanlarınıkapsayanprojelerderolalmaşansımoldu.Arçelik’tegeleceğimişekillendirençokdeğerlisekizyılgeçirdim.

Arçelik’ten Multinet Up’a geçen süreci kısaca anlatır mısınız? Multinet Up’a nasıl katıldınız ve CEO oldunuz?

Arçelik’tensonra,2003’teYurtiçiKargoServisiA.Ş.’yeSistemGeliştirmeMüdürüolarakkatıldım.2005-2012arasındaBilgiTeknolojilerindenSorumluGenelMüdürYardımcısı(CIO)olaraksürdürdüğümgörevimde,şirketindijitaldönüşümüneliderlikyaptım.2012’de,dahaöncebirlikteçalışmafırsatıyakaladığımçokdeğerliisimlerMultinetUpyönetiminegeldiler.MultinetUpbuşekildedikkatimiçekti;potansiyeli,değişimolanaklarıbeniheyecanlandırdı.Budeğişiminbirparçasıolmakveşirketibirteknolojişirketineçevirecekaltyapınındeğiştirilmesiniüstlenmekistedim.Aralık2012’deMultinetUp’aCIOolarakkatıldım,teknolojikaltyapıyıyenilemeyeyönelikçalışmalarabaşladım.Dahasonra,tümoperasyonlarınsorumluluğunukapsayanCOOrolünüüstlendim.MultinetUp’ınteknolojişirketiinventiv’inkurulmasıveilkgenelmüdürlüğü,şirketinbazıiştiraklerininyönetimkuruluüyeliğigibiçeşitli

18


“Yaşanabilecek her durum için bir senaryonuz ve

eylem planınız olmalıdır. Önceden yapılan her hazırlık kriz anında

size zaman kazandırır. Ama bunu maalesef

Covid-19 sürecinde kimse uygulayamadı.”

Enstitüsü’nün2019’dayayınladığıDijitalRekabetSıralaması’nda52’ncisıradayız.SıralamadailkbeşteABD,Singapur,İsveç,Danimarkaveİsviçreyeralıyor.

“Bu krizin en olumsuz tarafı belirsizlik”Sizce kriz yönetimi nedir? Krizleri nasıl yönetiyorsunuz?

Krizyönetimininönemlikoşullarışunlar:-Kriziekiphalindeyönetmek-Açıkvesıkiletişimiçindeolmak

-Sağduyuluvesoğukkanlıkalabilmek-Eldekiverilereodaklanmak-Anıyönetecekkararlaralmak

Aslındahiçbirkriz,krizanındayönetilemez.Yaşanabilecekherdurumiçinbirsenaryonuzveeylemplanınızolmalıdır.Öncedenyapılanherhazırlıkkrizanındasizezamankazandırır.AmabunumaalesefCovid-19sürecindekimseninuygulayabildiğinidüşünmüyorum. Tümbunlarkrizlereöncedenhazırlıklıolabilmekiçinakıldatutulmasıgerekenhususlar.Krizbaşgösterdiktensonrasıdahadaönemli.

Covid-19 kriz yönetimi konusunda iş dünyasına neler öğretti?

Covid-19sebebiylehepimizindeneyimlediğigibikrizdönemindeyaşananenolumsuzdurumlardanbirisibelirsizlik.Belirsizlikkaygıseviyesiniyükseltiyorveileriyedönükişlerimizinamacınıyitirmesine,motivasyondüşüklüğünesebepoluyor.Bubelirsizliğiniçindebilinenlereodaklanmak,güncelverilerilegörüşalanımızıgenişletmek,bubilgileriekip

ödemekuruluşuolan“iPara”gibistartup’larayatırımyaptık.BuçalışmalarbiziTürkiye’ninenönemlifintechgruplarındanbirihalinegetirdi.2012’deişlemhacmimizinyüzde90’ıyemekkartıtarafındangelirken,bugünbuoranyüzde50’ninaltınadüştü.

“Covid-19 dijitalleşmeyi hızlandırdı”Türkiye’deki şirketlerin dijitalleşme konusunda hangi sorunlarla karşılaştığını düşünüyorsunuz?

Dijitalleşmedeyalnızcateknolojivesüreçlereodaklanıldığındasürdürülebilirolmuyor.Dijitaldönüşümdeistenilenbaşarıyıeldeedemeyenşirketlerinçoğundagözlemlediğimsorun,organizasyonelkültürüdijitaldönüşümünbirparçasıolarakgörmeyip,gözardıetmeleri.Halbukidijitaldönüşümşirketintümbirimlerinceveherseviyedesahiplenilmesigerekenbirhedef.Dijitaldönüşümbaşlayanvebiten,eldeedilenbirşeydeğil.Yanihedef,aslındasürecinkendisi.

MultinetUp’tadijitaldönüşümyolculuğunaçıktığımızyıllardabuhatayadüşmedik,kolektifbiramacadoğrukoordineşekildeilerledik.Başarıyıdabusayedeyakaladık.Bukonudaçokhoşumagidenvebirçokkurumiçingeçerliolanbirifadepaylaşıldı:“DijitalleşmeyineCEO,neCDO,nedeCTOyaptı,Covid-19dijitalleşmeyihızlandırdı.”Sürdürülebilirlikiçindijitalleşmeninnekadarönemliolduğugerçeğiherkestarafındananlaşıldı.Biz,dijitaleyıllardıryatırımyapanbirşirketolarakCovid-19dönemindehiçbirsıkıntıyaşamadansürecehızlıadapteoldukveişimiziyapmayadevamettik.

Türkiye dijitalleşmede hangi noktada?

Türkiyeözelliklesonbirkaçyılda,bankacılıkvesigorta,pazarlama,perakendevehizmetsektörleribaştaolmaküzeredijitalleşmeyolundaönemlibirmesafekatetti.Fakatyeterincedijitalleştiğimizisöyleyebilmekgüç.UluslararasıYönetimGeliştirme

19

Demirhan Şener:Covid-19sürecindegördükkiİKsüreçlerinimobilteknolojileraracılığıylayürütmebecerisinihenüzherşirketkazanamamış.

#İK#multinet#süreç#covid-19#pandemi

içindepaylaşmakvebuverilerileanıyönetmek,kararalmakçokönemli.Belirsizliğinsadeceliderlerideğil,şirketçalışanlarınıntamamınıolumsuzetkilediğininfarkındaolmalıyız.Güncelolarakbilinenleredairbilgiakışınıherkesiçinyaratmalı,yoğuniletişimiçindekalmalıyız.Ayrıca,bilinmezledolubirortamdaneyönedoğruaksiyonalacağımızıbelirlemekgüç.Busebepleyolharitamızısüreklilikiçinde,güncelverilerışığındaoluşturmalıyız.McKinsey’insonaraştırmasındayeralan“reimagine”(yenidenhayalet)kavramıbudurumuçokiyianlatıyor.Eskinormalinhükümsüzkaldığıkrizdöneminde,yeninormalihayalederek,yönümüzütayinedebilmeliyiz.İşlerimizi,yeninormallerikapsayacakesnekliktekurgulamalıyız.

Covid-19 krizini, kurum içinde ve kurumsal ilişkiler düzeyinde nasıl yönettiniz?

İcraKuruluolarakhersabahelimizdekiverilerideğerlendiriyor,ekosistemimizdekipaydaşlarımızdangelenbilgilerışığındaaksiyonlarımızıplanlıyoruz.Böyledönemlerdebirhaftabazenbirgünçokfarklılıkyaratabiliyor.

Budönemdeöneçıkan“overcommunicate”(aşırıiletişim)

kavramınaönemverdik.Çünkübudönemdesadeceuzaktançalışmauygulamıyoruzaynızamandaglobalkrizortamındauzaktançalışmayıtatbikediyoruz.Bunedenleçokdahafazlailetişimkurmanınönemineinandıkvebunuuyguladık,budönemboyuncadauygulamayadevamedeceğiz.Birdiğerkavramise“güven”.İletişimiartırırkenamaçişindoğruveeksiksizyapılmasınısağlamak,yeninormalleriberaberortayaçıkarmakolmalı.Çalışanınhayatınısorgulamak,sekizbeşyadadokuzaltısaatleriarasındaneyapıyorkaygısıtaşımamaklazım.Kurumkültürüuzaktançalışmadönemindeyenişartlarauyarlanmalı,lliderler,farklılıkvebeklentileriçalışanlaraanlatmalıveyönetmeli.

Temassız kullanımı ön plandaBu dönemde çalışanlarınız ve müşterilerinizle iletişimde hangi kanalları kullanıyor, hangi yöntemleri uyguluyorsunuz?

Budönemde,çalışanlarımızındoğumgününükutlamak,kitappaylaşımı,müzikveyasağlıklıbeslenmeönerileri,mola,öğleyemeğivesuiçmehatırlatmaları,sanalpilatesderslerigibiuygulamalarlaçalışanlarımızınrutinlerinidevamettirmeyegayretediyoruz.

Tümbunlarlabirlikte,salgınınönlenmesindefizikseltemasınsıfıraindirilmesiçokbüyükönemtaşıdığıiçinürünvehizmetlerimizintemassızkullanımınıönplanaçıkardık.Bizşirketimizdeuzunsüredirtemassızödemeteknolojilerinihayatageçirmiştikvefaaliyetgösterdiğimizsektörlerdebuteknolojilerinkullanımınınartmasıiçinöncülükediyorduk.

Evdençalıştığımızbugünlerdekurumlar,çalışanlarveekosistemimizleetkileşimiçindeolmakbizimiçinenönemliunsurlardanbiri.Bunedenlegüzelbirinisiyatifbaşlattık,işdünyasınınbirbirindendeğerliisimleriyleçalışanmotivasyonuveverimlilikkonusundasohbetederekonlarıngörüşveönerilerinialıyor,tümkanallarımızdapaylaşıyoruz.

Covid-19 sürecinden elde ettiğiniz deneyim ışığında geleceğe yönelik hangi aksiyonları alacaksınız?

Devametmekteolanbusüreçbizedijitaleyatırımyapanülkelerin,nekadarzorlukyaşasalardaekonomilerinindahaazdarbealdığınıgösteriyor.Önümüzdekisüreçtehizmetverdiğimizsektörlerindijitaldevrimindeöncülükyapmayadevamedeceğiz.Sunduğumuzteknolojialtyapısıvedijitalçözümlerimizileekosistemimizdekitümsektörlerindijitalolgunlukseviyesiniyükseltmeyiveşirketlerinteknolojiningücüilesürdürülebilirolmasınısağlayacağız.

Türkiye’de iş dünyası Covid-19 sürecinde dijitalleşmeden nasıl yararlandı? Endüstri 5.0’a hazır olduğumuzu düşünüyor musunuz?

Dijitaleyatırımyapankurumlar,yaşadığımızsüreçte,teknolojininimkanlarınıkullandılarveürünvehizmetleriniherhangibiraksaklıkyaşamadanmüşterilerinesunmayadevamettiler.Hattabazılarıçokpratikvehızlıçıkışlarla,içindebulunduğumuzşartlarauygunçözümlerpiyasayasürdü.Amabubaşarıyıgösterebilenşirketlerinsayısıokadardafazladeğil.Bilindiğigibisanayimizinendüstriolgunlukseviyesi

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

“Dijitale yatırım yapan ülkeler her ne kadar zorluk yaşasa da ekonomileri daha az darbe alıyor.”

Öngörü ve hızlı aksiyon Covid-19 süreci başlarken ilk olarak neler yaptınız?

Covid-19salgınınınbaşgösterdiğidönemde,henüzülkemizdevakagörülmemişkenbilebusalgınınmuhtemeletkileriüzerineçalışmıştık.

• İlk aldığımız tedbir yurt dışı seyahatinden dönen çalışanlarımızın 14 gün süreyle kendilerini evlerinde izole olmalarını sağlamak oldu.

• Salgının merkezinin Avrupa’ya ve Amerika’ya sıçramasıyla bu bölgelere yapılan seyahatleri iptal ettik.

• Ülkemizdeki Covid-19 vakasının duyurulmasının ardından hızla evden çalışma uygulamasına geçtik.


“Teknoloji doğaya karşı değildir” Dünyayı ve insanlığı nasıl bir gelecek bekliyor?

İnsanlıkyenibirparadigmadönüşümününeşiğinde.Karşıkarşıyakaldığımızküreselsalgınsebebiylebudönüşümçokdahahızlıyaşanacak.Tarihboyunca,yaşadığımızdönemebenzersancılızamanlarsonrasındainsanlığınhayataveiçindeyaşadığımızdünyayayaklaşımıyenibakışaçılarıylazenginleşmiş.Kimizamanbilimdeyaşananbüyüksıçramalarkimizamansagenişçaplısosyo-politikdönüşümlerbuetkiyiuyandırmış.YalnızcaCovid-19salgınıdeğil,sonbirkaçyıldıryaşanandoğafelaketleri,ormanyangınları,küreselısınmanınulaştığıboyutlarbizesürdürülebilirbirdünyadayaşamadığımızıaçıkçagösterdi.Tümüretimaraçlarını,içindeyaşadığımızçevreyivesosyalkurumlarıdahasürdürülebilirbirbilinçleyenidenkurmalıyız.Zamanzamanteknolojivedoğakarşıtunsurlarmışgibidüşünülüyor.Halbukiböylebirkarşıtlıkyalnızcazihinlerimizde.İnsanınenuygaredimlerininsonucundaortayaçıkanteknolojiyineinsaniçinenidealyaşamkoşullarınıoluşturmakiçinkullanılmalı.

Kurumların İK departmanları mobil teknolojilerden yeterince yararlanıyor mu?

BirGooglearaştırmasıceptelefonlarınınhayatımızınuzaktankumandasıolduğunusöylüyordu.Herkesbukumandailehayatınıyönetmeyeçalışıyor.Mobilteknolojilerenbaştaişyapışşekillerimizietkiliyor,alışkanlıklarımızıdeğiştiriyorveaslındabiziçevreleyendünyayıdönüştürüyor.Covid-19salgınıylamücadeleettiğimizbudöneminsonundamobilteknolojilerlekurduğumuzbağhiçolmadığıkadargüçlendi.Artıkveriyimobildedepoluyor,anlıkbilgiyemobilüzerindenulaşıyor,birbirimizemobillebağlanıyoruz.Heryerbizimiçinofisolabiliyor.

KurumlarınİKdepartmanlarıbuanlamdaciddibirtesttengeçtivemaalesefgördükkiİKsüreçlerinimobilteknolojileraracılığıileyürütmebecerisinihenüzherşirketkazanamamış.Uzaktançalışmanınbaşladığıilkgünlerde,dışarıdanbakıncaçokdijitalgörünenşirketlerdebilebirpanikrüzgârıoluştu.Bundansonrakisüreçtedahafazlaşirketindijitaldönüşümiçinyatırımyapacağınainanıyorum.

Demirhan Şener - Multinet Up CEO

“Covıd-19 salgını, doğa felaketleri ve küresel ısınma, sürdürülebilir bir dünyada yaşamadığımızı gösteriyor. Tüm üretim araçlarını, çevreyi ve sosyal kurumları daha sürdürülebilir bir bilinçle yeniden kurmalıyız.”

henüzEndüstri4.0’ıyakalayamadı.İnanıyorumkiCovid-19sonrasısüreçtekendimizeolangüvenimizartacakveönemlibirivmeyakalayacağız.Artıkteknolojininkendisiiticigüçolduğuiçinkişilervekurumlarolarakcesurolduğumuzdabüyükbirsıçramayaşanmasımümkün.Yani,idealolgunlukseviyesisektörleringenelineyayıldığında5.0’ahazırolacağızdiyebilirim.

20

“İş birliğini destekliyorum”Bir lider olarak insan yönetimi konusunda nelere dikkat ediyorsunuz?

Çalışanlarlaaçıkvesıkiletişimdebulunmayı,işbirliğiyapmayıveçalışanlararasındaişbirliğinidesteklemeyiçokönemsiyorum.Aynızamandageribildirimveöneripaylaşımınıkurumkültürümüzünbirparçasıhalinegetirdik.MultinetUp’taçeviklikkurumkültürümüzdekigündelikhayatınbirparçası.Kendikendineçalışabilen,inisiyatifalabilen,yenişeylerdeneyebilen,hatayapabilen,hatalarındanöğrenen,işbirlikçi,müşterimerkezli,bilgiyleaksiyonalançeviktakımlarımızsayesindeişimizin,yaniteknolojinin,doğasınauygunçalışıyoruz.Koronasalgınıileyaşadığımızolağanüstüdönemde,verilerisüreklitakipederekproaktifdavrananvedüşünençeviktakımlarlaçalışmanın,süreceuyumsağlamadanekadarönemlibirfaktörolduğunugördük.

Hobileriniz var mı? Boş zamanlarınızı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Enbüyükhobimseyahatederekyeniyerlerveinsanlarkeşfetmek.Çok

şanslıyımkieşimdebenimseyahattutkumupaylaşıyor.TabiikiCovid-19sebebiyleevlerekapandığımızdanberiseyahatplanlamasıyapmakbirazlüksolduamayeterkihayatınnormalakışınabiranöncedönülsün.Şimdilikonlinemüzeturlarıvesanalkeşiflerileidareediyor,ilgimiçekenkonularüzerinearaştırmayapıyorum.

“Bu dönemde liderlere çok iş düşüyor”Lider kimdir, nasıl olmalıdır?

Lider,ekibiylebirlikteortakamacıveyaamaçlarıtarifleyen,ekibininbuamacaulaşmasınaönderlikedebilen,ekibindekibilgivegücüortayaçıkaran

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Lider

• Ortak amacı tarif ederek önderlik eder.

• Ekibinin gücünü ortaya çıkarır.

• Doğru iletişimi kurarak çalışanlara rol model olur.

• Sadece çalışanlara değil paydaşlara da yol gösterir.

Covid-19 süreci ile evden çalışma arttı ve iş-özel yaşam dengesi kavramında da değişikliğe neden oldu. Bu dönemde iş-özel yaşam dengenizi nasıl sağlıyorsunuz?

Açıkçasıgenellikleçokplanlıbirdüzendeçalıştığımiçindahaönceiş-özelyaşamdengesinikorumakbenimiçinzorolmuyordu.Fakatevdençalışmayabaşladıktansonrabudengeyisağlamakbirazzorlaştı.Süreklionlineolmanınveevdenzamanıdahaverimlikullanabilmeninkonforuyladahauzunsürelerde

“Evden çalışmak, çalışma süremi arttırdı”

çalıştığımıfarkettim.Kendimevesevdiklerimeayırdığımzamandankıstığımıgörmemlebirliktehemendahaplanlıolmayakararverdim.Ofisimdekirutinievdedetakipediyorum.İşgündemimizinyoğunolduğubirdönemdeolmamızarağmengünlükçalışmazamanımıçokdaaşmamayagayretediyor,ailemevekendimedahafazlaalanbırakmayaçalışıyorum.Elimdengeldiğincesosyalleşmeyedegayretediyorum.Onlineetkinlikleritakipediyor,dostlarımlasanalortamdasohbetediyorum.

vebugücünetkileşimlebüyümesinisağlayankişidir.Ekibinibuortakamacaulaştırabilmekısmıisetamamenaçıkveetkiliiletişimgerektirenbirgörev.Liderhembireyselyeteneklerihemdezamaniçindeedindiğideneyimileekibiiledoğruiletişimikurabilmeli,onlararolmodelolabilmeli.Özellikleiçindebulunduğumuzdönemdemotivasyonveverimliliğinsürdürülebilirliğiaçısındanliderlereinanılmazişdüşüyor.Liderveekibiçalışanlarıvepaydaşlarıylaaçık,samimi,dürüstvegüvenedayalıbiriletişimkurarak,paylaşımdabulunmayaveüretmeyedevametmelidir.Belirsizlikdönemlerindeuygunpolitikalaroluşturmak,çalışanlarıdesteklemekveonlaraliderliketmek,paydaşlarınızadayolgösterebilir.

21

Prof. Dr. Sinan Alçın

Pandemiden sonra…

“Yaşanan salgın dünyayı ekonomik olarak yeni bir döneme taşımış durumda. Artık ekonomi tarihini, Pandemiden Önce (P.Ö.) ve Pandemiden Sonra (P.S.) diye ayırabiliriz. Pandemik Kriz bütün iş yapma biçimlerini değiştirmekte olduğuna göre, salgın sonrasında her şeyin eskisi gibi olması iyimser bir öngörü olur. Yeni ekonomik çağın araçlarına hâkim olanların ise ‘Pandemiden Sonra’ güçleneceği ortada.”

İsterCovid-19diyelimisterÇinVirüsü,yaşanansalgındünyayıekonomikolarakyenibirdönemetaşımışdurumda.Artıkekonomitarihini,PandemidenÖnce(P.Ö.)vePandemidenSonra(P.S.)diyeayırabiliriz.

Yaşananküreselekonomikkriz,2008krizive1929DünyaEkonomikBuhranıileçokkarşılaştırılıyor.Çoğunlukladabirbirinekarıştırılıyor.Evet,“PandemikKriz”inhem2008hemde1929’abenzeryönlerivar.Ekonomikdurgunluktakiküreselsıçramaetkisiyönüyle2008,istihdamüzerindekikalıcıveyıkıcımuhtemeletkileriylede1929’abenziyor.Ancak,bukrizi“eşsiz”kılanözelliklerdevar.PandemikKrizkendiniüçözelliklegörünürkılıyor:

-Üretimdeaniduruş-Tedarikzincirindekopma-Yaygınistihdamkaybı

İstihdam kaybının telafisi yıllar sürebilir

Pandemininsağlıkyönüyleçözümüveyakontroledilebilirseviyeyegeriletilmesiilebirlikte,üretimdeyenidenhareketlenmevetedarikzincirlerininyenidenkurulmayabaşladığınıgöreceğiz.Ancakistihdamkaybınıntelafisiiçinyıllargeçmesigerekebilir.

PandemikKrizhernekadarbütünsektörlerietkilemişolsadasalgınınkontrolüylebirliktesanayidahahızlıtoparlanırkenhizmetsektöründekalıcıekonomikçöküşlergözlemleyeceğiz.Çünkü,hizmetalanıesasolaraküretimalanındaortayaçıkanihtiyacıkarşılayarakvarlıkgösteriyor.PandemikKrizbütünişyapmabiçimlerinideğiştirmekteolduğunagöre,salgın

sonrasında“herşeyeskisigibiolacak”demekaşırıiyimserbiröngörüolur.

Gelenekselhizmetsektörlerivarlığınızayıflayaraksürdürebilecekken,PandemikKriz’inhızlandırdığıyeniişyapmabiçimlerineuyumluhizmetalanlarıkrizdengüçlenerekçıkacak.

Covid-19 salgını, tarihi ve dijitalleşmeyi hızlandırdı

Pandemiadetatarihihızlandırarak-belkibeş,belkionyılsonrayaygınlaşacak-webinar,uzaktankontrolsistemleri,bulutdepolar,ERPsistemleri,IoTteknolojisi,yapayzekaplatformlarıgibiyeniişyapmabiçimveteknikleriylebizibaşbaşabıraktı.

Turnusolkağıdıolarakpandemi,firmaveçalışanlarıgeleceke-okuryazarlığıkonusundaayrıştırdı:Geleceğinteknolojiveişyapmabecerisinesahipfirmaveçalışanlarbiryanda,elindeteknolojialtyapısıolmayanyadaolsadabunukullanamayan,eksikkullananyadayanlışkullananfirmaveçalışanlarisediğeryanda…

E K O N O M İ V E İ N S A N

PandemikKrizsonrasındaküreseldüzeydeülkeler,firmalarveçalışanlarbirbirindennetbiçimdeayrılacak.PandemidenSonragüçlenecekülkeler,firmalarveçalışanlardoğaldırki,yeniekonomikçağınaraçlarınahâkimolanlarolacak.

PandemikKrizdünyayı;yetenekler,teknikkapasite,ilişkisellikdüzeyi,muhakemegücü,dayanıklılık(resillience),çokludüşünmekabiliyeti,elastikiyetvebütünselliközelliklerinebakarakikiyebölecek.

Pandemisonrasındadünyanınbiryüzüaydınlık,biryüzükaranlıkolacak.

[email protected]

sinanalcin.com • [email protected]

Sinan Alçın:Pandemikkrizdünyayı;yetenekler,teknikkapasite,muhakemegücü,dayanıklılık,çokludüşünmekabiliyeti,elastikiyetgibiözelliklerinebakarakikiyebölecek.

#pandemikkriz#salgın#yetenek#dijitalleşme

22

23

B Ü Y Ü T E Ç

Covid-19salgınınınülkemizeulaşmasındanitibarenişhayatıveistihdamayönelikdüzenlemelerençoktartışılankonularınbaşındageldi.Bunoktada“Kısa Çalışma Ödeneği” alternatifbirçözümolarakişverenlerinkarşısınaçıktı.

CumhurbaşkanıRecepTayyipErdoğantarafından18Mart2020’deaçıklanan“Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi”ndekısaçalışmakonusugündemegetirildi.Buradaişverenlerinödenektenyararlanmalarınınkolaylaştırılacağıvekısaçalışmaödeneğinin(KÇÖ)açıldığıkamuoyunaduyuruldu.

Kısa çalışma nedir?

Üçayıgeçmemeküzereişyerindeuygulanançalışmasüresinin,işyerinintamamındaveyabirbölümündegeçiciolarakenazüçtebiroranındaazaltılmasınıveyasüreklilikkoşuluaranmaksızınenazdörthaftasüreylefaaliyetintamamenveyakısmendurdurulmasınakısaçalışmadenir.

Hangi durumlarda kısa çalışma yapılabilir?

4447SayılıİşsizlikSigortasıKanunundakısaçalışmayapılabilecekdurumlartahdidiolaraksayıldığındanbuhallerdışındakısaçalışmayapmakmümkündeğildir.Kısaçalışmayapılabilecekdurumlarşöylebelirlenmiştir:

1- Genel ekonomik kriz

2- Sektörel kriz

3- Bölgesel kriz

4- Zorlayıcı sebep

Covid-19kapsamındakısaçalışmabaşvurusu,“Zorlayıcı sebepler” başlığıaltındasalgınhastalıkgerekçesigösterilerekyapılabilecektir.

İşçilerin kısa çalışma ödeneğinden (KÇÖ) yararlanabilmesi için gerekli koşullar nelerdir?

• İşvereninkısaçalışmatalebininuygun bulunması

•Kısaçalışmayatabitutulanişçininkısa çalışmanınbaşladığıtarihteçalışma süreleriniveprimödemeşartlarını sağlamışolması(Covid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması)

•İşmüfettişlerinceyapılacakinceleme sonucukısaçalışmayakatılacaklar listesindeişçininbilgilerinin bulunması

Kısa çalışma ödeneğinde en düşük ve en yüksek ödeme miktarı ne kadardır?

Günlükkısaçalışmaödeneğininmiktarı,16yaşındanbüyükişçileriçinuygulananaylıkasgariücretinbrüttutarınınyüzde150’sinigeçmemeküzere,sigortalınınsononikiaylıkprimeesaskazançlarıdikkatealınarakhesaplanangünlükortalamabrütkazancınınyüzde60’ıdır.

Buçerçevedekısaçalışmatalepleriuygungörülenişyerlerinde,çalışanlardankısaçalışmaödeneğialmayahakkazananişçilereson12aylıkprimeesaskazançortalamalarınagöreişsizliksigortasıfonundan1765,80ila4bin414,50TLarasındaaylıkkısaçalışmaödeneğiverilebilecektir.

Kısa çalışma ödeneği ne kadar süreyle verilir?

Ödeneğinsüresi,üçayıaşmamaküzerekısaçalışmasüresikadardır.

Kısa çalışma ödeneği nasıl hesaplanır?

KÇÖ,işyerindeuygulananhaftalıkçalışmasüresinitamamlayacakşekilde,çalışılmayansüreleriçinaylıkolarakhesaplanır.

Kısa çalışma ödeneği nasıl ödenir?

Ekonomikgelişmelerinişyerininfaaliyetleriüzerineetkileridoğrultusundauygunluktespitindebelirtilensüreyiaşmamakkaydıyla,ödenekfiilengerçekleşenkısaçalışmasüresiüzerindenverilir.Kısaçalışmaödeneği,işçininkendisine,aylıkolarakherayınsonundaödenir.17 Nisan 2020’de yürürlüğe giren 7244 sayılı Kanunla (Torba Yasa) beraber, uygunluk tespitinin akıbeti beklenmeksizin işverenlerin beyanları esas alınarak gerekli şartları sağlayan çalışanlara hızlıca kısa çalışma ödeneği yapılması mümkün olabiliyor.

İşvereninhatalıbilgivebelgevermesinedeniyleyapılanfazlaödemeler,yasalfaiziilebirlikteişverenden,işçininkusurundankaynaklananfazlaödemeleriseyasalfaiziilebirlikteişçidentahsiledilir.

Kısa çalışma uygulamasında işçinin onayı gerekir mi?

4447SayılıİşsizlikSigortasıKanunuveKanununEk2.maddesinedayanılarakçıkarılanKısaÇalışmaveKısaÇalışmaÖdeneğiHakkındaYönetmelikgereğincebaşlanankısaçalışmauygulamasıiçinişçilerinonaylarınabaşvurulmasıgerekmiyor.

Kısaçalışmaşartları,başvurusu,ödeneğikanunladüzenlenenbiruygulamaolduğundanİşKanununun22.maddesiçerçevesindedeğerlendirilmesimümkündeğil.Bunedenleişçiaçısındankısaçalışmauygulamasınabaşlanmasıyadabaşlarkenonayalınmamasıhaklıfesihnedeniolarakgösterilemez.

Kaynak: iskur.gov.tr ve pwc.com.tr

Kısa Çalışma Ödeneği’ne dair sıkça sorulan sorular

24

İş sözleşmelerinin 3 ay süreyle feshini yasaklayan “Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yayımlandı.

B Ü Y Ü T E Ç

İşverenveişçilerinaklınımeşguleden“salgınsürecindevesonrasındaçalışmadurumuvehaklarailişkinbelirsizlikler”,17Nisan2020’de,7244sayılı“YeniKoronavirüs(Covid-19)SalgınınınEkonomikveSosyalHayataEtkilerininAzaltılmasıHakkındaKanunileBazıKanunlardaDeğişiklikYapılmasınaDairKanun”unyürürlüğegirmesiylebüyükölçüdeaydınlatıldı.Birayayakınsüredirüzerindeçalışılankanunuyarınca3aysüreileişsözleşmelerininişverentarafındanfeshiyasaklandı.SalgınınsosyalveekonomikyaşantıyaolumsuzetkileriniazaltmayıamaçlayanbuKanun,çeşitliönlemleriberaberindegetirirkenişveren-çalışanilişkilerinideenaz3aysüreyleyenidenbelirlemişoldu.Covid-19sürecindeücretliizin,sözleşmefeshiistisnaları,çalışmaktankaçınmahakkıgibiayrıntılarıAv. Alper Yılmazanlattı.

Covıd-19 süresince işveren, iş sözleşmesini feshedilebilir mi?

7244SayılıKanunuyarınca3aysüreileişsözleşmelerininişverentarafından,İşKanunu25/II(Ahlakveiyiniyetkurallarınaaykırılık)maddesiharicindefeshiyasaklandı.

ZorunluhallernedeniyleişakdininişverentarafındanfeshinidüzenleyenİşKanunu25/IIIkapsamındakifesihnedenidebuyasağadahiledildi.Yine

ayrıcadenemesürelisözleşmeninfeshi,ikale,belirlisürelisözleşmeninsonudabusüreçtefesihyasaklarınagirebilecekriskliişlemlerolabileceğininaltınıçizmekisteriz.

Budüzenlemeyeaykırıolarakişsözleşmesinifeshedenişverenveyaişverenvekiline,sözleşmesifeshedilenherişçiiçinfiilinişlendiğitarihtekiaylıkbrütasgariücrettutarındaidariparacezasıverilecektir.Yinebumaddeyeaykırıolarakfesihyapılmasıhalindeişeiadedavasındafesihgeçersizfesiholarakdeğerlendirilecektir.Bu3aylıksüreninCumhurbaşkanıtarafından3aydahauzatılmasımümkün. İşverene ücretsiz izne ayırma hakkı verildi mi?

Kısaçalışmaödeneğinehakkazanmaşartlarınıtaşımayanişçiyiişvereninücretsizizneayırmasımümkünhalegetirildi.Budurumdakiişçiyeİşkurtarafındangünlük39,24TLnakdiücretdesteğiödenecektir.Buödemedendamgavergisidışındabaşkacaherhangibirkesintiyapılamaz. Ücretsiz izne ayrılanın sözleşmeyi fesih hakkı var mıdır?

Kanunişçininücretsizizneayrılmasınedeniylesözleşmeyihaklınedenlefesihhakkınınbulunmadığınıifadeediyor.

İşveren-Çalışan Hakları 7244 Sayılı Kanunla Güncellendi

İşveren kısa çalışmaya müracaat etmeden doğrudan çalışanları ücretsiz izne ayırabilir mi?

Yasada“işverentarafındanücretsizizneayrılanvekısaçalışmaödeneğindenyararlanamayanişçiler”innakdiücretdesteğindenyararlanacağıifadeedilmektedir.Şuhâldeilköncekısaçalışmaödeneğinebaşvurulmasıesastır.Kısaçalışmaödeneğialabilecekişçininücretsizizneayrılmasınınhukukaaykırıolacağınıdüşünmekteyiz.Ayrımıhaklıkılanbirnedenolmadığısürece,butürkeyfiuygulamalaryapanişverenlerinkısaçalışmaödeneğiilenakdiücretdesteğiarasındakifarkıişçiyeödemesorumluluklarıdoğabilecektir.

Av. Alper Yılmaz

25

Dairesi2011/4349E.,2013/16560K.30.05.2013tarihlikararındanbuhusus“Kısaçalışmasüreciiçindegerçekleşençalışmakarşılığıödenmesigerekenücrettenişvereninyükümlübulunmadığı”şeklindebelirtilmiştir. Bununlabirlikteişverenkısaçalışmasüresinceyanhaklarıdaödemeklemükellefdeğildir.BunailişkinolarakYargıtay9.HukukDairesi2018/9973E.,2018/22978K.12.12.2018Tarihlikararında“Kısaçalışmadönemindeişçininişgörmeborcuileişvereninücretödemeborcuaskıdaolduğundanyasagereğisadecekurumtarafındanödemeyapıldığındanbudönemiçintopluişsözleşmesindendoğansosyalyardımlarahakkazanılmasımümkündeğildir”sonucunavarmıştır. Kısa çalışmada geçen süre çalışanın kıdeminden sayılır mı?

İşKanunumadde55jbendiuyarıncakısaçalışmadageçensüreişçininyıllıkiznehakkazanmakiçinçalışılmış

Salgın ve fesih yasakları bittikten sonra işverenin iş

sözleşmesini, işletmeyle ilgili nedenlerle fesih hakkı bulunuyor mu?

sayılansürelerdensayılacağıifadeedilmiştir.Bumaddenedeniyleyıllıkiznehakkazanmakiçinçalışılmışgibisayılankısaçalışmasüresininaynışekildekıdemsüresindensayılacağınıdüşünmekteyiz. Kısa çalışmaya geçilmiş olması çalışan açısından haklı nedenle sözleşmeyi fesih hakkı tanır mı?

Yargıtay9.HukukDairesinin2011/26183E.,2013/20766K.08.07.2013tarihlikararında“KısaçalışmasisteminegeçilmesikanundankaynaklıolduğundanveİşKanunu’nun22.Maddesindedüzenlenenişşartlarındaesaslıdeğişiklikşartlarıgerçekleşmediğindenkıdemtazminatınınreddigerekirkenkabulühatalıolupbozmayıgerektirmiştir”ifadelerineyerverilmiştir.Bizdebusürecinyasadankaynaklıbirneviaskıolduğunudüşünmekle,kısaçalışmayamüracaatedilmesininişçiaçısındanhaklınedenlefesihsebebioluşturmayacağıkanaatindeyiz.

Salgınbittiğinde;talepdaralması,işhacminindüşmesi,normkadroazaltılması,pozisyonkapatılmasıgibinedenlerlekeyfivesübjektifgerekçelerledoğrudanfesihyolunagidilmemesigerektiğinidüşünüyorum.Öncelikleişvereninkısaçalışmayamüracaatetmesi,yıllıkizinlerinkullandırılması,part-timeuygulamaya

geçişi,devlettarafındansağlanacakbaşkaimkanlarınederecesamimiyetleuyguladığınabakılmasıgerekir.Zorbirzamandangeçtiğimizmuhakkak.Ancakbuzorzamanlargeçtiğinde,keyfinedenlerlefeshinönünegeçmek,feshinsonçareolmasıilkesineuyumdaişvereninsamimibirşekildedavrandığınıispatetmesigerekecektir.

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Çalışanın Covıd-19 nedeniyle çalışmaktan kaçınma hakkı var mıdır? Eğerişyerindeyetkiliorganlartarafındanbelirtilenönlemleralınmıyorsa,çalışan,durumuişyerindekiişsağlığıvegüvenliğikuruluna,bukurulyoksaişvereneiletmelidir.İşverenbunarağmengerekliönlemlerialmıyorsa,işçiçalışmaktankaçınmahakkınasahiptir.İşçininçalışmaktankaçınmahakkı6331sayılıİşSağlığıveGüvenliğiKanunadayanmaktaolup,buhakancakyasaldüzenlemeylesınırlandırabilir. İş arkadaşı Covıd-19’a yakalanan çalışan, sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilir mi? Budurumdafesihhakkınındoğmasıiçin“İşçininsürekliolarakyakındanvedoğrudanbuluşupgörüştüğüişverenyahutbaşkabirişçibulaşıcı……..birhastalığatutulması”gerekiyor.BunoktadafesihhakkınındoğmasıişçininyakıntemastabulunduğuçalışmaarkadaşınınCovid-19’ayakalanmasıhalindehaklınedenlefesihhakkıdoğacaktır.Ancakhiçbiryakıntemassözkonusudeğilseişçininhaklınedenlefesihhakkıdoğmayacaktır. Kısa çalışma ödeneği bağlanan durumlarda işverenin ücret ödemesi yapması gerekir mi? Ücret dışında yan hakları ödemesi gerekir mi? Kısaçalışmasürecindeişverenişçisinihiççalıştırmıyorsaücretödemesindensorumludeğildir.Yargıtay9.Hukuk

26

Prof. Dr. Erdem Özdemir*

Covid-19 sürecinde “İş Hukuku”

“Covıd-19, iş hukukunda uzaktan çalışma ile kısa çalışma, beraberinde iş sağlığı ve güvenliği (İSG) ile kişisel verilen korunması konularının yeniden gündeme gelmesine neden oldu. Mevcut koşullar altında, çalışanların ve işverenlerin, iş hukuku çerçevesinde ve dürüstlük kuralı ışığında adım atmaları önem taşıyor.”

GÜNCEL İŞ HUKUKU

[email protected]

Covid-19süreci,işhukukubakımındandaönemlitartışmalarıberaberindegetirdi.Sürecinişilişkileribakımındanadaletlivedoğrubiçimdeyönetilmesiönemtaşıyor.Bukapsamdadaçalışanlarınveişverenlerinkarşılıklıhakveyükümlülüklerinin,özellikledürüstlükkuralıışığındaortayakonulmasıgerekiyor.Öncelikleuzaktançalışmailekısaçalışma,beraberindeişsağlığıvegüvenliği(İSG)ilekişiselverilenkorunması,işhukukukapsamındagündemimizinönemlimaddeleriolarakkarşımızdaduruyor.

Uzaktan çalışma, popüler ve iyi bir seçenek

Sonyıllardadünyadagiderekartanuzaktançalışmauygulaması,busüreçteişinsürdürülebilmesiiçinbirseçenekolarakdahadaöneçıktı.Uzaktançalışma,4857sayılıKanunun14.maddesindedüzenlendi.Hükmegöre,“işçinin,işverentarafındanoluşturulanişorganizasyonukapsamındaişgörmeedimini,evindeyadateknolojikiletişimaraçlarıileişyeridışındayerinegetirmesiesasınadayalıveyazılıolarakkurulanişilişkisi”olaraktanımlanıyor.İşintanımı,yapılmaşekli,işinsüresiveyeri,ücretveücretinödenmesineilişkinhususlar,işverentarafındansağlanan

ekipmanvebunlarınkorunmasınailişkinyükümlülükler,işvereninişçiyleiletişimkurmasıilegenelveözelçalışmaşartlarınailişkinhükümlerinyapılacaksözleşmedeyeralmasıgerekiyor.Uzaktançalışmakonusundayönetmelikçıkmasıöngörülmesinerağmenbuneyazıkkiçıkartılamadı.

Uygulamadaiseilksorunbununyazılıyapılmasınoktasındaçıktı.Birçokişverençalışanlarınıacilenevlerinegönderdi;dolayısıylabusözleşmelerimzalanamadı.BukapsamdaenazındanKanunun8.maddesigereğinceişvereninçalışmakoşullarınıgösterenbirbilgilendirmeyapmasınıgerekligörüyoruz.

Fransa’da, “tek taraflı başvuru” düzenlemesi yapıldı

Uzaktançalışmanınteknikanlamdabirsözleşmedeğişikliğiolupolmadığı,

dolayısıylaişçininonayınıngerekipgerekmeyeceğibizdetartışılabilecekbirnoktadır.Fransızlargeçtiğimizyıllardayaptıklarıbirdüzenlemeylesalgınhastalıkgibidurumlardaişvereninbunatektaraflıolarakbaşvurabileceğinikanunmaddesiolarakkabulettiler.Buyaklaşımbizcedeisabettaşıyor.Bizimkanunumuzdabiraçıklıkolmasada“dürüstlükkuralı”gereği,bugünkükoşullaraltındaçalışanınuzaktançalışmateklifinikabuletmekdurumundaolduğugörüşündeyiz.

Çalışma sürelerinin belirlenmesi ve denetim

Uzaktançalışmadaişverenlerinçalışanıdenetlemeolanaklarısınırlıdır.Kullanılan,yazılım,donanımveprogramlararacılığıylaçevrimiçidevamlılıktakipedilebilir,iştamamlamabildirimlerialınabilir.Busüreçte,işvereninbasılıveyadijitalolarak“aylıkçalışmaçizelgesi”talepetmesideisabetliolacaktır.Hattaişverenlerinkanımızcauzaktançalışmailekısaçalışmasisteminibiraradakullanabilmelerimümkünolmalıdır.AncakFransaÇalışmaBakanlığıgeçtiğimizhaftauzaktançalışmavekısaçalışmanınbağdaşmayacağınıaçıkladı.YaniFransa,buuygulamayıkötüyekullanmayaaçıkgörüyor.Bizdedebenzerbiryaklaşımkamuotoritelerince

*PERYÖN 25. Dönem Yönetim Kurulu Hukuk Temsilcisi - Marmara Üniversitesi Huk. Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Öğr. Üyesi

27

Kısa çalışmada tartışmaya açık noktalar bulunuyor

BugünekadarsınırlıbiruygulamaalanıbulankısaçalışmaCovid-19salgınıylagündemegeldi,hattahayatbuldudiyebiliriz.Sadecebizdedeğil,tümdünyadaböyle.ÖrneğinFransa’dabugünekadar5milyonkişininkısaçalışmadanyararlandırıldığıbelirtiliyor.

Kısaçalışmauygulaması,işyerindeuygulanançalışmasüresinin,işyerinintamamındaveyabirbölümündegeçiciolarakenazüçtebiroranındaazaltılmasınıveyasüreklilikkoşuluaranmaksızınenazdörthaftasüreylefaaliyetintamamenveyakısmendurdurulmasıdurumundauygulanabiliyor.

KısaçalışmaiçinİŞKUR’abaşvurudabulunmakgerekiyor.Başvuruyuonlineyapmakmümkün.Kısaçalışma,işhukukubakımındandatartışmayaaçıkbirçoknoktagetirdi.Önceliklekısaçalışmayailişkinkoşullargenişletilirkenaynızamandaişverenlerefesihyasağıdageldi.Bunagörekısaçalışmayabaşvurulmasıdurumundaişçiçıkarılmamasıgerekiyor.Nitekimsontorbayasadafesihyasağıgenişletildi.Kısaçalışmasürecindeişsözleşmesiaskıdakabulediliyor.Bunoktadafesihsınırlamasıdikkatealındığında,denemesüresininbudönemdeişlemeyeceğinikabuletmekisabetligörünüyor.NitekimFransızYargıtayıdabugörüştedir.Ancak6aylıkişgüvencesikıdemibakımındanfarklıgörüşlervar;

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

kabuledilebilir,buyöndedüşünenakademisyenlerdeolabilir;bunedenleihtiyatlıhareketetmekte,özelliklebukonudakigelişmeleriyakındantakipetmekteyararvar.

UzaktançalışmanınİSGboyutudaihmaledilmemelidir.Nitekim,busüreçteişvereninbukonudabilgilendirmeyapmasıgerekiyor.HattaçalışanaİSGkonusundauzaktaneğitimverilmesiiyiuygulamaolarakdüşünülebilir.Yineişverenileçalışanarasındaimzalanacakprotokoldeçalışanınderhaluğrayacağıişkazasınıbildirmesigerektiğinideyazmakisabetliolur.

Çalışanın evde uğradığı kazalar iş kazası sayılabilecek mi?

16Temmuz2002tarihliAvrupaÇerçeveSözleşmesinegöreişvereninuzaktançalışmadagerekenİSGönlemlerinialmasıgerekiyor(m.8).AynıesasİşKanunu’ndadayeralıyor.Bunagöreuzaktançalışmalardadameydanagelenkazanınişkazasıolarakkabuledilmesisözkonusuolabilecek.Kuşkusuzbudurumönemliispatsorunlarınıdaberaberindegetiriyor.Buradakazanınniteliğinegöreişvereninbirdeğerlendirmeyaparakişkazasınıbildirimyükümlülüğünüyerinegetirmesigerekiyor.Sözleşmedebelirlenensaatlerdekazameydanagelmişise,bununbirişkazasıolarakkabulümümkünoluyor.

Uzaktançalışmadakişiselverilerinkorunmasıdaönemlibirkonuolarakkarşımızaçıkıyor.KişiselVerileriKorumaKurulu’nun27Mart2020’deyayımladığıduyuruyagöre;uzaktançalışmanındoğurabileceğirisklerinasgariyeindirilmesiadına,sistemlerarasındakiveritrafiğiningüvenliiletişimprotokolleriylegerçekleştirilmesiveherhangibirzafiyetiçermemesininsağlanmasıileanti-virüssistemlerininvegüvenlikduvarlarınıngüncelliğininsağlanmasıbaştaolmaküzere,hertürlütedbirinalınmasıvekişiselverileringüvenliğiaçısındankonuyailişkinçalışanlarındikkatlebilgilendirilmesigerekiyor.Çalışanlartarafındanalınacaktedbirler,Kanunkapsamındakişiselverileringüvenliğininsağlanmasınoktasındaverisorumlusununyükümlülüğünüortadankaldırmıyor.

askısüresindedebukıdeminişleyeceğiyönündedir.Bunoktaileridesorunlaraaçıkduruyor.Kısaçalışmakapsamındakalanvekalmayançalışanlarıbelirlemekmümkündür.Ancakburadaeşitdavranmaborcudadikkatealınmalıdır.

KısaçalışmabaşvurusukonusundaKurumunstandartformlarıkullanılıyor.Buformlardaçalışmasüresininazaltılmasıveyaişindurdurulmasıayrıseçeneklerolaraksunuluyor.Yinebunaekolarakişçilistesiisteniyor.İlginçnokta,kurumunçalışanlarınGSMnumaralarınıistemesidir!Gerçektenkişiselverilerinkorunması(KVK)noktasındaşirketlerdenöncekamuotoritelerininsistemlerinigözdengeçirilmelerigereklidir.EsasenKVKkonusu,birinsanhakkıolarakönceliklekamuotoriteleritarafındankorunmalıdır.Sözkonusuiletişimbilgilerinikurumneamaçlaistiyor,spekülasyonyapmakmümkündür.Örneğinçalışanlarınaranıpçalışmayapılıpyapılmadığınınkontroledilmesigibibiramaçolabilir.Ancakbuamacaulaşmakiçinbinlerceformiçindebinlerceinsanınceptelefonunundolaşmasıbizedoğrugelmiyor.Kısaçalışmauygulamasınınbizcekısmenişintamamendurdurulması,kısmendekısmiçalışmaşeklindeyapılmasımümkündür.Başkabiranlatımla,belirlibölümlerindetamamenkapatma,belirlidepartmanlardadakısmiçalışmauygulanabilir.Nitekim,kurumaverileceklistedetektekişçilerinçalışmasaativeçalıştırılmayacaklarısaatlerayrıayrısütunlardagösteriliyor.

28

Kısa çalışma sürecinde ödenek kapsamı

içindeki günlerde çalışma yapılmamasına

çok dikkat edilmesi gerekiyor.

Prof. Dr. Erdem Özdemir*GÜNCEL İŞ HUKUKU

Başvurusürecindebusütunlardoldurulmaksuretiyle“karmabaşvuru”diyebileceğimizbirbaşvuruoluşturmakbizcemümkünolmalıdır.

Kısaçalışmasürecinde,işçilereödemeyapılmasıödeneğintamamlanmasınadahukukibirengelyoktur.BukonudabazıSGKdanışmanlarıveişmüfettişleriolumsuzgörüşbeyanettiler.Bugörüşlerekatılmakmümkündeğil;nitekimkısaçalışmauygulamasınıesasaldığımızBatıAvrupaülkelerindedahibugörüşlerinkarşılığıbulunmuyor.HattaFransa’daödenektamamlanabilmesikonusundatopluişsözleşmeleribileimzalanıyor.Nitekim,aksiyöndekisosyalmedyapaylaşımlarımızetkiliolduveİŞKURbudönemeilişkinprimödenmezşeklindekiformunu“çalışılmaması”şeklindedüzeltti.Buödemeninnesıfatlayapılacağıisetartışılıyor.BizceönemliolanişçininçalışmamasıolduğundanveİŞKUR’unbunundışındabirkoşullailgilenmehakkıolmadığından;işçininizinliolduğusüredebuödemeninhertürlüşekilde,hattaücretolarakdahiyapılabilmesimümkünolmalıdırdiyedüşünüyoruz.

İşveren, çalışan için ücret ödemek ve bunun karşılığı prim ödemek istiyorsa

bu neden engellensin?

Bununsosyalgüvenlikhukukubakımındanmantıklıbirizahıyoktur.Ancak,kamuotoritelerininolasıyaklaşımlarıdikkatealındığında,“ücretödedin,demekkiçalıştırdın”gibibirdurumadüşmemekiçinişverenlerinbuödemeyiayrıbirbaşlıkaltındayapması(örneğinsosyalyardımveyaprimgibi)dahaisabetlivegüvenligörünüyor.Bukonudadaişverenuygulamatebliğidikkatealınmalıdır.

Kısaçalışmakonusundaençokdikkatedilmesigerekenkonuise,busüreiçindeödenekkapsamıiçindekigünlerdeçalışmayapılmamasıdır.Gerçektenburadahemişçiyiçalıştırıphemdeödenekalınmasıgibibiruygulamayapılmasıgibigerçeğeaykırıbirdurumortayaçıkıyor.HattaFransızlar,bukonudaoldukçakatılar30bineurocezavehapiscezasıdahiuygulanabileceğinidüzenlemişler.

*PERYÖN 25. Dönem Yönetim Kurulu Hukuk Temsilcisi - Marmara Üniversitesi Huk. Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Öğr. Üyesi

Kısa çalışmanın, işçinin haklı nedenle fesih hakkına etkisi

Kanunagöre,işinzorlayıcısebeplerledurmasıdurumundaişvereninbirhaftayakadaryarımücretödemezorunluluğuvar.Busüreningeçmesiylebirlikteişçisözleşmeyihaklınedenlefeshedebiliyorveyıllıkkıdemkoşulunuyerinegetiriyorsa,kıdemtazminatınıalabiliyor.Kısaçalışmayageçişise,işverenintektaraflıbaşvurusuylagerçekleşiyor;işçininonayıaranmıyor.Buradaise,işçininbunukabuledipetmemetartışmasıkarşımızaçıkıyor.FransızYargıtayı,kısaçalışmayageçişinesaslıdeğişiklikolmayacağıgörüşünde,dolayısıylaişçibunukabuletmekdurumundadır.Aynısonucunhukukumuzaçısındandaolmasıgerektiğinidüşünüyoruz.Dürüstlükkuralıgereği,işçikısaçalışmauygulamasınıkabuletmelidir.Öteyandanülkemizde,kanunun24.maddesinedebiranlamvermekgerekiyor;zirayarımücretsonrasındasözleşmeninhaklınedenlefeshedilebileceğiaçıkçadüzenlenmiştir.Bizegöreişverenkısaçalışmauygulamasınıişçilereduyurmuşiseveişçiödenektenyararlanacakdurumdaiseartıkfesihhakkıolmamalıdır.Böylebirfeshindürüstlükkuralınaaykırıolacağınıdüşünüyoruz.Ancakçalışanaböylebirduyuruyapılmamışise,fesihhakkınıkullanmasındabir

engelyoktur.Kanununçalışanafesihhakkıvermedeamacı,işçiyibelirsizbirdurumdankurtarmaktır.Dolayısıylabizegöre,işçinindurumundabirbelirsizlikyoksa,sözleşmeyifeshedememelidir.Ancak,Covid-19bizeişkanunununsorunlumaddelerinidegösteriyor.Bunagörebugünekadarçoksınırlıbiruygulamaalanıbulmuşolan40.madde(yarımücret)vezorlayıcısebep,şimdiçokgenişbiçimdekarşımızaçıkıyor.Yarımücretuygulaması,kısaçalışmaödeneğiyledebağlantılıdır.Kısaçalışmaödeneğinin40.maddedeöngörülensüredensonrabaşlamasıyönetmelikteöngörülmüştür.Kanımızcayönetmeliktekibudüzenlemedeisabetsizdir.Kısaçalışmanınbaşlamasıylabirlikte,ödenekdeödenmeyebaşlanmalıvebubağlantıkaldırılmalıdır.Yarımücretödemesiyükümlülüğüdesadecekısaçalışmakapsamındaolmayanişçilerbakımındangetirilmelidir.Torbayasadaisebuyöndebirdeğişiklikyapılmamaklabirlikte,ücretsizizniişçininkabuletmekdurumundaolduğuvebugerekçeyleişsözleşmesinifeshedemeyeceğidüzenlendi.Yanifesihhakkıişçibakımındandasınırlandı.

Sağlık ve KVK

İşverenlertermometregibiölçümcihazlarıylaişyerindetestleruygulamakisteyebilirler.SağlıkverileriKVKmevzuatımızdaözelnitelikteveridirveişlenmesüreçlerinde(kanuncaöngörülendurumlarda)hekimveyabilgilendirmeyedayalıaçıkrızatemelindeyapılmasıgerekir.İdealolan,sağlıkverilerinin,hekimtarafındanişlenmeyöntemidir.KişiselVerileriKorumaKurulu’nagörebirkurum,kuruluşveyaşirketiçerisindeyapılacakduyurulardaçalışanlaraCovid-19enfektebirçalışanınbulunduğu,evdençalıştığıyadaizindeolduğubelirtilmeli;ancakzorunluolmadığısüreceşirketiçiseviyeyadaekipgibiçalışanınkimolduğununtespitinidoğrudansağlayacakdetaylarpaylaşılmamalıdır.Kanunun8’incimaddesivebulaşıcıhastalıklarailişkinilgilidiğerkanunlardayeralanhükümlerçerçevesinde,bildirimeesasbulaşıcıhastalıklarıtaşıyanlarailişkinkişiselverilerin,işverentarafındanilgilimakamlarilepaylaşılabileceğidakurulcabelirtilmiştir.

29

KANADAKanadaFederalHükümeti,Covid-19’lamücadeledekullanılmaküzere193milyarKanadaDolarıkaynakayırdı.BurakamKanadaGSYİH’sininyüzde8,4’ünedenkgeliyor.Paketdahilindeiştençıkarmalarıengellemekamacıylaherçalışaniçinenfazla1375veherişletmeiçinenfazla25binKanadaDolarıolmaküzereküçükişletmelerdeçalışanlarınmaaşlarınınyüzde10’u,üçayboyuncahükümettarafındanödeniyor.

Çocuk ve hasta bakımı da düşünüldü

İşsizliksigortasındanyararlanamayanCovid-19hastalarına,evdekalarakhastayakınlarınabakmakzorundaolanlaraveokullarkapandığıiçinevdeçocuklarınabakanlarayaşadıklarıgelirkaybıiçin15haftaboyunca2haftadabir900KanadaDolarıdesteksağlanıyor.Çocuklu3,5milyonaileninhalihazırdaaldığıçocukyardımı,birdefalığına300KanadaDolarıartırıldı.Kanadayerlilerinedestekiçin305milyonayrılırken,evsizlerebarınaksağlayangirişimlere157,5milyon,kadınsığınmaevlerine50milyonKanadaDolarıayrıldı.Öğrenimkredileriisefaizsiz6ayertelendi.

Covid-19’danetkilenenişletmeleriniştençıkardığı,işsizliködeneğindenyararlanmahakkıbulunmayanlariçin5milyarKanadaDolarıtutarındafonayrıldı.Bireyselvekurumsalvergibeyannamevermetarihleriertelendi.

JAPONYA Japonya,GSYİH’sininyüzde20’siniCovid-19’lamücadeleyeayırdı.Ülkede,7Nisan2020’de108,2trilyondeğerinde“AcilEkonomiPaketi”açıklandı.

JaponyaAdaletBakanlığı,sağlıkçalışanlarınayönelikzorbalıkvetacizbildirimlerininyapılabilmesiiçinyardımhatlarıylabağlantılıbirwebsitesikurdu.Ülkede,okullarınkapanmasınedeniyle,çalışanebeveynleriçinokulsonrasıçocukbakımmerkezlerindenyararlanmaolanaklarıkolaylaştırıldı.Bunaalternatifolarakçocukbakıcısıtutmakisteyençalışanlarıolanişletmeleredesteksağlandı.

ALMANYA AlmanyaMaliyeBakanlığıCovid-19sürecinedairyaklaşımını,birAlmandeyimiolan“Tümsilahlarımasayakoyduk”cümlesiyleortayakoydu.Bakanlık,salgınınekonomiketkilerini

Dünya çapında hemen her ülke, çalışma hayatı ve istihdama yönelik çeşitli tedbirler alarak Covıd-19’la mücadeleyi sürdürüyor. Çocuklu veya hasta bakmakla yükümlü çalışanlara yönelik iyi uygulama örnekleri Kanada ve Japonya’dan geldi. Japonya, ayrıca sağlık çalışanlarına yönelik zorbalıkla mücadelede iyi uygulamalara sahne oldu. Serbest çalışanlar ve sanatçılar için sunulan desteklerde ise Almanya dikkat çekti.

PA N O R A M A

Pandemide çalışma hayatı: Küresel köyde “yerel” çözümler

Dünyada, 97 sosyal güvenlik tedbiri açıklandı

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), “Covid-19 Krizi Karşısında Ülkelerin Aldığı Sosyal Koruma Tedbirleri Raporu”nu hazırladı. Rapora göre 1 Şubat-22 Mart 2020 arasında 46 ülke ve bölge, Covid-19 krizine karşı sosyal güvenlik alanında 97 tedbir açıkladı. Dünyadaki 214 ülke ve bölge arasında toplam tedbir açıklama oranı yüzde 21,5 düzeyinde gerçekleşti.

İlk olarak, salgının ortaya çıktığı Asya ve Pasifik bölgesinde 13 ülke (bölgedeki ülkelerin yüzde 28,9’u) bir dizi önlem açıkladı. Bunları sırasıyla Avrupa ve Orta Asya’da 11 ülke (yüzde 36,2), Kuzey ve Güney Amerika kıtalarında 11 ülke (yüzde 24,4) ve Arap ülkelerinde 1 ülke izledi.

30

PA N O R A M A

İtalya’da düşük gelirli işçiler için 100 euro prim oluşturuldu. Fransa’da KOBİ’ler için “Dayanışma Fonu” devreye alındı. Birleşik Krallık, iş yerlerine gidemeyen çalışanların maaşlarının yüzde 80’ini ödemeye başladı.

azaltmakamacıyla615milyareurotutarındabütçeayırdıvelimitsizkrediprogramıileşirketlerindestekleneceğiniduyurdu.

Ülkegenelinde,şirketlerekısasüreliçalışmadesteğisunuldu.Eyaletlerbudesteğikendiinisiyatiflerinegöreuyguluyorlar.ÖrneğinBavyeraHükümetiçalışmasaatleriniazaltanfirmalara,azalacakişçiücretlerininkısmitelafisiiçinbazıkolaylıkvedesteksağladı.Bavyera’daşirketlerinFederalİstihdamAjansı’ndantalepedebileceklerikısasüreliçalışandesteğiiçin“çalışanlarınınenazüçtebirininetkilenmesi”başvuruşartı“çalışanlarınınyüzde10’ununetkilenmesi”şeklinderevizeedildi.

Serbest çalışanlar unutulmadı

Almanya’daayrıcageliridüşenailelerçocuklarınbakımıvegiderleriiçinyardımalabilecekler.Müzisyenler,sanatçılar,serbestgazeteciler,oyuncularyadafotoğrafçılargibiserbestzamanlıveyatelifliçalışanlar,üçaysüreyledoğrudan9bineuroile15bineuroarasındaödemealacak.

BİRLEŞİK KRALLIK11Mart2020’deİngiltereMaliyeBakanlığı,Covid-19salgınının

ekonomiyeolanetkileriniazaltmakamacıyla12milyarsterlinlik(yaklaşık13milyareuro)birtedbirpaketiaçıkladı.Ardındanekönlemlerduyuruldu.Bunagöre;küçükveortaölçekliişletmelerveişverenler,Covid-19virüsünemaruzkalmanedeniyledevamsızlıkyapançalışanlaraödenenikihaftalıksüreyekadarolanİşGöremezlikÖdeneği’nin(StatutorySickPay-SSP)iadesinitalepedebiliyorlar.İşverenlerin,personeldevamsızlığıveSSPödemelerininkayıtlarınıtutmasıgerekiyor,ancakçalışanlarınpratisyenhekimtarafındanhazırlanançalışabilirraporusunmalarıgerekmiyor.Butedbir,28Şubat2020itibarıyla250’denazçalışanıolanişverenleriçingeçerli.İşyerlerinegidemeyençalışanlarınmaaşlarınınyüzde80’inin,ayda2bin500sterlinekadarolankısmı,devlettarafındankarşılanıyor.

İTALYAKanunHükmündeKararnameileişsizlikfonunun,ülkenintamamında,tümsektörlerinçalışanlarınagenişletileceğiaçıklandı.Bunagöre;epidemiyolojik

acildurumnedeniylefaaliyetleriniaskıyaalanveyaazaltan5’tenazçalışanıolanşirketlerdedahilolmaküzereişverenler,işsizlikfonunu‘Covid-19’nedeniyleazami9haftasüreilekullanabiliyorlar.Ciddimalullükhalinde,aylıkücretliizingünsayısı12gündahaartırıldı.

İtalya’nıntamamında,ikiaysüreyleiştençıkarmayasağıgetirildi.Ayrıcateknikişsizliktümçalışanlarıkapsayacakşekildegenişletildi.İstihdamdakısasürelisözleşmelerkolaylaştırıldı.Yılda40bineuro’danazkazananişçileriçin100primoluşturuldu.

FRANSAEkonomiveFinansBakanlığı,25Mart2020’denitibaren,tümsektörlerdekiişletmeveişsahiplerininfaaliyetlerinisürdürebilmesiiçindevlettarafından315milyareurokredigarantisiverileceğiniaçıkladı.BurakamFransaGSYİH’sininyüzde15’inedenkgeliyor.Fransa’daCovid-19süreciiçinacilekonomikönlemlerkapsamında,kısmiişsizliksisteminingüçlendirileceği,KOBİ’leriçin“dayanışmafonu”oluşturulacağı,vergivesosyalsigortaprimödemelerininerteleneceğiduyuruldu.

Fransızhükümeti,24Mart2020’de,ücretlilerebrütmaaşınyüzde70’inetmaaşınyüzde84’üoranındadevletveişsizliksigortakurumu(Unedic)desteğisağlanacağınıduyurdu.FransaÇalışmaBakanlığı15Nisan2020’de,kısmiişsizlikprogramına732binfirmanınbaşvuruyaptığını,toplamda8,7milyonçalışanın,kısmiişsizlikdesteğindenfaydalandığınıpaylaştı.Busüreçtehükümet,“işverenveçalışanlarıberaberkorumaya”kararlıolduğunusüreklivurguladı.

0 5 10 15 20

Sağlık

İşsizlikyardımları

Düşükgelirliailelerenakityardımı

Emeklimaaşlarındadüzenlemeler

Hastalıkizniveyayardımları

Aileyardımları

İşgücüpiyasasıönlemleri

Barınmasübvansiyonları

Gıdaödeneği

Çocukluailelereyardım

%18,9

%1,9

%17,9

%8,4

%6,3

%6,3

%5,3

%4,2

%2,1

Ülkelerin aldığı tedbirlerin dağılımı

Kaynak: ILO’nun, COVID-19 Krizi Karşısında Ülkelerin Aldığı Sosyal Koruma Tedbirleri Raporu - 9 Nisan 2020

%2,1

31

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

İSPANYA İspanyaEkonomikİşlerveDijitalDönüşümBakanlığı,bankalarvefinansalkuruluşlartarafındansağlanacakdevletgarantili100milyaravrotutarındakrediyi,küçükveortaölçekliişletmelerekullandırılmaküzereonayladı.Ülkede,16Nisan2020itibarıylaCovid-19’akarşıalınanönlemlerkapsamında13,9milyareurotutarındabirbütçeayrıldı.

İspanyaHükümetiResmiKrediEnstitüsü(ICO)özellikleKOBİ’lereveserbestmesleksahiplerine10milyareurokredisağlamasınakararverdi.İspanyaHükümeti,“geçicitopluiştençıkarmaları”önlemekiçin,ihtiyaçduyanşirketlerin;

çalışanlarınınsosyalgüvenlikprimleriniödemektenmuaftutulacağınıaçıkladı.

ABDABDHükümeti,2,3trilyondolarlıkyardımpaketiaçıkladı.Paketkapsamındaheraileye3bindolaryardımyapılıyor.Bununlaberaberişletmelerede500milyardolardesteksağlanıyor.ABDMerkezBankası(FED)iseülkedekiişsizliğinMart2020itibarıylayüzde4,4’eyükselmesinedeniyleişletmelerekrediakışınıkolaylaştıracağınıaçıkladı.ABD’deortalamasaatlikkazançMart2020’de,yıllıkyüzde3,1artarak28,62dolaroldu.

NewYorkValiliği,evsahiplerinin90günboyuncakirasınıödeyemeyenlerievlerindençıkarmamasıiçintalimatverdi.

ÇİNHubeieyaletinde60milyonkişiyikarantinayaalanvesüreciçoksertşekildeyönetenÇin’desalgınınönlenmesiamacıylakrizsırasındabirçokfirmaüretiminearaverdi.Ülkedehastaveyakarantinadakiişçileriçinücretlihastalıkizniimkânısağlandı.Ayrıcakarantinaveyahastalıknedeniyleçalışamayanişçileremaaşlarıödenmeyedevamedildi.Tümişletmeleredestekvermekamacıyla25maddelikbirpolitikapaketiaçıklandı.KOBİ’lerevemikroişletmelereözelbütçelerayrıldı.

RUSYARusya’daherayçocukluailelereçocukbaşına5binrubleödenmesikararıalındı.Ayrıcagelirleriyüzde30’danfazladüşenleriçintüketicivekonutkredilerineyönelikcezalarileküçükveortaölçekliişletmeleringecikenvergiödemeleriyleilgilicezalarertelendi.Ekonomikaçıdanzordurumdaolanşirketlereiflasilanıdurumunda6aylıkmoratoryumhakkıverildi.Şirketlerintemettüolarakyaptığıödemelerinyurtdışınaçıkarılmasıhalindeyüzde15vergiuygulanmayabaşlandı.

Kaynaklar: T.C. Cumhurbaşkanlığı, T.C. Ticaret Bakanlığı, ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu) Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, Euronews, Deutsche Welle, NTV

Türkiye’de 100 milyar TL’lik paketTürkiye’dehükümet18Mart2020’de“EkonomikİstikrarKalkanı”paketiniaçıkladı.Uzaktan,çalışma,esnekçalışmavekısaçalışmaödeneğigibikonulardahareketegeçileceğiilkolarakbuaçıklamadayeraldı.EkonomikİstikrarKalkanıpaketindeöneçıkanbazımaddeleriseşunlar:• Salgınsebebiylenakitakışı bozulanfirmalarınbankalaraolan kredianaparavefaiz ödemelerininasgari3ay ötelenmesiimkânısağlandı.• Aile,ÇalışmaveSosyalPolitikalar Bakanlığı’nınbelirlediğikriterlere göreihtiyaçsahibiailelere yapılacaknakdiyardımlariçinilave 2milyarliralıkbirkaynakayırıldı.• İstihdamdakisürekliliğitemin etmekamacıyla2aylıktelafi çalışmasüresi4ayaçıkartıldı.• Endüşükemeklimaaşı1.500TL’ye yükseltildi.• Emeklilerinbayramikramiyesini Nisan2020başındaödenirken, maaşpromosyonödemeleri şubeleregitmelerinegerek kalmaksızın,doğrudan hesaplarınayatırıldı.

“NORMALLEŞME” İLK ÇİN’DE BAŞLADI• Çin’de, büyük ve orta ölçekliişletmelerinin yüzde 96,6’sı Mart2020 sonunda üretim faaliyetlerinedöndü.

•Almanya’da20Nisan2020itibarıylakapalıalanı800metrekaredenbüyükişletmelerin, kitapçıların, otomotivbayilerinin ve bisiklet dükkanlarınınaçılmasınaizinverildi.

•Çekya’daNisanortasındatedbirlergevşetilmeye başlandı. Otomotilbayileri ve pazar yerleri açılmayabaşlandı.27Nisan’dan itibaren200metrekare kapalı alanı bulunan işyerlerininaçılmasıplanlandı.

• Polonya’da parklar ve ormanlar20 Nisan 2020 itibarıyla yenidenhalka açıldı. Fakat spor yapanlarınyine ikişer metrelik sosyal mesafekuralına uymaları gerekiyor. Aysonunda ise ilköğretim,ortaokul veliselerinaçılacağıduyuruldu.Kafeverestoranlar ise bir süre daha kapalıkalacak.

• İspanya’da yeni vaka sayısınınazalmasıylaberaberbazıfabriklalarınüretime yeniden başlamasına izinverildi. Dükkan, restoran benzeriişletmelerin ise (süre uzatılmazsa) 3Mayıs’taaçılabileceğiöngörülüyor.

• İtalya’da yeni vaka sayısınındüşüşe geçmesiyle birlikte Nisan2020 ortasında, bazı bölgelerdeçamaşırhaneler, kitapçılar ve çocukürünleri satan mağazalar açılmayabaşladı. Restoran ve kafeler ise(süre uzatılmazsa) 4 Mayıs 2020’deaçılacak.

• Danimarka’da Nisan otasındaanaokulları ve ilkokullar faaliyeteyeniden başlarken restoran ve kafegibi işletmelerin 10 Mayıs’a kadarkapalıkalacak.

• Türkiye’de ise normalleşmeninen erken Haziran ortasındagerçekleşebileceği öngörülüyor.Bu dönemde sağlık sisteminin deolabildiğincerahatlamasıbekleniyor.

32

“Covid-19 Nisan 2020 Anketi” salgının etkilerini ortaya koydu

Mercer, peryön iş birliği ile hazırlanan “covıd-19 nisan 2020 anketi” pandemi sürecinin iş hayatına etkilerini ortaya koydu. Farklı sektörlerden 167 şirketin yer aldığı ankete katılanların yarıya yakını kısa çalışma ödeneğine başvurmayı ve çalışanlara ücretli için/idari izin kullandırmayı öngörüyor.

A R A Ş T I R M A

Mercertarafından,PERYÖNişbirliğiylehazırlanan“Covid-19Nisan2020Anketi”salgınsürecininişyaşamınaetkilerineışıktutuyor.Üretimdenlojistiğebirçoksektörünnabzınıtutananketegöre;katılımcılarınyüzde46,7’sikısaçalışmaödeneğinebaşvurmayıöngörüyor.Bu

rakam,bilgiteknolojilerisektöründeyüzde30’a;tüketiciürünlerisektöründeyüzde26,1’e;ilaçvesağlıktayüzde22,2’yedüşerken,hizmetsektöründeyüzde56,5’a;üretimdeyüzde58,6’yaveotomotivsektöründeyüzde78,9’ayükseliyor.

Sürecin yılın ikinci yarısını da kapsayacak şekilde uzaması halinde ne tür aksiyonlar almayı planlıyorsunuz?

Kısa çalışma ödeneğine başvurulması

Biriken yıllık izinlerin kullandırılması

Ücretsiz izin kullandırılması

Evden çalışma modelinde devam etme

Finansal tasarrufa gitme

Çalışan sayısını azaltma

Vardiyalı/Yarı zamanlı çalışma

% 33,3

% 28,2

% 23,1

% 19,2

% 7,7

% 6,4

% 6,4

Covid-19 sürecinde çalışanlara destek olmak amacıyla hangi alanda yeni yan haklar ve ödenekler devreye almayı öngörüyorsunuz?

İnternet

Öğle yemeği desteği

Sosyal yardım

Cep telefonu

Finansal kredi

% 24,6

% 17,4

% 10,2

% 9

% 4,8

İŞ DÜNYASI PANDEMİ SÜRECİNDE HANGİ

ÖNLEMLERİ ALIYOR?

Yıllıkizindışında,çalışanlaraücretliizin/idariizinkullandırmayıöngörenler

Buizni“kronikrahatsızlığıolançalışanlariçin”kullandırmayıöngörenler

Buizni,evdençalışmayauygunolanlariçinöngörenler

Buizni55yaşveüstüiçinöngörenler

Buiznitümçalışanlariçinöngörenler

Evdençalışmaiçininternetbağlantısıkonusundaçalışanlarınadestekolmayıöngörenler

Uzaktançalışmasürecindeçalışmasaatleriniesnetenler

Geçiciolarakyanhaklarailişkinödemeveuygulamalarınıdurdurmayıplanlamayanlar

Salgınayakalanançalışanlarınafinansalödemeyapmayıöngörenler

SalgınsebebiyleSGK’dan“işgöremezliködeneğinden”faydalanançalışanıolanlar

Salgınsebebiyleişealımlarıdurduranlar/erteleyenler

Salgınınuzamasıhalindekurumsalişveçalışanperformanshedeflerinirevizeedenler

Salgınuzamasıhalindeiştençıkarmayapmayacaklarınıöngörenler

Koşullardüzelincedeuzaktançalışmayadevamedebileceğiniöngörenler

% 60,5

% 47,3

% 40,3

% 27,4

% 21

% 24,2

% 39,5

% 66,3

% 41,9

% 12,6

% 69,5

% 74,3

% 83,8

% 58,9

33

Covid-19 sürecinde uzaktan çalışma modeline geçildi mi?Merkez ofiste geçildi % 94,6

Saha çalışanları için uzaktan çalışma modeline geçildi % 35,9

Şubelerde uzaktan çalışma modeline geçildi % 22,8

Hayır geçilmedi % 4,2

Covid-19 sonrası dünyanın çok farklı bir döneme gireceği ve iş dünyasının dinamiklerinin bambaşka olacağı öngörülüyor. Bu döneme hazırlanmak için hangi planları yapıyorsunuz?

Satış ve diğer ekipler için dijitalleşmeyi destekleyecek ve uzaktan çalışmaya hazır hale gelecek sistemlerin kurgulanması

Evden çalışma şekilleri ve yönetimiyle ilgili tüm çalışan ve yöneticilerin eğitilmesi

Eğitimler ve iş akışının online ortama taşınması

Proaktif kriz yönetimine öncelik verme

İş sürekliliğini sağlamak adına yedekleme vb. süreçlerde iyileştirmeye gidilmesi

Uzaktan çalışmaya adaptasyonu hızlandırmak amacıyla

çalışanlarınızın dijital çözümler ve kullanımları konusunda

gelişimlerine katkı sağlıyor musunuz?

Evet %71,9,4

Hayır %28,1

Zoom, uzaktan çalışma, evden çalışma ergonomisi üzerinde bilgilendirici materyal ve eğitim seanları düzenlenmesi

İnternet kotaları arttırılarak kurum tarafından karşılanması

Mailingler ve webinarlar organize edilmesi

Uzaktan çalışmada ihtiyaç duyulan temek programların (VPN, Teams, Sharepoint, Workday vb.) eğitimleri ve kullanıcı kitlerinin yayınlanması

İletişim kanallarının etkili kullanılması ve uzaktan liderlik konularında online eğitimlerin sağlanması

Çalışanların aileleriyle, çocuklarıyla beraber vakit geçireceği, ev ortamında kendilerini geliştirecekleri aplikasyonlar oluşturulması

Uzaktan çalışmaya adaptasyonu hızlandırmak için çalışanlarınızın hangi dijital çözümler ve kullanımlara gitmesini sağlıyorsunuz?

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

34

İş dünyası Covid-19’a hazırlıksız yakalandı Mercer Türkiye, Mart ayında Koronavirüs salgınına karşı şirketlerin aldığı önlemleri ve uygulamaları inceledi. Covid-19 Salgınının Türkiye’de Çalışma Hayatı Üzerine Etkileri Anketi’ne 138’i uluslararası, 61’i yerel 199 firma katıldı. İşte sonuçlar…

A R A Ş T I R M A P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Salgın sonrası ödenekler ve yan haklar

•Toplutaşımakullanılmamasıiçintaksiücretininkarşılanması

•Otoparkvebenzinmasrafınıkarşılama

•Aracıolmayanlaratransfer

•Avansödemesi

•Mobilsağlıkhizmeti

•Erkenmaaşödemesi

•Ödünçparaalmakolaylığı

•Sahaçalışanlarına,koruyucumalzemevedezenfektan ödeneği

•30günlükücretliizinhakkı

•Evdençalışanlarayemekücreti

Salgınhastalıkdurumuiçinöncedenhazırlanmışişsürekliliğiplanınızvarmı?

Çalışanlarınızıbellilokasyonlardayadaülkegenelindeevdençalışmakonusundadestekliyor

musunuz?

Ofisveyaüretimtesisinizigeçicisüreyle

kapattınızmı?

Çalışanlarınızladüzenliiletişimsağlayıp,

bilgilendirmeyaptınızmı?

Evet %45,4

Hayır %54, 6

Evet %77

Hayır %23

Evet %76,4

Evet %76,4

Hayır%6,5

Evet%93,5

Çalışanlarınızıbilgilendirmekiçinkurumiçiağsayfasıoluşturdunuzmu?

Esnekçalışmasaatleriuygulamasınageçtinizmi?

Ücretartışlarınıdurdurdunuzmu?

Evet%39,7Hayır

%60,3 Hayır%73,4

Evet %26,6

Hayır%95,5

Evet %4,5

Salgınsüresinceuzaktançalışmakararıalanlar % 60

Üretkenlikaçısındanendişeduyanlar % 80

Uzaktanbağlantılarlaiçiletişimisürdürenler % 45

Çalışanlarınısanalaktivitelerlemotiveedenler% 24

Eğitimlerinisanalortamdasürdürenler %31

YabancıülkelerdekiçalışanlarınıTürkiye’ye

getirmekararıalanlar % 29

36

Cem Sezgin

Covid-19 ve çalışma hayatına dair şehir efsaneleri

Covıd-19’la beraber birçok şehir efsanesi de hayatımıza girdi. Artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Doğru. Ama bu değişimin tek sebebi Covıd-19 mu?”

desekabartmışolmayız.Tabiikiyaşananherzorluk,beraberindeekonomidekrizlerivedurgunluklarıdagetirdi.2019kolaybirsenedeğildi.Kurlardakidalgalanmalarınyarattığıbaskı,enflasyondakiyukarıyönlükıpırdanma,artanborçyükü,daralansektörlervebusüreçtesıkçaduymayabaşladığımıziflaslar,konkordatolarveişsizliktekiartış…DolayısıylaTürkiyeiçinCovid-19salgınınınçoköncesinde,özelliklebazısektörlerdevekurumlardaişleriyigitmediğinden,finansaldarboğazlarsözkonusuydu.PekiCovid-19’unetkisineoldu?

Covid-19birkatalizöretkisiyarattı.Ekonomideyaşananmevcutsorunları,zordurumdakişirketleraçısındanderinleştirdi.Dahaöncebuolumsuzluklarafazlamaruzkalmamışşirketlereisebusorunlarıbulaştırdıvealanıgenişletti.Neyazıkkiburadaçalışankesiminolumsuzetkilenmesisözkonusu.Bunedenledevlet,şirketlerveçalışanlarelelevererekbusorunuçözmeliler.Ezcümle,nekrizlereyabancıyıznedeonlarıçözmekadınaalınmasıgerekenaksiyonlara.

Efsane 2 “Şirketler Covid-19’u bahane edip, çalışanları ile vedalaşıyorlar”

“Böyledavrananhiçbirfirmayoktur”demekçokiddialıolur.Amadahaiddialısı,sanırımbusöyleminarkasında

S T R AT E J İ K İ K

Ortak - Deloitte Danışmanlık [email protected]

Deloitte sponsorluğunda hazırlanmaktadır.

durmakolacaktır.Bazışirketler,özelliklehazırlıksızyakalananlar;yatırımcıbaskılarınaçokfazlamaruzkalanlar,iflasriskiniçokyakındanhissedenler,işlerçokkötügitmesebileüstyönetimleri/liderleripaniğekapılanlar,krizinuzayacağıvederinleşeceğinedairsenaryolarıdahaolasıgörenler,devlettarafındanyeterincedestekalacaklarınainanmayanlar,mevcutişgücümodellerihızlıvekeskindeğişimleriminimumsorunlayapmayaolanaktanıyanlar,maliyetkalemleriiçerisindepersonelmaliyetleriçokönplanaçıkanlarbudönemderefleksolarakgözleriniişgücüoptimizasyonunaçevirmişolabilirler.

Gerçektebirçokşirketişgücüküçülmesinitercihetmiyor;“Dayanabildiğimizkadardayanacağız”mottosuileyolaçıkançokfazlaşirketvar.Buradaçalışanlarınakarşıvefa,çalışandeneyimineverilenönem,olasıhukuksalanlaşmazlıklarveyaratacağıyaptırımlardansakınma,işverenmarkasıolaraksunulanvaatlerinarkasındadurmairadesi,toplumsalduyarlılık,işlerintoparlandığıdönemehazırolabilmek,devletveçalışanlariletaşınaltınahepbirliktekolektifçözümlerüretmeisteğiveinancıöneçıkanmotiveedicifaktörler.Yanibazıistisnalarıdışarıdatutarsak,düşünüldüğügibişirketlerbaşkaçözümyollarıaramadanbuyöndeilerlemeyiseçmiyorlar.İlkseçeneklerdenbirigibialgılanan“işgücündeküçülme”,

Covid-19veçalışmahayatıileilgiliçokfazlaşeytartışılıyor.Busüreçtezihnimdecevaplardançok,bazısorularoluştu.Bunlardanenönplanaçıkaniseşuoldu:“Covid-19çalışmahayatıadına,yepyenibirtarihmiyazacak,yoksazatenöncedenyazılmışbirtarihinsayfalarınınsadeceçokdahahızlıçevrilmesinemivesileolacak?”Busoruyayanıtararkenbirçokklişesöylemiyenidensorgulamafırsatıbuldum.Bunlarbirerrealitemiyoksatekrarlayarakkendimizivebirbirimiziinandırdığımızşehirefsanelerimiydi?Öneçıkandördünüpaylaşıyorum.Kararsizin…

Efsane 1 “Türkiye’de şirketler bir anda Covid-19 ile finansal darboğaza girdiler”

Ülkeolarak2010’luyıllarınbaşlangıcındanbugüne,başımızagelmeyenkalmadı

37

kariyerler,beklentiler,yetkinlikler,işinnerede,kimlertarafındanhangiortamdayapılacağıdeğişecek.”Buradageleceğiöngörmekyerinegeleceğingeldiğindenbahsetmekdahadoğruolacaktır.Yanicümledeki“değişecek”kelimesiyerine;onugördüğümüzheryere“Değişiyorvedeğişmeyehızladevamedecek”şeklindeyazarsakbucümleninsonunakadararkasındayım.Mevcuthaliyle,Covid-19sayesindebudeğişimbaşlamışgibibirdurumsözkonusu.Oysadurumtamolarakbudeğil.

DeloitteKüreselİnsanKaynaklarıRaporu,10yıldırtutarlıbirşekilde“İşinGeleceği”kavramını,bununçalışmahayatımızınasıldeğiştireceğinianlatıyor.Otomasyonvedijitalleşmeden,uzaktanveesnekçalışmadan,alternatifişgücümodellerindenbahsediyoruz.Bunlarınbilim-kurgufilmlerindenalıntıolmadığını,insanveteknolojininuyumiçerisindesonuçlarüreteceğihibritbirişyapışşeklininçalışmahayatınınasıldomineedeceğiniortayakoyuyoruz.Şirketlerinkanalstratejilerindeonline’anasılyoğunyatırımyaptıklarınadikkatçekiyoruz.Oyüzdenbelkidefarkınavarmamızgerekengerçek,“YeniNormal”inokadardayeniolmadığıdır.“YeniNormal”edoğrugitmiyoruz,

zateniçindeyiz,onuyaşıyoruz.Covid-19,busüreciyaygınlaştırıyor,ivmekazandırıyor,toplumsalfarkındalığıarttırıyor.Bunoktadansonrabufarkındalığıkaybetmemizkolaygözükmüyor.

Pandemi bir gün gelecekti…

KütüphanemdeNationalGeographic’in2012’yeait“100GreatestMysteriesRevealed”isimliözelbirbasımıvar.Kitaplarımıdüzenlerkenşöylegözattım.Sayfa75dikkatimiçekti;100“esrarengiz”konuarasında61’incininbaşlığışuydu:“Birdahakibüyüksalgınneredebaşlayacak?”

Özetleşunlarısöylüyor:1)Birdahakipandemi,tıpkıAIDSveyaSARSgibiRNAtipivirüsiletetiklenecek.

2)Kolaymutasyonauğrayacakvehayvanlardaninsanlarageçecek.

3)BüyükolasılıklabüyükkalabalıklarınevcilvevahşihayvanlarlaiçiçeyaşadığıAsyaveyaAfrika’daortayaçıkacak.Sonrasındadaözelliklehavayoluvedenizyoluulaşımıilehızladünyayayayılacak.Görüyorsunuzya…Gerçektamgözümüzünönündetümberraklığıiledursabileefsanelerherzamandahaçokilgimiziçekiyor.

“Gerçek gözümüzün önünde dursa da efsaneler her zaman daha çok ilgimizi çekiyor”

aslındasonvehiçistenmeyenseçenek.Covid-19,sağlıklailgiliolmasıvebütündünyayıyaralamasınedeniylekolektifempatideoluşturuyor;kendikötüsüylebirliktekendiiyisinideyaratıyor.

Efsane 3 “Covid-19 sayesinde uzaktan çalışma ile tanıştık”

Uzaktan–evdençalışmaşuandamecburenbüyükbirkesiminişyapışşeklihalinegeldi.Bugünküpopülerliğivegündemdeolmasıkadarolağanbirşeyyok.Bukonuyudahaçokkonuşacağızvekonuşmalıyızda.Ancak2020’ninilkçeyreğinekadarhiçböylebirşeyyokmuşveilkkezbunukeşfediyormuşuzgibikonununelealınmasıinanılırgibideğil.Bireyselçalışanlarıgeçiyorum,birçokkurumsalşirketteyıllardırolanvesonzamanlardaepeyyaygınlaşmışbiruygulama.TürkiyeolarakülkemizdeilkCovid-19vakasınıngörüldüğüilkikihaftaiçerisindegerçekleştirdiğimizankette,Türkişyapışşekillerivekültürüileçokörtüşmüyordahiolsa;ülkemizdekişirketlerinbiledörttebirindesalgınöncesindezatenevdençalışmauygulamalarınınhayatageçirildiğinigördük.2008’deA(H1N1)(halkarasındakiyaygınadıyla“DomuzGribi”)ortayaçıkınca,onunbirpandemihalinegelmeihtimalininnasılsonuçlarayolaçabileceğiniyazmıştım.Neysekiodönemöngördüklerimsalgınınküreselboyutaulaşmamasısayesindegerçekleşmedi.Fakatşuan,omakalemdeyazdığımherşeygerçekleşiyor.Hattaoradaaynenşöylebircümlegeçiyor:“Ayrıca‘evdençalışma’yaklaşımıilegenelveidarigiderlerbirmiktarazalabilir.”Demekkiaslındaçokuzunsüredirburnumuzunucundaolanbirşeyigerçekanlamdayenifarkediyoruz.

Efsane 4 “Covid-19 sonucu, bizleri ‘Yeni Normal’ bekliyor”

TümCovid-19şehirefsaneleriarasındaensevdiğimisonasakladım:“YeniNormal”.Yanlışanlaşılmasın;“Bugünkarşımızda‘YeniNormal’diyebirşeyyok,bununedenkonuşuyoruz?”diyesorgulamıyorum.İddiaşu:“Yapılanişinkendisi,içeriği,yapılışşekli,meslekler,

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

38

Covid-19sürecindeevdençalışmayıteşvikedilirken,olasırisklervehukukiihlallerdegündemegeldi.Hukukiolarakmağdurdurumadüşmemek,sibergüvenliğisağlamakvekişiselverilerikorumakiçindikkatedilmesigerekenleriAv. Ömrüncegül İçöz Koyuncuoğlu anlattı.

Veri güvenliği riskleriEvden/uzaktan çalışma sürecinde işverenleri ve çalışanları veri güvenliğine ilişkin ne gibi riskler bekliyor?

İşverenin,uzaktançalışmanınyürütüldüğüortamısürekligözetlemevedenetlemeimkanınınolmaması,ortamdakifizikiveteknikaltyapıyahâkimolmaması,herhangibirriskingerçekleşmesihalindeanimüdahaleimkanınınbulunmamasıgibisebepler,busüreçteverigüvenliğineilişkinhukukiriskleribelirginkılıyor.İşaraçlarınıngüvenliğivesibergüvenliğitehditedebilecekrisklerbukonudaöneçıkıyor.Kişiselverilereyetkisizvehukukaaykırıerişimsağlanmasıriskinideunutmamakgerekir.

Uzaktan çalışma hukuku

Bu süreçte hukuki olarak mağdur duruma düşmemek için neler yapılabilir?

İşKanunumuzun14.Maddesi,uzaktançalışmahakkındakurallarbelirlemiştir.Maddeyegöre,işverentarafındansağlananişaraçlarıvebunlarınkorunmasınailişkinyükümlülüklerçalışanabildirilmeli,aralarındakiişsözleşmesindeyazılıolmalıdır.İşverenler,budoğrultudaçalışanlaragereklieğitimlerivermelivehatırlatmalarda

bulunmalıdırlar.Eğitimleruzaktanverilebilir,senkronveasenkroneğitimlerdüzenlenebilir.Çalışanlarasağlananişaraçlarıiçingerekliolanişgüvenliğitedbirlerialınmalıvebutedbirlerçalışanlaraöndenbildirilmelidir.

Uzaktançalışmalarda,dikkatliveözenliolmanınyanısıraetkin,hızlıveyapıcıiletişimkurulmasıönemtaşıyor.Herhangibirihlalveyagüvenliktehdidininvarlığıhalindeveyaşüphesindemutlakavehızlıiletişimkurmakbirreflekshalinegelmelidir.

“ÖzelNitelikliKişiselVerilerinİşlenmesindeVeriSorumlularıncaAlınmasıGerekenYeterliÖnlemler”ileilgiliKişiselVerileriKorumaKurulunun31.01.2018Tarihlive2018/10SayılıKararımutlakadikkatealınmalıdır.

KVK ve siber risklerUzaktan çalışma sürecinde kişisel verilerin korunması (KVK) ve siber risklerin önüne geçilmesi için nelere dikkat edilebilir?

Bilgisayar,akıllıtelefongibiişaraçlarındakayıtlıolan,özelniteliklikişiselveribarındıranlardahildosyavebelgeleringizliliğivegüvenliğişifrelemeyöntemleriveverininniteliğinegörekriptografikyöntemlerlesağlanmalıdır.Bilgisayarlardagüvenlikduvarıveantivirüsprogramlarıkurulmuşvegüncelolmalıdır.

Çalışanlarasıksıksibergüvenlikvesibergüvenliğitehditedenunsurlarhakkındabildirimyapılabilir.Budönemdesibersaldırılarartabilir;farkındavehazırlıklıolmakönemlidir.Kullanılane-postasistemleriningüvenlikvekurallarlailgilikontrollerinindüzenliyapılmasıveherkeseaçıkkablosuzbağlantılaryerine

D İ J İ TA L İ K

“Uzaktan çalışma döneminde karşılaşılabilecek siber riskler ve kişisel verilerin korunmasına yönelik ihlaller, teknolojinin sunduğu olanaklarla bertaraf edilebilir.”

Siber risk ve ihlallere dikkat!

uzaktanerişimdeVPN(SanalÖzelAğ)bağlantısıtercihedilmelidir.

Verilerinkayıtlıolduğuyazılımlariçingüvenliktestlerinindüzenliyapılmalıvekayıtaltınaalınmalıdır.Verilereuzaktanerişimdekademelikimlikdoğrulamasistemisağlanmalıdır.Bilgisayarşifrelerinindüzenliolarakdeğiştirilmesiveçalışanlarınerişimyetkilerinintanımlı,sınırlıvekontrollüolmasıgereklidir.

Özelniteliklikişiselverilerine-postayoluylaaktarılmasıgerektiğinde,şifreliolarakkurumsale-postaadresiyleveyaKayıtlıElektronikPosta(KEP)hesabıkullanılarak;farklıfizikselortamlardakisunuculararasındaaktarmagerçekleştiriliyorsa,sunuculararasındaVPNkurularakveriaktarımıgerçekleştirilmesigerekmektedir.

Şirketler,sistemlerindekigüvenlikzafiyetlerinitespitetmeli,sibersaldırılarıdüzenliolarakraporlamalıvekişiselverileridüzenliperiyodlarlayedeklemelidir.

Çalışan ve işverenin sorumlulukları

Çalışan veya işverenin elinde olmayan sebeplerden ötürü oluşacak olası tehditler karşısında her iki tarafın ne gibi sorumlulukları bulunuyor?

Hukukumuzdazararlardansorumluluk“kusur”sorumluluğuolarakdüzenlenmiştir.Genelbiryorumiletaraflarınoluşanzararlardan

Avukat, Eğitmen

Av. Ömrüncegül İçöz Koyuncuoğlu

39

sorumluluklarıherbirvakabazında,zararınoluşumundakusurluolupolmadıklarıvekusurderecelerinegöredeğişecektir,denebilir.Ancak,BorçlarKanunumuzun66.Maddesibiristisnahükmüdürve“kusursuz”sorumlulukhallerinitanımlar.Maddekapsamında,istihdamedeninyaniişvereninkusursuzsorumluluğudayeralır.İşverenintaşıdığı“özen”ilkesindendoğanbusorumluluğu,işçisininkusurundanoluşanzararlardandasorumluolmasıhalidir.Ziraişverenişgücündenyararlandığıkişilerinseçimindevegörevleriniifaederkengözetimvedenetimlerindeözenlidavranmalıdır.

Sibergüvenlikveverigüvenliğindeoluşabilecekihlallervebunlarabağlıolarakdoğabilecekzararlar,ileriyedönüktazminatlarveçeşitliyaptırımlarlagiderilebilecektir.Tümbunların,işverenşirketleriçinağırsonuçlar

barındırabileceğiunutulmamalı,önlemlerihmaledilmemelidir.

İhlal halinde yaptırımlarBu süreçte yapılacak ihlallerin hukuki yaptırımları neler olabilir?

İhlallerinözelhukukveidarehukukusonuçlarıolabilecektir.Örneğin,verigüvenliğiihlallerindeKişiselVerileriKorumaKurumu’na(KVKK)ilgilimevzuattaöngörülensürelerdebildirimdebulunmakgerekiyor.Düzenleyicivedenetleyicikamukuruluşlarının,BilgiTeknolojileriveİletişimKurumuileKişiselVerileriKorumaKurumugibi,kendialanveyetkilerinegirenihlallerdeuygulayabilecekleriidariyaptırımlarbulunmaktadır.

Kişilernezdindedoğanzararlaryönündenözelhukukmahkemelerinde

tazminatdavalarıaçılabilir.Bunlarlabirlikte,zararasebepolanfiilincezakanunundasuçolaraktanımlıolmasıhalinde,cezakovuşturmasınadagidilecektir.

1. Siber farkındalığı artırınAraştırmalar,“Corona”kelimesiniiçeren4binalanadıkayıtişlemiyapıldığınıvebuwebsitelerininyüzde50’sininzararlıiçeriklerdenoluştuğunugösteriyor.Budönemdesalgınveyavirüsedairbilgisüsüveren“oltalama”e-postalarıalabiliriz.Bunlarıniçeriğindekibağlantılaryadaeklidosyalarsistemlerimizezararlıyazılımlarbulaştırabilir.Çalışanlaraverilecek“temelsiberfarkındalıkeğitimi”bunoktadaetkilibirçözümolabilir.

2. Uzaktan erişim güvenliğini VPN ile sağlayınUzaktançalışanlarınkurumağınaSanalÖzelAğ(VPN)üzerindenbağlanması,iletişiminşifreligerçekleştirilerek,

Teknolojik risklere karşı önlemler - Pıcus Securıty

uzaktandinlenebilmesininönünegeçer.Buerişimigüvenlikduvarıvesaldırıengellemesistemlerigibiçeşitligüvenlikkontrollerindengeçirebilirsiniz.VPNvediğerhizmetlerdeçokfaktörlükimlikdoğrulamasınageçişyapmanız,kimlikbilgilerielegeçirilsedahiağınızıveverilerinizigüvendetutacaktır.

3. Fiziksel güvenliği ihmal etmeyinKurumerişimiolanbilgisayar,telefongibicihazlardaverilerinşifrelenereksaklanmasınısağlayabilirsiniz.Böylecebucihazlarkaybolsayadaçalınsadahi,içerisindekihassasbilgilereerişilemez.Ayrıcahack’lenmeihtimalinekarşı,şifrelemeyisadecediskiçindeğil,klasörvedosyabazındadayapabilirsiniz.

4. Tüm iletişimi güvenli kanallar üzerinden gerçekleştirinHassasverileringüvenliğiiçinçalışanlarınherkeseaçıkkablosuzbağlantılarkullanmamasızorunluhalegetirilebilir.WPA2/3gibigüvenlişifrelemeprotokollerikullanankablosuzağlarıkullanmalarıdaverigüvenliğiiçinönemtaşıyor.

5. Bilişim altyapınızı güçlendirinGüvenlikpolitikanızınenüstdüzeydeolduğundaneminolmakiçinsızmatestleriyaparak,otomatiksaldırısimülasyonaraçlarınıkullanarak,tehditaktörlerininkullandığımetotlarlaağınızıvegüvenliksisteminizikontroledebilirsiniz.Böylece,eksiknoktalarıgüçlendirerekbilişimaltyapınızıverilerinizigüvendetutacakdurumagetirebilirsiniz.Kaynak: PicusSecurity

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

DÜZELTME - Dergimizin85.sayısındayeralan“Dijitalçağdaçalışmahayatında“SiberZorbalık”:Yasaldüzenlemelervemücadeleyöntemleri”başlıklıyazıdayeralanalıntılaraaitdipnotatıfları,sehvenoluşanbirhatanedeniylegörünmemiştir.Buaçıklamaileyazıdayeralanilgilialıntıvekaynaklarıbilginizesunulmaktadır:1.“Zorbalık,güçkullanarak,korkutarak,tehditveyazorlamailebaşkalarıüzerindeegemenlikempozeetmekolaraktanımlanır.”https://tr.wikipedia.org/wiki/Zorbal%C4%B1kbağlantısındanalıntılanmıştır.2.“Bireyinenküçükhatasıdahiağırsuçlamalarınbahanesiolarakkullanılır.”https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423874146.pdfbağlantısındanalıntılanmıştır.Kaynak,Prof.Dr.PınarTınaz’aaitİşyerindePsikolojikTaciz(Mobbing)isimlimakaledir(sayfa22).

Siber güvenlik ve KVK hakkında

yararlı bağlantılar

Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi https://www.usom.gov.tr

Emniyet Gen. Müd. Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı https://www.egm.gov.tr/siber

Kişisel Verileri Koruma Kurumu https://www.kvkk.gov.tr

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu https://www.btk.gov.tr

T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı https://www.uab.gov.tr/siber-guvenlik

T.C. Adalet Bakanlığı https://www.adalet.gov.tr

40

Küreselekonomiyeyönverenşirketler,ayırdıklarıhatırısayılırbütçeleri,insankaynaklarınasunduklarıolanaklarveAr-Geçalışmalarıylasalgınsürecindedayanışmasergiliyorlar.OnlardanbiriolanGoogle,Covid-19mücadelesine800milyondolarbağışladı.GoogleCEO’suSundarPichai,Twitter’danyaptığıaçıklamada,dünyanınfarklınoktalarındakiküçükişletmelere340milyondolarlıkGoogleAdskredisitanımlandığınıdabelirtti.

DünyadevlerindenbirdiğeriolanAppledabusürece15milyondolarvemilyonlarcamaskebağışlayarakdestekverdi.Ayrıca,Applehastalanançalışanlarınınsınırsızizinkullanabileceğinidekamuoyunaduyurdu.AppleCEO’suTimCook,“Kimseofisegitmekzorundadeğil.Dileyenherkesuzaktançalışabilir”dediveuzaktançalışmamodelini“normalleştirmek”yolundadünyayaönemlibirmesajverdi.

SOSYAL SORUMLULUK

Mücadele, gücünü “dayanışma”dan

alıyor

Türkiye’de ve dünyada; özel sektörün önemli oyuncuları ile kamu kuruluşları; sosyal sorumluluk ve dayanışma örneği sergileyerek Covıd-19’la mücadeleye destek oluyor.

Google CEO’su Sundar Pichai

İstihdam ve insan kaynakları destekleniyor

Budönemde,bazısektörlerveişletmelerdurmanoktasınagelirken,bazışirketleroluşturduklarıyenibütçelerleistihdamadestekverdiler.BuşirketlerdenbiriolanAmazon’un,kurucusuveCEO’suJeffBezos,sahaçalışanlarınınsaatücretinezamyaptığınıve100binkişininişealınacağınıaçıkladı.

PekçokkuruluşgibiuzaktançalışmayageçensosyalpaylaşımplatformuTwitterisedünyadakitümçalışanlarınınevlerindeofisdüzeneğikurmakiçinyaptıklarımasraflarınşirkettarafındankarşılanacağınıaçıkladı.Evdençalışamayacakdurumdaolansözleşmeli,yarızamanlıveyataşeronçalışanlarınaisesaatbaşınaçalışmaücretlerininaynenödeneceğinibelirtti.

Bazıkuruluşlarisesalgınsonaerdiktensonraçalışmahayatınınsağlıklışekildesürdürülebilmesiveüretimindevametmesiiçinkurumsalsosyalsorumluluklahareketegeçti.RenaultFransa’da,ilginçbiruygulamagerçekleştirdi.Renault,çalışanlarınınişegeridönüşkonusundayaşadığıtereddütleriortadankaldırmakiçin10’arkişilikkontrollügruplarhalindefabrikaziyaretleridüzenliyor.Sosyalmesafevehijyenkurallarınınsıkışekildeuygulandığıbuziyaretlerkapsamında,fabrikadayapılandeğişiklikler,alınantedbirler,temizlikvedezenfeksiyonçalışmalarıayrıntılışekildeçalışanlaraanlatılıyor.

Henkelise,küreselsalgınlayüzleşmekdurumundakalançalışanlar,müşterilervetopluluklarıdesteklemekamacıylakapsamlıküreselbirdayanışmaprogramınıdevreyesoktu.Bukapsamdaşirket,DünyaSağlıkÖrgütü/BirleşmişMilletlerVakfıCovid-19fonunaveseçilmişorganizasyonlara2milyonEurodeğerindebağıştaahhüdündebulundu.BununlaberaberHenkel,5milyonadetkişiselveevhijyenürünübağışıyapacak.Ayrıcaçalışmalarınıevde,ofiste,sahadavefabrikalardasürdürençalışanlarınsağlıkvegüvenliğinisağlamakiçindestekverecek.

Turizm, çalışanlarını korumaya çalışıyor

Covid-19salgınındanençoketkilenmesibeklenenturizmvekonaklama

Google CEO’su Sundar Pichai

41

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Tekstilden otomotive, e-ticaretten beyaz eşyaya dek birçok

sektörden kurum ve kuruluş sundukları farklı desteklerle

sürece katkı sağlıyor.

Türkiye’de dayanışma hızla örgütlendi

Salgınınülkemizeulaşmasınınardındanhızlıcahareketegeçenkurumlar,Ar-Geolanaklarıbaştaolmaküzereinsankaynaklarını,maddiimkanlarınıvedonanımlarınımücadeleiçinkullanmayabaşladılar.

SağlıkçalışanlarınadestekolmakvevirüsünbulaşriskiniazaltmakamacıyladünyadaolduğugibiTürkiye’dedeilkolarakmaskevekoruyucugiysiyeodaklanıldı.Ülkemizdepiyasadayeterincemaskebulunamamasıvefiyatlardakianiveaşırıartışbualandahareketegeçmeihtiyacınıdoğurdu.Maskeüretimiiçinbirçokkurumhızlaorganizeolarakkısasüredeçözümgeliştirdi.

Maske üretim seferberliği

TürkiyeİhracatçılarMeclisiilkhareketegeçensiviltoplumkuruluşlarındanbiriolarak“Günde1milyonmaskeüretimihedefini”duyurdu.BunailkcevapLCWaikiki’dengeldi.Marka3milyonmaskeüreterekSağlıkBakanlığı’nahibeedeceğiniilanetti.ArdındanVakkohareketegeçerekVakkoÜretimMerkezi’ninmaskeüretiminetahsisedilmeküzereSağlıkBakanlığı’nateslimedildiğikamuoyuylapaylaştıveNisan2020itibarıylavardiyalıvekesintisizolarakmaskeüretecekleriniduyurdu.

Microsoft’un kurucularından Bill Gates ve eşi Melinda Gates

BillveMelindaGatesVakfı,InovioPharmaceuticalsadlıilaçşirketidedahilolmaküzereCovid-19’akarşıtoplam7aşıçalışmasınıfinanseediyor.

InovioPharmaceuticals,aşıçalışmalarındainsandeneylerinebaşlamakiçinABDGıdaveİlaçİdaresi’nden(FDA)onayaldı.BuesnadaBelçika’dafaaliyetgösterenHvivolaboratuvarı,Covid-19aşısınıdenemeküzere24gönüllükobayaradığınıduyurdu.Herbirkobayiçinayrılanbütçe4bineuro.Kobaylardan

sektöründedesosyalsorumlulukgirişimleridevamediyor.BukapsamdaAccorOtelGrubu,çalışanlarına,ortaklarınavetoplumadestekvermekamacıyla“ALLHeartist”fonunuhayatageçirdi.Busüreçtefonaayrılanbütçeilemalizorluklaryaşayançalışanlar,işortakları,sağlıkprofesyonellerivekrizeyönelikdayanışmagirişimleridesteklenecek.Accorplanlanankârpayınınyüzde25’inibufonaaktaracak.Budayaklaşık70milyoneurotutarındabirkaynakanlamınageliyor.

Teknoloji kazanır

Microsoft,vakaizleyici,telesağlıkplatformuyazılımçalışmalarıvebenzerprojelerleCovid-19’lamücadeleye

desteksağlıyor.ABDHastalıkKontrolveÖnlemeMerkezleri,Microsoft’unsağlıkchatbotteknolojisinitemelalarakbirdeğerlendirmearacıkullanıyor.

Tesla,SpaceX,FordveGeneralMotorssolunumcihazıüretmeyebaşlayacaklarınıduyurdu.Tesla,6Nisan’dasolunumcihazıprototipinikamuoyuylapaylaştı.

Podyumlar boş kalınca…

Avrupakökenlimodamarkalarıdabusüreçtedayanışmayakatıldılar.Dior,Burberry,Gucci,YvesSaintLaurent,RalphLaurenveBalenciagaCovid-19sürecindesağlıkçalışanlarıiçinmaske,eldivenvekoruyucugiysiüretimindeöncükuruluşlarolarakyeraldılar.

Aşı araşt ırmaları h ız kazandı

beklenen,14günboyuncaevindençıkmadankendinikarantinayaalması.

Johnson&Johnsondaaşıüzerindeçalışankuruluşlardan.Şirket,ABDSağlıkveSosyalHizmetlerBakanlığıBiyomedikalGelişmişAr-Ge(BARDA)ileCovid-19sürecindeişbirliğiyaptığınıaçıkladı.BukapsamdaCovid-19aşısıAr-Geçalışmalarına1milyardolarıaşkınyatırımgerçekleştirmeyitaahhütetti.BudoğrultudaJohnson&Johnsontümdünyaya,birmilyardozaşıtedarikedeceğinideaçıkladı.

42

KoruyucumaskekonusundahareketegeçenkuruluşlardanbirdiğeriiseFordOtosanoldu.FordOtosanGenelMüdürüHaydarYenigün,yüzmaskelerininseriüretimininyansanayiilebirlikteFordOtosan’ıngeliştirdiğikalıplayapılacağınıaçıkladı.UludağOtomotivEndüstrisiİhracatçılarıBirliği(OİB)deİTÜArıTeknokentiş

SOSYAL SORUMLULUK

birliğiylesiperlik(yüzkalkanı)üretiyor.Tofaşisetıbbidestekekipmanları,biyolojikörnekalmakabiniüretmeyebaşladı.

Hepsiburada.com500binadetcerrahimaskeve500binadetmuayeneeldiveni;Oppo,30binFFP3tipimaske,SabancıHolding10tonyeninesildezenfektan,HayatKimyaveNutriciatıbbimalzemedesteğindebulundu.

Bünyesindeİpekyol,TwistveMachkamarkalarınıbulunduranAyaydın-MiroglioGrubuiseEdirneDevletHastanesi’neteslimetmeküzere30binadetcerrahimaskeüretti.

ÖzelsektörünyanısıraTürkiyeçapındakimeslekokulları,akşamsanatokullarıvehalkeğitimmerkezleridebuseferberliğekatkıdabulunarakdurmaksızınmaskeüretti.İstanbulTekstilveHammaddeleriİhracatçılarıBirliği’ndenyapılanaçıklamayagöreTürkiye’deaylıkolarak600tonmaskekumaşıüretiliyor.Biradetmaskeise1gramkumaştanüretiliyor.

Az zamanda çok sayıda solunum cihazı

Covid-19sürecinde,hastanelerdekisolunumcihazıyetersizliğitümdünyanınortaksorunuoldu.HükümettarafındanyapılanaçıklamalardaTürkiye’dekisolunumcihazısayısınındünyadakiortalamanınüzerindeolduğukamuoyunailetilsedehasta

sayısınınbeklenendenfazlaartabileceğiihtimalinekarşıcihazlarınyetersizkalacağıöngörülüyordu.BununönlenmesiiçinBioSys,AselsanveBaykarişbirliğiyaptı.KoçGrubuYönetimKuruluBaşkanVekiliAliKoç,Arçelik’intümteknolojisinisolunumcihazıgeliştirenBioSysfirmasınınhizmetinesunacağınıaçıkladı.Ardındanbusüreçteüretileceksonunumcihazıtasarladıveprototipitestedildi.ArçelikGarage’dageliştirilencihazınseriüretimihızlıcabaşladı.

Sağlık çalışanları otellerde misafir ediliyor

AilelerineCovid-19virüsünübulaştırmadangörevleriniyerinegetirebilmeleriiçinsağlıkçalışanlarınınizoleşekildebarınmalarıçözülmesigerekenönemlimeselelerdenbirdiğeriydi.İstanbul’daDivanİstanbul,DivanİstanbulCity,GrandHyattİstanbul,HiltonBomonti,TheMarmaraveNANotelleri,BilgiliHolding,İstanbul’dayeralanotelveöğrenciyurtlarındabulunan500odasını,Ankara’daBüyükAnadoluOteli,Sakarya’daOn7Oteli,Sinop’taBeyazOtel,Mersin’deGrandBossSuitOtelgibikonaklamakuruluşlarıbusüreçtetesislerinisağlıkçalışanlarınınhizmetine“ücretsiz”olaraksundular.Busayedebinlercesağlıkçalışanı;kamuyaaitmisafirhaneler,yurtlarvesosyaltesislerinyanısıradayanışmayıdestekleyenotellerdetemiz,konforluvesağlıklıkoşullardakonaklayabildi.

Akaryakıt

•BPTürkiye,İstanbulİlSağlıkMüdürlüğü’neaitambulanslaraücretsizakaryakıtteminetti.•Shell&Turcas,sağlıkçalışanlarıvesağlıkhizmetisunanaraçlardakullanılmaküzere5milyonTL’likakaryakıtdesteğisağladı.

Elektronik ve telekomünikasyon

•Arçelik,170hastaneyesağlıkçalışanlarınınyararlanmasıamacıylaçamaşırvekurutmamakinasıilefırın,çay,kahvevetostmakinalarıyolladı.•LG,sağlıkkuruluşlarınaTV,çamaşırmakinesi,ateşölçer,tansiyonaletivetekkullanımlıkkoruyucutulumbağışındabulundu.•TürkTelekom,VodafoneveTurkcell,sağlıkçalışanlarınamevcuttarifelerineekolarakinternetvedakikatanımladı.

Gıda ve temizlik ürünü

•Getir,ihtiyaçsahibi65yaşüstüne300bingıdakolisidağıtmayıtaahhütetti.•UnileverTürkiye,SağlıkBakanlığı’na230tonlukDomestosçamaşırsuyu,10milyonbardakçayve1,7milyonkaseçorbabağışladı.

Nakit kaynak

•İşBankasıGrubu,GarantiBBVAveAkbankmücadeleye10’armilyonTL’likkaynakayırdıklarınıduyurdular.•Yemeksepeti,sahibinden.com,n11.com,Amazon.com.tr,SabancıTopluluğuveGittigidiyornakitkaynakayırankuruluşlararasındayeraldı.•SabancıTopluluğu,ayrıcaSağlıkBakanlığı’na150binadettanıkitiveCovid-19aşıveserumunungeliştirilmesiiçin1,7milyonlirabağışyapacağınıaçıkladı.

43

P E R Y Ö N

PERYÖN Akademi #genclereumutverin kampanyasını

destekliyor PERYÖN Akademi, Esas Sosyal ile iş birliği yaparak bilgi, deneyim ve teknik altyapısıyla değer yaratıyor.

PERYÖNAkademi,EsasSosyalileişbirliğiyaparak#genclereumutverinkampanyasınadestekoluyor.PERYÖNAkademibukampanyakapsamında,EsasSosyalilebirlikteAnadolu’dakiüniversitelerin3.ve4.sınıfındaokuyan,mezunolmayıbekleyengençlerineğitiminekatkısağlıyor.BugençleraynızamandaİlkFırsatProgramı’nınpotansiyelhedefkitlesinioluşturuyor.

İkihaftadabirücretsizdüzenlenenwebinar’lararacılığıylaöğrencileringelişimlerinedestekolanPERYÖNAkademi,gönüllüeğitmenlerindenEğitmen,Koç,YönetimveİnsanKaynaklarıDanışmanıAzerErdemile20Nisan2020’de“OnlineStresYönetimiEğitimi’’nigerçekleştirdi.Webinar’larınkonuveiçeriklerisürekliolarakgüncelleniyor.

Kampanyayabirdiğerdestek,PERYÖN’ündijitalöğrenmeçözümortağıenocta’dangeldi.Bukapsamda

gençler,enocta’nınsunduğu“MicrosoftOfficeProgramları”eğitimlerineücretsizolarakkatılabildiler.Gençler,birayboyuncaPERYÖNAkademionlineöğrenmeplatformundabueğitimlerindokümanvevideolarındanfaydalanabiliyorlar.İnteraktifçalışmametotlarıylaoluşturulmuşeğitimteknikleriaracılığıyla,MicrosoftOfficeprogramlarınıkullanmabecerilerinigeliştirebiliyorlar.

PERYÖNAkademi’nin, #genclereumutverinkampanyası kapsamındaEsasSosyalişbirliğiile düzenleyeceğiyenieğitimler hakkındaayrıntılıbilgiiçin https://www.peryon.org.tr adresiniziyaretedebilir,EsasSosyal resmisosyalmedyahesaplarınıtakip edebilirsiniz.

@ilk.firsat@ilk_firsat

@esas-sosyal@ilkfirsat

Esas Sosyal ve İlk Fırsat Programı

EsasSosyal,EsasHoldingtarafındanNisan2015’desosyalyatırımlarınkapsamınıgenişletmekveprofesyonelolarakyönetmekamacıylakuruldu.EsasSosyal’in“İlkFırsatProgramı”ise“ŞevketSabancıVizyonuyla”gençlereilkişfırsatlarınıverirken,Türkiye’dekieğitimligençişsizliğininçözümündeöncübirprogramolarakhayatageçirildi.İlkFırsat,üniversitedenyenimezunolmuşişarayangençlerinokuldanişegeçişsürecindesiviltoplumkuruluşlarındabiryılboyuncaçalışarakdeneyimkazanmalarınıdestekliyorve21.yüzyılbecerilerinigeliştirmeyeyönelikeğitimlersunuyor.www.ilkfırsat.org

Azer ErdemEğitmen, Koç, Yönetim ve İK Danışmanı

44

AtaköyKodlamaveMakerAtölye’ninkurucusuMeltemSezer,Covid-19sürecinde,evindeyüzkorumasiperliğiüretereksağlıkçalışanlarındadestekoluyor.Salgınsebebiylekapattığıatölyesindeki3boyutlu(3B)yazıcılarıevinetaşıyaraküretimebaşlayanSezer,“Salgındaöncephedeyeralansağlıkçalışanlarınıçokiyikorumamızgerekiyordu.Evdehiçbirşeyyapmadanduramazdık,aileceelimizitaşınaltınakoymalıydık”diyor.Sosyalmedyada“FütüristAnne”olaraktanınanSezer’inevdesiperliküretimprojesiailesivearkadaşlarınındesteğiylebüyükbiriyilikhareketinedönüştü.TeknolojideKadınDerneği(WTech)ÇalışmaGrubuÜyesiolanSezer,sorularımızıyanıtladı.

Sizin için “teknoloji” nasıl bir anlam taşıyor?

Teknolojininüretkenlikamacıylaöğretilmesi,yaygınlaştırılmasıveözellikleebeveynlerinbukonudabilinçlendirilmesiileilgiliiddiamvar.Buönemlialandanekadarçokyetişmişinsanaihtiyaçduyduğumuzu,evde

SOSYAL SORUMLULUK

kaldığımızbugünlerdebirkezdahaiyianlamışolduk.Teknolojivedijitalleşmesayesindeinsanlarevdekalırkendeüretebiliyor,iletişimkurabiliyor,işleriniyürütebiliyor.Bilinçliteknolojikullanımınıyaygınlaştırmayıçokönemlibuluyorum.

Siperlik üretme fikri nasıl doğdu?

Elimizdedonanım,hızlıveseriüretebilecekorganizasyongücümüzvarkenyadamaddidestekolabilecekinsanlarıtanıyorkengüçlerimizibirleştirmeden,hiçbirşeyyapmadandurmamızimkansızdı.Bizdeelimizitaşınaltınakoymalıydık.Tümmerhametliinsanlarınyapacağıgibibendebir“insan”olarakelimdengeleniyapmayakararverdim.OgünTürkiye’ninCovid-19mücadelesindekiilksağlıkçalışanıkaybıyaşanmış,ÇapaTıpFakültesiÖğretimÜyesiProf.Dr.CemalTaşcıoğluvefatetmişti.Busürecinbaşındanitibarenhekimolarakgörevyapançocuklukarkadaşımlaogüngörüştüm.Arkadaşımın“Sağlıkçalışanlarıölüyor,bizlerölüyoruz”

derkenyaşadığıçaresizlikhissiçoküzücüydü.Hareketegeçmemizkaçınılmazolmuştu.Üzüntümetanıkolaneşim,tümarkadaşlarımızlaprojefikrimizipaylaştı.

Neden özellikle bu ürünü tercih ettiniz?

Evdeneyapabiliriz?Yolaçıkışnoktamızbuydu.Yüzkorumasiperievdekolayca3Byazıcıylaüretilebilirdi.Doktorlariçindahahızlıveetkiliönlemalmalıydık,onlarsalgındaöncephedesavaşıyorlardıvebusalgındangalipçıkabilmemiziçinsağlıkçalışanlarınaçokiyibakmamızgerekliydi.Siperlikbuanlamdaçokönemlibirihtiyaçtı.

Üretime nasıl başladınız?

Eşimveçocuklarımlaberaber3Byazıcıylaneleryapabileceğimiziplanladık.Salgınsebebiyleatölyemikapatmıştım;oradakiyazıcılarıevegetirdik.Yazıcıiçingereklifilament’leriarkadaşlarımsağladı.Siperliküretimiiçingerekli3Byazıcıdosyasıdaaçık

“Fütürist anne”evinde siperlik üretiyor

Covid-19 Destek Projesi’ne maddi katkı sunmak veya siperli yüz koruyucu talep etmek için:https://linktr.ee/Covid19destekInstagram: @covid19destek

Covıd-19 salgınıyla mücadeleye destek olmak için kendi imkanlarını harekete geçiren Meltem Sezer, sağlık çalışanları için yaklaşık 7 bin adet yüz koruma siperliği üretti. Bu proje için 17 bin TL’den fazla fon toplayan Sezer, 4 bin siperliği sağlık çalışanlarına ulaştırdı. “Tüm insanlara bilinçli teknoloji kullanımı konusunda destek olunmalı. Yaşadığımız çağ bunu gerektiriyor” diyen Sezer’in hedefi 20 bin siperlik üretmek.

45

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Tüm bunları nasıl başardınız?

Teknolojisayesinde...Neredeysehiçevdençıkmadanailelerimizleevdeykenbuprojeyigerçekleştirdik.Gerçekleşmesiiçindestekaldığımızbirçokuygulamaveonlinesiteleroldu.WhatsApp,discord,telegram,Googlemeeting,zoom,GoogleDocuments,imece.biz,ihtiyaçharitasıgibibirçokplatformdanfaydalandık.Buradaadıgeçentümplatformlarınteknolojikaltyapısınınöneminivurgulamakistiyorum.Böyleolağanüstübirdurumdatümdünyasalgınlasavaşırkenkullandığımızvedestekaldığımızherşeyinaltındateknolojiyatıyor.Yazılımın,kodlamanın,uygulamalartüretmenin,insanıihtiyaçlaraicatlarçıkarmanınnekadarönemliolduğuortada.3Byazıcıherkesinevindeolabilir,herkesüçboyutlutasarımyapmayıöğrenebilirvekişiselçözümlerbulabilir.

Teknoloji kullanımını yaygınlaştırmak için neler yapılabilir?

Geleceknesillerinışıkhızındateknolojiyianlamlıveüretkenamaçlıkullanmayönündebilinçlendirilmesişart.Uzaktançalışmaepeyzamandırişdünyasında,“alternatifçalışmaşekli”olarakkabulgörüyorduancakbudenliyaygınlaşmamıştı.Salgınlaberaberevdençalışarakhayatınıidameettirmekzorundaolan,“evofis”kavramınımecburenöğreneninsanlarlaempatikuralım.Bugüntüminsanlarayoğunşekilde,bilinçliteknolojikullanımıkonusundadestekolunmalı.Yaşadığımızçağbunugerektiriyor.Buanlamda,TeknolojideKadınDerneğigibibiryapınınkurulmasındanveoradayeralmaktançokmutluvegururluyum.

olarak3boyutludestek.orgtarafındanpaylaşılmıştı.Tekyapmamgerekenbilgisayarımdanbaskıyıbaşlatmamdı.Şimdi24saatçalışıyorlar.Geceleriuyanıpbirbebeğibeslergibi3Byazıcılarımıkontrolediyorum.

Kısa sürede çok hızlı hareket ettiniz. Bu organizasyonu nasıl sağladınız?

Birsüresonrataleplereyetişemezolduk.Organizasyontamamenkendiliğindengelişti.Birarkadaşım“Nedenseriüretmiyoruz?”dedi.BirbaşkaarkadaşımFongogo’danfontoplamayıorganizeetti.Kuzenimkalıphanesindenyararlanabileceğimizivesiperliğikolaycatasarlayabileceğinisöyledi.Kalıbıikigündetasarladılar,işlenmesialtıgünsürdüvebirhaftadakalıpüretimehazırdı.Farklıbiralandaüretimyapanbirarkadaşımelindekilastikleribuprojeiçinbedelsizverebileceğinisöyledi.İçimizdeyaşadığımızhüzünveendişe,kısasüredebiriyilikhareketinedönüştü.10Nisan2020itibarıyla,Fongogoüzerindenoluşturulanfonda17bin590TLtoplandı.Busüreçteailemenbüyükdestekçimdi.Beşkişilikbiraileolarakyolaçıkmıştık.AncakşuanÜretim,Montaj,İletişim-Pazarlama,TalepToplama,Dağıtım,Finans,YönetimKadrosuolmaküzeretoplam30kişilikbiroperasyonuyürütüyoruz.Buekibeimece.biz’denmontajagönüllüolarakkatılanüçarkadaşımızdadahildir.

Ne kadar siperlik ürettiniz? Ne kadarını hangi noktalara dağıttınız?

Başlangıçtaürettiğimsiperlikleri3boyutludestek.org’averdim.Seri

üretimde10Nisan2020itibarıyla7binadetürettikve4binadedinidağıtmayıbaşardık.Bugünekadar150farklımerkezeteslimatplanladık.Talepleritopladık.Üretimehalendevamediyoruz.Hedefimiz20binsiperlik.Üretimedevamederken1-20adetarasıisteyensağlıkçalışanlarınasiperliklerihaleneldenteslimediyoruz.

İstanbulBakırköy’debulunanSadiKonukDevletHastanesi’ndenBayburtDevletHastanesi’ne,DiyarbakırSilvanDevletHastanesi’ndenEdirneSultan1.MuratDevletHastanesi’nekadarTürkiye’ninbirçoknoktasınagönderimsağladık.Bunlardışındayaklaşık200doktorvehemşireyedeeldenteslimatgerçekleştirdik.

Projenin bu kadar hızlı yayılması ve etki alanının güçlenmesini nasıl sağladınız?

Projemizisosyalmedyahesabım@futuristannemüzerindenpaylaştım.Aynıandatakipçilerim,arkadaşlarım,üyesiolduğumTeknolojideKadınDerneği(WTech)veBizbizze,kendikurumsalsosyalmedyahesaplarındaprojeyipaylaştılar.WTechÇalışmaGrubuüyelerigerekbireyselgerekkurumsalbağlantılarıyladestekverdi.Örneğinkargosorunumuzbusayedeçözüldüveücretsizolaraksiperlikleriilgilinoktalaraulaştırmayıbaşardık.Eşimzatenüretimdekoordinasyonusağlıyor.Çocuklarımpaketlerihazırladılar,asetatlarıdeldiler,siperlikleritutturmayayarayanlastiklerikestiler.Eşimleberaber,“Evdekalmakhiçbirşeyyapmamakdeğildir.Hepbirliktedoktorlarayardımedeceğiz”diyerekçocuklarımızıvekendimizimotiveettik.

46

Dr. Ülkü Keldal Özyol*

“Evde ‘yeni normal’i sağlıkla sürdürebiliriz”

“Evden çalıştığımız salgın sürecinde kendimizi zaman zaman zorlanmış hissedebiliriz. Özellikle çalışan ebeveynler, işlerine ve çocuklarına karşı sorumluluklarını yeterince yerine getirememe kaygısı taşıyabilirler. Bu karmaşık duyguları, aynı amaç için evlerinde bulunan milyonlarca çalışan yaşıyor. Unutmayalım, gönüllü karantina yakın gelecekte bitecek. Hazırladığımız öneriler sayesinde, süreci daha kolay yönetebilirsiniz.”

Covid19küreselsalgını,pekçokaçıdanyaşantımızıyenidentasarlamamızısağladı.Evdençalışmakzorundakaldığımızbudönemdekendimizeyenibirdüzenkurmakzorundakaldık.Kimilerimizbusürecehızlıcaadapteolabilirkenkimilerimizdezorlandı.Danışanlarımızdanaldığımızgeribildirimler,çocukluçalışanlarınsüreciyönetmektezorlukyaşadığınaişaretediyor.Çocuklarıneğitimlerininaksaması,yabancıdilgelişimi,kalemtutma,yazıyazmabecerilerininsekteyeuğramasıvedahabirçokunsuraynızamandabirerebeveynolançalışanlarınaklınımeşgulediyor.

Önceliklekendimizeherfırsattabusürecin“geçici”olduğunuhatırlatalımvemoralimiziyüksektutalım.Hiçbirimiz“yalnız”değiliz.Aynıamaçiçinevlerindebulunanmilyonlarcaçalışanınvarlığındangüçalabiliriz.Yaşananbusüreçteeğitimin,tatilinyadayürütülmesigerekentümişlerinbirşekildetelafisininmümkünolduğunu,bedenveruhsağlığınınherşeydenönemliolduğunuaslaunutmayalım.

Sonrakiaşamadaiseyaşadığımızbusüreci“olumsuz”değerlendirmekyerinebirfırsatolarakgörmekhemişlerimizisağlıklışekildeyürütmemizihemderuhsağlığımızıolabildiğincekorumamızısağlayabilir.

Çalışananne-babalariçinhazırladığımızbuöneriler,gönüllükarantinasürecindeyaşantınızıkolaylaştırabilir.

Çocuklara “evden çalışma”yı açıklamak

•Çocuklarınıza,salgınkontrolaltınaalınanakadarişeveokulagitmenin,sokaklardayadakapalıyerlerdedolaşmanınsakıncalıolduğunugerekçeleriyle,ama“korku”ve“kaygı”yaratmadananlatmalısınız.Dışarıdagereksizzamangeçirmeyerekonlaraörnekolmalısınız.

•Biryandandateknolojisayesinde

K O N U K YA Z A R

[email protected]

işimiziuzaktanyapabileceğimizianlatmalıvebuolanağasahipolduğumuziçinşanslıolduğumuzusöyleyebilirsiniz.

•Evdeçalışırken,sankidışarıdaçalışıyormuşgibidikkatlivesorumluşekildeçalışmamızgerektiğinianlatabilirsiniz.

Ailesininişinimerakedençocuklariçinbusüreciniyibirfırsatolduğunuunutmayalım.Çocuklarımızaişimizinayrıntılarınıanlatarakhemonlarlaverimlizamangeçirebilirhemdebuyenidurumukabullenmelerineyardımcıolabiliriz.

*Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı - Başkent Üniversitesi İstanbul Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi

“Tatil günleri ile mesai günlerini ayırarak hem işlerinizi aksatmadan yürütebilir hem de ailenizle daha verimli zaman geçirebilirsiniz.”

47

“Çocuklarla fiilen aynı yerde olmak, onlarla kaliteli zaman geçirmek değildir. Çocuklarla ‘verimli zaman’, ruhen ve bedenen onlarla olduğumuz anlardır.”

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Dr. Ülkü Keldal Özyol:Çocuklarınıza‘evdekalmayı’,‘korku’ve‘kaygı’yaratmadananlatmalı,sokaktazamangeçirmeyerekörnekolmalısınız.

#evdekal#cocuklucalisan#PERYÖN#gönüllükarantina

Tüm aile bir aradaysa, tadını çıkarın

Sokağaçıkmalarıtamamenyasaklanan65yaşüzeriyetişkinlerve(çalışmakzorundakalan18-20yaşhariç)20yaşaltındakiçocuklariçinsürecinbirazdahazorlayıcıolduğunuunutmayalım.Sürecinnezamanbiteceğinedairbeklentiiçinegirmekyerineiçindeolduğumuzzamanıdahaiyideğerlendirmekiçinçabagöstermeliyiz.Sonuçtadahaöncehiçolmadığımızkadarbiraradakalmakzorundaysak,nedenbuzamanıdahaiyişekildedeğerlendirmeyelim?

Çekirdekaileyadagenişailebiraradaysak,haftasonlarıbirlikteetkinlikleryaparaksürecihepimiziçindahaeğlencelihalegetirebiliriz.Böyleceçalışanlar;“tatilgünü”ile“mesaigünleri”kavramlarınıyenidenhayatlarınadahilederek“yeninormal”eadaptasyonuhızlandırabilirler.

Uzaktan çalışan ebeveynler için öneriler

• İşleri 24 saate yaymaya çalışmak yerine çalışma süresini ve zaman dilimlerini iyi belirlemek daha doğru olacaktır. İşinizi, planladığınız mesai süresinde bitirmeye çalışın.

• Normal zamanda ortalama 7-8 saat süren net mesainizin evde 4 ila 6 saat sürebilmesi olağan. Şunu unutmayın ki bu durum sadece sizin için değil, süreci sizinle aynı şekilde yaşayan çalışanların çoğu için geçerlidir.

• Bilgisayarınızı kahvaltı sofrasına asla getirmeyin.

• Çalışma için ayrı bir alan belirleyin ve bunun dışına çıkmayın.

• Çocuklarınızı bu alan ve çalışma saatleriniz hakkında açık ve net şekilde bilgilendirin. Bu, hem işinizi yapmanızı hem de evdeki zamanı yönetmenizi sağlar.

Çocukları ihmal etmeden çalışmak mümkün

Çocuklarınızlaverimlizamangeçirmeniz,maksimumkapasiteyleçalışmanızıveişinizigönülrahatlığıylayapmanızıkolaylaştırır.Çocuğunuzu;mutlu,anne-babailgisiyleduygusalaçıdantatminolmuşverahatlamışolarakgörmeksizideruhsalaçıdanrahatlatacaktır.Busayedeçalışmakonsantrasyonunuzyükselecektir.

Çocuklarlafiilenaynıyerdeolmak,onlarlakalitelizamangeçirmekanlamınagelmiyor.Yalnızcasüresibelirlenmişzamandilimlerindeçocuklarlabiraradaolmakdaçocuklarınızınduygusalaçıdantatminolmasıiçinyeterlideğil.“Çocuklarlaverimlizaman”ruhenvebedenenonlarlaolduğunuzzamandır.Buzamanlarıyaratmakelimizde.Neleryapılabilir?

•Çocuklarlabirebirsohbetettiğimizözelanlaryaratabilirsiniz.

•Evdekibasitişlervesorumluluklariçinbirliktehareketedilebilir.(Sofrakurmak,çamaşırmakinesiniboşaltmak,bulaşıkmakinesiniçalıştırmak,yemekyapmak,evdemobilyalarınyerinideğiştirmek,yenibirodatasarlamakvb.)

•Onlarınensevdiğioyunlarıbirlikteoynayarakve“çocuklaçocukolarak”verimlizamangeçirebiliriz.

Onlarla“bir”olmak,çocuklarıanlamak,bütünleşmekverimlizamanınpüfnoktasınıoluşturuyor.Çocuklarınyetişkinlerdendahadikkatliolduğunu,ufacıkbirayrıntıyı,yüzifadesinivesestonundakiküçükdeğişiklikleribilekolaycafarkedebildiğiniunutmayın.

İşstresinizivegeriliminizionlaraaslayansıtmayın.İşiişte(yanikendinizeayırdığınızçalışmaalanında)bırakın.

Kendinizeözelalan/zamanyaratınElbetteevdekaldığımızsürezarfındabireyselizolasyonadaihtiyaçduyabiliriz.

Bunu,yakınlarımıza,eşimize,çocuğumuza,annevebabamızauygunbirdilleanlatmakveherkesinaynışekildebunaihtiyaçduyabileceğinihatırlatmakortakbirçözümiçiniyibiradımolabilir.Buradabireylerinbirbirlerineanlayışgöstermesiönemlibiretken.

•Kitapokumak,müzikdinlemek,belkisadeceuzanmakvebirsürekonuşmamakkendimiziçinyapabileceklerimizarasında.

•Çevremizi,özelzamanımızasaygıgöstermeleriiçinşuşekildebilgilendirebiliriz:“Çalışmamıbitirdim/araverdim,şimdikendimebirazzamanayırmamgerekiyor,birsüresonrasizinleolacağım.”

•Buanlardakendimizeşunusöyleyebiliriz:“Sağlığımıkorumakiçinevimdeyim.Sağlıklıyımvenemutlukikendimehalagüzelzamanayırabiliyorum.”

48

Uzmanlar, canlı yayında üyeleri bilgilendirdiKısa Çalışma Ödeneği bilgilendirme yayını PERYÖNEgeŞubesi,Covid-19salgınsürecindeençokmerakedilenKısaÇalışmaÖdeneğikonusundaüyeleriniaydınlatmakamacıyla27Mart2020’deİŞKURİzmirİlMüdürüKadriKabak’ıkonuketti.SosyalmedyaüzerindencanlıyayındaüyelerinvederneğinsosyalmedyatakipçilerininsorularınıyanıtlayanKabak,KÇÖhakkındaayrıntılıbilgilerverdi.BaşvurularınneredenvenasılyapılacağınıanlatanKabak,İŞKURwebsitesindetalepedilentümbilgivebelgelerinkamuyaaçıkolaraksunulduğunuvurguladı.EldenbaşvurualınmayacağınınvetümbaşvurularınçevrimiçiyapılacağınınaltınıçizenKabakbaşvurusürecinişöyleözetledi:

“İşverenleröncelikleKısaÇalışmaFormu’nudoldurmalıveardındankısaçalışmayakatılacaklarınisimlerinivekişiselbilgilerinideiçerenbirlisteoluşturmalı.Sonaşamadaiseişletmeninkısaçalışmayageçmenedenleriyalınbirdille,basitçesıralanmalı.Birçalışmanınkısaçalışmasayılabilmesiiçinhaftalıkçalışmasaatinin1/3’üoranındaçalışmayapılamamasıveenazdörthaftasürmesigerektiğideunutulmamalı.”

PERYÖN Ege Şubesi, Covıd-19 salgınının ülkemize ulaşmasının ardından harekete geçerek üyelerini hem kısa çalışma ödeneği hem de iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgilendirdi. Bu süreçte sosyal medya kanalları aktif olarak kullanılırken bilgilendirmeler çevrimiçi canlı yayınlarla gerçekleştirildi.

P E R Y Ö N

Covid-19’a karşı alınması gereken İSG tedbirleri PERYÖNEgeŞubesi,Covid-19salgınınınülkemizeulaşmasıylaberaberüyelerini,işsağlığıvegüvenliğikonusundabilgilendirdi.Bukapsamda,EgeŞubesi,“İşyerindesağlıkuygulamalarıveCovid-19’dankorunmayöntemleri”konuluçalıştayı17Mart2020’degerçekleştirdi.Dr.MustafaApak’ınkonukolduğuçalıştay,derneğinsosyalmedyahesaplarıüzerindencanlıyayımlandı.

Dr.Apak,busürecinhenüzbaşındayken“PandemiKrizPlanı”hazırlanmasınınöncelikliolduğunubelirtti.Apak,alınmasıgerekenönlemleriveyapılabileceklerisıralarkensalgınıntümsüreçlerinitanımlayanbeyaz,sarı,turuncu,kırmızıveyeşilkoddönemlerinianlattı.

Dr.Apak,şunlarıönerdi:“İşyerlerindebugibidönemlerekarşıherzamanhazırlıklıolmalıyız.Salgınsürecindeçalışanlarınsağlığınakatkıdabulunmakiçinyapabileceğimizbirçokiyiuygulamabulunuyor.Örneğintopluyemeksunulanişletmelerdeçalışanlarınbağışıklıksisteminigüçlendirmekamacıylayemeklerçeşitlendirilebilir;besindeğeriyüksek,antioksidangıdalarmenülereeklenebilir.Riskgrubundakiçalışanlariçinsağlıktaramasıvb.özeluygulamalaryapılabilir.Kişiselhijyenveyüzeytemizliğinebudönemdedahaçokdikkatetmekgerekiyor.Buörneklerherişletmeözelindeçoğaltılabilir.”

Pandemi Kriz Planı – 5 KodBeyaz kod Ulusalveyauluslararasıpandemiyaşanmayannormalsağlıkşartlarındakisüreciifadeediyor.Budönemde;içerisindeişyerihekimi,işsağlığıvegüvenliği(İSG)koordinatörü,hijyenkontrolüyapacakkoordinatör,tedarikvelojistikkoordinatörü,maliişlervebilgiişlemdepartmanlarındanoluşankoordinatörlerinyeraldığıbirkrizekibininkurulmasıgerekiyor.

Sarı kod SağlıkBakanlığıtarafındanilkvakanınaçıklandığıandansonrakisürecitanımlıyor.Sarıkodsürecibaşladığındaönceliklerinbelirlenmesiveönlemlerinbusıralamadayapılmasınıgerekiyor.Şirkettemutlakabulunmasıgerekenkişilerinsaptanmasıgerekiyor.

Turuncu kod İşletmeninbulunduğuildeSağlıkBakanlığıtarafındanaçıklananvakasonrasındakidönemiaçıklıyor.Busüreçtedetıpkısarıkoddaolduğugibi;şirkettemutlakabulunmasıgerekenkişilerinbelirlenmesigerekiyor.SağlıkekibininacilönlemlistesiveİSGtemsilcisininyapacaklarıbelirleniyor.Alınantedbirleruygulamayageçiriliyor.Buesnadaçalışanlarbilgilendiriliyor.

Kırmızı kod İşletmeninbulunduğuildevakasayısının10’ugeçmesininardındanyaşanandönemiifadeediyor.Budönemdeartıkherkesingörevininbelliolmasıvedikkatleuygulanmasıgerekiyor.

Yeşil kod Pandemigeçtiktensonrakisürecitanımlıyor.

Ege Şubesi

49

“Uzaktan çalışmayı avantaja dönüştürebiliriz”

PERYÖNGüneyMarmaraŞubesiYönetimKuruluBaşkanıBarışGül,Covid-19salgınınakarşıişdünyasınınalmasıgerekenönlemlerveyapılmasıgerekenlerhakkındadeğerlendirmelerdebulundu.SalgınınTürkiye’yeulaştığınınaçıklanmasınınardındanhızlıcahareketegeçerekuzaktançalışmakararıaldıklarınıvederneğintümüyelerinebudoğrultudaöneridebulunduklarınıbelirtenGül,hükümetinaldığıtedbirlerinbaşarılıolabilmesiiçinişdünyasınadaönemlisorumluluklardüştüğünüifadeetti.Gül,“HerkesCovid-19virüstaşıyıcısıolabilir.

VirüsünçalışmahayatınıdaönemliderecedeetkilediğinibelirtenGül,

“Covıd-19 dönemini etkin şekilde yönetmek ve çalışma hayatının sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla tercih edilen uzaktan çalışma yöntemi, tarafların iyi niyeti ve anlayışıyla verimli bir sürece dönüşebilir.”

P E R Y Ö N

Barış GülPERYÖN Güney Marmara Şubesi

Yönetim Kurulu Başkanı

şirketlerinsalgınsürecindeacileylemgrubuoluşturmalarını,çalışanlarınıbirhekimveuzmanaracılığıylabilgilendirmelerini,riskdeğerlendirmeleriyaparakeylemplanlarınıoluşturmalarıgerektiğinibelirtti.

Gül,ayrıca,firmalarınbusüreçteçalışanlarınızorunluolmadıkçaçokluçalışmamerkezlerineveaçıkofislereyönlendirmemelerini,mümkünoldukçauzaktançalışmasisteminibenimsemelerinisürdürmelerinitavsiyeetti.

Gül,açıklamasınaşöyledevametti:“Uzaktançalışmahalihazırdaişyerlerinegiderekçalışanlariçinciddibir‘akışdeğişikliği’anlamınageliyor.İşegidişiçinhazırlık,gidiş-gelişsüresigibirutinlerinuzaktançalışmasürecindeortadankalkmasıkişinindahaverimliçalışmasınısağlayabilir.Buyöndearaştırmalarmevcut.Eğerplanlıçalışırsakbusüreciavantajadönüştürebiliriz.”

Uzaktan çalışma verimi artırabilir

Gül,uzaktançalışmasisteminideğerlendirdi:“İşverimliliğininveçalışmakalitesininartması,uzaktançalışmasürecininönemliyararlarındanolabilir.İşilişkilerindeesneklikmeydanagelebilir.Devamsızlıkbüyükölçüdeazalır.Uzaktançalışmadöneminde;yol,yemek,elektrik,su,doğalgazgibigiderlerdentasarrufedilebilir.Diğertaraftanbusüreçteişverenlerdenetimzorluğuyaşayabilir.Teknolojiyeerişimkonusundasorunlaroluşabilir.Herçalışanınteknolojikyetkinlikleriaynıolmadığındanuzaktankurumsaleğitimlerdüzenlenmesigerekebilir.Teknikolarakuzaktançalışmaortamıoluşturulmasıveyamevcutsistemlerin

güçlendirilmesiiçinyenimasrafkalemlerioluşabilir.Bununlaberaberuzaktançalışmanınverigüvenliğiaçısındandadeğerlendirilerekbunayöneliktedbirleralınmasıgereklidir.İşverenlerveçalışanlarkarşılıklıiyiniyetgöstererekbusüreciherikitarafiçinsondereceverimliveyararlıbirşekildedeğerlendirebilir.”

Çalışanların sağlayabileceği

avantajlar

• İş yapış biçiminde esneklik

• Fazladan kişisel özgürlük alanı

• Azalan masraflar

• Azalan çatışmalar

• İş dışı zamandan tasarruf

Uzaktan çalışmanın olası riskleri

• Yalnızlık hissi

• Aidiyet duygusunun ortadan kalkması

• Takım çalışmasında azalma

• Ruhsal sorunlar

• İş-özel yaşam dengesinin bozulması

Güney Marmara Şubesi

50

Hira Selma Kalkan*

Korona günlerinde çalışmak ve “iyi” olmak

“Ömrümüzün salgın günlerine denk gelmesi şanssızlık, gelişmiş teknolojiden yararlanabilecek durumda olmamız ise önemli bir şans. Yaşadığımız bu kaos ruh sağlığımızı olumsuz yönde etkileyebilir ama aynı zamanda ilişkilerimizi sorgulayıp bağlarımızı yeniden kurma fırsatı da verir. Bilinmezi korkutucu olarak algılamak da mümkün, yaratıcılık ve olasılık barındıran bir deneyim olarak da… Tercih bizim.”

Koronavirüsüilebirliktedünyadaolağangidişatdeğişti.Virüsünyayılımınıönlemekiçinalınantedbirlerkadarruhsalsağlığıkorumakiçindetedbirleralmakönemli.Tümdünyanıniçindebulunduğusalgıngünlerindekaygıduymakçokdoğal.Hattabirparçakaygı,hayattakalmakiçingerekli.Zirabukaygı,önlemalmayısağlıyor.Ancakgerçeğideğerlendirmeyibozacakkadarkaygıduymakişlevseldeğil.

Karantinayadaizolasyonuygulamalarınedeniyleyaşanılanzorluklarlabaşetmebecerisiinsanlarındavranışlarınıbelirler.Tehditkarşısındavurdumduymaztavırlardaaşırıabartılıönlemlereboğulmakdauygunolmayanbaşetmeyöntemleridir.Kaygıyıçoğunluklabilinmezlikvebelirsizliktetikler.Bilgiilekaygıkorkuyadönüşür,korkulanşeybelliolduğuiçindahabaşedilebilirolur.Bunedenle,doğrubilgiönemlidir.

Sosyalmesafeönlemlerinedeniylekısmenveya“gönüllü”karantinadabulunmakkimseiçinhoşdeğil.Budurumruhsalzorluklarayolaçabilir.Sevilenkişilerdenayrıkalmak,bağımsızlığınıvekontrolüyitiriyormuşgibihissetmek,dışarıdanzorladayatılanbirdurumariayetetmekyanında,kendisininveçevresindekilerinhastalık

durumuylailgilibelirsizlik,cansıkıntısıdramatiketkileryaratabilir.Korku,sinirlilik,üzüntüvesuçlulukbusüreçboyuncagörülebilecekduygulardır.Kafakarışıklığı,konsantrasyonbozukluğu,uyuşukluk,tükenmişlik,uykusuzlukgörülebilir.Çaresizhissetmekçökkünlüğüşiddetlendirir.Çökkünlük,patolojikdüzeydeolmadığında,destekleyicigörüşmeler,gerçekçibirbiçimdegüvenceverilmesi,çaresizlikhissinindoğrubilgiakışıylaazaltılmasıvehastalıklailgiliyanlışbilgiveyargılarındüzeltilmesiylebaşaçıkılabilirdüzeyeinebilir.

K O N U K YA Z A R

[email protected]

Ekonomik kaygılar, ruh sağlığı için risk faktörü

Ekonomikkayıplarkarantinasırasındasorunyaratabilir,insanlarınçalışamamasıvemeslekifaaliyetlerinibirplanlamayapamadankesmesigerekebilir.Budurumunetkilerikarantinakalktıktansonradasürüyor.Geçmişdeneyimlerkarantinasonrasındaoluşanmalikaybın,ciddisosyoekonomiksıkıntılaryarattığıvekarantinadanbirkaçaysonraruhsalhastalıkbelirtileriningelişmesiiçinbirriskfaktörüolduğunugöstermiştir.

*Psikiyatrist - Psikoterapist

“Bireylerde ‘damgalanma’ korkusu oluşabilir, ruhsal sorunlar ortaya çıkabilir. Bunları, sosyal bütünlük içinde kalarak aşmak mümkün.”

51

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L

Bulaşıcıhastalığıolanbireylereyönelikdamgalama,karantinadönemindeortayaçıkabiliyorvekarantinakaldırıldıktansonradaetkisinigösteriyor.Etkilenenbireylerkendilerinisuçluhissedebilirkenaynızamandaçevreleritarafındanevlerineveyaişyerlerinedönmeleriengellenebiliyor.Sosyalbütünlüğüvebirliğiteşvikedenetkinlikler,gönüllüfaaliyetlerbireylerinvetopluluklarınruhsalvesosyalbakımdandahakolayiyileşmelerine,kayıplarınınyasınısağlıklıbirbiçimdetutabilmelerineyardımcıolabilir.

Çalışma rutini oluşturarak iş-özel yaşam dengesi kurulabilir

Uzaktandaolsakişininsahipolduğusosyalağlarıniçindekalmasısadecemevcutkaygınınazalmasınadeğil,uzunvadeliruhsalsorunlarındaazalmasınakatkıdabulunur.Telefonhatlarının,kablosuzinternetbağlantısınınsağlandığıortamdakişilerinailesi,arkadaşları,sevdikleriinsanlarlailetişimhalindeolmaları,mümkünsegörüntülügörüşmelerimevcutpanikduygularınınvegerginliklerininazalmasınaolanaksağlayacaktır.Ömrümüzünsalgıngünlerinedenkgelmesişanssızlıkken,gelişmişteknolojidenyararlanabilecekdurumdaolmamıziseönemlibirşanstır.İnsanlarınevdençıkamamak,sevdiklerindenuzaktaolmaknedeniyleyalnızhissettiğizamanlarda,teknolojisayesindesevdikleriyleiletişimdekalmaları,güçlüsosyalbağlarladesteklendiğinihissettirir.İhtiyaçhalindesağlıkhizmetinialabileceğinibilmek,korku,endişeveöfkeduygularınıazaltabilir.

Birçokkurum/kuruluş,Covid-19sürecindeişsağlığıvegüvenliğinisağlamakiçinevdençalışmayönteminiuyguluyor.Alışkınolduğudüzendenuzaklaşarakevdençalışmayageçenlerbudurumuyadırgayabilir.Evdençalışmayaalışmakvekonsantrasyonsağlamak1ila3aysürebilir.Buyalnızcasizinyaşadığınızbirdurumdeğil.Bufarkındalık,durumaadaptasyonunuzukolaylaştırabilir.

Üstelikuzaktançalışmanın;işveailesorumluluklarınıdengeleyebilme,ulaşımvegiyimmaliyetlerindeazalma,zamantasarrufugibiavantajlarıdabulunuyor.Bunlarlabirlikte,sürekliaynı

mekândaolmak,sosyaliletişimdenuzakkalmak,işileözelyaşamınkarışmasıgibidezavantajlarıdaolabilir.Çalışmarutinioluşturmak,ailenizinveyakınlarınızınevdençalıştığınızıbilmelerinisağlamak,özelyaşamileişiayırabilmeksüreceuyumsağlamanızayardımcıolabilir.

Bugibidurumlardailetişimkurabilmekçokdahaönemlihalegelir.Bununiçinşunlaradikkatedebiliriz:

•Evdençalışmakkişiyerahatlıksağlasa daözelliklehaftaiçigünebaşlarken kılıkkıyafetinizestandartdüzeyde özengöstermekçevrenizeve kendinizeduyduğunuzsaygıyı veözgüveninizibedendilinizle yansıtmanızayardımcıolacaktır.Bu süreçtekişiselbakımınızı(hafif makyaj,traşolmak,saçtaramakvb.) daihmaletmeyin.

•Telefonunuzdansizeulaşmak isteyenlerleherzamanveheryerden iletişimkurabilirsiniz.Evinizinuygun birnoktasınıbugörüşmeleriçin belirleyereközelbiralan yaratabilirsiniz.Böylegürültü vb.unsurlarıbertarafederek konsantrasyonunuzuartırabilirsiniz.

•Planlıolmak;programınızı, kaydettiğinizilerlemelerivegörevleri ekiparkadaşlarınızveyöneticileriniz ilepaylaşmanızgerektiğindeişinizi kolaylaştırır.

•Özelliklemeslektaşlarlayapılan paylaşımlar,ortaksorununbirlikte çözülmesinisağlayarakdayanışma duygusunuarttıracaktır.Bupaylaşımlara yeterincezamanayırmayaçalışın.

•Çalışmaortamındakirollerinbelirli olması,işbölümününiyitanımlanmış olmasıkarışıklığıgiderir.Bunun sağlanabilmesiiçinkişininçalışma arkadaşlarıveyöneticilerleaçıkbir iletişimiçindeolmasıgerekir.

Molayı ihmal etmeyin

Evdeykenmolavermeyiunutmakdahakolayolabilir.Aradaoturduğunuzyerdenkalkıphareketetmek,kendinizebirçaykoymak,molavermekrahatlatacakveişedöndüğünüzdeveriminiziarttıracaktır.Herkesinçalışmayöntemi,güniçindedahaverimliolduğuzaman,dikkatsüresifarklıdır.Evdençalışmakkişiyekendiplanını

yapmasıözdisiplinsağlamasıaçısındandakıymetlidir.

İşveren, çalışanda güven uyandırarak süreci destekleyebilir

Biryandanmedyaveiletişimaraçlarındandalgadalgayayılanhaberlernedeniylekaygıtaşırkendiğeryandanişegitmekzorundaolaninsanlarhemhastalığıkapmahemdeişinikaybetmekorkusuyaşar.Evdekalmaktan“sıkılma”lüksüolmayankişilerçaresizlikveöfkeduyabilirler.Kendilerinigüvendehissetmemeleri,değersizlikduygusutaşımalarısözkonusuolabilir.Çalışanınişvereneveyakamuyetkililerinegüvenisarsılabilir.

Zatenböylesiküreselbirsalgınherkestegüvenduygusunuzedelerkenyeterincebilgilendirilmeyen,desteklenmeyen,çalışmaortamıuygunhalegetirilmeyenkişilerbuduygularlabaşetmektedahadazorlanabilir.Haliyleçalışanlar,işverendenvehükümettengüvencearar.Güvenceolmadığıtakdirdebunaltılarınınartmasınıöngörmekmümkün.İşegitmekzorundaolankişileryinehalkıngerikalanıgibi,kişiselönlemlerinialıp,çalışanolarakyasalhaklarınındapeşinedüşerlerseçaresizlikvekorkuduygularıbirnebzeazalabilir.İşverenleriseçalışanlarıylaempatikurarakvegüvenuyandırarakbusürecidestekleyebilir.

Kaosu fırsata dönüştürmek mümkün

Neredeyseheryüzyılsalgınlarolagelmiş.GeçmişteolduğugibibugündeCovid-19gibisalgınlar,felaketlerbireyselyaşamı,sosyalilişkilerimizivetoplumdüzeniniçokkısabirsürededeğiştirerekbelirsizlik,korkuvepaniklebizlerikaosasürükleyebilir.Bukaosruhsağlığımızıolumsuzyöndeetkileyeceğigibiaynızamandabizeyaşamımızıvetoplumuoluşturanilişkileryumağınısorgulayıpbağlarımızıyenidenkurmafırsatıdaverir.

Bilinmezikorkutucuolarakda,yaratıcıveolasılıkbarındıranbirdeneyimolarakdaalgılamakmümkün…Tercihbizim.Covid-19’dangeriyekalacakdeneyimlerimizin,gelecektekisağlıklıgünlereışıktutmasınıdiliyorum.

52

Sait İşseven

Erteleme, üşenme, vazgeçme

“Dr. Tımothy A. Pychyl’ın ‘Prokrastineyşın’ adlı kitabı, başlanıp bitirilmesi gereken işleri inatla erteleme, savsaklama ve oturup çalışmak yerine ıvır zıvır şeylerle oyalanma alışkanlığını enine boyuna ele alıyor.”

K İ TA P

[email protected]

HaftalardırCovid-19sebebiyleresmiveözelbirçokkurumdaherkademedençalışan,uzaktançalışmayauyumsağlamayaçalışıyor.Buyeniçalışmasistemindenekadarverimliyiz?İşlerimiziyetiştiremiyormuyuz?Yoksasavsaklamayamıbaşladık?Buyenidüzenealışmamızzamanalacağabenziyor.Konu,eminimbirçoğumuziçinvicdanmeselesindençıkmıştırartık...Dr.TimothyA.Pychyl’ın“Prokrastineyşın”adlıkitabı,birihtimalyaşadığımızbudurumu,yanibaşlanıpbitirilmesigerekenişleriinatlaerteleme,savsaklamaveoturupçalışmakyerineıvırzıvırşeylerleoyalanmaalışkanlığınıenineboyunaelealıyor.

Bukısaveözeser,savsaklamahastalığınadikkatçekiyor.Kitabıokuduktansonraönümüzdeduranhedefleredoğrueminadımlarlayürümeyehazırhalegelmemizmümkün.Yazar,ayrıcakitaptakendifikirlerikadar,1995’tenbuyanaCarletonÜniversitesiSavsaklamaDavranışıAraştırmaGrubu’nunçalışmalarınadayerveriyor.

Yazarilkolaraksavsaklamadavranışınıörneklerüzerindenaçıklıyor.Örneğin,çalışanbiranneveyababa,titizşekildeplanlamayapmasınarağmengünsonundahedeflerineulaşamıyor.Bukişi,birçokişinihalabitiremediğigibieviyle,çocuklarıylaveyadiğerözelkonulardayapılmasıgerekenbirçokkonuyladakarşıkarşıyakalıyor.Kişi,yapılacaklarlistesinehepyeniişlerinineklendiğinivebunlarayetişemediğinidüşünerekkendiniihmalkarlıklasuçluyor.Bunedenleplanlarındaveönceliklerindedeğişiklikyapmasıgerektiğinekararveriyorveuyguluyor.Pychyl,hepimizinkarşılaşabildiğibudurumunsavsaklamaolmadığınınaltınıçiziyor.Pekiozamanmeselenedir?

Aslındabuertelemelerinbirçoğuistemligelişmiyor.Çocuğuokuldarahatsızlananbirebeveyniçinişyerindekinerdeysebütünönemliişlerbirandaikincisırayageçmezmi?Güniçindeönümüzegelenacilişleryüzündendiğerleriniertelememiz,oişlerinsavsaklandığıanlamınagelmiyor.Ertelemehayatımızınbirparçası.Akanzamanamaalesefbirçokişisığdıramıyoruz.Buradayazar,“tercih”konusunadikkatçekiyor.Kendigönülsüzlüğümüzdışındabizeengelolanşeyazdıraslında...Pekihemenşimdihareketegeçmemotivasyonuilehareketegeçtiğimizdenekadarzamankazanırız?

Savsaklama, keyfi bir durum

Yazar,biziertelemeyeyanisavsaklamadavranışınaitenbudurumubirazkeyfibuluyor.Oysaoançıkarımızaenuygundavranışhareketegeçmek.Fakatbiz,gönülsüzolduğumuziçin“ayakdiremeyi”tercihediyoruz.Bugibidurumlardakendimizanlamamız/yakalamamızgerekiyor.

Zararınneresindendönülsekârdır.Hayatımızdakiörnekleriçoğaltabiliriz.Hedefimizbelirlisayıdakitapokumak,3odalıbirevveyahayalimizdekikaravanısatınalmakiçindüzenlibirikimyapmakolabilir.Yazarındadediğigibiküçükyadabüyük,hayatımızdaertelediğimiztümkonularabugözlebakabildiğimizzamanlarzarardandönebiliriz.

Bugünün işini yarına bırakma

Kitapta;değişimsürecinden,başlamanıngücünden,iradedenvebunlarıgüçlendirmeyollarındandabahsediliyor.Kısaca,bugününişiniyarına,yarınınişiniöbürgünebırakmamaklazım.

Evdeolduğumuzbugünlerdehemişimizhemdeözelyaşantımıziçinelealdığımızherkonuyabugözleyaklaşmayıdeneyebiliriz.Bukitabıokuduktankısabirsüresonra,olumsuzbulduğumuz“savsaklama”davranışımızıdeğiştirebiliriz.

Şimdidenkeyifliokumalardiliyorum.

54

P E R Y Ö N

PERYÖN Akademi’den

“İş’te Hayat Söyleşileri”“PERYÖN - Türkiye İnsan Yönetimi Derneği, “Türkiye’de şimdi ve gelecek için daha iyi bir çalışma yaşamına liderlik etme” vizyonuyla, Covid-19 sürecinin iş ve özel yaşama olan etkilerine dikkat çekmek için “İş’te Hayat Söyleşileri”ni başlattı. Ücretsiz webinar söyleşileri, PERYÖN Akademi faaliyetleri kapsamında farklı alanlardan uzmanların katılımıyla gerçekleştiriliyor.

Hercuma13:00’tegerçekleşen“İş’teHayatSöyleşileri”webinar’larınakatılmakiçinwww.peryon.org.tradresiniziyaretedebilirsiniz.

DünyayıetkisialtınaalanCovid-19salgınınınekonomik,sosyalvehukukiboyutlarıbelirsizliğinikoruyor.“Türkiye’deşimdivegelecekiçindahaiyibirçalışmayaşamınaliderliketme”vizyonuylafaaliyetlerinisürdürenPERYÖN-TürkiyeİnsanYönetimiDerneği,salgınsürecininişveözelyaşamaetkilerinielealmakamacıyla“İş’te Hayat Söyleşileri”nibaşlattı.

Farklıalanlardakiuzmanlarınkatılımıylazenginleşen“İş’te Hayat Söyleşileri” hemçalışanlarıhemdeişverenleriwebinarplatformundaaydınlatarakonlararehberlikediyor.

PERYÖNAkademi’ninkoordinasyonuylagerçekleştirilenücretsizwebinarserisi,PERYÖN25.DönemYönetimKuruluHukuk

TemsilcisiProf.Dr.ErdemÖzdemir’in“KoronavirüsKarşısındaİşyerindekiÖnlemlerinHukukiÇerçevesi”başlıklısöyleşisiyleMart2020’debaşladı.Ardından,“MentalDayanıklılıkveEsneklik”,“KısaÇalışmaÖdeneği”,“ZorKoşullarıBeyninleYönetmekveDijitalİK”,webinarserisindeelealınanilkbaşlıklaroldu.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Etik Hat - Baský.pdf 1 12.03.2020 16:46:13

Ne olursa olsun pes etme, gerektiğinde yardım al ve en zor şartlarda bile gülümsemekten vazgeçme.

Betül Mardinİş İnsanı, Halkla İlişkiler Duayeni

Engelleri avantaja çevirin.

Gülsüm Azeriİş İnsanı, Üst Düzey Yönetici

Yeni bir şey keşfettiğinde, herkesin çıldırdığını söylemesine hazırlıklı olmalısın.

Larry Ellisonİş İnsanı, Üst Düzey Yönetici

Klaus Kleinfeldİş İnsanı, Üst Düzey Yönetici

Sadece başarılı işletmeler çalışanlarına güvenli istihdam sağlayabilir.

İnsanlar, çoğu zaman güçlerinden, ‘güçsüz olduklarını’ zannederek vazgeçerler.

Alice WalkerŞair, Yazar

Doğru yolda olsanız bile eğer oturuyorsanız ezilirsiniz.

Will RogersYazar, Aktör

P Y - N İ S A N 2 0 2 0 Ö Z E L İ Ş ’ E D O K U N A N S Ö Z L E R