CVM 404 ARITMA TESİSLERİ İŞLETMESİ

Yrd. Doç. Dr. Berna KIRIL MERT

23.02.2011

ATIKSU KAYNAKLARI1. Evsel Kaynaklar: Yerleşim yerleri, ticari idari v.b. büro ve

işyerlerini kapsar.2.Endüstriyel Kaynaklar:Endüstrilerden oluşan her türlü atıksuyu

kapsar.3. Sızma ve Akış: Yeraltı suyundan kanalizasyona sızmalar ve

yerüstü sularının baca kapakları v.b. kanal yapılarından akışını kapsar)

4. Yağmur suyu : Doğrudan kanalizasyona verilen yağmur ve kar sularını kapsar.

Ayrık sistemlerde, ilk üç bileşenBirleşik sistemlerde, bütün bileşenler bulunur.

ATIKSU TOPLANMASI• Yüzeysel su kirlenmelerine sebep olmaları, kurak havalarda

kum vs. gibi katı maddelerin çökelmelerine mani olacak akış hızlarının temin edilmesinin güçlüğü gibi sebeplerle ayrık toplama sistemleri tercih edilir.

• Kanalların yer altı suyu seviyesinden aşağıda olduğu, kanal döşeme işciliğinin iyi olmadığı veya malzeme ve ek yerlerinin uygun olmadığı durumlarda infiltrasyon miktarı artar.Buda atıksu özelliğini etkiler.

• Atıksuların toplama havuzlarında geçirdikleri süreçte önemlidir.Atıksu septik hale gelir. Buda korozyona yol açabilir. Bunu önlemek amacı ile PVC, pişmiş kil gibi malzemeler veya beton kanallarının üst 2/3’lük kısmı aside dayanıklı malzeme ile kaplanmalıdır.

SU KULLANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Evsel Amaçlı Su Kullanımı: • İklim• Yerleşim yeri büyüklüğü,yoğunluğu ve gelir düzeyi• Su temininin miktar ve kalitesi• Su tasarrufu

Endüstriyel Amaçlı Su Kullanımı:• Endüstrilerin üretimi, teknolojisi ve çalışma şekli

Sızma:• Bağlantı yeri ve diğer noktalar (bacalar) (0.01 1.0 m‐ 3/gün.mm.km)

Birim Su Sarfiyatları

Birim su sarfiyatları genel olarak hayat standardının bir fonksiyonudur. Bu sebeple gelişmiş ülkelerde daha fazla su tüketilir. (Örneğin ABD’de insan başına günde tüketilen su miktarı 628 litredir). Ülkemiz bu bakımdan Avrupa ülkelerine daha yakındır.

Çeşitli ülkelere ait birim atıksu debileri

Birim Su Sarfiyatları

Saatlik Değişim : Bir gün içinde iki pik debi vardır. Birincisi günlük hayatın başladığı sabah saatlerinde, ikincisi, eve dönüş (akşam) saatlerinde olur. Gün içinde minimum sarfiyatlar ise genellikle gece 4 civarlarında oluşur

Günlük Değişim: Maksimum sarfiyatın gerçekleştiği günler genellikle temmuz ve ağustos ayları içinde yer alır. Bu aylarda en büyük günlük sarfiyatlar gözlenir. Çalışma günlerinde de tatil günlerine nazaran daha fazla su sarf edilir.

Mevsimsel Değişim: Mevsimlik üretim yapan endüstriler de mevsimsel sarfiyat değişiklikleri meydana getirebilirler. (Örneğin zeytin, şeker pancarı üretimi).

Birim Su Sarfiyatları

Atıksu Miktarlarının İfade Edilmesinde Kullanılan Başlıca Debiler

• Günlük ortalama debi :Yıl bazında hesaplanan günlük ortalama atıksu debisi

• Günlük max. debi: Yıl bazında hesaplanan günlük max. atıksu debisi

• Günlük min. debi: Yıl bazında hesaplanan günlük min. atıksu debisi

• Saatlik pik debi : Yıl bazında hesaplanan gün içinde saatlik pik debi değerleri ifade eden debi

• Saatlik min. debi : Yıl bazında hesaplanan günde saatlik sürekli minimum atıksu debisi

• Sürekli debi : Yıl bazında hesaplanan belirli bir gün sayısında ulaşılan veya geçilen atıksu debisi

Nüfusa bağlı olarak su tüketimlerinindeğişimi

Atıksu Miktar ve Debilerinin Hesabı

• Evsel debi hesabı için: Yerleşme merkezinin gelecekteki nüfusu bilinmelidir. Bir bölgenin gelecekteki nüfusunu tahmin etmek için kullanılan hesap yöntemleri;

• Aritmetik Artış,• Geometrik Artış,• İller Bankası,• Benzer Şehir,• Lojistik Eğri,• Azalan Hızlı Geometrik Artış

• Atıksu debi hesabı için: Evsel (Qev), sanayisi (Qsanayi) ve sızma (Qsızma) debileri toplamı dikkate alınmalıdır. Yani günlük toplam debi;

Q= Qev + Qsanayii + Qsızma

olarak hesaplanmaktadır.

Sanayi debilerinin hesabı için:Eşdeğer nüfus hesaplanıp, sanayi debisi evlerden

gelen atıksu içinde düşünülebilir.Debinin zamanla değişiminin ölçülmesi suretiyle elde

edilebilir.Sanayi bölgelerinde hektar başına debi alınmak

suretiyle hesaplanabilir. (Örneğin 0,5-1 l/sn.ha gibi).

Sızma debisi hesabı için:a) Evlerden gelen debinin belli bir yüzdesi olarak kabul edilir.

Örneğin ortalama günlük debinin %50-100’ gibi.b) Kanalların hizmet ettiği alana bağlı olarak bulunabilir. Yani

su toplama havzasının alanından hesaplanabilir. (0,1-0,2 l/sn.ha gibi).

c) Kanal uzunluğuna göre bulunabilir. (0,80 l/sn.km gibi).d) Kanal uzunluğuna ve çapına bağlı olarak tahmin edilebilir.

(0,5-5 m3/gün.km.cm gibi.Ortalama bir değer olarak 2,5 alınabilir).

• Fiziksel Parametreler Koku Sıcaklık Renk Katı Maddeler

Atıksu Karakterizasyonunda Başlıca Parametreler

Atıksularda mevcut katı maddelerin sınıflandırılması

• Kimyasal Parametreler: Organik Maddeler Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı Kimyasal Oksijen İhtiyacı Toplam Organik Karbon Azot Türleri Fosfor Sülfür Ağır Metaller Alkalinite

Atıksu Karakterizasyonunda Başlıca Parametreler

BOİ eğrisinin karbonlu ve azotlu madelerin oksitlenmesini gösteren kısımları (a) Normal eğri, (b) Nitrifikasyonun tesirini gösteren eğri

Organik madde konsantrasyonunu gösteren parametrelerin birbirleriylekarşılaştırılması

Atıksu Karakterizasyonunda Başlıca Parametreler

• Biyolojik Parametreler: Bakteriler: Evsel atıksu kirlenmesinin bir indikatörü Fungi (Mantar): Ölü organik madde besin kaynağı olup organik

madde dönüşümünde önemli Algler: Arıtma sistemlerinde (oksidasyon havuzları) Protozoa: Mikroorganizma dengesinde rol oynar Virüsler: Salgın hastalıklara yol açar Zehirlilik: Zehirli maddelerin göstergesi Mikrokirleticiler: Tarım koruma ilaçları, uçucu organik bileşikler,

ağır metallar

Su Kirliliği Yönetmeliği’ne (SKKY) göre atıksu sınıflandırması

Evsel Atıksuların Tipik Özellikleri

Evsel Atıksuların Tipik Özellikleri

Türkiye’deki bazı şehir atıksularının karakterizasyonu (Erdoğan, 2004)

Bazı endüstrilerdeki su ihtiyacı ve atıksu karakteristiği

Bazı endüstrilerdeki su ihtiyacı ve atıksu karakteristiği

Bazı endüstrilerdeki su ihtiyacı ve atıksu karakteristiği

Değişik atıksulardaki KOİ, BOİ5 ve BOİ5/KOİ oranları