44

Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

  • Upload
    dinhnhi

  • View
    220

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki
Page 2: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esPanyol, ki soti de yon ti feyé travay o Brezil ki gen Pou tit “ann Pale Potigé”. el Presente cuadernillo es una versión realizada Para el esPañol, a Partir de un cuadernillo elaBorado en Brasil titulado “ann Pale Potigé”.

orijinal nan Potigè a te realize ak moun sa yo: el original en Portugués fue elaBorado Por: rwolds augustin, miriam sPezia, emilio travieso sj.

Premye a te PiBliye Pa Pastoral moBilizasyon imen nan dyoséz ro solimoes taBatinga, Brezil, 2011. la Primera edición fue PuBlicada Por la Pastoral da moBilidade Humana da diocese do alto solimões taBatinga, Brasil, 2011.

dezyèm edisyon an te PiBliye Pa ministerio travay Brezil e entitisyon migrasyon ak dwa imen. Brazilya, Brezil, 2012. la segunda edición fue PuBlicada Por el ministério do traBalHo e emPrego do Brasil y el instituto de migraçoes e direitos Humanos, Brasília, Brasil, 2012.

Premye edisyon en esPanyol la realize nan cHili, PrePare nan sant inivèsite ansyen “cui” nan inivèsite alBerto Hurtado nan kolaBorasyon avek Pastoral ayisyen nan Pawas sent kwa nan santiago, nan ane dezyèm 2016. Primera edición en esPañol realizada en cHile fue PreParada en el centro universitario ignaciano (cui) de la universidad alBerto Hurtado, en colaBoración con la Pastoral Haitiana de la Parroquia santa cruz, en santiago, diciemBre 2016.

dezyèm edisyon an esPanyol korije e ogmante te PrePare nan sant inivèsite ignasyano (cui) ki nan inivèsite alBerto Hurtado, nan kolaBorasyon ak Pastoral ayisyen Pawas sent kwa, santigo, avril 2017. segunda edición en esPañol, corregida y aumentada, fue PreParada en el centro universitario ignaciano (cui) de la universidad alBerto Hurtado, en colaBoración con la Pastoral Haitiana de la Parroquia santa cruz, en santiago, aBril 2017.

se moun sa yo ki resPonsaB fe adakte ak tradiksyon feyèsa nan cHili:los resPonsaBles de la Presente adaPtación y traducción HecHa en cHile:

daniela fuenzalida, Berlin coimin, erick lundy, juan diego galaz sj, micHelet fleurissaint, edward sultant.

NeNpöt mouN ou NeNpöt eNtitisyoN kapab repwodi ti dokimaN sa a Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir o adaptar el preseNte doCumeNto.

si ou vle vesyon dijital fèyè sa a, ou mèt voye yon e-mail nan adrès sa yo: si desea una versión digital de este cuadernillo Puede escriBir al siguiente correo:

[email protected]@[email protected]

Page 3: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

MATYÈ / índice

byeNViNi / bieNVeNida 8Pou salu e akeyi / Para saludar y dar la bienvenida 12kesyon popilè / Preguntas usuales 14kónen yon moun / conocer a una persona 14kijan pou di yon moun orevwa / cómo despedirse 16de alguien rele an Haiti / llamar a Haití 16 Pawol kotidyen / Palabras cotidianas 18nimewo / números 18Premye ven nimewo ódinal yo / los primeros veinte 19números ordinales montan ak propósyon / cantidades y proporciones 20Pozisyon tan / Preposiciones de tiempo 21jou nan semèn nan / días de la semana 21sezon yo nan ane a / estaciones del año 21mwa de lanne / meses del año 22lis koulè yo / listado de los colores 22lis rad yo / lista de ropa 23lis soulye / lista de zapatos 24

kay / la Casa 24Pou lwe yon kay / Para arrendar una casa 25sevis nan kay / servicios en la casa 26espas nan kay / lugares de la casa 26méb nan kay / muebles en las casas 27elektrodomestik / electrodomésticos 27materyèl kwizin / utensilios de cocina 27

alimaNtasyoN / alimeNtaCióN 29achte nan mache / comprar en el mercado 29lis sa ou achte / lista de compras 29vyan / carnes 30

konvèsasyon sou aliman / conversación sobre 31 alimentaciónmanje chilyen / comida chilena 33

FaNmi / la Familia 34vyolans domestik / violencia intrafamiliar 35

saNte / salud 43Pati nan kò moun / las partes del cuerpo humano 43nan lopital / en el hospital 44jinekològ / ginecología 45avek doktè / con el doctor 46Pran youn randevou / tomar hora con el doctor 46 ijèn / Higiene 47konvèsasyon sou sante / conversación sobre salud 48

traVay / trabaJo 49konvèsasyon sou travay / conversación sobre trabajo 50konesan ak defans dwa travayè / conocer y defender 51los derechos laborales jounen travay / jornada de trabajo 52 Nimero yo ki nan likidasyons nan finisman mwa / 53 Números en la liquidación a fin de mes repo oubyen tan lib / descanso y tiempo libre 54Pwoteksyon maténite / Protección de la maternidad 55mete fen ak yon travay / término del contrato de trabajo 56

otorite lapolis / autoridad poliCial 58kontròl idantite / control de identidad 58si yon polisye arete ou gen dwa sa yo 62si eres detenido por un policía, tienes derecho a

dwa de lom / dereCHos HumaNos 63deklarasyon inivesèl dwa imèn 63

Page 4: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

declaración universal de derechos Humanos

alFabe oubyeN abese paNyol 78alFabeto o abeCedario espaÑol

gramè ak Vèb / gramátiCa y Verbos 79vèb / verbo 79Enfinitif / Infinitivo 80Prezan / Presente 80yon Pase / el Pasado 81fiti (pral) / el futuro 81veb ki pa regle ou deregle / verbos irregulares

82veb regilye / verbos regulares 83veb ki pa regle ou deregle / verbos irregulares 84

respekte tout mouN, pou tout mouN ka repekte wrespetar a todos para que todos lo respeteN

kreyol espaÑol

di bonjou, eskize, silvouplè ak mèsi diga buenos días, permiso, por favor y gracias

ou pa dwe siyen yon papye si w pa li ak si ou pa konpwann li

No firmar un papel sin antes de leer y comprender

Pa bwè medikaman san se pa doktè ki otorize w (gen danje nan sa)

no tomar medicamentos sin autorización del médico (muy peligroso)

Pa itilize pwodwi nan bwat san w pa revize dat lap espire

no consumir alimentos en lata sin revisar fecha de vencimiento

Pa achte bagay elektronik nan lari no comprar cosas electrónicas en la calle

Pa achte medikaman nan laferya/ (mache) li kapab kòz anpli konplikasyon nan sante nou

no comprar medicamentos en la feria libre, puede causar muchas complicaciones en la salud

Pa jete fatra nenpòt kote no botar basura en cualquier lugar

Pa tande mizik oubyen pa pale trò fò lè nou nan bis, nan tren ak lè nou yon kote ki gen anpil lòt moun, sa ka kòz konfli

no escuchar música, ni hablar fuerte en la micro, el metro o lugares públicos. Puede causar conflictos

toutan revize BIP!* ou, anvan bis la rive oubyen anvan ou monte, ou kapabl peye kontravansyon ou/ pinisyon

siempre revisar su BIP!* antes llegar o subir a la micro. Puede llevarse multas

uit konsey pou viv byen ansanbocho consejos para convivir bien

*nan santyago: BIP! se yon ti kat ki sèvi pou peye transpò piblik tankou (micro transantyago ak tren) ou kapab achte l oubyen rechaje l nan estasyon tren yo.

*en santiago: BIP! es una tarjeta que se usa para el pago de transporte público (micros transantiago y metro) puedes comprarla y cargarla en estaciones de metro.

Page 5: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

8 9

yon lèt byenviniuna carta de Bienvenida

zanmi nou ayisyen: querido amigo haitiano:

nou youn poko konnen lòt, men nou vle di ou Byenvini nan peyi nou. se sèten li pa fasil pou kite fanmi w ak zanmi w yo dèyè, pou pati ale yon kote moun yo diferan ak yon lang ki diferan. se pou sa ou pa dwe janm bliye kijan ou vanyan.nou pral rakonte w yon ti kras sou peyi nou, pou kapab konnen nou pi byen, petèt ou ka dekouvri se pa toutbagay ki diferan.

aún no nos conocemos, pero queremos darte la bienvenida a nuestro país. Probablemente no es fácil dejar atrás a la familia, los amigos, para partir hacia un lugar nuevo, con gente y un idioma es diferente. Por eso nunca olvides lo valiente que eres. te vamos a contar un poco de nuestro país, para que puedas conocernos mejor, y talvez descubras que no todo es tan distinto.

chili se yon peyi long, li pozisyone nan fen sidamerik la, nan lwès epi li limite avèk Oseyan  Pasifik. Li genyen anpil kilomèt nan zòn kot li yo,  anplis li antoure avèk yon chèn montay ki rele “Cordillera de los Andes “ki mem   divize Chili ak Ajantin. Lang ofisyèl li se espanyòl epi kòb li rele peso chilyen.

Chile es un país largo está al final de Sudamérica, al oeste y limita con el Océano Pacífico. Tiene muchos kilómetros de costa, además rodeado de una cadena de montañas, que se llama cordillera de los andes, que divide Chile con Argentina. Su idioma oficial es el español y su moneda es el peso chileno.

kapital chili se santiago epi li sitiye nan mitan peyi a. se la ou jwenn anpil ayisyen. genyen ayisyen nan lòt vil tou tankou: ikike, valparaiso,

konsepsyon, temouko, ak lòt ankò. jan nou konnen chili trè long. li gen plizyè klima ak peyizay, nou kapab jwenn dezè nan zòn Atakama ki nan Nò e zòn vèt ki nan sid.

la capital de chile es santiago y queda en la mitad del país. ahí encuentras muchos haitianos. también en otras ciudades importantes como iquique, valparaíso, concepción, temuco y otras. como sabemos, chile es muy largo. tiene distintos climas y paisajes. Podemos encontrar desierto en atacama al norte y el verde de los bosques en el sur. santyago se gran vil ki gen anpil moun, machin, gwo kay, an general li gen bri, majorite nan imigran ki soti nan lòt peyi yo se ladann yo vini pou   chèche travay ak lòt opòtinite. kòm li gwo anpil, pi bon fason pou sikile nan santiago epi pou pa pèdi, se nan metro (itilize tren), sa ki rive pi lwen yo, e si pa gen metro (tren) ki ale kote ou ta vle ale a ou ka pran yon bis (micro), ou ka toujou mande yonn oubyen 2 moun ki ka ede ou, men se yon ti pousantaj chilyen ki pale fransè oubyen kreyòl. nan santyago tan Fuente: ©FreeVectorMaps.com

santiagovalparaíso

concepción

temuco

iquique

Page 6: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

10 11

ivè yo fè frèt e kèk fwa li fè lapli, fredi a kòmanse nan mwa me epi li dire jiska septanb, pandan tan prentan rive; nan mwa desanm, janvye ak fevriye gen anpil solèy ak chalè.

Santiago una ciudad grande, con mucha gente, autos y edificios, por lo general un poco ruidosa, la mayoría de los inmigrantes de distintos países llegan acá en búsqueda de trabajo y oportunidades. como es tan grande la mejor forma para trasladarse en santiago y no perderse es usando el metro, el que llega a muchos lugares, y, si no hay metro para el lado al cual debes ir, puedes tomar una micro, siempre podrás preguntarle a una o dos personas que puedan ayudarte, eso sí, muy pocos chilenos hablan francés o kreyòl. en santiago los inviernos son fríos y un poco lluviosos, el frio comienza a partir del mes de mayo y dura hasta septiembre con la llegada de la primavera, los meses de diciembre, enero y febrero son soleados y calurosos.

moun chili travay anpil, yo pa twò serye, men yo amikal si ou rive konnen yo, yo solidè lè pou yo ede moun ki ap viv move moman (moun kap soufri). menm jan ak ayiti, chili te sibi tranbleman tè ak sekous, se yon peyi sismik, tanzantan te a souke. men nou abitye ak sa e an general yo pa twò fò. espò ki pi popilè a se foutbòl, nou renmen wè

Completo

seleksyon chili a lè l´ap jwe, nou ankouraje li e nou fete lè li genyen, se sa ki fe nou rasanble, se poutèt sa nou rasanble an fanmi ak zanmi pou nou gade match yo. si w ta renmen konnen chili ou dwe eseye manje yo, bouyon cazuela, pate empanada de pino, ak completo, ki prepare ak pen ak hotdog epi tomat, mayonèz.

la gente en chile es trabajadora, un poco seria, pero amistosa si llegas a conocerlos, también es solidaria cuando hay que ayudar a los que están pasando por un mal momento. al igual que Haití, nuestro país ha tenido que soportar temblores y terremotos, es un país sísmico y suele temblar de vez en cuando, pero estamos acostumbrados y por lo general no son tan fuertes. el deporte más popular es el futbol, nos gusta mucho ver jugar a la selección chilena, animarla y celebrar cuando ganan y por eso nos juntamos a ver los partidos con familia y amigos. si quieres conocer chile, tienes que probar la comida, la cazuela, las empanadas de pino y los completos.

m swete ti enfòmasyon sa yo ap sèvi w pou ou kòmanse konnen nou, nou swete w rankontre bon zanmi nan chili.

espero que esta información te sirva para empezar a conocernos, y ojalá encuentres buenos amigos en chile.

Byenvini nan chili!¡Bienvenidos a chile!

Page 7: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

BY

EN

VIN

I / B

IEN

VE

NID

A

12 13

kreyol espaÑol

Bonjou Buenos días

Bonswa (aprè midi) Buenas tardes (y de noche)

kòman ou ye? ¿cómo estás tú?

èske ou anfòm? ¿estás bien?

mwen byen estoy bien

kòman ou rele? ¿cómo te llamas?

mwen rele… yo me llamo…

e ou menm? ¿y tú?

ki nasyonalite ou? ¿cuál es tu nacionalidad?

nan ki peyi (ki kote) ou soti? ¿de qué país saliste (vienes)?

mwen soti ayiti yo salgo /vengo de Haití.

mwen se ayisyen yo soy haitiano

kòman yo rele vil ou soti a... ¿cómo se llama tu ciudad?

ki lang ou pale? ¿qué lenguas hablas tú?

mwen pale kreyòl, fransé, espanyòl ak anglè

yo hablo kreyol, francés, español e inglés

ki laj ou? ¿cuál es tu edad?

mwen gen 24 ane yo tengo 24 años

mwen byen kontan rekonèt ou estoy contento de conocerte

mwen sonje fanmi mwen extraño a mi familia

BYenVini BienVenidA

pou salye e akeyi para saludar y dar la bieNVeNida

kreyol espaÑol

wi sí

non no

silvouplè Por favor

mèsi anpil muchas gracias

anpil mucho/mucha

ou vle ? (Pou ofri dlò, kafe, elatriye.)

¿usted quiere? (para ofrecer agua, café, etc.)

wi, m vle sí, yo quiero

kisa ou bezwen? ¿qué necesita?

m ale me voy

ann ale nos vamos

eskize Permiso

eskize (padon) disculpe

mesye señor

madanm señora

madmwazèl señorita

Jenn gason, fi joven

timoun niño

tinon jwèt sobrenombre

siyati apellido

Page 8: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

BY

EN

VIN

I / B

IEN

VE

NID

A

14 15

kreyol espaÑol

ki moun? ¿quién?

ki kote? ¿dónde?

ki sa? ¿qué?

Poukisa? ¿Por qué?

kilè? ¿cuándo?

a ki lè? ¿a qué hora?

kòman sa rele? ¿cuál es el nombre de eso?

kijan yo di…? ¿cómo se dice?

kisa ou te vle di? ¿qué quiso decir?

m pa konprann no comprendí, “no caché”(chilena)

Pale pi dousman, silvouplè Por favor, hable más lento

kreyol espaÑol

carin Bon jou mesye Buenos días señor

fidel Bon jou madmwazèl, ki jan ou ye?

Buenos días señorita, ¿cómo está usted?

carin mwen trè byen mèsi, ou pale kreyol ?

estoy muy bien gracias, ¿usted habla creole?

fidel wi yon ti kras, e ou mem?

sí, un poco y usted?

carin non mwen pa pale kreyol. mwen pale anglè ak espanyól/ Panyól

no, no hablo creole. Hablo inglés y español

kesyoN popilèpreguNtas usuales

kóNeN yoN mouNCoNoCer a uNa persoNa

kreyol espaÑol

fidel kóman ou rele? ¿cómo te llamas?

carin mwen rele carin, e ou mem?

me llamo carin ¿y usted?

fidel non mwen se fidel mi nombre es fidel

carin ki kote ou rete/abite/viv?

¿dónde vive?

fidel mwen abite las colinas, moun ki kote ou ye?

vivo en las colinas ¿de dónde eres?

carin mwen se moun etazini / mwen se ameriken, e ou mem ?

soy de usa / soy americana, ¿y usted?

fidel mwen soti atiyi /mwen se ayisyen

soy de Haití / soy haitiano

carin kisa w’ap fè isit ? que está haciendo aquí?

fidel mwen se volontè nan sjm (sèvis jeswit pou imigran yo)

soy voluntario en sjm (servicio jesuita a inmigrantes)

carin Byen. konbyen tan sa fè?

muy bien. Hace cuánto tiempo?

fidel depi ane pase / sa fè yon ane twa mwa

desde el año pasado /Hace un año y tres meses

carin o, byen, mwen kontan rekonèt ou, m swete wè ou yon lo’t fwa

qué bueno, es un alegría para mí conocerte fidel, hasta luego, espero verte otra vez

fidel orevwa madmwazèl, n´a wè. ale an byen

ok señorita carin. adiós, nos vemos

carin mèsi anpil, ou menm tou, egalman

ok. muchas gracias, igualmente

Page 9: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

BY

EN

VIN

I / B

IEN

VE

NID

A

16 17

rele aN Haiti llamar a HaitÍ

kreyol espaÑol

Apèl kout fil llamada telefónica

rele nan telefòn llamar por teléfono

rele an ijans llamada de urgencia

m vle rele ayiti. quiero llamar para Haití.

kiJaN pou di yoN mouN oreVwa Como despedirse de alguieN

kreyol espaÑol

m ale na wè yon lòt fwa me voy, nos vemos otra vez

orevwa adiós

Babay chao

na wè pita nos vemos más rato

Pase bòn nwit que tengas buenas noches

Bonswa Buenas noches

Pase bòn jounèn que tenga un buen día

a pita Hasta luego

na wè lòt semen nos vemos la próxima semana

ale ak Bondye vaya con dios

ale ak kè kontan que te vayas contento

ale an byen que te vaya bien

fe anpil atansyon cuídese mucho

m ale, bonswa me voy, buenas noches

se te yon plezi, na wè fue un placer, nos vemos

m vle fè yon apèl lokal quiero hacer una llamada local

ist la van rechaj? ¿aquí vende recarga?

ke konpayi mobil ou a? ¿de que compañía es su móvil?

konbyen koute chak minit? ¿cuánto cuesta por minuto?

ki kòd pou m rele ayiti? ¿cuál es el código para llamar Haití?

ekri nimewo ou vle rele a escribe el número al que quieres llamar

Pyès moun pa pran apel la nadie contesta la llamada

ou gen yon lòt nimewo? ¿tienes otro número?

anBilans amBulancia

131

PonPyeBomBeros

132

PoliscaraBineros

133

Si w TA gen proBlÈM, ou kApAB MAnde Èd:

Si Tiene proBleMAS, pidA AYudA:

Page 10: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

PAW

OL

KO

TID

YE

N /

PA

LAB

RA

S C

OT

IDIA

NA

S

18 19

pAwol koTidYen pAlABrAS coTidiAnAS

NimewoNÚmeros

kreyol espaÑol

1 youn / (en) uno

2 de dos

3 twa tres

4 kat cuatro

5 senk cinco

6 sis seis

7 sèt siete

8 uit ocho

9 nèf nueve

10 dis diez

11 onz once

12 douz doce

13 trèz trece

14 katòz catorce

15 kenz quince

16 sèz dieciseis

17 disèt diecisiete

18 dizwit dieciocho

19 diznèf diecinueve

20 ven veinte

30 trant treinta

40 karant cuarenta

50 senkant cincuenta

kreyol espaÑol

60 swasant sesenta

70 swasanndis setenta

80 katreven ochenta

90 katrevendis noventa

100 san cien

500 senksan quinientos

1.000 mil mil

10.000 dis mil diez mil

20.000 ven mil veinte mil

30.000 trant mil treinta mil

100.000 san mil cien mil

1.000.000 yon milyon un millón

premye VeN Nimewo ÒdiNal yo los primeros VeiNte NÚmeros ordiNales

kreyol espaÑol

Premye Primero

dezyèm segundo

twazyèm tercero

katriyèm cuarto

senkyèm quinto

sizyèm sexto

setyèm séptimo

wityèm octavo

nevyèm noveno

dizyèm décimo

onzyèm décimo primero / undécimo

douzyèm décimo segundo / duodécimo

Page 11: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

PAW

OL

KO

TID

YE

N /

PA

LAB

RA

S C

OT

IDIA

NA

S

20 21

kreyol espaÑol

trèzyèm décimo tercero

katòzyèm décimo cuarto

kenzyèm décimo quinto

sèzyèm décimo sexto

disetyèm décimo séptimo

dizwityèm décimo octavo

diznevyèm décimo noveno

ventyèm vigésimo

moNtaN ak propÒsyoNCaNtidades y proporCioNes

kreyol espaÑol

yon moun alguien

Pèsòn moun/pyès moun ninguno/nadie

tout moun todo el mundo

tout todo

anyen nada

gwo grande

Piti Pequeño

Pi gwo más grande

Pi piti más pequeño

anpil mucho

ti kras Poco

pozisyoN taN preposiCioNes de tiempo

kreyol espaÑol

yè ayer

avan yè antes de ayer

jodi a Hoy

demen mañana

demen maten mañana por la mañana

demen aswa mañana en la noche

talè en poco rato

talè a Hace poco

kounya a ahora

avan antes

aprè después

depi yè desde ayer

lòt jou otro día

Jou NaN semèN NaN dÍas de la semaNa

kreyol espaÑol

lendi lunes

madi martes

mèkredi miércoles

jedi jueves

vandredi viernes

samdi sábado

dimanch domingo

sezoN yo NaN aNe a estaCioNes del aÑo

kreyol espaÑol

Prentan Primavera

ete verano

otòn otoño

livè (sezon frèt)

invierno (estación frio)

Page 12: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

PAW

OL

KO

TID

YE

N /

PA

LAB

RA

S C

OT

IDIA

NA

S

22 23

mwa de laNNe meses del aÑo

kreyol espaÑol

janvye enero

fevriye febrero

mas marzo

avril abril

me mayo

jen junio

jiyè julio

dawou agosto

septanm septiembre

oktòb octubre

novanm noviembre

desanm diciembre

lis koulè yo listado de los Colores

lis rad yo lista de ropa

kreyol espaÑol

chemiz camisa

Pantalon Pantalón

eslip calzoncillo

jip falda

jile chaleco

abrigo Parca

gan guantes

kepi gorro

mayo Polera

chòt short

vès chaqueta

rad granmoun ropa de adulto

chosèt calcetines

Ba medias

chemizèt camiseta

sentiwon cinturón

kòl corbata

rad timoun ropa de niño

chemiz manch long camisa manga larga

chemiz de nwit Pijama

kreyol espaÑol

Blan Blanco

rouj rojo

nwa negro

gri gris

krèm crema

vèt verde

Ble azul

mov morado

kreyol espaÑol

chokola chocolate

jòn amarillo

oranj naranja

vyolèt violeta

mawon marrón

oranj naranja

vyolèt violeta

mawon marrón

Page 13: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

24 25 KA

Y /

LA

CA

SA

lis soulye lista de zapatos

kAY lA cASA

m ap CHèCHe yoN kay...estoy busCaNdo uNa Casa...

kreyol espaÑol

kay: lè nou di kay se lè li gen anpil chanm depi souvan li gen yon adrès de nan ri ak yon nimewo Epz: Kay la nan Ri Le Wa #24

Casa: tiene muchas habitaciones y generalmente cuenta con unadirección de calle y numeración

Ej: casa en calle Los Reyes #24

apatman: kote ki gen abitasyon, kizin, twalèt, sal a manje, tout ansanb

departamento: espacio en un edificio con habitación, cocina, baño y comedor incorporados

pyès nan site: se chanm ki gen twalèt li ak kizin li andann

pieza en cité: Habitación con cocina y baño en su interior

kreyol espaÑol

Chanm: yon chanm san anyen, kidonk se sèlman chanm nan, w’ap pataje kizin, twalèt ak lòt moun k´ap viv ansanm avèk ou yo

Habitación: solamente habitación, sin nada. cocina y baño compartido

ti kay piti: nan katye yo rele campamento yo

Casita o mediagua: en poblaciones se llaman campamento

kontè dlo contador de agua

kle/kadna llave/candado

pou lwe yoN kay para arreNdar uNa Casa

kreyol espaÑol

silvouplè, ki kote mwen kapab jwenn (yon kay) pou m lwe?

Por favor, ¿dónde puedo encontrar (una casa) para arrendar?

m ap chache (yon kay) pou m lwe

estoy buscando (una casa) para arrendar

konbyen lwaye la koute? ¿cuánto cuesta el arriendo?

lwe (anfèmen) arriendo

lwaye arrendar

Pri lwaye Precio del arriendo

ou kapab jwenn sou gran ri /avni…

Puede encontrar en la calle /avenida….

nimewo telefon mèt kay la número de teléfono del dueño de la casa

kontra kay la contrato de la casa

otèl Hotel

restoran restaurante

kreyol espaÑol

soulye zapatos

sandal chalas

Bòt Bototos

Soulye fi zapatos de mujer

soulye gason zapatos de hombre

kreyol espaÑol

tenis zapatillas

lasèt cordón

soulye po zapatos de cuero

soulye talon zapatos de tacón

soulye pla zapatos planos

Page 14: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

26 27 KA

Y /

LA

CA

SA

seVis NaN kay serViCios eN la Casa

kreyol espaÑol

dlo agua

kouran energía eléctrica

gaz gas

Enternet (kab ou Wi fi) internet

kab cable

telefòn Teléfono (fijo)

depans an komen gastos comunes

espas NaN kay lugares de la Casa

kreyol espaÑol

kizin cocina

chanm pou dòmi Pieza

sal sala

salon living

sal a manje comedor

twalèt (chanm de ben) Baño

twalèt (kote ou chita)/ latrin taza (donde te sientas)

douch ducha

lakou Patio

koulwa Pasillo

Jaden flè jardín

mèb NaN kay muebles eN las Casas

kreyol espaÑol

kabann cama

chèz silla

tab de nwit velador

tab mesa

Pandri guardarropa/closet

tiwa cajón

matla kabann colchón

sèvyèt toalla

dra sábana

lenn cobertor

zorye almohada

kanape sofá

kapèt alfombra

elektrodomestikeleCtrodomÉstiCos

kreyol espaÑol

frijidè refrigerador

fou cocina

fou (pou fredi) estufa (para frío)

radyo radio

microwave microondas

Page 15: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

29 ALI

MA

NTA

SYO

N /

ALI

ME

NTA

CIÓ

N

28

kreyol espaÑol

televizyon televisor

kab televizyon cable de televisor

selilè / telefòn mobil celular / teléfono móvil

chajè mobil cargador celular / móvil

kafetyè pou bouyi dlo Hervidor

alonj elektrik alargador eléctrico

fè pou pase rad Plancha

Bouton elektrik interruptor eléctrico

mete pèmanant alisador de pelo

machin a lave lavadora

Òdinatè computador

enprimant impresora

telefòn teléfono

entènet internet

videyo jwèt video juegos

revèy reloj

MAnJe AliMenTAciÓn

aCHte NaN maCHe Comprar eN el merCado

kreyol espaÑol

konbyen li koute? ¿cuánto cuesta? / ¿cuál es el precio?

li twò chè está muy caro

ou pa gen sa ki mwen chè? ¿no tiene más baratas?

ou pa fè rabè ¿tiene descuento?

Ban m (2), silvouplè. dame (dos), por favor.

mwen bezwen… yo necesito

konbyen tan garanti li genyen? ¿cuanto tiene de garantía?

ki pri angro? ¿cual es el precio por mayor?

Pri yuon Precio por unidad

lis sa ou aCHtelista de Compras

kreyol espaÑol

diri arroz

kawòt zanahoria

Pòmdetè Papa

tomat tomates

leti lechuga

aselga acelga

Bètrav Betarraga

sik azúcar

Pen Pan

kreyol espaÑol

Pwa Porotos

zonyon cebolla

Piman Pimentón

lay ajo

Piman ají

farin Harina

ji jugo

adousi/sik likid

endulzante

materyèl kwiziNuteNsilios de CoCiNa

kreyol espaÑol

fouchèt tenedor

kiyè, cuchara

kouto cuchillo

Plat / asyèt Platos

Page 16: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

30 31 ALI

MA

NTA

SYO

N /

ALI

ME

NTA

CIÓ

N

kreyol espaÑol

te té

kafe café

Konfiti mermelada

Pate Paté

Bè mantequilla

janbon jamón

fomaj queso

Konfiti mortadela

manba manjar

fwi frutas

Papay Papaya

kreyol espaÑol

zaboka Palta

Póm manzana

doulan durazno

Per Pera

sitwon limón

zoranj naranja

kiwi kiwi

melón sandía

siwel ciruela

melón frans melón

VyaN CarNes

kreyol espaÑol

natHy Bonswa mesye Buenas noches señor

mario Bonswa madmwazèl, nan kisa mwen ka ede w?

Buenas noches señorita, ¿en qué puedo ayúdarla?

natHy ou kapabl pote meni an pou mwen silvouplè?

¿Puedes traerme el menú por favor?

mario M’ap tou pwofite pou m di w jodia nou gen anpil espesyal?

aprovecho de decirte que hoy día tenemos varias ofertas

natHy oooooh kisa nou genyen nan espesyal

ooooh ¿qué cosas tienes en oferta?

mario nou gen bouyon vyan bèf, yon pla ki fèt pwa ak espageti hot dog,yon pla ki gen diri, pòm de, tè, vyan ak salad. yon pla ki gen mayi ak vyan

tenemos cazuela de vacuno,porotos con riendas, bistec a lo pobre y pastel de choclo

natHy ok mèsi, mwen pa bezwen sa yo ki nan espesyal la

ok gracias, pero no deseo lo que están en oferta

mario ebyen, chwazi sa vle w’ap manje

Bueno ok. ¿qué desea comer?

natHy m’ap bezwen yon plat salad, diri blan, vyan fri

voy a comer un plato de ensalada con arroz blanco y carne frita

mario ok, ou bezwen yon bagay pou w bwè mademwazel?

ok, ¿desea algo para tomar señorita?

koNVèsasyoN sou alimaN CoNVersaCióN sobre alimeNtaCióN

kreyol espaÑol

anmbègè Hamburguesa

woule arrollado

eskalop chuletas

Prietas Prietas

kwis poul tuto pollo

Bistec Bistec

mouton cordero

Poul Pollo

kochon cerdo

Bèf vacuno

Hot dog salchicha

longanis longaniza

Page 17: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

32 33 ALI

MA

NTA

SYO

N /

ALI

ME

NTA

CIÓ

N

kreyol espaÑol

natHy wi, ou gen ji natirèl ? sí, ¿tienes jugo natural?

mario Byensi, nou gen ji natirèl

claro que sí tenemos jugo natural

natHy ki ji ou genyen? ¿cuáles son los sabores que tienen?

mario zoranj, sitwon, grenadya, papay ak lèt ou san lèt, ji karòt

naranja, limón, maracuya, papaya con leche y sin leche, zanahoria

natHy ou kapab pote pou mwen yon vè ji papay san lèt san sik epi yon boutèy dlo silvouplè

deseo un vaso de papaya sin leche ni azúcar y una botella de agua, por favor

mario sa ap pran yon ti tan eso demora un poco de tiempo

natHy Pa gen pwoblèm no hay problema

mario yon bagay anplis mademwazèl?

¿algo más señorita?

natHy non mèsi, ki kote twalèt la ye?

no, gracias ¿dónde está el baño?

mario ale tou dwat epi nan vire

sigua por aquí derecho y de la vuelta

natHy ok mèsi, ou kapab pote montan an pou mwen souple

ok gracias, ¿podrías tráerme la boleta por favor?

mario o wi. na wè yon lòt fwa sí claro. chao nos vemos

natHy mèsi, pase yon Bòn jounèn!

gracias, que tenga un buen día

maNJe CHilyeN Comida CHileNa

kreyol espaÑol

bouyon: se soup vyan (ki kapab bèf, zwazo, mouton ou lòt) avek pòm de tè, jomou pwa, pwa vèt,mayi, diri ak silantro

Cazuela: sopa de carne (puede ser vacuno, ave, cordero y/o más) con papa, zapallo amarillo, porotos verdes, choclo, arroz y cilantro

pwa ak espagueti ak hotdog: Plat pwa /bouyon pwa blan ki mele ak jomou vemisi mele ak jomou vemisèl ou espageti

porotos con riendas: Porotos/ frijoles blancos en caldo combinados con zapallo amarillo y fideos tipo espagueti

bistec a lo pobre: mòso vyan ak pòm de tè fri, zònyon fri ak ze fri

bistec a lo pobre: trozo de carne frita acompañado de papas fritas, cebolla frita y huevo frito

pastel de choclo: se vyan moulen ak zònyon rache ki kouvri ak mayi vèt moulen ansanb ak albahaca epi yo mete l nan fou kèkfwa yon moso poul

pastel de choclo: guiso de carne molida con cebolla y aderezos cubierta por choclo triturado con albahaca. va al horno y a veces cuenta con un trozo de pollo

prietas: embutidos hechos principalmente con sangre de cerdo, tienen un color violeta – marrón oscuro

prietas: sosis ki fèt prensipalman ak sankochon, li gen koulè vyolèt - mawon fonse

Chunchules: Porción de intestino grueso devacuno o cordero, se lava y cocina para su consumo

Chunchules: Pòsyon gwo trip bèf ou mouton, yo lave yo epi kwit yo pou konsome

bistec: corte de carne que se frita o cocina a la plancha para servir al plato con acompañamientos varios

bistèk: vyann koupe ki fri oswa boukannen l pou sèvi nan plat akdivès kalite lòt bagay

Page 18: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

34 35 FAN

MI /

LA

FA

MIL

IA

FAnMilA FAMiliA

kreyol espaÑol

fanmi familia

manman mamá

Papa Papá

Pitit fi Hija

Pitit gason Hijo

Pitit pitit nieto / nieta

kouzen Primo

kouzin Prima

frè Hermano

sè Hermana

Bòfrè cuñado

Bèlsè cuñada

tonton tío

matant tía

grann / granmè

abuela

granpapa / granpè

abuelo

kreyol espaÑol

mesye señor

mennaj (fi) Polola

mennaj (gason)

Pololo

mari esposo

madanm esposa

fiyèl ahijada

Parenn Padrino

marenn madrina

frè bò parenn Hermano por parte de padrino

sè bò marenn Hermana por parte de madrina

zanmi amigo/amiga

vwazen vecino

vwazin vecina

VyolaNs domestikVioleNCia iNtraFamiliar*

kisa VyolaNs eNtraFamilyal (aNdedaN FaNmiy) la ye?

vyolans entrafanmilyal (domestik) se tout move trètman ki afekte

lavi ou entegrite fizik, mantal moun ki gen yon relasyon k´ap viv

nan kay: oubyen paran fanmi menm san, moun ki gen lyen familiyal,

tankou lè sa pase ant papa ak manman yon pitit, sitou yon minè, yon

granmoun oubyen yon endikape ki sou responsablite yon moun pou

poteje l oubyen sou kont nènpòt moun ki se manb fanmi an.

¿quÉ es la VioleNCia iNtraFamiliar?

todo maltrato que afecte la vida o la integridad física o síquica de

quien tenga o haya tenido la calidad de cónyuge del ofensor o una

relación de convivencia con él; o sea, pariente por consanguinidad

o por afinidad en toda la línea recta o en la colateral hasta el tercer

grado inclusive del ofensor, su cónyuge o su actual conviviente,

o bien, cuando esta conducta ocurre entre los padres de un hijo

común, o sobre un menor de edad, adulto mayor o discapacitado

que se encuentre bajo el cuidado o dependencia de cualquiera de los

integrantes del grupo familiar.

ki garaNti lwa sa oFri? (lwa ki koNt VyolaNs)

li kreye krim move trètman abityèl ki resevwa pinisyon ak prizon

vyolans psikik ak fizik ki fèt an jeneral. Li ogmante sanksyon yo pou

kompòtman sa yo; li modifye kòd penal la, li ogmante nan yon nivo

tout pèn prizon lè moun nan blese ak vyolans li sibi anndan fanmi an,

li garanti tout moun ki denonse move trètman ap jwenn pwoteksyon,

tankou : moun ki fè agresyon an ap kite kay la, anpeche li pwoche

tou pre viktim nan, lakay li ou nan travay li, nenpòt lòt kote li konn

al vizite souvan, yo oblije li ale nan terapi ; polisye gen dwa sezi tout

zam li genyen menm si li gen otorizasyon pou li genyen li.

Page 19: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

36 37 FAN

MI /

LA

FA

MIL

IA

¿quÉ garaNtÍas oFreCe esta ley?

crea el delito de maltrato habitual que castiga con cárcel la violencia

psíquica y física ejercida habitualmente; aumenta las sanciones por

este tipo de conductas; modifica el Código Penal, aumentando en un

grado las penas de cárcel en caso de lesiones causadas por violencia

intrafamiliar; otorga mayores garantías de obtener protección para

quienes denuncien maltratos, así como la obligación del agresor de

abandonar la casa; la prohibición de que se acerque a la víctima, a su

casa o a su lugar de trabajo, así como, a cualquier otro lugar al que ésta

concurra o visite habitualmente; la obligación de asistir a terapia; y la

facultad concedida a las policías para incautarle toda clase de armas,

aunque tenga autorización para tenerlas.

ki ÒgaNism NaN la Jistis ki okipe de VyolaNs domestik?

tribinal fanmi, lè vyolans moun nan fè a pa konsidere kòm yon delit.

minlikistè piblik, lè sa moun nan fè a konsidere kòm yon delit .ministè

sa fè ensvetigasyon si se yon krim move trètman abityèl si jij pou fanmi

an ba li tout enfòmasyon yo.

¿quÉ orgaNismos JudiCiales se oCupaN de la VioleNCia

iNtraFamiliar?

los tribunales de familia, cuando los actos de violencia intrafamiliar

no constituyan delito. el ministerio Público, cuando los actos de

violencia intrafamiliar constituyan un delito. este ministerio dará curso

a la investigación pertinente en caso de que se presente el delito de

maltrato habitual, si el respectivo juzgado de familia le ha remitido los

antecedentes.

*los contenidos de este apartado fueron traducidos de aquellos disponibles en el sitio: http://www.bcn.cl/leyfacil/recurso/violencia-intrafamiliar

egzite kèk reJis mouN ki te koNdaNe pou VyolaNs

domestik ?

Wi, Rejis Sivil ak idantifikasyon gen pou obligasyon fè yon rejis

espesyal pou moun yo kite kondane kòm aktè vyolans domestik /

oswa vyolans kont fanmi, jan lòt rezolisyon lwa a mande fè l la.

¿existe algÚN registro de las persoNas que HayaN sido

CoNdeNadas por VioleNCia iNtraFamiliar?

Sí. El Registro Civil e Identificación tiene la obligación de llevar

un registro especial de las personas condenadas como autoras de

violencia intrafamiliar, así como de las demás resoluciones que la ley

ordene transcribir.

ki ÒgaNism NaN la Jistis ki okipe de VyolaNs domestik?kiyès

mouN sa yo ki poteJe aNba lwa VyolaNs domestik?

moun ki plase, moun ki ap viv ansanm, papa, manman pitit ansanm,

menm kan pa t janm gen yon bon vi ansanm, tout asandan ak

desandan fanmi sa a jiska relasyon tonton ak matant pase nan

kouzen ak kouzin ak nenpòt moun ki poko majè oubyen ki majè ak

tout moun ki andikape ki sou kont fanmi an ak tout moun ki anba

poteksyon lwa a.

¿quiÉNes soN suJetos protegidos por la ley de VioleNCia

iNtraFamiliar?

el cónyuge, ex cónyuges, conviviente, ex conviviente, padre o madre de hijo común, aunque no haya existido convivencia. se incluyen por igual a los parientes del ofensor, de su cónyuge o actual conviviente, en su línea recta (toda la ascendencia y descendencia) o colaterales hasta la relación tíos/tías/sobrinos /sobrinas, y además, cualquier otra persona que sea menor de edad, adulto mayor o con discapacidad que se encuentre bajo la dependencia de cualquier integrante de la familia.

Page 20: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

38 39 FAN

MI /

LA

FA

MIL

IA

kisa ki rezèVe pou yoN mouN ki Fè yoN zak VyolaNs domestik?

y’ap pini li ak yon kontravansyon ki gen 15 utm** (unite tribitè pa

Mwa) kòb sa se Gouvènman Rejyonal la k’ap benifisye l souvan kote ou

rete a, oubyen se moun kite fè manda a, pou l ka fè l rive nan sant kap

atande viktim nan, nan rejwon an, ki petèt finansye piblik ou prive.

anplis jij la ta dwe aplike santans la selon mezi l. yonn oubyen plizyè nan

mezi sa yo.

1. obligasyon pou kite kay la kote l’ap viv ak viktim nan.

2. entèdi pou apwoche bò kote viktim nan ou kote l abite, kote l

travay, kote l’ap etidye, kèlkeswa kote li pase souvan. si toude ap

travay oubyen ap etidye mèm kote yon manda pou direktè a ou

patrón an aplike mezi nesesè.

3. entèdiksyon pou l pote oubyen sèvi ak zam afe. si l ta vyole

nan yonn nan twa (3) entèdiksyon sa yo, koupab la ap resevwa

arestasyon li dirèkteman pou 15 jou.

4. li oligatwa pou l asiste nan pwogram terapi ak oryantasyon sou

fanmi.

¿Cuáles soN las saNCioNes para quieNes CometaN VioleNCia

iNtraFamiliar?

se castigará con una multa de media a 15 utm (unidades tributarias mensuales)* a beneficio del gobierno regional del domicilio del denunciante o demandante, para ser destinada a los centros de atención de víctimas de violencia intrafamiliar existentes en la región respectiva y que sean de financiamiento público o privado.

además, el juez deberá aplicar en la sentencia una o más de las siguientes medidas:

1. obligación de abandonar el hogar que comparte con la víctima.

2. Prohibición de acercarse a la víctima o a su domicilio, lugar de trabajo o de estudio, así como, a cualquier otro lugar al que ésta concurra o visite habitualmente. si ambos trabajan o estudian en el mismo lugar se oficiará al empleador o director del establecimiento para que adopte las medidas de resguardo necesarias.

3. Prohibición de porte y tenencia o el comiso de armas de fuego.4. la infracción de algunas de las tres medidas anteriores, puede

acarrear sanción penal o arresto hasta por 15 días para el ofensor.

5. la asistencia obligatoria a programas terapéuticos o de

orientación familiar.

kisa krim moVe tretmaN abityèl la ye?

se kèk bagay moun nan fè tanzantan pou maltrete viktim nan, swa fisik ou mamtal sou moun ki poteje anba la lwa vyolans domestik. Sa

ki konsidere kòm deli yo se zak vyolans domestik tanzantan.

¿quÉ es el delito de maltrato Habitual?

el ejercicio habitual de violencia física o síquica respecto de las personas protegidas por la ley de violencia intrafamiliar. el requisito determinante de este delito es que los actos de violencia

intrafamiliar sean habituales.

ki sa ki se peNalite pou krim NaN abi abityèl?

sanksyon an varye ant 61 a 540 jou prizon, sof si se yon zak ki grav,

y’ap aplike pèn sa ki mansyone nan dènye asinyasyon sa a.

¿Cuál es la saNCióN para el delito de maltrato Habitual?

la sanción varía entre los 61 a 540 días de presidio, salvo que el hecho constituya un delito de mayor gravedad, caso en que se aplica la pena asignada a éste último.**1 utm = $50.000 chilyen pesos

Page 21: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

40 41 FAN

MI /

LA

FA

MIL

IA

geNyeN mezi poteksyoN pou mouN ki Viktim yo?

wi, tribinal jistis yo kapab pwan mezi de poteksyon legal pou yo

poteje viktim nan. oubyen tou kèk mezi pou yo ede l anvan deklarasyon

final la .ede sa a ka gen yon dire ki kapab prolonje si yo ta jije li ta nesesè.

nan sa tribinal fanmi ki konnen jijman sou dozye vyolans kont fanmi:

dwe pran tout mezi ki nesesè pou ka rive nan fen an konsa l’ap ka bay

poteksyon ak viktim yo nan fanmi an. tribinal la dwe sonje verifye byen

pou l kònnen si viktim nan ansent (an ka se yon fi) menm si se yon moun

andikape oubyen tou si se yon moun ki gen an risk ak tout sa ki kapab

mete moun nan an danje. konsa tou yo dwe konsidere kom sitiyasyon

eminan si se ta yon granmoun, ki se mèt oubyen ki posede yon kay pou

rete, y´ap mete l deyo ladann, aranjman nan sektè segondè oubyen y’ap

limite li andedan kay la, pou kèk nan paran yo.

¿existeN medidas de proteCCióN para las VÍCtimas?

sí, los tribunales de justicia Penal pueden adoptar medidas cautelares para proteger a la víctima, o bien, alguna de las medidas accesorias antes mencionadas, fijar su plazo de duración y prorrogarlo en caso de ser necesario. Por su parte, el tribunal de familia que conozca de un juicio por violencia intrafamiliar, debe adoptar de oficio todas las medidas necesarias para llevarlo a su término, así como, para dar protección a las víctimas de violencia intrafamiliar. el tribunal debe cautelar especialmente los casos en que la víctima está embarazada, sea una persona con discapacidad o tenga una condición que la haga vulnerable. asimismo, debe considerar como situación de riesgo inminente el hecho de que un adulto mayor, dueño o poseedor de un inmueble que ocupe para residir, sea expulsado de él, relegado a sectores secundarios, o bien se limite su desplazamiento en su interior,

por alguno de sus parientes.

èske geN yoN saNt sèVis pou mouN ki Viktim yo al CHèCHe

asistaNs?

wi, nan tout peyi a gen plizyè sant ki espesyalize nan resevwa moun ki viktim anba vyolans domestik. sant sa yo gen kòm objektif pou yo bay yon repons rapid ak moun ki afekte yo ki nan sitiyasyon vyolans nan fanmi. yo ede yo jwenn jistis ak swen medikal, fè ka yo rive jwenn lòt òganizasyon k´ap travay sou ka move trètman sa yo.

¿Hay algÚN CeNtro de ateNCióN al Cual puedaN reCurrir

las VÍCtimas?

sí, a lo largo del país hay varios centros que se especializan en recibir

a víctimas de violencia intrafamiliar. los centros de atención tienen

por objetivo dar respuesta lo más pronto posible a las necesidades

de los involucrados en situaciones de violencia intrafamiliar. ellos

auxilian, atienden consultas jurídicas o médicas, asesoran de

acuerdo a su especialización, remiten a otras organizaciones y

acogen ante hechos de maltrato.

ki kote ou dwe ale NaN ka ou ta sibi VyolaNs domestik/

moVe trètmaN yo?

nan biwo jijman ki la pou fanmi, Polis/carabineros chili oubyen

Polis envestigasyon, ki gen obligasyon pou resevwa denons la epi

pou oryante viktim nan, nan pwosesis legal ki te fèt avan yo. si tout

fwa sa ta kalifye sernan an kapab pran reskonsablite epi reprezante

fanm ki viktim a koz zak vyolans domestik, si selman se yon moun ki

majè, konsa yo mande l.

¿a quÉ lugar se debe ir eN Caso de ser VÍCtima de este tipo

de VioleNCia?

al juzgado de familia, a carabineros de chile o a la Policía de

investigaciones, que tienen la obligación de acoger la denuncia y

y orientar a la víctima en la posterior tramitación legal. en casos

calificados, el sernam puede asumir el patrocinio y representación

Page 22: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

43 SAN

TE

/ S

ALU

D

42

de la mujer víctima de delitos de violencia intrafamiliar, siempre que

sea mayor de edad y así lo requiera.

si m Vle deNoNse yoN ka VyolaNs domestik, mweN dwe ale

NaN polis/CarabiNeros ak eNVestigasyoN?

wi, yo menm y’ap voye plent lan bay tribinal fanmi an, men tou ou ka

ale dirèkteman nan tribinal la. lè sa a, w’ap fè plent lan oswa deman

nan, y’ap kòmanse pwosesis jijman akoz vyolans domestik. ka yo pral

jere pa tribinal fanmi epi si yo konsidere kòm krim/abi ki abitye fèt nan

deja, y’ap remèt dosye yo nan ministè Piblik.

si quiero deNuNCiar uN Caso de VioleNCia iNtraFamiliar

¿tambiÉN debo reCurrir a CarabiNeros e iNVestigaCioNes?

sí, ellos remitirán la denuncia al juzgado de familia, pero además se

puede recurrir directamente a éste. luego, a través de la interposición

de la denuncia o la demanda, se da inicio al juicio por violencia

intrafamiliar. los casos serán vistos por los tribunales de familia y

si éstos consideran que se configura el delito de maltrato habitual,

remitirán los antecedentes al ministerio Público.

geN yoN Nimero teleFÒN Nou ka rele pou si ta geN yoN ka

VyolaNs domestik?

telefòn fanmi pou Polis/carabineros chili se: 149, oubyen www.bcn.c/leyfacil

¿Hay algÚN NÚmero de telÉFoNo al que se pueda llamar eN

Caso de VioleNCia iNtraFamiliar?

fono familia de carabineros de chile: 149, o www.bcn.cl/leyfacil

SAnTeSAlud

kreyol espaÑol

tèt cabeza

cheve cabello

Po Piel

jè (zye) ojos

zòrèy oreja

nen nariz

Bouch Boca

dan dientes

zansiv encía

figi cara

kou cuello

vant Barriga (guata)

tete senos

dwa ak saNtedereCHo a la salud

tout mou geN dwa ak saNte, kèlkeswa NasyoNalite l

todas las persoNas tieNeN dereCHo a la salud, Cualquiera sea su NaCioNalidad

reseVwa sweN NaN yoN lopital piblikreCibir ateNCióN eN uN Hospital pÚbliCo

pati NaN kÒ mouN las partes del Cuerpo HumaNo

kreyol espaÑol

lestomak Pecho

do espalda

zèpol Hombro

zo Hueso

Bra Brazo

men mano

dwèt dedos

ren riñones

vajen/ bouboun

vagina

ovè ovarios

matris Útero

Peni Pene

Page 23: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

44 45 SAN

TE

/ S

ALU

D

kreyol espaÑol

kwis muslo

jenou rodilla

kreyol espaÑol

Pye Pie

san sangre

NaN lopital eN el Hospital

kreyol espaÑol

doktè doctor/doctora

ijans urgente

trè grav muy grave

malad enfermo

maladi enfermadad

sant sante (pi pre) consultorio (más cerca)

Enfimyè enfermera/enfermero

sant sante centro de salud

operasyon operación

famasi farmacia

analiz examen

remèd remedio

sewòm suero

egzeyat dar de alta

grenn remèd remedios en tabletas

m Pa genyen vaksen no tengo vacuna

Piki inyección

mwen fè alèji soy alérgico

Prèv viH Prueba de viH

kapòt Preservativo (condón)

JiNekolÒg giNeCologÍa

kreyol espaÑol

ansent embarazada

akouche fe pitit dar a luz

règ menstruación

Papanikola Papanicolau

Mamografi mamografía

Planin / kapòt anticonceptivo

enfeksyon nan fè pipi infección urinaria

Bay san /senyen sangramiento

tès ansent test de embarazo

viris papilòm virus del papiloma

Ekografi ecografía

dwa poteksyoN matèNite dereCHo a la proteCCióN de la materNidad

tout timouN ki Fèt NaN CHili geN dwa ak NayoNalite CHilyèN, meNm si papa ak maNmaN pa

geN papye a Joutodo NiÑo NaCido eN CHile tieNe dereCHo a la

NaCioNaldiad CHileNa, auNque los papás No HayaN regularizado su permaNeNCia eN paÍs

Page 24: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

46 47 SAN

TE

/ S

ALU

D

aVek doktè CoN el doCtor

kreyol espaÑol

kò m pa bon me siento mal

mwen malad estoy enfermo

mwen bezwen al lopital necesito ir al hospital

Premye swen Primera atención

emèjennsi emergencia

Pran randevou kay doktè agendar una consulta

fè m mal (...) me duele (...)

tèt fè mal dolor de cabeza

lestomak fè mal dolor de estómago

vant fè mal dolor de la guata

do fè mal dolor en la espalda

senti fè mal dolor en las caderas

doulè rèn dolor de riñones

alèji nan po alergia en el cuello

mwen fè sik (dyabèt) soy diabético

mwen fè tansyon tengo la presión alta

endispoze desmayo

mwen gripe estoy agripado

la fyèv fiebre

praN yoN raNdeVoutomar Hora CoN el doCtor

kreyol espaÑol

Pran yon ak dakò Ponerse de acuerdo

Pran yon randevou tomar una cita

nan kisa pou m ede ou ? ¿en qué puedo ayudarte?

kreyol espaÑol

ekri non w nan yon ajannda tomar nota del horario

Pran yon randevou ak doktè marcar una consulta con el doctor

èske ou gen randevou? ¿tienes eso agendado?

fè yon ti tann espere un poco

ou kapab ban m yon lòt randevou, svp

Puede agendarme de nuevo, por favor

ki kote nou kapab rankonte ? ¿dónde podemos encontrarnos?

iJèNHigieNe

kreyol espaÑol

savon twalèt jabón de baño

savon lave jabón de lavar (ropa)

kloros cloro

tòchon Paño

fè pwopte nan kay la

Hacer aseo en casa

Bale Barrer/ escoba

lave/ seche lavar /secar

lave veso lavar a loza

lave rad lavar ropa

Bwose dan escobilla de dientes

kreyol espaÑol

Bwos tèt cepillo de cabeza

Pat dantifris crema dental

kotex toalla femenina

jilèt gillette

razwa afeitador

sizo tijeras

Pwòp limpio/limpia

netwaye limpiar

fè bab afeitar (hacer la barba)

koupe cheve cortar el cabello

Page 25: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

48 49 TR

AV

AY

/ T

RA

BA

JO

koNVèsasyoN sou saNte CoNVersaCióN sobre salud

kreyol espaÑol

lilia Bonswa mesye Buenas noches señor

Pierre Bonswa madanm, ki jan ou ye?

Buenas noches señora, ¿cómo está usted?

lilia mwen pa santi m byen no me siento bien

Pierre kisa w genyen ? ¿qué tienes?

lilia mwen gen yon doulè nan vant mwen

tengo dolor de guata

Pierre konbyen tan ou genyen ak doulè a

¿Hace cuánto tiempo tienes ese dolor?

lilia sa fe prèske yon mwa Hace casi un mes

Pierre ou Pa jann ale lopital? ¿no ha ido al hospital?

lilia non no

Pierre Poukisa ou pa ale ? ¿Por qué no ha ido?

lilia mwen Pa gen kòb epi mwen poko gen kanè chilyen

no tengo plata y todavía no tengo carnet chileno

Pierre ou dwe ale gen lopital kap resevwa san kanè

debes ir al hospital. Puedes ser atendido sin carnet

lilia mwen fèk ak viv chili mwen pa konnen anpil kote

estoy viviendo recién en chile, no sé andar sola

Pierre ou vle m ede w epi ale lopital avè w?

¿quieres que te ayude y te acompañe al hospital?

lilia mwen ta byen kontan, paske doulè a pa kite m dòmi

sería un gusto para mí porque el dolor no me deja dormir

kreyol espaÑol

Pierre demen maten bonè m’ap vin chèche w pou m mennen w lopital

mañana por la mañana vengo a buscarte para que vayamos al hospital

lilia a ki lè pou m tann ou? kisa pou m pote?

¿a qué horas lo espero? y ¿qué tengo que llevar?

Pierre map vini a 6 zè e sonje pran paspò w

vengo a las 6 horas y acuérdate de tu pasaporte

lilia mèsi anpil, m’ap tann ou

muchas gracias, te esperaré

TrAVAYTrABAJo

kreyol espaÑol

m ap chèche yon travay estoy buscando un empleo

ki kote mwen ka al chèche travay isit chili?

¿dónde puedo ir a buscar trabajo aquí en chile?

depatman sèvis sosyal nan meri a

departamento servicio social en la municipalidad

mwen bezwen yon travay necesito un trabajo

mwen pa konn ki machin ki pase la

no se qué micro llega allá

gen kèk bonis pou manje oubyen pou peye machin?

¿Hay algún bono de comida o locomoción?

eske ou peye lè anplis yooubyen ou remèt yo?

¿se pagan las horas extra o secompensan?

se ak lè manje? ¿con horario de colación?

Page 26: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

50 51 TR

AV

AY

/ T

RA

BA

JO

koNVèsasyoN sou traVay CoNVersaCioN sobre trabaJo

kreyol espaÑol

sonia Bonjou mesye Buenos día señor

PaBlo Bonjou mademwazèl kisa ou bezwen?

Buenos día señorita, ¿qué necesita?

sonia mwen bezwen yon travay

necesito un trabajo

PaBlo mwen gen yon plas travay

tengo cupo de trabajo

sonia konbyen kòb salè a ye? ¿cuánto paga de sueldo?

PaBlo Pi piti salè ( $264,500 pesos) e yon bonis ($70 000 pesos)

sueldo mínimo ($264,500 Pesos) y un bono ($70000 pesos)

sonia ¿ou paka peye m yon ti kras plis?

¿no puede pagar un poco más?

PaBlo non sekonsa m peye tout travayè

no, es lo que pago a todos los trabajadores

sonia ki sa w mande, pou moun nan genyen Pou w asepte l? / ki jan de papye pou moun nan genyen ?

¿qué requisitos pide a la persona para aceptarla? / ¿qué tipo de papeles es necesario que tenga la persona?

PaBlo kanè idantite chilyen, sètifika bònviemès ak papye pwosevebal denye travay

carnet identidad chileno, papel antecedentes y finiquito de la última empresa

koNesaN ak deFaNs dwa traVayèCoNoCer y deFeNder los dereCHos laborales

dwa… yo pa dwe diskrimiNeN wdereCHo… a No ser disCrimiNado/a lwa chilyen entèdi tout diskriminasyon: pou sèks, ras, relijyon, ni pou pozisyon ekonomik (ransosyal).la ley chilena ha prohibido todo tipo de discriminación: por sexo, etnia, religión, posición económica y otras.

dwa... ki pa dwe VyoledereCHo… a No ser aCosado/a

tout travayè gen dwa pou yo trete yo avek dinite ak respè nou pa dwè soumèt anba oken abi moral oubyen sexsyèl.

dwa… pou geN yoN traVay ak komiNikasyioN ak diNite dereCHo a teNer uN trabaJo y trato digNo

dwa… pou ou asire ke sekirite asire NaN traVay la dereCHo a CoNdiCioNes seguras de trabaJo

dwa… ke ou asire se sa ki ekri NaN koNtra w’ap Fè dereCHo a solo realizar las FuNCioNes esCritas eN el CoNtrato

dwa… pou ou patisipe NaN seNdika ak NaN asosyasyoN yo dereCHo a partiCipar eN uN siNdiCato y asoCiaCioNes de trabaJadores

tout travayè gen dwa pou patisipe nan sendika ak asosiyasyon yo

Page 27: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

52 53 TR

AV

AY

/ T

RA

BA

JO

jounen travay nòmal yo planifye, li vini de yon dire 45 lè pa semen ki

dwe divize nan 6 jou oubyen 5 jou. nou pa dwe travay 10 lè pa jou, an

ka ke se pa lè anplis ke w te planifye atik ki enfòme sa nan kòd travay la

se atik 22.

la jornada ordinaria de trabajo, salvo algunas excepciones, tiene una

duración máxima de 45 horas semanales que no puede distribuirse

en más de 6 días y menos de 5 días. no se puede exceder las 10 horas

de trabajo diarias, excepto en algunos casos. infórmate en el art. 22 y

siguientes del código del trabajo.

KISA KI PASE SI W TRAVAY PLIS LÈ?

¿QUÉ PASA SI TRABAJO MÁS HORAS?

lè ki anplis nan jounen an e ki pat mansyone nan kontra a, travayè a

ak patron an sipoze pran yon akdakò,e patron an dwè peye 50% anplis

lè nòmal la. yon ti ekzamp: si lè nòmal la $1000 pesos lè anplis la dwè

$1500 pesos. gen kèk ti espsyon pou ou responsabilite byen detèmine.

las horas que sobrepasen la jornada que señala el contrato de trabajo

deben pactarse previamente con el empleador y se pagan por sobre

el 50% del valor de la hora ordinaria. Por ejemplo: si ganas $1000 por

hora, la hora extra tendrá un valor de $1500.

Nimero yo ki NaN likidasyoNs NaN FiNismaN mwa NÚmeros eN la liquidaCióN a FiN de mes

SALÈ

SALARIO

nan chili salè ki pi piti (minimòm) a se $257.500 pesos pa mwa pou

tout jou konplèt. salè likid (sa ki vin nan mem w, pou mete nan pòch

ou) se sa lè yo fin retire tout dèt, sa yo rele kotizasyon ou enpozisyon

el sueldo bruto mínimo en chile es de $257.500 al mes trabajando

jornada completa y el valor de la hora es $1.335. el sueldo líquido es

el valor que te queda después de los descuentos.

KOTIZASYON (ENPOZISYON)

COTIZACIÓN (IMPOSICIÓN)

tout travayè etranje ki kotize nan chili dwè egzije patwon yo konpli

ak obligasyon sa yo, responsab touche kòb sa a, se entitisyon sekirite

sosyal (afP, fonasa o isaPre, afc).

todo trabajador extranjero que cotiza en chile debe exigir que su

empleador cumpla con la obligación de pagar a las instituciones de

seguridad social (afP, fonasa, afc).

JouNeN traVayJorNada de trabaJo

si ou gen yon problèm ke yo pa rekonèt dwa ou nan travay e ou an règ

nan peyi a, ou gen dwa pou ou ale nan enspeksyon de travay oubyen

tou ou ka fè yon denòns sou sit sa a: www.dt.gob.cl

si tienes un problema con el reconocimiento de tus derechos laborales

y te encuentras regular en el país, puedes concurrir a la inspección del

trabajo www.dt.gob.cl y hacer la denuncia.

10% asirans pou pansyon afP (kòb ki sere pou lè ou granmoun ou paka travay ankò).

7% asirans pou sante fonasa (asirans nasyonal sante) oubyen isaPre (enstitisyon sante Prevwa) depi yo peye yon pou ou lè w’al lopital ou p’ap depanse anpil kòb, li obligatwa pou yo peye l.

KI KANTITE KI dWÈ RETIRE SOU SALÈ TOTAL M?

¿QUÉ CANTIdAd PUEdEN RETIRARME dEL SALARIO?

fondo de pennsiones por afP, ahorro individual para la jubilación.

Page 28: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

54 55 TR

AV

AY

/ T

RA

BA

JO

JOdIA

dIARIO

nan mitan jounen travay la, se dwa travayè genyen pou l manje, pou l

repoze, pi piti tan li dwe ye se 30 minwit chak jou, ki padwe konte nan

lè travay

el tiempo para alimentación tiene una duración mínima de 30 minutos

diarios, los cuales no se contabilizan dentro de las horas trabajadas.

repo oubyeN taN libdesCaNso y tiempo libre

fondo de salud por fonasa (fondo nacional de salud) o isaPre (instituciones de salud Previsional)

3% afc (asirans pou chomaj) se yon asirans patron an peye pou ou si li revoke oubyen si kite travay pou ou pa pase mizè, pou ka jwen kòb pou ou manje. se lèw gen kontra pou yon tan byen detèmine (tan byen defini “plazo fijo”) oubyen lè w gen kontra ki pa gen tan pou l fini (endefini).

Fondo de cesantía para contratos de plazo fijo y 0,6% para contratos indefinidos.

1,15% sis: asirans pou si w ta mouri oubyen si w pa ka travay ankò akòz yon maladi ou viktim.

sis: seguro de invalidez y sobrevivencia.

0,95% asirans aksidan travayè ak maladi ou pran nan travay (se yon asirans ki ede w anpil sitou lè w’ap travay ak pwodi chimik, ak tout sa ki pa bon pou sante w, asirans sa pèmèt ou vizite doktè pou yo evalye sante w epi jwenn medikaman ki pou pwoteje w kont maladi a. enpòtan, si se aksidan nan travay la, y’ap responsab tout depans yo.

seguro de accidentes del trabajo y enfermedades profesionales.

SEMÈN

SEMANA

dimanch yo ak jou fèt se jou travayè a gen pou l repoze si l travay jou

sa yo, li gen dwa pou l mande yon jou semen epi yon rekonpans.

los domingos y los feriados son días de descanso. si trabajas esos

días, tienes derecho a solicitar u día hábil de la semana y tomarlo en

compensación.

ANYÈL

ANUAL

Pou chak ane travay, travayè a gen 15 jou vakans (lendi jiska vendredi

pandan 3 fwa) sa fè 15 jou travay plis samdi ak dimanch yo, (anviwon

21 jou konsa).

Por cada año trabajado, tienes derecho a 15 días hábiles de

vacaciones remuneradas.

Tout fi ki ansent, nenpòt ki kontra li te genyen, li gen dwa repo (Fuero) se yon dwa, fi ansent genyen pou l benefisye pwoteksyon, e se yon dwa ki fè yo paka revoke l pandan li ansent la, dwa sa se depi sou twa mwa ansent jiska yon ane apre li fè pitit, pou ka benefisye sèvis pwoteksyon sa yo ou gen pou pote sètifika medikal la ki di ou

ansent bay mèt travay la oubyen patwon an:

toda trabajadora embarazada, sin importar el tipo de contrato que tenga, tiene derecho a descanso. el fuero maternal es la protección legal a la mujer embarazada y es el derecho a no ser despedida mientras dura su embarazo y hasta 1 año después de los primeros 3 meses de permiso postnatal. Para acceder a este derecho, es necesario presentar a tu empleador un certifcado médico para obtener permisos:

pwoteksyoN matèNiteproteCCióN de la materNidad

Page 29: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

56 57 TR

AV

AY

/ T

RA

BA

JO

AVAN fE fITI

PRENATAL

Prenatal se yon mwa edmi (41 jou).

1 mes y medio antes de la fecha de parto.

SE APRE fIN fÈ PITIT

POSNATAL

se 6 mwa oubyen 7 mwa edmi (180 -220 jou) ki konte depi jou pitit la fèt.

6 meses o 7 meses y medio (4 meses y medio en media jornada)

contadas desde el nacimiento del hijo/a.

REZON

RAZÓN

mete fen ak kontra: ka renonse volontè, (ka pou move kondisyon),

oubyen pou revokasyon dirèk pou ka gen tout detay sou finikito ou pral

li nan kòd travay la nan atik 159 ak nan 160, atik sa yo pale de tou detay

sou finikito.

Un contrato puede finalizar por la renuncia del trabajador/a, por mutuo

acuerdo, por necesidades de la empresa o por despido. Para más

detalles, revisa los artículos 150 y 160 del código de trabajo.

fINIKITO

fINIQUITO

se yon papye ki esplike tout detay pouki sa w mete fen ak relasyon

(travayè a e patwon) li dwe ekri e pou l pase devan yon notè piblik.

es el documento que formaliza el término de la relación laboral entre un

trabajador/a y su empleador/a. El finiquito debe estar por escrito y ser

ratificado ante notario público.

mete FeN ak yoN traVay (FiNikito)tÉrmiNo del CoNtrato de trabaJo

TAN OU fE AP TRAVAY (IdANNIZASYON)

INdEMNIZACIÓN POR TIEMPO TRABAJAdO

lè se fen yo mete ak kontra w pou yon rezon, travayè gen dwa pou

yo peye l jou travay yo nan mwa yo revoke l la anplis jou vakans ki

koresponn yo jan kòd travay la mande a nan atik 160 la.

cuando se termina un contrato, sea cual sea la razón, los

trabajadores/as tienen derecho a que se les paguen los días

trabajados en el mes de despido más los días de vacaciones

proporcionales que le correspondan.

KISA KI SINIfI SITIYASYON MIgRASYON PA AN Lòd (dEREgLE)

lè sitiyasyon migrasyon ou pa an lòd se lè w´ap viv nan peyi a (chili)

san pèmi rezidans e ou poko fè demach pou depoze papye (ou pa gen

papye depoze pou pèmi rezidans)

si ou bezwen oryantazyon ou kapab ale nan sèvis jesuit imigran.

www.sjmchile.org

Si necesitas orientación puedes ir a cualquier oficina del Servicio

jesuita a migrantes.

www.sjmchile.org

Page 30: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

5958 OTO

RIT

E L

AP

OLI

S /

AU

TOR

IDA

D P

OLI

CIA

L

oToriTe lApoliSAuToridAd policiAl

LAPOLIS gEN dWA POU L KONTROLE NENPòT MOUN?

carabineros oubyen lapolis envestigasyon (Pdi) kapab kontwole

idantite nenpòt moun depi li majè 18 an, kèlkeswa kote a, nan lye piblik

tankou prive. Pou sètifye idantite moun nan li ka prezante nenpòt

papye ki gen non l; tankou kat idantit, lisans kondi l, paspò l, kat etidyan

l, li kapab itilize tou yon aparèy teknoloji.

¿LA POLICíA PUEdE CONTROLAR LA IdENTIdAd dE CUALQUIER PERSONA?

carabineros o la Policía de investigaciones (Pdi) pueden controlar

la identidad de cualquier persona mayor de 18 años en vías o lugares

públicos y en lugares privados de acceso público. Para certificar la

identidad, la persona se puede usar cualquier identificación, como

carnet de identidad, licencia de conducir, pasaporte o tarjeta estudiantil.

también puede usar cualquier aparato tecnológico.

MOUN KI POKO gEN LAJ MAJÈ

moun ki poko majè yo pa fè kontwòl idantite pou yo sèlman yo ka verifye

byen si moun nan poko genyen vrèman 18 an.

LOS MENORES dE EdAd

a los menores no se les hará control de identidad. en caso de duda, se

entenderá siempre que es menor de edad.

koNtrÒl idaNtiteCoNtrol de ideNtidad*

KONBYEN TAKONBYEN TAN YON KONTWòL dE IdANTITE dWE dIRE?

kontwòl la dwe kalkile yon tan ki nesesè pou fè sa, nan okenn ka li pa

dwe dire plis pase inèdtan (1:00) si l pa ta posib nan dire sa a, polisye

a dwe voye l pou yon lòt jou.

¿CUÁNTO dURA EL CONTROL dE IdENTIdAd?

el control debe limitarse al tiempo estrictamente necesario para la

identificación. En ningún caso podrá extenderse más de una hora.

Si no es posible la identificación, el policía deberá poner término al

procedimiento.

KISA KI KA PASE SI MOUN NAN PA TA VLE BAY NON L OUBYEN PAPYE

KI POU IdANTIfYE L OUBYEN TOU SI L BAY YON fO IdANTITE NAN

OPERASYON KONTWòL IdANTITE?

si moun nan ta kache idantite l oubyen li te bay yon fo idantite, se yon

kontravansyon li fe devan otorite leta.pèn sa a li legal, moun k ap sibi

kontravnsyon sa a lap gen pou prezante nan tribinal pandan 4 fwa.

nan ka ke moun soumèt li byen li kòmanse ale yon fwa ou plis ke yon

fwa lapolis ap retire manda arestasyon n.

¿QUÉ PASA SI LA PERSONA SE NIEgA A ACREdITAR SU IdENTIdAd O dA

UNA fALSA?

si la persona se niega a acreditar su identidad, la oculta o proporciona

una identidad falsa, se sancionará por ocultar su nombre y apellido

a la autoridad. la pena para esta infracción legal es de multa de una

a cuatro unidades tributarias mensuales.en caso de que la persona

sometida a este trámite tuviera una o más órdenes de detención

pendientes, la policía lo detendrá.

KI SA K’AP PASE SI fONKSYONÈ CARABINEROS OUBYEN POLIS

ENVESTIgASYON YO TA MALTRETE MOUN NAN?*los contenidos de este apartado fueron traducidos de aquellos disponibles en el sitio: http://www.bcn.cl/leyfacil/recurso/control-de-identidad

Page 31: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

6160 OTO

RIT

E L

AP

OLI

S /

AU

TOR

IDA

D P

OLI

CIA

L

se yon fot ki dwe denonse.

¿QUÉ OCURRE SI LOS fUNCIONARIOS dE CARABINEROS O POLICíA dE

INVESTIgACIONES MALTRATAN A LA PERSONA?

es una falta que debe ser denunciada.

ESKE LAPOLIS KA MENEN MOUN NAN NAN KOMISARYA POU IdANTIfYE L?

An prensip idantifikasyon an dwe fèt kote yo rankontre moun nan.

lapolis dwe bay moun nan posiblite pou l pran papye l oubyen dokiman l.

¿LA POLICíA PUEdE LLEVAR A LA PERSONA A LA COMISARíA PARA

IdENTIfICARLA?

En principio, la identificación se realizará en el lugar en que la persona

se encuentre. el policía debe otorgar a la persona facilidades para

encontrar y exhibir sus documentos.

KILÈ, LAPOLIS dWE ARETE YON MOUN L’AP KONTWOLE?

lapolis kapab arete moun nan si l dekouvri li genyen plizyè plent deja

nan rejis li kote moun sa a genyen men l tranpe nan sa ki pa dwat, sa vle di

ki komèt zak malonèt oswa li enkli nan zak oubyen te temwen kòm moun

ki konplis nan zak malonèt. yo konsidere tou moun ki gen nan men yo

objè yo volè oubyen zam ki kapab fè yo sipèk li melanje nan bagay ilegal.

¿CUÁNdO LA POLICíA PUEdE dETENER AL CONTROLAdO?

Puede detenerlo si se descubre que tiene una orden de detención

pendiente o si del registro que se le efectúe se establezca que se

encuentra en situación de flagrancia, es decir, que cometió un delito

recientemente o sea sindicado por la víctima o testigos como autor o

cómplice de un delito. También se considera flagrancia que la persona

tenga en su poder objetos obtenidos a través de un delito o armas que

pudieran hacer sospechar que intervino en una acción ilegal.

SI YON PATROUJ LAPOLIS TA ALE AVEK OU:

se yon dwa pou yo enfòme e kominike avek fanmi ou, oubyen lòt

moun ki rekonèt ou, yo pa dwe mete ou nan yon chanm, oubyen nan

prizon kote pou ou ankontak avek ansyen prizonye yo.

SI ES LLEVAdO A LA UNIdAd POLICIAL:

se le debe informar verbalmente de su derecho a que se comunique

con su familia u otra persona. no puede ser ingresado a celdas o

calabozos, ni mantenido en contacto con personas detenidas.

si ou bezwen oryantazyon ou kapab ale nan sèvis jesuit imigran.

www.sjmchile.org

Si necesitas orientación puedes ir a cualquier oficina del Servicio

jesuita a migrantes.

www.sjmchile.org

Page 32: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

63 DW

A IM

ÈN

/ D

ER

EC

HO

S H

UM

AN

OS

62

si yoN polisye arete ou geN dwa sa yo:si eres deteNido por uN poliCÍa, tieNes dereCHo a:

kreyol espaÑol

dwa pou yo trete ou tankou inosan

ser tratado como inocente

dwa pou yo ba ou yon bon tretman toutan

recibir un trato digno en todo momento

dwa pou mande gratis pou yon tradiktè ou yon entèprèt si ou pa pale espanyòl

ser asistido gratuitamente por un traductor o intérprete si no comprende o no habla español

dwa pou yo enfòme e fè ou konprann nan lang ou, kòz ki fè yo arete ou

ser informado, en un idioma que comprenda, del motivo de su detención

dwa pou yo fè silans depi kote yo arete ou

guardar silencio desde su detención

dwa pou yo enfòme fanmi ou yo arete ou

informar a un familiar de su detención

dwa pou yo mande, ou si ou vle, fè kònnen konsil ou konnen kòz ki fè yo arete ou a

informar, si lo desea, a su consulado del hecho de su detención

si se yon polisye ki arete ou, ou pa dwe dire plis pase 24 èdtan tan (pou rive devan jij k’ap pwononse si ou koupab ou non)

que su detención en un recinto policial no dure más de 24 horas

dwa pou gen yon avoka ki pou defann ou ak otorizasyon pou l fè entèvyou an prive avèk ou

tener un abogado defensor y entrevistarse privadamente con él

dwa pou l akonpanye ou nan moman jijman yo

asistencia jurídica en procesos penales y extradiciones

dwA de loMderecHoS HuMAnoS

deklArASYon iniVeSÈl dwA de loM

declArAciÓn uniVerSAl de derecHoS HuMAnoS

adopte e pwoklame pa asanble jeneral nan rezolisyon 217 a

(iii), 10 desanm 1948

(disponib nan http://www.ohchr.org/en/udHr/Pages/

language.aspx?langid=spn)

adoptada y proclamada por la asamblea general en su

resolución 217 a (iii), de 10 de diciembre de 1948

disponible en http://www.ohchr.org/en/udHr/Pageslanguage.

aspx?langid=spn

eNtwodiksyoN

lè nou konsidere libète, lajistis lapè nan mond lan genyen kòm baz

rekonesans diyite ki nan nannan tout moun ak dwa egal ego yo ki pa,

se baz ki konstitye fondman tout manb fanmi an,

lè nou konsidere, yo pa rekonèt epi yo meprize dwa moun yo, sa

pwodwi move zak ki revolte konsyans limanite, epi tou wè yon tan

kote tout moun ap lib pou yo pale ak pou yo kwè, paske yo p’ap nan

lapèrèz ak la mizè, tan sa-a yo rele li pi gwo ambisyon lòm ka genyen,

lè nou konsidere eta ki manb yo angaje epi asire yo, nan inyon ak

òganizasyon yo nasyonzini yo, respè inivèsèl ak efè dwa lòm nan

avèk libète fondamantal moun nan, epi

Dwa gason ak fanm; ki deklare pou rezoud ak mete an plas pwogrè

sosyal epi pou leve nivo lavi a nan konsèp libète ki pi laj,

lè nou konsidere nan Pwensip fondalnatal nasyon zini, pèp nasyon

zini-yo retounen proklame la fwa-yo nan dwa fondalnatal moun, nan

diyite ak valè tout moun, nan dwa egal ego fanm kou gason, epi pèp

Page 33: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

64 65 DW

A IM

ÈN

/ D

ER

EC

HO

S H

UM

AN

OS

sa yo deklare yo deside mete devan, pwogrè sosyete a epi pou yo enstale

bon kondisyon pou lavi miyò chita nan libète,lè nou konsidere peyi

manm yo angaje yo pou yo asire, ansanm avèk Òganizasyon nasyonzini,

respè inivèsèl ak respè tout bon dwa moun ak libète fondalnatal,

lè nou konsidere li enpòtan fòk yo tout wè dwa ak libète sa yo menm jan,

pou yo ka ranpli tout bon angajman sa-a,

asamble JeNeral (NasyoN ziNi)

Pwoklame deklarasyon inivèsèl dwa imen an tankou yon anbisyon pou

la vi miyò demen, pou tout pèp ak tout nasyon kapab fè efò, konsa tout

moun ansanm ak enstitisyon yo, kapab enspire ansanm avèk tout vwa

sosyete ladann, ak èfò kòm baz ansèyman ak edikasyon, pou devlope

respè dwa ak libète sa a yo epi pou yo fè pwogrè, ak aksyon nasyonal

epi entènasyonal, y´ap pran ofi amèzi, pou yo rekonèt dwa sa yo epi pou

yo aplike yo nan mond la antyèman, nan mitan popilasyon peyi ki manm

nasyonzini yo, tankou nan mitan tout tèritwa ki anba jiridiksyon yo.

preámbulo

considerando que la libertad, la justicia y la paz en el mundo tienen

por base el reconocimiento de la dignidad intrínseca y de los derechos

iguales e inalienables de todos los miembros de la familia humana,

considerando que el desconocimiento y el menosprecio de los derechos

humanos han originado actos de barbarie ultrajantes para la conciencia

de la humanidad; y que se ha proclamado, como la aspiración más

elevada del hombre, el advenimiento de un mundo en que los seres

humanos, liberados del temor y de la miseria, disfruten de la libertad de

palabra y de la libertad de creencias,

considerando esencial que los derechos humanos sean protegidos por

un régimen de Derecho, a fin de que el hombre no se vea compelido al

supremo recurso de la rebelión contra la tiranía y la opresión,

considerando también esencial promover el desarrollo de relaciones

amistosas entre las naciones,

Considerando que los pueblos de las Naciones Unidas han reafirmado

en la carta su fe en los derechos fundamentales del hombre, en la

dignidad y el valor de la persona humana y en la igualdad de derechos

de hombres y mujeres; y se han declarado resueltos a promover el

progreso social y a elevar el nivel de vida dentro de un concepto más

amplio de la libertad,

considerando que los estados miembros se han comprometido

a asegurar, en cooperación con la organización de las naciones

unidas, el respeto universal y efectivo a los derechos y libertades

fundamentales del hombre, y,

considerando que una concepción común de estos derechos y

libertades es de la mayor importancia para el pleno cumplimiento de

dicho compromiso,

la asamblea geNeral

Proclama la presente declaración universal de derechos Humanos

como ideal común por el que todos los pueblos y naciones deben

esforzarse, a fin de que tanto los individuos como las instituciones,

inspirándose constantemente en ella, promuevan, mediante la

enseñanza y la educación, el respeto a estos derechos y libertades,

y aseguren, por medidas progresivas de carácter nacional e

internacional, su reconocimiento y aplicación universales y efectivos,

tanto entre los pueblos de los estados miembros como entre los de

los territorios colocados bajo su jurisdicción.

Page 34: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

66 67 DW

A IM

ÈN

/ D

ER

EC

HO

S H

UM

AN

OS

kreyol espaÑol

atik 1: tout moun fèt lib, egal ego pou diyite kou dwa. nou gen la rezon ak la konsyans epi nou fèt pou nou aji byen yonn ak lòt ak yon lespri fratènite.

artÍCulo 1: todos los seres humanos nacen libres e iguales en dignidad y derechos y, dotados de razón y conciencia, deben comportarse fraternalmente los unos con los otros.

atik 2: chak moun kapab itilize dwa ak tout libète ki pwoklame nan deklarasyon sa-a, san yo pa fè okenn diferans ant yon moun ak yon lòt, kelkeswa ras li, koulè li, sèks li, lang li pale a, relijyon li, opinyon politik oswa nenpòt ki lòt opinyon li ka genyen, kit li soti nan orijin nasyonal o gen rapò ak sosyete a, lajan, kote l soti oswa nenpòt ki sitiasyon l. epi, yo p´ap fè okenn diferans kèlkeswa sou politik, jistis oswa lwa enténasyonal peyi oubyen tèritwa kote moun nan sòti, peyi oswa tèritwa sa a li endepandan, oubyen sou kontwòl lòt, menm lè l pa ka aji pou kò l ankò oubyen gen kèk règleman ki limite libète peyi-a.

artÍCulo 2: toda persona tiene los derechos y libertades proclamados en esta declaración, sin distinción alguna de raza, color, sexo, idioma, religión, opinión política o de cualquier otra índole, origen nacional o social, posición económica, nacimiento o cualquier otra condición.

además, no se hará distinción alguna fundada en la condición política, jurídica o internacional del país o territorio de cuya jurisdicción dependa una persona, tanto si se trata de un país independiente, como de un territorio bajo administración fiduciaria, no autónoma o sometida a cualquier otra limitación de soberanía.

atik 3: chak moun gen dwa pou viv, pou lib ak sekirite pou tèt li.

artÍCulo 3: todo individuo tiene derecho a la vida, a la libertad y a la seguridad de su persona.

deklarasyoN iNiVesèl dwa de lomdeClaraCióN uNiVersal de dereCHos HumaNos

kreyol espaÑol

atik 4: yo pa gen dwa kenbe pèson nan esklavaj ni fòse l fè yon travay; esklavaj avèk komès esklav entèdi kèlkeswa jan y’ap fè l la.

artÍCulo 4: nadie estará sometido a esclavitud ni a servidumbre; la esclavitud y la trata de esclavos están prohibidas en todas sus formas.

atik 5: yo pa gen dwa maspinen you moun, ni fè l sibi mòve trètman, ni trete l tankou bèt oswa fè l pèdi lonè l.

artÍCulo 5: nadie será sometido a torturas ni a penas o tratos crueles, inhumanos o degradantes.

atik 6: chak moun gen dwa pou yo rekònet yo toupatou tankou pèsonalite jiridik li.

artÍCulo 6: todo ser humano tiene derecho, en todas partes, al reconocimiento de su personalidad jurídica.

atik 7: tou moun egal devan lalwa epi tout moun gen dwa, san patipri, tout gen menm pwoteksyon lalwa bay. tout moun gen dwa gen pwoteksyon kont tout patipri ak diskriminasyon ki ta kapab vyole deklarasyon sa a epi tout kont tout pwovokasyon pou yo fè diskriminasyon.

artÍCulo 7: todos son iguales ante la ley y tienen, sin distinción, derecho a igual protección de la ley. todos tienen derecho a igual protección contra toda discriminación que infrinja esta declaración y contra toda provocación a tal discriminación.

atik 8: chak moun gen dwa pou l resevwa konkou tout bon devan tribinal nasyonal reskonsab yo, kont zak k’ap vyole dwa fondamantal konstitisyon an oswa lalwa rekònet li genyen.

artÍCulo 8:toda persona tiene derecho a un recurso efectivo, ante los tribunales nacionales competentes, que la ampare contra actos que violen sus derechos fundamentales reconocidos por la constitución o por la ley.

atik 9: yo pa gen dwa ak fè fòs gwo ponyèt, arete, mete nan prizon oswa ekzile yon moun.

artÍCulo 9: nadie podrá ser arbitrariamente detenido, preso ni desterrado.

Page 35: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

68 69 DW

A IM

ÈN

/ D

ER

EC

HO

S H

UM

AN

OS

kreyol espaÑol

atik 10: chak moun gen dwa, egal ego, pou yo koute kòz li, tankou kòz nenpòt moun, devan yon piblik, devan yon tribinal ki pa depann de pèson epi ki bay bon pwa ak bon mezi, ki kab deside sou dwa ak devwa moun, oswa si yo pote akizasyon kont li lalwa konsidere l kòm jis.

artÍCulo 10: toda persona tiene derecho, en condiciones de plena igualdad, a ser oída públicamente y con justicia por un tribunal independiente e imparcial, para la determinación de sus derechos y obligaciones o para el examen de cualquier acusación contra ella en materia penal.

atik 11: nenpòt moun yo ta akize pou move zak sou yon lòt, sipoze inosan jislè lalwa rekonèt li koupab, nan yon pwosè piblik, kote yo dwe ba li tout garanti nesesè pou li defann tèt li.

yo pa ka kondane pèson pou zak avèk move aksyon nan moman yo te komèt yo, yo pa t konsidere yo kòm yon move zak, dapre dwa nasyonal oubyen entènasyonal la. menm jan, yo p’ap ka ogmante sou kondanasyon yon moun lalwa te rekonèt nan moman move zak la te komèt.

artÍCulo 11: toda persona acusada de delito tiene derecho a que se presuma su inocencia mientras no se pruebe su culpabilidad, conforme a la ley y en juicio público en el que se le hayan asegurado todas las garantías necesarias para su defensa.

nadie será condenado por actos u omisiones que en el momento de cometerse no fueron delictivos según el derecho nacional o internacional. tampoco se impondrá pena más grave que la aplicable en el momento de la comisión del delito.

atik 12: yo p ap ka antre ak fòs nan afè ki regade vi prive yon moun, fanmi li, kay li oswa lèt li ekri oswa resevwa, ni sal lonè li ak repitasyon li. tout moun gen dwa a pwoteksyon lalwa kont zak sa yo.

artÍCulo 12: nadie será objeto de injerencias arbitrarias en su vida privada, familia, domicilio o correspondencia, ni de ataques a su honra o reputación. derecho a la protección de la ley contra tales injerencias o ataques.

kreyol espaÑol

atik 13: 1. tout moun gen dwa sikile

libreman epi tou chwazsi kote li pral reside a nan peyi-a.

2. tout moun gen dwa kite nenpòt ki peyi, menm peyi pa l tou, epi retounen nan peyi l.

artÍCulo 13: 1. toda persona tiene derecho

a circular libremente y a elegir su residencia en el territorio de un estado.

2. toda persona tiene derecho a salir de cualquier país, incluso el propio, y a regresar a su país.

atik 14: 1. lè gen pèsekisyon, tout

moun gen dwa chèche lazil epi benefisye lazil nan lòt peyi.

2. dwa sa a li pa ka aplike lè se pouswiv y´ap pouswiv yon moun pou krim dwa komen oswa pou ajisman ki kontrè ak objektif epi prinsip nasyon zini yo.

artÍCulo 14: 1. en caso de persecución,

toda persona tiene derecho a buscar asilo, y a disfrutar de él, en cualquier país.

2. este derecho no podrá ser invocado contra una acción judicial realmente originada por delitos comunes o por actos opuestos a los propósitos y principios de las naciones unidas.

atik 15:1. tout moun dwe genyen

yon nasyonalite.2. yo pa ka retire nasyonalite

yon moun ak lafòs, ni yo pa ka anpechel chanje nasyonalite l.

artÍCulo 15: 1. toda persona tiene derecho

a una nacionalidad.2. a nadie se privará

arbitrariamente de su nacionalidad ni del derecho a cambiar de nacionalidad.

atik 16:1. gason ak fanm depi yo

gen laj majè, kèlkeswa ras yo, nasyonalite yo oswa relijyon, gen dwa marye oswa fonde yon fanmi.

artÍCulo 16:1. Hombres y mujeres, a partir

de la edad núbil, tienen derecho, sin restricción por raza, nacionalidad o religión, casarse y fundar una familia;

Page 36: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

70 71 DW

A IM

ÈN

/ D

ER

EC

HO

S H

UM

AN

OS

kreyol espaÑol

2. yo gen dwa egal ego devan maryaj, pandan maryaj epi lè y´ap divòse.

la fanmi se eleman natirèl ki pi enpòtan sosyete epi li gen dwa genyen nan pwoteksyon sosyete ak leta.

e iguales derechos en el matrimonio.

2. sólo mediante libre y pleno consentimiento de los futuros esposos podrá contraerse el matrimonio.

la familia es el elemento natural y fundamental de la sociedad y tiene derecho a la protección de la sociedad y del estado.

atik 17: tout moun, kit li poukòl kit li ak moun, gen dwa posede yon byen. yo pa gen dwa wete byen yon moun nan men li ak lafòs.

artÍCulo 17: toda persona tiene derecho a la propiedad, individual y colectivamente. nadie será privado arbitrariamente de su propiedad.

atik 18: tout moun gen dwa libète pou l panse, libète konsyans ak relijyon li; dwa sa a konpran tou libète pou li chanje relijyion oubyen fason li panse, libète pou manifeste relijyon li oswa fason li panse, poukò l osinon ak lòt moun, kit li devan yon piblik kit li nan prive, pa mwayen ansèyman, pratik, sèvis la ak seremoni yo.

artÍCulo 18: toda persona tiene derecho a la libertad de pensamiento, de conciencia y de religión; este derecho incluye la libertad de cambiar de religión o de creencia, así como la libertad de manifestar su religión o su creencia, individual y colectivamente, tanto en público como en privado, por la enseñanza, la práctica, el culto y la observancia.

atik 19: tout moun gen dwa a libète lide yo ak lapawòl, kidonk dwa pou yo pa enkyete yo akoz lide yo ak dwa tou pou yo chèche, resevwa epi tou piblye, san konsiderasyon fwontyè,

artÍCulo 19: todo individuo tiene derecho a la libertad de opinión y de expresión; este derecho incluye el no ser molestado a causa de sus opiniones, el de investigar y recibir

kreyol espaÑol

enfòmasyon ak lide pa nenpòt mwayen ki egziste pou yo piblye yo.

informaciones y opiniones, y el de difundirlas, sin limitación de fronteras, por cualquier medio de expresión.

atik 20:1. tout moun gen libète fè

reyinyon ak asosiyasyon san zam.

2. yo pa ka oblije pèson manm yon asosyasyon.

artÍCulo 20:1. toda persona tiene derecho

a la libertad de reunión y de asociación pacíficas.

2. nadie podrá ser obligado a pertenecer a una asociación.

atik 21: 1. tout moun gen dwa

patisipe nan direksyon zafè piblik peyi l, swa dirèkteman, swa pa entèmedyè reprezantan l chwazi an tout libète.

2. tout moun gen dwa okipe, nan kondisyon egalite, pòs piblik peyi li.

3. volonte yon pèp se baz otorite pouvwa piblik; volonte sa a dwe manifeste li nan eleksyon onèt ki dwe fèt nan entèval fiks, ak patisipasyon tout sitwayen, ak vòt sekrè osinon ak yon metòd ki ta menm jan ak sa depi li asire libète vòt la.

artÍCulo 21:1. toda persona tiene derecho

a participar en el gobierno de su país, directamente o por medio de representantes libremente escogidos.

2. toda persona tiene el derecho de acceso, en condiciones de igualdad, a las funciones públicas de su país.

3. la voluntad del pueblo es la base de la autoridad del poder público; se expresará mediante elecciones auténticas que habrán de celebrarse periódicamente, por sufragio universal e igual y por voto secreto u otro procedimiento equivalente que garantice la libertad del voto.

Page 37: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

72 73 DW

A IM

ÈN

/ D

ER

EC

HO

S H

UM

AN

OS

kreyol espaÑol

atik 22: tout moun, kòm manm sosyete a, gen dwa a sekirite sosyal; sekirite sa a, yo kreyel pou moun jwenn satisfaksyon dwa ekonomik, sosyal ak kiltirèl ki endispansab pou diyite ak devlopman lib pèsonalite l, gras a èfò nasyonal ak kooperasyon entènasyonal la, depan òganizasyon ak resous chak peyi.

artÍCulo 22: toda persona, como miembro de la sociedad, tiene derecho a la seguridad social, y a obtener, mediante el esfuerzo nacional y la cooperación internacional, habida cuenta de la organización y los recursos de cada estado, la satisfacción de los derechos económicos, sociales y culturales, indispensables a su dignidad y al libre desarrollo de su personalidad.

atik 23:1. tout moun gen dwa

revandike dwa travay, gen dwa chwazi libreman travay li, nan bon kondisyon, ki jis, ak pwoteksyon kont chomaj.

2. tout moun gen dwa, san patipri, askè pou yo peye l yon salè egal pou yon travay egal ak sa yon lòt fè.

3. tout moun k´ap travay, yo dwe ba li yon salè jis epi ki satisfezan, ki kapab asire l, ansanm ak fanmi li, yon egzistans ki an akò avòk ak diyite moun epi konplèt tou, si gen posiblite, pou yo ta konplete l ak tout lòt mwayen pwoteksyon sosyal.

artÍCulo 23:1. toda persona tiene derecho

al trabajo, a la libre elección de su trabajo, a condiciones equitativas y satisfactorias de trabajo y a la protección contra el desempleo.

2. toda persona tiene derecho, sin discriminación alguna, a igual salario por trabajo igual.

3. toda persona que trabaja tiene derecho a una remuneración equitativa y satisfactoria, que le asegure, así como a su familia, una existencia conforme a la dignidad humana y que será completada, en caso necesario, por cualesquiera otros medios de protección social.

kreyol espaÑol

4. tout moun gen dwa fonde sendika ak lòt moun osinon entre nan sendika pou defann enterè yo.

4. toda persona tiene derecho a fundar sindicatos y a sindicarse para la defensa de sus intereses.

atik 24: tout moun gen dwa gen repo ak amizman, ak yon limit rezonab pou dire travay la epi, tout moun gen dwa tou a konje peye pou chak peryòd.

artÍCulo 24: toda persona tiene derecho al descanso, al disfrute del tiempo libre, a una limitación razonable de la duración del trabajo y a vacaciones periódicas pagadas.

atik 25:1. tout moun gen dwa pou

yon nivo lavi ki kapab garanti lasante ak byenèt yo ansam ak pa fanmi yo, epi tou garanti manje, abiye, kay, swen lasante avèk sèvis sosyal ki nesesè yo; tout moun gen dwa pou yo genyen sikirite nan ka chomaj, maladi, paralize, epi tou si mari oswa madanm mouri, nan ka vyeyès oswa nan tout lòt ka kote yon moun ta pèdi mwayen pou l viv, nan sikonstans ki pa t volonte li.

2. matènite ak timoun piti gen gen dwa a yon èd ak yon asistans espesyal. tout timoun, kit yo fèt nan maryaj, kit se andeyò maryaj, gen menm pwoteksyon sosyal la.

artÍCulo 25: 1. toda persona tiene

derecho a un nivel de vida que le asegure, así como a su familia, la salud y el bienestar, la alimentación, el vestido, la vivienda, la asistencia médica y los servicios sociales; derecho a seguros en caso de desempleo, enfermedad, invalidez, viudez, vejez y otros casos de pérdida de sus medios de subsistencia por circunstancias independientes de su voluntad.

2. la maternidad y la infancia tienen derecho a cuidados y asistencia especiales. todos los niños, dentro matrimonio o fuera de matrimonio, tienen derecho a igual protección social.

Page 38: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

74 75 DW

A IM

ÈN

/ D

ER

EC

HO

S H

UM

AN

OS

kreyol espaÑol

atik 26: 1. tout moun gen dwa a

levasyon. levasyon dwe gratis, o mwens lè se ansèyman elemantè epi fondalnatal. ansèyman elemantè obligatwa. ansèyman teknik ak pwofesyonèl dwe jeneralize; antre nan etid siperyè dwe ouvè pou tout moun egal ego depand valè yon moun.

2. vizyon levasyon dwe pou fè fleri pèsonalite moun ak ranfòse respè dwa moun ak libète fondalnatal. li dwe tou ankouraje konesans, tolerans ak lamitye ant tout nasyon, tout gwoup ras moun oswa tout relijyon, epi tou ankouraje devlopman aktivite nasyonzini pou kenvbe lapè.

3. Paran yo, an premye, gen dwa pou yo chwazi ki kalite levasyon pou yo bay pitit yo.

artÍCulo 26: 1. toda persona tiene derecho

a la educación. la educación debe ser gratuita, al menos en lo concerniente a la instrucción elemental y fundamental. la instrucción elemental será obligatoria. la instrucción técnica y profesional habrá de ser generalizada; el acceso a los estudios superiores será igual para todos, en función de los méritos respectivos.

2. la educación tendrá por objeto el pleno desarrollo de la personalidad humana y el fortalecimiento del respeto a los derechos humanos y a las libertades fundamentales; favorecerá la comprensión, la tolerancia y la amistad entre todas las naciones y todos los grupos étnicos o religiosos; y promoverá el desarrollo de las actividades de las naciones unidas para el mantenimiento de la paz.

3. los padres tendrán derecho preferente a escoger el tipo de educación que habrá de darse a sus hijos.

kreyol espaÑol

atik 27: 1. tout moun gen dwa

patisipe libreman nan aktivite sou lavi kiltirèl kominote a, jwi lavi atistik li epi patisipe nan pwogrè lasyans ak avantaj ki soti nan pwogrè sa a. epi rezilta byen fè l

2. tout moun gen dwa genyen pwoteksyon enterè lespri ak enterè tout bon vre ki sòti nan tout pwodiksyon lasyans, literati epi tou atistik moun sa a ta pwodwi.

artÍCulo 27: 1. toda persona tiene derecho

a tomar parte libremente en la vida cultural de la comunidad, a gozar de las artes y a participar en el progreso científico y en los beneficios que de él resulten.

2. toda persona tiene derecho a la protección de los intereses morales y materiales que le correspondan por razón de las producciones científicas, literarias o artísticas de que sea autora.

atik 28: tout moun gen dwa asksè egziste, sou plan sosyal ak sou plan entènasyonal, yon lòd kote dwa ak libète ki pwoklame nan deklarasyon sa a kapab aplike tout bon vre.

artÍCulo 28: toda persona tiene derecho a que se establezca un orden social e internacional en el que los derechos y libertades proclamados en esta declaración se hagan plenamente efectivos

atik 29: 1. chak moun gen devwa

devan kominote a, kote se sèl kote devlopman lib tout bon pèsonalite li kapab realize.

artÍCulo 29: 1. toda persona tiene deberes

respecto a la comunidad, puesto que sólo en ella puede desarrollar libre y plenamente su personalidad.

Page 39: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

76 77 DW

A IM

ÈN

/ D

ER

EC

HO

S H

UM

AN

OS

kreyol espaÑol

2. nan itilizasyon dwa li yo epi nan lajwisans libète li, yon moun dwe soumèt li devan limitasyon lalwa sèlman tabli, pou asire rekonesans ak respè dwa ak libète lòt moun epi tou pou satisfè bon jan egzistans règleman sosyete a, lòd piblik ak byennèt jeneral nan yon sosyete demokratik.

3. dwa ak libète sa yo, yo p ap kapab, nan okenn ka, itilize yo lòt jan selon vizyon ak prensip nasyonzini yo.

2. en el ejercicio de sus derechos y en el disfrute de sus libertades, toda persona estará solamente sujeta a las limitaciones establecidas por la ley con el único fin de asegurar el reconocimiento y el respeto de los derechos y libertades de los demás, y de satisfacer las justas exigencias de la moral, del orden público y del bienestar general en una sociedad democrática.

3. estos derechos y libertades no podrán en ningún caso ser ejercidos en oposición a los propósitos y principios de las naciones unidas.

atik 30: okenn nan disposisyon deklarasyon sa a p ap ka entèprete kòm kwa yon leta, yon gwoupman oswa yon moun, ta ka gen yon dwa kèlkonk pou l ta kòmanse yon aktivite oubyen komèt yon zak ki ta vle abouti a destriksyon dwa ak libète ki pwoklame nan deklarasyon an.

artÍCulo 30: nada en la presente declaración podrá interpretarse en el sentido de que confiere derecho alguno al estado, a un grupo o a una persona, para emprender y desarrollar actividades o realizar actos tendientes a la supresión de cualquiera de los derechos y libertades proclamados en esta declaración.

SJM -TACNAProlongación Hipólito Unanue s/n al frente del Terminal Internacional de Buses.

Atención de lunes a viernes de 9:00 a 12:00 y de 14:00 a 17:00 [email protected]

Encuentros Servicio Jesuita de la Solidaridad - LIMA Jr. Fulgencio Valdez 780 – Breña - Lima 05 – PerúAltura de la cuadra 12 de la av. Venezuela.

Atención de lunes a viernes de 9:00 a 18:00 [email protected]

SJM - EL ALTO Av. Fuerza Aérea #140(frente al enmallado del aeropuerto)

Atención de lunes a viernes 09:00 a 12:30 y de 15:00 a 18:00 [email protected]

SJM - ARICAJosé Miguel Carrera 1515,Oficina 6.

Atención de lunes a viernes de 9:00 a 13:00 [email protected]

SJM - ANTOFAGASTA14 de febrero 2589,esquina Prat

Atención de lunes a viernes de 09:00 a 13:00 [email protected]

SJM - SANTIAGOLord Cochrane 104 - Santiago

Atención de lunes a viernes de 09:00 a 13:00 [email protected]

Centro ZANMI Av. Amazonas, 641, 8c. Centro-30180-001. Belo Horizonte, MG.www.centrozanmi.org

Atención de martes a sábado de 13:30 a 17:00 horas

PERU

BOLIVIA

CHILE

BRASIL

Page 40: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

78 79 gr

am

è a

k v

èb

/ g

ra

TIC

a y

ve

rb

os

AlFABe ouBYen ABeSe pAnYolAlFABeTo o ABecedArio eSpAÑol

miNÚsCula mayÚsCula letra

a a (a)

b B (be)

c c (ce)

d d (de)

e e (e)

f f (efe)

g g (ge)

h H (hache)

i i (i)

j j (jota)

k k (ka)

l l (ele)

m m (eme)

n n (ene)

ñ ñ (eñe)

o o (o)

p P (pe)

q q (cu)

r r (erre)

s s (ese)

t t (te)

u u (u)

v v (uve)

w w (uve doble)

x X (equis)

y y (ye)

z z (zeta)

veb ki endike yon aksyon oubyen mouvman, fóm devouman oubyen

santiman. yo toujou la nan anpil fwaz.

los verbos expresan una acción o movimiento, un estado de ánimo

o un sentimiento. los verbos están presentes en la mayoría nuestras

frases.

nan espanyol ak nan kreyol veb yo sèvi avek pronon yo, se pronon yo

ki endike ki moun ki fè aksyon an. Pronon yo se:

en español y en kreyol los verbos se utilizan con pronombres, que

indican a la persona que realiza la acción. los pronombres son:

kreyol espaÑol

mwen yo

ou tú

li él

li ella

nou nosotros

ou vosotros / ustedes

yo ellos / ellas

grAMÈ Ak VÈBgrAMáTicA Y VerBoS

VÉb / Verbo

Nan Kreyol veb yo rete ak fóm enfinitif yo. Se osilyè (te, pral, anvi ect) yo ki fè w konnen tan veb yo.en kreyol, los verbos siempre permanecen en su forma del infinitivo. El tiempo verbal se reconoce por los auxiliares de tiempo.

Page 41: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

80 81 gr

am

è a

k v

èb

/ g

ra

TIC

a y

ve

rb

os

kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol

renmen amAR manje comER viv vivIR

Mwen Yo renmen amo manje como viv vivo

ou Tú renmen amas manje comes viv vives

li Él / ella renmen ama manje come viv vive

nou nosotros renmen amamos manje comemos viv vivimos

ou ustedesVosotros

renmen aman manje comencoméis

viv vivenvivís

Yo ellos ellas

renmen aman manje comen viv viven

An espanyol enfinitif se yon fóm próp veb yo (endike moun nan, kom,

mwen, ou, ak li) e selman yo fini –ar-er-ir.

En español el infinitivo es una forma no personal del verbo (no indica

persona, como yo, tú o él) y siempre terminan en -ar, -er, -ir.

kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol

Ar er ir

renmen amar manje comer dòmi dormir

gade mirar genyen tener soti salir

Palé Hablar fè Hacer viv vivir

eNFiNitiF / iNFiNitiVo

prezaN / preseNte

ou di tan prezan se lè aksyon an ak fèt nan mem moman wap pale a. nan

espanyol pou ou konjigue veb, sa pral depan kijan l fini -ar, -er, -ir. Nan

kreyol nou di, tan prezan se mem enfinitf la san oken chanjman.

el tiempo presente indica que la acción que expresa el verbo ocurre en

la misma época en la que se habla. en español, para conjugar los verbos

en presente dependerá si terminan en -ar, -er o -ir. en kreyol, el tiempo

presente se indica por medio del infinitivo sin alteración

yoN pase / el pasado (pretÉrito iNdeFiNido)

nou okipe tan pase pou nou pale o esplike yon bagay kite pase. nan

kreyol veb yo pa chanje se oksyè te selman kap fe konnen se tan

pase. an espanyòl pou konjige l ou chanje fen veb la si se yon veb ki

fini, -ar, -er ou -ir.

usamos este tiempo para hablar de algo que sucedió en el pasado.

En español se conjuga modificando la terminación verbal según si los

verbos terminan en -ar, -er o -ir.

an kreyòl veb yo pa varye ou rekonèt pase yo se le yo itilize te ej.

mwen te ekri.

en kreyol, el verbo no varía, y se reconoce el pasado por el uso del

auxiliar te.

kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol

renmen amaR manje comER viv vivIR

Mwen Yo te renmen amaba te manje comía te viv vivía

ou Tú te renmen amabas te manje comías te viv vivías

li Él / ella te renmen amaba te manje comía te viv vivía

nou nosotros te renmen amá-bamos

te manje comía-mos

te viv vivíamos

ou ustedesVosotros

te renmen amaban te manje comían te viv vivíais

Yo ellos ellas

te renmen amaban te manje comían te viv vivían

Fiti (pral) / el Futuro

Fiti oubyen fiti pase okipe pou eksplike panse saw sipoze deyon koz, ou de yon bagay kigen pou fèt. nan espanyol ou selman chanje fen

veb la, si se yon veb ki fini -ar, -er ou ir.

el futuro simple o futuro imperfecto se utiliza principalmente para expresar una intención o una suposición acerca lo que sucederá. En español, se modifica la terminación verbal, según si los verbos

terminan en -ar, -er, o -ir.

Page 42: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

82 83 gr

am

è a

k v

èb

/ g

ra

TIC

a y

ve

rb

os

kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol

renmen amAR manje comER viv vivIR

Mwen Yo Pral renmen

amaré Pral manje

comeré viv viviré

ou Tú Pral renmen

amarás Pral manje

comeréis viv vivirás

li Él / ella Pral renmen

amará Pral manje

comeré viv vivirá

nou nosotros Pral renmen

amaremos Pral manje

comeremos viv viviremos

ou ustedesVosotros

Pral renmen

amaránamaréis

Pral manje

comeráncomeréis

viv viviránviviréis

Yo ellos ellas Pral renmen

amarán Pral manje

comerán viv vivirán

An kreyol veb yo pa chanje nan fiti selman ou mete oksilyè PRAL.

en kreyol, el verbo no varía y el futuro se construye con el auxiliar Pral.

Veb ki pa regle ou deregle / Verbos irregulares

nan espanyòl gen kèk veb kipa swiv règl anvan yo. yo rele veb (iregle ou

deregle). konjigezon yo, depan de yo chak.

en español, existen verbos que no siguen la regla anterior. estos son

llamados verbos irregulares y su conjugación depende de cada verbo.

espaÑol: teNer

Presente Pasado Futuro

Yo tengo tuve tendré

Tú tienes tuviste tendrás

Él / ella tiene tuvo tendrá

nosotros tenemos tuvimos tendremos

ustedesVosotros

tienen tuvieron tendrán

ellos/ellas

tienen tuvieron tendrán

kreyol: geNyeN

Prezan Pase Fiti / Pral

Mwen genyen te genyen

Pral genyen

ou genyen te genyen

Pral genyen

li genyen te genyen

Pral genyen

nou genyen te genyen

Pral genyen

ou genyen te genyen

Pral genyen

Yo genyen te genyen

Pral genyen

kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol

louvri abrir rasamblereyni

juntar kopere cooperar Pratike Practicar

renmen amar voye lanzar kouri correr resevwa recibir

mare amarrar li leer konfye Confiar vòlè robar

aprann aprender kómande mandar devwa deber sote saltar

danse Bailar kondi manejar kolasyon desayunar monte subir

rale gatear vole volar Pliye doblar Pè temer

Bale Barrer gade mirar kompran entender manyèn tocar

Bat Batir anbete molestar ekri escribir Pran tomar

Bwé Beber mouye mojar koute escuchar travay trabajar

jete Botar naje nadar etidye estudiar Bite tropezar

anmèdeanniye

Burlar Bezwen necesitar anmèdeanniye

Burlar Bezwen necesitar

mache caminar óganize organizar manke faltar sévi usar

chante cantar Pase Pasar siyen firmar itilize utilizar

Pale Hablar Pwomene Pasear fóme formar voyaje viajar

manje comer Pile Pisar fimen fumar viv vivir

achte comprar depose Posar frape golpear vote votar

Veb regilye / Verbos regulares

Page 43: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki

84

Veb ki pa regle ou deregle / Verbos irregulares

kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol kreyol espaÑol

vale absorber tann atender trenen Afligir Beni Bendecir

Pire comprimir adapte caber kouri correr resevwa recibir

ladan n concluir trompe confundir konfese confesar konvenk convencer

konwonpi corromper korije corregir Bay dar reveye despertar

di decir Propajesimaye

difundir chwazi elegir divize dividir

la estar fikse fijar retire excluir ek-sprime

expresar

enprime imprimir tann extender fri freír envesti invertir

fé Hacer mete l incluir madichonen maldecir anonse incurrir

tande oir fwape oprimir manifeste manifestar fét nacer

mete Poner fwi omitir Posede Poseer fóse Presumir

Pouvwa Poder Pretann Pretender vle querer limen Prender

ajoute recluir founi Proveer refabrike reinsertar konnen saber

Brize chire

romper sove salvar demare soltar antere sepultar

sispann suspender apiye sujetar efase suprimir Pote traer

gen tener ran-plase

sustituir vini venir santi sentir

wé ver soti salir fennen marchitar frabrike insertarDISEñO EDITORIAL: IGNACIA BISKUPOvIćdiseño Portada: javiera vÁsquezgestión y Producción de PuBlicación: maría contrerasfotos y videos: diarios de guerra / maría contreras & gaBriel ortega

SeMinÈ Ak klAS eSpAYòl pou AYiSYen YoTAllereS Y clASeS de eSpAÑol pArA HAiTiAnoS

CeNtro uNiVersitario igNaCiaNoalmirante Barroso 10, santiago de cHile / metro los Héroes

[email protected]

Apwi JidiSYÈclínicA JurídicA uAH

cienfuegos 41, santiago de cHile / metro los Héroes

[email protected]

(+56) 2 28897261

HttP://derecHo.uaHurtado.cl/clinica-juridica/

Biwo dwA iMen/Moun YoinSTiTuTo nAcionAl de derecHoS HuMAnoS

eliodoro yÁñez 1147, Providencia, santiago de cHile

(+56) 2 28878826

HttP://www.indH.cl/

lunes a jueves de 9:30 a 13:30 y de 15:00 a 17:30 Horas

Page 44: Cualquier persoNa o iNstituCióN puede utilizar, reproduCir ... · Pou Prezante ti feyé sa a, se yon vèsyon ki realize Pou esanyol, ki soti P de yon ti feyé travay o Brezil ki