21

Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad
Page 2: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación

Básica, es propiedad de la Secretaría de Estado en el Despacho de Educación ,

fue elaborada en el marco de la emergencia nacional COVID-19, en respuesta a

las necesidades de seguimiento al proceso enseñanza aprendizaje en Centros

Educativos Gubernamentales de Honduras, C. A.

Presidencia de la República

Secretaría de Estado en el Despacho de Educación

Subsecretaría de Asuntos Administrativos y Financieros

Subsecretaría de Asuntos Técnico Pedagógico

Dirección Departamental de Educación de Olancho

Autoría

Wendy Martínez

Revisión de estilo y adaptación

Merna Del Carmen Olivera Mendoza

Revisión técnico-gráfica y pedagógica

Dirección General de Innovación Tecnológica y Educativa. SE

Productor Traductor

Garifuna

Salma Fernández

Diseño y Diagramación

Yadira Yaneth Figueroa Alvarenga

Eleazar Tomé Escobar

©Secretaría de Educación

1ª calle, entre 2ª y 4ª avenida de Comayagüela, M.D.C.,

Honduras, C.A.

www.se.gob.hn

Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de 4°

grado

Edición única 2020

DISTRIBUCIÓN GRATUITA – PROHIBIDA SU VENTA

Dirección General de Modalidades EducativasSubdirección General de Educación para Pueblos

Indígenasy Afrohondureños

Page 3: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

1

SUBUDI LUAGU IBAGARI

FURUMIETI FURENDEI 1. GÜRIGIA LUMA ATUADI.

LUMEGEGU LAFANSEHOUN LUGUBU GÜRIGIA

Lugubu gürigia aban organisimu abun ebunati lasetirun lau aban adamuri

lidan lapakün

a. Lapakühon iwanimaü: ligia ichügüdinaübei lun lahingiruniwa úgubu.

b. Sisütema awaraguagülei: rulumuti garabali lun sun organisimu o

umegegu.

c. Sisütema Eigagülei: resibilumuti eigini lun labihiruniwa erei.

d. Sisütema hitoúebunati: sügügüdati susutansia lueigie hitaü.

e. Sisütema aberebugulei: gidalumuti susutansia le memégeirulubei úgubu.

f. Sisütema lani ilagúloü: ruti igaburi, erei lun úgubu labu liyaran áhigichuni.

g. Sisütema lani abun: ruti asetiruni lun úgubu.

LATUADI UGUBU LIDAN IBAGARI SIN SANDI

Lugubu gürigia megeiti ounigiruni lun libuidun luwadígimei lau ladügüniwa

dasi keinaburi:

1. Aban eigini houstati, le agunfuliragüdübei sun lamegeirun orgnisimu keisi

bitamina según irumudi luma dasi le adügübei.

2. Hidratación/batun duna: megeiwati teiginiwa tin wéwe labu latuniwa

duna.

3. Laruma Ùragü, luma lounigiruniwa luei sandi.

4. Lounigiruniwa fulasu luei luyerigu iwiyei.

Page 4: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

2

SUBUDI LUAGU IBAGARI

karbohidratosu, puroteinasi, bitaminasi

luma mineralesi le abihubei lidagie eigini, le

megeiwabei lun buidula liwadigimei

lugubu gürigia.

FURENDEIWAMÁ

LAPAKÜHOUN IWANIMAÜ

Ligia alidihabani sun ahigichuni lani sun Ùgubu, aban konstituiruwala lau

selula, tejidosu, urarugu, luma umegegu le oundarubani latouhuniwa

sisútema.

Latouhuniwa lapakühouniwa uwanimaü

Neurona tima timaabon

lidan lapakühoun

iwanimaü. Neurona

tuguya selula

nadagümeibon lidan

lugürügü lihuduhudu

iwanimaü

Page 5: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

3

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Neurona aban tadunragun aban

tuma aban, lidagien lagumuhoun

budun. Impulso nervioso aban

lasügüragüdüniwa lumagie

dendritas, aban lasügürun lidon

úgubu selular, aban lafuridun luegie axón dei lachülürün lun botones

terminales le ñein lu bei purodusirlan sinapusisi.

a. LAFARENGUN LAPAKÜHOUNIWA IWANIMAÜ

Aban loudaruniwa lau iwanimaü, niháti

aban adamuruni lani fibras elásticas le

oúnahabei lau erei lueigien sun

lafariegun úgubu lidon lamidaagua

lapakühouniwa iwanimaü.

(L.L.I) Adamuritiña lau 12 louba

iwanimaü lura ichügü asetiruwati

laganagua médula espinal, gounigiwati

lau columna vertebral; farienwaguati

lida cervicales, torácico luma sacros.

b. LAPAKÜHOUNIWA LAMIDON IWANIMAÜ.

Aban lafasehani lahigiruniwa luma lidasi

úgubu. Aban loundaruniwa lau médula espinal luma encéfalo.

Page 6: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

4

SUBUDI LUAGU IBAGARI

LAFARIENHUNIWA LAPAKÜHOUN LAMIDAGUA IWANIMAÜ.

Idibu encefálico: aluduhalumuti lemegeirun

awáraguni, tadidihan anigi, labu timatimati kidní

laganagua ámu.

Médula espinal: deiwatu tidan lebu anágani.

Fariengua lumuti iwanimaü lidan sun úgubu.

Alidihalumuti impulso nervioso lidoun encéfalo

aguyaguwagüdalumuti ounabahaní.

Ichügüwagu: afariehani le wueiritimabei lidagien encéfalo le arihoubei lau

lalidihouwa saminaü luma adiginahani lou isiehabú.

Cerebelo: ligia ichügüdinaübei lun sun ahigichüni lunguwaugü keisi:

eibuguni, eibaguni, achubahani laganagua amu. Gaganalumuti sun

adundehani le lunguagüti keinabi ilamaü, lidabu agu, luma magürabu.

LAGÜDAHA SISÜTEMA AWARAGUAGÜLEI

Lagüdaha sisütema:

Lidan awaraguni idehati: fosas nasales,

faringe, tráquea, bronquios, bronquiolos,

alvéolos y pulmones. Diafragma ligia

lihudunu ügürügü le ichügübei dubaliti lidan

awaraguni. disedaguagüdalumuti cavidad

torácica lidagien abdominal. Lidan

lawaragu ügürügü aban lásiragun lidan limichun aban larügüdun gurasu.

Page 7: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

5

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Lidan awaragüni yadagümentiña

uwara: fosas nasales, faringe,

tráquea, bronquios, bronquiolos,

alveolos tuma ihuwaraü.

Diafragma ligia abutibei tun

ügürügü to yadagumeibon lidan

awaraguni. Farienguatuti cavidad

torácica lidagien abdominal.

Lidan lawaraguni ügürügüle aban

ladiñuragun ani lidan limichun

aban larügüdün gurasu.

LIDASIN SISÜTEMA AWARAGUAGÜLEI:

Beluti garabali luegien fosas nasales, sügüti

lueigien faringe, aban lasügürun lueigien

laringe laigien lidon tráquea, farienguwati

lidan biama: bronquios aban lafariedagun

lidan úgubu ñüraütímati o bronquiolo, le

wueigienbei labelura garabali. Ya

ladeiruwa alvéolos le oundarubei lau redesi

le adahirubei luma torrentes lani hitaü lau

lounahouniwa lidoun garabali tejidos luma

labihiniwa dióxido de carbono luma

lounahouniwa lidagien úgubu kei ubúñaü

aduleraguati.

Page 8: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

6

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Dasi lani awaraguni aluduhani tau neuronas respiratorias, gayarati

tañuragun lau wuisiyu katei: estrés, lasetirun dan luma liwiyeuga.

LOUNIGIRUNIWA SISÜTEMA AWARAGUAGÜLEI

Lafenderuniwa awaraguni buidu megeiwati ani louguatian gürigia adügüti.

Ahawa awaragua larundarun garabali le abelurubeí lidoun wagubu,

ünabubei lun le lamegeirubei úgubu.

Uwala awaraguni uti labucharun wawagu, luma, áwahani ani uwanimaü

Lun gabárounwala sandi lani awaraguni gawarati wahinchuni wagiri sagü

weyu lun warumadagüdüni, wueigin saragu tin wewe risitu lidan vitamina C

keiburi katei garühüti luma weiyafa, ladouruniwa iyumaü luma ígiri lidan

batiuhan, lumagien lawaragunuwa garábali wiyeti.

Sistema respiratorio idegualumutiwa awaraguei osigenu ani bímichuni

dióxido de carbono.

FURENDEI WAMÁ

SISÜTEMA LANI EIGINIAGEI

Ligia eihibei lau digestión lani éigini sustancias nutritivas luma lounahouniwa

sustancias le siñalubei umegeguni le ounahabani gége.

LATOUHOUN KIMULEI:

Gádürüñein latouhoun kimulei: ingestión, kimulei, absorción y agestación.

1. Ingestión: ebelagülei lani eigini iyumulugün. Lurágeigun iyumaü

idegualumuti ari amuligidei eigini amigisihalumuti arürei ani hingiwati tau

iñeñei adamureina ubúñaü le unbei lariñaguwa bolo alimenticio le

wagúnchubei. Epiglotis aban ladourún lun masügürun lan lueigien faringe

Page 9: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

7

SUBUDI LUAGU IBAGARI

lun magadeirulani awaraguni. Bolo alimenticio sügüti lidagien iyumaü

lidon esófago lun labelurun iyumulugun.

2. Kimulei: Latouhouniwa bolo

alimenticio lun labelurun

urageigun lueigien cardias, aban

latatirun urageigú ahingicha lun,

digerir lani eigini, luma jugo

gástrico labu quimo estomacal,

aban lasügürün lidagien píloro

lun lidon isasaü dureiti.

3. La absorción: lida eibugunile,

isasaü dureiti aban latuni ani

asimilar umegeguni kei ébeini.

Ubanaü fariengualumuti bilis

luma páncreas labu jugo

pancreático le oundarubei kei

quimo lun lasetiruni quilo, le

asügürübei lidon isasaü dureiti.

4. Agestación: lidan eibuguni le lachawahoun achuwanhati, aban

louwebudun lidan isasaü duruti ani aban lasansirun lun gégeme le

ounahoubei lidoun lemeri edei lun lamuruniwa.

Page 10: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

8

SUBUDI LUAGU IBAGARI

FURENDEI WAMÁ

SISTEMA CIRCULATORIO/HITOÜEBUNA

Subudiwati kei sistema cardiovascular, genegelumuti aban circuito de

carreteras le oundarubei luma amu lun lounahani hitaü lidon sun celula lani

úgubu.

Lanigi gürigia

Sistema cardiovascular: uwarati tuma anigi, vaso

sanguíneo luma hitaü.

Anigi aban músculo le mabuserunti lahigichun lau apakühani amidaniti.

Lubagien adídihani aban labuinchun lau hitaü larigien aban ladiñuragun lun

lounahani lidoun vasos sanguíneos; maramuti lawadigimeidun, lidañein torax

gama lumoun sefuwati lau torax.

Vasos sanguíneos

¿Ka vasos sanguíneos?

Estructura hueca tubulares le anügübani hitaü le

tounahabei anigi tidon sun celula lani úgubu.

Luyeigu vasos sanguíneos:

Ilagülei (Venas): ligia ounahabani hitaü lumagien vasos capilares tidon

anigi.

Arterias: baülumuti hitaü oxigenada tumagie anigi lumou sun luyerigu

úgubu.

Capilares: vasos ñüraütimati le ñündübei lidon bilagüla luma arterias.

Page 11: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

9

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Circulación Sanguínea

Hitaü desoxigenada ounahouwati lueigien ilagülei luagun ihuwaraü le ñein

lubei osigenarla, sügüti luegien sun lani úgubu, ígireina sustancias nutritivas

luma osigenu lueigien arterias, larigien ragüti amu sustancias ani aban

lagiribudun tidon anigi lueigien ilagülei. Ahigiruni le susereti lidan sun

tadidihan anigi.

¿Ka hitaübei?

Achuwanhati lidagien úgubu

ewégeruni funati compuesto por

plasma y elementos celulares:

plaquetas, glóbulos, rojos.

Plasma: murúsun achuwanhati

lidagien hitaü le ñingien lubei

ladeiruwa inmerso glóbulos rojos,

glóbulos blancos, luma plaquetas.

Plaquetas o trombositos: células

sanguíneas le eibagubei lidan

hitaü igiragüda sustancias le adügüdarubani coagulación arenselumuti

tejidos buleseiti. Uti agüchaü lun aban trombo o coágulo le gabáraunbani

hemorragias.

Glóbulos blancos: células le akonigirubaniwa luei gahüti luma virus.

Glóbulos rojos: células le ounahabani osigenu ani igiragüdalumuti lidon

lemeri awáraguni.

Page 12: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

10

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Sistema circulatorio ligia adügübei libuidun yadagümei lidan wágubu. Uti

üma lun gararaguaü lani hitaü lidon sun umegegu, laigien linchahouniwa

tumagien anigi lueigien vasos sanguíneos.

Sandi lanina sistema circulatorio luma gabaronwalan

Sandi le adagahatimabei lanina sistema circulatorio aníhein: hilahilaü,

arritmia, taquicardia, trombosis, angina de pecho, arteriosclerosis,

hipertensión e hipercolesterolemia. Lun waunigiragun wouniagua luei sandi

le megeiwati leiginuwa eigini ünabuti lidan agülei, ladüga sun le aban

lareidúniwa lidan arterias ani aban lagadeiruni.

Luonigiruniwa sistema circulatorio/Hitoüebuna

Lun wounigiruni wani sistema circulatorio megeiwati ihürü le lemegeirubei

wágubu, weigi bandi idibu, eigini ünabuti lidan agülei, magumulahawama,

mataguwama luma lagigiruniwa úgubu sagü weyu.

Sistema escretor/Eberebugulei

Lidan lapakühouniwa úgubu aniren buri katei ahúduti lun amürieguarügü

dasi, anirei katei le lunti lafuridagüdüní katei le maseiwinti lidan úgubu:

larouga, dióxido de carbono, iñein luma amuruni, lun giyaralan lichugun

awaraguni lun umegeguni.

Sun katei le ladügübei úgubu lau buri luyerigu umegegu uti sustancias le lunti

laguruniba le lunbei lafuridun luegien edei, üma le ñeigiabei

lagumuchaguagüdawa sun katei le adügübei tidan amuyaguarugü celulas.

Le apakühabani awáraguni gumuguagüdalumuti dióxido de carbono lidan

Page 13: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

11

SUBUDI LUAGU IBAGARI

células: wagürügü gumuguagüdalumuti laroüga, sistema renal katei buri le

wuribalibei warügüdun lidagien hitaü luma iñein.

Laruma luma lounigirun sistema escretor

/Aberebugulei/amuraguagülei/akakagülei

Anihan apakühani le amuyaguarügü layusuruniwa, ondaraña gunfulitiña

dasi uwaragua: fuilumuti sustancias bui le mayusurubei keigubeigü duna

lidan úgubu. Sistema escretor oundaratigiñe luma sistema digestivo ladüga

luegien furigüdalumuti sun iwiyei.

Page 14: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

12

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Lumegegun sisutema escretor

a. Sisutema urinario o renal:

asisigülei/araguagülei

Aniha buri lumegegu riñones, vías urinarias

(uréteres, vejiga y uretra). Tidan iyawadinaü

to gayarati warihini sun umegeguni le

lidanbei sistema urinario le lani wüguri luma

le tani würi. Le amuyaguarübei lidan

libiama uretra le lani wugüri migifeti ani

yusuwati lun lasisihan tidagien lani genital, le

tani würi aban üma lungun lasisihoun

amuñaguarugü luei lümate tani genital.

Aheinti riñones tuguya arumadagüdubani

sun iwiyei le lidanbei hitaü ani ideragua

lumuti sun iraü le lidanbei úgubu dan le

watun baandi duna widereguñen buragu.

Sun katei le ideregubani riñon lun layabuha

buidu nefrones líribei, luadigimei lagidouni

sun katei

le mayusuruwati lidagie hitaü luma lidagien

úgubu.

Lidati nefrones ladügüwa iñein katei le lunti

lagurüniwa aniha lilabei urea, duna, sales

minerales,

Pigmentos biliares, laganágua sun lira.

Page 15: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

13

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Aban liabin iñein lidoun uréteres lun giyaralan lichuguni

lidoun vejiga urinaria lun lahúnruniwa lidagie uretra.

b. Glándulas sudoríparas le laganaguabei uraü tuguya ichubon larouga,

sustancias to adügübei lun larensengun luyeigu laroüga lun úgubu ani

furitumuti toxinas to sienwabon afurigüda lidagien iñein.

FURENDEI WAMÁ

Sisütema lani abun luma ilagüloü

Ligia abudahabani sun katei le ñünbüibei luegien sistema

central adügeina luyerigu amufuhani le nidiwati lidan

úgubu.

Subudiwati giñe kei sistema locomotor adügübani katei

le lanina, lun lamufuruniwa lidagien aban fulasu lun amu

idehati lidan lamufuhan amuyaguarügü umegeguni le

munadati lidan úgubu kei anigi. Aniha lapakühouniwa

abun le lau ügürügü, anirein abun, ügürügü luma

articulaciones.

Los músculos. Ügürügü/Ilagüloü

Umegeguni le adügüti luagu tejido contráctil le lidagieti

úgubu ani agoubahouwati luma eskeletu, abati

lasubudiruniwa kei músculos

Esqueléticos le adügübei lidangien estructura lani umegeguni le lunbei

lasubudiruniwa kei musculos viscerales.

Page 16: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

14

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Ügürügü farienguati lidan ügürügü lungua ladüga gayarati laramagüdüni,

lahingichu labugua. Ügürügü le mama lunguati giyarati lerederun lidan sun

úgubu.

Sun ügürügü ondaruliña luma abun luegien ilagülei. Ahein ahingichagua o

aderaguagüda ruti higin lun úgubu ichiga asetiruni woun. Girigia garudia

grigia binafi

Amuyagueinaügü layusurun ügürügü gibeti luyeri durumadei le mabuiduti

lun sistema oseo muscular kei buri tendritis, ledéreha ügürügü, esclerosis

múltiple, lasierun amufuruni lidan buri amu.

Lidongiebi sandile wanugü wamagua lebiti libiri wabihin lidan laweiyaduñala

úgubu.

Labu gürigia

Umegegu dereguati gachagunti lidagieti

tejido osio, dereti ani uti üma lun lasetiragun

úgubu; ulumuti laderagüdün ügürügü,

lidandayen umegegu deinchati (organu

delicado): cráneu gounigilumuti cerebro ani

aba lasetiruni igibu, columna vertebral

ounigiralumuti medula espinal; kei uruhuei tun

anigi, ugürügü, ubanaü luma bazo; pelvis

gounigilumuti vejiga, intestinos ani umegegu

(órgano reproductor) hani hiñaruñu.

Oundarati abu lida aba, lida fadaguwala abu

una ligiya üma ahigichuni ligiya adügübei lun

gülegülela abu. Ahein uwa fadaguwaü siñatihamuga ñein la fadaguwaü.

Page 17: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

15

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Cartílagos lubeiti abu ñuluti chawachawati, giyarati wadeiruni lida arigei,

igiri, traquea. Componente básico lani abu calcio.

Launigiruniwa sistema óseo muscular

Leiginuwa eigini risiti lau iderebugu lani abu

vitamina D luma calcio, kei üdüraü, miligi, luma sun

eigini lidagiñeti miligi.

Lahigichun uraü sagüweyu.

Libuidun lasetirun uraü lida lañuruniwa, laramuniwa,

lahigichuniwa, leibaguniwa o leibuguniwa.

1. Ariyaguanei iyáwadi.

2. Abürühanei barasegu le neihibei tida iyawaü labu apakühani le

intervenirbei.

Barasegu Apakühani

a.

b.

c.

d. e.

f.

Page 18: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

16

SUBUDI LUAGU IBAGARI

3. Irida wamai liri apakühani lani úgubu.

4. Abürühanei liri apakühani lani órganos.

1. Houstagüdanei abürühani le lau lapakühuniwa úgubu.

a. Apakühani ___________________________ ligia ahandilirubani sun

apakühani lani úgubu.

b. Apakühani ________________________________ le aunigirubani organos

lani libiri apakühani.

c. Apakühani _______________________________ gamadauni luma libiri

apakühani uti nutrientesi luma erei lun sun celulas.

d. Apakuhani________________________________ ligia ounahabani

oxigeno le lemegeirubei sun celulas lani úgubu, ligia giñe

agumuchaguagüdübani dioxido de carbono kei sustancia le

agurubei.

e. Apakühani _______________________________ idehati lun lounahunuwa

oxigeno luma nutrientes lidon sun organos lani úgubu.

f. Apakühani _______________________________ nadagümeiti luma sun

apakühani ani gumuguagüdalumuti desechos.

Page 19: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

17

SUBUDI LUAGU IBAGARI

Ariyehaba lida luyerigü lebu dimurei,

Ni ha huraraüle agügübei lau bübünu lerun dimurei ariahaba ñei dimurei le

bafrenderubei lida sileisi le.

a. _____________________________ b. _____________________________ c. _____________________________ d. _____________________________ e. _____________________________

U Ú G U B U U R H A R T

W D I G E S T I V 0 E V

A H I S X F T G H B S E

N E V S C Q W E R T P Q

I I A E R A S D F G I A

M B S R E Q E R T Y R A

A U O T T Q W E R T A S

Ü G S Y O A S D F G T D

W U V U R Z X C V B O F

S A B I J U L I T R G

C I R C U L A T O R I O

I O S A J U L I C A O S

F E R M A R G R A L S E

W E R O S E O T U L O M

S A N G U I N E O S D T

W E R T Y U I O U Y T R

Aunwenbudagüdana aba añüraüdaguagüdüni lau le nafrendeirubei.

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

_______

Page 20: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad

Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales

Cuarto Grado de

Educación Básica

Impreso y publicado por la Secretaría de Educación

en el marco de la emergencia nacional COVID-19

Tegucigalpa, M.D.C., Honduras, C.A. 2020

Page 21: Cuaderno de Trabajo Ciencias Naturales Cuarto Grado II Ciclo … · 2020. 8. 12. · El Cuaderno de Trabajo 1, Ciencias Naturales de Cuarto Grado de Educación Básica, es propiedad