"Czas na gaz!"-Time For Gas No 51/2012

Fiat abarth Punto Evo LPG - tEst unitEd KinGdom on thE way to imProvE CnG marKEt

oPEL ExPands its LPG oFFErduaL FuEL tEChnoLoGy in EuroPE

WydaWca (Editor) amber Mediaul. Myśliwska 8/20, 81- 572 Gdynia, Polande-mail: [email protected] ID: PL578-146-51-90

rEdaktor NaczElNy (chiEf Editor)Sylwia Bujalska

OpracOwanie graficzne / składPaweł Wójcike-mail: [email protected]

TłumaczeniaAleksander Skoblenko

redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść publikowanych ogłoszeń i reklam oraz może odmówić ich zamieszczenia, jeśli pozo-stają w sprzeczności z prawem oraz charakterem pisma. W razie ko-nieczności, redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów i niezbędnych zmian w nadsyłanych tekstach.

Wydanie bieżące oraz archiwalne dostępne bezpłatnie pod adresem:

http://www.czasnagaz.com.pl/down.htmlPresent issue and archives are available freely on: http://www.timeforgas.com

the Publisher assumes no responsibility for the content of advertising, sponsored texts or written materials with copyrights of its authors. Opin-ions, pictures, slogans and logos stated in advertising are solely those of the advertiser. The Publisher reserves the right to reject any advertise-ment.

While every effort has been made to ensure that the publication ad-heres to industry standard practices, “Czas na gaz!” magazine, shall not be liable or responsible for errors, omissions or inaccuracies whatsoever for the views expressed or the work provided by its contributors in the magazine.

Cover, contents and Website are copyright protected and may not be reproduced in any shape or form without prior written consent from “Czas na gaz!”. “Czas na gaz!” does not knowingly accept false or misleading advertising or editorial, nor does the publisher assume any responsibility for the consequences that occur should any such mate-rial appear.

“Czas na gaz!” also assumes no responsibility for content, text or artwork of advertisements appearing in “Czas na gaz!” – the printed magazine and www.czasnagaz.com.pl & www.timeforgas.com.

United Kingdom on the way to improve CNG market .....................................................................5

CNG market info ............................................................................................................................................6

Информация с рынка СПГ .....................................................................................................................8

Polski Rynek LPG ...........................................................................................................................................10

Opel expanding and enhancing its LPG offerings; new 1.4L LPG Turbo EcoFlex

for Astra and Meriva ...................................................................................................................................12

75,000 kilometre long-term test of LPG-powered car with GasLube Spezial ..........................14

Romanian solutions providers highlight abroad a century tradition of oil and gas:

main raw materials for LPG ......................................................................................................................16

Pomyślnie testy aut z napędem LPG / olej napędowy ..................................................................18

European gas pricing developments in the global context ........................................................20

Dual fuel technology becomes more popular throughout Europe,

particularly in Germany .............................................................................................................................22

The invention of Valve Saver Fluid .....................................................................................................................24

Fiat Abarth Punto Evo LPG - test ........................................................................................................................26

System sekwencyjnego wtrysku gazu KinG ........................................................................................28

Raport specjalny: samochody używane z LPG .................................................................................30

Europegas Poland .......................................................................................................................................32

Fuels prices / Ceny paliw ..........................................................................................................................40

www.timeforgas.com www.czasnagaz.com.pl no51 III-IV 2012

rEdakcja (officE)tel. (+48) 506 180 062e-mail: [email protected]: czas_na_gaz

list of coming gas-expos:• 5th LPG, CNG, LNG / gas TurkeY exhibition,

29.03-01.04, Istanbul, Turkey; • 12th inTernaTiOnaL gas fOrum & world

of Liquified and compressed gases - 2012, 11-13.04, Kiev, Ukraine;

• 27th international scientific&expert meeting of Gas Professionals, 09-11.05, Opatija, Chorwacja;

• XIX International Fair "Petrol Station 2012", 23-25.05, Warsaw, Poland;

• aEGPl congress 2012 (Congress & Exhibition), 6-7.06, Brussels, Belgium;

• 3rd ngVa europe international show&work-shops NGV2012 Bologna, 19-21.06, Bologna, Italy;

• 25th World lP Gas forum, 11-13.09, Bali, Indonesia; www.wlpgas2012.com

more info on www.timeforgas.com

• Established in july 2003• 100% independent (financed in 100% from adverts)• Edited in English, Polish and russian• Bi-monthly editions• free distribution of hard copy in 46 world countries! • distributed while the biggest lPG, cNG and lNG events worldwide• cooperator of wLpga & ngVa europe• media partner of international Lpg and cng expos and conferences• free for readers• free pdf version to be downloaded from the website current list of Lpg/cng/Lng events available on www.timeforgas.com

“time for Gas!” description

saTisfacTiOn Of Our adVerTisers is Our saTisfacTiOn!

“czaS Na Gaz!” – the BESt Media to promote your company&products!

contact: Sylwia Bujalska, [email protected], +48.506.180.062 www.timeforgas.com

with distribution of czas na gaz!

united kingdomon the way to improve cng market

The United Kingdom’s All Party Parliamen-tary Group on Peak Oil and Gas (APP-

GOPO) was recently brought up to date on how the use of CNG for transportation fuel can reduce oil dependence in UK heavy goods transport whilst delivering 30% reduction in CO2 emissions, by CNG Services Ltd Managing Director, John Baldwin.

The model put forward is for the UK to devel-op a network of 50 CNG stations supplied with gas from the high pressure local transmission system (LTS) with easy access for vehicles along haulage routes, for example close to motorway junctions. Each station would cost around £3 million (USD 4.75 million) for 4 compressors at each site, providing CNG to around 1,000 trucks per day so the network could fill a total of 50,000 trucks per day. This equates to a total CNG use of 1 billion kg per annum which is a saving of 3 million litres per day of diesel (60 litres per day, per truck) or 1 billion litres of diesel per annum. The saving in oil imports is estimated at £600 mil-lion (USD 950 million) per year, with UK haulers also benefiting from this fuel compared to for-eign hauliers who bring lower cost diesel to UK.

The trucks would run on a blend of diesel and CNG, known as dual-fuel. This retains the ef-ficiency of the diesel engine but by displacing diesel molecules with methane, gives around 15% reduction in CO2.

Using the LTS offers significant CO2 benefits due to 80% less electricity needed for compression, no need to dry the gas and because there is no meth-ane leakage. This gives a total CO2 reduction from dual-fuel trucks supplied via LTS in the range 25-40%. If the gas was sourced in the UK, for example from shale gas reserves, the CO2 savings would be even greater, compared to imported oil and gas.

Baldwin says this gas is worth around £350 billion (USD 554 billion) of imported gas from abroad which could instead be invested into the renewable sector.

“Political engagement is key to developing this sector with more support for UK manufacturers of dual-fuel trucks who are world leaders in this tech-nology. The request is for the Government to create a CNG-diesel fuel duty differential that is fixed for 10 years in order for the market to fund the investment in the CNG stations and the trucks” – said Baldwin.

country

Natural Gas Vehicles

total NGVs total cNG vehicles

cNG cars and Vans

hGVs and Buses

% of total vehicles in the country

% of total NGVs in Europe

France 13,500 13,500 10,200 0 0.04% 0.96%Germany 94,890 94,890 92,100 2,790 0.21% 6.75%Italy 761,340 761,340 757,840 3,500 1.86% 54.15%Russia 86,000 85,140 54,180 30,960 0.24% 6.12%Sweden 36,380 36,380 33,575 2,805 0.76% 2.59%Switzerland 9,494 9,434 9,195 239 0.21% 0.68%Ukraine 200,019 200,000 10,000 190,000 2.65% 14.23%uK 220 170 20 150 0.00% 0.02%European NGV countries 1,405,913 1,402,214 1,131,151 3,699 0.42% 100.00%

countryrefuelling stations

total Public private under construction

% of total cNG fuelling stations in Europe

France 300 32 268 0 7.5%Germany 900 720 180 150 22.6%Italy 858 811 47 38 21.5%Russia 244 204 40 26 6.1%Sweden 166 130 36 0 4.2%Switzerland 129 126 3 6 3.2%Ukraine 294 102 192 0 7.4%uK 5 2 3 5 0.1%European NGV countries 3,989 2,713 1,276 328 100.0%

Source: CNG Services Ltd

index of companies mentioned in current issue:AC S.A., A.E.B. Alternative Fuel Electronics, Altec Eco, BAF, ButanGas, Central Freight Lines, chm trucktec,CNG Services Ltd, CUBOGAS, Cummins Westport Inc. (CWI), Dresser Italia S.r.l., Femitec, Fiat, FreeTron,Fuel Systems Solutions, Inc., Gasotronic, Greenfuel Energy Solutions, Ham Group, Hardstaff Group, Impco,Landi-Renzo, Lovato, LukOil, Luxfer Gas Cylinders, Luxfer Ital, Maruti Suzuki, Matar srl, MOL, NatGasCar,OJSC KAMAZ, Omegas, OMV Petrom, Opel, PA Salzgitter, Prins, Quantum Fuel Systems Technologies Worldwide Inc.RariTEK, Rompetrol Gas, Scania, Škoda, Syscom 18, Trucktec, Universal Lubricant’s Environmental Services Division Wayne, WEH Gas Technology, Westport Innovations Inc., Voltran

SPaiNCatalonia is a home to 2 new fuelling sta-

tions set up by ham Group, a LNG distributor and transport company. Together with fill-ing station proprietor Bionet, Ham has set up a new public access CNG and and LNG sta-tion in Tarragona. In nearby Igualada, a soon to be opened a public UCG-Ham service sta-tion will supply CNG. Both stations also dispense other fuels. The station has a CNG pump and 1 with LNG that now services 15 LNG trucks. The CNG filling station in Igualada will be complet-ed in a few weeks. It will be open 24h/day un-der self-service regime, with collection through an automatic teller, using bank notes or pay-ment cards (credit or debit). This station will provide service to the renewed municipal fleet of natural gas powered waste collection and street cleaning vehicles. The Ham Group says that with a total of 6 CNG stations, it is advanc-ing its goal of creating a network of natural gas pumps and contributing to development of natural gas based mobility. The strategic lo-cation of all those stations provides a feasible solution to long haul transport, that may refuel with natural gas on its Barcelona-Madrid and/or Barcelona-Valencia route.

from a HAM Group press release

russiaRepresentatives of raritEk, the official part-

ner of ojSc kaMaz producing CNG vehicles, recently made a working trip to several large cities of Siberia, resulting in several positive out-comes for the vehicle manufacturer. In Novo-sibirsk, discussions with the Deputy mayor fo-cused on issues relating to the use of gas fuel for municipal vehicles and municipal transport carriers’ opportunity to purchase gas-pow-ered NEFAZ buses. Further east in Kemerovo, an agreement stipulating the use of CNG as a motor fuel for vehicles of Kemerovo Oblast was signed. Then north to Tomsk where a round table meeting was held with the top managers

of the city’s industrial, construction enterprises, motor carriers, during which the KO-505AG special-purpose vehicle was presented. Two companies showed their interest in the models of CNG vehicles built on KAMAZ chassis, and soon they will add them to their fleets.

ngvglobal usa/iTaLfuel Systems Solutions, inc., a designer, man-

ufacturer and supplier of alternative fuel com-ponents and systems, has purchased from the Wayne business of dresser italia S.r.l., the assets of its cuBOgas compressor division, specializ-ing in natural gas compressors and packaging solutions in an all-cash asset acquisition that closed on February 10, 2012. The deal includes the purchase of the CUBOGAS trademarks, a manufacturing license for Nuovo Pignone vertical reciprocating compressors, and a li-cense to use the “Dresser” trademark in con-nection with the manufacture, development and distribution of former Dresser CNG com-pressor systems.

“We continue to build our infrastructure and natural gas compressor product lines to serve the growing demand from commercial, fleet and consumer customers. The CUBOGAS brand adds a new line of CNG compressor and packaging products for a wide range of appli-cations, and our BRC division will maximize the scale and efficiency of the former Dresser CNG compressor business. The CUBOGAS and Dress-er brand names are associated worldwide with innovative fueling technologies. The addition of these well-known trademarks to our new prod-uct lines will be beneficial in the marketplace.” said Mariano Costamagna, chief executive of-ficer of Fuel Systems Solutions.

from a Fuel Systems Solutions, Inc. press release

chiNaThe R&D Department of Sinotruk Qingdao

Heavy Industry Co., Ltd has recently developed a new type of CNG engine for wide-body

dump trucks used by the mining industry. The engine has been built for the HOVA60 model truck, up to now only available as diesel-pow-ered. 4 CNG cylinders are placed to the right of the left-mounted cab, overcoming any need to lengthen the vehicle.

iNdiaIn February 2011, Greenfuel Energy Solutions

in Gurgaon and WEh Gas technology signed a contract to build a WEH Service Center. On the 17.01.2012, the Service Centre was officially inaugurated. During a joint ceremony, Mr. Mi-chael Doering, Managing Director at WEH®, underlined the importance of this investment for India, one of the largest expanding markets for CNG refuelling in the world. Through this agreement, both partners are committed to ensuring the same high-quality after-sales ser-vice in maintenance and repair of WEH® CNG products. All test benches, tools, original spare parts and other auxiliary equipment meet the strict WEH® quality standards. The new Service Center is located in Gurgaon (Delhi), directly in the center of the Indian automotive supply industry and not far away from the headquar-ters of Maruti-Suzuki, India’s largest and most successful automotive manufacturer.

Indian auto manufacturer Maruti Suzuki has celebrated the sale of its 10 millionth ve-hicle for the domestic market with the unveiling of a celebration edition of its C-segment 1.6 litre SX4 sedan. Maruti will continue its commitment to natural gas vehicles by including a CNG op-tion. The SX4 CNG sedan develops peak power of 86 Bhp and peak torque of 122 Nm.

The Bureau of Indian Standards (BIS) pub-lished a newly approved standard: Compos-ite Cylinders for On-Board Storage of CNG as a Fuel for Automotive Vehicle - Specification (IS 15935 : 2011). Cylinders for the on-board storage of fuel for NGV service are required to

czas na gaz 2012 no.5106

I N F O R M A C J E Z R Y N K U C N G / C n G m a r K E t i n F o

market infoCNG I N F O R M A C J E Z R Y N K U C N G / C n G m a r K E t i n F o

eurOpeluxfer Gas cylinders will exhibit its innovative, space-saving alternative fuel systems at the Busworld International Trade Fair in Istanbul, 19-21 April 2012.

Luxfer’s commitment to alternative fuel and bulk gas transportation markets resulted in record sales in 2011 of lightweight, aluminium-lined carbon composite cylinders for containment of CNG, biomethane and other alternative fuels. In 2011 was also opened luxfer italy - a new, fully equipped facility to build alternative fuel systems for CNG stored in Luxfer carbon composite cylinders. The facility is powered by photovoltaic solar panels that cover its roof. Installed by Luxfer’s Italian operating partner, Matar srl, the panels generate up to 6,658 kW. Luxfer Italy is currently producing a series of innovative, space-saving gas-storage systems to be mounted on roofs of CNG/electric hybrid buses in Madrid, Spain. Luxfer is also working closely with the hardstaff Group to launch Dual Fuel trucks in France and Italy. Hardstaff’s patented OIGI® (Oil Ignited Gas Injection) technology enables trucks to run on a mixture of diesel fuel and natural gas. Hardstaff converted Optare Solo buses, using roof-mounted Luxfer carbon composite cylin-ders. The fleet provides up to a 40% reduction in CO2 emissions and improved fuel economy.

be light-weight, at the same time maintaining or improving the level of safety currently existing for other pressure vessels. It covers the following types:

CNG 2: metal lined hoop wrapped compos-ite cylinders

CNG 3: metal lined full wrapped composite cylinders

CNG 4: non-metal lined full wrapped com-posite cylinders

peruCost of conversion of vehicles to CNG has

dropped here over the past 2 years from USD 1500 to USD 1200. The difference is due to an increased number of workshops and brands of-fered in the market and as a result of technology development by suppliers. The 5th-generation conversion systems are mostly imported from Italy and Argentina. Strong government and fi-nancial sector support and growth in the number of fuel outlets have also helped promote natural gas vehicle uptake. PGN, for example, now has 35 stations spread over 20 districts of the capital, said by them to be the largest network of CNG stations in the country.

La Republica caNadacummins Westport inc. (CWI) has developed

a 12l heavy-duty, factory built dedicated natural gas engine for regional haul truck/ tractor, vo-cational and refuse applications. The new ISX12 G is currently in field trials with full production ex-pected to commence in early 2013. Based on the Cummins ISX12 diesel engine platform, the newest member of Cummins heavy duty engine family, the ISX12 G will operate exclusively on CNG or LNG utilizing Cummins Westport’s propri-etary spark-ignited, stoichiometric combustion with cooled exhaust gas recirculation (SEGR)

technology, first introduced with the 8.9 litre ISL G. The ISX12 G will be manufactured in Cummins’ heavy-duty engine plant in Jamestown, US.

westport innovations inc. has entered into a Supply Agreement with Cummins to allow manufacturing of the Westport HD 15l engine in a Cummins manufacturing facility in Jamestown, us. “The Supply Agreement helps accelerate our scalability and cost reduction at over 1500 units per year” – said Clark Quintin, President of West-port HD. The agreement assures the company of available, scalable and cost effective supply for its 15L natural gas engines featuring Westport technology. The new HD Supply Agreement pro-vides Westport with the ability to have its West-port technology-equipped heavy duty engines produced in a Cummins manufacturing facility when a minimum threshold sales volume of at least 1,500 engines in any 12-month period has been achieved by Westport.

from a Westport innovations Inc. press release

iraNIn mid-January there were 1 820 CNG refuel-

ling stations in Iran. According to the Iran Daily, that number at the end of last week had grown to 1 826 with 50 more to be inaugurated in March. Amir Kishadi, administrator of CNG station construction project of Tehran province speaking at a station inauguration in Varamin, said that CNG stations are supplying 19 m3 of CNG/day. 450 CNG stations were built in the last Iranian cal-endar year (ended March 2011).

NGV Global usaIn the State of Oklahoma, OEM Systems is

a quiet achiever in the North American natu-ral gas vehicle industry. The certified Woman-Owned SBA Small Business, a manufacturer and upfitter of vehicle equipment, commenced its

campaign to convert vehicles from diesel or gasoline to CNG in 2007 and has now recorded more than 2 000 conversions, offering CNG con-version kits from several manufacturers including impco, landi-renzo, Baf, altec Eco and NatGascar.

Quantum fuel Systems technologies World-wide inc. has introduced a new composite CNG tank targeting the expanding commercial natu-ral gas fleets including refuse truck applications. The new 400 Series CNG storage tank was de-signed incorporating feedback from Quantum’s customers and has a Diesel Gallon Equivalency (DGE) of 26 gallons. “President Obama has pro-posed a credit equivalent of 50 percent of the extra cost of purchasing a natural gas-powered truck compared with one that runs on diesel or gasoline”– said Alan P. Niedzwiecki, the President and CEO of Quantum. “Such incentives make conversion to inexpensive, clean burning and US-produced natural gas fuel even more attrac-tive due to high return on investment and short payback. Quantum offers proven, class-leading products and technologies for natural gas truck fleets including class 7-8 commercial trucks and refuse trucks.”

from a QTWW press release

universal Lubricant’s environmental ser-vices division has launched a re-refined engine oil line specifically designed for CNG trucks and vehicles: Orion – a traditional lubricant produced from a virgin base oil; or ECO ULTRA® CNG – an alternative lubricant consisting of up to 83% re-refined material. The first of its kind on the market, the ECO ULTRA CNG oil completely eliminates new petroleum products from circulation in CNG fleets while also meeting engine manufacturers’ specifications and Society of Automotive Engi-neers (SAE) requirements.

from a Universal Lubricants press release

ЕВРОПАКомпания Luxfer gas cylinders выставит свои инновационные компактные системы, работающие на альтернативном топливе, на международной вы-

ставке Busworld International Trade Fair в Стамбуле, Турция, 19-21.04.2012 г. В 2011 году была учреждена компания luxfer italy – новое полностью оборудованное предприятие по производству систем альтернативного топлива для КПГ, хранящегося в композитных баллонах с оболочкой из углеродного волокна компании Luxfer. Предприятие питается от фотоэлектрических панелей солнечных батарей, устилающих его крышу. Панели, установленные итальянским операционным партнером Luxfer, Matar srl, генерируют до 6658 кВт. В настоящее время компания Luxfer Italy производит серию инновационных компактных систем для хра-нения газа, монтируемых на крышах гибридных КПГ/электрических автобусов Мадрида, Испания. Luxfer также тесно сотрудничает с группой hardstaff Group в направлении выпуска двухтопливных грузовых автомобилей во Франции и Италии. Запатентованная технология OIGI® (впрыск газа с масляным зажиганием) компании Hardstaff позволяет грузовым автомобилям работать на смеси дизельного топлива и природного газа. Компания Hardstaff переоборудовала автобу-сы Optare Solo, используя композитные баллоны с оболочкой из углеродного волокна Luxfer, монтируемые на крыше. Таким образом, уровень выбросов CO2 парка снизился на 40% при значительном сокращении потребления топлива.

I N F O R M A C J E Z R Y N K U C N G / C n G m a r K E t i n F o

CNG ИНФОРМАЦИЯ С РЫНКА СПГ


ИСПАНИЯКомпания ham Group открыла 2 новые за-

правочные станции в Каталонии: одну станцию заправки КПГ общественного пользования и одну станцию заправки СПГ в Таррагоне. В соседней Игуаладе в скором времени на общественной станции обслуживания UCG-Ham будет пред-ставлен КПГ. Обе станции продают также дру-гое топливо. На станции имеется насос для КПГ, и один насос для СПГ, обслуживающий сейчас 15 грузовых автомобилей, работающих на СПГ. Эта станция обеспечит обслуживание обнов-ленного муниципального парка мусоровозов и автомобилей, работающих на природном газе. Стратегическое расположение всех этих стан-ций обеспечивает приемлемое решение для ав-томобилей для дальних перевозок, которые мож-но заправлять природным газом на маршруте Барселона-Мадрид и/или Барселона-Валенсия.

Из пресс-релиза HAM Group США/ИТАЛИЯКорпорация fuel systems solutions, inc., про-

ектировщик, производитель и поставщик ком-понентов и систем альтернативного топлива, за наличные средства приобрела у подразделения Wayne компании dresser italia S.r.l. активы его ком-прессорного подразделения cuBOgas, специ-ализирующегося на компрессорах и решениях по упаковке для природного газа, закрывшегося 10 февраля 2012 г. В рамках сделки были при-обретены торговые марки CUBOGAS, лицензия на производство вертикальных дожимных ком-прессоров Nuovo Pignone, а также лицензия на использование торговой марки «Dresser» в связи с производством, разработкой и дистрибуцией компрессорных систем КПГ бывшего Dresser.

Из пресс-релиза Fuel Systems Solutions, Inc.

РОССИЯПредставительства ООО «РариТЭК», офици-

ального партнера OАО «КАМАЗ», производящие автомобили, работающие на КПГ, недавно осу-ществили рабочую поездку по нескольким круп-ным городам Сибири, принесшую несколько положительных результатов для производителя

автомобилей. В Новосибирске дискуссии с за-местителем мера были сосредоточены на во-просах использования газового топлива для муни-ципальных транспортных средств и возможности их операторов приобретать автобусы «НефАЗ», работающие на газе. Восточнее, в Кемерово, было подписано соглашение, предусматри-вающее использование КПГ в качестве автомо-бильного топлива для автомобилей Кемеровской области. Затем севернее, в Томске, состоялось совещание за круглым столом руководителей высшего звена городских промышленных, строи-тельных предприятий, автоперевозчиков, на кото-ром был представлен автомобиль специального назначения KO-505AГ. Две компании выразили ин-терес к моделям автомобилей, работающих на КПГ, выполненных на шасси «КАМАЗ», и в скором будущем они добавят их к своему парку.

NGV Global ИНдИЯВ феврале 2011 г. компания Greenfuel Energy

Solutions в Гургаоне подписала контракт с WEh Gas technology на строительство центра обслу-живания WEH. 17 января 2012 г. состоялось офи-циальное торжественное открытие центра. На церемонии г-н Майкл Доринг, исполнительный директор WEH®, подчеркнул важность этой инве-стиции для Индии, представляющей один из круп-нейших растущих рынков заправки КПГ в мире. В рамках этого соглашения оба партнера взя-ли на себя предоставление высококачествен-ных услуг по послепродажному обслуживанию и ремонту продукции КПГ от WEH®. Все испытатель-ные стенды, инструменты, оригинальные запчасти и другое вспомогательное оборудование соот-ветствуют строгим стандартам качества WEH®. Новый центр обслуживания расположен в Гурга-оне (Дели), непосредственно в центре автомоби-лестроительной отрасли Индии и вблизи головно-го офиса Maruti-Suzuki, крупнейшего и наиболее успешного производителя автомобилей Индии.

Индийский производитель автомобилей Maruti Suzuki отметил продажу десятимиллионного авто-мобиля на отечественном рынке презентацией

юбилейного выпуска своего седана сегмента C, 1.6 л. SX4. Maruti продолжит производство ав-томобилей, работающих на природном газе, включив опцию КПГ. Седан SX4, работающий на КПГ, имеет максимальную эффективную мощ-ность двигателя 86 л.с. и максимальный крутящий момент 122 Нм.

КАНАдАКомпания cummins Westport inc. (CWI) раз-

работала 12-литровый высокомощный специ-альный двигатель, работающий на природном газе, промышленного изготовления для регио-нальных магистральных грузовых автомобилей / тракторов, специализированных автомобилей и мусоровозов. Новый ISX12 G в настоящее время проходит промышленные испытания, а начало массового производства запланировано на на-чало 2013 г. ISX12 G будет производиться на заво-де высокомощных двигателей Cummins в Джейм-стауне, США.

Компания westport innovations inc. заключила договор на поставку с компанией Cummins, что позволит производить высокомощные 15-литро-вые двигатели Westport на производственных мощностях Cummins в Джеймстауне, США. “Договор на поставку поспособствовал расши-рению линейки нашей продукции и снижению себестоимости при производстве более 1500 единиц в год», – заявил Кларк Куинтин, президент Westport HD. Договор обеспечивает компанию доступными, регулируемыми и рентабельными поставками 15-литровых двигателей, работа-ющих на природном газе, использующих тех-нологию Westport. Новый договор на поставку двигателей обеспечивает компанию Westport возможностью иметь высокомощные двигатели, оснащенные технологией Westport и изготовлен-ные на производственных мощностях компании Cummins, когда компанией Westport будет до-стигнут минимальный объем продаж не менее 1500 двигателей в любой 12-месячный период.

Из пресс-релиза Westport innovations Inc.


I N F O R M A C J E Z R Y N K U L P G / L P G m a r K E t i n F o

Polski Rynek LPG

węże przeznaczOne

do SaMochodoWych

iNStalacji GazoWych

lPG / cNG

fagumiT 32-340 wOLBrOm, uL. 1 maja 100

EcE 67EcE 110

hoSES aSSiGNEd to car

lPG / cNG SyStEMS

ШЛАНгИ НАЗНАчёННыЕ

К АВТОМОбИЛьНыМ гАЗОВыМ

ОбОРудОВАНИЯМ lPG / cNG

dział markeTingu ОТдЕЛ МАРКЕТИНгА MarkEtiNG dEPartMENt

tel./fax: +48 32 647 26 16mobile: +48 606 73 88 49e-mail: [email protected]

i ogólnopolska konferencja Ecofuel W dniach 23-25 stycznia w Międzyzdrojach

odbyła się i ogólnopolska konferencja Ecofuel pt. „Perspektywy rozwoju sektora paliw alternatywnych w Polsce”, której jednym z Patronów Medialnych był „Czas na gaz!”.

Głównym tematem spotkania był problem wyko-rzystania paliw alternatywnych w transporcie drogo-wym, który warunkują nie tylko przepisy obowiązują-ce w Unii Europejskiej, ale również światowa sytuacja gospodarcza oraz wyczerpujące się złoża paliw kon-wencjonalnych. Podczas Konferencji EcoFuel, uczest-ników zaznajomiono z potencjałem jaki niesie za sobą wykorzystanie paliw ekologicznych. Głos zabrali za-równo wybitni specjaliści reprezentujący środowiska naukowe, którzy przedstawili innowacyjne rozwiąza-nia dot. paliw ekologicznych, jak również przedsta-wicie biznesu, przybliżający ekonomiczne walory ich stosowania. W programie Konferencji nie zabrakło również prezentacji otoczenia legislacyjnego deter-minującego rozwój paliw alternatywnych w Polsce.

Referowano również i dyskutowano na tematy związane z wykorzystaniem w transporcie gazu ziem-nego, energii elektrycznej, biogazu oraz biopaliw. Chcemy podkreślić, że wydarzenie mogło się odbyć dzięki udziałowi Sponsora Strategicznego i Patrona Medialnego: PGNiG SA.

Organizatorzy zapowiadają kolejną edycję Konfe-rencji (o europejskim zasięgu) na 6-8.02.2013.

min. finansów sprawdza możliwośćutrzymania akcyzy na lPGResort finansów sprawdza, czy możliwe jest takie

znowelizowanie ustawy o podatku akcyzowym, aby utrzymać w Polsce obecne stawki akcyzy na gaz płynny LPG oraz zrównać akcyzę na gaz ziemny, sto-sowany w silnikach w postaci sprężonej lub skroplonej.

Przedstawiciele resortu poinformowali PAP, że wykorzystają w tym celu możliwości zawarte w Dy-rektywie RADY 2003/96/WE, określającej zasady har-monizacji stawek podatku akcyzowego na produkty energetyczne. Polska skorzystała już z tych przepisów w odniesieniu do gazu ziemnego sprężonego, ale ten sam gaz skraplany w niskiej temperaturze obciążono akcyzą w wysokości 695 zł/1000 kg, co odpowiada prawie 390 zł za 1000 l. Na LNG obowiązuje zatem identyczny podatek jak na LPG. Benzyna opodatko-wana jest natomiast stawką 1565 zł za 1000 l, a oleje napędowe - 1048 zł za 1000 l.

PAP Škoda - wzrost sprzedaży modeli LpgW 2011 r. Škoda zanotowała 85% wzrost sprze-

daży samochodów z instalacją LPG w porówna-niu do roku 2010.

Od połowy 2006 r. Škoda współpracuje Landi Ren-zo w zakresie zasilania LPG. Sprzedaż aut z dedyko-waną instalacją LPG wystartowała w 2007r. W latach

2007-2011 zanotowano 300% wzrost sprzedaży aut na Autogas, zaś styczeń 2012 był najlepszym miesią-cem w historii. Na 1 miejscu plasuje się nowa Octavia Tour (z silnikiem 1.6 MPI), potem są modele Octavia (MPI 1.4 oraz doładowany 1.4 TSI), Fabia (MPI 1.2 oraz MPI 1.4) i Roomster.

Kupując instalację LPG Škody obowiązuje 2-letnia gwarancja bez limitu kilometrów. Wszystkie instalacje LPG Landi Renzo są instalacjami dedykowanymi tzn. przygotowanymi do montażu w konkretnym modelu samochodu z określonym typem silnika.

Jacek Golimowski, specjalista ds. obsługi klientów zbiorowych zapytany o najbliższe plany Škody doty-czące zasilana LPG, powiedział: „Silniki MPI pozostaną w ofercie na 2012 r. W związku z wprowadzeniem na rynek dwóch nowych modeli, rozważana jest moż-liwość wprowadzenia w nich również zasilania LPG. W tej chwili trwają testy kolejnej generacji instalacji LPG przeznaczonych do silników TSI (firmy Omegas). Testy mają na celu obniżenie zużycia benzyny, szcze-gólnie podczas pracy silnika na wolnych obrotach”.

Škoda

wyższa akcyza na Lpg maodbudować popyt na benzynęBranża paliwowa zamierza lobbować na rzecz

podniesienia stawki akcyzowej na LPG. Miałoby to pomóc w zwiększeniu zapotrzebowania na benzynę a tym samym rozwiązać część problemów sektora ra-fineryjnego w naszym kraju.

„W sytuacji, gdy blisko 90 proc. gazu płynne-go sprzedawanego w Polsce pochodzi z importu, a jednocześnie brakuje popytu na wyprodukowaną w kraju benzynę, nie widzimy podstaw do dalszego utrzymywania preferencyjnej stawki akcyzowej na LPG” - mówi nam przedstawiciel jednej z największych spółek paliwowych w naszym kraju.

LPG jest obecnie 3 (po dieslu i benzynie) najpopu-larniejszym paliwem w Polsce i posiada 15% udział w rynku paliw. Według danych Polskiej Organizacji Prze-mysłu i Handlu Naftowego konsumpcja tego paliwa przekroczyła w 2010 roku 4 mln m3, przy czym około 75% LPG przeznaczane jest do napędu pojazdów. Konsumpcja benzyn wyniosła w tym samym okresie 5,8 mln m3 i była o 6% niższa niż rok wcześniej.

W opinii przedstawicieli branży, podniesienie ak-cyzy na LPG mogłoby sprawić, że wzrośnie popyt na benzyny, które w tej chwili są drugim po ciężkim oleju opałowym, produktem eksportowym polskiej branży paliwowej. Wzrost zużycia benzyn pozwoliłby krajo-wym rafineriom zoptymalizować produkcję i zwięk-szyć marżę na przerobie ropy – słyszymy.

Obecna stawka akcyzy zalecanej przez Dyrekty-wę 2003/96/EC Komisji Europejskiej wynosi 125 Euro/t LPG. Trzeba jednak pamiętać, że kraje członkowskie mają prawo regulować tę kwotę wedle uznania, z opcją zerowej akcyzy włącznie. W Polsce, obciążenie

akcyzą wynosi 695 zł/t, czyli około 166 Euro i jest nie-zmienne od 2005 roku. Tona gazu LPG to około 2000 litrów tego paliwa. Tymczasem opodatkowanie ben-zyny wynosi obecnie 1565 zł za 1000 l.

Próby podniesienia akcyzy na LPG pojawiały się już kilkakrotnie od czasu wprowadzenia obecnej stawki. Zawsze były one nieskuteczne, głównie ze względu na opór użytkowników pojazdów zasilanych tym pa-liwem, których jest w Polsce ponad 2,3 mln. Protestu-je także branża autogazowa, która argumentuje, iż mniej emisyjne paliwo, jakim jest gaz płynny powinno korzystać z preferencyjnej stawki podatkowej.

Próby podniesienia akcyzy na LPG widać też ze strony Komisji Europejskiej. W zaproponowanym w zeszłym roku projekcie dyrektywy podatkowej KE proponuje zrównanie stawek akcyzowych dla po-szczególnych paliw transportowych. Polskie Minister-stwo Gospodarki już zapowiedziało sprzeciw wobec tej propozycji.

wnp.pl tankowanie na stacjach lPGPrzybywa samochodów z instalacją LPG, ale prze-

pisy, które miały ułatwić tankowanie, utknęły. Od jesieni, gdy zapadł pat między resortami gospodarki i infrastruktury (teraz transportu) w sprawie samoob-sługi przy tankowaniu LPG, oba urzędy nic nie zrobiły w tym zakresie. I dalej odbijają piłeczkę.

„Przed wprowadzeniem samoobsługi należy w pierwszej kolejności dokonać niezbędnych zmian legislacyjnych w aktach prawnych, które pozostają w zakresie właściwości ministra gospodarki” – mówi Mikołaj Karpiński, rzecznik Ministerstwa Transportu, Bu-downictwa i Gospodarki Morskiej (MTBiGM). Chodzi m.in. o dodatkowe zabezpieczenia przy tankowaniu.

Inaczej widzi to Ministerstwo Gospodarki (MG): "Żadne z rozporządzeń wydanych przez resort go-spodarki nie wprowadza zakazu samoobsługi na stacjach LPG. Taka możliwość została zablokowana przez MTBiGM". MG nie uważa, by "potrzebne były znaczące zmiany w zakresie zabezpieczenia tanko-wania LPG przez użytkowników indywidualnych po-nad te, jakie są stosowane na stacjach paliw".

Według branży dyskusja o dodatkowych zabez-pieczeniach to gra na zwłokę. „Nie ma absolutnie żadnych przesłanek związanych z bezpieczeństwem. Nieprzypadkowo samoobsługa LPG jest od lat po-wszechna w prawie całej Europie” – mówi Marcin Szponder z Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego.

Tymczasem w 2011 r. zamontowano w Polsce ok. 250 tys. instalacji gazowych. Po polskich drogach jeź-dzi już 2,5 mln takich aut, do których w zeszłym roku zatankowano 3 mln m3 gazu, co czyni nas "autoga-zową" potęgą (wyprzedzają nas tylko Turcy i Koreań-czycy). Jak wylicza branża, samoobsługa mogłaby obniżyć cenę autogazu o 5-10 gr na litrze.

Puls Biznesu

P O J A Z D Y L P G / L P G C a r s

SEqUENTIAL GAS INjECTION SySTEMoscar – n mini sas Simplified, user friendly software with mod-

ern autocalibration and self-adaptive sys-tem algorithms (S.a.S.) makes setting up pro-cess a very easy task.

Very small and compact ECU case made of com-posite material is water resistant. It is able to work un-der high temperatures in engine compartment. It is one of the smallest 4 cylinders ECUs on the World gas market.

Modern PCB construction and anti-supertensions protection build into device ensure very high reliabil-ity and long lasting performance of the ECU.

modern gas systems

eUroPegas sP. z o.o. 5 Przemyslowa str. Ksiezyno, 16-001 Kleosin (near Białystok), Polandtel.: +48 85 743 01 13, fax: +48 85 743 01 [email protected]

We invite you to cooperationPlease visit our website: www.eUroPegas.Pl

EUROPEGAS POLAND IS AN ExCLUSIvE DISTRIBUTOR OF ExCELLENT INjECTORS TyPE eg2000

LPG/CNG injectors type EG2000 are solenoid valve-shaped fuel injectors which ensures optimal fuel dosing in ev-ery single moment of engine work.

High quality realization of each injector and 1,9 Ohm coil resistance guaran-tees that gas is being dosed with the highest efficiency, speed and preci-sion.

Thanks to built-in filters and innovative solutions used for construction these in-jectors are several times more durable than other valve type injectors.

SEqUENTIAL GAS INjECTION SySTEMoscar – n oBd can sas Has all functionalities of OSCAR-N MINI and extra

features eg: on-board datalogger; fuel pump dis-connection circuit; built-in OBD parameter reader compatible with most of OBDII (ISO9141, ISO14230) and all type of CAN BUS protocols.

Original hermetic AMP/TYCO 55 pin waterproof con-nector, compact size aluminium case containing ECU version 4, 6 or 8 cylinders.

It is possible to choose from 2 type of emulators re-sistance from the level of software: 75 Ω and 100 Ω (*premium version of PCB for customers request).

SEqUENTIAL GAS INjECTION SySTEMoscar – n diesel sas It is possible to save up to 25% fuel cost per tank and

to improve the torque up to 30%. Completely non-intrusive to original diesel fuelling

system. Can be installed in all type of diesel engines (including latest Common Rail System).

Very easy and intuitive software user interface with pre-defined injection maps. Possibility of fine tuning all the parameters through Internet by our Technical Department makes setting up of the system as simple as never before.

eUroPegas e.e. Πρωτόπαππα 63Ηλιούπολη 16342 * τηλ: +30 210 99 35 444κινιτό: +30 6988 23 [email protected]

The dual fuel engine can operate in LPG and gasoline mode and is available in two power ver-sions: 103 kW/140 hp with 200 N•m/148 lb-ft of torque in the Astra 5-door and Sports Tourer and with 88 kW/120 hp with 175 N•m/129 lb-ft in the Meriva. CO2 emissions of the Euro 5 certified engine in LPG mode are as low as 124 g/km for the Meriva, 129 g/km for the Astra 5-door and 132 g/km for the Astra Sports Tourer in the combined cycle.

The entry price for the Astra 5-door 1.4 Turbo LPG ecoFLEX is €22,670 (US$29,384), for the Astra Sports Tourer LPG €23,770 (US$30,810) and for the Meriva LPG version prices start at €22,240 (US$28,827) (all recommended retail prices in Germany, including VAT).

Their debut comes after the Corsa LPG 1.2 ecoFLEX 3- and 5-door models had their launch in June 2011, marking the start of the new genera-tion of Opel LPG vehicles. The Corsa 1.2 LPG three door version delivers 61kW/83 hp in LPG mode with 110 g/km CO2. (Earlier post.)

In the autumn of 2012, Opel’s ecoFLEX spec-trum will be further expanded when the 1.4 Turbo LPG ecoFLEX versions of the Zafira Tourer and the Insignia are released.

LPG is part of Opel’s portfolio of alternative pro-pulsion systems that also includes CNG models (Compressed Natural Gas: Zafira 1.6 Turbo, Zafira Tourer 1.6 CNG Turbo and Combo 1.4 CNG Turbo)

as well as electric vehicles such as the Opel Am-pera with range extender.

With its new LPG ecoFLEX models, Opel un-derscores its mission to be a leader in alterna-tive propulsion systems and is responding to the increasing popularity of autogas throughout Eu-rope which is driven by cost conscious and envi-ronmentally aware customers.

LPG owners can make fuel cost savings of up to 40%. In certain countries, such as Germany, there are significant tax incentives for LPG vehicle own-ers. LPG customers can expect up to 15% lower CO2 emissions in LPG mode than their gasoline counter-parts. In addition, the new Euro 5 standard models, Opel offers a complete LPG solution ex factory, en-suring that the LPG ecoFLEX models are delivered in high Opel quality and with the full manufacturer warranty. Since 2009, Opel has been producing LPG vehicles. Around 61,000 vehicles have been sold across Europe with around 80% in Italy alone.

The total operating range of the Astra 5-door 1.4 Turbo LPG ecoFLEX featuring a 56 liter gasoline tank and a 49 liter LPG tank is more than 1,400 kilometers (870 miles).

For its latest generation of LPG engines, Opel has carried out a significant optimization of the engine and LPG unit software so that both elements com-municate better with one another. The engine can alternate easily between the LPG and the gasoline

modes and adjust according to which type of fuel is being used. The engine runs more efficiently and Co2 emissions are kept to a minimum.

Operation modes (LPG to gasoline and vice versa) are switched automatically or can be cho-sen manually. The Corsa, Astra and Meriva LPG models all feature a new Gasoline/LPG switch centrally located in the instrument panel, mak-ing the switch-over between the LPG and gaso-line mode easy. A light is illuminated inside the switch when the vehicle is in LPG mode. As soon as the car switches into gasoline usage the light is switched off. This will also be offered in the Zafira Tourer and Insignia LPG variants for 2012.

Opel’s customized LPG storage solution has been integrated in the spare-wheel housing. This ensures that the passenger and load compartments are spacious and are not restricted. Tire repair kits are offered as standard on board all LPG vehicles.

There are more than 25,000 LPG stations in operation across Europe. With more than 6,400 LPG filling stations, Germany has the largest in-frastructure in Europe. Italy has more than 2,800 stations; France more than 1,800; the Nether-lands more than 1,400; and Belgium more than five hundred. In Britain, almost 600 filling stations sell LPG. Hungary has about 250 stations.

greencarcongress.com

lPG ecoflEX model fuel mode Nm output (kW/hp) top speed (km/h) fuel (l/100 km) co2 (g/km)

Astra 5-door 1.4 TurboLPG

103/140 200 2007.9 129

Gasoline 6.0 141

Astra Sports Tourer 1.4 Turbo

LPG103/140 200 200

8.1 132Gasoline 6.1 144

Meriva 1.4 TurboLPG

88/120 175187 7.6 124

Gasoline 188 6.2 146

Corsa 1.2, 3-doorLPG 61/83 110 168 6.8 110

Gasoline 63/85 115 170 5.5 129

Corsa 1.2, 5-doorLPG 61/83 110 168 7.1 115

Gasoline 63/85 115 170 5.6 134

opel is expanding and enhancing its lPG offer. the astra 5-door hatchback, the astra Sports tourer and the meriva can now be ordered with the new 1.4 liter Lpg Turbo ecofLeX engine.


Valves without wear and in absolutely as-new condition

REGENERACJA, CZYSZCZENIE WTRYSKIWACZY

LPG / CNG KEIHIN

Hamownie podwoziowe dla warsztatów montujących instalacje gazowe i nie tylko...

Sprzedaz samochodowych instalacji

LPG / CNG firmy PRINS

.

BDB - MAZIARZ ELŻBIETA44-187 WIELOWIEŚ, u l .POLNA 11A

tel . : 6933 65 888, 6615 89 877e-mai l : info@pr insczyszczenie.pl

BBg alternatywne systemy Paliwowe - marta maziarz42-600 TARNOWSKIE GÓRy, ul . NAKIELSKA 35

tel . : 5012 52 352, 6933 65 888 e-mai l : [email protected]

www.prinsczyszczenie.pl

- zestawy do montażu

- części

Maha Polska Sp. z o.o.42-600 Tarnowskie Góry, ul. Nakielska 35tel.: +48 /32/ 768 91 91 fax: +48 /32/ 768 91 97 e-mail: [email protected]

MAHA Polska Sp. z o.o.

Commercially available petrol contains additives, but LPG for vehicles does not. Therefore LPG-powered vehicle types, which are particularly susceptible as they have so-called "soft" valves and valve seats, should be operated with additional additives to avoid damage to the motor. The fact that the ERC additive Gaslube Spezial with the P1000 formula really does protect the valves has now been impressively demonstrated by the Ger-man manufacturer of additives ERC in a long-term road test under the su-pervision of the TÜV Nord: a KIA Cee’d, which was driven 75,000 kilometres through the whole of Europe powered by LPG with the ERC additive, still showed valve measurements normally only found in as-new vehicles after this marathon distance. Still more – the additive Gaslube Spezial had even formed a 0.05 mm thick projective layer on the exhaust valves, and the start of a similar protective layer could also be observed on the inlet valves after 75,000 kilometres.

This means that for the first time, an independent testing organisation has confirmed the positive effect produced by Gaslube Spezial by measur-ing the valves and valve seats after a road test for a distance of 75,000 kilometres under realistic conditions. This has already been noticed by the car makers: KIA Europe has once again approved its cars for gas-powered operation as long as a special ERC additive comparable to Gaslube Spe-zial with the P 1000 formula is used with a "closed" dosing system. Not only this but the seven-year guarantee remains valid under gas power and the specified service interval for checking the valves has been increased from

15,000 back up to 90,000 kilometres thanks to the ERC additive. Similar posi-tive developments can be reported from Hyundai.

The long-term test under the supervision of the TÜV Nord proceeded as follows: at a starting measurement in December 2010, the tester logged the valve play and then sealed the valve cover, the gas control system, the motor control system and the OBD interface. Then the KIA Cee’d was driven for a test distance and presented for testing again at TÜV Nord ev-ery 15,000 kilometres. The testers measured the valve play at each test and logged the times that the vehicle was powered by petrol and gas, which were delivered by the gas control system. They also measured the temperature in the cylinder head during the measurement procedure. Then they sealed the appropriate parts again for a further round of long-term testing.

The results shown by the test after the completion of 75,000 kilometres ex-ceeded all expectations: the valve play was like a KIA newly delivered from the production line. The additive had not only protected against wear, but had also formed a protective layer on the exhaust valves. A slight formation of a similar layer on the inlet valves was also detected.

the complete documentation of the test and further facts worth knowing can be found on the multilingual home page recently launched by Erc www.lpg-additive.com

t E s t y / t E s t s

14 czas na gaz 2012 no.51

Measurement No. 1 2 3 4 5 6 7date 2010-12-16 2011-03-08 2011-06-01 2011-08-16 2011-10-13 2011-12-13 2012-02-20Mileage 3769 16950 30441 45052 54554 65148 75175

diagnostic counter Lpg unitlPG-Mode 53,17 264,09 462,57 661,53 796,4 946,23 1091,15Petrol Mode 6,33 21,02 40,26 57,49 63,3 69,51 81,2temperature cylinderhead 66 57 55 61 54 60 60

intake Valve 1 2 3 4 5 6 71 left 20 20 20 20 20 20 201 right 20 20 20 20 20 20 202 left 20 20 20 20 20 20 202 right 20 20 20 20 20 20 203 left 20 20 20 25 20 20 203 right 20 20 20 25 20 25 254 left 25 20 20 20 20 20 204 right 20 20 20 20 20 20 20

exhaust Valve 1 2 3 4 5 6 71 left 25 25 25 25 25 25 251 right 25 25 30 30 30 30 302 left 25 25 25 30 30 30 302 right 25 25 30 30 30 30 303 left 25 30 35 30 35 35 353 right 25 30 30 30 30 30 304 left 25 25 30 30 30 30 304 right 25 25 25 30 30 30 30

R Y N K I G A Z O W E / G a s m a r K E t s


The Romanian natural gas sector is one of the most developed in Europe, based on a century-old tradition. Romania has also modern systems of production, caption, deposit,

transport and distribution on this sector. Natural gas in Romania was discovered in 1909 in the Sarmasel area. In 1917, Turda became the first European town lit up with natural gas. Maximum production of 29.8 Bcm was achieved in 1976. Today, gas provides over 30% of the country's pri-mary energy production. (see fig. 1)

The petroleum extraction is also an old ac-tivity of over one and a half century in Roma-nia. In 1857 the first refinery in the world was built and opened in the country. In the same year, Bucharest was the first city in the world illuminated with kerosene.

romanian lPG market factsNow over 100 years of the history and

tradition of energy exploitation in Romania is ready to make another step further in its evolution in the auto gas sector. The crisis and the concerns of finding an ecological alternative for classical fuels made using liq-uefied petroleum gas as fuel for vehicles to gain more ground.

In Romania, the LPG market, including the cylinders, the auto gas and the propane bulk, is situated around 440.000 tons annual-ly. The LPG market is made of auto gas, gas tanks for home use and gas sold in bulk. The growing is first of all determined by the price of auto gas, situated at half of the price of the gasoline.

The LPG market has a value of about 300-330 million euros and the most important players are Rompetrol Gas, OMV Petrom, ButanGas, LukOil and MOL. The biggest part of Romanian LPG market is represented by cylinders, having a share of 50%, followed by autogas with over 35% market share and the bulk with over 10% (see fig. 2) In Janu-ary 2012 the minimum price of the LPG litre was 2.9 lei (0.6-0.7 Euro) compared to the gasoline litre which was 5.25 lei (1.20 Euros). (see fig. 3)

On the local market only Dacia cars are available with LPG systems coming from the factory, but the sales are low compared to gasoline or diesel cars. On the other hand,

such models are sold big in countries like France or Italy and especially in Bulgaria, due to the tax system which favors the own-ers of these cars because the exhaust emis-sions are lower. The experts say that auto LPG will gather ground in its competition with gasoline and diesel oil as the purchas-ing power of population decreases or as the interest for cheap and clean fuels increases. The most important producers are already investing significant amounts in developing projects for the engines that use this kind of fuel, and year after year, in many countries there is a significant growth of auto LPG use.

Among the LPG's advantages it is the fact that the plant and the storage tank are equipped with security systems and they are usually safer than gasoline tanks in case of accident. On the other hand, the auto LPG is an environmentally friendly fuel and the particulate matter is 50% lower compared to those produced by gasoline or diesel. Fur-thermore, the use of the auto LPG prolongs the life of the engine oil and ensures its sus-tainable operation, because it doesn’t con-tain particulate pollutants.

the future for the romanian expert-companies in lPG, natural gas and oil is abroad

In the last years, the propane market has reached over 45.000 tons / year, the bu-tane around 240.000 tons / year, while the LPG 140.000 tons / year. But the recent years changed the status of the country and its in-dustry is now in recession. (see fig. 4)

Romania is still a LPG, natural gas and oil producer, but the current level of produc-tion isn't enough to make the country self-sufficient. Although at one time it was Eu-rope's largest producer of energy, most of its

reserves were used and squandered during communist period. In fact, Romania’s secure natural gas reserves are estimated to cover consumption over the next 15 years. As a result, it is today a net oil and gas importer. The 90’s privatizations of the gas companies also had a negative impact on the industry. However, the specialized engineers still use their long time experience within gas and LPG equipment companies. Most of the big projects which involve their work are taking place abroad in “hot” regions such as Middle East, Asia and Africa.

“Today we are reaching the limits to growth in Romania, there are no more new big projects for the local companies, and the big multinational companies get almost everything. This is why we use and extend our knowledge worldwide, in regions where there are still energy projects going on. We are a system integrator, basically we can offer the same things like any other multinational company. In Romania we are very competitive because of the very good prices, services and after sales technical support we offer compared with other foreign companies. The equipment are similar but the services are better from our side.”, said Ion Andronache, the CEO of the Romanian company Syscom18, one of the national leaders on the process control and automation market, company that provides integrated solutions and complex installations for the gas industry. Syscom 18 is a system integrator offering complete solutions for all the stages in natural gas and oil industrial use and LPG particularly.

The small-to-medium size system integrators can fill specific gaps in industry expertise or re-gional expertise. On Middle East process control & automation markets, the LPG and natural gas operators are more and more looking for turn key suppliers offering complete solutions that increase operability, profitability and financial accountability.

Source: syscom.ro

Primary energy production in romania

fuel prices in romania january 2012

tons (tys.) / year

Structure of the romanian lPG market

24%

13%

16%

31%

8%7%

1%

Coal Firewood & agricol waste Oil Natural gas Other fuels Unconventional sources Hydroelectric energyNuclear energy

CylindersAutogasBulk

12%

50%38%

R Y N K I G A Z O W E / G a s m a r K E t s

lPG

Gas

oline

dies

el o

il

Gas

oline

+

dies

el o

il +

Propane Butane lPG

250

6

5

4

3

2

1

200

150

100

50

Fig. 1

Fig. 2

Fig. 3

Fig. 4

Wartości, które uzyskano przy użyciu techniki pomiarowej Wyższej Szkoły Zawodowej Südwestfalen, rozwiały wszystkie wątpliwości zwią-zane z tą technologią. Wyraźnie lepsze wartości NOX (emisji tlenku azotu) oraz dodatkowo obniżona emisja drobnych pyłów dowodzą, że mieszanka oleju napędowego i gazu jest ulgą nie tylko dla portfela, lecz także dla środowiska.

Pierwsze instalacje zostały już kompletnie zmontowane i wysłane do odbiorców. „Najpierw trafią jednak na europejski eksport. W Niem-czech obowiązują obecnie inne przepisy, a wynik testu emisji musi być dostępny w formie pisemnej” – wyjaśnia Enrico Marra. Liczy on, po-dobnie jak wielu innych zainteresowanych, że po zakończeniu osta-tecznych testów procedury w urzędach znacznie się uproszczą.

Do opóźnień doszło, ponieważ pomiary w odniesieniu do oleju na-pędowego nie przyniosły od razu oczekiwanego rezultatu. Nie miało to nic wspólnego z trudnościami w zakresie projektowania. Zanim po-miary emisji w cyklu mieszanym zostaną podjęte, niemiecki ustawo-dawca wymaga wykonania pomiaru przy eksploatacji samym olejem napędowym. W tym celu pojazd, w tym przypadku fabrycznie nowy Fiat Ducato, musiałby osiągnąć wartości producenta w zwykłym sta-nie eksploatacyjnym, czyli przy pracy silnika na oleju napędowym. Właśnie te wymogi były początkowo trudne do spełnienia, bowiem wartości NOx zbytnio przekraczały dopuszczalne limity. Dopiero kiedy udało się pomyślnie zakończyć pomiar, możliwe było przeprowadze-nie pomiarów w cyklu roboczym z olejem napędowym i gazem, z uży-ciem dwóch różnych gazów kontrolnych. Jak wcześniej wspomniano, ten problem również został szybko rozwiązany.

Potem, podobnie jak w przypadku pojazdów benzynowych, instytu-cja kontrolna TÜV Rheinland sporządziła raport z badań, który zawie-rał między innymi współczynniki efektywności oraz współczynnik CO2. Oprócz tego określono rodzinę silników, dla której obowiązuje dana ekspertyza. W tym przypadku są to silniki o mocy 115 KM i 130 KM we Fiacie Ducato, ponieważ 95% lekkich pojazdów użytkowych mode-lu Ducato odpowiada tym przedziałom mocy. W drugim przypadku przewiduje się też dodatkową homologację wariantu z 150 KM.

Instalacja gazowa do cyklu mieszanego z olejem napędowym do lekkich pojazdów użytkowych obejmuje parownik, jeden wtryskiwacz gazu, jednostkę filtrowo-czujnikową, wielozawór, zbiornik, wiązkę ka-blową oraz urządzenie sterownicze. Ponieważ gaz jest wtryskiwany centralnie do kolektora dolotowego, montaż jest stosunkowo mało skomplikowany.

Kiedy instalacja zostanie już zamontowana w pojeździe, kierowca Sprintera zaoszczędzi na 100km – od 3,60 do 3,80 Euro. Kierowca Du-cato na tym samym dystansie zanotuje oszczędność od 3,50 do 3,60 Euro, ponieważ część oleju napędowego zostanie zastąpiona przez LPG. Cena instalacji gazowej do eksploatacji z olejem napędowym jest już, przynajmniej na rynku niemieckim jednoznacznie określona i wynosi 2900 Euro wraz z montażem. Przy takich wartościach instalacja gazowa zwróci się po około 80 tys. km. Powinno spełniać to oczekiwa-nia wcześniej wymienionej docelowej grupy użytkowników.

Wolfgang Kroger

dochodzą do nas dobre wiadomości dotyczące cyklu mieszanego z olejem napędowym w lekkich pojazdach użytkowych. instalacja Lpg, którą opracował udziałowiec ecoengines enrico marra we

współpracy z osiadłym w Belgii christianem schumacherem (sc concepts), z powodzeniem przeszła testy pod względem kompatybilności elektromagnetycznej oraz w zakresie emisji.

pomyślnie testy aut z napędem lPG / OLej napędOwYMożliwy boom na rynku – pierwsze zestawy trafiły już do odbiorców

P O J A Z D Y L P G - T E S T / L P G C a r s - t E s t


European gas market dynamics are more com-plex. In recent months they have been heavily influ-enced by the increasing threat of recession and rel-atively mild weather. Yet global influences remain and key developments within the global economy and gas fundamentals are likely to strengthen the relationship between European, Asian and US gas prices.

the 2 extremes of the global gas marketAsian LNG prices continued their climb through-

out the second half of 2011 on the back of record demand as shown in Chart 1. This was driven pri-marily by Japan as it continued to buy LNG for gas fired generation to replace its stricken nuclear fleet. Japan has also faced tough competition for LNG with robust demand from other Asian markets, par-ticularly South Korea. However prices have shown signs of softening in recent weeks due to a mild winter and receding concerns as to the ongoing impact of the Japanese nuclear crisis as utilities ap-pear to have high levels of contract cover and in-ventory. Recent reports suggest current prices to be at just above 15 $/mmBTu down from almost 18 $/mmBTu just 7 weeks ago.

Chart 1: Global Gas Price Benchmarks (forward prices as at 13th jan 2012)

At the other extreme, US gas spot and forward prices continued to soften and exhibit very low volatility. The Henry Hub spot price ended 2011 below 3 $/mmBTU, less than one fifth of Asian spot prices. The US shale gas revolution has created, for all intents and purposes, a physically disconnected market with ample domestic supply. There is little prospect of these market conditions changing

in the medium term until any plans to export domes-tically produced LNG from North America are re-alised. Although several export projects have been granted consents, significant volumes are unlikely before 2015. Questions remain as to whether US policy makers will be willing to accept the increases in domestic gas prices and volatility that are likely to arise as a consequence of exporting significant volumes of LNG. We will explore the prospects and possible implications of North America LNG exports in an article in the coming weeks.

The influence of new supplySeveral LNG export projects currently under con-

struction will come online over the next two to three years (as shown in the table below). Australia is set to become one of the globe’s largest LNG export-ers which will significantly reduce the geopolitical risk of global LNG supplies, although there is still con-siderable uncertainty around the timing of some large projects. (See: Table 1).

At the other end of the geo-political risk spec-trum it is unclear when Iran’s LNG export facility (currently under construction) will be commissioned given the sanctions imposed by the internationally community over its nuclear program.

The degree to which these new projects ease the tightness in the global LNG market will be driven by the strength of demand growth from emerg-ing markets (especially China and India) and the extent to which demand holds up in developed markets facing an economic slowdown. The level of price convergence across the global markets will be largely driven by this dynamic.

focusing in on EuropeThree factors have conspired to force Euro-

pean hub prices sharply lower in the last quarter of 2011: reduced year on year demand amplified by a mild winter, easing concerns as to Europe’s ability to attract LNG cargoes and the threat of Europe re-entering recession. In the run-up to the cur-rent winter, NBP forward prices were trading at a significant premium to spot as the market priced in the potential influence of Asian LNG pricing. As the start of each delivery month approached, the premium was eroded as the market became

the key global gas price markers appear to be decoupled and follow-ing divergent courses. The ongoing fall-out from the fukushima nuclear

disaster has forced asian Lng prices to record levels, whilst a relatively sedate low price and low volatility environment has continued in the us given robust domestic production.

developments in the global context

more confident of supply (with Europe continuing to attract cargoes and the weather remaining mild). This process was repeated for the first three months of winter until the perceived threat of any supply dis-ruption evaporated. This has resulted in the premium for the remaining winter months easing to the point where Q1 is barely trading above Summer ‘12.

European contract prices, which remain primarily indexed to oil products, are now at a significant pre-mium to hub prices. This is primarily down to a combi-nation of three factors:• Oil prices have not fallen to the same extent

as European gas hub prices;• Long term contract prices are determined by

averaging oil product prices over the previous 6 to 9 months, which means that the higher oil prices in the second half of 2011 are still feed-ing into current contract prices;

• Oil price terms in the long term contracts are specified in EUR and as a consequence the depreciation of the EUR against the USD acts to raise the effective contract prices.

As a result of the discount of spot to contract pric-es, energy companies will aim to minimize contract lift and purchase gas from the spot markets. There are several implications of this behavior.

Firstly, it is likely to provide a boost to hub liquid-ity. Secondly, there is likely to be significant take or pay flexibility available which will strengthen the role contract prices play as a cap to hub prices over the coming months.

Finally, it brings into focus the ongoing contract renegotiations between producers and European utilities and the wider debate on gas versus oil index-ation.

Gazprom has recently indicated that it may be willing to make marginal concessions on levels of gas indexation and has offered several key counterpar-ties price discounts on ‘out of the money’ contracts. Gazprom’s main upstream competitor, Statoil has already given ground and increased the level of spot indexation with its counterparties. However many contract disputes between producers and key suppliers remain unresolved as suppliers push for a more enduring solution to the problems caused by oil-indexation. The divergence between spot and contract prices is acting as a more effective catalyst than any regulatory measures for the evolution of Eu-ropean gas hub pricing and liquidity.

TimeraEnergy

r y n E K L n G / L n G m a r K E t

Table 1. LNG Export Projects Under Construction

Project country first cargo (est)

capacity (mtpa)

Pluto Australia Mar-12 4,3

Angola Angola Q1 2012 5,2

Curtis Australia 2014 8,5

PnG PnG 2014 6,6

Gorgon Australia 2014 15

Gladstone Australia 2015 7,8

Wheatstone Australia 2016 15

Iran LNG Iran 10,8

pierwsze instalacje dla ciężarówek są już dopuszczone do użycia w niemczech. w Belgii wystarczy zwykłe badanie spalin.

t E C h n o L o G i E / t E C h n o L o G i E s


t E C h n o L o G i E / t E C h n o L o G i E s

development of the dual fuel technology, particularly when it comes to the combination of diesel fuel and Lpg makes fast advances. it seems that it simply cannot be stopped. recently, first filling stations for trucks fuelled with Lpg have been opened in germany.

LPG has become highly popular on the ship-ping market. Over the last two years, the price of diesel fuel has increased from under EUR 1 to almost EUR 1.5, and it does not seem to have reached its peak. This is particularly difficult for German shipping companies, which apart from the toll, incur high diesel fuel costs. Naturally, shipping companies consider the advantages of LPG. Fuel costs can be reduced by 10-25%. According to the estimates, over 1,000 trucks in Germany are currently fuelled by diesel/LPG combination.

positive results of the tests conducted by chM trucktec

CHM Trucktec, which is the leader in its seg-ment, has proven that despite the difficulties, a company can be successful on the German forwarding market. Company has met the re-strictive legal requirements in the form of expen-sive ETC, ESC and ELR tests, which have been conducted mainly at TNO test facility in Hel-mond, the Netherlands. Test results have proven that the Trucktec system is characterised by out-standing emission values: NOx emission was re-duced by 5%, CO2 by 2.7% and particle emission by over 50% in the mixed cycle.

The tests have confirmed that the truck's emis-sion is reduced in the mixed cycle, when com-pared with diesel fuel. Currently, the installation has been approved for use pursuant to a permit issued under the special procedure, in line with § 70 o the Traffic Ordinance, said Marc Waigl, Managing Director at Trucktec.

Certain preparatory works are required in order for such installations to be subject to the procedure on a certified test station. The engine must be removed from the vehicle and started in the test station (costs EUR 80 000-100 000). This is an obstacle, which is insurmountable for a num-ber of competitors of Amberg Company.

Nevertheless, people at Trucktec seem to be sure of the optimum parameters of the sys-tem under construction, as successful tests have been completed using MAN, DAF, Scania and Mercedes engines. What is more, the above-mentioned tests have convinced the authorities, which have approved Trucktec installations for use in the whole territory of Germany. As Marc Waigl puts it: Thanks to the far-flung measure-ments, we encounter no problems with the per-mits also outside Germany. In the Netherlands, our systems are used in trucks with DG marking, which refers to the mixed cycle (diesel fuel/LPG).

cooperation with ScaniaScania is one of the manufacturers, which

cooperates with CHM Trucktec and offers instal-lation of dual fuel systems in appropriately pre-pared workshops. Apart from the reliability, the manufacturer's warranty for the vehicle remains valid, whereas one needs to obtain a separate warranty for the gas installation as well as the damage, which might be caused by use of gas.

More than 300 installations have been fitted and certain vehicles have covered over 800000 km [1 kilometre = 0.62 mile], while remaining fully operational. In the event we assume a depre-ciation period of 8-12 months, depending on the price differences between the diesel fuel and LPG as well as the purchase price, which amounts to approximately EUR 5 450, the con-version costs pay off quite fast.

12 filling stations for trucks have been opened and another 28 will be opened soon

The issue related to filling stations for trucks op-erated in the mixed cycle has been solved.

Mineral oil industry companies have united under the tankpool24 brand in order to offer filling services to customers from the transport industry at over 400 truck-friendly filling stations. Apart from the diesel fuel distributed through

high-performance fuel dispensers, tankpool24 offers LPG dispensers for trucks at 20 service sta-tions. Thanks to the filling stations designed by Pa Salzgitter specially for this purpose, the alterna-tive fuel is pumped into large fuel tanks of trucks faster in order to reduce the waiting time. It is es-timated that by mid 2012, tankpool24 will have expanded the German network to 40 LKW filling stations for trucks.

other manufacturersVoltran Company is yet another pioneer in

this field. The Company’s mixed cycle installation has also become highly popular, with its more advanced solution, which is also much more expensive (extended depreciation period). Ac-cording to our data, there is a substantial group of manufacturers of gas installations for trucks, which might be used in Germany. One should point to Prins (Netherlands), freetron (Germany) as well as the Vienna-based Gasotronic Compa-ny. All of them have developed similar systems, which so far remain unavailable on the German market due to regulatory reasons. Additionally, ac S.a. (Poland) has commenced works aiming at designing similar systems and cooperates with femitec (Germany) in terms of mixed cycle solu-tions. The project is still in its infancy though.

Other directions have been chosen in Italy. landirenzo has limited designing dual-fuel tech-nology solutions to CNG, and has been suc-cessful. A school bus fuelled with a Diesel/CNG mixture, has already been put into operation in Cavriago Commune. Also in Rome, similar solu-tions have been noticed and plans have been made regarding modification of buses in order to fuel them with a mixture of diesel fuel and CNG. Nevertheless, the Company’s spokesper-son assures that a similar solution using LPG is also feasible. Requirements of Italian authorities are not as strict as in Germany.

Wolfgang Kröger

rozwój technologii dual fuel, zwłaszcza jeśli idzie o połączenie oleju napędowego i Lpg, postępuje dużymi krokami.

LPG zawojował działalność spedycyjną. Cena ole-ju napędowego w ostatnich 2 latach wzrosła z nieca-łego 1 do niemal 1,50 Euro i to nie koniec podwy-żek. Wystawia to na ciężką próbę kierowców, którzy w roku 2009 musieli słono dopłacić przy zakupie pojazdu z silnikiem Diesla. Szczególnie dotyka to niemieckie przedsiębiorstwa transportowe, które oprócz opłaty drogowej muszą ponosić wysokie koszty cen diesla. Firmy szukają więc alternatywy pozwalającej na zachowanie konkurencyjności na rynku, biorąc pod uwagę LPG. Autogas może obniżyć koszt paliwa o 10-25%. Szacuje się, że już ponad 1000 ciężarówek w Niemczech eksploato-wanych jest w cyklu: diesel/LPG.

udane wyniki testów chm trucktecO tym, że na niemieckim rynku mimo wszystko

można z powodzeniem prowadzić działalność go-spodarczą, świadczy przykład chm trucktec, które w swoim segmencie rynku pełni wiodącą rolę. Firma spełniła przepisy ustawowe w postaci dro-gich cykli ETC, ESC i ELR, które przeprowadzono głównie na stanowisku kontrolnym TNO w Helmond, w Holandii. Ich wyniki pokazały, że system trucktec cechuje się wyjątkowo dobrymi wartościami emisji: w cyklu mieszanym zmniejszono wartość NOx o 5%, Co2 o 2,7% oraz cząstek o ponad 50%.

„Testy potwierdzają, że ciężarówka w cyklu mieszanym emituje mniej zanieczyszczeń niż napę-dzana dieslem. Obecnie w Niemczech następuje dopuszczenie instalacji do użytkowania na zasa-dach zezwolenia w drodze wyjątku, zgodnie z § 70 rozporządzenia o ruchu drogowym.” – powiedział dyr. zarządzający trucktec, Marc Waigl.

Aby poddać instalacje procedurze na certy-fikowanym stanowisku kontrolnym, konieczne są prace wstępne: silnik musi zostać zdemontowany z pojazdu i ponownie uruchomiony na stanowisku kontrolnym (koszt: 80000 -100000 Euro). Właśnie

wysokie koszty są przeszkodą nie do pokonania dla wielu konkurentów chm trucktec.

Trucktec jest silnie przekonany o optymalnych pa-rametrach konstruowanego systemu, bowiem firma przeprowadziła już z powodzeniem testy z silnikami MAN, DAF, Scania i Mercedes. Przekonało to też urzę-dy, które obecnie dopuszczają do użycia instalacje trucktec w całych Niemczech. Jak mówi Marc Wa-igl: „Także poza Niemcami dzięki szeroko zakrojonym pomiarom nie mamy problemów z pozwoleniami, a w Holandii nasze systemy są eksploatowane w sa-mochodach ciężarowych z oznaczeniem DG okre-ślającym cykl mieszany (olej napędowy/LPG).”

współpraca ze scaniąTakże w środowisku producentów wykrystalizo-

wał się pogląd, że systemy trucktec pracują nie-zawodnie. Scania współpracuje z chm trucktec i poprzez odpowiednio przygotowane warsztaty oferuje pofabryczne montowanie systemów dual fuel. Ważne jest, że poza niezawodnością - zacho-wana zostaje gwarancja producenta na pojazd, zaś na instalację gazową i na szkody spowodowa-ne przez gaz należy uzyskać oddzielną gwaran-cję. Wygląda na to, że taka koncepcja działania przyjęła się w branży spedycyjnej. Zamontowano już ponad 300 instalacji, niektóre pojazdy poko-nały ponad 800 tys. km i ciągle jeszcze są w pełni na chodzie. Przy okresie amortyzacji 8-12 miesięcy, w zależności od występujących różnic cenowych pomiędzy olejem napędowym i LPG oraz ceną na-bycia wynoszącą około 5 450 Euro, taka konwersja szybko się spłaca.

12 stacji 12 stacji tankowania dla ciężarówek już działa,

28 zostanie niedługo otwartych w Niemczech roz-wiązano też problem stacji tankowania dla cięża-rówek eksploatowanych w cyklu mieszanym. Firmy z branży olejów mineralnych utworzyły „tankpo-ol24”, aby umożliwić tankowanie na ponad 400 stacjach przystosowanych do obsługi ciężaró-wek. Oprócz oleju napędowego z dystrybutorów

o wysokiej wydajności, tankpool24 oferuje na 20 stacjach serwisowych możliwość tankowania ciężarówek autogazem. Zaprojektowane przez Pa Salzgitter i przeznaczone do tego celu stacje ben-zynowe przyczyniają się do tego, że alternatywne paliwo jest tłoczone do dużych baków ciężarówek nieco szybciej. Do połowy roku 2012 tankpool24 przewiduje rozszerzenie sieci takich stacji do 40.

inni producenciDo pionierów w omawianym zakresie należy także

firma Voltran, której system do eksploatacji w cyklu mieszanym jest szeroko rozpowszechniony. Pod względem technicznym jest to bardziej zaawan-sowane rozwiązanie, a co za tym idzie – znacznie droższe (dłuższy czas amortyzacji auta). Według naszych danych jest spora grupa producentów in-stalacji gazowych do ciężarówek, które mogą być oficjalnie stosowane w Niemczech. Należy tutaj wymienić holenderskiego Prins-a oraz niemieckie-go freetron, a także mającą siedzibę w Wiedniu fir-mę Gasotronic, które również opracowały tego ro-dzaju systemy, niedostępne jednak dotąd na rynku niemieckim (brak odp. zezwoleń). Projektowanie systemów dual-fuel rozpoczęła też firma ac z Białe-gostoku we współpracy z niemieckim importerem femitec. Projekt ten znajduje się jednak obecnie w bardzo wczesnej fazie.

We Włoszech podąża się obecnie innymi dro-gami. Firma landirenzo ograniczyła projektowanie technologii dual-fuel do CNG i osiągnęła pod tym względem znaczące sukcesy. Autobus szkolny, który bezpiecznie przewozi uczniów, pracując na mieszance diesla i CNG, został już włączony do użytkowania w gminie Cavriago. Także w Rzymie zwrócono uwagę na tego rodzaju rozwiązania i planuje się zmodyfikowanie autobusów i przy-stosowanie ich do eksploatacji mieszanką diesla i CNG. Jednak, jak zapewnia rzecznik firmy, także rozwiązanie z LPG jest możliwe. We Włoszech wy-mogi urzędów nie są tak wysokie, jak w Niemczech.

Wolfgang Kröger

First installations designed

for trucks have already

been approved for use in Germany.

Tylko po baku i przyłączu gazowym można rozpoznać, że ciężarówka jest napędzana przyjaznym dla środowiska LPG

czas na gaz 2012 no.51 23

The invention of Valve saver fluid

t E C h n o L o G i a / t E C h n o L o G i E s

firma lPGtEch jest producentem dosko-nale już Państwu znanych, sekwencyjnych systemów zasilania gazem, pod nazwą TECH.

Sterowniki TECH od początku powstania, prezentowały zupełnie nową jakość na rynku instalacji LPG oraz CNG, a dzięki swojej nie-zawodności błyskawicznie zdobyły uznanie instalatorów i użytkow-ników zarówno w kraju jak i na świecie. Dodatkowo sterowniki TECH zyskały nowe oprogramowanie oraz zostały wzbogacone o funkcje współpracy z systemami OBD.

Obsługa sterowników TECH bazuje na naszych autorskich algoryt-mach, których efektem jest połączenie bardzo prostej i intuicyjnej obsługi, z wyjątkowo dokładnymi pomiarami bieżących parametrów oraz precyzyjnym dawkowaniem gazu.

Sterowniki TECH to najnowsza technologia, a innowacyjność zasto-sowanych rozwiązań, doskonale sprawdza się przy obsłudze najbar-dziej technologicznie zaawansowanych pojazdów.

Pragniemy poinformować Państwa, że aby w pełni wykorzystać możliwości sterowników TECH, wprowadzamy na rynek autogazu, nasz najnowszy produkt – wtryskiwacze LPG/CNG DRAGON. Parametry techniczne naszych wtryskiwaczy, już teraz stawiają ten wyrób w ścisłej czołówce światowej i jesteśmy przekonani, że zasto-sowane rozwiązania techniczne oraz jakość ich wykonania, spełnią Państwa oczekiwania i zaspokoją wszystkie potrzeby.

lPGtEche-mail: [email protected]

tel.: +48 85 734 13 10

Skype: lpgtech_handel

in 1979 German scientist Wolfgang kleun-ner developed the original flashlube Valve

saver fluid in melbourne, australia. working as a sci-entist for the csirO (commonwealth scientific and industrial research organisation), kleunner recog-nised the problem of Valve seat recession in many vehicle engines, particularly those that were running on gas.

Kleunner noted a higher instance of recession in vehicles that ran on LPG, than those that ran on petrol, which at the time was leaded. Aware that automotive LPG distribution was increasing, he took it upon himself to study the problem and find a solution.

His answer was to develop the Original Flashlube Valve Saver Kit, and it’s specially formulated Flashlube Valve Saver Fluid.

Comprising of a vacuum reservoir and a pass-ing hose, the kit was created to be mounted under the bonnet of a vehicle to distribute the protective fluid and lubricate the valve seats of the engine and eradicate recession.

15 years later, in 1995, Flashlube Pty Ltd was es-tablished to take Wolfgang Kleunner’s now fully de-veloped technology to the world, and in the years following, as Lead Replacement Petrol was taken out of supply, a demand grew for a Lead Replace-ment Additive in pre 1986 vehicles. Flashlube filled

this need and quickly grew to be the leading Lead Replacement solution in Australia.

As the automotive industry has changed, Flashlube has never been too far behind with an answer to any problem, adding to their range with an Injector Cleaner, Oil Stabiliser and specially for-mulated Winter Fuel Formula to stop fuel from gelling or waxing in extreme cold.

When the fuel industry began to modify it’s die-sel fuel supply to only low sulphur fuel, Flashlube released their thoroughly researched Diesel Fuel Conditioner, a sulphur free formulation designed to replace the lubrication that diesel fuel had pre-viously provided. The Diesel Fuel Conditioner was recognised for it’s ingenuity with the 2005 Australian Automotive Aftermarket Association Gold Award.

Perhaps the biggest step for the company in recent times has been the release of the award winning Flashlube Electronic Valve Saver Kit in 2010. Awarded the Innovation Award at the 2011 Gas Show in Warsaw, the kit improves on Kleunner’s origi-nal Valve Saver Kit with an in dash low level sensor light, fluid level sensor and slimline bottle. Most im-portantly, it also incorporates an Electronic Control Unit governed by the engine duty cycle to moder-ate a consistent injection of fluid and ensure steady and reliable protection.

Using this kit, Kleunner’s Original Valve Saver Fluid has become the first product to be granted TUV Ap-proval in a road test, as opposed to the laboratory testing previously used for vacuum kits, which does not account for the vacuum variation experienced in differing driving conditions.

With no sign of slowing down, Flashlube enters 2012 with the release of the new Flashlube Valve Saver Kit Series 2.

Designed and manufactured in Australia, the Flashlube Valve Saver Kit Series 2 includes a 1 litre bottle of the iconic Flashlube Valve Saver Fluid to protect the vehicle’s engine for longer.

Boasting a new, more modern design, the Series 2 Kit improves on the original, incorporating a low fluid level sensor with a red in dash low fluid level LED warning light similar to that used in the revolutionary Electronic Kit.

Over 30 years since it’s development, Flashlube is now used in over 80 countries worldwide. Spanning Australia, Europe, North America, South America, South East Asia and India, and across motor vehicle, farming, industrial, transport and motorcycle mar-kets, Flashlube continues to lead the way for quality and driver satisfaction and looks set to do so well into the future.


P O J A Z D Y L P G - T E S T / L P G C a r s - t E s t

Sława Abartha przetrwała także po jego śmierci. Właśnie pod nazwą Abarth koncern Fiat kontynuuje tradycję marki z symbolem skorpiona i oferuje niedrogie pojazdy sportowe o wysokiej mocy oraz z wydajnym układem napędowym. Abarth Punto Evo w wersji pod-stawowej kosztuje 19.500 euro, mając moc 163 KM. Jego wygląd właściwy dla pojazdów wyścigowych to z pewnością niezła gratka w tej kategorii cenowej. Jednak jest tu jeden haczyk. Jeśli pojeździmy Abarth Punto Evo, szyb-ko przekonamy się, że podawane wartości zu-życia paliwa nie są do końca zgodne z prawdą. Z pomocą przyjdzie tutaj tylko instalacja gazo-wa albo reduktor na pedale gazu. Ponieważ tego ostatniego rozwiązania piloci Abarth nie znoszą, włoski producent instalacji gazowych, firma Lovato, podjął się zadania utworzenia specjalnego zestawu gazowego dla szybkiego Abartha. Dzięki temu ów rajdowy pojazd nie straci nic ze swojej wydajności, a koszty paliwa pozostaną na znośnym poziomie.

szybkość na pełnym gazieNowy model marki to testowany Abarth Pun-

to Evo. Ten trzydrzwiowy, kompaktowy samo-chód sportowy jest napędzany przez czterocy-lindrowy silnik benzynowy turbo, który dysponuje

innowacyjną technologią MultiAir. Tradycyjny wał rozrządu jest w niej zastępowany przez sys-tem elektrohydrauliczny. MultiAir umożliwia w ten sposób zróżnicowane sterowanie zaworami po stronie wlotu. Konsekwencją tego jest znaczne, zwłaszcza w porównaniu z konwencjonalnym zespołem napędowym, zwiększenie wydajności oraz momentu obrotowego, przy równoczesnej redukcji zużycia paliwa i emisji CO2, przynajmniej tak długo, jak długo moc mechanizmu jazdy pozostaje w zakresie cyklu NEDC.

Wyposażony w większą turbosprężarkę typu Garrett silnik o pojemności 1.4L montowany w Abarth Punto Evo osiąga moc 120 kW (163 KM), przy 250 Nm, prędkości maks. 213 km/h i sprincie do „setki” w 7,9 sek.. Zachowanie silnika turbo oraz elektrycznego można zmieniać przy użyciu przełącznika Sport Boost. Do dyspozycji kierowcy pozostają dwa tryby: zwykły i sporto-wy. Wraz z zestawem zwiększającym wydajność „esseesse”, który, stosując skrót sformułowania SuperSport, nawiązuje do legendarnych samo-chodów wyścigowych Abarth z lat 60., można zwiększyć moc silnika turbo do 132 kW (180 KM). Instalacja gazowa Lovato musiała być zaprojek-towana także z uwzględnieniem tych właściwo-ści, chociaż tego aspektu nigdy nie testowano.

Nazwisko austriackiego motocyklisty karla abartha jest znane tylko nielicznym entuzjastom motoryzacji. większą popularność zyskał, kiedy

jako carlo abarth przeniósł się on do Bolonii i zaangażował w działalność tuningową, zaś później zajął się produkcją pojazdów i dał włochom tak wspaniałe auta, jak abarth 595, abarth 850 Tc czy abarth 1000.

Bezużyteczne elektroniczne mechanizmy redukcji zużycia paliwa

Jeśli kierowca zmieni tryb pojazdu na tryb spor-towy, cały pojazd odczuwalnie zyska na szybkości reagowania. Silnik bardziej spontanicznie będzie wykonywać polecenia wydawane poprzez pedał gazu, a sterowanie będzie działać bardziej bezpo-średnio. Oprócz tego aktywowana zostanie seryj-na, elektroniczna blokada dyferencjału, która przy pełnej mocy, na przykład na wąskich zakrętach, polepsza trakcję i zapobiega obracaniu się kół w miejscu. Optymalny czas przełączania określa Eco Gear Shift Indicator. Wydajny zespół napę-dowy nowego Abarth Punto Evo jest wyposażony seryjnie w automatykę Start i Stop. Pod tym wzglę-dem instalacja gazowa znakomicie się sprawdza - po ponownym uruchomieniu pojazd ponownie jest przełączany na tryb LPG. W ten sposób emisja substancji szkodliwych jest redukowane do 10%, a w oficjalnym cyklu pomiarowym zużycia o około 3,5%. Dalszą, o 14% niższą emisję CO2 zapewnia in-stalacja gazowa Lovato.

ekonomiczność dopiero z LpgNowy Abarth Punto Evo spełnia klasę emisji Euro

5. Zużycie paliwa wynosi 8l/100 km (w mieście), 5,0 l/100 km (na trasie) lub 6,1 l/100 km (cykl mieszany). Emisja CO2 to 142g/ km. W teście, przy spokojnej jeździe, zużyto 8 litrów LPG. Przy wykorzystaniu peł-nego występującego potencjału zużycie sięgało 15l autogazu. Jednak prawie taka sama ilość ben-zyny znikała z baku, kiedy instalacja gazowa była odłączona.

Wniosek: Pomimo licznych technicznych rozwiązań po-

mocniczych Abarth Punto Evo nie ukrywa swojego sportowego ducha. Nie ma zresztą takiej potrzeby. Kiedy usiądzie się po raz pierwszy w sportowym fo-telu kierowcy i usłyszy dźwięczny warkot pracujące-go silnika, zapewne w zapomnienie pójdą wszystkie zasady oszczędzania paliwa. Przypomnimy sobie o nich na najbliższej stacji benzynowej bowiem przy jeździe na pełnym gazie wyraźnie widać, jak wskazówka poziomu paliwa wędruje w stronę re-zerwy. LPG jest tutaj właściwą opcją pozwalającą na utrzymanie kosztów paliwa w określonych grani-cach, nie ograniczając przy tym mocy i sportowe-go charakteru szybkiego Punto.

Wolfgang Kröger

t E K s t s P o n s o r o w a n y / s P o n s o r E d t E x t

System sekwencyjnego wtrysku gazu KinG, jest nowoczesną i zaawansowa-

ną elektroniką sterującą zasilania LPG i CNG. Przeznaczoną do samochodów wolnossących jak i turbodoładowanych z wielopunktowym wtryskiem benzyny typu sekwencyjnego, pół-sekwencyjnego, oraz full group. Produkowany przez włoską firmę a.e.B. alternative fuel elec-tronics światowego potentata produkcji samo-chodowych systemów autogaz.

System kiNG występuje w trzech wersjach, które umożliwiają dopasowanie systemu do wymagań auta.

• KING 4 ECO• KING 4 OBD• KING 5-6-8 OBD

Wersją podstawową jest KING 4 ECO, de-dykowany do aut 3,4 cylindrowych, które nie wymagają podłączenia do diagnostyki pokła-dowej auta EOBD/OBDII .

Kolejną wersją jest KING 4 OBD, dedykowany do aut 3 i 4 cylindrowych oraz 2 cylindrowych z systemem TWIN AIR ( FIAT) z możliwością ko-munikacji sterownika gazowego z diagnostyką pokładową auta EOBD/OBDII.

KING 5-6-8 OBD to sterownik obsługujący po-jazdy z silnikami 5,6 i 8 cylindrów. Automatycz-nie wykrywa ilość cylindrów i komunikuje się z EOBD/OBDII pojazdu.

Nowa generacja sterowników gazowych dzięki podłączeniu do gniazda EOBD/OBDII pojazdu pozwala pozyskiwać informacje służą-ce do poprawnej regulacji pracy silnika.

Możliwość bezpośredniej komunikacji ste-rownika gazowego z diagnostyką EOBD/OB-DII daje nam odczyt parametrów mieszanki (korektory „FAST”, „SLOW”) i działa w oparciu o typ komunikacji:

• ISO9141-2• KWP-2000 Fast Int• KWP-2000 Slow Int• CAN Standard 250 kbps• CAN Extended 250 kbps• CAN Standard 500 kbps• CAN Extended 500 kbps

System kiNG odczytuje wartości korektorów mieszanki i dostosowuje czasy wtrysku gazu tak, aby korektor długoterminowy, oraz korek-tor krótkoterminowy oscylowały jak najbliżej

oczekiwanych wartości fabrycznych dla da-nego auta. Dzięki tej funkcji system zasilania gazem posiada właściwości samoadaptacyj-ne w czasie rzeczywistym.

kiNG w wersjach 4 OBD, oraz 5-6-8 OBD po-przez komunikację EOBD/OBDII posiada rów-nież możliwość kasowania błędów.

Centrala Sekwencyjnego Wtrysku Gazu KING posiada przydatne funkcje:

„ValVEtroNik” – funkcja dedykowana jest do aut nowej generacji które są wyposażone w silniki typu VALVETRONIK. Po zaznaczeniu tej funkcji system nie wymaga informacji o war-tości podciśnienia w kolektorze ssącym MAP.

„sTarT&sTOp” – funkcja przeznaczona jest do aut wyposażonych w funkcję START&GO. Opcja ta pozwala na dodatkowe oszczędno-ści paliwa poprzez wyłączanie silnika przy za-trzymaniu pojazdu, i uruchomieniu bezpośred-nio na gazie poprzez naciśnięcie pedału gazu.

„sTarT na gazie przY gOrĄcYm siLniku” – funkcja eliminująca zbędne uruchamianie silnika na benzynie, co zadowoli kierowców często uruchamiających auto w cyklu miejskim i pozwoli na dodatkowe oszczędności.

„sprawdŹ wTrYskiwacze” – funkcja umoż-liwia sprawdzenie kolejności podłączenia wtryskiwaczy oraz dowolną zmianę paliwa na poszczególnych cylindrach silnika. Do-datkowo istnieje możliwość podglądu rzeczy-wistego czasów wtrysku na poszczególnych cylindrach. Diagnostyka umożliwia szybkie określenie niesprawnych elementów instalacji gazowych.

System kiNG jest wyposażony w intuicyjnie prostą mapę, której charakterystykę można dowolnie modyfikować.

System współpracuje z szeroką gamą do-stępnych na rynku wtryskiwaczy gazu i reduk-torów.

kiNG gwarantuje doskonałe osiągi pojazdu podczas zasilania gazem i nie ma najmniejsze-go wpływu na osiągi pojazdu podczas zasila-nia benzyną.

System sekwencyjnego wtrysku gazu KING posiada homologację zgodną z aktualnymi normami bezpieczeństwa dotyczącymi syste-mów gazowych (R 67-01 i R-110), co pozwala utrzymać poziom zanieczyszczeń w spalinach poniżej limitu przewidzianego najbardziej ry-gorystycznymi normami EURO IV oraz EURO V, co za tym idzie jest przyjazny dla środowiska.

Automatycznie sporządza optymalne pa-rametry spalania, ciągle weryfikuje warunki

pracy silnika, monitorując parametry takie jak: czas wtrysku benzyny, ciśnienie i temperatura gazu, temperatura reduktora. Ustala także odpowiednią ilość wtryskiwanego gazu redu-kując emisję spalin i przedłużając żywotność katalizatora.

system king cechuje najwyższa jakość i bezawaryjność o czym świadczą opinie kie-rowców na całym świecie.

Według danych zebranych na naszą prośbę wynika, że samochody z LPG wystawiane na sprzedaż mają średnio 15 lat. Czasy świetności mają więc już za sobą, a co z tym idzie można przypuszczać że są mocno wyeksploatowane. Trochę lepiej wygląda sytuacja w przypadku samochodów bez instalacji LPG. Tutaj średnia wiekowa wystawionych do sprzedaży samo-chodów wynosi 11 lat.

Samochody dostosowane do zasilania LPG stanowią około 10% wszystkich ogłoszeń w ser-wisie otoMoto.pl. Najchętniej przerabiane są samochody starsze. Zakładając, że podawa-ne przebiegi są prawdziwe to auta z instalacją LPG mają statystycznie najwięcej przejechanych

kilometrów – dowiedzieliśmy się od Marcina Świć, dyrektora serwisów motoryzacyjnych gru-py Allegro.

Uwagę zwraca fakt, że najchętniej przera-biane na gaz są samochody starsze. Po pierw-sze dominują silniki, które dobrze znoszą współ-pracę z gazem (głównie Opel i VW). Można śmiało powiedzieć, że Opel jest rekordzistą wśród aut na gaz. Ciekawostką jest VW Golf 1.4 z 1998 roku. Aż 90% aut z tego rocznika Golfów jest przerobionych na gaz!

Najchętniej przerabiane na gaz są Ople i Volkswageny, szczególnie te z lat 90-tych. In-stalacje gazowe do aut z tego okresu są znacz-nie tańsze niż do współczesnych pojazdów.

Starsze Vectry, Omegi, Passaty, czy Astry mają opinię modeli, które dobrze znoszą jazdę na tym alternatywnym paliwie - mówi Marcin Świć.

Uwagę zwraca fakt, że po zamontowaniu in-stalacji gazowej wartość rynkowa samochodu wzrasta w niewielkim stopniu. Kupujący zdają sobie sprawę, że samochody z LPG są zazwy-czaj wykorzystywane jako "woły robocze". Mają więc większe przebiegi oraz są bardziej wyeks-ploatowane. Należy się także liczyć z tym, że te auta mają już swoje lata. Najczęściej jedynym rozwiązaniem będzie montaż instalacji LPG we własnym zakresie w nowo zakupionym używa-nym samochodzie.

Onet.pl

rynek samochodów używanych błyskawicznie reaguje na wszelkie działania związane z cenami paliwa. jak wygląda rynek samochodów używanych z Lpg. To pytanie zadaliśmy specjalistom z serwisu otomoto.pl.

raport specjalny: samochody używane z Lpg

P O J A Z D Y L P G / L P G C a r s

Paliwo udział % Średnia cena rocznik Średni przebieg

[tys. km]oN 50 27 749 2003 124 761Pb 40 18 072 2001 98 618

Pb lPG 10 9 209 1997 128 464

Europegas Poland company is one of the leading European manufacturers

of modern and innovative Alternative Fuel Con-version Systems. We proudly present the newest member of oScar-N products family – the Se-quential Gas Injection system oScar-N diESEl. Thanks to implementation of high technology and up-to-date solutions our system is a perfect answer to markets needs.

System injects extra amout of gas into car's intake manifold allowing engine to work on a Diesel and LPG/CNG mixture. In result, ve-hicle's engine works in cleaner conditions, the effect of black smoke from the exhaust is prac-tically eliminated and vehicle's torque is even 30% higher comparing to vehicle which runs on Diesel only.

It makes possible to replace up to 50-60% of Diesel with LPG or CNG giving over 20-25% of savings on fuel costs (assuming that price of 1 liters of Diesel is equal to price of 2 liters of LPG/CNG).

Usage of EG2000 gas injectors guarantees precise dosage of gas in every conditions of

engine work. Calculation of injected gas amount is being realized as a function of accelerator's position (TPS), air flow ratio and RPM signal val-ues.

The main advantages, which distinguish our product among other controller used for diesel to gas conversions are:

• Possibility of injecting the gas into central point of inlet manifold or directly before every cylinder's intake valve. It is possible to inject gas directly up to 8 cyl. at the same time. Each injec-tor is being controlled by a separate signal.

• Advanced correction of gas injection opening times on TPS, RPM, MAP and gas tem-perature

• System is monitoring the Diesel injection status all the time, so when it is not present the gas injection is also stopped. It especially use-ful when the vehicle is running on cruise-control mode or with speed limiter. It minimizes the loss-es coming from too big amount of gas injected thus optimizes its usage and improves economy ratio of running on gas and Diesel.

• Built-in Common Rail fuel pressure emula-tor and boost pressure emulator are physically decreasing dosage of Diesel fuel during driving on gas

• Automatic collection of knock values maps on Diesel only and on Diesel with Gas

• Additional safety devices like exhaust tem-perature sensors and knock sensor installed are protecting the engine all the time from getting to big amount of gas, which could be danger-ous to the engine. System automatically chang-es the amount of gas depending on values of these indications.

• Built-in CAN bus for external devices con-nection (eg. Timing Advance Processor type EG DYNAMIC, vehicle's OBD etc.)

• Very easy and intuitive software with pre-loaded default maps plus possibility of fine tun-ing all the parameters through Internet by our technical Department makes setting up the sys-tem as simple as never before.

Be smart, think about economy and ecology. choose most reliable and technologically ad-vanced solutions. don't hesitate anymore and visit our website: www.europegas.pl or contact us di-rectly for more information.

Europegas Poland

t E K s t s P o n s o r o w a n y / s P o n s o r E d t E x t

C E n y P a L i w / F u E L P r i C E s

country lPG1l

cNG[Euro/ 1Nm³]

Euro-super 98 1l

Euro-super 95 1l

diesel1l

austria € 0.600 € 1.080 € 1.540 € 1.381 € 1.402 Belgium € 0.791 € 0.920 € 1.690 € 1.686 € 1.533 Bulgaria € 0.714 € 0.732 € 1.340 € 1.328 € 1.410 cyprus - - € 1.276 € 1.313 czech republic € 0.704 € 0.696 € 1.520 € 1.437 € 1.461 denmark € 1.277 - € 1.680 € 1.777 € 1.630 Estonia € 0.760 € 0.891 € 1.330 € 1.360 € 1.395 finland € 1.290 € 1.650 € 1.638 € 1.571 france € 0.873 € 1.210 € 1.620 € 1.575 € 1.399 Germany € 0.792 € 1.050 € 1.640 € 1.626 € 1.532 Greece € 0.660 € 0.990 € 1.890 € 1.737 € 1.547 hungary € 0.822 - € 1.480 € 1.543 ireland € 0.930 € 1.550 [Pb 97] € 1.584 € 1.556 italy € 0.832 € 0.950 € 1.840 € 1.802 € 1.736 Latvia € 0.607 € 0.811 € 1.380 € 1.399 € 1.385 lithuania € 0.686 € 0.910 € 1.390 € 1.370 € 1.326 luxembourg € 0.709 € 0.841 € 1.360 € 1.394 € 1.271 Netherlands € 0.898 € 0.930 € 1.820 € 1.801 € 1.495 Poland € 0.680 € 0.736 € 1.400 € 1.338 € 1.372 Portugal € 0.829 € 0.901 € 1.670 € 1.676 € 1.514 romania € 0.729 € 0.645 € 1.330 € 1.285 € 1.324 slovakia € 0.713 € 1.011 € 1.490 € 1.427 slovenia € 0.798 € 0.971 € 1.450 € 1.412 € 1.302 Spain € 0.734 € 0.990 € 1.560 € 1.422 € 1.378 Sweden € 0.640 € 1.430 € 1.720 € 1.703 € 1.687 united kingdom € 0.870 € 1.140 € 1.670 € 1.617 € 1.701

Prices are effective Feb. 24. 2012, sources: www.energy.eu, www.pzmtravel.com.pl, ec.europa.eu, private info

2,86

2,88

2,87

2,87

2,82

2,85

2,82

2,83

2,86

2,84

2,84

2,83

2,87

2,85 2,87

2,86

Średnia detaliczna cena LPG w Polsce - 2012.02.21 wnp.pl

Miasto/ city lPG MiN lPG MaXPLn Euro PLn Euro

Białystok 2,74 0,66 2,95 0,71Bydgoszcz 2,75 0,66 2,95 0,71gdańsk 2,79 0,67 2,98 0,72katowice 2,75 0,66 2,94 0,71kielce 2,82 0,68 2,94 0,71kraków 2,71 0,65 2,96 0,71łódź 2,72 0,65 2,94 0,71lublin 2,65 0,64 2,95 0,71olsztyn 2,77 0,67 2,99 0,72opole 2,79 0,67 2,88 0,69poznań 2,70 0,65 2,99 0,72rzeszów 2,63 0,63 2,94 0,71Szczecin 2,70 0,65 2,99 0,72Warszawa 2,75 0,66 2,99 0,72wrocław 2,75 0,66 2,99 0,72zielona Góra 2,79 0,67 2,99 0,72 d

ane

z d

nia

21.0

2.20

12, n

a po

dst

.e-p

etro

l.pl

Documents

"Czas na gaz!"-Time For Gas No 51/2012