If you can't read please download the document
Upload
lamthu
View
224
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
CunschnydnhtngiSQunIsraeltiVitNam
Ebookminphti:www.Sachvui.Com
LIGIITHIUThgiichngtaangsnglmtthgiiadng,nhiusc
mu.Cnhngdntcbvidpxungtnbnen,ringmngicholsphn.Cnhngdntclunsnsngtinvphatrc,chpnhnthchthcvnhvythnhcng,cnhngphtkin,nggpvichonhnloi.
NgiDoThivQucgiaDoThiIsraellmttrongsrttccvdinhnh.TrnthgiiclchactrnghpnonhngiDoThi,cmtdntcchucnhthindi,sngluvong,phiubtkhpnitrnthgiitrn2000nmnhngvnphcqucthnhcngvinguynbnscvtngiocamnh.Khngchcvy,vitngs16triungi,tcchimkhong0,2%dnsthgii,ngiDoThingnhcaotrongrtnhiulnhvcvcnggptolnchonhnloi,thhinrnhtquavichginhckhong30%tnggiithngNobeltrongcclnhvckhoahc,kinhtvyhcttrcnnay.
Vimtcunkhocuhn300trangditiuCuchuynDoThi:LchsthngtrmcamtDntc,tcgingHongXa,ngidnhrtnhiuthigianvtmscchotiny,vnnmtbctranhlchssngngtridiqua4000nmybithng,nhngcngyqucmcadntcDoThi.Vicquansttinht,cngvitduylogiccangilmkhoahc,tcgingHongXaaracchnhnachiuvccyuttngio,vnha,kinht,chnhtr,lchsvcnhnglgiikhthuytphcvcuchuynthnhcngcangiDoThicngnhqutrnhhnhthnhvxydngtnccaNhncIsraelhiningynay.
TuycuchuynlcangiDoThivNhncIsrael,nhngquaychngtacngthycnhiunttngngvtinhthnbtkhut,khngchulibctrcgiankhcangiVitvngiDoThi.Cunschltiliuthamkhohuchchonhngaimuntmhiuvtnc,conngiIsrael.Cicnlilcuhicnb
http://sachvui.com/
ngchobnclliuchngtacthhcgthnhcngtrongcngcucphttrinvbovtncnhngiDoThi?
TS.HongAnhTun
VintrngVinNghincu
ChinlcNgoigiao
LICMTCunschnyCuchuynDoThi:Lchsthngtrmca
mtDntc,vinidungtridi4000nmlchscadntcDoThi,khngthhonthnhnukhngcsthamkhoccnguntrithcvtntschv,ccbibothis,chnhtr,cclunvnnghincucacchcgicctrngihc.Danhschcanhngtliunycthnilqudilitkray.Cunschcngkhngthntaybncnukhngcsgipvnghcabnhuxagn.
Trcht,tixingilicmtnBMeiravEilonShahariscaIsraeltiVitNamchoticmhngtbtvitcunschnyvdntcDoThicaB,mtdntcmtivcngngngm.TixincmnngibncatiAmitBachenheimergipduytlinidungcacunsch.XincmnsnghnhittnhcaccbntrongisqunIsrael.ivitisnghcaccbnlvgi.
TicngxingilicmtchnthnhnTinsHongAnhTunVintrngVinNghincuChinlcNgoigiaovitligiithiuchocunsch;TinsNguynMnhHngTnggimcCngtyCPSchThiHvcnglngibnrttntycaticngccbn,ccemtrongCngtyCPSchThiH,htlnggipacunschnytitaybnc.
Cuicng,llicmnnccbncatitrongNhmNghincuDoThi&IsraelTrnTrngThnh,VTrngivTrnThThuHngchonhngkinvlikhuynngqu.
LINIU
QucgiachnhthchinnaycangiDoThilIsrael,thlJerusalem.
ThiimthnhlpNhncIsraelhini:ngy14thngNmnm1948.
BiutngDoThigiovNhncIsrael:ngisaosucnh(ngisaoDavid).
DnsIsraelngynay:8.180.000(thngknm2014).
I
Ngun:http://www.ibanet.org/Article/Detail.aspx?ArticleUid=d240e809-c5e1-4bee-9a8f-c0a9d208693e
BnIsraelhini
sraelngngbacachuu,chuvchuPhi.Vmtal,Israelthucvchu.LnhthIsraelnmraphangcaBinaTrungHithucbnoRpngaygiatrungtmcavngTrungng(1).VtralcaIsraellmtnghch
cnh:mttncnhmangtnngngDoThigio,vyquanhlcclnggingRpHigioythhn.ChnhskhcbitvthnghchmangnngmusctngiocaccncRpHigiolnggingiviIsraellmttrongnhngldochnhchmngichonhngbtnchnhtrchockhuvcTrungngctrmnmnay.
TisaoIsraelngynaylilmtimnngtiTrungngvltmimchcatonthgii,cvnhngxungtybolccngnhnhngthnhtuvkinht,vnhavconnginngcnhinnhth?
MtvihcgiphngTynhnnhrngmtphnbannvnminhphngTymangduncattinDoThi.ChngtacthcmnhnscnngcanhnnhnytnhngtnginhAbrahamLincolh(2)tncatngthngth16cancM,chonbctngnitingDavid(3)caiukhcgiangiMichaelangelo;ttntuiccttnggialmthayitduycathgiinhAlbertEinstein,SigmundFreud;ccchnhtrgialilcHenryKissinger,ThtngoBrunoKreisky,ThtngPhpPierreMends;ccvnsnitingFranzKafa,IsascAsimov,ShaiAgnon;ccnhcscinIsaacStern,YaschaHeifetz,ArthurRubinstainChonnm2011giiNobelctraochotrn800nhnvtvcctchcxhithtrongxpxtrn180ngilngigcDoThi,tclchim22%snhnvtccoilnhngtrtuhngucanhnloi.ncMhinnayc1/3triuphv20%gioscctrngihchnguthgiilngiDoThi.
NhngtntuivnhngconsrtntngnyphnnonilntmnhhngcatrtuDoThiivivnminhphngTy.SongtrnthctnhhngthcscatrtuDoThicivivnminhphngTylinmmtphmvisurnghnrt
nhiu,cbittrongvicvnminhphngTytipnhnquanimcangiDoThitrongcchkingiinhngvnsusccaisng,tnnmngchovicxydngmtccuxhinnhvhiuqu.NgaynhngvnkinsnglpcancM,trongcTuynngnclp,HinphpvTuynngnNhnquyn,udatrnnhngnguyntcoccaKinhTorah.Hthngphplutcacctiubang,linbangvccaphngMcngucngungctKinhTorah.
VnminhDoThikhnglinhngkintrcnitingnhnhngkimtthp,inPantheonhocVnLTrngThnh,nhngnlulimimimtdisnphivtthvgimtcnnvnminhnocthsnhcvtmnhhngludi,suscivivnminhtonnhnloi.
Vinhngnhhngsuscnhth,chngtadmngtngrngtnc,conngi,vlchsDoThiphivcngntngvkv.Thctlihontontringc.Theothigian,ngiDoThilnhngknmuntrnsnkhulchs.MnhtCanaan(4)cnhblninhccuicngcangiDoThikhiqucgiaIsraelcLipHpQucchpnhnthnhlpvonm1948vidintchcchng15.000km2.CnlchscadntcDoThi,nhntbnngoi,cthnilrtkhimnhng,cnggingnhlchscamunvnnhngdntcnhctiukhc.
VythchakhacanhngthnhtucangiDoThinmunukhngphilnmninhngcvtqugihaykchthcalcatncvlchs.LntheocuhinychngtaphthinrarngcinngngiDoThittmtilntivichnhlskhaokhtcahtrongvictruycunhngnghalnlaocacucsng.TrongccchngsauchngtascngnhaunlilchslpqucvshnhthnhcaDoThigiotmxemnhngnghalg.
Khcvicctngiokhc,imcbittronglchshnhthnhDoThigioltngionygnlinvilchslpqucychnggaicadntcDoThi.Khngnhngvy,cnlmtlchslpqucchunhiucayng.Nmlnbyltbnl,qucgiabditvong,dnchngbxuauilangthangkimsngkhpthgii,vymngidnDoThivngicbnscdntcvbotnc
tngiocamnhchontnngynay.Trongkhi,nhngnnvnminhcilnggingxungquanhIsraelnhnnvnminhAiCpci,dntcxydngnnnhngkimtthpvi;NgiHyLpkhiuchonnvnminhdnch,snsinhchothgiinhngPlato(5),Aristotle(6)danhting;NgiLaMvithikcihongkim,ttcnaykhngcn.NhngqucgiavnminhcitrongqukhtngxmlnggiyxolnmnhtthinglingcangiDoThi,chonnayttcchcnlilnhngdutchntvmimichcntrongkc.RingdntcDoThi,triquabitbaonhiuchmni,vncnchonngynay,hinngangvkiuhnh.
HycnhngcuthtrongmtbithnhvnhcavuaDavidcchybangnnm:
ThinChalmctti,tikhngmongmunghn,
ThinChattinmnghtrnngcxanh
ThinChadntiibnmtncyntnh
ThinChakhiphclinhhnti
ThinChadntiitrnngcngchnhvdanhNgi
Dcbcquathunglngbngticascht
ticngkhngscicvThinChaangviti
NhnglithycctlntrongsuthnhtrnhgiannancangidnDoThi,trongnhring,nithnhng,trnngc,trongnhngmthuvnglnghaygiatingreohcalhi,trongcctritptrungumychtchc.Hnthylnitrngcy,lnimhyvngvscmnhtmlinhcamtdntclulc.
Chngtahycngnhauquaylicunphimlchs,lnbctheohnhtrnhkinhngccadntcngngngmny.
ngHongXa
2014
T
CHNGIBNSCDOTHI
TiIsrael,lmtngithct,bnphitinvophpl.DavidBen-Gurion(ThtngutincaNhncIsraelhini)
khiNhncIsraeltuynbclpvonm1948,nhngnhgilchsvIsraelthngchttrngtmxoayquanhcacccucchinnyla,ccxungtRp-Israelkhngbaogihtvcccucmphnngoigiaobtc.
Trngtmrtgyhiulm.Israeltriquanhiucucchin;Israelcnglunlmctiucacccuctncngkhngbnhiuhnbtkmtqucgianokhc;cnglmtthnhvintchcctrongnlckintohabnhcaTrungngtrongnhiuthpnin.Tuynhin,ccxungtvthnglng,mcdthngxuthinvitnsutrtcaotrncctiutruynthnghngngy,chlmtphnnhcacuchuyn.CunschnyCuchuynDoThi:Lchsthngtrmcamtdntcchochngtanhnthymtbctranhquantrnghnvbaoquthn:thctcatncnyvconngicanlg?
CutrlilIsraelhinivangxydngmththngchnhtr,kinht,xhivvnhavimtthcrrngmcdkhnghonhovchatrnvn.lmtqucgiabnhthngnhmiqucgiakhc,co,csc,vmangnhiumusckhc
l.
TuyrngIsraelhinikhinguntmttrongnhngnnmngxhivvnhaluinhttrntrit,disncxacankhnggipchocngcucxydngqucgiaIsraelhiniddnghn.Ngcli,tngiovchnghaduyvt,ngnngadng,dnchngvinhiutrnhphttrinkinht,kinhnghimlchskhcnhau,trongsccyutkhc,khinchocngcucxydngqucgiacaIsraelcbitphctpvyththch.Mtmnhtnhbvkhcn,tinguynthinnhinti,baoquanhbiccnclnggingthch,cngvinhngcuchuynthnhcngngonmclmchoIsraeltrnnmttncnhhuynthoi.
BNSCDOTHIVNHNGHAISRAELHINItngchorngngiDoThilchlmtnhmtngiolmtkhinimbtuvicucCchmngPhpnm1789,nhngkhnggynhhngTyuchongiathk19.KhinimnyhontonkhngngvngtrongcccngngngiDoThinguhayTrungng.Tyu,nhngngiccmtnhvingiDoThivnhngngiDoThimunmnhhangvinnvnhacaas,tmcchmtngiDoThinhnhngcngdnbnhthngvmimtngoitrtrongkhuvccnhnhnhpcatngio.Khngtcoimnhlmtdntccbitvimtnnvnha,ngnng,vbnscringbitlmtcchlmcangiDoThitrongcgngttibnhngvloibchnghabixchDoThi.Nhngcchtipcnnykhngphnnhcthctlchsvmuthunvichnhhnhnhbnthncah.
TrongThiKThnhKinh[3000TCN538TCN],(1)vchonthiimqucgiaIsraelcibngiLaMhyditvonm70CN,ngiDoThisinhhotnhmtqucgia,ccholutintronglchs.Sau,suttronghn19thk,ngiDoThiluvong(gilDoThiDiaspora),trnnhngvngtmhcng,hnhthnhnnmtdntctchbitvinhngtchcqunlphi-nhnctheocungcchringcamnh,vingnngduy
nht,phongtcco,nhngtngkhcl,vmtnnvnhartkhcbit,chaknnhngthnhtrangphcqunovnghthut.NhngtnhHebrewvIsraeli,sdngphbinhntJews-ngaytrongthihiniphnnhrngbnscdntcvconngiIsrael,tmrngvtrangoiphmvicatngio.
Tngio,nhth,chlmtduhiutrongbnscngiDoThi,gingnhmtqucgiatrongtnhin.Khngcmuthunnogiabnsctngiovbnscdntc.Trongthgiicivcngngaythihini,nhiuni,mttngiokhcbitlmttrongnhngimnibtchnhcanhncqucgia.iunycbitngtikhuvcTrungngthihini,nimIsraellmtinhnh.
Trongsutlchs,hnhngutinnhdurngngiDoThicmtbnscdntccbitmnhmchnhlvichtchiccvthnvccphongtctngiocangaycnhngdntctngthngtrhnhngiLaMvsaungiKitgiovHigio.Trongnhiutrnghpkhc,cnhngdntcchpnhntngio,ngnng,vbnsccanhngngicaitrhochngxmricuicngbinmtkhilchs.iuchothyrngmtbnnngyukmkhngcchtntitrongthgiicaquynlc.Cibnsctngio-dntckodicangiDoThitramnhhnsovihunhbtkmtdntcnokhctrntrit.
KhnngsinhtnnycnhhnhkhngphichdoctnhbngbnhvbtchpcangiDoThi,cngkhngphidonhngopivihbngvlc.Thayvo,ngiDoThihnhnggingnhmtqucgiahini,drngmtquynkimsothochindintrongnhngvnglnhthcbit.Thtvy,vicngncmtngioivingiDoThibngcchphalongtptccahhaytchhpttptccanhngdntckhctrongthicidnncucnidythnhcngcangiDoThivonm166TCNchnglingiSyriadngSeleucidlpnnvngqucHasmoneansclp;vngclilcuckhinghathtbichnglingiLaMvdnnshyditcaJerusalemvonm70,bucngidnDoThisngcuciluvongtronggn2000nm.
SaukhidchchuyntrungtmsinhhottVngtIsraeln
cccngngDoThiDiaspora,rixakhiquhnglchsTrungng,ngiDoThivntiptccgngsinhhotnhmtqucgia,mcdbucphichpnhnnhngthitthicalisngtchbit,lsphnbitixvthmchbchhidibntaycaccnclngging.Quanhiuthk,trongkhunkhlnhocaccgiosDoThi,ngiDoThivnduytrmthnhthcchnhphcngngcaringmnh,cngviphplut,lch,ngnng,ccquanimtrithc,cthnhnthytrongccvnbnlncagiohivcbitlquan,tpqun,vtrangphcquno.
ykhngphilmthotngmangtnhccb.CccngngcnhncangiDoThi,ngaykhicchxanhaungnvncysvsngtrongnhngiukinrtkhcbit,vnduytrktnitrongsutthigiandithiTrungcvtiptctrongthikhini.Thtvy,chnhlldogiithchtisaongiDoThivncththnhcngtrongvicduytrthngmitmxa,gicnhngtpqunkhngnht,vmtithoitrtuthng