Crevni helminti ovekaCilj: karakteristike uzronika; dijagnoza crevnih infekcija izazvanih nematodama, cestodama i trematodamaLABORATORIJA ZA PARAZITOLOGIJU INSTITUT ZA MIKROBIOLOGIJU I IMUNOLOGIJU MEDICINSKI FAKULTET U BEOGRADU

Helminti digestivnog trakta

E. vermicularis

E. vermicularis, ostale kosmopolitske vrste retko ili odsutne Crevne helmintoze prisutne Crevne helmintoze veliki medicinski problem

Laboratorijska dijagnoza crevnih helmintozaMetode pregleda stolice: makroskopski pregledkonzistencija, boja, krv u stolici, prisustvo parazita...

mikroskopski preglednativni preparat (FR, Lugolov rastvor)

Metode koncentracije uzoraka:

Sedimentacija (formalin-etar) Flotacija (cink-sulfat) Posebne (Berman)

Pregled stolice na helminte: Neophodno je pregledati minimum 3 uzorka uzeta u intervalu od 2-3 dana Rastvori za konzervaciju (fiksaciju) uzoraka stolice su formalin, MIF

Nematode opte karakteristikeMorfologija cilindrine, nesegmentirane gliste, krem-bele boje, od nekoliko mm do vie cm telesna upljina sa unutranjim organima obavijena kutikulom odvojenih polova, enke vee od mujaka ivotni ciklus adulti - jaja- larve (do 4 presvlaenja) domaini (monokseni, heterokseni) zoonozne infekcije

NematodeCrevne nematode Ascaris lumbricoides Trichuris trichiura Enterobius vermicularis Ancylostoma duodenale and Necator americanus Strongyloides stercoralis Tkivne nematode Trichinella spiralis, native etc Toxocara canis (visceral larva migrans) Filaria - Wuchereria bancrofti Brugia malayi Onchocerca volvulus Loa loa, etc.

Ascaris lumbricoides (velika deija glista) Kosmopolitski parazit (vlana i topla klima) Adulti u tankom crevu 20-35 cm, M 12-30 cm, L 2mm enka oviparna - nesegmentirana jaja (60x30m) geohelmint

mujak enka

Ascaris lumbricoides - patogeneza Asimptomatski Mehanike smetnje (ileus) Zapaljenske promene-Loffler-ov sindrom(pneumonitis) Toksino dejstvo (CNS) Zaostajanje u razvoju deteta(A.lumbricoides se hrani crevnim sadrajem)

Ektopina migracija (apendiks, uni kanali, ductus pancreaticus)

Ascaris lumbricoides - dijagnozaJaja u fecesu(200000/ dan, posle 60-75 dana od infekcije)

Odrasli paraziti u stolici

Trichuris trichiura (biasta glista) Kosmopolitski parazit 4.5 5.5cm, M 3-4cm oviparna enka geohelmint

mujak

enka

Trihurioza Asimptomatski Kolitis (krvavo-sluzave stolice) Anemija prolaps rektuma

Trichuris trichiura - dijagnoza jaja u fecesu (2000-dan; mesec dana od infekcije)

Enterobius vermicularis (mala deija glista) Kosmopolitski parazit (deca, kolektivi) 10-15mm, M 5mm enka ovoviviparna Bolest Enterobioza pruritus ani vulvovaginitis gastrointestinalni poremeaji simtpomi od strane nervnog sistema

Enterobius vermicularis - dijagnoza jaja u perianalnom otisku, retko u fecesu fertilna nakon 1.5 mesec ukupno izbaci 15000 jaja Paravilno uzorkovanje !!! jutarnji uzorak (3X) pre defekacije pre pranja analne regije pre terapije visok rizik od infekcije kontrola nakon Th (3 neg. uzorka)

Kukaste gliste Ancylostoma duodenale i Necator americanus A.d. (rudarska glista): severna Afrika, Mediteran, srednji i daleki istok N.a. - Afrika, severoistona Azija, Amerika morfoloki veoma sline (bukalna kapsula), hookworms, patogeneza infekcije ista 10-13mm, M 8-10mm enka oviparna - u fecesu jaja (4-8 blastomera) ivotni ciklus: jaja rabditiformna larva (u zemljitu) filariformna larva (penetritra kou)- migracija larve adult (u tankom crevu)

Ankilostomoza svrab, dermatitis na mestu prodora larve pneumonitis (migracija) hipohromna anemija (antikoagulantni faktor) enteropatija sa gubitkom proteina (edemi), krvavo sluzave stolice Dijagnoza: jaja u fecesu (20000/ dan, 1.5 mesec od infekcije)

Strongyloides stercoralis ivotni ciklus umerena i tropska podruja Azije, Afrike, Amerike, Mediteran 2-2,5 mm, ovoviviparna u Liberkinijevim kriptama polae jaja u fecesu rabditiformna larva (300m) indirektan razvoj (slobodna generacija), direktan razvoj autoinfekcija (endo i egzoinfekcija)

Strongiloidoza Larva currens Pneumonitis adulti u tankom crevu hiperinfektivni sindrom: DT i plua, groznica, dig smetnje, dispnea diseminovana strongiloidoza (imunodeficijentni) (metaboliti kortikosteroida slini hormonima rasta)

Larva currens

EM

Strongyloides stercoralis dijagnoza larve u fecesu (duodenalnom soku) 2-4 nedelje od infekcije u sputumu kod imunodeficijentnih i u drugim uzorcima

Larve u fecesu

Larva u HP preparatu

Cestode (pantljiare) opte karakteristikeMorfologija pljosnati, segmentirani crvi, od nekoliko mm do vie metara glava (scolex), vrat (colum), lanii (proglitis), telo (strobila) hermafroditi ivotni ciklus adulti - jaja- larve domaini (monokseni, heterokseni)

Odrasli oblik

Larveni oblici

Cestode - pantljiare ovek stalni domain crevne cestode Taenia solium Taenia saginata Diphyllobothrium latum Hymenolepis nana Dipylidium caninum ovek prelazni domain tkivne cestode Echinococcus granulosus Echinococcus multilocularis Taenia solium Spirometra sp. ovek ujedno i prelazni i stalni domain Hymenolepis nana

Diphylobothrium latum Najvea cestoda oveka Oboljenje diflobotrioza (diphyllobotriosis) Evropa (Baltike zemlje), Amerika, Japan

Morfologija: odrasli oblik - preko 10 m, 3000 proglotisa skoleks - kljun sa dve botridije (psudofialida) proglotisi iroki uterus oblika rozete ispunjen jajima

Diphylobothrium latum ivotni ciklus put infekcije: unoenjem termiki neobraenog mesa riba (procercoid) patogeneza: parazit tankog creva (obino jedna pantljiara) simptomi: asimptomatski ili sa dijarejama, povraanjem, epigastrinim bolom, porast T, opstrukcija i gubitak u teini eozinofilija, perniciozna anemija (koristi vitamin B12)

Diphylobothrium latum dijagnoza Dijagnoza epidemioloki podaci, konzumiranje svee ribe, anemija Definitivna dijagnoza nalaz i identifikacija jaja i proglotisa u fecesu jaja dnevno oko milion jaja, utobraon boje Terapija niklozamid, paramomicin, kvinakrin Prevencija pravilna eliminacija fecesa, termika obrada riba, edukacija

Jaja u stolici

Taenia spp.

T. saginata: odrasla forma u crevima oveka tenijaza T. solium: odrasla forma u crevima oveka tenijaza larva u tkivima oveka cisticerkoza

T. solium, T. saginata ivotni ciklus

Taenia solium

Taenia saginata

Skoleks sadri 4 pijavke i rostelum sa dva venca kukica Zreli proglotisi sadre uterus sa 12-15 bonih grana pasivno naputaju GIT

Skoleks sadri 4 pijavke Zreli proglotisi sadre uterus sa do 30 bonih grana aktivno naputa GIT

Jaja morfoloki identina

TenijazaPatogeneza odrasla forma (obino jedna) parazitira u tankom crevu oveka privrena rostelumom i/ili pijavkama za sluzokou Simptomi asimptomatski ili blaga lokalna inflamacija mehanika iritacija poveanje ili gubitak apetita ree opstrukcije

Tenijaza - dijagnozaDijagnoza nalaz proglotisa makroskopski ili jaja u perianalnom otisku Definitivna dijagnoza mikroskopskim nalazom pijavki na skoleksu ili brojanjem bonih uterusnih grana gravidnih proglotisa do 30 T saginata do 12 T. solium Terapija niklozamid, prazikvantel Prevencija

Hymenolepis nanaPatuljasta pantljiara koja ceo ivotni ciklus kompletira u jednom domainu (monoksena) Put infekcije: fekalno-oralni unos jaja Patogeneza parazitira u gornje dve treine tankog creva larve razaraju crevne resice Simptomi zavise od broja parazita u teim sluajevima dolazi do obimnog razaranja crevnih resica gubitak apetita dijareja, glavobolja, konvulzije

Hymenolepis nana - dijagnozaDefinitivna dijagnoza nalaz i identifikacija jaja i proglotisa u fecesu jaja svetlouta, dve tanke opne,filamentozna vlakna, embrion heksakant (onkosfera) Terapija niklozamid alternativno paramomicin

Trematode (metilji) opte karakteristike Pljosnati nesegmentirani crvi - poput lista (izuzev Schistosoma sp.) Veliina - od nekoliko mm do vie cm Hermafroditi (izuzev Schistosoma sp.) Tegument - spoljanji omota Oralna i ventralna pijavka Digestivni, ekskretorni,nervni sistem, seksualni organi Jaja - ovalna sa poklopiem (operkulum) (izuzev Schistosoma sp.)

Trematode - metilji

Podela prema lokalizaciji: Krvi (Schistosoma spp.) Plua (Paragonimus spp.) Jetre (F. hepatica i dr.) Creva (ostale)

Fasciola hepatica - veliki oviji metilj Parazit jetre i unih puteva biljojeda Rasprostranjenost - irom sveta (ima ga i u Srbiji) Prelazni domain puevi iz roda Limnea Transportni domain - razliito vodeno bilje (metacerkarije)

Fasciola hepatica - dijagnozaPatogeneza mehaniko i toksino dejstvo Simptomi poviena to, abdominalni bolovi, dijarea, ikterus, hepatomegalija, holecititis, holelitijaza Dijagnoza

nalaz jaja u stolici duodenalnom soku (6 nedelja od infekcije, Entero-test) Serologija (korisna za rano otkrivanje infekcije)

F. hepatica u tkivu jetre

Terapija - bitionol (dihlorofenol)

Jaje u stolici

Antihelmintici crevne helmintozeAntihelmintik Mebendazol Niklozamid Prazikvantel Ivermektin Tiabendazol Bitionol Pirantel Piperazin Mehanizam dejstva Ometa resorpciju glukoze Ometa oksidativnu fosforilaciju Agonist Ca jona Efekat na neuromiini sistem Inhibira fumarat reduktazu Ometa oksidativnu fosforilaciju Efekat na neuromiini sistem Efekat na neuromiini sistem Primer crevni helminti Crevne nematode Crevne cestode Crevne cestode Strongyloides Strongyloides F. hepatica Crevni helminti Crevni helminti

Antihelmintici tkivne helmintozeAntihelmintik Albendazol Dietilkarbamazin Mebendazol Ivermektin Tiabendazol Bitionol Mehanizam dejstva Efekat na funkciju mikrotubula Efekat na motornu plou Ometa resorpciju glukoze Efekat na neuromiini sistem Inhibira fumarat reduktazu Ometa oksidativnu fosforilaciju Primer tkivni helminti Cisticerkoza, ehinokokoza Toksokarioza, filarioza Trihineloza Strongiloidoza, dirofilarioza i dr. Strongiloidoza, Paragonimijaza