Czynniki decydujące o możliwości rozwoju

ekologicznej produkcji rolniczej w regionie

Maria Siąkała ŚODR Oddział Bielsko-Biała

Produkcja ekologiczna jest ogólnym systemem zarządzania

gospodarstwem i produkcji żywności, łączącym:

• najkorzystniejsze dla środowiska praktyki,• wysoki stopień różnorodności biologicznej,• ochronę zasobów naturalnych,• stosowanie wysokich standardów dotyczących dobrostanu

zwierząt,• i metodę produkcji odpowiadającą wymaganiom niektórych

konsumentów preferujących wyroby wytwarzane przy użyciu substancji naturalnych i naturalnych procesów

Obowiązujące ramy prawne rolnictwa ekologicznego

• Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007

• projekt Ustawa z dnia.... o rolnictwie ekologicznym

Obowiązujące ramy prawne rolnictwa ekologicznego mają:

• zagwarantować uczciwą konkurencję i właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego produktów ekologicznych

• utrzymać zaufanie konsumentów do produktów oznaczonych jako ekologiczne

• stworzyć warunki, w których sektor rolnictwa ekologicznego będzie mógł się rozwijać zgodnie z tendencjami rynkowymi i tendencjami w tej dziedzinie produkcji

Ogólne zasady rolnictwa ekologicznego (Rozporządzenie Rady (WE) nr

834/2007 art.5) • utrzymanie i poprawa naturalnej żyzności gleby, stabilności i

różnorodności biologicznej oraz odżywianie roślin głównie poprzez ekosystem gleby

• ograniczenie do minimum stosowania zasobów nieodnawialnych oraz środków zewnętrznych

• utrzymanie zdrowia roślin poprzez stosowanie środków zapobiegawczych, takich jak dobór odpowiednich gatunków i odmian odpornych na szkodniki i choroby, odpowiedni płodozmian, metody mechaniczne i fizyczne oraz ochronę naturalnych wrogów szkodników

Ogólne zasady rolnictwa ekologicznego (Rozporządzenie Rady (WE) nr

834/2007 art..5)

• utrzymanie zdrowia zwierząt poprzez wspomaganie naturalnej obrony immunologicznej zwierząt, dobór odpowiednich ras oraz praktyki hodowlanej

• przestrzeganie wysokiego poziomu dobrostanu zwierząt z uwzględnieniem specyficznych potrzeb danych gatunków

Ogólne zasady rolnictwa ekologicznego (Rozporządzenie Rady (WE) nr

834/2007 art..5) • wytwarzanie produktów ekologicznych

pochodzenia zwierzęcego od zwierząt chowanych w gospodarstwie ekologicznym przez całe życie od momentu urodzenia lub wylęgu

• dobór ras z uwzględnieniem zdolności zwierząt do przystosowania się do warunków lokalnych, ich żywotności oraz odporności na choroby

Ogólne zasady rolnictwa ekologicznego (Rozporządzenie Rady (WE) nr

834/2007 art..5)

• żywienie zwierząt paszą złożoną ze składników rolniczych uzyskanych w produkcji ekologicznej oraz z naturalnych substancji nierolniczych

Ogólne zasady rolnictwa ekologicznego (Rozporządzenie Rady (WE) nr

834/2007 art..5)

• stosowanie praktyk hodowlanych, które wzmacniają układ odpornościowy i naturalny system obrony przed chorobami, w tym zwłaszcza zapewnienie regularnego ruchu oraz - w miarę możliwości - dostępu do terenów na wolnym powietrzu i pastwisk

Ogólne zasady rolnictwa ekologicznego (Rozporządzenie Rady (WE) nr

834/2007 art..5)

• GMO i produkty wytworzone z GMO lub przy ich użyciu nie są wykorzystywane w produkcji ekologicznej jako żywność, pasza, substancje pomocnicze w przetwórstwie, środki ochrony roślin, nawozy, nasiona, mikroorganizmy i zwierzęta

Szczegółowe zasady produkcji ekologicznej Rozporządzenie

Komisji (WE) nr 889/2008

• Szczegółowe zasady produkcji roślinnej, zwierzęcej, przetwórstwa, pakowania, transportu i przechowywania produktów

• Znakowanie produktów ekologicznych

• Kontrola produkcji i przetwórstwa ekologicznego

• Przepisy przejściowe i końcowe

Rozwój rolnictwa ekologicznego w Unii Rozwój rolnictwa ekologicznego w Unii Europejskiej w latach 1985-2005Europejskiej w latach 1985-2005

0

1'000'000

2'000'000

3'000'000

4'000'000

5'000'000

6'000'000

7'000'000

Hec

tare

s

0

20'000

40'000

60'000

80'000

100'000

120'000

140'000

160'000

180'000

Farm

s

Hectares

Farms

Source: FiBL, SOEL, Univ. of Wales

Obecna sytuacja na świecieObecna sytuacja na świecie

• Światowy obrót produktami organicznymi wynosi 30 miliardów euro 2006 (Organic Monitor)

• Ponad 60 krajów ma ustawodawstwo krajowe

• Ponad 60 mln ha ziemi posiada certyfikat umożliwiający zbiór produktów ekologicznych ze stanu naturalnego

Szersza perspektywa- światSzersza perspektywa- świat

• Rynek żywności ekologicznej w ciągu ostatnich lat rósł w tempie 18% rocznie (do 40 mld dolarów)

• Ostatnie szacunki to wzrost na poziomie 10% w skali roku.

• Rynek żywności ekologicznejw 2010 roku nie przekroczy 50 mld dolarów

Europejski rynek produktów ekologicznychEuropejski rynek produktów ekologicznych

Wlk. Brytania17%Włochy

17%

Austria3%

Szwecja3%

Inne9%

Szwajcaria5%

Holandia3%

Francja 15%

Niemcy28%

Ramy organizacyjne rolnictwa ekologicznego w kraju- (projekt)

ustawa o rolnictwie ekologicznym

• Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi• Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-

Spożywczych• Jednostki certyfikujące• Inspekcja Weterynaryjna• Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i

Nasiennictwa• Inne jednostki organizacyjne, które prowadzić będą

m.in.. Wykaz środków ochrony roślin, nawozów,

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi - upoważnia akredytowane jednostki certyfikujące do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów

Inspektorat Jakości Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Handlowej Artykułów Rolno-SpożywczychRolno-Spożywczych sprawuje nadzór nad jednostkami certyfikującymi

Polskie Centrum Polskie Centrum AkredytacjiAkredytacji udziela akredytacji jednostkom certyfikującym ( norma PN-EN 45011)

Instytut Instytut Ochrony Roślin Ochrony Roślin

w Poznaniuw Poznaniu

kwalifikuje i prowadzi wykaz środków ochrony roślin do stosowania w rolnictwie ekologicznym

www.ior.poznan.pl

Instytut Uprawy Instytut Uprawy Nawożenia i Nawożenia i Gleboznawstwa w Gleboznawstwa w PuławachPuławach kwalifikuje nawozy i środki poprawiające właściwości gleby, do stosowania w rolnictwie ekologicznym, oraz prowadzi ich wykaz

www.iung.pulawy.pl

Inspektorat Inspektorat Ochrony Roślin i Ochrony Roślin i NasiennictwaNasiennictwa prowadzi wykaz dostawców nasion i materiału rozmn. dla rolnictwa ekologicznego, wydaje pozwolenie na materiał siewny nie

spełniający wymogów www.piorin.gov.pl

Środki do produkcjiŚrodki do produkcji

Jednostki certyfikujące

przeprowadzające kontrole oraz wydające i cofające certyfikaty zgodności w 2008 roku

EkogwEkogwarancjarancj

aa

PNGPNG

AgroBAgroBioTestioTest

PCBCPCBC

COBICCOBICOO

BioeksBioekspertpert

BiocerBiocertt

TUVTUVAgroEkoAgroEko

511,24,2

43,6

uprawy rolnicze

uprawy warzywnicze

uprawy sadownicze i jagodowe

łąki i pastwiska

48

25

45

uprawy rolnicze

uprawy warzywnicze

uprawy sadownicze i jagodowe

łąki i pastwiska

2004

2005

Zmiana Zmiana struktury struktury

uprawupraw

PLAN DZIAŁAŃ dla ŻYWNOŚCI

EKOLOGICZNEJ i ROLNICTWA w POLSCE na

lata 2007-2013

Ma na celu osiągnięcie szybkiego wzrostu liczby gospodarstw ekologicznych w kraju, do około 3% ogólnej liczby gospodarstw rolnych.

W Polsce w ramach 3-letniej kampanii rozpoczętej w listopadzie 2006 roku

na promocję żywności ekologicznej przeznaczono 12 milionów zł (projekt obsługuje agencja Testardo Red Cell)

Czyste środowisko Nie skażona glebaRozdrobniona struktura

gospodarstw

Czynniki przemawiające za produkcją ekologiczną w

regionie

Czynniki przemawiające za produkcją ekologiczną w kraju

i regionie

• Żywność ekologiczna będzie w najbliższym czasie najbardziej opłacalnym kierunkiem eksportu płodów rolnych do krajów „starej” Unii

• Produkty ekologiczne są żywnością wysokiej jakości

• Na rynku przesyconym żywnością, tylko jakością będzie można zdobyć klienta

Perspektywy rozwoju rynku żywności ekologicznej w kraju

• Spodziewane jest zmniejszenie tempa wzrostu rynku żywności ekologicznej (350 mln zł), ale nie zahamowanie

• Ciągle rośnie zainteresowanie dużych sieci handlowych żywnością ekologiczną

• Obecnie w kraju można robić zakupy w 500 sklepach z żywnością ekologiczną, prognozy wskazują, że ich liczba może wzrosnąć o 10 do 15% w tym roku

Czynniki sprzyjające zainteresowaniu rolników ekologiczną produkcją

• Regulacje prawne

• Zapewnione dotacje do kosztów kontroli i upraw w okresie przestawiania na produkcję ekologiczną i na okres posiadania certyfikatu rolnictwa ekologicznego

• Brak konkurencji na rynku lokalnym, regionalnym, krajowym

• Rosnące zainteresowanie sieci handlowych i konsumentów

Utrudnienia w szybkim tempie rozwoju rolnictwa ekologicznego

• Biurokracja, szczególnie kłopotliwa dla małych gospodarstw (zgłoszenia, zezwolenia, deklaracje)

• Opóźniona procedura legislacyjna• Trudności w zaopatrzeniu się w środki produkcji

dopuszczone w rolnictwie ekologicznym• Dopłaty do upraw ekologicznych tylko przez AR i

MR i wynikające stąd zobowiązania• Brak fachowej literatury, szkoleń

specjalistycznych• Brak konsolidacji producentów rolnych

673

223600

632

185 263

174

997

2131063482

45115

1354

804

1200

Powierzchnia ~220 tys. ha u. r.

9194gospodarstw

POLSKA 2004

Kontrolowane ekologiczne gospodarstwa rolne

POLSKA 2006 Przestawiane: 5700

Certyfikowane:3494

Polska 2006Polska 2006

• 3494 producentów z certyfikatem zgodności

• 5700 producentów w okresie przestawiania

• 9194 producentów9194 producentów

• 163 przetwórców

• 2 importerów

Polska 2004Polska 2004

• 3760 producentów• 55 przetwórców

• 7183 producentów• 99 przetwórców

Polska 2005Polska 2005

Rolnictwo ekologiczne w Polsce• Rok 1989 EKOLAND – Stowarzyszenie

Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi• Powstaje Zakład Ekologicznych Metod Produkcji

Żywności SGGW Warszawa• Rok 1999 – Pierwsze dotacje do kosztów kontroli i

upraw ekologicznych• Rok 2001 – I Ustawa o rolnictwie ekologicznym• Rok 2004 – „Nowa” Ustawa o rolnictwie

ekologicznym - Rozp. Rady( EWG)nr 2092/91)