116
«ИГИЛ не представляет ислам» Исламское государство Ирака и Леванта 42 НОМЕР GÜZ ОСЕНЬ 2014 TÜRKİYE’DE FİYATI 7.50 Нобелевский лауреат Мо Янь: Размышления о Турции Nobel ödüllü Çinli yazar Mo Yan’ın Türkiye İzlenimleri Трудовая миграция в Молдове: минусов больше, чем плюсов Moldova’da İşgücü göçü: Zararı faydasından çok mu? Космический туризм Увидимся в космосе Uzay turizminin geleceği ve Uzayda Görüşmek... Сергей Лавров, министр иностранных дел РФ: ‘‘IŞİD, İslamiyet’i temsil etmiyor.’’ Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov:

Da dergisi no 42

Embed Size (px)

DESCRIPTION

42 sayıdır ülke ülke, şehir şehir bir diyalog çağrısı yankılandı Avrasya topraklarında ve her seferinde bir aksi seda ile kabul gördü bu çağrı. Avrasya’nın güzel insanları, barışa kardeşliğe, sevgiye çağıran bu eli tuttu ve her seferinde DA (Evet) dediler. Журнал «DA» («Диалог Евразия») - Ровно 42 раз призыв к диалогу эхом отражался в странах и городах Евразийского региона. И всякий раз это обращение встречало все новые отклики. Выдающиеся люди Евразии поддерживали призыв к миру, братству, любви, и каждый раз говорили ему – «DA» .

Citation preview

Page 1: Da dergisi no 42

«ИГИЛ не представляет ислам» Исламское государство Ирака и Леванта

42

НОМЕР GÜZ ОСЕНЬ 2014

TÜRKİYE’DE FİYATI

7.50

Нобелевский лауреат Мо Янь:Размышления о ТурцииNobel ödüllü Çinli yazar Mo Yan’ın Türkiye İzlenimleri

Трудовая миграция в Молдове: минусов больше, чем плюсовMoldova’da İşgücü göçü: Zararı faydasından çok mu?

Космический туризмУвидимся в космосеUzay turizminin geleceği ve Uzayda Görüşmek...

Сергей Лавров, министр иностранных дел РФ:

‘‘IŞİD, İslamiyet’i temsil etmiyor.’’

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov:

Page 2: Da dergisi no 42

2  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Уважаемые читатели! Приветствуем вас на страницах 42-го номера нашего

журнала, главной темой которого стали подземные го-рода и храмы. В этом выпуске вы познакомитесь с инте-реснейшими материалами. Наше путешествие начнется с подземного города Деринкую, на восемь этажей уходяще-го вглубь, который можно назвать восьмым чудом света, а продолжится в пещерных мечетях Казахстана и в под-земном монастыре Киево-Печерской Лавры. В те времена, когда почти не существовало свободы совести, люди де-монстрировали непобедимую силу веры, несмотря на все притеснения исповедуя свою религию в построенных глу-боко под землей тайных храмах.

Также мы включили в номер впечатления видного индий-ского общественного деятеля Свами Шантамананды о по-ездке в Турцию и о зародившемся там «Движении Хизмет», которое теперь осуществляет образовательную и куль-турную деятельность, а также оказывает гуманитарную помощь в 160 странах мира. Мы станем свидетелями то-го, как традиционное гостеприимство белорусов проявля-ется сегодня, и увидим, как средневековый мудрец Мевляна через столетия обращается к проблемам современности.

Кроме того, в этом номере китайский писатель, лауре-ат Нобелевской премии Мо Янь рассказывает, как был оча-рован магией Стамбула, сетует, что опоздал с визитом в Турцию, и говорит, как его впечатления от поездки отраз-ятся в будущих произведениях. Также вы совершите путеше-ствие в прошлое через поэтический мир Махтумкули Фра-ги и откроете для себя сегодняшний день русской литера-туры в интервью российского писателя Дмитрия Быкова.

В условиях всеобщей глобализации национальные куль-туры и обычаи находятся под угрозой исчезновения. Од-нако в Казахстане непрерывно продолжается многовеко-вая традиция борьбы всадников. Празднование сохранив-шегося со времен Чингисхана монгольского фестиваля На-адам ежегодно объединяет десятки тысяч людей. Древняя традиция проведения в Эстонии Праздников песни, собира-ющих гигантские хоры до 15000 человек, вселяет надежду на благоприятное будущее здешней культуры.

С одной стороны, мы рассказываем вам об отрадных со-бытиях, с другой – приходится говорить о том, как пре-ступления, совершаемые «во имя ислама» самой жесто-кой и кровожадной террористической группировкой в ми-ре, ИГИЛ, охватывают всю планету, особенно в последнее время. Слово «ислам» означает мир и благополучие, так как эта религия запрещает ведение любых войн за исключени-ем оборонительных; она не допускает террор и страдания мирных жителей. Как и в других монотеистических рели-гиях, в основе ислама лежат общечеловеческие ценности – любовь, милосердие, справедливость и доброта. В свою оче-редь, мы также самым жестким образом осуждаем варвар-ство, направленное против человечества. Мы верим, что благодаря здравому смыслу, совести и благоразумию лю-ди смогут разрешить эту проблему, и желаем, чтобы наш мир как можно скорее избавился от этой беды.

Тургай Коджа Главный редактор Журналa «Да»

Değerli okurlar!42. Sayımızda da birbirinden ilginç konuları okuyucuyla

buluşturmanın heyecanı içinde hepinize merhaba diyoruz. Bu sayıda ki dosya konumuzu ‘‘Yeraltı Şehir ve Mabetle-ri’’ konusuna ayırdık. Yerin altına 8 kat olarak inşa edilen ve dünyanın 8. harikası olarak vasıflandırılabilecek De-rinkuyu yeraltı şehrinde başlayan yolculuğumuz, Kaza-kistan’daki mağara mescit ve Kiev Peçersk Lavra Yeraltı Manastırı’nın ilginç hikayeleri içinde devam ediyor. İnsan-lar, din ve vicdan özgürlüğünün ekseriyetle bulunmadı-ğı dönemlerde yerin derinliklerine inşa ettiği gizli yeraltı mabetlerinde dinlerini yaşayarak, adeta bütün baskılara rağmen ‘‘dinin yenilmez gücü’nü göstermişler.

Bu sayıda ayrıca; Önemli bir Hint kanaat önderi Swami Shantamananda’nın kaleminden, Türkiye merkezli, dün-yanın 160 ülkesinde eğitim, kültür ve insani yardım gibi alanlarda faaliyet gösteren ‘‘Hizmet Hareketi’’ hakkın-daki intiba ve tespitlerine yer veriyoruz. Belarus’ta ka-dimden gelen misafirperverliğin bugün de devam ettiğine şahit olup, Mevlana’nın çağrısının asırlar aşarak, günü-müz problemlerine hitap edişine tanık oluyoruz.

Nobel ödüllü Çinli edebiyatçı Mo Yan, İstanbul’un bü-yüsüne nasıl kapıldığını, Türkiye İzlenimlerinin yazaca-ğı eserleri ne kadar etkileyeceğini, Türkiye’ye gelmekte geç kaldığına nasıl hayıflandığını yazdı. Eşsiz Dünyasıyla Mahtumkulu Firaki ile edebiyatın dününe yolculuk yapar-ken, Rus edebiyatının bugününü Rus yazar Dmitriy Bıkov ile yapılan söyleşimizde bulacaksınız.

Globalleşen dünyada, yerel kültür ve gelenekler yok olma tehdidi ile karşı karşıya. Fakat bir taraftan da Kaza-kistan’da yüzyıllarıdır süregelen at sırtında yapılan güreş-ler aralıksız devam ettiriliyor. Moğolların Cengiz Han’dan miras kalan Naadam Bayramı şenlikleri her yıl on binler-ce insanı bir araya getiriyor. Estonya’da yüzyılları aşan, 15000 şarkıcıya kadar rekor sayıdaki şarkıcının katılımı ile oluşturulan dev koro, yerel kültürlerin geleceği adına, ümit vericidir.

Dünya üzerinde bir taraftan güzel gelişmeler yaşanır-ken, öte yandan, özellikle son günlerde dünyayı kasıp kavuran ve dünyanın en vahşi, kanlı örgütü IŞİD’in, İslam adına terör estirdiğine şahit olmaktayız. Kelime olarak adı barış ve esenlik manasına gelen ‘‘İslam’’ dini, nefsi müda-faa dışında savaşa izin vermediği gibi, hele teröre, ve sivil masum insanların zarar görmesine asla müsaade etmez.

Diğer bütün semavi dinlerde olduğu gibi İslam’ın da özünde sevgi, merhamet, adalet, ve iyilik gibi ortak insani değerler vardır. Biz de, tüm insanlığa karşı yöneltilmiş bu barbarlığı en ağır şekilde kınıyoruz. Ortak akıl, vicdan ve sağduyu ile insanlığın, bu problemi de aşacağına inanıyor, ve dünyamızın bu eşi görülmemiş vahşetten bir an evvel kurtulmasını diliyoruz.

Turgay Koca

Da dergisi genel yayın yönetmeni

СЛОВО РЕДАКТОРА / EDİTÖRÜN NOTU

Page 3: Da dergisi no 42

УЧРЕДИТЕЛИ İMTİYAZ SAHİBİВ ТУРЦИИ: ОТ ИМЕНИ АО «ФОН ДА АЖАНС ХИЗМ. САН. ВЕ ТИДЖ.» ЭРКАМ ТУФАН АЙТАВ.В РФ: НО «ФОНД СОДЕЙСТВИЯ РАЗВИТИЮ ЦЕНТРА ВОСТОЧНОЙ ЛИТЕРАТУРЫ РОССИЙСКОЙ ГОСУДАРСТВЕННОЙ БИБЛИОТЕКИ»FON DA AJANS HİZM. SAN VE TİC. AŞ. ADINA ERKAM TUFAN AYTAV

ГЛАВНЫЙ РЕДАКТОР: ТУРГАЙ КОДЖА GENEL YAYIN YÖNETMENİ: TURGAY KOCAКООРДИНАТОР ОБЩИЕ ПУБЛИКАЦИИ: ИБРАХИМ СЕЛЕК GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ: İBRAHİM SELEKОТВЕТСТВЕННЫЙ РЕДАКТОР: ТУРГАЙ КОДЖА SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ: TURGAY KOCAРЕДАКТОР РУССКОЙ ВЕРСИИ: НАТАЛЬЯ ТИМОФЕЕВА RUSÇA EDİTÖRÜ: NATALYA TİMAFEEVAРЕДАКТОР ТУРЕЦКОЙ ВЕРСИИ: ТУРГАЙ КОДЖА TÜRKÇE EDİTÖRÜ: TURGAY KOCAДИЗАЙН: ТУРГАЙ КОДЖА TASARIM: TURGAY KOCA

РЕДАКТОРЫ ОТДЕЛОВ ALAN EDİTÖRLERİCОЦИОЛОГИЯ SOSYOLOJİ: УМИТ МЕРИЧ ÜMİT MERİÇ KУЛЬТУРА KÜLTÜR: ДЖЕМАЛЬ УШАК CEMAL UŞAKЭКОНОМИКА EKONOMİ: КАДИР ДИКБАШ KADİR DİKBAŞ НОВОСТИ HABERLER: «ЗАВ. ИНФОРМАЦИОННЫМ ОТДЕЛОМ ШАБЕН ГЮЛЬ»

КОНСУЛЬТАТИВНЫЙ СОВЕТ DANIŞMA KURULUАНАР ANAR (АЗЕРБАЙДЖАН AZERBAYCAN)

ШЕРХАН МУРТАЗА ŞERHAN MURTAZA, ОЛЖАС СУЛЕЙМЕНОВ OLCAS SULEYMENOV, АБИШ КЕКИЛЬБАЕВ ABİŞ KEKİLBAYEV, НУРЛАН ОРАЗАЛИН NURLAN ORAZALİN, МУХТАР ШАХАНОВ MUHTAR ŞAHANOV (КАЗАХСТАН KAZAKİSTAN)

АСАН ОРМУШЕВ ASAN ORMUŞEV (КИРГИЗИЯ KIRGIZİSTAN)

РОСТИСЛАВ РЫБАКОВ ROSTİSLAV RIBAKOV (РОССИЙСКАЯ ФЕДЕРАЦИЯ RUSYA FEDERASYONU)

ХАЛИЛЬ ИНАЛДЖИК HALİL İNALCIK, КЕМАЛЬ КАРПАТ KEMAL KARPAT, ИЛЬБЕР ОРТАЙЛЫ İLBER ORTAYLI, МЕТЕ ТУНЧАЙ METE TUNÇAY (ТУРЦИЯ TÜRKİYE)

Ответственность за статьи, опубликованные в журнале, несут авторы. Yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir, dergiyi bağlamaz.

Управ. информационным отделом: ШАБEН ГЮЛЬ İstihbarat ve Haber Bölüm Şefi: ŞABEN GÜL

Отдел маркетинга: СЕРВЕТ БАЛКАЧ Abone, Reklam ve Dağıtım: SERVET BALKAÇ ([email protected])

Адрес / Yönetim Yeri, İmtiyaz Sahibi ve Sorumlu Müdür AdresiTophanelioğlu Cad. Aygün Sok. Altunizade Plaza, No: 4 Altunizade-Üsküdar/İstanbul-TürkiyeТел Tel: +90 (216) 339 91 96 Факс Faks: +90 (216) 339 91 49Baskı: Acar Promosyon ltd. Şti.

ПРЕДСТАВИТЕЛЬСТВА TEMSİLCİLİKLER

ТУРЦИЯ TÜRKİYE +90 (216) 341 21 41АЗЕРБАЙДЖАН AZERBAYCAN +99 450 216 14 74БЕЛОРУССИЯ BELARUS +375 293 260 286 КАЗАХСТАН KAZAKİSTAN +770 155 052 62КЫРГЫЗСТАН KIRGIZİSTAN +996 555 999 270МОЛДАВИЯ MOLDOVA +373 794 756 23ТАДЖИКИСТАН TACİKİSTAN +992 918 784 243УКРАИНА UKRAYNA +38063 265 38 29ЭСТОНИЯ ESTONYA +372 534 317 25

Türkiye’de fiyatı: 7.50 TL. KKTC’de fiyatı: 8.50 TL. Yıllık abone bedeli: 28 TL. Öğrenciler icin: 25 TL. Avrupa: 30 EURO ABD: 35 USDAbone hesap numaraları: Asya Katılım Bankası A.Ş. Taksim Şubesi, TL: 100-186593-26 USD: 100-186593-27EURO: 100-186593-29. Posta çeki no: 1612101

Подписной индекс: 83156 Каталог Пресса РоссииЖурнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве по делам печати, телерадиовещания и средств массовых коммуникаций Российской Федерации

Свидетельство о регистрации: ПИ İ 77-5826 от 07.12. 2000 В России и странах СНГ цена договорнаяЖурнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве культуры, информации и спорта Республики Казахстан. Свидетельство о регистрации: 5878-Ж

www.daplatform.org | [email protected]

Диалог начинается с «да». Diyalog ‘evet’le başlar.Журнал «ДА» – издание Платформы Диалог ЕвразияDA dergisi bir Diyalog Avrasya Platformu yayınıdır.

Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журналÜç aylık uluslararası düşünce ve kültür dergisi

Осень -2014, номер: 42 Güz 2014, Sayı: 42

Yaygın Süreli Yayın / T. C. Kültür Bakanlığı Sertifika No: 1106-34-002992

ПЛАТФОРМА ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯ DİYALOG AVRASYA PLATFORMUПРЕДСЕДАТЕЛЬ BAŞKANСВЕТЛАНА ВИНОКУРОВА SVETLANA VİNOKUROVAСОПРЕДСЕДАТЕЛЬ EŞBAŞKANХАРУН ТОКАК HARUN TOKAKГЕНЕРАЛЬНЫЙ СЕКРЕТАРЬ GENEL SEKRETERЭРКАМ ТУФАН АЙТАВ ERKAM TUFAN AYTAV

АЗЕРБАЙДЖАН AZERBAYCANНИЗАМИ ДЖАФАРОВ NİZAMİ CAFEROVИСА ХАБИББЕЙЛИ İSA HABİPBEYLİМУСТАФА СААТЧИ MUSTAFA SAATÇİ

БЕЛОРУССИЯ BELARUSСВЕТЛАНА ВИНОКУРОВА SVETLANA VİNOKUROVAЖАННА ГРИЩЕНКО JANNA GRİŞENKOАНАТОЛИЙ ЛЕГЧИЛИН ANATOLİ LEGÇİLİNСЕЗЕР ЧАКМАК SEZER ÇAKMAK

ЭСТОНИЯ ESTONYAАЛАН АЛАКУЛА ALAN ALAKULAФАТИХ ГЮЛЛЮ FATİH GÜLLÜ

ГРУЗИЯ GÜRCISTAN ТАТО ЛАСКХИШВИЛИ TATO LASKHİŞVİLİЭКРЕМ ДИНДАРОЛ EKREM DİNDAROL

КАЗАХСТАН KAZAKISTANГАРИФОЛЛА ЕСИМ GARİFOLLA YESİMСЕЙТКАЗЫ МАТАЕВ SEYİTKAZI MATAYEVКАНСЕИТ АБДЕЗУЛЫ KANSEYİT ABDEZULIДИХАН КАМЗАБЕКУЛЫ DİHAN KAMZABEKULIАКТОЛКЫН КУЛСАРИЕВА AKTOLKIN KULSARİYEVA

КЫРГЫЗСТАН KIRGIZISTANАСАН ОРМУШЕВ ASAN ORMUŞEVСЕЙИТБЕК ИДИРИСОВ SEYİTBEK İDİRİSOVКЫЯЗ МОЛДОКАСЫМОВ KIYAZ MOLDOKASIMOVБАКЫТ ОРУНБЕКОВ BAKIT ORUNBEKOVАБДЫКЕРИМ МУРАТОВ ABDIKERİM MURATOVКУБАН ТАБАЛДИЕВ KUBAN TABALDİEVНУРГУЛЬ МАКСУТОВА NURGUL MAKSUTOVAТЕМИРБЕК ТОКТОГАЗИЕВ TEMİRBEK TOKTOGAZİEVЖОЛДОШБЕК БУЗУРМАНКУЛОВ JOLDOŞBEK BUSURMANKULOV

МОЛДАВИЯ MOLDOVAБОРИС МАРИAН BORİS MARİANФЕРИДУН ТЮФЕКЧИ FERİDUN TÜFEKCİ

РОССИЙСКАЯ ФЕДЕРАЦИЯ RUSYA FEDERASYONUЛЕОНИД СЮКИЯЙНЕН LEONİD SUKİYAİNENТАТЬЯНА ФИЛИППОВА TATYANA FİLİPPOVAАЛЕКСАНДР РУЧКИН ALEKSANDR RUCKİNЕВГЕНИЙ ДУГИН YEVGENİY DUGİNДАМИР ИСХАКОВ DAMİR İSHAKOVРАЗИЛЬ ВАЛЕЕВ RAZİL VALEEVРАСИМ ХУСНУТДИНОВ RASİM HUSNUTDİNOV

ТАДЖИКИСТАН TACIKISTANМЕХМОН БАХТИ MEHMON BAHTİ НОДИР ОДИЛОВ NODİR ODİLOVЭМСАЛ КОЧ EMSAL KOC

ТУРЦИЯ TÜRKIYEМЕХМЕТ АЛТАН MEHMET ALTANБЕШИР АЙВАЗОГЛУ BEŞİR AYVAZOĞLUНИЯЗИ ОКТЕМ NİYAZİ ÖKTEMАВНИ ОЗГУРЕЛЬ AVNİ ÖZGÜRELМЕХМЕТ САРАЙ MEHMET SARAYЭДИБЕ СОЗЕН EDİBE SÖZEN

ТУРКМЕНИCТАН TÜRKMENISTANZEKI PEKTAŞ ЗЕКИ ПЕКТАЩОСМАН ЯЗЫДЖЫ OSMAN YAZICI

УКРАИНА UKRAYNAСЕРГЕЙ ТЕЛЕШУН SERGEY TELUŞİNВЛАДИМИР СЕРГЕЙЧУК VOLODİMİR SERHİYÇUKАЛЕКСЕЙ ЧЕБУКИН ALEKSEY CEBUKİNИВАН ДРАЧ İVAN DRACГОКХАН ДЕМИР GÖKHAN DEMİR

Page 4: Da dergisi no 42

ОБЩЕСТВО TOPLUM

Игил не имеет ничего общего исламом!IŞİD’in İslam’la alakası yok! Мюмтазер Тюрконе Mümtaz’er Türköne 20

ПУТЕШЕСТВИЕ GEZI

Движение Хизмет– «благородное лицо ислама» Hizmet Hareketi: İslamın asil yüzüСвами Шантатмананда Swami Shantamananda 24

МНЕНИЕ УЧЕНОГО ENTELEKTÜEL BAKIŞ

Образование становится самой важной задачей в мире“Çocuk eğitimi, dünyanın en önemli meselesidir”

Вопросы задавал: Ибраим Нуракун Уулу Röportaj: İbraim Nurakun Uulu 28

ТРАДИЦИИ GELENEK

Гостеприимство – это модно в Беларуси!Misafirperverlik, Belarus’ta hep modadır!

Ирина ТУЛУПОВА / İrina TULUPOVA 32

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОДA  И ХРАМЫYERALTI ŞEHİR VE MABEDLERİ

Глубины истории в подземном ДеринкуюDerinkuyu’nun derin hikâyesi…Самет Алтынташ / Samet Altıntaş 06

Пещерные мечети Казахстана поражают воображениеKazakistan’ın yeraltı mescidleri ДОГАН ЙЫЛДЫЗ / DOĞAN YILDIZ 10

Киево-Печерская Лавра над ДнепромKiev, Peçersk Lavra Yeraltı Manastırı

Андрий КОНОНЕНКО / Andriy KONONENKO 16

СОДЕРЖАНИЕ

Page 5: Da dergisi no 42

МНЕНИЕ УЧЕНОГО ENTELEKTÜEL BAKIŞ

Формула компромисса Мевляны РумиMevlana’nın uzlaşı Formülü

Мухиба МахмаджановаMuhiba Mahmadcanova 36

МНЕНИЕ УЧЕНОГО ENTELEKTÜEL BAKIŞ

Нобелевский лауреат Мо Янь: Размышления о ТурцииNobel ödüllü Çinli yazar Mo Yan: Türkiye İzlenimlerim Мо Янь Guan Moye (Mo Yan) 42

ОБЩЕСТВО TOPLUM

Владимир Якунин: «Нам нужен многополярный мир»‘‘Çok kutuplu bir dünyaya ihtiyaç var’’

Вопросы задавал: Сезер ЧакмакRöportaj: Sezer Çakmak 48

СЕМЬЯ AILE

Трудовая миграция в Молдове: минусов больше, чем плюсовMoldova’da İşgücü göçü: faydasından çok zararı mı var? Борис Мариан Boris Marian 52

İÇİNDEKİLER

ЛИТЕРАТУРА EDEBİYAT

Неповторимый мир Махтумкули ФрагиEşsiz Dünyasıyla,Mahtumkulu FirakiАннагурбан Аширов, Annakurban Aşirov 56

ЛИТЕРАТУРА EDEBIYAT

Настоящее и будущее русской литературы.‘‘Ben Böyle düşünüyorum’’

Борис Клементьев Boris Klementyev 60

ИСТОРИЯ TARIH

«Отец народа» - Гаджи Зейналабидин Тагиев“Milletin Atası” Hacı Zeynalabdin Tağıyev Шахин Дурмаз Şahin Durmaz 64

ЗДОРОВЬЕ SAĞLIK

«Боржоми» – быть!“Borjomi” uzak gelecekte de olacak!

Тато Ласхишвили Tato Lashişvili 68

ОБЩЕСТВО TOPLUM

Перекресток Прогресса: Новый Узбекистан İlerleme Yollarının Kesişme Noktası : Yeni ÖzbekistanБеруний Алимов, Beruniy Alimov 74

TURIZM ТУРИЗМ

Увидимся в космосеUzaydaGörüşmek üzere

Вадим Стогов Vadim Stogov 78

СПОРТ SPOR

Аударыспак – казахская борьба верхом на лошадях At üstünde Kazak güreşiРамазан Саттыбай Ramazan Settibay 84

ТРАДИЦИИ GELENEK

Праздник Наадам Naadam Bayramı

А. Отгонбайар A. Otgonbayar 90

МУЗЫКА MÜZİK

Эстонский фестиваль песни и танцаŞarkılarla Devrim Yapmak 96

Page 6: Da dergisi no 42

6  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОД И ХРАМЫГЛАВНАЯ ТЕМА

В Каппадокии есть множество подземных городов. Вырубленные в скалах церкви первых христиан – наследие минувшей цивилизации. Деринкую – самый крупный из таких подземных городов, и это отражено в его названии (по-турецки Derinkuyu – «глубокий колодец»).

Самет АлтынташЖУРНАЛИСТ, ПИСАТЕЛЬ

Как-то мы отправились со школь-ной экскурсией в Каппадокию, где бродили по вырубленным в скалах домам, пещерам и под-земным городам. Каппадокия

подобна букинисту, в лавке которого хра-нятся старинные книги с их неповторимым ароматом. Здесь древность сохранилась во всем своем великолепии. Брызги лавы и пеп-ла вулканов Эрджиес, Хасандаг и Гюллюдаг

Samet AltıntaşGAZETECİ, YAZAR

Okul gezisi nedeniyle gittiğimiz Kapadokya’da kayalara oyu-lan evleri, mağaraları ve yeraltı şehirlerini geziyorduk. Ülkele-re teknoloji satan ve ürettikle-

ri aletlerle dünya üzerindeki milyarlarca insanı aynı dilde buluşturan Japon bir heyetle Derin-kuyu’nun girişinde karşılaşmıştık. Rehberin ma-ğara hakkında verdiği bilgileri dinleyen Japon turistler şekilden şekle girmiş, ellerine, kolla-rına mukayyet olamamışlardı. Rehber, anlata-

Глубины истории в подземном Деринкую Derinkuyu’nun derin hikâyesi…

Page 7: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  7

YERALTI ŞEHIR VE MABEDLERI DOSYA

caklarını tamamlamış, misafirlerini az önce hikâye-sini anlattığı yeri gezmeleri için merdivenlere davet etmişti. Ama o da ne? Kafileden hiçbiri yerin metre-lerce altına inmeyi göze alamamıştı. Sebebini sordu-ğumuzda verdikleri cevap çok enteresandı: “Çünkü orada oksijen yoktur!” Bu, halet-i ruhiye, millet ola-rak geçtiği bilimsel formasyonun bir tezahürüydü ve anlayışla karşılandı. Sonuçta onlar dünyada kaldılar bizse bir başka dünyaya doğru yolculuğa çıktık. Bu fasla birazdan döneceğiz.

Kapadokya bölgesi, eski kitapları kokusuyla muhafaza eden bir sahaf gibi. Tarihöncesi devirleri dükkânının dışına çıkarmayan bir âdeti var buranın. Erciyes, Hasandağı ve Güllüdağ’ın püskürttüğü lav ve küller, bu diyarı kendi rengine boyamasının yanı sıra insanı başka göklerin altında hissettiriyor. Kapa-dokya’da bir sürü yeraltı şehri söz konusu… İlk Hıris-tiyanların kayalara oydukları kiliseler, bugün bir uy-garlık mirası. Mezkûr yeraltı şehirlerinin en büyüğü ise adına da sirayet ettiği üzere Derinkuyu… Nevşe-hir- Niğde karayolu üzerinde bulunan mahut mahal, 36 yeraltı şehrinin en gizemlisi belki de… İnsan işçi-liğinin en nadide eserlerinden biri… Binlerce insanın barınma, yeme-içme, ibadet ve askerî olanakların olduğu gerçek bir şehir burası, üstelik sekiz katlı. Bu arada şu notu raptedelim: Bugün müze kapsa-mında olan Derinkuyu’nun halka açık yerlerinde ki-lise, ahır, kiler, yemekhane, şıraha-ne, okul, çalışma odaları, uyuma ve dinlenme birimleri ile mezar odaları var. Ahali, buranın 1963 yılında te-sadüfen (tevafuken) bulunduğunu anlatıyor. Karşılaştıkları manzara karşısında hayretten hayrete gi-ren yetkililer, Derinkuyu’yu turizme kazandırmanın çarelerini aramış-lar. Birtakım onarım işlemlerinden sonra da 1967’te ziyarete açılmış.

сделали все вокруг одноцветным, и кажется, будто ты находишься в ином мире…

В Каппадокии есть множество подземных горо-дов. Вырубленные в скалах церкви первых христиан – наследие минувшей цивилизации. Деринкую – са-мый крупный из таких подземных городов, и это от-ражено в его названии (по-турецки Derinkuyu – «глу-бокий колодец»). Этот город, расположенный под ав-томагистралью, соединяющей Невшехир и Нигде, по-жалуй, самый таинственный из 36 подземных городов.

Деринкую – одно из редчайших произведений че-ловеческого труда. Здесь, на восьми этажах, люди мог-ли жить, питаться, молиться и защищать себя от не-прошенных гостей. Сегодня Деринкую – музей, посе-тители которого на открытых для осмотра этажах мо-гут увидеть церкви, хлева, погреба, столовые, вино-дельни, школы, рабочие кабинеты, спальные комна-ты и комнаты отдыха, погребальные камеры.

Подземный город был случайно обнаружен в 1963-м году. После проведения восстановительных работ в 1967-ом году музей Деринкую открыли для посе-тителей. Добавим немного технической информации: подземный город занимает площадь в 4 квадратных километра. Для посетителей же открыта террито-рия в 2,5 квадратных километра. Особую таинствен-ность городу придает то, что далеко не все его эта-жи исследованы.

История Деринкую (обычного наземного города) восходит к 3000-му году до нашей эры. Считается, что первые поселенцы пришли из ассирийских колоний. А что же подземные города? Почему людям потребо-валось загонять цивилизацию так глубоко под землю, зачем им нужно было строить мир под миром? Причи-на проста: две тысячи лет назад Римская империя, где официальной государственной религией было идоло-поклонство, вела войну против христианства. Ярый

KAPADOKYA’DA bir sürü yeraltı

şehri söz konusu… İlk Hıristiyanların

kayalara oydukları kiliseler, bugün bir

uygarlık mirası. Mezkûr yeraltı şehirlerinin en

büyüğü ise adına da sirayet ettiği

üzere Derinkuyu… Nevşehir- Niğde

karayolu üzerinde bulunan mahut

mahal, 36 yeraltı şehrinin en

gizemlisi belki de…

Page 8: Da dergisi no 42

8  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ГЛАВНАЯ ТЕМА

Araya bir de teknik bilgi sıkış-tıralım: Derinkuyu yeraltı şeh-ri, toplam 4 km2’lik bir alana tekabül ediyor. Gezilebilen mekân ise 2,5 km2. Burayı gi-zemli kılan hava, derinliğinin tam olarak bilinmemesinde yatıyor, kanaati acizanemce.

Arzın merkezine seyahat

Derinkuyu tarihinin (yeraltı şehrinin değil) M.Ö. 3000’li yıl-lara kadar gittiği serdediliyor. İlk yerlilerinin ise Asur kolo-nileri olduğu yönünde bilgiler mevcut. Peki, ya yeraltı kent-leri? İnsanlar neden bu ka-dar derinlere medeniyet inşa etme, dünya içine bir dünya kurmak istemişler? Sebebi şu: Roma İmparatorluğu, Hı-ristiyanlığın ilk dönemlerinde o zaman Hak din olan İsevîliğe karşı savaş açar. Çünkü dev-

letin resmî dini putperestliktir. Ateşli bir pagan olarak adde-dilen İmparator Diocletianus, sayıları gittikçe artan Hıristi-yanları acımasızca cezalandı-rıyordur. Roma’nın zulmünden kaçan ilk Hristiyanlar ise dinle-rini özgürce yaşayabilmek için gizlenmek durumunda kalırlar. İşte, başta Derinkuyu olmak üzere daha birçok yeraltı şeh-ri bu saikten ötürü inşa edilir, iman edilir. Bizler bugün bir tu-

rist edasıyla buraları geziyoruz. Ama adımladı-ğımız yerler, bir zamanlar âdemoğlu için hayat-memat meselesinin tam ortasında bulunuyor-du. O yüzden burada yaşayan insanlar, her ihti-mali düşünmüşler. Mesela 52 adet su kuyusu, bir o kadar da havalandırma bacası söz konusu. Bu durum da o dönemdeki baskı ortamının ne denli dehşetengiz olduğunu gösteriyor. Bugün dekor olarak gördüğümüz yerler, bir devrin son şahitleri aslında. Gidenler muhakkak hatırlar; içerideki hemen bütün kapılar silindirik taşlar-dan yapılmış, tehlike anında yuvarlayıp kapat-mak için. Girişin yüzeyden ince bir işçilikle giz-lenmiş olması da ayrı bir öneme haiz. Birinci kat-ta, az önce de ismini zikrettiğimiz mahaller var: ahır, şaraphane, vaftizhane gibi. İkinci katta ise mutfak, erzak depoları gibi yeme-içme ile ilgili hayatî yerler söz konusu. Üçüncü katta bulunan havalandırma bacasının yeraltı şehrinin bütün

язычник император Диоклетиан жестоко карал христиан, ко-торых становилось все больше. Христи-ане бежали от пре-следования Рима и, чтобы свободно ис-поведовать свою ре-лигию, были вынуж-дены скрываться. Ве-роятно, именно по этой причине возник-ли многие подзем-ные города, в чис-ле которых и Де-ринкую. Сегодня мы здесь как тури-сты. Но это место ког-да-то было для лю-дей убежищем. По-этому те, кто здесь жил, все продума-ли до мелочей. На-пример, в городе есть 52 колодца и столь-ко же вентиляцион-ных шахт…

Туристы воспри-нимают эти места про-сто как декорации, на самом же деле они – последние свидете-ли своей эпохи. Поч-ти все двери в Де-

ринкую сделаны из кам-ня и имеют форму колеса, чтобы в момент опасно-сти можно было наглухо заблокировать входы. С внешней стороны двери мастерски замаскирова-ны. На первом этаже на-ходятся хлев, винодель-ня, крестильня. На вто-ром располагались кух-ня, где хранились запасы продовольствия, и про-чие помещения, имею-щие жизненно важное значение. Удивительно, что устроенная на треть-ем этаже вентиляцион-

ПОЧЕМУ людям потребовалось загонять цивилизацию так глубоко под землю, зачем им нужно было строить мир под миром? Причина проста: две тысячи лет назад Римская империя, где официальной государственной религией было идолопоклонство, вела войну против христианства. Христиане бежали от преследования Рима и, чтобы свободно исповедовать свою религию, были вынуждены скрываться.

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОД И ХРАМЫ

Page 9: Da dergisi no 42

DOSYA

ная шахта сообщалась со всеми перехода-ми подземного города. Есть здесь и туннель протяжённостью в 9 километров, соединяю-щий Деринкую с другим подземным городом Каймаклы. На четвёртом этаже находились спальни и гостиные, а также склады продо-вольствия. На пятом – туннель, доводящий до седьмого этажа. Шестой этаж представ-ляет собой некое переходное пространство, здесь внимание привлекают блоки безопас-ности. На седьмом этаже расположены залы, где собирались первые христиане. Здесь раз-мещены церковь, общий зал и колодец. На восьмом этаже комнатки, маленькие, словно кельи, дышат печалью и одиночеством. Глу-боко под землей существуют и другие эта-жи. Может быть, в будущем они тоже будут обнаружены и описаны.

yollarına ulaş-ması insanı gerçekten hay-rete düşürüyor. Bu arada bura-da yer alan tü-nel, 9 km uzak-lıkta bulunan Kaymaklı ye-raltı şehrine gi-diyor. Dördüncü kata inildiğinde oturma-yatma odaları ile yine erzak depoları

yer alıyor. Beşin-ci katta burayı yedinci kata bağlayan tünelin baş-langıcı bulunuyor. Altıncı kat, bir ara geçiş yeri, gü-venlik birimleri dikkat çekiyor. Yedinci kata ‘gerçek hayat’ diyebiliriz. Çünkü burada ilk Hıristiyanların toplantı salonları, ki muhtemelen stratejilerini be-lirliyorlardı, kilise, kilisenin devamında bir salon ve su kuyusu var. Sekizinci katta ise küçük odacık-lar mevcut, halvet odaları gibi, hüzün ve yalnızlık kokuyor. Tabi, demin de söyledik, yeraltına doğru daha başka katların varlığından söz ediliyor. Belki ileride buralar da keşfedilir ve literatüre dâhil olur, diyelim. Yazının girişinde, ‘Bu fasla birazdan döne-ceğiz.’ diye virgül koymuştuk. Mevzu şu: Bilim-kur-gu romanlarının müthiş yazarı Jules Verne, ömrü vefa etseydi de keşke Derinkuyu’yu da görseydi. Belki de ‘Dünyanı Merkezine Seyahat’ romanını buradan başlatabilirdi yahut Axel ile amcası jeolog ve madenbilimci Profesör Lindenbrock’un yolunu buraya düşürürdü. Ne dersin sevgili okuyucu?

INSANLAR neden bu kadar derinlere bir dünya kurmak

istemişler? Sebebi şu: Roma İmparatorluğu,

Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde o zaman

Hak din olan İsevîliğe karşı savaş açar. Çünkü

devletin resmî dini putperestliktir. Ateşli bir pagan olarak addedilen İmparator Diocletianus,

sayıları gittikçe artan Hıristiyanları acımasızca

cezalandırıyordur. Roma’nın zulmünden kaçan ilk Hristiyanlar ise dinlerini özgürce

yaşayabilmek için gizlenmek

durumunda kalırlar.

Page 10: Da dergisi no 42

10  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОД И ХРАМЫГЛАВНАЯ ТЕМА

10  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ГЛАВНАЯ ТЕМА

Пещерные мечети Казахстанапоражают воображениеKazakistan’ın yeraltı mescidleri МЕРЬЕМ Апа, ухаживая за мечетью и заботясь о паломниках, старается сохранять традиции предков, поэтому возле мечети расположена зона отдыха, где есть все необходимое для гостей. ВОЗЛЕ пещерной мечети – кельи мюридов (учеников). Надеясь на исполнение своих молений, паломники совершают обряд на древнем кладбище и оставляют садака (милостыню), а затем уходят.

Page 11: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  11

YERALTI ŞEHIR VE MABEDLERI DOSYA

SAYI: 42 • GÜZ 2014  11

DOSYA

DOĞAN YILDIZ GAZETECİ

Kazakistan’ın batısında Türk-menistan, Karakalpakistan, İran ve Hazar Denizi’ne sınırı olan Mangistau eyaletine bağlı Aktav şehrinde bulunan Şopan

Ata ve Beket Ata yeraltı mescitleri, görenleri kendine hayran bırakıyor. Ülkenin en zengin petrol yataklarına sahip Aktav şehir merke-zine yaklaşık iki yüz elli kilometre uzaklıktaki mescitler, Ramazan’da ziyaretçileri ağırlıyor.

Sekizinci asrın başlarında Orta Asya’ya İs-lam’ı anlatmak için gelen Arap kökenli Hoca-lar grubuna bağlı Şopan ve Beket Ata, Hoca Ahmet Yesevi hazretlerinin izinden giderek İslam’ın yayılmasına hizmet etmiş. Hane-fi mezhebi ve Maturidi akidesine bağlı olan evliyalar, derviş hayatı sürmüşler.. Evliyalar

bölgesi olarak da adlandırılan Mangistau eyaletinde 362 evliyanın yaşadığı

biliniyor.

ДОГАН ЙЫЛДЫЗЖУРНАЛИСТ

Подземные мечети Шопан-Ата и Бекет-Ата производят силь-ное впечатление. Они нахо-дятся в городе Актау Манги-стауской области на западе

Казахстана, которая граничит с Туркмени-станом, Республикой Каракалпакстан, Ира-ном и Каспийским морем. Мечети, куда во время Рамадана стекаются паломники, рас-положены примерно в двухстах пятидеся-ти километрах от Актау – самого богатого нефтяного месторождения страны.

Шопан Ата и Бекет Ата были последо-вателями учителей арабского происхож-

MESCIDIN bakımını yapan ve gelen misafirleri

ağırlayan Meryem Abla, ata-babalardan süregelen

adetleri yaşatmaya çalıştıklarını ve dinlenme

alanında gelen ziyaretçilerin ihtiyaçlarını karşılıyor.YERALTI mescidinin

yanında müridlerin kaldığı yeraltı zikirhaneleri

de bulunuyor. Ziyarete gelenler, eski mezarlıkta

niyetlerinin kabulü için dua edip sadaka bırakarak

bölgeden ayrılıyor.

Page 12: Da dergisi no 42

12  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

дения, которые в нача-ле восьмого века пришли

в Центральную Азию, чтобы проповедовать ислам; так же

как и Ходжа Ахмед Ясави, они по-святили себя распространению ислама.

Эти авлии (святые), придерживаясь ханифит-ского мазхаба и акиды имама Матуриди, всю жизнь следовали идеям суфизма. Мангиста-ускую область называют еще и «краем свя-тых», так как там жили 362 авлия.

Известно, что Сулейман Бакыргани, извест-ный в народе как Шопан Ата, по наставле-нию Ходжи Ахмеда Ясави верхом на вер-блюде отправился проповедовать в Хорезм. Рассказывают, что вокруг подземной мечети Шопан-Ата похоронены ученики Ходжи Ах-меда Ясави, и что здесь находятся и другие очень древние могилы. По словам Абдрах-манова, в высеченной в горе мечети – 12 не-больших помещений, а пятничный намаз со-вершался в самом большом из них, где нахо-дился минбар. Комнаты расположены анфи-ладой: после общения с учителем вера уче-ника и его любовь к Аллаху возрастали, по-этому входил он через одни, а выходил уже через другие двери. Абдрахманов говорит, что возле минбара находится посох Ахмеда Ясави, сохранившийся с тех самых времен.

Halk arasında Şopan Ata olarak bilinen Sü-layman Bağırgani, Hoca Ahmet Yesevi’nin na-sihatı üzerine devesine binerek Harezm böl-gesine irşada gittiği biliniyor. Şopan Ata Ye-raltı Mescidi’nin etrafında bulanan mezarlıkta Hoca Ahmet Yesevi Hazretleri’nin talebeleri-nin de yattığını hatırlatan Abdrahmanov, ay-nı yerde çok eski zamanlara ait kabirlerin de olduğunu bildirdi. Dağın içine oyularak yapılan mescitte 12 hücre bulunduğunu ve Cuma na-mazının minber bulunan en büyük hücrede kı-lındığını vurgulayan Abdrahmanov, odalardan odalara iki kapıyla geçildiğini, üstadın huzuru-na gelen talebenin görüştükten sonra Allah’a karşı olan muhabbetinin ve imanın arttığını bu yüzden de farklı bir kapıdan çıktığını söyledi. Abdrahmanov, minberin yanında da Hoca Ah-met Yesevi’den bu yana gelen asanın bulun-duğunu söylüyor.

Mescidin bakımını yablan ve gelen misafirleri ağırlayan Meryem Abla, ata-babalardan sürege-len adetleri yaşatmaya çalıştıklarını ve mescidin yanına inşa ettikleri dinlenme alanında gelen zi-yaretçilerin ihtiyaçlarını karşıladıklarını söyledi.

Yeraltı mescidinin yanında müridlerin kaldığı yeraltı zikirhaneleri de bulunuyor. Ziyarete ge-lenler, eski zamanlardan kalan mezarlıkta ni-yetlerinin kabulü için dua edip sadaka bırakarak bölgeden ayrılıyor.

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОД И ХРАМЫГЛАВНАЯ

ТЕМА

ПЕЩЕРНАЯ мечеть Бекет-Ата сооружена внутри каньона, пешком до нее около двух километров. Паломники издалека приезжают в эту мечеть, высеченную в высокой горе. Особенно часто её посещают больные с молитвами об исцелении.

Page 13: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  13

Мерьем Апа, ухаживая за мечетью и забо-тясь о паломниках, старается сохранять тра-диции предков, поэтому возле мечети рас-положена зона отдыха, где есть все необхо-димое для гостей.

Возле пещерной мечети – кельи мюри-дов (учеников). Надеясь на исполнение сво-их молений, паломники совершают обряд на древнем кладбище и оставляют садака (ми-лостыню), а затем уходят.

На кладбище можно встретить захороне-ния трех типов. Могилы богачей обычно вы-глядят как величественные памятники. Над-гробья же мюридов очень просты: до пояса высотой, прямоугольной формы. Также встре-чаются могильные плиты времен Османской империи с надписями на арабском языке.

В соответствии с традицией паломники сначала посещают мечеть Шопан-Ата и, по-молившись там, идут в мечеть Бекет-Ата. Рас-стояние между мечетями – около 60 киломе-тров, а на протяжении всего пути можно уви-деть свободно пасущихся верблюдов и коз.

Пещерная мечеть Бекет-Ата сооружена внутри каньона, пешком до нее около двух километров. Паломники издалека приезжа-ют в эту мечеть, высеченную в высокой горе. Особенно часто её посещают больные с мо-литвами об исцелении.

Возле мечетей Шопан-Ата и Бекет-Ата по-строены странноприимные дома, где о па-ломниках заботятся выходцы из одного и то-го же рода. Особенно велик поток паломни-ков в месяц Рамадан; они могут гостить здесь столько, сколько захотят.

Mezarlıkta üç tip kabir bulunuyor. Dönemin zenginlerinin yattığı mezarlar, genellikle gör-kemli ve büyük anıt tarzı. Müridlerin mezarları ise bel hizasında dörtgen ve sade. Mezarlıkta ayrıca, Osmanlı zamanındaki mezar taşlarına benzeyen sade ve üzerinde arapça yazıların ol-duğu kabirlere de rastlamak mümkün.

Ziyaretçiler adet üzere önce Şopan Ata Mescidi’ni zi-yaret edip dua et-tikten sonra Beket Ata Mescidi’ne gidi-yor. İki mescit arası yaklaşık 60 kilomet-re ve yol boyunca başıboş deve ve keçiler görülebiliyor.

Bir kanyon için-de yeralan Beket Ata Yeraltı Mescidi-ne yaya olarak yak-laşık iki kilometre yürüdükten sonra ulaşılıyor. Halkın çok

YERALTI ŞEHİR VE MABEDLERİГЛАВНАЯ

ТЕМА

DOSYA

BIR kanyon içinde yeralan Beket Ata

Yeraltı Mescidine yaya olarak yaklaşık iki

kilometre yürüdükten sonra ulaşılıyor.

Halkın çok uzaklardan gelerek ziyaret ettiği

mescit, yüksek bir dağın içine oyularak

yapılmış. Mescidi özellikle hastası

olanlar şifa bulmak maksadıyla ziyaret ederek dua ediyor.

Page 14: Da dergisi no 42

ГЛАВНАЯ ТЕМА

По мнению специалистов, эти памятники архитектуры на землях, сохраняющих следы тюркско-исламской истории, должны быть взяты под защиту ЮНЕСКО, поскольку им все-рьез угрожают стихийные бедствия.

Шопан Ата, также известный как Сулей-ман Ата или Хаки Ата, родился в Туркеста-не. Он был одним из наиболее выдающихся учеников Ахмеда Ясави. По легенде, Ходжа Ахмед Ясави собрал своих учеников и при-казал каждому выпустить стрелу из лука че-

uzaklardan gelerek ziyaret ettiği mescit, yük-sek bir dağın içine oyularak yapılmış. Mescidi özellikle hastası olanlar şifa bulmak maksa-dıyla ziyaret ederek dua ediyor.

Şopan Ata ve Beket Ata mescitlerinin bu-lunduğu bölgede ziyaretçilere konaklama için kurulan tesislerde kendi soylarından gelen ai-leler hizmet veriyor. Özellikle Ramazan ayında ziyaretçi akınına uğrayan bu mescitlerde ziya-retçiler istedikleri kadar misafir kalabiliyor.

Türk İslam tarihine ait izlerin yoğun görül-düğü bölgede bulunan eserlerin UNESCO ta-rafından koruma altına alınması gerektiğini bildiren uzmanlar, aksi takdirde bu zenginliğin doğal afetler yüzünden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu açıkladılar.

Şopan Ata: Süleyman Ata ve Haki Ata’ da olarak bilinen Şopan Ata, Türkistan’da dünya-ya geldi. Ahmed Yesevi hazretlerinin ileri gelen talebelerindendir. Süleyman Bağırgani olarak da bilinir. Efsaneye göre Hoca Ahmet Yese-vi yetiştirdiği talabeleri toplar ve herbirinden çadırın tepesindeki delikten (Şanırak) oklarını fırlatmasını ister. Daha sonra da müritlerini ok-larını bulmaya gönderir ve buldukları yerlerde İslam’ı anlatmayla vazifelendirdi. Şopan Ata, okunu Bayan adında zengin bir sığır çobanının köyünde bulur. Okun düştüğü dağın eteğine bir mescit yablar ve çevre köylerde irşat faaliyet-

ПO МНЕНИЮ специалистов, эти памятники архитектуры на землях, сохраняющих следы тюркско-исламской истории, должны быть взяты под защиту ЮНЕСКО, поскольку им всерьез угрожают стихийные бедствия.

Page 15: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  15

YERALTI ŞEHİR VE MABEDLERİ

рез отверстие в крыше юрты – шанырак. По-том он послал мюридов найти свои стрелы и проповедовать ислам там, куда они упали. Шопан Ата нашел свою стрелу в ауле бога-того пастуха по имени Баян. У подножия го-ры, где упала его стрела, Шопан Ата возвел мечеть и начал проповедовать истинный путь в окрестных аулах. Шопан Ата умер в 1186-ом году и похоронен в Бакыргане (Аккурга-не) в Хорезме.

Бекет Ата Мырзагулулы жил в XIII-ом веке. Он родился в 1750-ом году вблизи поселка Кульсары Атырауской области. Уже в четы-ре года мальчик начал читать хадисы и Ко-ран. Позднее чтобы углубить свои познания в религии, он выразил отцу желание обучать-ся в Хиве. По легенде, в возрасте 14 лет, Бе-кет Ата три дня провел в мечети Шопан-Ата, а затем отправился в Хиву, где брал уроки у Фахраддина Пакыржана в Медресе Шерга-зи, построенном по приказу Тамерлана. В 21 год он вернулся назад, проповедовал ислам и готовил учеников. По его приказу было по-строено семь мечетей, лишь пять из которых сохранились до нашего времени.

lerine başlar. 1186 yılında vefât eden Şopan Ata’nın (Süleyman Ata) Harezm’de Bağırgan’a (Akkurgan) defnedildi.

Beket Ata: On sekizinci yüzyılda yaşayan Beket Mırzağulolı, 1750 yılında Atırav eyela-tine bağlı Kulsari bölgesi yakınlarında Akmes-cit’te dünyaya geldi. Dört yaşında hadis ve Ku-ran okumaya başlayan Beket Ata, dini bilgisini artırmak için Hiva’da okumak istediğini baba-sına söyler. Efsaneye göre Şopan Ata mesci-dinde üç gün kalan Beket Ata, Şopan Ata’nın hazırladığı binekle 14 yaşında Hiva’ya gelerek Emir Timur’un yaptırdığı Şerğazı Medresesi’nde Fahraddin Pakırcan Hacı’dan ders alır. 21 ya-şında geri dönen Beket Ata, halka vaaz ede-rek İslam’ı anlatır ve talebe yetiştirir. Yaşadığı zaman zarfında yaptırdığı yedi camiden ancak beşi günümüze ulaşmıştır.

TÜRK İslam tarihinin izlerinin yoğun

görüldüğü bölgede bulunan eserlerin

UNESCO tarafından koruma altına

alınması gerektiğini bildiren uzmanlar,

aksi takdirde bu zenginliğin doğal

afetler yüzünden yok olma tehlikesiyle

karşı karşıya olduğunu açıkladılar.

Page 16: Da dergisi no 42

16  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОД И ХРАМЫГЛАВНАЯ ТЕМА

ЗДЕСЬ сейчас расположен главный музей Украины – Национальный Киево-Печерский историко-культурный заповедник, Величайшие деятели мировой культуры, которым посчастливилось побывать здесь – Ференц Лист, Оноре де Бальзак, Михаил Булгаков, Николай Гоголь, Тарас Шевченко и многие другие – восторгались барочной красотой этой святыни, так удачно вписанной в природный ландшафт.

Киево-Печерская Лавра:

Andriy KONONENKOSOSYAL BİLİMLER DOKTORU, KİEV-PEÇERSK ULUSAL TARİHİ VE KÜLTÜREL ALANI REH-

BERİ, KIDEMLİ OKUTMAN

Geniş Dinyeper Nehri boyun-ca uzanan tepeler üstündeki manastıra, dokuz yüzyıl bo-yunca dünyanın dört bir yanın-dan milyonlarca insan geldi ve

gelmeye devam ediyor. Ziyaretçiler buraya, bu kapsamlı manevi ve kültürel komplek-sin eşsiz güzelliğinin tadını çıkarmak için geliyorlar.

Андрий КОНОНЕНКОДОКТОР СОЦИОЛОГИЧЕСКИХ НАУК, ВЕДУЩИЙ ЛЕКТОР-ЭКСКУРСОВОД НАЦИОНАЛЬНОГО

КИЕВО-ПЕЧЕРСКОГО ИСТОРИКО-КУЛЬТУРНОГО ЗАПОВЕДНИКА

Сюда, в это живописное место над холмами вдоль широкого Дне-пра, на протяжении более девя-ти веков приезжали и продолжа-ют приезжать миллионы людей

со всего мира. Приходят, чтобы восхититься неповторимой красотой этого масштабного духовно-культурного комплекса.

Величайшие деятели мировой культуры,

Златоглавая святыня над Днепром

Kiev, Peçersk Lavra Yeraltı Manastırı

Dinyeper Nehri üzerinde yükselen, altın kubbeli manastır

Page 17: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  17

YERALTI ŞEHIR VE MABEDLERI DOSYA

BURASI Kiev-Peçersk Lavra. Bugün

burada Ukrayna’daki en önemli müze kompleksi olan

Kiev-Peçersk Ulusal Tarihi ve Kültürel

Doğa koruma alanı bulunmaktadır.

Buraya geldikleri için şanslı olan

Franz Liszt, Honore de Balzac, Mikhail Bulgakov,

Nikolai Gogol, Taras Şevçenko ve

dünyanın kültürünün daha birçok büyük

şahsiyeti, doğal peyzaj ile uyum sağlayan

bu manastırın barok güzelliğine hayran

kalmışlardır.

Buraya geldikleri için şanslı olan Franz Liszt, Honore de Balzac, Mikhail Bulgakov, Nikolai Gogol, Taras Şevçenko ve dünya kültürünün daha birçok büyük şahsiyeti, doğal peyzaj ile uyum sağlayan bu manastırın barok güzelliğine hayran kalmışlardır.

Burası Kiev-Peçersk Lavra. Bugün burada Uk-rayna’daki en önemli müze kompleksi olan, Kiev-Peçersk Ulusal Tarihi ve Kültürel Doğa koruma alanı bulunmaktadır.

Doğu Hıristiyan geleneğine göre, önemli erkek manastırlarına (keşişhane) “Lavra” ünvanı verilir. Örneğin, Ukrayna’daki yüzlerce manastır arasında sadece üç Ortodoks ve bir Yunan Katolik manastı-rı bu ünvanı taşımaktadır. Rusya’da – üç manastır, birer tane Gürcistan ve Yunanistan’da bulunmakta-dır. Kiev Lavra belki de en önemlisidır, çünkü XI-XIII yüzyıl Avrupa’sının en büyük devletlerinden biri olan ortaçağ Kiev Devletinin manastır geleneği buradan kaynaklanmaktadır. Yüzyıllar boyunca manastırlar, manevi hayat, entelektüel arayışlar ve hatta yeni teknolojilerin odak noktası idi. Örneğin, 1616 yılın-da Lavra’da kurulan tipografi, Orta ve Doğu Ukray-na’nın ilk tipografisi (bununla beraber Ortodoks ve Doğu Hıristiyan ülkelerindeki ilk tipografilerden biri) olmuştur.

Kiev Lavra’dan ilk olarak 1051 yılında ortaçağ ki-lise ve devlet kayıtlarında bahsedilmiştir. O zaman devlet, kızlarının hepsini Avrupa hükümdarları ile evlendiren, “Avrupa’nın kayınpederi” Prens Akil Ya-roslav tarafından yönetiliyordu. Hükümdarlığı sıra-sında, Karadeniz’den Beyazdeniz’e ve Kafkasya’dan Baltık’e kadar uzanan uçsuz bucaksız ülkenin baş-kenti, o zaman büyük sayılan (nüfusu 50.000 civa-rinda) Kiev şehri idi. Kiev, sonradan Rus (tarihi Do-ğu slavlarının devleti) tarafından fethedilen, Polyan kavminin topraklarının ortasında bulunuyordu. İşte Polyanların eski toprağı zamanla Rus olarak adlan-dırılmaya başlanmış ve bu isim daha da büyük alana yayılmıştır.

Kiev, meşhur Vareglerden Yunanlara ticaret yolunun, yani günümüzdeki İsviçre’yi Türkiye ve Yunanistan’a bağlayan yolun ta ortasında bulunuyordu.

O zaman, 1051 yılında, Hı-ristiyan manastır sisteminin kurucusu Büyük Antoni’nin (IV. yüzyıl) onuruna isimlendirilmiş, Çernigov kökenli olan genç rahip Antoni, Athos Dağı’ndan Rus’a dönmüştür. Antoni Peçerski Rus topraklarındaki keşişliğin kuru-cusu olmuştur. Kiev’deki kilise-ler ve mevcut manastırları ge-zip uygun (yakışır) bir manastır ruhunu bulamayıp Kiev yakın-larındaki dağlardan birinin ma-

которым посчастливилось побывать здесь – Ференц Лист, Оноре де Бальзак, Михаил Булгаков, Николай-Гоголь, Тарас Шевченко и многие другие – востор-гались барочной красотой этой святыни, так удачно вписанной в природный ландшафт.

Это – Киево-Печерская Лавра. Здесь сейчас рас-положен главный музей Украины – Национальный Киево-Печерский историко-культурный заповедник, один из самых больших музейных комплексов страны.

«Лавра» – титул, который в восточнохристианской традиции имеют самые важные, образцовые муж-ские монастыри. Так, в Украине среди сотен мона-стырей такой титул носят лишь три православных и один греко-католический, в России есть три Лавры, по одной – в Грузии и Греции. Киевская Лавра, воз-можно, самая значимая, так как именно отсюда ис-ходит монашеская традиция средневекового Киев-ского государства, одного из самых больших евро-пейских государств ХІ–ХІІІ вв. Многие века имен-но монастыри были средоточием духовной жизни, интеллектуальных поисков и даже новых техноло-гий. Например, основанная в 1616-ом году в Лав-ре типография – первая в Центральной и Восточной Украине (и одна из первых в странах православной, восточнохристианской традиции).

Первое упоминание о Киевской Лавре в средне-вековой церковно-государственной хронике отно-сится к 1051-му году, когда страной правил князь Ярослав Мудрый – «тесть Европы», выдавший всех дочерей замуж за европейских монархов. Во времена его правления столицей обширной страны, прости-рающейся от Черного до Белого морей и от Кавка-за до Балтики, был крупный по тем временам город Киев (около 50 тысяч населения). Киев был располо-жен в центре земель племени полян, которыми по-том завладела русь. Собственно Полянская земля и стала со временем именоваться Русью, распростра-нив этот термин на бóльшую территорию.

Киев лежал посреди знаменитого торгового пу-ти «из варяг в греки», то есть – из нынешней Шве-ции в Турцию и Грецию.

В то время, в 1051-ом году, со святой горы Афон возвратился на Русь выходец из Черниговской зем-ли, молодой монах Антоний, названный так в честь родоначальника христианского монашества Анто-ния Великого (ІV век). Антоний Печерский стал ос-новоположником монашества на Руси. Обойдя ки-евские храмы и уже существующие монастыри, он не нашёл в них подобающего монашеского духа и предпочёл уединиться в пещере в одной из гор око-ло Киева. Первоначально, в 1051–1073 гг., монастырь был подземным, «печерным» (от украинского слова «пэчэ´ра» – «pechèra», по-русски «пещера»,

the cave). Жизнь печерских монахов протекала в непрестанной молитве, строгом посте, безмолвии, борьбе с немощью плоти, страстями и искушениями. Святые насельники Лавры тех времён – это также учё-

Page 18: Da dergisi no 42

18  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОД И ХРАМЫ

ные, медики, художники, стро-ители, воины: Нестор-летопи-сец, Агапит-врач, Алипий-ико-нописец, двенадцать греческих братьев-зодчих, Илья Муромец.

В ХVІІ веке, в период духов-но-национального возрожде-ния Украины, Лавру возглавил Петр Могила – воин, политик, дипломат, учёный. Он основал

на территории монастыря ла-тиноязычную школу, из кото-рой в 1632-ом году образова-лась знаменитая Киево-Моги-лянская коллегия-академия – одно из первых высших учебных заведений в Восточной Европе. А со второй половины ХVІІ ве-ка, когда утвердилась украин-ская государственность в фор-ме гетманата, у Лавры появил-

ся меценат-покровитель в ли-це украинской казацкой старшины. Лавра посте-пенно становится такой прекрасной, какой её мо-жет увидеть сейчас любой турист: золотые купола над Днепровскими холмами, белоснежные хра-мы, золоченые высокие иконостасы…Это украин-ское барокко казацких времён – результат рас-цвета Лавры в ХVІІ–ХVІІІ веках. Святые тех времён – Петр Могила, Павел Конюскевич, Дмитрий Туп-тало – просветители, деятели науки.

Сейчас пещеры – интереснейший туристиче-ский объект: общая протяженность их около ки-лометра. Спустившись на 90 ступенек по лестни-це, можно пройти со свечой по таинственным, по-луосвещённым подземным лабиринтам, увидеть строгие подземные храмы и келии суровых за-творников, поклониться нетленным реликвиям лаврских святых, прикоснувшись к их аскетиче-скому подвигу.

А рядом с главной площадью возвышается Ве-

ğarasına çekilmeyi tercih etmiştir. En başta, 1051-1073 yıllarında, manastır yeraltılı, “pe-çernı” (ukraynacası: “пэчэ´ра” – “peçèra”, rus-çası: “пещера”, türkçesi: mağara) idi. Rahiplerin hayatı, aralıksız dua, sıkı oruç, sukunet ile nefis, ve tutkulara karşı mücadele etmekle doluydu.

Kronik yazarı Nestor, doktor Agapetus, ikon ressamı Alypy, oniki Yunan mimar kardeş, İlya Muromets gibi bilim adamları, doktorlar, res-samlar, inşaatçılar, askerler de o zamanki Lav-ra’nın aziz sakinleri arasında idi.

XVII yüzyıldaki Ukrayna’nın manevi ve milli canlanma döneminde Lavra, asker, siyasetçi, diplomat ve bilim adamı Petro Mogila tara-fından yönetiliyordu. Petro Mogila manastırın alanında, Doğu Avrupa’daki yüksek öğretimin ilk kurumlarından biri olan meşhur Kiev-Mogila kolej-akademisine 1632 yılında latince okula-dönüşmüş olan okulu kurmuştur. XVII yüzyılın ikinci yarısından başlayarak, Ukrayna devleti hetmanlık biçiminde kurulduğu zaman, Ukray-na Kazaklarının lideri Lavra’nın hamisi olmuştur. Gittikçe Lavra, onu bugün her turistin gördüğü gibi, çok güzel olmaya başlamıştır: Dinyeper tepeleri üstünde yükselen altın kubbeler, kar beyazı kiliseler, yüksek yaldızlı ikonostaslar... Kazak dönemindeki bu Ukrayna baroğu, Lav-ra’nın XVII-XVIII yüzyıllarındaki yükselişinin so-nucudur. O zamanki Petro Mogila, Pavel Konüs-keviç, Dmitri Tuptalo gibi azizler ve aydınlar bu ortamlarda yetişiyordu.

Günümüzde mağaralar, toplam uzunluğu yaklaşık bir kilometre olan ilgi çekici turistik yerlerdir. 90 basamak merdiven aşağı inildiğin-de, elinde bir mum tutarak, gizemli, loş ışıklı yeraltı labirentleri gezmek, yeraltı sofu kilisele-ri ve münzevilerin hücreleri görmek, Lavra’daki azizlerin bozulmaz emanetlerine hürmet gös-tererek ziyaret mümkündür..

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОД И ХРАМЫ

В ХVІІ веке, в период духовно-национального возрождения Украины, Лавру возглавил Петр Могила – воин, политик, дипломат, учёный. Он основал на территории монастыря латиноязычную школу, из которой в 1632-ом году образовалась знаменитая Киево-Могилянская коллегия-академия – одно из первых высших учебных заведений в Восточной Европе.

Page 19: Da dergisi no 42

YERALTI ŞEHİR VE MABEDLERİ DOSYA

ликая Лаврская колокольня – одна из самых вы-соких в Европе (96,5 м). Со смотровой площадки колокольни открывается величественная и за-хватывающая панорама Киевских гор, подыма-ющихся над Днепром на 60–100 метров, и само-го Киева на холмах.

На территории Лавры находится множество ин-тересных экспозиций: Музей истории Лавры; Му-зей исторических драгоценностей Украины с самой большой в мире коллекцией знаменитого скиф-ского золота и сложнейшими работами украин-ских ювелиров ХVІІ века; Музей книги и книгопе-чатания, располагающийся в историческом зда-нии первой типографии. В Музее украинского на-родно-декоративного искусства представлены, в частности, уникальные картины украинской на-родной художницы Катерины Билокур, образцы изящного «Пэтрыки΄вського рóзпысу» – характер-ной украинской художественной росписи, внесён-ной в 2013-м году в список Мирового культурно-го наследия ЮНЕСКО. В Музее театрального, му-зыкального и киноискусства находится коллек-ция старинных украинских музыкальных инстру-ментов, в том числе трэмбита украинских горцев Карпат – самый длинный в мире музыкальный ин-струмент. Особый интерес у туристов, в том числе турецких, массово посещающих именно эту экс-позицию, вызывает увлекательная Выставка ми-кроминиатюр всемирно известного мастера Мыко-лы Сядрыстого. Его золотой чудо-кораблик «Алые паруса» из 337 микроскопичеких деталей внесён в Книгу рекордов Гиннеса.

Ana meydanın yakınlarında, Avrupa’nın en yüksek çan kulelerden biri olan Lavra Büyük Çan Kulesi (96.5 m) yükselmektedir. Çan kulesinin tepesinden, Dinyeper Nehri üzerinde 60-100 metre yükselen Kiev dağ-larının ve tepelerdeki Kiev şehrinin nefes kesici manzarası görülmektedir.

Lavra alanında birçok ilgi çeken sergi söz konusudur: Lavra tarihi müzesi; dün-yanın en büyük, meşhur İskitler’a ait altın-koleksiyonu ve XVII yüzyılındaki Ukrayna’lı kuyumcuların karmaşık çalışmalarını ser-gileyen Ukrayna Tarihi Hazineleri Müzesi; ilk matbaanın tarihi binasında bulunan Ki-tap ve Basımcılık Müzesi. Ayrıca, Ukrayna Halk ve Dekoratif Sanatlar Müzesi’nin zi-yaretçileri, Ukrayna halk sanatçısı Kateri-na Bilokur’un benzersiz tabloları, UNES-CO Dünya Kültür Mirası listesinde 2013 yılından beri yer alan Ukrayna’ya has (ti-pik) boyama tarzı olan «Пэтрыки΄вський рóзпыс» (Petrikiv boyama) zarif örnekleri-ni de görebilmektedirler. Tiyatro, Müzik ve Sinema Sanatları Müzesinde, dünyanın en uzun müzik aleti olan Ukrayna Karpatlar halkının trembitası da dahil, antik Ukrayna müzik aletleri koleksiyonu bulunmaktadır. Ayrıca, dünyaca ünlü usta Mıkola Syadrıs-tı’nın etkileyici mikrominyatürleri, müzeyi ziyaret eden turistlerin ilgisini çekmekte-dir. 337 mikroskobik detaylardan oluşan, onun yaptığı mucizevi altın “Kızıl yelken-ler” gemisi, Guinness Rekorlar Kitabı’na girmiştir.

YERALTI ŞEHİR VE MABEDLERİ

XVII yüzyılda, Ukrayna’nın manevi ve milli diriliş döneminde Lavra, asker, siyasetçi,

diplomat ve bilim adamı Petro Mogila

tarafından yönetiliyordu. Petro Mogila

manastır alanında, Doğu Avrupa’daki

yüksek öğretimin ilk kurumlarından biri olan

meşhur Kiev-Mogila kolej-akademisine

1632 yılında dönüşmüş latince okulu kurmuştur.

Page 20: Da dergisi no 42

Mümtaz’er TürköneÖĞRETİM ÜYESİ, KÖŞE YAZARI

Dün El Nusra, ondan önce El Kaide, daha önce Taliban’dı. İsimler kalıyor, ama öne çıkanlar değişiyor, bu yaftalar altında ortalıkta dolaşan örgütlerin tabiatları ve bıraktıkları gulyabani izlenimi hiç değişmiyor. Sınırsız görünen bir terör

kapasitesi, katliamlar ve kamera karşısında kafa kesme gibi cinayetin en korkutucu biçimleri; kölelik-cariyelik, recm, başka inançlara hayat hakkı tanımamak gibi tarih dışı bağnazlıklar. İsimleri değişen örgütlerin hepsinde aynı kalıplar görülmedi mi? Demek ki IŞİD sorunu bugün çözülse, bu örgüt bütünüyle yok edilse yarın aynı ürkütücü sahneler bir başka örgütün eylemleri olarak karşımıza çıkacak.

Abdullah Yusuf Azzam (1941-1989), aslen Filistinli bir fıkıh doktoru. IŞİD’in beslendiği ideoloji, onun İslâm yorumuna dayanıyor. “Afgan cihadı” hakkında yazdığı kitap, Seyyid Kutub’un meşhur “Yoldaki İşaretler”i ile aynı saygıyı ve ilgiyi görüyor. IŞİD’e dünyanın her yerinden gelen gençlerin ezberledikleri, kanlarını kaynatan, ölmeye ve öldürmeye sürükleyen zemberek bu kitabın içinde mevcut. Temel anahtar “ölüm tutkusu”; bu deyim hem ölmeyi hem de öldürmeyi içeriyor. İşin özü, şayet Müslüman iseniz, yapmanız gereken tek şey var: Elinize silahı alıp savaşmak. «Ne için», «nasıl», «kime karşı», «hangi amaçla» gibi soruların hiçbir anlamı yok. Azzam’ın verdiği hüküm kesin: “Elinde tüfek bulunmadan Allah-u Teâlâ’ya kavuşan herkesin Allah’la günahkâr olarak karşılaşacağını görüyorum.” «Görüyorum» kelimesinin özenle seçildiği belli, o bir «aziz» ve her şeyi görüyor. Demek ki «cihad» her şeyi görecek bir görüş gücü kazandırıyor.(!)

İnsanı ölüme sürükleyen keskin ideolojik metinlerin hepsi, Azzam’ın yaklaşımı gibi duygulara seslenir. Bir Cihatçı’nın “Ölmem veya öldürmem ne işe yarayacak?” sorusunu sorması bile günah sayılır. Ondan istenen tek şey, elde silah ölmesi veya öldürmesidir. Çok fazla şey bilmenize gerek yok; Kur’ân’ı ve Allah’ın emirlerini sadece nefsi müdafaa için savunmaya izin verilen bir kaç ayet ile sınırlamanız yeterli.

ИГИЛ не имеет ничего общего с исламом!IŞİD’in İslam’la alakası yok!

РЕЛИГИЯ И ТЕРРОРИЗМ

Мюмтазер ТюрконеИСЛАМСКОЕ ГОСУДАРСТВО ИРАКА И ЛЕВАНТА

Вчера была ан-Нусра, до этого - Аль-Каида, еще раньше был Талибан. Названия остаются, меняют-ся главные фигуранты, характер же скрывающихся под этими ярлыками террористических группиро-вок остаётся неизменным, равно как и чудовищные

последствия их деятельности. Кажущийся безграничным тер-рористический потенциал, такие страшнейшие формы убийств как массовая резня и обезглавливание перед камерой; рабство и сексуальная эксплуатация, побивание камнями, отрицание права на существование других религий – всё это проявление доселе невиданного фанатизма. Разве не прослеживается яв-но тот факт, что под разными названиями скрываются группи-ровки, устроенные по одному шаблону? То есть, если сегод-ня проблема террористической организации ИГИЛ решится, и она будет полностью уничтожена, завтра мы снова столкнем-ся с такой же жуткой картиной, порожденной действиями те-перь уже другой террористической группировки.

Абдуллах Юсуф Аззам (1941-1989) - палестинский доктор шариатского права. Идеология ИГИЛ основывается на его тол-ковании ислама. Его книга «Афганский джихад» пользуется та-ким же уважением и интересом, как и знаменитые «Знаки на пути» Сайида Кутба. В этой книге содержится то, что вступа-ющие в ряды ИГИЛ молодые люди из разных стран выучивают наизусть, та движущая сила, которая заставляет их кровь ки-петь, а их самих толкает на смерть и убийства. Ключом ко все-му является «страстное желание смерти», что подразумева-ет как желание умирать, так и убивать. Суть в том, что мусуль-манин должен заниматься лишь одним: сражаться с оружием в руках. Не имеет значения «за что», «как», «против кого», «с какой целью». Аззам безапелляционно заявляет: «Я вижу, как все, кто предстают перед Всемогущим Аллахом без оружия в руках, являются перед Ним грешниками». Очевидно, что сло-во «вижу» используется им специально. Он – «святой», кото-рый видит всё. То есть «джихад» позволяет приобрести спо-собность к ясновидению…

Все идеологические тексты, толкающие людей на смерть, взывают к тем же чувствам, что и Аззам. Даже вопрос джиха-диста «Зачем мне умирать или убивать?» считается грехов-

Page 21: Da dergisi no 42

IŞİD, ezilmiş ve umutsuz kitlelerin inancını silahla doğrultup, oradan bir devlete ulaşmaya çalışıyor. Mukayeseleri objektif esaslara dayandırmalıyız. AK Parti’nin ideolojisi ve kadroları ile IŞİD arasında bağ kuranlar yanılıyor. IŞİD, silahlı bir din yorumundan devlet çıkartıyor; Türkiye’de ise din totaliter araçlarla devletleştiriliyor. Devletleştirilmiş din, Selefi terörle baş edebilir mi?

Ölümü yüceltenlere karşı, sulhu ve birlikte yaşamayı yücelten ve üstelik tarih boyunca kendini kanıtlamış bir yoruma ihtiyacımız var. İşte bu yoruma karşı Türkiye’de AK Parti tarafından açılmış savaş bütün hızıyla sürüyor. Barışçı din yorumunu ve birlikte yaşamayı savunan Hizmet Hareketi’nin durumundan bahsediyorum.

,IŞİD, Türkiye’nin başına sarılan çok büyük bir belâ. Diğer bütün aktörlerin planlarında IŞİD’in ötesinde hesaplar var. İran, IŞİD sayesinde önünde bomboş, geniş fırsat alanları buldu. Suud’da aşiretler arasında hassas bir dengede varlığını sürdüren monarşi iç hesaplaşmasını ve Batı ile ilişkilerini bu dev sorun üzerinden yenilemeye girişti. Suriye’de Esed, IŞİD’in alternatifi olarak yeniden hayat buldu. Irak’taki Şii iktidarı, bütün hatalarını unutturdu. Kuzey Irak’ta Barzani altın çağını yaşıyor. Komedi gibi: PKK, IŞİD karşısında Türkiye’den silah istiyor, uluslararası meşruiyet alanını genişletiyor. Dünya, birkaç bin militanı ile sahneye çıkan bir örgüt bahanesiyle yeniden inşa ediliyor.

Geçmişte Osmanlı devleti 18. Yüzyıl sonundan itibaren IŞİD’in ataları yani Vahhabiler tarafından tehdit edildi. Türkiye her şeye rağmen gelenekleri olan kadim bir devlet; IŞİD’le ilişki kuran bir siyaset bu devletin çatısı altında barınmaz. Kaldı ki, Suriye iç savaşının başlarında Türkiye’nin yaptığı hataların aynısını Avrupa ülkeleri ve ABD de yaptı. Oluşacak bataklığın bu kadar kısa zamanda böylesine büyük bir bela üretmesini kimse beklemiyordu. Davutoğlu, ABD’nin gelişmiş silahlarının IŞİD’in elinde olduğunu söylerken bu olguyu temellendiriyor.

İslâmcılığın en keskin biçimleri dahil Türkiye’de IŞİD’e sempati ile bakacak kurumlaşmış bir gelenek yok. IŞİD Türkiye için köksüz bir moda akım; bu akım ideolojik geleneklerden değil aktüel sorunlardan besleniyor. IŞİD, “uluslararası bir şeytan”a dönüştükçe beslenmeye devam edecek.

DİN VE TERÖRным. Единственное, что от него требуется, это умереть с оружием в руках или убить. Вам не нужно много знать; что касается Корана и заповедей Аллаха, то здесь достаточно ограничиться нескольки-ми аятами, которые дозволяют защиту только в целях самообороны.

ИГИЛ пытается создать государство, используя оружие для воз-рождения веры угнетённых и отчаявшихся. Сравнения должны быть обоснованными. Те, кто связывают ИГИЛ с идеологией и членами Партии справедливости и развития, ошибаются. ИГИЛ строит госу-дарство на основе воинственного толкования религии; в Турции же религия огосударствляется тоталитарными методами. Разве может религия, ставшая собственностью государства, противостоять тер-роризму салафитов?

В противовес тем, кто прославляет смерть, необходимо понима-ние религии, которое подразумевало бы мирное сосуществование, и, самое главное, положительно зарекомендовало себя на протяже-нии столетий. Именно против такого понимания (ПСР) Партия спра-ведливости и развития в Турции развязала войну, которая идет пол-ным ходом. Я имею в виду Движение Хизмет, выступающее за мирное толкование религии и сосуществование в гармонии друг с другом.

ИГИЛ - это нарыв на теле исламского общества. Этот нарыв яв-ляется результатом болезни, от которой долгое время страдало те-ло, а также глубоких ран, нанесённых извне. ИГИЛ – это следствие, почти как жужжащий рой комаров в болоте; но вероятность распро-странения заразной болезни вокруг очень высока. Давутоглу прав: если бы Запад не повернулся спиной к Сирии в гражданской войне, если бы он принял участие в продолжающейся до сих пор людской трагедии, где сотни тысяч человек стали разменной монетой в игре мелких интересов великих держав, если бы в Ираке не игнорирова-лись интересы арабов-суннитов, тогда обозначилась бы сейчас так остро проблема ИГИЛ?

ИГИЛ – беда, обрушившаяся на Турцию. Планы всех других дей-ствующих лиц касаются не проблемы ИГИЛ, а преследуют свои це-ли. Для некоторых стран – эффективный «ключ»к восстановлению влияния в регионе. Благодаря ИГИЛ для Ирана открылись большие возможности и вакантная ниша. Монархия Саудовской Аравии, су-ществующая в условиях хрупкого равновесия между кланами, ис-пользует эту гигантскую проблему для сведения внутренних счетов и модернизации отношений с Западом. Асад снова приобрел акту-альность как альтернатива ИГИЛ в Сирии. Забылись ошибки шиит-ской власти в Ираке. Для Барзани в Северном Ираке наступил «зо-лотой век». Смеху подобно: Рабочая партия Курдистана просит у Тур-ции оружие, чтобы противостоять ИГИЛ, и расширяет свою между-народную легитимность. Мир перекраивается заново под предло-гом того, что на мировой арене появилась группировка с несколь-кими тысячами боевиков.

В прошлом, начиная с конца 18-го века, османской государствен-ности угрожали предшественники ИГИЛ – ваххабиты. Несмотря ни на что, Турция - государство с устоявшимися традициями; и здесь нет места политике заигрывания с ИГИЛ. Более того, те же ошиб-ки, которые допустила Турция в начале гражданской войны в Сирии, были сделаны европейскими странами и США. Никто не ожидал, что образовавшееся болото в столь короткое время станет источником такой большой беды. И Давутоглу подтверждает этот факт, заяв-ляя, что современное американское оружие находится в руках ИГИЛ.

В Турции нет институциональных образований, включая даже са-мые радикальные формы исламизма, которые бы симпатизировали ИГИЛ. Для Турции ИГИЛ - это модное течение, не имеющее корней; оно подпитывается не идейными традициями, а текущими проблема-ми. А выйдя на международную арену, ИГИЛ найдет себе новую пищу.

Page 22: Da dergisi no 42

22  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Lavrov: IŞİD İslamiyet’i temsil etmiyor

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, IŞİD’in İslamiyet’i temsil etmediğini, devletlerini kurmalarına izin verilmeyeceğini söyledi

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Irak ve Suriye’ye aktif olan IŞİD terör örgütünün İslamiyet’i temsil etmediğini, devletlerini kurmalarına izin verilmeyeceğini söyledi.

Fransa’nın başkenti Paris’te Irak krizinin çözümü için düzenlenen uluslararası konferansa katılan Lavrov, “IŞİD, İslamiyet’i temsil etmiyor. Kendi devletlerini kurmalarına izin verilmeyecek. Etkin mücadele için de terörün kaynağı ve boyutunun anlaşılması gerekiyor.” dedi.

Obama: IŞİD’in İslam’la alakası yok

ABD Başkanı Barack Obama, radikal selefi IŞİD örgütünün İslamla alakası olmadığını net bir şekilde dile getirdi. IŞİD’e karşı mücadele kapsamında geniş bir koalisyona liderlik yapacaklarını vurgulayan Obama, Amerikan askerinin kara harekatına girmeyeceğini yineledi.

Başkan Obama, IŞİD’le mücadele çerçevesinde Suriye’ye hava saldırısı bile düzenlenebileceğini ifade etti. Obama, «Amacımız açıktır. IŞİD’i kapsamlı ve sürdürülebilir terörle mücadele stratejisi ile azaltıp imha edeceğiz. IŞİD kanserini ortadan kaldırmak zaman alacaktır.

РЕЛИГИЯ И ТЕРРОРИЗМ

Лавров: ИГИЛ не представляет исламМинистр иностранных дел России Сергей Лавров принял участие в международной конференции по разрешению иракского кризиса, прошедшей в столице Франции, где заявил: «Сегодня будущему Ирака угрожают агрессивные действия террористической организации ИГИЛ. Экстремисты сеют смерть и разрушения также в соседней Сирии. Более того, они открыто провозглашают намерение столкнуть весь регион Ближнего Востока и Северной Африки в пропасть религиозных войн. Это совершенно несопоставимо с подлинными ценностями ислама как одной из основных мировых религий. Думаю, у лидеров «Исламского государства» не должно быть никаких иллюзий: они не представляют собой ислам, и им никогда не позволят создать собственное государство».

Обама: ИГИЛ не имеет ничего общего с исламом

Президент США Барак Обама ясно заявил, что ради-кальная салафитская группировка ИГИЛ не имеет ниче-го общего с исламом. Обама подчеркнул, что США станет во главе широкого альянса государств для борьбы про-тив ИГИЛ, и вновь подтвердил, что американские воен-ные не будут участвовать в наземной операции.

Президент Обама сказал, что в рамках борьбы против ИГИЛ возможно даже нанесение воздушных ударов по Си-рии. «Наша цель ясна. Благодаря всеобъемлющей и устой-чивой стратегии борьбы с терроризмом мы снизим число экстремистов ИГИЛ и уничтожим их. Понадобится вре-мя, чтобы устранить раковую опухоль ИГИЛ».

Page 23: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  23

Fethullah Gülen Hocaefendi, dünya medyasına verdiği ilanlarla IŞİD terörünü kınadı

Fethullah Gülen: “IŞİD Zulmü En Ağır Şekilde Lanetlenmeli”

IŞİD terör örgütü tarafından dini bir söylem arkasına sığınarak işlenen vahşi zulümleri kınıyor ve faillerinin insanlık dışı eylemlerine son vermesi ve bir an önce yargıya teslim

edilmeleri için dünyanın dört bir tarafından yapılan çağrıya iştirak ediyorum.’

‘Her türlü azınlık veya masum sivillere saldırı, baskı veya zulüm, Kur’an’ın elmas düsturlarına ve

Efendimiz’in (sas) sünnetine tamamen zıttır. IŞİD üyeleri şayet bir takım güçlerin piyonu

olarak hareket etmiyorlarsa, İslam dininin ruhunu ve onun Peygamberini (sas) tanımamış cahillerdir denebilir. Her ne olursa olsun, yaptıkları terörizmdir ve böylece isimlendirilmelidir.’

‘Dinin gayesi dünyada evrensel insan hakları, hukukun üstünlüğü ve yüksek insani değerlere dayalı barışı tesis etmektir. Bunun tersine olan yorumlar, hassaten çatışmaları alevlendirmeye matuf olarak dinin istismar edilmesi onun ruhuna zıttır ve bir nifaktır. Temel disiplinleri açısından İslami düşüncede meşru maksada ulaştıran yollar da kendileri meşru olmak zorundadır. Bunun tersi hareket Makyavelizm’dir.’

‘Irak ve Suriye’de hayatını kaybeden herkesin, ve hunharca öldürülen gazeteci James Foley’in aile ve sevenlerine yürekten başsağlığı diler, Cenab-ı Hak’tan onlara sabır ve metanet vermesini, acılarını hafifletmesini niyaz ederim. Başta, her geçen gün akıbetlerinden daha da çok endişe duyduğumuz 49 vatandaşımız olmak üzere diğer tüm rehinelerin de derhal serbest bırakılması ve saygı ve barış dolu bir dünyaya hepimizi ulaştırması için Cenab-ı Hakk’a duacıyım, ve herkesi bu duaya katılmaya davet ediyorum.’

DİN VE TERÖR

Фетхуллах Гюлен выступил в мировых СМИ с осуждением терроризма ИГИЛ

Фетхуллах Гюлен: «Преступления ИГИЛ

должны быть осужде-ны самым решительным образом»

Фетхуллах Гюлен выступил с осуждением увеличивших-ся в последнее время же-стоких, бесчеловечных пре-

ступлений террористической группировки ИГИЛ и выразил глубокие соболезнования се-мьям и близким погибших в связи с актами наси-лия в Ираке и Сирии.

Фетхуллах Гюлен: «Я осуждаю дикую жестокость террористической организации ИГИЛ, которая при-крывается религией, и прошу весь мир присоеди-ниться к призыву положить конец бесчеловечно-му террору и как можно скорее предать преступ-ников суду».

«Агрессия, давление или притеснение любых мень-шинств или невинных гражданских лиц противоре-чит высоким идеалам Корана, а также сунне Пророка Мухаммеда (мир ему и благословение). Если боеви-ки группировки - не пешки в игре неких сил, то можно сказать, что они – дикари, не познавшие сути Ислама и слов его Пророка (мир ему и благословение). Как бы то ни было, их действия – не что иное, как терроризм, и это надо называть своими словами».

«Целью религии является повсеместное установление ми-ра, основанного на универсальных правах человека, верховен-стве закона и высоких человеческих ценностях. А все, что не со-ответствует этому, и особенно эксплуатация религии с целью усугубить конфликт, не имеет ничего общего с самой религи-ей и противоречит ей. С точки зрения основных положений ис-лама достижение законных целей должно осуществляться до-зволенными путями. Иначе это - макиавеллизм».

«Я от всего сердца выражаю соболезнование семьям и близ-ким всех погибших в Ираке и Сирии, а также зверски убитого журналиста Джеймса Фоули, и взываю к Всевышнему с прось-бой даровать им терпение и утешение, облегчить их боль. Я мо-лю Всемогущего Аллаха, чтобы все заложники, в том числе и 49 наших граждан, за которых день ото дня мы тревожимся все больше, были бы немедленно освобождены, и чтобы все мы жи-ли в мире, где царит уважение и спокойствие. Я приглашаю всех присоединиться к этой молитве».

Page 24: Da dergisi no 42

24  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Swami ShantamanandaYENİ DELHİ’DEKİ RAMAKRİŞNA MİSYONU LİDERİ

Swami Shantatmananda, Türkiye’ye yaptığı son ziyareti sırasında Hizmet Hareketi’nin İslami ruhu hakkındaki izlenimlerini paylaştı.

1999 yılında Türkiye’de meydana gelen deprem felaketi sırasında Kimse Yok Mu feryatları havayı sarstı. Resmi olmayan rakamlara göre, yaklaşık 50.000 kişi hayatını kaybetti. Enkaz altında kalan

çok sayıda insan acı içinde «Kimse Yok Mu?» diye feryad ediyordu. Birkaç merhametli insan bu imdat çığlıklarına cevap verdi ve 2002 yılında “Kimse Yok Mu?” adında bir vakıf kurdular. 12 yıl içinde bu STK, yüzmilyonlarca Dolarlık yıllık bütçe ile 110’dan

Свами ШантатманандаЛИДЕР МИССИИ РАМАКРИШНЫ В НЬЮ-ДЕЛИ

Свами Шантатмананда , лидер Миссии Ра-макришны в Нью-Дели, после недавнего визи-та в Турцию делится впечатлениями об ис-ламском духе движения «Хизмет»,также на-зываемого «движением Гюлена»

Kimse Yok Mu?— “Есть кто-нибудь?” — эти крики оглашали окрестно-сти во время ужасающего землетря-сения в Турции в 1999-ом году. По приблизительным оценкам, погиб-

ло более 50 000 человек. Множество людей ока-зались под завалами, они звали в ужасе: «Kimse Yok Mu?» И те, кто мог, откликались на этот зов.

Движение «Хизмет» – «благородное лицо ислама»

Hizmet Hareketi: İslamın asil yüzü

В 1980-х годах Гюлен осознал, что необходимо восстановить роль религии в общественной жизни. Он также понял, что образование будет играть значительную роль в формировании социума, поэтому обратился к своим последователям с призывом открывать учебные заведения. Примерно в то же время он основал движение «Хизмет» для служения общему благу во имя Аллаха. По мере того, как движение набирало силу, ислам стал постепенно возрождаться.

ПУТЕШЕСТВИЕПуТЕшЕСТВИЕ

Page 25: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  25

В 2002-ом году в Турции была создана ор-ганизация под названием «Kimse Yok Mu?». За двенадцать лет это общественное объедине-ние превратилось в крупную организацию с го-довым бюджетом в 100 миллионов долларов (около 6 миллиардов рупий), действующую бо-лее чем в 110 странах. Идейным источником ор-ганизации является движение под названием «Хизмет», что означает «Служение во имя Ал-лаха». Оно также известно как Движение Гюле-на - по имени его основоположника, известно-го исламского ученого-либерала Фетхуллаха Гюлена, который несколько лет служил имамом.

Турция понесла большие потери во время Первой мировой войны, по окончании которой некоторые приграничные районы страны отде-лились и заявили о своей независимости. С тех пор в Турции, несомненно, вырос уровень жиз-ни, но общество долгое время пребывало в со-стоянии кризиса. Почти каждые десять лет про-исходили государственные перевороты.

В 1980-х годах Гюлен осознал, что необхо-димо восстановить роль религии в обществен-ной жизни. Он также понял, что образование будет играть значительную роль в формирова-нии социума, поэтому обратился к своим после-дователям с призывом открывать учебные за-ведения. Примерно в то же время он основал движение «Хизмет» для служения общему бла-гу во имя Аллаха. По мере того, как движение набирало силу, ислам стал постепенно возро-ждаться. Преимущество Турции заключается в ее религиозной толерантности и свободе. Не-смотря на то, что евреи и христиане являются меньшинствами, они живут, не испытывая дав-ления или страха.

Indialogue Foundation – это международ-ная организация, ориентированная на обра-

fazla ülkede faaliyet gösteren büyük bir kuruluşa dönüştü. Bu kuruluşun arkasında ilham veren ve Allah rızası için faaliyet gösteren Hizmet Hareketidir. Bu hareket, aynı zamanda onun kurucusu olan, emekli vaiz, İslam alimi Fethullah Gülen’in ismini de taşımakla bilinmektedir – Gülen Hareketi.

Türkiye’nin ağır bir yenilgiye uğradığı I. Dünya Savaşı sonunda bazı topraklar Türkiye’den koparak bağımsızlıklarını ilan ettiler. Türkiye, güzel Boğaz’ın bağladığı Avrupa ve Asya kıtalarında bulunmaktadır. Türkiye, şüphesiz, maddi zenginlik açısından gelişmiş ama toplum yıllardır dinmeyen siyasal krizler yaşamış, neredeyse her 10 yılda bir darbeler yaşanır hale gelmişti.

1980’lerde Gülen, toplumda dini restore etmeyi bir ihtiyaç olarak görmüş. ve eğitimin toplumun şekillendirilmesinde büyük bir rol oynayacağını hissetmişti. O, eğitim kurumları açmaları için insanları teşvik etti, Allah rızası için evrensel iyilik faaliyetlerinde bulunmak amacıyla Hizmet Hareketine öncülük etmiştir. Hareket gücünü kazandıkça İslam yavaş yavaş yeniden ortaya çıkmaya başladı. Türkiye tarihsel olarak dini hoşgörü ve özgürlüklerin yaşandığı bir coğrafya olmuştur. Bir azınlık olmasına rağmen Yahudiler ve Hıristiyanlar burada yüzyıllardır korkmadan, huzur ve barış içinde haytlarını sürdürmüşlerdir.

Indialogue Foundation (Hindistan-Türkiye Diyalog Vakfı), dünyanın seçkin akademisyen ve ruhani liderlerinin makul ve manevi düşüncelerinden ilham duyan Türkler ve Hintliler tarafından 2005 yılında Yeni Delhi’de kuruşmuştur. Uluslararası, kültürlerarası ve dinlerarası diyalog ve işbirliği teşvik etmek amacıyla kurulmuş olan

1980’LERDE Gülen, toplumdaki

dini restore etmeyi ihtiyaç olarak görmüş.

Bununla beraber o, eğitimin toplumun

şekillendirilmesinde büyük bir rol oynayacağını

hissetmiştir. O, eğitim kurumları açmaları için insanları teşvik

etmiştir ve Allah rızası için evrensel iyilik hareketi olan Hizmet Hareketini

kurmuştur. Hareket gücünü kazandıkça

İslamın gerçek yüzü yeniden ortaya

çıkmaya başladı.

GEZİGEZİ

Page 26: Da dergisi no 42

26  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

зование, мир и развитие, причем нацеленная на конкретные действия. Она была основана в 2005-ом году в Нью-Дели группой турецких и индийских граждан, вдохновленных идеями вы-дающихся ученых и духовных лидеров, с целью продвигать и поощрять международный, меж-культурный и межрелигиозный диалог и взаи-модействие. По ее инициативе весной 2014-го года я провел в Стамбуле пять дней. Это был удивительный опыт.

Я посетил несколько учреждений, действу-ющих в сфере образования, медицинского об-служивания, средств массовой информации, со-циальной помощи и реабилитации. Я узнал, что сегодня у движения «Хизмет» несколько милли-онов последователей в Турции и в других частях земного шара. Также я посетил штаб-квартиру «Kimse Yok Mu», где убедился, что организация предоставляет помощь и содействие независи-мо от религии, пола, расы или языка; движение посвящает себя работе на благо человечества; бросает вызов бедности и облегчает послед-ствия катастроф, помогая пострадавшим. Ор-ганизация заявляет о желании стать ведущей неправительственной организацией, объеди-няя людей во всем мире удовлетворяя их базо-вые потребности в сотрудничестве, солидарно-сти и устойчивом развитии. Она уже реализова-ла несколько программ помощи при стихийных бедствиях, в том числе одну в 2011-ом году, ког-да Япония пострадала от цунами и землетря-сений. У движения «Хизмет» есть много проек-тов гуманитарной помощи, причем не только в случае разрушительных катастроф. В частно-сти, есть несколько образовательных программ, через которые идет поддержка сирот и других социально незащищенных детей.

eylem odaklı uluslararası eğitim kuruluşudur. Onların davetiyle, 31 Mart ile 4 Nisan arası 2014 yılında İstanbul’a beş günlük bir ziyarete gittim. Bu inanılmaz bir deneyim oldu.

Eğitim, sağlık hizmetleri, medya, insani yardım gibi alanlardaki birkaç kurumu ziyaret ettim. Türkiye’de ve dünyanın diğer birçok yerinde günümüzde Hizmet’in çok sayıda takipçisi olduğunu öğrendim. ‘‘Kimse yok mu’’ ofisini ziyaret ettim ve misyonlarının; din, cinsiyet, ırk ayrımı yapmadan felaketzedelere destek ve yardım sağlamak; ‘‘insanlığın yararına çalışmaya kendilerini adamak; yıkıcı olayların sonuçlarını hafifletmek ve yoksulluk ile mücadele etmek; ve yardım alan insanların en kısa zamanda kendi ayakları üzerinde durabilmelerine yardımcı olmak’’ olduğunu öğrendim. Kuruluşunda belirtilen vizyonu, işbirliği, dayanışma ve sürdürülebilir çözümler ile ilgili temel ihtiyaçları karşılayarak tüm dünyadaki insanları kucaklayan, ülkenin önde gelen bir sivil

ФЕТХУЛЛАХ Гюлен – великий протагонист межрелигиозной гармонии. Он внес огромный вклад в упрочение мира во всем мире. Фактически он первым из мусульманских лидеров осудил террористические акты 11 сентября. Он – автор многих книг, посвященных проблемам нравственности, философии, религии.

ПуТЕшЕСТВИЕ

Page 27: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  27

«Хизмет» основал организацию ASYA, на-звание которой является акронимом, образо-ванным начальными буквами турецких слов Поиск, Спасение, Здоровье и Помощь. В ASYA есть поисково-спасательные группы, группы медицинского обеспечения и психосоциаль-ной поддержки, соответствующие междуна-родным стандартам. Специалисты ASYA посто-янно готовятся к стихийным бедствиям. ASYA создает систему оповещения о землетрясени-ях и проводит учения в школах и на городских площадях. В ход идут палатки, одеяла и про-довольственные наборы на случай стихийных бедствий. В структуре организации есть Центр мониторинга катастроф и координации гумани-тарной активности, который отслеживает ситу-ацию и составляет отчеты по катастрофам лю-бого рода в глобальном масштабе.

Фетхуллах Гюлен – великий протагонист межрелигиозной гармонии. Он внес огромный вклад в упрочение мира во всем мире. Факти-чески он первым из мусульманских лидеров осудил террористические акты 11 сентября. Он – автор многих книг, посвященных проблемам нравственности, философии, религии. И визит в Турцию стал для меня настоящим откровени-ем, позволив собственными глазами увидеть благородное лицо ислама. Также он оказался опытом скромности. Я понял, что нужно стиму-лировать деятельность движения «Хизмет» в Индии, Пакистане и Бангладеш – это будет спо-собствовать снижению напряженности и улуч-шению отношений между странами.

GÜLEN, barış, sevgi ve diğer yüce konulu birçok kitap yazmıştır. Böylece,

Türkiye’ye ziyaretim, birinci elden İslam’ın

gerçekten asil yüzünü görmemi sağlayan büyük bir öğrenme

ve bana alçakgönüllü olmayı öğreten

bir deneyim oldu. Hizmet Hareketi,

Hindistan, Pakistan ve Bangladeş’te teşvik

edilmelidir. O, ülkeler arasındaki gerginliğin

hafifletilmesi ve ilişkileri geliştirme

yönünde katkıda bulunabilir.

toplum kuruluşu olduğunu öğrendim. Hizmet, sadece afetler ortaya çıktığı zaman değil, diğer zamanlarda da gerçekleştirdiği çok sayıda insani yardım projelerini ve yetim çocukları destekleme amaçlı çeşitli eğitim programları var.

Hizmet tarafından kurulan bir diğer kurum olan ASYA, uluslararası standartlara göre organize edilmiş olan arama kurtarma, tıbbi destek ve psikososyal destek ekipleri şeklinde faaliyet göstermektir. ASYA deprem bilinçlendirme faaliyetleri uygulamakta ve mobil deprem simülatörü aracılığıyla okullarda ve meydanlarında seminerler düzenlemektedir. ASYA afet zamanlarında mağdurların acil ihtiyaçlarını karşılamak için çadır, battaniye ve paketlenmiş gıda bulundurmaktadır. Bünyesinde, dünyanın herhangi bir yerinde her türlü afetleri takip eden, rapor haline getiren ve karşılık veren Afet İzleme Koordinasyon Merkezi var.

Fethullah Gülen, dinlerarası uyumun büyük bir kahramanıdır. O, küresel barış ve uyum yönünde muazzam katkı sahibidir. Aslında o, 9/11’de teröristleri kınayan etkili bir bildiri yayınlayan ilk önde gelen kanaat önderi oldu. O, barış, sevgi ve diğer bir çok konuda yazılı eserler sahibidir.

Böylece, Türkiye’ye ziyaretim, birinci elden İslam’ın gerçekten asil yüzünü görmemi sağlayan, ve bana alçakgönüllü olmayı öğreten bir deneyim oldu. Hizmet Hareketi, Hindistan, Pakistan ve Bangladeş’te teşvik edilmelidir. Bu hareket ülkeler arasındaki gerginliğin hafifletilmesi ve ilişkileri geliştirmesi yönünde önemli katkılar sunabilir.

GEZİ

Page 28: Da dergisi no 42

28  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

МНЕНИЕ ПОЛИТИКА

Вопросы задавал: Ибраим Нуракун Уулу

Экс-президент Кыргызстана Роза Отунбаева, открыв фонд под на-званием “Инициатива Розы Отун-баевой”, занимается вопросами образования, гендера и культуры.

Недавно фонд во второй раз провел Фести-валь образования. Как финансируется фонд? Достаточно ли влияния экс-президента для продвижения столь масштабного проекта? Почему в центре внимания именно образо-вание? Есть ли у Розы Отунбаевой желание

Röportaj: İbraim Nurakun Uulu

Kırgızistan Cumhuriyeti eski cum-hurbaşkanı Roza Otunbayeva, 2011’de ülkedeki en yüksek si-yasi görevi devrettikten sonra “Otunbayeva Girişimleri Vakfı’nı

kurarak, eğitim, kadın ve kültür meselelerine eğilmiştir. Vakıf 2014 yazında “Eğitim Festivali” düzenledi. Vakfa kimler maddi destek sağla-maktadır? Eski cumhurbaşkanının etkisi böyle büyük projeleri yapmak için yeterlimidir?

Образование становится самой важной задачей в мире

ДЛЯ того, чтобы делиться накопленными знаниями, вовсе не обязательно занимать кресло президента или министра. У меня нет желания вновь становиться президентом или проводить какую-либо агитацию с этой целью. Самая главная моя забота – это изменить отношение кыргызского народа к образованию, разбудить в нем любовь к знаниям.

“Çocuk eğitimi, dünyanın en önemli meselesidir”

МНЕНИЕ ПОЛИТИКА

Роза Отунбаева: ЭКС-ПРЕЗИДЕНТ КЫРГЫЗСКОЙ РЕСПУБЛИКИ

Roza Otunbayeva: KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ ESKİ CUMHURBAŞKANI

Page 29: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  29

вновь стать президентом? С этими и другими вопросами к Розе Исаковне обратился жур-налист Ибраим Нуракун уулу.

-Что привело Вас к идее создания фон-да? Какие цели он ставит перед собой?

- Сегодня не только в Кыргызстане, но и во всем мире остро стоят вопросы образова-ния, культуры и духовного богатства челове-ка. В Кыргызстане все ниже уровень образо-вания, хотя в советское время мы были респу-бликой со 100%-й грамотностью. За послед-ние двадцать лет ценности народа смести-лись в сторону материальных благ. А обра-зование не вошло в число главных потреб-ностей. Не работают дома культуры в селах. К примеру, в Жалал-Абадской области, насе-ление которой составляет около одного мил-лиона человек, нет даже обыкновенного му-зея. Складывается впечатление, что люди со-ревнуются в строительстве кафе, ресторанов вместимостью 300-400 человек. В селах ста-тус человека определяется количеством его автомобилей. А вот какие учителя работают в

этих селах, есть ли успевающие ученики, нико-го не интересует. По данным ЮНИСЕФ, шко-лы не посещают 60% детей. Только 14% де-тей дошкольного возраста ходят в детские сады. Размышляя обо всем этом, уйдя с по-ста президента, я открыла фонд, чтобы помочь развитию системы образования. Человеку не

Niçin özellikle eğitim sahasına önem vermeyi dü-şündünüz? Otunbayeva’nın tekrar cumhurbaşkanı olma arzusu varmıdır? İbraim Nurakun Uulu, Roza İsakovna Otunbayeva’yla yaptığı röportajında bu ve bunun gibi sorulara cevaplar aradı.

Sizin yöneticisi olduğunuz Vakfın kurulması-na sebep neydi, vakfınız kuruluş gayesi nedir?

Günümüzde sadece Kırgızistan’da değil, dünyanın hemen her yerinde eğitim, kültür ve manevi değerle-re büyük önem ve-rilmektedir. Özellikle biz Kırgızlar, Sovyet-ler Döneminde 100 % okuma yazma oran-larına rağmen, eğitim seviyemiz gittikçe düşmektedir. Şimdi 20 yıl içerisinde ma-nevi değerlerden zi-yade materyalizmin öne çıktığına şahit olmaktayız. Eğitim aşağı sıralarda yer

almakta, köylerde kültür merkezleri atıl durumdadır. Mesela, 1 milyon nüfuslu Calal-Abad’da normal bir mü-ze yok. İnsanların çoğu vaktini cafelerde ya da kahveha-nelerde tüketmektedirler. Köylerde insanın kalitesi “Kaç arabası var? Ne marka arabası var?” gibi sorulara indir-genmiş durumda. Ancak orda nasıl bir öğretmen çalışı-yor? Okullarında öğrenciler başarılı mı? Eğitimin kalitesi nedir? Bu ve bunun gibi sorular kimseyi ilgilendirmiyor.

SİYASİ BAKIŞ

BILGI ve tecrübeyi halka aktarmak

için mutlaka cumhurbaşkanlığı veya başbakanlık

koltuğunda oturmak gerekmez. Şu

andaki gücüm, bilgi seviyem buna

yeter. İkinci defa cumhurbaşkanlığı

görevine gelme, veya seçim

propagandası yapma niyetinde

değilim. Benim asıl amacım halkımın

eğitime, bilime karşı tutumunu

değiştirmek, uyanışa sebep

olmak…

SİYASİ BAKIŞ

Page 30: Da dergisi no 42

30  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

обязательно занимать высокую должность. Я считаю, что даже находясь вне политики, можно работать на пользу общества, пере-давая знания и опыт другим людям.

-Каких успехов, по Вашему мнению, фонд достиг с 2011-го года?

-Сегодня мы уже встали на ноги. О фонде знают и внутри страны, и за ее пределами, его ценят и уважают. У нас работает сайт. На ба-зе университета им. И.Арабаева мы ежеме-сячно организуем общественные лекции на самые актуальные темы. Мы внедрили в Кыр-гызстане метод Монтессори, привлекли экс-пертов из Москвы. Директор Института Мон-тессори был в Кыргызстане как минимум 15 раз, мы это профинансировали. В результате сейчас у нас есть 40 лицензированных специ-алистов. Кроме того, мы полностью обеспе-чили кадрами три детских сада: один в Жа-лал-Абаде, другой в Оше и третий – в Биш-кеке. Мы отправили команду специалистов по организации работы детских учреждений в Турцию, Казахстан, Австрию для повыше-ния квалификации. Мы обращаемся к нере-шенным проблемам. Так, оказалось, никто не занимается вопросами дошкольного обра-зования. Фонд начал освоение этой целины. Мы призываем общество не относиться к де-тям как к вещам, сдаваемым в камеру хра-нения, пока родители заняты. Кроме того, мы ежегодно проводим Фестиваль образования.

Okul çağındaki çocukların sade-ce %14’ü okul öncesi eğitim alabil-mektedir. İşte bunları hep düşüne-rek cumhurbaşkanlığını devrettik-ten sonra özellikle eğitime bir katkı sağlayabilir miyim ümidiyle bu vak-fı kurdum. İnsanın mutlaka bir dev-let kurumunda çalışması şart değil, siyasetten uzak kalarak da toplum için faydalı işleri yapabileceğini, bilgi ve tecrübe paylaşabileceğini düşünüyorum.

2011’den beri neler yapma-ya muvaffak oldunuz?

Şu anda biz kendi ayaklarımız üzerine durmayı başardık diye dü-şünüyorum. Vakfın ismi var, yurt içinde de, yurt dışında da bir mar-ka değeri var. Sitemiz çalışıyor. İşe-nalı Arabay Kırgız Devlet Üniversi-tesi’nde her ay çok önemli ve ciddi konularda topluma açık seminerler düzenleniyor. Montessori yöntemini Kırgızistan’a getirdik. Moskova’dan uzmanlar davet ediyoruz. Mosko-

va’daki Montessori Enstitütüsünün Müdürü Kır-gızistan’a an az 15 defa gelip gitti. Bunların hep-sini biz karşıladık. Sonuç olarak bizde şu anda 40 kişi “Montessori Yöntemi” diploması aldı. Bunun dışında 3 kreşe (birincisi Calal-Abad’da, ikincisi Oş’ta, üçüncüsü Bişkekte) yardımlarda bulun-duk. Çoçuk kreşi yöneticilerini Türkiye, Astana ve Viyana’ya gönderdik. Özellikle okul öncesi çocuk eğitimine gereken önem verilmiyor. Yani biz de ih-mal edilen işlere önem veriyoruz. Bunun dışında sizin de bildiğiniz gibi her sene Eğitim Festivali düzenliyoruz.

Vakfın işlerini yönetmede ne tür zorluk-larla karşılaşıyorsunuz? Mesela finansal problemlerinizi nasıl çözüyorsunuz?

Niyetin iyiyse para bulunur. Dünyaya baktığınız zaman eski cumhurbaşkanlarının toplumsal işle-re yöneldiğini görürsünüz. Mesela, Gorbaçov’un birçok vakfı var. Ukrayna eski cumhur başkanı Yuşenko’nun da bu yönde teşebbüsleri var. Cum-hurbaşkanlığı bitti bundan sonra sen kimseye la-zım değilsin diye bir düşüncenin oluşması veya oluşmaması insanın kendi elinde. Bitti artık diye oturursan, otura kalırsın. Halka hizmet edeyim di-yorsan o zaman bir şeyler yapman lazım. Zorluk ve sıkıntılar çok. Bu anlamda benim normal vatan-daştan farkım yok. Sivil toplum kuruluşları açan her insanın çektiği sıkıntıları biz de çektik. Eski-den sivil toplum kuruluşlarına diğer ülkelerden çok yardımlar gelirdi, şimdi ise bu çok az. Biz ofis odalarımız için kira ödüyoruz. Benim eski cum-hurbaşkanı olarak hiç ayrıcalığım yok.

‘‘ОКАЗЫВАЕТСЯ, если появляется хорошая идея, то и деньги находятся. В мире известен опыт общественной деятельности экс-президентов. К примеру, много фондов было создано Михаилом Горбачевым. Экс-президент Украины Виктор Ющенко также этим занимается. От самого человека зависит решение, будет ли он работать на пользу своему народу после сложения президентских полномочий, или его деятельность закончена.’’

                                       МНЕНИЕ ПОЛИТИКА

Page 31: Da dergisi no 42

-Возникали ли трудности в работе фонда? Как Вы обеспечиваете его существование?

-Оказывается, если появляется хорошая идея, то и деньги находятся. В мире известен опыт обще-ственной деятельности экс-президентов. К приме-ру, много фондов было создано Михаилом Горбаче-вым. Экс-президент Украины Виктор Ющенко также этим занимается. От самого человека зависит реше-ние, будет ли он работать на пользу своему наро-ду после сложения президентских полномочий, или его деятельность закончена. Я теперь ничем не от-личаюсь от обычных граждан. На долю фонда выпа-ли все трудности, с которыми обычно сталкивают-ся неправительственные организации. Причем, если раньше общественным организациям оказывалось много помощи со стороны государств-доноров, то сейчас она существенно уменьшилась. Раньше мож-но было приобрести собственные офисные помеще-ния, а сейчас свободных площадей нет. Мы платим аренду. В этом деле у меня нет никаких преферен-ций как у экс-президента.

-Чувствуете ли Вы поддержку людей, про-двигая проекты по развитию образования, ис-кусства и культуры?

-В прошлом году мы организовали десять кон-цертов только классической музыки в Националь-ной консерватории. Они предназначались исклю-чительно детям из семей, что проживают в ново-стройках вокруг Бишкека. Новостройки со време-нем сольются с городом. Поэтому нельзя относить-ся к ним с высомерием только из-за того, что сегод-ня они нарушают облик города, портят его. Класси-ческая музыка стала неотъемлемой частью культу-ры 21-го века. К пятому, шестому концертам дети из новостроек начали понимать, в чем отличие баса от сопрано. Их родители просили продолжить му-зыкальное образование детей. В Кыргызстане по-головье скота уже превысило советский максимум – 10 миллионов голов. Теперь наши люди озабо-чены не только тем, чтобы увеличивать поголовье, но и тем, чтобы дать своим детям образование, по-зволяющее выдерживать мировую конкуренцию. Вот это я и считаю настоящей поддержкой.

-Вы всерьез занялись общественной дея-тельностью. Значит ли это, что Вы навсегда покинули политику?

-Помимо деятельности в Кыргызстане, я высту-пала на международных конференциях, саммитах высокого уровня. Очень важно не только услышать, что говорят другие, но привезти и внедрить в своей стране положительный зарубежный опыт. Для того, чтобы делиться накопленными знаниями, вовсе не обязательно занимать кресло президента или мини-стра. У меня нет желания вновь становиться прези-дентом или проводить какую-либо агитацию с этой целью. Самая главная моя забота – это изменить от-ношение кыргызского народа к образованию, раз-будить в нем любовь к знаниям.

Eğitim, kültür ve sanatı geliştirmeye yönelik projelerinizde herhangi bir halk desteği görüyor musunuz?

Geçen sene Milli Konservatuvarda sade-ce klasik müzik üzerine on konser düzenledik. Bu faaliyet sadece Bişkek’in etrafındaki yeni mahallelerde oturan ailelerin çocuklarına yö-nelikti. Klasik müzikler, 21.yüzyıldaki insanın kültürünün biçilmez bir parçasıdır. Beşinci ve altıncı konserden sonra o çocuklar “bas” ile “soprana”nun ne olduğunu öğrendiler. Onların anne babaları o çocukların eğitimi gelişsin di-ye bu müzik etkinliğinin devam etmesini rica ettiler. Çocuklarımıza iyi eğitim verelim, onlar bu yarışta geride kalmasınlar diye düşünme-ye başladılar. Ben bunu gerçek destek olarak sayarım.

Sizin iş hayatınıza göz attığımızda uzun yıllar, diplomat, milletvekili, bakan ve hatta muhalefet olarak ve daha son-ra cumhurbaşkanı ve en son da sivil toplum gönüllüsü olarak millete hizmet ediyorsunuz. Bu siyaseti bıraktığınız anlamına gelir mi?

Kırgızistan’da yaptığımız hizmetlerimizden başka uluslararası konferanslara, yüksek se-viyedeki zirve toplantılarına katıldım, söz söy-leme fırsatlarım da oldu. Başkalarının söyle-diklerini dinleyerek, yabancıların tecrübeleri de kendi ülkeme getirmem de çok önemlidir. Bilgi ve tecrübeyi halka aktarmak için mutlaka cumhurbaşkanlığı veya başbakanlık koltuğun-da oturmak gerekmez. Şu andaki gücüm, bilgi seviyem buna yeter. İkinci defa cumhurbaşkan-lığı görevine gelme, veya seçim propagandası yapma niyetinde de değilim. Benim asıl amacım halkımın eğitime, bilime karşı tutumunu değiş-tirmek, uyanışa sebep olmak…

SİYASİ BAKIŞ

NIYETIN iyiyse para bulunur. Dünyaya

baktığınız zaman eski cumhurbaşkanlarının

toplumsal işlere yöneldiğini

görürsünüz. Mesela, Gorbaçov’un birçok

vakfı var. Ukrayna eski cumhur başkanı

Yuşenko’nun da bu yönde teşebbüsleri

var. Cumhurbaşkanlık bitti bundan sonra sen kimseye lazım

değilsin diye bir düşüncenin oluşması

veya oluşmaması insanın kendi elinde. Halka hizmet edeyim diyorsan o zaman bir şeyler yapman lazım.

Page 32: Da dergisi no 42

Ирина ТУЛУПОВАЖУРНАЛИСТ, ЛАУРЕАТ ПРЕМИИ «ЗОЛОТОЕ ПЕРО», ЧЛЕН СОЮЗА ПИСАТЕЛЕЙ БЕЛАРУСИ

В Беларуси 2014-й год объявлен Годом гостеприимства. Зарубежные гости с удивлением и неподдельным восторгом отмечают именно белорусское

гостеприимство. В исследовании «Беларусь и мир», проведенном Белорусским институтом стратегических исследований (BISS) совместно с социологической

лабораторией НОВАК, рассматривалась тема белорусского национального

характера. Вот какие результаты были получены в рамках социологического опроса взрослого населения

по репрезентативной общереспубликанской выборке.

Гостеприимство – это модно в Беларуси!

Misafirperverlik, Belarus’ta

hep modadır!В Беларуси 2014-й год объявлен Годом гостеприимства.

Зарубежные гости с удивлением и неподдельным восторгом отмечают именно белорусское гостеприимство. На нашей земле столетиями считалось, что человек, готовый отдать

другому самое дорогое и последнее, что у него осталось – хлеб и соль – истинный хозяин в своем доме. И потому

белорусы всех гостей встречают хлебом-солью.

ТРАДИЦИИ

Page 33: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  33

Качества, приписываемые белорусам: гостеприимство – 82,8%; доброта – 81,7%; трудолюбие – 73,1%; скромность – 54,4%; толерантность – 51,4%; духовность – 51,3%;

аккуратность – 45,0%; любознательность – 32,2%; свободолюбие – 28,5%; дисциплинированность – 27,3%.

Главное – гостеприимство, умение достой-но встретить незнакомца. И по возможности помочь ему во всем.

На нашей земле столетиями счита-лось, что человек, готовый отдать другому са-мое дорогое и последнее, что у него осталось – хлеб и соль – истинный хозяин в своем до-ме. И потому белорусы всех гостей встречают хлебом-солью. Приносят хлеб на резном де-ревянном подносе – и показывают еще одно

İrina TULUPOVAGAZETECİ, “ALTIN KALEM” ÖDÜLÜ SAHİBİ, BELARUS YAZARLAR BİRLİĞİ ÜYESİ

Belarus’ta 2014 yılı, Misafirperver-lik Yılı olarak ilan edildi. Misafirper-verlik, Belarus milletinin en önem-li özelliği olduğu için, taşlar yerine oturdu. Ülkemize gelip giden ya-

bancı misafirler şaşkınlık ve samimi heyecan ile Belarus’ların misafirperverliğine vurgu yapmakta-dırlar. Halkımızın misafirleri eşine az rastlanır bir sıcaklık ve ihtiramla ağırlamaktadır. Misafirperver halkımız kendi güzel hasletlerini afişe etmekten hoşlanmamaktadır, ancak, önceliklerini de unut-mamaktadır. NOVAK Sosyolojik laboratuvar ile Be-larus Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün (BISS) tarafından ortaklaşa düzenlenen ‘Belarus ve Dün-ya’ adlı çalışmada Belarusların ulusal karakter özellikleri bir kez daha masaya yatırıldı. Sosyolo-jik araştırma çerçevesinde yapılan ulusal yetişkin nüfusunu temsil eden bir örneklemenin sonucun-da aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Belaruslulara atfedilen özellikler: misafirpervirlik 82,8%; iyilik-severliği 81,7%; çalışkanlık 73,1%; tevazu 54,4%; hoşgörü 51,4%; maneviyat 51,3%; düzenli olma 45,0%; meraklık 32,2%; özgürlük sevgisi 28,5%; disiplinli olma 27,3%.

Yine de Belarus’ların en önemli hasleti misafir-perverliktir, veya hane halkı düzeyinde bir yabancıyı uygun bir şekilde ağırlama hassasiyeti ve müm-kün olduğunca ona her konuda yardımcı olmasıdır.

Rus dilinde misafirperverliğin neden bir eş an-lamlısı daha var? – rus. Хлебосольность (ekmekle tuzu ikram edilmesi). Çünkü yüzyıllarca toprakları-mızda değerli ne varsa (ekmek ve tuz) başkasına ikram etmeye hazır olan gerçek ev sahipleri mev-cuttur. İşte bu yüzden Belaruslar bütün misafirleri meşhur ekmek ve tuz ile karşılamaktadır. Yapılan son hasattan elde edilen undan yapılmış taze ek-mek ile topraklarımızda büyük ihtiram gören tuz

2014 yılı, Belarus’ta

Misafirperverlik Yılı olarak ilan edildi. Misafirperverlik,

Belarus milletinin en önemli özelliği olduğu için, taşlar

yerine oturdu. Ülkemize gelip giden yabancı

misafirler şaşkınlık ve samimi heyecan

ile Belarus’ların misafirperverliğine

vurgu yapmaktadırlar.

Halkımızın misafirleri eşine az

rastlanır bir sıcaklık ve ihtiramla

ağırlamaktadır.

GELENEKLERGELENEKLER

Page 34: Da dergisi no 42

34  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

умение, сноровку белоруса при работе с дре-весиной (а ведь третью часть территории Бе-ларуси занимают леса!) Поднос накрывают са-мотканым рушником, полотенцем с вышитыми узорами. В узорах заложена мудрость народ-ная: рушник, в зависимости от рисунка, может быть оберегом от злого человека, от сглаза, хранить любовь и семейный очаг.

Не случайно именно в Год гостеприимства в нашей стране прошел Чемпионат мира по хоккею. Прекрасные впечатление всех гостей – не только от спортивных состязаний, но и от страны: независимой, самостоятельной, спо-собной принимать взвешенные решения. Стра-ны чистой, европейской, со своей культурой, экономикой, в конце концов, с проблемами – у кого их нет? Но спросите любого, кто побы-вал у нас, и услышите: главное в Беларуси – люди. Добрые, отзывчивые, готовые всегда по-мочь. Приезжие окружены заботой и внима-нием, ощущают атмосферу полного доверия. А это так важно, что государство в центре Ев-ропы настроено на мир! Ведь именно в Бела-руси, в древнем городе Полоцке находится географический центр Европы.

Гостеприимство – еще и путь к самому се-бе. Преодолеть в себе неприязнь, отчужден-ность, замкнутость – это победа над своим эго! Гостеприимный человек никогда не поставит себя выше гостя. И значит, пытаясь быть госте-приимным, он учится жить в обществе.

ikram edilmektedir. Ekmek, farklı nakışlarla işlenmiş tahta bir tepside sunularak, Belarus-lar’ın bir sanatta daha mahir oldukları, - tahta işleme mehareti- ortaya çıkmaktadır. Tepsinin üzerinde nakış desenleri ile süslü el dokuma havlu (ruşnik) serilidir. Desenlerde Belaruslar’ın kutsal sembolleri, halkın bilgeliği gizlidir: üze-rindeki desenlere bağlı havlunun, aileyi nazar-dan ve kötü niyetli insanlardan, koruyan bir tıl-sım olduğuna inanılmaktadır.

Misafirperverlik Belaruslar’ın geleneğinde vardır. Ama neden bunu şimdi, üçüncü milen-yumda bize hatırlatmaya karar verdiler? Çünkü misafirperverliğin başka bir alameti olarak in-sanların yüzlerinin mütebessim olmasıdır. İşte bu bir anlığına bile olsa unutulmamalıdır. İnsan-lara iyi niyetle davranılmalı ve tebessüm eksik olmamalı, zira yüzdeki gülümseme insanın di-yaloğa ve tanışmaya hazır olduğunu göster-mektedir. Bu, aynı zamanda günümüzde maa-lesef sık sık rastlanan şiddete ve kabalığa da karşı olma durumudur.

Misafirperverlik Yılında, ülkemizde Dünya Hokey Şampiyonası düzenlenmesi hiç de te-sadüfi değildir. Sporun barış mesajı taşıması-na rağmen, misafirlerin güzel izlenimleri sadece spordan ibaret değildir. Belarus’u ziyaret eden-lerden soracak olursanız, Belarus halkının en önemli özelliğinin; ‘‘iyi kalpli, merhametli, her zaman yardım etmeye hazır olmaları’’ ifade-lerini duyarsınız. Avrupa’nın merkezinde bulu-

ГОСТЕПРИИМСТВО – еще и путь к самому себе. Преодолеть в себе неприязнь, отчужденность, замкнутость – это победа над своим эго! Гостеприимный человек никогда не поставит себя выше гостя. И значит, пытаясь быть гостеприимным, он учится жить в обществе. ТАК, казалось бы, бытовое качество (а именно так определяет Гостеприимство Википедия) поднимает человека и приучает его думать не только о себе, но и о ближних.

ТРАДИЦИИ

Page 35: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  35

Так, казалось бы, бытовое качество (а имен-но так определяет Гостеприимство Википе-дия) поднимает человека и приучает его ду-мать не только о себе, но и о ближних.

Белорусы добры – и не скрывают этого. Но доброта – не синоним наивности и бес-печности. В Беларуси в этом году отмеча-ется 70 лет освобождения от фашизма. Мы, вынужденные защищаться, делали это уме-ло. И побеждали – прежде всего силой ду-ха. Потому что ни при каких обстоятельствах не забывали, за что сражались: за свою зем-лю, дом, семью. Не посягая на чужое, отста-ивали свое.

Доброта – это жизненная позиция. Убеждение. Зачем его скрывать? Беларусь и белорусы немногословны. Зато много де-лают: трудолюбие -- еще одна наша черта. И мы готовы показать, что умеем. Приезжай-те! Увидите все своими глазами.

Кстати, символ Беларуси – легкокрылая птица, аист. Или бусел, как говорят у нас на родине. Он селится, как правило, возле лю-дей: на крышах башен и домов, на столбах, на

высоких деревьях. По преданию, аисты при-носят в дом детей и…счастье. А это тоже го-сти: желанные, любимые, единственные.

Сегодня мы не только принимаем го-стей, но и все больше выезжаем в иные стра-ны. Так что движение навстречу друг дру-гу взаимно!

nan ve barışa odaklanmış bu ülkede misafirlere azami ihtimam gösterilmekte ve onlara tam bir güven atmosferi sunulmaktadır.

Belarus’un antik kenti Polotsk’ta, Avrupa’nın coğrafi merkezi bulunmaktadır. Ama merkezin sadece çoğrafi olması yeterli değildir. Bir şey da-ha olmalı - yani yüksek manevi, kültürel, eğitim potansiyeline sahip olmasıdır ki biz buna sahibiz. Bugün turizm ve çeşitleri her zamankinden da-ha çok popüler oldu ve hem birey hem de devlet kapsamında uyumlu gelişime odaklanılmaktadır. Dünya Hokey Şampiyonası konusunu konuşacak olursak – Şampiyona sırasında yabancıların ül-keye basitleştirilmiş vizesiz giriş yapma imkanı olmuştu – o da bir avantajdır! Bu da “Gelin, ba-kın, gizli saklı bir şeyimiz yok, biz herkese açığız!” demektir. Anlık hayat neredeyse temel yaşama tarzı olarak beyan edildiği günümüzde (işte şimdi, şu anda yaşıyoruz, sonrasını düşünmeye bile ge-rek yok), iyi kalplilik, edep gibi değerler pek itibar görmüyorlar. Birisi, hakkında konuşulduğu zaman iyi, duyarlı olması yerine daha çok girişken, işe odaklanan biri şeklinde tarif edilmektedir.

Misafirperverlik kendi özümüze dönmedir. İçimizdeki düşmanlığı, yabancılaşmayı, içine ka-panık olmayı aşmak – egoyu yenmek demektir! Misafirperver birisi, ona ihtiyacı olan misafire göre kendini hiç bir zaman üstün görmez! Bu da mi-safirperver olmaya çalışarak toplumda yaşamayı öğreniyoruz demektir.

İyilikseverlik – yaşama tarzı ve inançtır. Onu gizlemeye ne gerek var? Belarus ve Belaruslular az konuşmaktadırlar. Az konuşuyor çok iş yapıyo-ruz, halkımızın bir özelliği de - çalışkanlıktır. Kek yapmayı ve tuz çıkarmayı biliyoruz. İşte bu yüzden yeni bir ruşnik üzerinde desenler nakşediyor, sevgi ile sadece mutfak şaheseri değil de aynı zaman sanat eseri olan ekmek pişiriyor, ve misafir ağırlı-yoruz. Buyurun! Siz de herşeyi kendi gözlerinizle görün, zaten en münasibi de bu değil mi?

Bu arada, Belarus’un sembolünün bir ley-lek olduğunu hatırlatalım. Leylekler genellikle meskenlere yakın; evlerin ve kulelerin çatısında, direklerin, evlerin yakınındaki yüksek ağaçların üzerinde yuva yaparlar. Rivayete göre leylek eve çocuk ve mutluluk getiriyor. Bu da beklenen, se-vilen, istenilen misafir demek. Belaruslar misafire her zaman çok seviniyor, çünkü hepimiz insanız ve birbirimizi tanımalıyız!

Günümüz dünyasında, biz misafirleri ağırla-makla beraber, yaşam tarzımızı ve kültürümüzü göstermek için daha çok diğer ülkelere gidiyoruz. Bu da birbirimize doğru hareket ettiğmiz anla-mına geliyor.

MISAFIRPERVERLIK kendi özümüze

dönmedir. İçimizdeki düşmanlığı,

yabancılaşmayı, içine kapanık olmayı

aşmak – egoyu yenmek demektir!

Misafirperver birisi, ona ihtiyacı

olan misafire göre kendini hiç bir zaman

üstün görmez! Bu da misafirperver

olmaya çalışarak toplumda yaşamayı

öğreniyoruz demektir.

GELENEKLER

Page 36: Da dergisi no 42

36  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Мухиба МахмаджановаДОКТОР ФИЛОСОФСКИХ НАУК, РУКОВОДИТЕЛЬ ОТДЕЛА ПОЛИТОЛОГИИ ИНСТИТУТА ФИЛОСОФИИ, ПОЛИТОЛОГИИ И ПРАВА АКАДЕМИИ НАУК РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН

«Разум разуму помогает» – эта бесспорная истина стала по-говоркой с тех пор, как ее из-рек Мевлана Джалаладдин Ру-ми, заложив основы культуры

диалога и обмена мнениями в таджикской и мировой практиках социальной коммуника-ции. Эта простая идея стала фундаменталь-ной для движения интеллектуалов «Диалог Евразия», считающих своей миссией разви-тие и распространение диалога, понимания того, что проблемы надо не скрывать, а об-суждать, чтобы обеспечить человечеству мир-ное существование. Такая позиция делает возможным присутствие за столом перего-воров и обмен мнениями между представи-телями всех течений и направлений челове-ческой мысли.

Muhiba MahmadcanovaFELSEFE DOKTORU , TACİKİSTAN CUMHURİYETİ BİLİMLER AKADEMİSİ, FELSEFE, SİYASET BİLİMİ VE HUKUK ENSTİTÜSÜ, SİYASET BÖLÜMÜ BAŞKANI,

Diyalog ve istişare kültürünün temeli “ Akıl akıldan üstündür” - ifadesi ile Mevlana Celaleddin Rumi tarafından dile getirilerek bir atasözü haline gelmiştir. Bu sade

fikir, insanlığın barış içinde birarada yaşamasını sağlamak için, diyalog kurma, yaygınlaştırma ve sorunların gizlenmesi yerine konuşularak çözülmesi görüşünü misyon olarak gören entelektüeller hareketi “Diyalog Avrasya” nın temelinde yatmaktadır. Bu anlayış, insan düşüncesinin tüm eğilimleri ve yönlerinin temsilcileri arasında görüş alışverişinin yapılması ve müzakere masasına oturmaları mümkün kılmaktadır.

Bugünün dünyasında neredeyse insan sayısı kadar farklı görüşler mevcuttur ve bunu yok saymanın da imkanı yoktur. Bu durum, yeni çelişkileri ve çatışma kaynaklarını üreten gerçeklik olarak

«РАЗУМ разуму помогает» – эта бесспорная истина стала поговоркой с тех пор, как ее изрек Мевлана Джалаладдин Руми, заложив основы культуры диалога и обмена мнениями в таджикской и мировой практиках социальной коммуникации. Эта идея стала фундаментальной для движения интеллектуалов «Диалог Евразия», считающих своей миссией развитие и распространение диалога.

Mevlana’nın uzlaşı Formülü

Формула компромисса

Мевляны Руми

МНЕНИЕ учЕНОГОМНЕНИЕ учЕНОГО

Page 37: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  37

В сегодняшнем ми-ре существует множе-ство разных точек зре-ния, и с этим ничего не поделаешь. Это об-стоятельство следует воспринимать как дан-ность, порождающую новые противоречия и очаги конфликтов. Часто, увы, возника-ет чувство, что ситу-ация зашла в тупик и что не осталось дово-дов, кроме грубой силы. Однако обращение к истории, к биографиям лучших представите-лей человечества под-тверждает повторяе-мость и конечность всего. Пророк Соломон повторял: «Все пройдет. Пройдет и это». По-этому необходимо изучать великое наследие наших предков, в частности, Мевланы Джа-лаладдина Руми, по-современному и вдум-чиво читать его тексты.

Сегодня во многих странах мира проводятся различные мероприятия на те-му диалога, толерантности и взаимопонима-ния. Благодаря усилиям Президента Респу-блики Таджикистан Эмомали Рахмона и ру-ководителей других государств, выдающих-ся ученых и политических деятелей, 2007-ой год был объявлен ЮНЕСКО годом памя-ти Мевланы Руми. А в соответствии и Ука-зом Президента РТ № 644 от 1 июня 2009-го года ежегодно 30 сентября в Таджикистане отмечается день рождения Джалаладдина Руми. В 2007-ом году, в честь 800-летия мыс-лителя, в столице Таджикистана Душанбе по инициативе Правительства РТ прошла кон-ференция, в которой приняли участие около 90 учёных из 27 стран мира.

«Платформа Диалог Евразия» с 2010-го года проводит различные мероприятия, кру-глые столы, в том числе и научно-литератур-ный форум «Маснавихони», на котором уче-ные – культурологи, литературоведы, обще-ствоведы, философы Таджикистана на ос-нове «Маснавии Маънави» Джалаладдина Руми пытаются отыскать и представить об-ществу как исторический опыт, так и новые грани понимания того, что есть обществен-ное согласие, любовь, диалог, толерантность и мирное сосуществование.

algılanmalıdır. Ne yazık ki, bazen de farklı düşünceye tahammül g ö s t e r i l m e d e n , farklılıklar ancak kaba kuvvet ve şiddetle susturulmaya çalışılmaktadır. Ancak tarihe ve insanlığın seçkin temsilcilerinin b i y o g r a f i l e r i n e bakıldığında, tarihin tekerrür etmesinin kaçınılmaz olduğu anlaşılmaktadır. Hz. Süleyman’nın dediği gibi: “Her şey geçer. Bu da geçer.” Bu yüzden atalarımızın ve özellikle Mevlana

Celaleddin Rumi’nin büyük mirasına, çağdaş bakışı kullanarak bakmak ve yazılarını dikkatlice okumak lazım.

Bugün dünyanın birçok ülkesinde, diyalog, hoşgörü ve karşılıklı anlayış konulu çeşitli etkinlikler yapılmaktadır. Tacikistan Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon ve diğer devletlerin liderleri, seçkin bilim adamları ve siyasi figürlerin çabaları sayesinde, 2007 yılı UNESCO tarafından Mevlana yılı olarak ilan edilmişti. 1 Haziran 2009 tarihli № 644 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca, Tacikistan’da her yıl 30 Eylül’de Mevlana’nın doğum günü kutlanmaktadır. Düşünürün 800. doğum yıldönümü onuruna Tacikistan Cumhuriyeti Hükümeti girişimiyle 2007 yılında Tacikistan başkenti Duşanbe’de, 27 ülkeden yaklaşık 90 bilim insanının katıldığı bir konferans düzenlendi.

2010 yılından beri “Diyalog Avrasya Platformu”, Tacikistan kültür ve edebiyat uzmanları, sosyal bilimcileri ve filozoflarının, Rumi’nin “Mesnevî-i Manevî” ye göre hem tarihi tecrübe hem de sosyal uyum, aşk, diyalog, hoşgörü ve barış içinde bir

DIYALOG ve istişare kültürünün temeli “

Akıl akıldan üstündür” - ifadesi ile Mevlana

Celaleddin Rumi tarafından dile getirilerek

bir atasözü haline gelmiştir. Bu sade fikir,

insanlığın barış içinde birarada yaşamasını

sağlamak için, diyalog kurma, yaygınlaştırma

ve sorunların gizlenmesi yerine konuşularak

çözülmesi görüşünü misyon olarak gören

entelektüeller hareketi “Diyalog Avrasya” nın

temelinde yatmaktadır.

ENTELEKTÜEL BAKIŞENTELEKTÜEL BAKIŞ

Page 38: Da dergisi no 42
Page 39: Da dergisi no 42
Page 40: Da dergisi no 42

40  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

arada yaşama kavramlarının yeni tanımlarını bulup topluma anlatıldığı bilimsel ve edebi forum “Mesnevihanı” gibi çeşitli etkinlikler, yuvarlak masa toplantıları düzenlemektedir.

Önde gelen Tacik bilim adamı, profesör Nodir Odilov’un başkanlığındaki bu forum, Rumi’nin fikirlerini inceleyip teşvik eden entelektüelleri üç yıldan beri bir araya getirmektedir. Grubun üyelerinin desteği ve aktif katılımı ile her yıl Mevlana’nın doğum yıldönümü onuruna Duşanbe’de bilimsel ve pratik konferans düzenlenmektedir.

1998 yılında kurulmuş olan «DA» Platformu, milletler arasındaki dostluk ve karşılıklı anlayışın güçlendirilmesini ve insanların yaşam kalitesinin artırılmasını hedeflemektedir. Kültürlerarası diyalog konusundaki fikirler erken yaştan başlayarak geliştirilmelidir çünkü geçmişteki ve günümüzdeki diyalog eksikliğinden, birçok ciddi sorun ortaya

Этот форум под руководством видного таджикского ученого, профессора Ноди-ра Одилова, более трех лет объединяет ин-теллектуалов, изучающих и пропагандиру-ющих идеи Руми. При содействии и актив-ном участии членов клуба ежегодно в день рождения Мевланы в Душанбе проводится научно-практическая конференция.

Деятельность Платформы «DA», созданной в 1998-ом году, направлена на укрепление дружбы и взаимопонимания между народа-ми, улучшение жизни людей. Развивать идеи межкультурного и межрелигиозного диало-га нужно с раннего возраста, поскольку от-сутствие обсуждения как в прошлом, так и в настоящем является источником многих се-рьезных проблем. Именно для этого и была создана Платформа «Диалог Евразия». Рас-пространение глобализации ведет к сужению времени и пространства. В такой ситуации про-

«ПЛАТФОРМА Диалог Евразия» с 2010-го года проводит различные мероприятия, круглые столы, в том числе и научно-литературный форум «Маснавихони», на котором ученые – культурологи, литературоведы, обществоведы, философы Таджикистана на основе «Маснавии Маънави» Джалаладдина Руми пытаются отыскать и представить обществу как исторический опыт, так и новые грани понимания того, что есть общественное согласие, любовь, диалог, толерантность и мирное сосуществование.

МНЕНИЕ учЕНОГО

Page 41: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  41

блемы, связанные с неумением ве-сти диалог, ста-новятся угрозой миру на Земле. Основной целью платформы явля-ется распростра-нение идей диа-лога и толерант-ности между на-родами Евразии и других континен-тов, содействие укреплению ми-ра и взаимопо-нимания, пропа-ганда интеллек-туального и культурного наследия Евразии. В Республике Таджикистан «Диалог Евра-зия» функционирует с 2007-го года.

Призывы Мевланы Руми и его еди-номышленников к миру, единству и толерант-ности, его сентенция «Разум разуму помога-ет» звучат актуально и в наши дни. Их вос-принимают и поддерживают наши современ-ники, активно участвующие в развитии идей толерантности во все большем географиче-ском и социальном пространстве, наполня-ющие это понятие все более емким мульти-культурным смыслом.

2010 yılından beri “Diyalog

Avrasya Platformu”, Tacikistan kültür ve edebiyat uzmanları, sosyal bilimcileri ve

filozoflarının, Rumi’nin “Mesnevî-i Manevî”

ye göre hem tarihi tecrübe hem de

sosyal uyum, aşk, diyalog, hoşgörü

ve barış içinde bir arada yaşamanın

kavramlarının yeni tanımlarını bulup

topluma anlatıldığı bilimsel ve edebi

forum “Mesnevihanı” gibi çeşitli

etkinlikler, yuvarlak masa toplantıları

düzenlemektedir.

çıkmaktığı aşikardır.

Küreselleşmenin etkisini artırması, z a m a n - m e k a n ı n s ı k ı ş m a s ı n a yol açmaktadır. Bu durumda, i l e t i ş i m s i z l i k t e n k a y n a k l a n a n sorunlar, yeryüzündeki barışı tehdit eder hale gelmektedir. Platformun temel amacı, Avrasya ve diğer kıtaların milletleri arasındaki diyalog ve hoşgörü fikirlerini yaymak,

barış ve karşılıklı anlaşılmanın güçlendirilmesini sağlamak, Avrasya’nın entelektüel ve kültürel mirasını teşvik etmektir. “Diyalog Avrasya ” 2007 yılından beri Tacikistan Cumhuriyeti’nde faaliyet göstermektedir.

Mevlana ve hemfikirlerinin barış, birlik ve hoşgörü çağrıları, onun “Birden çok akıl bir araya gelince üstünlük kazanır” sözü, günümüzde de geçerlidir. Bu çağrılar, gittikçe genişleyen coğrafi ve sosyal alanda hoşgörü fikirlerinin geliştirilmesine aktif katılımı sağlamakta, ve bu çağrılar çağdaşlarımız tarafından paylaşılıp desteklenmektedir.

ENTELEKTÜEL BAKIŞ

Page 42: Da dergisi no 42

42  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Nobel ödüllü Çinli yazar Mo Yan’ın

Türkiye İzlenimleri

Мо янь: Размышления оТурции

Nobel edebiyat ödülü sahibi yazarlar; Orhan Pamuk ve Mo Yan İstanbul’da buluşuyorВстреча в Стамбуле лауреатов Нобелевской премии по литературе Орхана Памука и Мо Яня

НОбЕЛЕВСКИЙ ЛАуРЕАТНОбЕЛЕВСКИЙ ЛАуРЕАТ

Page 43: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  43

Мо Янь СОВРЕМЕННЫЙ КИТАЙСКИЙ ПИСАТЕЛЬ, ПОЧЁТНЫЙ ДОКТОР ФИЛОЛОГИИ, ЛАУРЕАТ НОБЕЛЕВСКОЙ ПРЕМИИ ПО ЛИТЕРАТУРЕ 2012 ГОДА

До приезда в Турцию по теле-визору я видел много нега-тива: будто бы происходят большие волнения, будто бы весь народ вышел на улицы и

устраивает марши протеста (2013 год, собы-тия в парке Гези). В то время одна ассоциа-ция через мою дочь пригласила меня с визи-том, так я даже предложил отменить поезд-ку. Но, приехав сюда, я увидел, что все корен-ным образом отличается от моих представ-лений и того, что показывают по телевизору.

Я опоздал с поездкой в Турцию. Здесь мы повстречались с великолепной гармонией Вос-тока и Запада. Стамбул превзошел все на-ши ожидания. Заранее мы много слышали о красоте Стамбула, но реальность затмила все ожидания и представления. Пролив, мечети, церкви Стамбула завораживают...

Я в Турции впервые, но ничто здесь не чуждо моему сердцу. Словно в повседнев-ной жизни как турецкого, так и китайского народа отражаются отголоски отношений, сформировавшихся между нашими страна-ми много веков назад. Я побывал в Султанах-мете (Голубой мечети), Айя-Софии (Соборе Святой Софии), Цистерне Базилика, на Кры-том рынке, в Военном музее Харбийе, на вы-ступлении первого в истории военного орке-стра. Кроме того, я, разумеется, покатался на лодке по Босфору и насладился его красо-той. Исторические места произвели на меня поистине неизгладимое впечатление. Боль-

Guan Moye (Mo Yan)2012 NOBEL EDEBİYAT ÖDÜLÜ SAHİBİ,

YAZAR, ÖĞRETMEN

Türkiye’ye gelmeden önce televiz-yonda, Türkiye’de büyük değişik-likler olacakmış gibi, sanki bütün insanlar sokaklarda protesto yü-rüyüşü düzenliyormuş gibi çok

olumsuz şeyler gördüm. (2013 yazı, Gezi Parkı olayları) Hatta o zamanlar kızım aracılığı ile beni davet eden derneğe seyahati iptal et-meyi bile teklif ettim. Fakat geldikten sonra buranın benim kafamda hayal ettiklerimden, televizyonda gördüklerimden tamamen farklı olduğunu gördüm.

Türkiye’ye gelmekte geç kalmışım. Burada, Doğu ve Batı’nın muhteşem bir harmonisiyle karşılaştık. Buraya gelmeden evvel İstanbul’un güzellikleri hakkında çok şey duymuştuk. Bu-raya gelince hayallerimiz ve beklentilerimizin üzerinde bir şehirle karşılaştık. Camileri, kilise-leri, Boğaz’ıyla hep büyüleyici bir atmosferi var...

Her ne kadar ilk defa geliyor olsam da, kal-bimde buraya karşı bir yabancılık hissetmedim. Çin ile Türkiye arasında binlerce yıl öncesine uzanan ilişkilerin izleri sanki hem Türkiye’de hem Çin’de insanların gündelik hayatlarına yan-sıyor gibi idi. Sultanahmet, Ayasofya, Yerebatan Sarnıcı, Kapalı Çarşı, Harbiye Askeri Müzesi’ni gezdim ve tarihteki ilk askeri bandonun göste-risini seyrettim. Bunun yanında tabi ki gemi ile tura çıkarak boğazın güzelliklerini seyrettim. Bu tarihi mekanlar bende gerçekten çok derin izler

bıraktı. Burada edindiğim en önemli intiba, Tür-kiye’nin uzun ve şaşaalı bir tarihe sahip kadim bir ülke olduğu gerçeğiydi. Avrupa, Asya ve Afri-ka kültürleri adeta bu noktada birleştirerek nevi şahsına münhasır Türk kültürünü oluşturmuş.

TÜRKIYE’YE gelmekte geç kalmışım. Doğu’yla Batı’nın muhteşem bir

harmonisiyle karşılaştık. Hayallerimizin üzerinde bir şehir çıktı İstanbul.

Gelmeden evvel İstanbul’un güzellikleri

hakkında çok şey duymuştuk. Buraya

gelince hayallerimiz ve beklentilerimizin üzerinde bir şehirle

karşılaştık. Camileri, kiliseleri, Boğaz’ıyla

büyüleyici...

ENTELEKTÜEL BAKIŞENTELEKTÜEL BAKIŞ

Page 44: Da dergisi no 42

44  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ше всего поразило то, что Тур-ция оказалась древней страной с длинной и великолепной исто-рией. Европа, Азия и Африка, со-единившись здесь, дали начало неповторимой турецкой культу-ре. Замечательные воспомина-ния остались, конечно же, и от блюд турецкой кухни как части богатого исторического и куль-турного наследия страны. Наш завтрак в отеле намного пре-взошел еду в лучших отелях Ев-ропы. Мы были наслышаны и о знаменитых турецких сладостях, и, понимая, что лучше один раз попробовать, чем сто раз услы-шать, отведали традиционные лакомства в кондитерской лавке с почти двухсотлетней историей.

Мы считали Турцию экономи-чески отсталой страной, но уви-дели государство с бурно разви-вающейся экономикой. Развитие Турции означает, в том числе, и развитие всего мира. Все куль-туры оказывают влияние друг на друга. Хотя я пробыл в Турции совсем недолго, эта земля вы-зывает у меня разнообразные и глубокие чувства. Как хоро-шо, что я не поверил телевизо-ру, иначе бы лишился возмож-ности познакомиться с этой пре-

красной страной. Думаю, что впечатления от поезд-ки в Турцию впоследствии обязательно отразятся в моих повестях и рассказах.

Мы посетили храмы разных религий, мечети, церк-ви, но самое большое впечатление произвел музей Айя-София. Это не только произведение искусства, это свидетель истории. Я с трепетом ступил на бле-стящий мраморный пол, который более тысячи лет шлифовался ногами разных людей. Необычайно ин-тересно наблюдать гармонию западной и восточной культур: Айя-София стала музеем, который посеща-ют как мусульмане, так и христиане. В Военном му-зее экспонируется много древнего оружия. Сейчас я работаю над романом о войне, и думаю, что смогу в нем «использовать» то оружие, которое увидел в Стамбуле. Конечно же, в моих книгах появится мно-гое из увиденного в Турции.

До приезда сюда я читал повести, стихи и рас-сказы турецких авторов, размышлял о турецкой ли-тературе. Турция располагается на азиатском и ев-ропейском континентах, а Стамбул – крупный меж-

Bu gezinin bende bıraktığı güzel etkilerden bir diğeri de, tabi ki Türk yemekleri. Tarihî ve kül-türel mirasının yanında yemek anlamında da çok zengin olduğunu söylemeliyim. Kaldığımız otelde yaptığımız kahvaltı Avrupa’nın en gözde otellerindeki kahvaltılardan çok daha güzeldi. Ayrıca Türk tatlılarının ününü duymuştuk, fakat yüz kere duymak bir kere tatmak kadar olamaz diyerek yaklaşık iki yüz yıllık bir tatlı dükkanı-na misafir olduk, klasik Türk tatlılarının tadına bakma fırsatımız oldu.

Ekonomik olarak Türkiye’nin az gelişmiş olduğunu düşünüyorduk, fakat, karşımızda ekonomik açıdan yükselen bir değer gördük. Türkiye’nin gelişimi dünyanın da gelişimi an-lamına geliyor. Bütün kültürler birbirini etkili-yor. Türkiye’de kaldığım süre çok kısa olmasına rağmen, bu ülkeyle alakalı çok farklı ve zengin duygular içindeyim. İyi ki en başta televizyon-da gördüklerime inanmamışım, yoksa bu güzel ülkeyi tanıma fırsatından mahrum kalacaktım. Türkiye’nin bende bıraktığı bu izlerin ileride ki-taplarıma, yazılarıma mutlaka yansıyacağını da düşünüyorum.

Farklı dinlere ait mabetleri; camileri, kilisele-ri gezdik, ama Ayasofya müzesinden çok etki-lendim. O büyük bir yapıt ve sanat eseri olma-sının yanında tarihin de şahidi. Bin küsur yıl in-sanların basmasıyla yontulmuş parlak mermer zeminde durmak beni çok duygulandırdı. Müze olarak kullanılması, hem Müslüman hem Hris-tiyanların birlikte ziyaret etmeleri, Batı ve Doğu kültürünü bir harmoni şeklinde görmek gerçek-ten heyecan verici. Bundan başka askeri mü-zede de birçok geçmişe ait silahlar gördüm. Şu anda kafamda bir savaş romanı tasarlıyorum, ileride bu romanda da askeri müzede gördü-ğüm aletlerin kullanılabileceğini düşünüyorum. Tabi ki bunlardan başka daha Türkiye’ye ait bir çok şeyi de yazılarıma katacağım.

Buraya gelmeden önce Türkiye’ye ait eser-ler, şiirler, hikayeler okudum, Türkiye’nin edebi yönüne dair düşünceler içine girdim. Türkiye Av-rupa ve Asya kıtaları üzerinde uzanan bir ülke, özellikle İstanbul büyük bir metropol. Gerek din, gerek kültür ve coğrafya olarak doğu ve ba-tının birleştiği yere ait. Çok sayıda yeni sanat

Я опоздал с поездкой в Турцию. Здесь мы повстречались с великолепной гармонией Востока и Запада. Стамбул превзошел все наши ожидания. Заранее мы много слышали о красоте Стамбула, но реальность затмила все ожидания и представления.

НОбЕЛЕВСКИЙ ЛАуРЕАТ

Page 45: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  45

eserine ilham veren İstanbul’un, insanın düşün-ce dünyasına da adeta kanat takarak uçurabilen bir güzelliği var.

Bütün gördüğüm ve duyduğum şeyler bundan sonraki eserlerime birer element olabilecek nite-likte. Her şey bir eserin oluşmasında etki sahibi olabilir, çünkü hayat durmaksızın devam ediyor ve bir tecrübeler bütününe dönüşüyor. Yollarda yürürken gördüğüm sıradan insanların günlük ya-şamları, gençlerin samimi tebessümleri, martıla-rın cami minareleri etrafında uçuşmaları vs. Bun-ların hepsi kafamda derin izler bıraktı. Kim bilir, belki de bir gün bir bakmışız, romanlarımın içine girivermişler.

Ülkelerimiz arasındaki kültürel ilişkilerin iler-lemesini çok önemli buluyorum. Ben bir yazarım, benim en çok il-gilendiğim şey edebiyat alanındaki karşılıklı ilişkiler. Çin’de bir çok de-ğerli edebi eser mevcut, fakat bun-lardan Türkçe’ye çevrilmiş olanlar çok fazla değil. Aynı şekilde büyük bir kitle olan Çin okuyucusunun da Türk edebiyatı ile ilgili bilgisi Orhan Pamuk ile sınırlı. Orhan Pamuk’u tanıyorum. Ona ve eserlerine karşı özel ilgi besliyorum. Nobel’i alma-dan önce “Benim Adım Kırmızı” ki-tabını okumuştum. Çin’de tanınan, sevilen bir yazar Orhan Pamuk. Mut-laka Orhan Pamuk gibi başka ünlü yazarlarınız da vardır, ama Çince eserleri olmadığı için tanımıyoruz. Başka Türk yazarların romanlarını da Çince okumak, tanımak isteriz.

Bence kültürel ilişkiler, özellikle de edebi alandaki ilişkilerin bir sü-reçten geçme lüzumu var. Özellikle edebiyat alanındaki ilişkiler bir dans gibi veya sanatsal ürün gibi değil, di-

BÜTÜN gördüğüm ve duyduğum şeyler

bundan sonraki eserlerime birer

element olabilecek nitelikte. Yollarda

yürürken gördüğüm sıradan insanların günlük yaşamları, gençlerin samimi

tebessümleri, martıların cami

minareleri etrafında uçuşmaları vs. Bunların hepsi kafamda derin

izler bıraktı. Kim bilir, belki de bir

gün bir bakmışız, romanlarımın içine

girivermişler.

дународный мегаполис. Здесь соединяются Восток и Запад как географически, так и ре-лигиозно, и культурно. Эти места запечатле-ны в многочисленных произведениях искус-ства, а их красота – словно крылья, на кото-рых человеческая мысль отправляется в полет.

Все, что я видел и слышал, войдет в мои будущие книги. Что угодно может повлиять на создание литературного текста, потому что жизнь не стоит на месте, происходит накопле-ние опыта. Повседневный быт простых людей, искренние улыбки молодежи, полет чаек во-круг минаретов и многое другое, что мне по-счастливилось увидеть во время путешествия в Турцию, оставило неизгладимые впечатления.

Я считаю очень важным развитие культурных связей между Турцией и Китаем. Я писатель, и меня больше всего волнуют двусторонние отношения в сфере литературы. В Китае бо-гатая литература, но очень немногие произ-ведения переведены на турецкий язык. Точ-но так же представление о турецкой литера-туре для большой аудитории китайских чи-тателей ограничивается Орханом Памуком. Я знаком с Орханом Памуком, он вызывает у меня особый интерес. До получения Нобе-левской премии я прочел его книгу «Меня зо-вут Красный». В Китае его знают и любят. Ко-нечно же, в Турции есть и другие известные авторы уровня Орхана Памука. Но мы с ними незнакомы – их книги не переведены на ки-тайский. Мы хотим познакомиться с романа-ми разных турецких писателей, хотим читать их на китайском языке.

Думаю, что культурные связи, и в особенно-сти отношения в области литературы, долж-ны перейти на новый уровень. Сейчас на пер-вый план выходит литературный перевод. Мы

Mo Yan eşiyle birlikte İstanbul’un tarihi ve turistik yerlerini gezerkenМо Янь с супругой осматривают знаменитые достопримечательности Стамбула

ENTELEKTÜEL BAKIŞ

Page 46: Da dergisi no 42

46  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

rek olarak tercümeye ihtiyacı var. Bunun için şu anda tercüme çalışmaları ön plana çıkıyor. Biz Sayın Pamuk ile bu çalışmaları gücümüz yettiğince destekleyeceğiz. Turistler Türkiye’yi gezerken direk bir etkileşim içine gir-miş oluyorlar, fakat edebi eserler de farklı halklar ara-sındaki anlayışı, farklı kültürün sahip olduğu ruhu öğ-renmemizi sağlıyor. Ben iki ülke halklarının karşı tarafa ait çok daha fazla edebi eser okumasını, çok daha derin kültürel ilişkiler geliştirmesini arzuluyorum.

Ankara’da Cumhurbaşkanı Gül tarafından kabul edildim ve Cumhurbaşkanlığı köşkünü gezdim. Bence Cumhurbaşkanı Gül’ün tebessümü çok samimi idi. Kül-tür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik Bey de beni çok sami-mi ve sıcak bir atmosferde ağırladı. PASİAD, TÜÇSİAD, Kültür ve Turizm Bakanlığına beni de Çin’deki 100 En-telektüelden biri kabul ederek Türkiye’ye gitmeme ve-

sile oldukları için onlara gönülden teşekkür ediyorum.

Eserleri 30 dile çevrildiMo Yan, 1955’te Çin’in Shandong eyaletine bağlı Dalan kasabasında doğdu.

Kültür Devrimi sırasında 11 yaşındayken okulu bırakıp çiftçi olarak çalışmaya

başladı. Ardından bir pamuk fabrikasında çalıştı ve yazmaya başladı. Otuz yıldır

yazıyor. Asıl adı Gu n Móyè olan yazar, 1984’ten itibaren Çince “sakın konuşma”

anlamına gelen Mo Yan adını kullanıyor. Mo Yan’ın roman ve uzun hikâye başta

olmak üzere yayımlanmış 20 eseri var. Başlıca romanları arasında “Kurbağa”,

“Bir İlkbahar Gecesinde Yağan Yağmur”, “Kızıl Darı Tarlaları”, “Sarmısak Baladı”,

“İçki Cumhuriyeti: Bir Roman” bulunuyor. Öyküleri, “Patlamalar ve Diğer Öykü-

ler” ve “Şifu: Bir Kahkaha Uğruna Her Şeyi Yaparsın” adlı derlemelerde top-

lanmıştır. Nobel’i kazandıktan sonra eserleri 30’a yakın dile çevrildi. “Kızıl Darı

Tarlaları” romanından aynı adla uyarlanan Hong Gao Liang / Kızıl Darı

Tarlaları filmi 1988’de Berlin Festivali’nde Altın Ayı ödülünü

kazandı. Mo Yan, 2012 Nobel Edebiyat Ödülü’nü

alırken Çin’de doğan ve Çin’de yaşamayı

sürdüren ilk Çinli Nobel ödüllü

yazar oldu.

с господином Памуком сделаем все, что в на-ших силах, чтобы поддержать эти усилия. По-сетив Турцию, туристы могут увидеть все сво-ими глазами, но литература помогает понять другой народ, узнать дух другой культуры. Я бы хотел, чтобы в Китае и Турции публикова-лось все больше переведенных произведений, чтобы еще сильнее углублялись культурные связи между нашими странами.

В Анкаре я посетил президентский дворец, где меня принял Президент Турции. Улыбка Президента Гюля показалась мне очень ис-кренней. Прием Министра культуры и туриз-ма господина Омера Челика также был очень дружественным и теплым. Я от всего сердца выражаю благодарность PASİAD (Ассоциации социально-экономического сотрудничества со странами Тихоокеанского региона), TÜÇSİAD (Турецко-китайской ассоциации промышленни-ков и предпринимателей), Министерству куль-туры и туризма Турции за то, что они предо-ставили мне возможность приехать сюда как одному из ста интеллектуалов Китая.

Произведения китайского писателя пе-реведены на 30 языков

Мо Янь родился в 1955-ом году в посёлке Далань провин-ции Шаньдун. В 11 лет во время «культурной революции» оста-вил школу и начал работать на земле. Впоследствии работал на хлопковой фабрике и тогда начал писать. Писательский стаж – 30 лет. Настоящее имя Гуань Мое, но с 1984-го года подписыва-ет свои произведения псевдонимом Мо Янь, что в переводе с ки-тайского означает «Молчи!».

Опубликовано 20 книг, включающих романы и повести. Среди самых выдающихся –такие произведения как «Лягушка», «Дождь весенней ночью», «Красный гаолян», «Чесночные баллады», «Стра-на вина», сборники рассказов «Взрывы и другие истории» и «Шифу, ты пойдешь на все, чтобы посмеяться». После вручения Нобелев-ской премии по литературе, его книги были переведены почти на 30 языков. Фильм «Красный гаолян» по роману Мо Яня получил приз «Золотой медведь» Берлинского кинофестиваля в 1988-ом году.

Мо Янь стал лауреатом Нобелевской премии в 2012-ом году. Он – первый родившийся и ныне живущий в Китае писатель, удо-стоенный этой награды.

ВСЕ, что я видел и слышал, войдет в мои будущие книги. Что угодно может повлиять на создание литературного текста, потому что жизнь не стоит на месте, происходит накопление опыта. Повседневный быт простых людей, искренние улыбки молодежи, полет чаек вокруг минаретов и многое другое, что мне посчастливилось увидеть во время путешествия в Турцию, оставило неизгладимые впечатления.

НОбЕЛЕВСКИЙ ЛАуРЕАТ

Page 47: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  47

ENTELEKTÜEL BAKIŞ

Page 48: Da dergisi no 42

48  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Владимир Якунин: «Нам нужен многополярный мир»

Vladimir Yakunin :Çok kutuplu bir

dünyaya ihtiyaç var .

ТАК, Форум разработал и реализует крупный образовательный проект «Школы диалога цивилизаций», в рамках которого в ряде российских школ уже введен учебный курс «Диалог культур», знакомящий учеников с основами китайской, буддистской, исламской, западной, российской цивилизаций.

В. И. ЯКУНИНДОКТОР ПОЛИТИЧЕСКИХ НАУК, ПРЕЗИДЕНТ-ОСНОВАТЕЛЬ ФОРУМА МОФ

ПРЕЗИДЕНТ ОАО «РОССИЙСКИЕ ЖЕЛЕЗНЫЕ ДОРОГИ»

DR. VLADİMİR YAKUNİNULUSLARARASI MEDENİYETLER DİYALOĞU SEMPOZYUMU KURUCU BAŞKANI,

RUSYA DEMİRYOLLARI BAŞKANI

ОбщЕСТВООбщЕСТВО

Page 49: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  49

Röportaj: Sezer Çakmak DOKTORA ÖĞRENCİSİ , SOSYOLOG, ULUSLARARASI DİYALOG UZMANI

Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu forumu, sivil toplum temsilcileri , Yunanistan, Hindistan ve Rusya’dan sivil toplum kuruluşu üyelerin girişimiyle 2002 yılında kurulmuştur. 2013 yılından beri

Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu forumu, BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC) danışman statüsüne sahiptir. Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu forumu, kurucu başkanı V.İ.Yakunin tarafından yönetilmektedir.

-Vladimir İvanoviç, Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu Forumu hangi amaçla kurulmuştur?

Uluslararası sivil toplum kuruluşları (STK), internet toplulukları ve diğer sivil toplum kuruluşları ve dini topluluklar, insanlarla ilişkilerin uluslararası toplumsal sisteminde uzun zamandır gözardı ediliyordu. Bugün ise onlar, uluslararası olayları ve mevcut uluslararası kuralları gittikçe daha çok etkilemektedirler.

Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu forumu, en baştan beri, şeffaflık, çoğulcu katılımcılık, karşılıklı saygı ve kapsayıcılığa dayanarak faaliyet göstermektedir. Uluslararası siyasetin mevcut sistemi, uluslararası toplumun karşı karşıya olduğu güncel sorunlar ile başa çıkamıyorsa, çok taraflı diyalog modeli uluslararası düzeyde uygulanmalıdır.

-Forumun somut projelerinden bahseder misiniz?

Günümüzdeki küresel süreçler, modern toplumda hoşgörüsüzlüğün artmasının nedeni olan kültürlerin ve medeniyetlerin homojenleşmesine yol açmaktadır. Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu Forumu, çeşitli kültürel, ulusal ve dini geleneklerin sorunsuzca etkileşim imkanını sağlayan çok kutuplu bir dünya geliştirmeye çalışmaktadır.

Ayrıca, Forum tarafından geliştirilen ve hayata geçirilen ‘Medeniyetler Diyaloğu Okulları’ adlı büyük bir eğitim projesi çerçevesinde, Çin, Budizm, İslam, Batı, Rus medeniyetlerinin

Вопросы задавал: Сезер ЧакмакАСПИРАНТ- СОЦИОЛОГ, СПЕЦИАЛИСТ В СФЕРЕ МЕЖДУНАРОДНЫХ ОТНОШЕНИЙ

Мировой общественный форум (МОФ) «Диалог цивилизаций» основан в 2002-ом г. по иници-ативе представителей граждан-ского общества и членов непра-

вительственных организаций Греции, Индии и России. С 2013-го г. МОФ имеет консультатив-ный статус при Экономическом и социальном со-вете ООН (ЭКОСОС). Сегодня МОФ возглавля-ет президент-основатель Форума В. И. Якунин.

- -Владимир Иванович, для чего создавал-ся Форум «Диалог цивилизаций»?

- В международной общественной системе взаимоотношений долгое время не учитывались международные неправительственные органи-зации (НПО), сетевые сообщества и другие ор-ганизации гражданского общества и религиоз-ных общин. Сегодня же именно они все больше влияют на международные события и существу-ющие международные правила.

МОФ «Диалог цивилизаций» с самого нача-ла положил в основу своей деятельности откры-тость, плюрализм мнений, взаимное уважение и инклюзивность. Если существующая модель меж-дународной политики не отвечает на те вызовы, которые стоят сегодня перед мировым сообще-ством, то многосторонняя модель диалога спо-собна решать общественные проблемы на меж-дународном уровне.

- Расскажите, пожалуйста, о конкретных проектах Форума.

- Современные глобальные процессы ведут к усреднению культур и цивилизаций, что обо-рачивается нарастанием нетерпимости в совре-менном обществе. МОФ «Диалог цивилизаций» старается развивать многополярный мир, в кото-ром для различных культурных, национальных и религиозных традиций существует возможность непротиворечиво взаимодействовать.

AYRICA, Forum tarafından

geliştirilen ve hayata geçirilen

‘Medeniyetler Diyaloğu Okulları’

adlı büyük bir eğitim projesi çerçevesinde,

Çin, Budist, İslam, Batı, Rus

medeniyetlerinin temellerini

öğrencilere tanıtan «Kültürlerin

Diyaloğu» adında bir eğitim programı bir

çok Rus okulunda uygulanmaktadır.

TOPLUM TOPLUM 

Page 50: Da dergisi no 42

50  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

temellerini öğrencilere tanıtan «Kültürlerin Diyaloğu» adında bir eğitim programı bir çok Rus okulunda uygulanmaktadır. Bununla birlikte, önde gelen uzmanlar ve forumun internet topluluğunun aktif katılımcılarının modern gündemden bahsettikleri, tecrübe alışverişinde bulundukları ve medeniyetler diyaloğu alanındaki yolu uygun bir şekilde seçebilmelerini şekillendirdikleri «Diyalog Akademisi» adlı bir eğitim platformu olan video konferanslar serisi yapılmıştır.

Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu forumu, Carleton Üniversitesi (Kanada) ve Sosyal Bilimler Araştırma Konseyi (ABD) ile birlikte 2010 yılına kadar ‘gelecek için olası senaryolar’ adlı bir yayıncılık ve uzmanlık projesini gerçekleştirmiştir. Siyasi, ekonomi, sosyal yapı, etik ve uluslararası hukuktaki küresel dönüşümleri yeni bir dille anlatan ana fikirler sunan üç kitap («İş her zamanki gibi», «Derinleşen kriz» ve «Sonuçlar: Yeni küresel ekonomik düzen») yayınlanmıştır. 2013 yılında Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu forumu, dünyanın önde gelen düşünürleri ve uygulayıcıları ile röportajları içeren ‘Dünya düzeninin kurulması ile ilgili 22 fikir’ kitabını yayınlamıştır.

-Huntigton’un «Medeniyetler Çatışması» tezi, medeniyetlerin çatışaçağını öngördüğüne inanılmaktadır...

Huntington’a göre, ciddi bir tehlike olan çatışmanın önlenmesi gerekir. Aynısı Fukuyama’nın tarihin sonu iddiası için de geçerlidir. Bu iki kavramı birleştiren ana fikrin temelinde, Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu Forumu’nun kurucusu ve eş başkanı Jagdish Kapur’un ‘silah korumalı tüketicilik’ olarak adlandırdığı evrensel ve küresel gelişim modelinin sonunda kazanacağı (görüşü) yatmaktadır. Ama bu kadar acımasız bir modelin kazanamayacağı,

Так, Форум разработал и реализует крупный образовательный проект «Школы диалога циви-лизаций», в рамках которого в ряде российских школ уже введен учебный курс «Диалог куль-тур», знакомящий учеников с основами китай-ской, буддистской, исламской, западной, рос-сийской цивилизаций. Также создана образова-тельная платформа «Академия диалога» – цикл видеолекций, где ведущие эксперты и актив-ные участники сетевого сообщества Форума рас-сказывают о современной повестке дня, делят-ся своим опытом и формируют умение адекват-но выбирать свой путь в пространстве диалога цивилизаций.

МОФ «Диалог цивилизаций» совместно с Кар-лтонским университетом (Канада) и Исследова-тельским советом по социальным наукам (США) к 2010-му г. осуществил издательско-экспертный проект «Возможные сценарии будущего». Были опубликованы три книги («Бизнес как всегда», «Углубляющийся кризис» и «Последствия: новый глобальный экономический порядок»), представ-ляющие основные «большие идеи», по-новому объясняя глобальные трансформации в полити-ческой экономии, общественном устройстве, эти-ке и международном праве. В 2013-ом г. МОФ опубликовал книгу «22 идеи о том, как устроить мир», в которую вошли интервью с ведущими ми-ровыми мыслителями и практиками.

- Считается, что теория «столкновения ци-вилизаций» Хантигтона, предсказала кон-фликт цивилизаций…

- Хантингтон описывал столкновение как се-рьезную опасность, которой надо избежать. То же самое относится и к утверждению Фукуямы о конце истории. Основная мысль, объединяю-щая эти две концепции, заключается в том, что в конечном счете победит универсальная и гло-бальная модель развития, которую основатель и сопредседатель форума Джагдиш Капур на-звал «потребительством под защитой оружия». Но такая хищническая модель не способна побе-дить, что признают даже пропагандисты глоба-лизации Питер Бергер и Томас Лукман.

Существующая модель финансово-экономи-

РОДОССКИЙ форум – крупнейшая площадка, объединяющая десятки PINGO (Public Interest NGO), независимых экспертов и исследователей. Платформа Диалог Евразия – давний и уважаемый партнер МОФ «Диалог цивилизаций», представители «DA» постоянно участвуют в работе ежегодного Родосского форума.

ОбщЕСТВО

Page 51: Da dergisi no 42

küreselleşme savunucuları Peter Berger ve Thomas Luckman tarafından bile kabul edilmektedir.

Finansal ve ekonomik düzeninin mevcut modeli, Avrupa ekonomik üretim ve alışveriş sisteminden kaynaklanmakta ve Amerika modeline dayanmaktadır. Bu örneklerin diğer medeniyet sistemlerinin hayata geçirilmesi, etnik, kültürel ve sosyal gerilimlerin artmasına yol açmaktadır.

Sempozyum’un faaliyetinin temelinde, dünya medeniyetlerinin tarihsel olarak birbirini tamamladığı düşüncesi yatmaktadır. Ve şimdi medeniyetlerin birbirini tamamlama potansiyelini sadece kabul etmenin değil de, aynı zamanda bunu dünya gelişiminin belirleyici faktörü yapmanın zamanı gelmiştir.

-Gerçeklikte medeniyetlerin diyaloğu nedir? Sizce medeniyetlerin diyaloğunda «DA» Platformu’nun rolü nedir?

Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu forumu, her yıl ‘Kültürler sofraya davet ediyor’ uluslararası festivalini düzenlemektedir. Bu olağanüstü kültürel etkinlik, medeniyetler diyaloğunu insanların günlük yaşamlarının ayrılmaz bir parçası olarak görmektedir. Yedi yılı aşkın bir süre Moskova, Berlin, New York, Zürih ve Londra gibi dünyanın büyük şehirlerinde «Müzikal Olympus» festivalinin en iyi katılımcıların konserleri ve sunumları, Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu forumu himayesinde yer almaktadır. Rodos FORUM çerçevesinde her yıl Rusya, Hindistan, Çin, Latin Amerika gibi dünya medeniyetlerinden birinin tanıtımı yapılmaktadır, bu sene Forumun odak noktası İran olacaktır.

Rodos Forumu - onlarca sivil toplum kuruluşu, bağımsız uzmanlar ve araştırmacıları bir araya getiren devasa bir platformdur. Bu platform, insanlığın davranışını, Dünya’nın kaynaklarının tüketici tutumunu değil de, sorumlu vatandaşları eğitme önceliklerinin belirlediği her bakımdan uyumlu olan geleceğin vizyonlarını oluşturan bağımsız ve pratik laboratuvardır. Medeniyetler Diyaloğu, uluslararası temel sorunları görüşme fırsatını sağlayan eşsiz bir toplumsal hareket haline gelmektedir.

Diyalog Avrasya Platformu, Uluslararası Medeniyetler Diyaloğu Forumu’nun eski ve saygın bir ortağıdır, DA temsilcileri ise her yıl düzenli olarak Rodos Forumuna katılmaktadır.

ческого порядка порождена европейской си-стемой хозяйственного производства и обмена и базируется на американской модели. Внедре-ние этих образцов в жизнь других цивилизаци-онных систем вызывает рост этнокультурной и социальной напряженности. Деятельность же Форума принципиально основывается на том, что мировые цивилизации исторически взаимо-дополняют друг друга. И сейчас настало время не только констатировать потенциал их взаи-модополнительности, но и сделать его решаю-щим фактором мирового развития.

- Как выглядит диалог цивилизаций на практике? Какую роль играет в нем, на Ваш взгляд, Платформа «DA»?

- Ежегодно МОФ проводит междуна-родный фестиваль «Культуры приглаша-ют к столу». Это яр-кое культурное меро-приятие представля-ет диалог цивилиза-ций как органичную часть повседневной жизни людей. Уже бо-лее семи лет под эги-дой МОФ «Диалог Ци-вилизаций» проходят концерты-презента-ции лучших участни-ков фестиваля «Му-зыкальный Олимп» в главных городах ми-ра: Москве, Берлине, Нью-Йорке, Цюрихе и Лондоне. Ежегодно в рамках Родосского фо-рума бывает представ-лена одна из цивили-заций мира – России, Индии, Китая, Латин-ской Америки; в этом

году в центре внимания будет Иран.

Родосский форум – крупнейшая площадка, объединяющая десятки PINGO (Public Interest NGO), независимых экспертов и исследователей. Это независимая практическая лаборатория по созданию непротиворечивых образов будущего, в которых действия человечества определяют-ся не потребительским отношением к ресурсам Земли, но приоритетами воспитания ответствен-ных граждан. Диалог цивилизаций становится уникальным общественным движением для об-суждения основных международных проблем.

Платформа Диалог Евразия – давний и ува-жаемый партнер МОФ «Диалог цивилизаций», представители «DA» постоянно участвуют в ра-боте ежегодного Родосского форума.

RODOS Forumu - onlarca sivil

toplum kuruluşu, bağımsız uzmanlar

ve araştırmacıları bir araya getiren

devasa bir platformdur.

Diyalog Avrasya Platformu,

Uluslararası Medeniyetler

Diyaloğu Forumu’nun

eski ve saygın ortağıdır, DA

temsilcileri ise her yıl düzenli olarak Rodos Forumuna

katılmaktadır.

Page 52: Da dergisi no 42

52  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ПОДЗЕМНЫЙ ГОРОД И ХРАМЫГЛАВНАЯ ТЕМА

Boris Marian ŞAİR VE YAZAR

Moldova’da, sakinleri arasında yurt dışına çalışmaya gitme-yen, yani “gurbetçi” olmayan tek bir köy yok gibidir. Uzman-ların değerlendirmelerine göre

onların bu sayı ülke nüfusunun dörtte birini aşarak bir milyon insana baliğ olmuştur. Bu insanların çoğu (daha ziyade erkekler) Rus-ya’da inşaatlarda, diğerleri ise daha ziyade kadınlar; İtalya, Portekiz ve İspanya gibi Avru-

Борис Мариан ПОЭТ И ПИСАТЕЛЬ

Вероятно, в Молдове не осталось ни одного села, ни одного го-рода без «иностранцев» - жи-телей, уехавших за границу в поисках заработка. Их общее

число по оценкам экспертов достигает од-ного миллиона человек, т.е. более четверти населения страны. Большинство из них (пре-имущественно мужчины) работает на россий-ских стройках, остальные (по большей части

ЭТИМ девочкам повезло. А во многих селах

оставленные на попечение дальних

родственников или соседей дети

бросили школу, пошли бродяжить

или попали в криминальную

среду…

Трудовая миграция в Молдове:

İşgücü göçü: faydasından çok zararı mı var?

СЕМЬЯ  AİLE

минусов больше, чем плюсов?

Page 53: Da dergisi no 42

pa ülkelerinde bakıcı olarak çalışmaktadır. Ülkemizde, bu vakayı bazıları iyiye yorar-ken, diğer bir kısım değerlendirmeler duru-mu felaket olarak addetmektedirler. Acaba, gerçekte kim haklı?

Bu sorunun cevabını bilim çevrelerinden ve resmi makamlardan değil de, sıradan va-tandaşlardan öğrenmeyi denedik. Bu niyetle diktafon ve fotoğraf makinesini de yanımıza alarak Moldova’nın sıradan bir köyü sayıla-bilecek Kosteşti’ye gittik. Başkent’ten 25 ki-lometre uzaklıkta bulunan bu büyük köyün 12 bin nüfusunun %15’i bahsettiğimiz “gur-betçiler ” teşkil etmektedir.

Öncelikle dar gelirli bir aileye misafir ol-duk. Evin hanımı, sağlığı yerinde olmayan Maria, 15 yaşındaki Vladimir, on yaşındaki Ni-kolay ve beş yaşındaki Kristina’nın da annesi. Aile, çatısı delik ve tavanı akıtan, mefruşat ve mobilyaları döküntü denebilecek durumda olan eski bir evde ikamet etmektedir. Aile ge-çimini bahçede yetiştirdikleri sebze ve meyve ile temin etmeketedir. Ellerindeki para, sade-ce ekmek ve haftada bir şişe ay çiçek yağı-na kafi gelmektedir. Evin gelirinin bir kısmını büyük oğlan inşaatlarda çalışarak kazanıyor, birazını da Maria’nın kız kardeşlerinden borç alıyorlar. Rusya’ya çalışmaya giden baba, üç aylık vize süresi içinde iş bulamamış ve geri dönecekmiş; ama eve dönecek yol parası bile yokmuş. Bölgede yaşanan son siyasi geliş-melerden sonra, Moldova’lılar için Rusya’da iş bulmak iyice zorlaşmış. Önümüzdeki gün-lerde Rusya’da çalışan Moldova vatandaş-larının toplu olarak sınırdışı edilmelerinden endişe ediliyor. Dolayısıyla, aileler şimdilik

geleceğinden pek umutsuz görünüyor.

женщины) – в Италии, Португалии, Испании, где заняты уходом за престарелыми людьми и инвалидами. В Молдове одни считают это социальное явление благом, другие – бед-ствием. Кто прав?

Мы попытались найти ответ на этот во-прос не в научных кругах, не в кабинетах чи-новников, а у простых граждан, для чего от-правились с диктофоном и фотоаппаратом в типичное молдавское село – Костешты. Оно находится в 25 километрах от столицы и от-личается большим размером - более 12 ты-сяч жителей. А «иностранцев» из них - 15%.

Сначала мы попали в «трудную» се-мью: хозяйка Мария, женщина с плохим здо-ровьем, живет с тремя детьми – пятнадцати-летним Владимиром, десятилетним Никола-ем и пятилетней Кристиной. Обитают в ста-ром домике с дырявой, протекающей кры-шей, обстановка внутри – самая непригляд-ная. Питаются овощами и фруктами со свое-го огорода, денег хватает только на хлеб и бутылку подсолнечного масла раз в неделю. Немного зарабатывает на частных стройках старший сын, немного дают взаймы сестры Марии. Муж недавно уехал на заработки в Россию, но неудачно: устроиться на работу на разрешенные три месяца не удалось, со-бирается вернуться ни с чем, а на дорогу де-нег не осталось. В связи с переменами в по-литике Молдовы Россия ограничила доступ молдаван на свой трудовой рынок, ожида-ется массовая депортация на родину уже имеющих работу. Так что перспективы у се-мьи самые безрадостные.

Намного оптимистичней выглядит жи-вущая неподалеку семья Пэвэлаке. После раз-

вода с мужем ее главой счита-

IŞGÜCÜ göçü Moldova için milli ölçekte sosyal-

demografik problem olmaya başladı. Bir taraftan yurtdışında

çalışma imkanı bu fakir ve işsizlik oranı yüksek olan ülkenin

vatandaşlarının geçimini sağlamaya yardımcı

olmaktadır. Diğer yandan da göç, ekonominin

gelişmesine ciddi hasar verip geleneksel Moldova

ailesinin temellerini sarsmaktadır.

 AİLE

Page 54: Da dergisi no 42

54  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Bu ailenin yakın komşusu PAVALAKE ai-lesi daha iyimser/içaçıcı görünüyordu. Ailenin reisi olan 38 yaşındaki Lidya, kocasıyla bo-şandıktan sonra altı yıldır İtalya’da çalışıyor ve böylece üç kızının ve annesinin iaşesini te-min ediyor. Boşandığı kocası kendi çocukları-na yardım etmekten imtina ettiğini söylüyor Lidya. Dolu dolu gözleriyle küçük kızı Lena, Vika ve Valeria’yı (yedi, dokuz ve on yaşında) annesine bırakmak zorunda kaldı. Torunları-na gözü gibi bakan Anneanne, kızcağızlara annelerinin eksikliğini hissettirmemeye çalı-şıyor. Çocuklarla çok yakından ilgilenen anne-anneleri, torunlarının okudukları okulu sürekli ziyaret ediyor, kızlara el işi ve ev işlerini öğ-retiyor, onları kiliseye götürüyor. Anneanneyi gururlandıran ve mutlu eden en önemli şeyle-rin başında torunlarının okul başarıları geliyor.

Köyde ailesi gurbete çalışmaya giderek, akrabaya bırakılan diğer çocuklardan önemli bir kısmı okullarını bırakmışlar, ortalıkta ay-lak aylak gezmeye başlamışlar. Bu kızcağız-lar, okulu terk ederek suça karışan diğer ak-ranlarına göre çok şanslılar.

Daha yeni yıllık izine gelen Lidya, kızları-na baka baka sevincine doyamıyordu. Gelin-lik çağına yaklaşan iki büyük kız, seçecekleri mesleği düşünüyorlar. Küçük kız ise anne-annesinin en büyük destekçisi olmuş. Fakat ne olursa olsun annesiz gönüller hep buruk ve hüzünlü. Gurbetin ilk yıllarda annesiz ya-şamanın çilesini çeken ve bu hasrete daya-namayan bu minik gönüllerin feryadı şu mek-tubun satırlarına nasıl da sinmiş. “Değerli anneciğim, nihayet üçümüz sana mektup yazmak için beraberce oturduk, fakat Vale-ria hemen uyuyakaldı, halbuki uyumadan ön-ce ağlamaklı sesiyle hep ‘Annem ne zaman gelecek’ diye sızlanıyordu. Valeria artık yeni çizme istemediğini söylüyor, çünkü o da çiz-meleri kendisine satın alman için uzun zaman çalışman gerekeceğini anlıyor. Sen daha ça-buk gel, o eski ayakkabısıyla idare edecektir. Annaannemiz senin küçükken erguvanı çok sevdiğini söyledi. Büyükbabamız girişte duran leylak ağacını kestiğinde ninem iki gün bo-yunca çok ağlamıştı. Dün aynı yerde biz yeni küçük bir leylak ağacını diktik. Artık geldiğin

günde açması için ona daha iyi bakacağız…”

İşgücü göçü artık Moldova için milli öl-çekte sosyal-demografik problem olma-

ya başladı. Bir taraftan yurtdışında çalışma imkanı bu fakir ve işsizlik oranı yüksek olan ülkenin vatandaşlarının geçimini sağlamaya

ется 38-летняя Лидия. Она уже шесть лет ра-ботает в Италии и содержит троих дочерей и свою мать – бывший муж помогать детям от-казался. Со слезами на глазах она вынуждена была оставить малышек – Лену, Вику, Вале-рию (семи, девяти и десяти лет соответствен-но) на попечение бабушки, которая замени-ла им маму и отлично справляется с двойны-ми обязанностями – постоянно наведывает-ся в школу, приучает девочек к рукоделию и крестьянскому труду, ходит с ними в цер-ковь. Гордится тем, что внучки учатся хорошо.

Этим девочкам повезло. А во многих се-лах оставленные на попечение дальних род-ственников или соседей дети бросили школу, пошли бродяжить или попали в криминаль-ную среду…

Недавно побывавшая в отпуске Лидия не могла наглядеться и нарадо-

ваться на своих дочурок: две старшие - уже настоящие ба-

рышни, думают о будущей профессии, младшенькая

– лучшая бабушкина по-мощница. Но все-таки без мамы у них бывает

очень тоскливо на ду-ше. Особенно страда-ли они в первые годы разлуки. Вот отрывок из одного их письма к матери, написанного в

ту пору: «Дорогая мамочка, наконец-то мы сели втроем писать тебе письмо, но Вале-

рия тут же уснула рядом, а перед этим все хны-

кала: «Когда прие-д е т ма-

ТРУДОВАЯ эмиграция населения Молдовы стала

серьезной социально-демографической проблемой

национального масштаба. С одной стороны, работа

за рубежом помогает выжить гражданам бедной, страдающей от безработицы

страны. В то же время эмиграция наносит серьезный

ущерб развитию экономики и опасно подрывает

основы традиционной молдавской семьи.

СЕМЬЯ

Page 55: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  55

yardımcı olmaktadır. Yurtdışında çalışan insan-lardan gelen yıllık gelir bir buçuk milyar doları bulmaktadır. Diğer yandan da göç, ekonominin gelişmesine ciddi hasar vererek, geleneksel Mol-dova ailesinin temellerini sarsmaktadır.

Bizim köy ziyaretlerimizde bize eşlik eden sosyal yardım müfettişi ve tecrübeli uzman Ve-ra Mereakre’nin bu konuda zamanla sabit bir fikri oluşmuş. Diyor ki: “Bir ailenin karı veya kocası üç yıldan fazla aileyi terk edip yurtdışına çalışmaya gittiyse, o aile kesinlikle yıkılmaya mahkumdur. Hele hele gidişten önce ailevi ilişkilerde bir çat-lak var idiyse, bu çatlak bir uçurum haline dönü-şecektir. Mesela, İtalya veya İspanya’da dört yıl çalışıp başka bir hayat, farklı bir insan tipi gördük-ten sonra, Moldova’lı kadın eve döndüğünde al-kolik olmuş ve çocuklarını kendi haline bırakmış bir kocayı gördükten sonra hiç onunla yaşamaya devam eder mi? Asla! Çünkü kendisi değişmiş ve evden gittiği günkü gibi değildir.’’

Vera hanımın söylediklerine katılmamak zor, hele ebeveyn sevgisi ve terbiyesinden mahrum nesillerin ruhen ve ahlaken bir bütünlük içinde yetiştirmek, daha da zor.

ма?». И сказала, что уже не хочет новых са-пожек, а то на них тебе придется долго за-рабатывать, поэтому возвращайся скорее – она походит в стареньких. Бабушка сказа-ла, что маленькой ты очень любила сирень, и когда дедушка срубил большой куст у во-рот, плакала два дня. Вчера мы посадили на том же месте новый маленький кустик сире-ни. Будем за ним ухаживать, чтобы он рас-цвел к твоему приезду »…

Трудовая эмиграция населения Мол-довы стала серьезной социально-демогра-фической проблемой национального масшта-ба. С одной стороны, работа за рубежом по-могает выжить гражданам бедной, страда-ющей от безработицы страны (от уехавших на заработки людей в страну поступает еже-годно до полутора миллиардов долларов). В то же время эмиграция наносит серьез-ный ущерб развитию экономики и опасно подрывает основы традиционной молдав-ской семьи.

У сопровождавшей нас в поездке Ве-ры Мереакре, опытного социального инспек-тора, сложилось твердое убеждение: «Ес-ли жена или муж покидает семью более чем на три года в поисках заработка, такая се-мья разваливается. Особенно если до раз-луки в ней была трещина, которая немину-емо превратится в пропасть. Например, по-работав года четыре в Италии либо в Испа-нии и узнав другую жизнь, новый тип людей, молдаванка по возвращении находит дома еще более опустившегося мужа-пьяницу и бездельника, бросившего детей на произ-вол судьбы… Разве она продолжит жить с ним? Да никогда! Потому что сама она уже не та, что уезжала из дому».

Нельзя не согласиться с этим. Как и с тем, что выросшее без родительской ласки и надзора поколение нравственно не впол-не подготовлено к здоровой жизни.

KÖYDE ailesi gurbete çalışmaya giderek, akrabaya

bırakılan diğer çocuklardan

önemli bir kısmı okullarını

bırakmışlar, ortalıkta aylak aylak gezmeye başlamışlar. Bu

kızcağızlar, okulu terk ederek suça

karışan diğer akranlarına göre

çok şanslılar.

 AİLE

Page 56: Da dergisi no 42

56  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Firaki’nin şâirane dünyası; yüzyıllarca

gelişen Türkmen halkının felsefesi ile

halkın ruhunun ezgisini benimseyip,

Türkmenlerin yenilmez iradesinin sembolü olmuştur.

Türkmenistan Cumhurbaşkanı,Kurbankulu Verdimuhammedov

ЛИТЕРАТуРА

Неповторимый мир Махтумкули Фраги Eşsiz Dünyasıyla, Mahtumkulu Firaki

Опоэтизированный мир Фраги впи-

тал в себя формировавшуюся на про-

тяжении тысячелетий философию

туркменской нации, мелодии народ-

ной души и стал подлинным оплотом

несгибаемой воли туркмен.

Президент Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедов

ЛИТЕРАТуРА

Page 57: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  57

Аннагурбан Аширов,ДОКТОР ФИЛОЛОГИЧЕСКИХ НАУК,

ДИРЕКТОР ИНСТИТУТА РУКОПИСЕЙ АКАДЕМИИ НАУК ТУРКМЕНИСТАНА

Творческий мир знаменитого тур-кменского поэта Махтумкули, по-святившего всю свою жизнь наро-ду, богат и разнообразен. Уклад тур-кменской жизни XVIII века, история

эпохи, политические события, безмерная любовь к туркменской земле и к воспитавшему его на-роду, красота природы, моральная чистота и яс-ность души – все это нашло место в творчестве поэта. Махтумкули – поэт, благодаря которому большие изменения произошли не только в тур-кменской, но и во всей тюркоязычной литературе. Когда академик Б. Б. Бартольд писал: «…из всех турецких народностей только туркмены имели своего национального поэта, Махтумкули» – ве-роятно, он имел в виду именно это. До Махтум-кули в тюркоязычной и, в частности, в туркмен-ской литературе не встречалось изображения

жизни народа в целом. В тюркоязычной лите-ратуре до Махтумкули крупные, сюжетные про-изведения создавались главным образом на ос-нове преданий и легенд. Речь идет о произве-дениях, созданные на основе сюжетов «Юсуф и Зулейха», «Лейли и Меджнун», «Сагды-Вакгас», «Зейнеларап», «Хысров и Ширин», «Фархад и Ши-рин» и многие другие.

В туркменской литературе Махтумкули пер-вым заговорил об объединении туркменских пле-мен, создания государства:

В единстве — сила туркмен нерушимая.

Одолеют могучие реки, и Нил иссушат они мо-щью своею,

Теке, йомут, гоклен, языр и алили,

Единой стране нам пристало служить отныне.

Annakurban AşirovFİLOLOJİ ALANINDA DOKTORA DERECESİNE SAHİP,

TÜRKMENİSTAN İLİMLER AKADEMİSİ EL YAZILARI ENSTİTÜSÜ BAŞKANI

Bütün hayatını halkına adayan ünlü Türk-men şairi Mahtumkulu’nun şiir dünyası çok zengin ve çeşitlidir. Şiirlerinde 18. yüzyıl Türkmenistanı’ndaki hayat tar-

zı, yaşadığı dönemin târihi, siyasî olaylar, Türkmen topraklarıyla kendisini yetiştiren halka karşı bes-lediği büyük sevgi, doğanın güzelliği, ahlâkî saffet ve ruhun aydınlığı gibi konular işlenmiştir. Mahtum-kulu’nun sanatı sadece Türkmen edebiyatını değil, eserleri Türk dillerinde yazılan edebiyatın tümünü etkilemiştir. Mahtumkulu’ndan önce herhangi bir Türkmen veya Türk şairinin halkın hayatını genel olarak tasvir ettiğine hiç rastlanmamıştır. Mahtum-kulu’ndan evvel yaşayan şairlerin çoğu, süjesi geliş-miş olan uzun eserlerini rivayetlerle efsanelerden ilham alarak yazardı. Bu şekilde yazılan eserlerden bahsedecek olursak, «Yusuf ve Züleyha», «Leyla ve Mecnun», «Sa’d-ı Vakkâs», «Zeynel Arap», «Hüsrev

ü Şirin» ve «Ferhat ile Şirin» gibi mesnevilerden kay-naklandığını göreceğiz.

Türkmen şairlerinin ele aldığı konuları de-ğerlendirecek olursak, Mahtumkulu’nun Türkmen kabilelerinin bir araya gelerek kendi devleti kurma-sı gerektiğinin altını çizen ilk edebiyatçı olduğunu söyleyebiliriz:

Türkmenlerin asıl kuvveti birliğindedir.

Türkmenler kendi kudretiyle güçlü nehir-leri yenip Nil Nehri’ni bile kurutur,

Tekke, Yomut, Göklen, Yazır ve Alili,

Artık bu ülkeye hizmette bulunmak he-pimizin görevidir.

Politik olayların merkezinde bulunan şair, Türkmen aşiretlerinin birleşip tek bir devlet kurması gerektiği kanısına varmıştır. «Tükmeniň» ve «Türk-

ŞIIRLERINDE 18. yüzyıl

Türkmenistanı’ndaki hayat tarzı, yaşadığı

dönemin târihi, siyasî olaylar, Türkmen

topraklarıyla kendisini yetiştiren halka karşı

beslediği büyük sevgi, doğanın güzelliği,

ahlâkî saffet ve ruhun aydınlığı gibi konular işlenmiştir.

УКЛАД туркменской жизни XVIII века,

история эпохи, политические

события, безмерная любовь к

туркменской земле и к воспитавшему

его народу, красота природы, моральная

чистота и ясность души – все это нашло место в

творчестве поэта.

EDEBİYAT EDEBİYAT 

Page 58: Da dergisi no 42

58  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Находясь в гуще политических событий, поэт при-ходит к историческому выводу: необходимо объеди-нить все туркменские племена и построить единое государство. Об этом его стихотворения «Tükmeniň» и «Türkmen binasy».

Призывая туркменские племена к единению и кон-солидации сил в борьбе против сурового врага, Мах-тумкули прославлял отдельные исторические лично-сти. Однако это славословие далеко от высокой пате-тики средневековых касыд туркменской литературы.

Поэзия Махтумкули отличается от предшествую-щей туркменской или тюркоязычной литературы пре-жде всего исторической достоверностью. Поэт опи-сывает конкретные события своего времени, скорбит по поводу смерти тех, кто погиб в борьбе за мирное существование народа, душа поэта поет от малей-шей радости в народной жизни.

В стихах Махтумкули нашла свое отражение тур-кменская жизнь XVIII века во всех проявлениях. Мы встречаем в его произведениях описания полити-ческих и исторических событий, обычаев, особен-ностей поведения туркменских женщин – словом, все особенности национального характера туркмен. Впрочем, глубина их разработки в творчестве поэ-та неодинакова.

Одна из тем, наиболее полно разработанных в творчестве Махтумкули – тема Родины, единения народа, вопрос построения государства как первой необходимости для мирной жизни. Все это Махтум-кули рассматривает не по отдельности, а связывает воедино. Вот как он говорит:

men binasy» şiirleri bu konuya adanmıştır.

Türkmen kabilelerini bir araya gelip acımasız düşmana karşı ortak güçleriyle mü-cadele vermesi gerektiğine dikkat çeken Mah-tumkulu, târihî şahsiyetlerden bazılarını överek yüceltirdi. Fakat Mahtumkulu’nun övme şiirleri, aşırı övücü olan Orta Çağ’daki Türkmen kaside-lerinden çok farklıdır.

Mahtumkulu’nun şiirlerini eski Türkmen ve Türk edebiyatından ayıran asıl özellik, onların târîh açısından gerçek olduğundan kaynakla-nıyor. Yaşadığı dönemde ortaya çıkan olayları anlatan şair; kendi halkının barış içinde yaşa-ması uğruna canını veren şehitler için üzülür, halkın yaşamında yer alan en ufak pozitif de-ğişmelerden dolayı ruhu bülbül gibi ötecek ka-dar sevinirdi.

18. yüzyıl Türkmenistanı’ndaki hayat tarzına dair hemen hemen her şey Mahtumkulu’nun şi-irlerinde yerini bulmuştur. Eserlerinde Türkmen

ТВОРЧЕСТВО Фраги, глубоко изменившее туркменскую литературу XVIII века, стало своеобразной школой для следующих поколений поэтов. Представители туркменской литературы XIX века и их преемники переняли у Махтумкули стремление приблизить литературу к народной жизни, использовать языковое богатство народа.

ЛИТЕРАТуРА

Page 59: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  59

Разграблен город души, пришло войско со знаменем,

Не знаю, решит ли оно судьбу родины моей?

Творчество Фраги, глубоко изменившее туркмен-скую литературу XVIII века, стало своеобразной шко-лой для следующих поколений поэтов. Представите-ли туркменской литературы XIX века и их преемники переняли у Махтумкули стремление приблизить лите-ратуру к народной жизни, использовать языковое бо-гатство народа.

Творчество поэта отличается не только тематической широтой, но и удивляет разнообразием художествен-ных приемов, преображением каждого слова, вдохнов-ленного талантом.

Прекрасные строки можно найти в любом стихотво-рении поэта. Так, Махтумкули по-новому использовал туркменские пословицы и поговорки. В стихотворении под названием «Кровная месть» поэт мастерски сочета-ет две пословицы: «Нет красавицы без изъянов» и «Ес-ли внимательно смотреть на молоко, увидишь кровь».

Использование Махтумкули художественных прие-мов, поэтическое мастерство сделали долгой жизнь его произведений. В творчестве Махтумкули, признанного известными учеными единственным национальным по-этом, любая тема национально обусловлена. Махтум-кули – это энциклопедия туркменской жизни XVIII ве-ка с ее радостью и горем, победами и поражениями.

Если бы Махтумкули не вышел за рамки туркмен-ского сознания XVIII века, когда говорили, что можно увидеть то, что написано на челе волею Аллаха, он не смог бы написать, обращаясь к Богу: «О, Всемогущий, не удерживай меня в моих добрых и гневных порывах!».

Махтумкули – не просто человек и не просто поэт – это редчайший талант, целый мир, своеобразный и не-повторимый. Без такого подхода нам не понять его ве-ликую личность. Абсолютно прав известный востоковед Е. Э. Бертельс, утверждая: «Для осознания всей глуби-ны и постижения всех граней его творческой одарен-ности нужно быть неутомимым в своем стремлении по-знать и осязать истинное значение каждого его произ-ведения, каждой поэтической строки, каждого слова».

halkının kişiliğini yansıtan siyasî ve târihî olaylar, ge-lenekler, Türkmen kadınlarının davranış tarzı gibi ko-nulara rastlanabilir.

Mahtumkulu’nun şiirlerinde asıl dikkat; anavatan, halkın bir araya gelmesi, Türkmenlerin barış içinde ya-şamasını sağlayacak tek bir devletin kurulması gerek-tiği gibi hususlara çekilmiştir. Mahtumkulu tüm bunları ayrı ayrı değil, bir bütün olarak ele almıştır:

Ruhumun şehri talan edildi, bayrağını taşıyan bir or-du geldi,

Yurdumun kaderini belirleyecek mi peki?

18. yüzyıl Türkmen edebiyatının köklü değişmeler geçirmesine yol açan Firaki’nin sanatı, yeni nesil şair-leri için bir ekol olmuştur. 18. yüzyıl Türkmen edebiya-tının temsilcileri ile onların halefleri, tıpkı Mahtumkulu gibi dönemin edebiyatını halkın hayatına yakınlaştır-mak ve halkın diline özgü bütün zenginliklerden fay-dalanmak için elinden geleni yaptı.

Mahtumkulu’nun kullandığı sanat teknikleri ile şiir yazma kabiliyeti eserlerinin ebedî olmasını sağlamıştır. Bilim adamları tarafından Türkmenistan’ın millî şairi olarak değerlendirilen Mahtumkulu’nun şiirlerinde iş-

lediği her konuda milletine atıfta bulunmaktadır. Mah-tumkulu’nun eserlerini, 18. yüzyıl Türkmenistan’ının hem mutlu, hem de hüzünlü dönemlerini kapsayan bir ansiklopediye benzetilebilir.

Sıradan bir şair olmayan Mahtumkulu; bütün dün-yayı özgün bir şekilde değerlendirmesini sağlayan nâdir bir yeteneğe sahipti. Özel bir yaklaşım olmadan Mahtumkulu’nun şahsiyetini kavramak zordur. «Fira-ki’nin kabiliyetinin derinliğinin farkına varabilmek için kullandığı her sözün, yazdığı her şiir ile satırın gerçek anlamını aramakta azimli olmak şart» şeklinde konu-şan meşhur şarkiyat uzmanı Y. E. Bertels şüphesiz haklıdır.

18. yüzyıl Türkmen edebiyatının

köklü değişmeler geçirmesine yol açan Firaki’nin

sanatı, yeni nesil şairleri için bir ekol rolünü oynamıştır.

18. yüzyıl Türkmen edebiyatının

temsilcileri ile onların halefleri,

tıpkı Mahtumkulu gibi dönemin

edebiyatını halkın hayatına yakınlaştırmak ve halkın diline

özgü bütün zenginliklerden

faydalanmak için elinden gelenini

yapardı.

EDEBİYAT 

Page 60: Da dergisi no 42

60  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ВРЕМЯ покажет, появятся ли в нашей отечественной литературе новые классики. Россия реагирует на качество, нас скоро ожидает поколение гениев, но ждать второго Пушкина, Толстого, Чехова, Маяковского не надо.

Настоящее и будущее русской литературы

Rus edebiyatının bugünü ve geleceği

ЛИТЕРАТуРА

Page 61: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  61

Boris Klementyev GAZETECI

Dmitriy Bıkov – yazar, şair, gaze-teci, TV sunucusu, Yazarlar Bir-liği üyesi, roman ve şiir kitapları yazarı. Sadece okuyucular, iz-leyiciler ve edebiyat uzmanla-

rı değil, aynı zamanda kültür uzmanları, sa-natçılar, siyasetçiler de sözünü dinliyorlar. Petersburg Sendikalar Sosyal Üniversitesi öğretmenleri ve öğrencileri ile “Günümüzde Rus edebiyatı” konulu toplantıda çok sayıda soruya cevap verdi.

- Sizce, modern Rus edebiyatı nere-derdir, ve bu edebiyatın en seçkin tem-silcisi kimdir?

-Çok yetenekli yazarlar var. Valeriy Po-pov’un ve rahmetli Aleksandr Jıtinskiy’in bü-tün eserleri hala ilgimi çekiyor. Yazdığı “Plıvun” romanı - harika bir şey. Yazar Kseniya Bukşa’yı de seviyorum. Zahar Prilepin ve Viktor Pelevin farklı, birbirine benzemeyen ki-tapları yazıyorlar. Şairler İgor Karaulov, Mihail Şçerbakov, eski nesilin temsilci-leri Aleksandr Kuşner ve Novella Mat-veyeva, yeni nesil edebiyatçıları Dmit-riy Olşanskiy ve Konstantin Krılov’un eserleri hoşuma gidiyor. Ulusal edebi-yatımızda yeni klasiklerin ortaya çıkıp çıkmayacağını zaman gösterecektir. Rusya’da kalite önemlidir, yakında de-halar nesili gelecek, ama ikinci Puşkin, Tolstoy, Çehov, Mayakovski’nin gelme-sini beklememek lazım.

Борис КлементьевЖУРНАЛИСТ

Дмитрий Быков - поэт, прозаик, публицист, телеведущий, член Союза писателей, автор рома-нов и стихотворных сборников. К его мнению прислушивают-

ся не только читатели, телезрители и специ-алисты-книжники, но и культурологи, деятели искусства, политики. На творческой встрече с педагогами и студентами Гуманитарного уни-верситета профсоюзов Санкт-Петербурга на те-му «Русская литература сегодня» он ответил на многочисленные вопросы.

- Кто, на ваш взгляд, наиболее выра-зительно представляет современную рос-сийскую литературу?

- Есть сильные авторы. Мне по-прежнему ин-тересно все, что делает Валерий Попов, что де-лал недавно ушедший от нас Александр Жи-тинский. Его роман «Плывун» – замечательная вещь. Я очень люблю Ксению Букшу. Пишут раз-ные, непохожие книги, и это прекрасно, - Захар Прилепин и Виктор Пелевин. Из поэтов – Игорь Караулов, Михаил Щербаков. Из старшего поко-ления – Александр Кушнер и Новелла Матвеева. Из молодых литераторов мне симпатичны Дми-трий Ольшанский и Константин Крылов. Время покажет, появятся ли в нашей отечественной ли-тературе новые классики. Россия реагирует на качество, нас скоро ожидает поколение гени-ев, но ждать второго Пушкина, Толстого, Чехо-ва, Маяковского не надо.

ULUSAL edebiyatımızda yeni

klasiklerin ortaya çıkıp çıkmayacağını

zaman gösterecektir.

Rusya’da kalite önemlidir, yakında

dehalar nesili gelecek, ama ikinci Puşkin,

Tolstoy, Çehov, Mayakovski’nin

gelmesini beklememek lazım.

EDEBİYAT 

Page 62: Da dergisi no 42

- Bugün genç yetenekli yazarların bü-yük edebiyata girmeleri mümkün mü (girme olasılığı var mı)?

Bir yandan, edebiyatta mutlak özgürlük söz konusudur: isteyen herkes yazar olabilir. Ünlü ol-mak için insanın bir yada birkaç iyi şiir yazması ye-terlidir. Bu hızlı olur. Öte yandan, bizim toplumda,

dikey hareketliliğin eksikliği var. Örneğin, bugün insanın edebiyat dünyasına kendini tanıtmak iste-diğinde, 1990’larda olduğundan daha büyük problemlerle kar-şılaşır. Onu tanıyan, dışına çıka-mayacağı çevre küçük olacaktır. Toplumun birçok tabakası var ve arasındaki temaslar zor kurul-maktadır. Bir filozofun dediği gibi, en iyi ihtimalle “kendi karınca ko-lonisinin generali” olabilir, dahası yok. Ne yazık ki, toplumda diyalog kapasitesi yetmezliği var.

- Rusya’da elit edebiyatı söz konusu mudur?

- Elit yazarlar genellikle kendi kendini elit olarak beyan ediyorlar. “Elit edebiyatı” kavra-mına karşıyım, çünkü edebiyatın bir kısmı “Elit” olarak sınıflanmak, geriye kalan diğer kısmı daha kalitesizmiş gibi bir algı oluşturmaktadır. “Çocuk-lar için bir şeyler yazarken, yetişkinler için yazdı-ğın gibi yaz, fakat sadece daha iyisini yaz.’’ diye meşhur bir söz var. Edebiyatın elitist değil de, her kesime hitap edecek şekilde olması gerektiğini düşünüyorum.

- Görsel sanatın söz sanatının yerini al-ması, Rus edebiyatının sorunlarından biri olduğunu düşünmüyor musunuz?

- Çok şey titizlikle edebiyatın yerini hep almaya çalışıyordu. Ama nedense hiç bir şey onun yerini almayı beceremedi. Görsel sanatlar edebiyatsız yapamaz. Ünlü Amerikalı film yönetmeni Hitch-cock dediği gibi, “iyi bir film yapmak için üç şey ge-rek: birincisi – senaryo, ikincisi - senaryo ve üçün-cüsü de – senaryo”. Böylece edebiyat olmazsa olmaz, hayatın tüm alanlarında da olduğu gibi. Herşey geçecek ama edebiyat kalacak çünkü 5D sinema çıktıktan sonra kimse 3D filmleri izleme-yecek, ama “Gılgamış Destanı”nın çağdaşı olan yazıları, 11D sinema yetersiz geldiği zaman bile okunuyor olacaktır.

- Sizce modern gazeteciliğin (publicism) geleceği nasıl olacak?

- Birçok şeyin açıkça ve ciddi olarak konuşul-ma zamanının geldiğini düşünüyorum. Eminim ki, kaçınılmaz Reformasyon döneminde kullanılacak sözlüğü hazırlama görevi ile karşı karşıyayız. ‘2.

- Есть ли сегодня у мо-лодых талантливых лите-раторов возможность вой-ти в большую литературу?

- С одной стороны, в ли-тературе наблюдается абсо-лютная свобода: пиши – не

хочу. Достаточно человеку написать одно произведение или пару хороших стихотво-рений, и он становится эвездой. Это проис-ходит быстро. С другой стороны, в нашем обществе отсутствует вертикальная мо-бильность. Например, заявляя о себе сегод-ня, вы испытаете гораздо большие пробле-мы, чем это было в 1990-е годы. Вас будет знать только небольшой круг людей, и вы не выйдете за его пределы. Общество сильно расслоено и контакт между слоями очень затруднен. В лучшем случае вы будете «ге-нералом в своем муравейнике», как гово-рил один философ, и дальше не пойдете. В обществе, к сожалению, не достаточно способности к диалогу.

- Существует ли в России элитарная литература?

- Элитарные писатели, как правило, пред-почитают сами провозглашать себя таковы-ми. Я вообще против понятия «элитарная литература», потому что тогда получается, что остальная литература должна стремить-ся к тому, чтобы быть хуже. Есть знамени-тая фраза: «Для детей надо писать, как для взрослых, только лучше». Стало быть, для взрослых надо как для детей, только ху-же. Получается довольно странное руко-водство к действию. Я за то, чтобы лите-ратура не была элитарной, а ориентирова-лась на всех.

- Вам не кажется, что одна из про-блем русской литературы: визуальное искусство вытесняет искусство слова?

- Я вообще против понятия «элитарная литература», потому что тогда получается, что остальная литература должна стремиться к тому, чтобы быть хуже. Есть знаменитая фраза: «Для детей надо писать, как для взрослых, только лучше». Стало быть, для взрослых надо как для детей, только хуже. Я за то, чтобы литература не была элитарной, а ориентировалась на всех.

Page 63: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  63

Aleksander reformları “Çağdaş” dergisinden başladığı gibi, acı dolu ve uzun bu süreç gaze-tecilikten (publicism) başlayacaktır.

- İnsanları sürekli geriye baktıran ve yaşananlar için pişmanlık hissettiren şey nedir? İlerlemelerine ne yardımcı olur?

- Geriye bakıp geçmişten beslenme görüşü-nü destekliyorum. Hatalarımızdan diğer insan-ların ders çıkarmaları için edebiyattaki tüm kötü şeylerden kurtulmamız, arınmamız ve yeniden başlatmamız gerekli olduğu fikrinden yanayım. Geleceği tahmin etmeye çalışmamak lazım çün-kü Tanrı bu dünyayı öyle yaratmış ki , gelecekte ne görürsek görelim, orda bizi şaşırtacak birşey-le mutlaka karşılaşacağız.

ÖzetRusya’da kalite önemlidir, yakında dehalar nesi-

li gelecek, ama ikinci Puşkin, Tolstoy, Çehov, Maya-kovski’nin gelmesini beklememek lazım.

Çok şey titizlikle edebiyatın yerini hep almaya ça-lışıyordu. Ama nedense hiç bir şey onun yerini almayı beceremedi.

Bir çok şey hakkında açıkça ve ciddi konuşmanın zamanı geldi.

Tanrı bu dünyayı öyle yaratmış ki , bizi şaşırtacak birşeyle mutlaka karşılaşacağız.

- Литературу вытесняли всегда – очень мно-гие и старательно. Но как-то так получается, что она не вытесняется. Визуальные искусства ничего не могут сделать без литературы. Как сказал известный американский кинорежис-сер Хичкок: «для хорошего кино нужны три ве-щи: во-первых – сценарий, во-вторых – сцена-рий, и в-третьих – сценарий». Так что без ли-тературы никуда. Как, впрочем, и во всех сфе-рах жизни. Все пропадет, но литература оста-нется хотя бы потому, что фильмы, снятые на 3D, после 5D никто смотреть не будет, а лите-ратуру, написанную во времена «Эпоса о Гиль-гамеше», будут читать даже тогда, когда уже 11D будет казаться недостаточно.

- Каким вы видите будущее современ-ной публицистики?

- Я так думаю, что пришла пора о многих вещах говорить открыто и серьезно. Я совер-шенно убежден, что перед нами стоит важ-нейшая задача выработки словаря для неиз-бежной эпохи реформации. Это мучительный и долгий процесс, и начнется он именно с пу-блицистики, как реформы Александра II нача-лись с журнала «Современник».

- Что заставляет людей постоянно огля-дываться назад и жалеть о прошлом? Что помогает идти вперед?

- Я за то, чтобы оглядываться назад и этим питаться. Я за то, чтобы в литературе все пло-хое изжить, избыть и переиграть, чтобы на на-ших ошибках научились другие люди. А вперед смотреть не надо, ведь что бы мы там ни уви-дели, Господь так устроил мир, что чем-нибудь он нас обязательно удивит.

Выноски:Россия реагирует на каче-

ство, нас скоро ожидает поко-ление гениев, но ждать вто-рого Пушкина, Толстого, Че-хова, Маяковского не надо

Литературу вытесняли всег-да – очень многие и старатель-но. Но как-то так получается, что она не вытесняется

Пришла пора о многих вещах говорить открыто и серьезно

Господь так устроил мир, что чем-нибудь он нас обяза-тельно удивит.

-ELIT yazarlar genellikle kendi

kendini elit olarak beyan ediyorlar. “Elit edebiyatı”

kavramına karşıyım, çünkü edebiyatın bir

kısmı “Elit” olarak sınıflanmak, geriye

kalan diğer kısmı daha kalitesizmiş gibi bir

algı oluşturmaktadır. “Çocuklar için bir şeyler yazarken,

yetişkinler için yazdığın gibi yaz, fakat sadece

daha iyisini yaz.’’ diye meşhur bir söz

var. Edebiyatın elitist değil de, her kesime hitap edecek şekilde

olması gerektiğini düşünüyorum.

EDEBİYAT 

Page 64: Da dergisi no 42

64  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

У каждой нации есть великие личности, многое сделавшие ради мира и благополучия своих сограждан. Азербайджанский нефтяной миллионер Гаджи Зейналабидин Тагиев - личность, известная своей благотворительной и общественной деятельностью настолько значительной, что люди называли его «Отцом народа».

«Отец народа» - Гаджи Зейналабидин Тагиев

“Milletin Atası” Hacı Zeynalabdin Tağıyev

ИСТОРИЯ

HER milletin tarihinde , halkının refah ve barış

içinde yaşaması için çalışan büyük şahsiyetler olmuştur. Azerbaycan’da

yaşamış olan petrol milyoneri, Hacı Zeynalabdin

Tağıyev hayırseverlik faaliyetleri ile öne

çıkan ve halk arasında “Millet’in Atası” olarak ün yapmış bir isimdir.

ИСТОРИЯ

Page 65: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  65

TARİH

Şahin DurmazAKADEMISYEN

Her milletin tarihinde halkının refah ve barış içinde yaşaması için çalışan büyük şahsiyet-ler olmuştur. Azerbaycan’da yaşamış olan petrol milyoneri Hacı Zeynalabdin Tağıyev, hayırseverlik faaliyetleri ile öne çıkan ve halk

arasında “Milletin Atası” olarak tanınan bir isimdir.

Bakü’nün İçerişehir semtinde, Ocak 1838’de doğan Zey-nalabdin Tağıyev iş hayatına çocuk yaşında inşaat işçisi ola-rak başlamış ve duvar ustası, inşaat kalfası, müteahhit der-ken kazdırdığı kuyulardan bolca çıkan petrol sayesinde zen-gin olmuştur. Hayatı boyunca ayakkabıcılık yapan babasının nasihatını kendisine rehber edinmişti: “Oğlum, çalışmaktan korkma, çalış ki kimseye muhtaç olmayasın”. Tağıyev, 1 Ey-lül 1924 tarihinde Merdekan’da vefat etti. Vasiyeti gereği Merdekan’da çok hürmet ettiği Ahund Ebu Turab efendinin ayak ucunda bir mezara defnedildi.

20. asrın başlarında Azerbaycan aydınları, petrol mil-yoneri hayırseverler okullar açmak, milli ve manevi eser-ler neşretmek maksadıyla Hayriye Cemiyetleri kurmuştur. Hayriyecilik ve Maarifçilik olarak adlandırılan bu akım eğitimi cemiyetin asli muharrik gücü kabul ediyordu. Tağıyev ceha-leti en büyük problem görmekte ve çözümün eğitim oldu-ğunu ifade etmektedir: “Halkımın eğitiminde her sahadaki ihtiyaçları görerek elimden geleni esirgemedim. Çocukların tahsil ve terbiyesi için mekteplerin açılmasına, yetişkinle-rin terbiyesi ve inkişafı için kitap ve gazetelerin zaruretini anlayarak bu meseleleri çözmek için çalıştım. Anladım ki halkın geleceği, huzur ve mutluluğu ancak eğitim ve terbi-ye ile mümkündür”. Kızı Sara Hanım’ın ifadeleriyle “Babam Azerbaycan halkının eğitimi için elinden geleni esirgemedi.

Шахин ДурмазПРЕПОДАВАТЕЛЬ

У каждой нации есть великие личности, многое сде-лавшие ради мира и благополучия своих сограж-дан. Азербайджанский нефтяной миллионер Гаджи Зейналабидин Тагиев - личность, известная своей

благотворительной и общественной деятельностью настоль-ко значительной, что люди называли его «Отцом народа».

Родившийся в Ичеришехире в январе 1838-го года, в раннем возрасте он начал работать подмастерьем камен-щика, а вскоре стал строителем – подрядчиком. Он указал, где бурить скважину, из которой пошла нефть, которая сде-лала его богатым. Всю жизнь он руководствовался словами своего отца-башмачника: «Сынок, не бойся работы и старай-ся ни от кого не зависеть». Тагиев скончался 1-го сентября 1924-го года в Мярдакяне. Согласно завещанию, он был похоронен у ног Ахунда Абу Тураба, которого глубоко чтил.

В начале ХХ века азербайджанские интеллигенты и не-фтяной миллионер основали несколько благотворительных обществ, которые занимались открытием школ и публика-

цией фольклорных и духовных произведений. Это просве-тительское движение считало образование необходимым условием для развития общества.

Тагиев полагал, что самой большой проблемой народных масс является невежество, и что ее решением является об-разование: «Я отдал все, что имел, на дело просвещения мо-его народа во всех сферах. Я старался ради того, чтобы дать образование и воспитание детям, воспитывать и развивать подростков, дать им доступ к газетам и книгам – ведь бу-дущее народа, его мир и благополучие возможны только через образование и воспитание». Его дочь Сара говорила: «Мой отец не жалел ничего ради просвещения своего наро-да, и его всюду с большим уважением называли «Отцом на-рода». Благодаря большой поддержке просвещения, мира и согласия между городскими общинами, а также вкладу в улучшение условий труда рабочих, он был избран почетным главой мусульманского, русского, армянского и еврейского благотворительных обществ.

TARİH

Page 66: Da dergisi no 42

66  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

Herkes onu büyük ihtiramla “Millet Atası” diye çağırırdı”. Eğitim faaliyetlerine verdiği destek, hayırseverlik faaliyetleri, toplum barışına ve şehir hayatına katkısı, işçilerin çalışma şart-larının iyileştirilmesi gibi birçok faaliyetleriyle öne çıkan Hacı Zeynalabdin Tağıyev’i Bakü’de-ki Müslüman, Rus, Ermeni ve Yahudi Hayriye Cemiyetlerinin hepsi kendilerine fahri başkan olarak seçmişlerdi.

Tağıyev’in eğitim alanında gerçekleştirdiği en önemli projelerinden birisi zamanın tutu-cu geleneklerine rağmen Bakü’de ilk kız okulu açılmasıydı. 7 Ekim 1901 tarihinde “İmparato-riçe Aleksandra Fyodorovna adına Rus-Müslü-man Kız Mektebi” adıyla açılmış olan okul daha çok “Tağıyev’in Kız Mektebi” olarak anılmıştır. Çok sayıda müslümanın yaşadığı Rusya İmpa-ratorluğunda ilk ve tek olan kız okulunda Kaf-kasya’nın her tarafından yedi yaşından itibaren alınan öğrenciler dört yıl süresince okuyordu. Okulun müfredatında; Azerbaycan Türkçesi ve Rusça, edebiyat, matematik, fizik, tarih, coğ-rafya, anatomi, dini ilimler, sağlık bilgisi, güzel sanatlar ve müzik dersleri bulunmaktaydı. 1920 yılında Аzerbаycаn’ın XI. Оrdu tarafından işgal edilerek Tağıyev’in mal varlığı elinden alınıp, kendisinin de cemiyet hayatından uzaklaştırıl-masıyla himayesinde bulunan kız okulu da fa-aliyetini durdurmak zorunda kalmıştır.

20.yüzyılın başlarında Bakü’nün en cid-di problemlerinden birisi içme suyu kıtlığıydı. Büyük Kafkas sıradağlarının eteğinden Şollar suyunun Bakü’ye getirilmesi fikrini ortaya atan Tağıyev’in teşebbüsüyle başlayan proje, Bakü

Одним из самых значимых проектов Тагие-ва в сфере образования было основание в Ба-ку первой девичьей школы. Открытая 7-го ок-тября 1901-го года вопреки консервативным традициям того времени, «русская школа для мусульманских девочек имени Императрицы Александры Федоровны» была больше известна как «школа Тагиева для девочек». В первой во всей Российской Империи мусульманской де-вичей школе учились девочки со всего Кавка-за. Они поступали в школу в возрасте семи лет и занимались в ней четыре года. В школе изу-чали азербайджанский и русский языки, лите-ратуру, математику, физику, историю, геогра-фию, анатомию, основы религии, приобретали начальные знания о здоровье человека, овла-девали разными видами искусств, учились му-зыке. При завоевании Азербайджана XI крас-ной армией в 1920-м году все имущество Та-гиева было конфисковано, а школа, находив-шаяся под его покровительством, закрылась.

Одной из самых серьезных проблем Ба-ку в начале 20-го столетия была нехватка питье-вой воды. Тагиев предложил идею постройки водопровода от подножия Большого Кавказа. По его инициативе при поддержке Бакинской Городской Думы в 1914-1917 гг. был постро-ен водоканал протяженностью 160 км, и шол-ларская вода, которую бакинцы пьют и сегод-ня, пришла в город.

При поддержке Тагиева в 1895-ом году ста-ла издаваться газета «Каспий», а в 1906-ом го-ду – журнал «Фюйузат». Кроме того, Тагиев оказывал материальную поддержку газетам и журналам, выпускавшимся на территории Ира-

ТАГИЕВ полагал, что самой большой проблемой народных масс является невежество, и что ее решением является образование: «Я отдал все, что имел, на дело просвещения моего народа во всех сферах. Я старался ради того, чтобы дать образование и воспитание детям, воспитывать и развивать подростков, дать им доступ к газетам и книгам – ведь будущее народа, его мир и благополучие возможны только через образование и воспитание».

ИСТОРИЯ

Page 67: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  67

Valiliği’nin desteğiyle 1914–1917 yılları arasında 160 km su kanalı döşenerek tamamlanır ve günü-müzde de hala kullanılmakta olan Şollar suyu Bakü halkının istifade-sine verilmiştir.

Tağıyev’in desteğiyle 1895 yı-lında Kaspi Gazetesi, 1905’te Ha-yat Gazetesi, 1906 yılında Füyuzat Dergisi yayın hayatına başlamıştır. Ayrıca Azerbaycan haricinde İran ve Rusya İmparatorluğu bünyesin-de yayınlanan gazete ve dergilere maddi yardımda bulunmaktaydı. Tağıyev çok sayıda kitabı müel-lifinin razılığıyla bastırıp ücretsiz olarak dağıttırırdı. Ayrıca Kuran-ı Kerim’in Azerbaycan Türkçesi’nde tefsirini neşretmiştir.

Bakü’de ilk tiyatro binası da onun teşebbüsü ve finans desteğiyle inşa edilmiştir. 1887 yılında Tağıyev’in teşebbü-süyle şehir içinde atların çektiği ve demiryolu üzerinde hareket eden araçlar olan konkalar istifadeye sunulmuş, şehrin Bayıl ilçesi ile de-miryolu istasyonu birleştirilmiştir.

Tağıyev Bakü, Gence, Şamahı, Nahçıvan, Tiflis, Derbent ve Rusya’nın birçok bölgesinde okullara yardımda bulunmaktaydı. Tağıyev ırk, millet ve din farkı gözetmeksizin çok sayıda öğrenciye burs vermiştir. Bu talebeler son-raki yıllarda önemli devlet adamları, doktor, mühendis ve eğitimci olarak insanlığa faydalı olmuşlardır..

Hacı Zeynalabdin Tağıyev çalışkan, ileri gö-rüşlü, milliyetçi, aksiyoner ve diyalog insanıy-dı. Devrin problemlerine bigâne kalmamış ve hayatın her safhasında bulunmuştur. Aktif bir hayat yaşamış olan Tağıyev sayısız yeni proje-nin fikir babası, uygulayıcısı ve aynı zamanda finansörü olmuştur. Bu faaliyetler Azerbaycan ve Kafkasya da eğitim, ekonomi, sanat, kül-tür alanında çok sayıda insanın yetişmesi ve eserlerin meydana çıkmasını netice vermiştir. Tağıyev’in faaliyetleri sadece Azerbaycan hal-kı ile sınırlı kalmamış Rusya, Türkiye, Orta As-ya, Avrupa ve dünyanın birçok yerinde eserler oluşmasına sebep olmuştur.

Hacı Zeynalabdin Tağıyev’in hayatında iki nokta öne çıkmaktadır. Birincisi çok çalışmak, ikincisi sahip olduğu imkânlardan insanlarında faydalanmasını temin etmektir.

на и Российской Империи. С согласия авто-ров меценат бесплатно печатал и распростра-нял большое количество книг. Он же сыграл важнейшую роль в издании перевода Свя-щенного Корана на азербайджанский язык.

Первый театр в Баку также было построен по инициативе Тагиева при его материаль-ной поддержке. В 1887-ом году по инициати-ве Тагиева были сдана в эксплуатацию кон-ка – железнодорожные вагоны, возимые ло-шадьми – которая связала Баильский округ и железнодорожную станцию.

Тагиев оказывал помощь школам в Баку, Гяндже, Шемахе, Нахичевани, Тбилиси, Дер-бенте и России. Он платил стипендии мно-гим студентам вне зависимости от расовой, национальной и религиозной принадлежно-сти. Многие из них приносили затем пользу обществу в качестве государственных дея-телей, врачей, инженеров и преподавателей.

Гаджи Зейналабдин Тагиев был трудолю-бивым, дальновидным, общительным челове-ком, он любил свой народ и не был равноду-шен к проблемам своего времени. Прожив-ший большую жизнь, он выступал основате-лем, исполнителем и одновременно спонсором множества проектов. Результатом его усилий стало появление в Азербайджане большо-го числа активных деятелей в сфере образо-вания, культуры, экономики, а также созда-ние значительных произведений искусства. Жизнь Тагиева стала прекрасным примером не только для азербайджанцев, но и для лю-дей России, Турции и многих других стран.

В характере Зейналабдина Тагиева осо-бенно заметны две яркие черты. Первая – огромное трудолюбие, вторая – готовность открыть людям доступ к тому, чем владеешь.

TAĞIYEV cehaleti en büyük problem

görmekte ve çözümün eğitim olduğunu ifade etmektedir: “Halkımın

eğitiminde her sahadaki ihtiyaçları

görerek elimden geleni esirgemedim.

Çocukların tahsil ve terbiyesi için

mekteplerin açılmasına,

yetişkinlerin terbiyesi ve inkişafı için

kitap ve gazetelerin zaruretini anlayarak

bu meseleleri çözmek için çalıştım.

Anladım ki halkın geleceği, huzur ve mutluluğu ancak eğitim ve terbiye ile mümkündür”.

TARİH

Page 68: Da dergisi no 42

«Боржоми» будет и в далёком

будущем!

«Боржоми» – быть!

ЗДОРОВЬЕ

Page 69: Da dergisi no 42

“Borjomi” Bu maden suyu, hep var olacak!

SAĞLIK

Page 70: Da dergisi no 42

Tato LashişviliTSVOBODNAYA GRUZİYA (BAĞIMSIZ GÜRCİSTAN) GAZETESİ GENEL YAYIN YÖNETMENİ

Bir çok insan tarafından bilinen bir marka hakkında konuşmak, malumu ilan etmek manasına gelir. Gürcistan dışında da uzun zamandır popüler olan “Borjomi”,

piyasadaki Gürcü maden sularının lideridir.

Yurt içi piyasası “Borjomi” ye dar gelince, o dünyayı fethetmek için yola çıktı. Şimdi 30'dan fazla ülkede insanlar bu maden suyunu içmekte ve tedavi amaçlı kullanılmaktadır.

İyileştirici özellikleri, antik çağ destanlarında bile yer alan “Borjomi”nin bilinen tarihi 1,500 yılı aşmaktadır. Ama ne ilginçtir ki, 170 yıl boyunca bu maden suyu üzerine yapılan araştırmalar, suyun sıcaklığı, fizik, kimyasal özellikleri ve mineral bileşiminin değişmemiş olduğu kanıtlanmıştır.

8-10 km derinlikten doğal karbondioksitle yukarıya itilerek soğumadan, daha ılıkken toprak altından yeryüzüne çıkan “Borjomi”, çıkarken de 60 farklı mineral bileşimi ile zenginleşmektedir. Onlarca uluslararası araştırma şirketi tarafından test edilen bu maden suyu, kaynağından çıkarıldığı gibi tüm eşsiz özelliklerini koruyarak tüketicilere ulaştırılmaktadır.

XVI-XVIII yüzyılda patlak veren çok sayıda savaşlar nedeniyle maden suyu kaynakları uzun bir müddet unutulmaya terkedilmiş, ve sadece XIX yüzyılda yeniden dikkat çekmiştir.

ЗДОРОВЬЕ

Тато ЛасхишвилиГЛАВНЫЙ РЕДАКТОР ГАЗЕТЫ «СВОБОДНАЯ ГРУЗИЯ»

Неблагодарное это занятие – рассказывать о бренде, о ко-тором, уже и без того извест-но многим. Речь идет о безус-ловном лидере грузинских ми-

неральных вод «Боржоми», слава и популяр-ность которого давно перешагнули грани-цы Грузии.

Воде стало здесь тесно, и она отправи-лась покорять мир. Теперь ею наслажда-ются и лечатся более чем в 30 странах.

Лецебные свойства этой воды описаны еще в древнейших эпосах, так что воз-раст «Боржоми» уже более полутора тысячелетий. Но вот что интересно – исследования этой минеральной воды на протяжении более 170 лет свиде-тельствуют о неизменности ее темпе-ратуры, физико-химических свойств и минерального состава.

На поверхность земли вода, вы-талкиваемая природным углекислым газом, попадает с глубины 8-10 км. «Боржоми» не успевает остыть под землей и выходит на поверхность теплой, по пути обогащаясь ком-

...В фильме «Солярис», где все происходит в далеком будущем, в сцене конференции на столах стоит «Боржоми». Во время съемок режиссера убеждали, что надо скрыть этикетки от камеры. Но

Андрей Тарковский настоял, чтобы этикетки на бутылках читались. Он был уверен, что и в далеком будущем

«Боржоми» обязательно будет.

Page 71: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  71

Borjomi’inin membaı ikinci defa şaşırtıcı bir şekilde askerler tarafından keşfedilmiştir. Rivayete göre, Kral Aleksandr’ın kardeşi, Büyük dük Mihail Romanov, Borjomi kenti yakınlarında bir park yaptırmaya karar vermiştir. Bölgeye konuşlandırılmış Grenadier askerleri söz konusu park için ağaç temini sırasında dağlarda gezerken bir kaplıca bulmuşlar. Yaptıkları keşifle ilgilenen Albay Popov kaplıcayı temizlettirip, suyun şişelere doldurularak alaya götürülmesini emretmiştir. Mide hastası olan Albay Popov, maden suyunun faydasını görmüştür. Su o kadar iyi gelmiş ki, Popov, kaplıca yakınlarında hamam ve kendisi için küçük bir ev yaptırmayı emretmiştir. Suyu içen diğer mide hastası olan askerler de şifa

SAĞLIK

позицией из 60 различных минералов. Про-веренная десятками международных иссле-довательских компаний, эта минеральная во-да поступает к потребителю с сохранением всех своих уникальных свойств.

В XVI-XVIII веках из-за многочисленных во-йн источники были надолго забыты и забро-шены, и лишь в XIX веке на них вновь обра-тили внимание.

Вторую жизнь источникам, на удивление, дали военные. Существует легенда, соглас-но которой великий князь Михаил Романов, брат царя Александра, решил разбить парк близ города Боржоми. Во время лесозагото-вок солдаты расквартированного здесь гре-надерского полка обнаружили в горах горя-чий источник. Полковник П. Попов находкой заинтересовался, велел расчистить и возить воду в бутылках в полк. Страдая заболева-нием желудка, он первым опробовал на себе действие минеральной воды, которое ока-залось столь благотворным, что Попов при-казал построить неподалеку баню и неболь-шой домик для себя. Выздоровели от воды и солдаты, страдавшие желудком.

Полковой врач Амиров начал исследовать минеральную воду. Он же послал первые про-бы воды в Петербург и Москву.

К 1841-му году вода стала уже настоль-

SENARYOSUNDA uzak geleceğin anlatıldığı “Solaris”

filmindeki konferans sahnesinde masada “Borjomi”

bulunmaktaydı. Çekimler sırasında başkaları yönetmeni,

kameradan şişelerin etiketlerini gizlemek gerek diye ikna

etmeye çalışıyorlardı. Ama Andrey Tarkovski şişeler

üzerindeki etiketlerin okunacak şekilde çekimde ısrar etti.

“Borjomi”nin uzak gelecekte de olacağından emindi.

Page 72: Da dergisi no 42

72  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

bulmuşlardır.

Alay doktoru Albay Amirov maden suyunu araştırmaya başlamış ve suyun ilk numunelerini St. Petersburg’a ve Moskova'ya göndermiştir.

1841yılına kadar bu su, o kadar meşhur olmuştu ki, Kralın Kafkasya yardımcısı Yevgeni Golovin kızını tedavi için Borjomi’ye getirmiştir. Generalin kızından bahseden efsanenin ne kadar gerçek olduğu belli değil ama inandırıcı olmaktan hiç te uzak değildir; zira, bugün bu maden suyunun gerçekten eşsiz özelliklerini görmekteyiz.

1850 yılında Borjomi’de Maden Suyu Parkı yapılmıştır. Aynı zamanda “Borjomi” ilk olarak bu tarihte ticari maksatla şişelenmeye başlanmıştır. Yerel revir eczacısı olan Zakharov, 1300 adet maden suyu şişeleyerek satmaya götürmüştür. Dört yıl sonra park içinde yer alacak ilk şişeleme fabrikasının yapımına başlanmıştır.

Şifalı su kaynakları Rusya genelinde meşhur oldukça, Borjomi kenti de büyümeye başladı. Yeni saraylar, parklar, bahçeler, oteller yapıldı. 1894 yılında yapılan, Borjomi’yi Haşuri’ye bağlayan demiryolunun ulaşıma ve bölgenin gelişmsine

СПЕЦИАЛИСТЫ утверждают, что «Боржоми», благодаря содержанию в ней уникального комплекса минералов, очищает организм словно «внутренний душ», повышает иммунитет и тонус организма. Впрочем, возможно, что уникальность «Боржоми», его благотворное воздействие на организм еще не до конца выявлены.

ЗДОРОВЬЕ

ко известной, что наместник царя на Кав-казе Евгений Головин привез на лечение в Боржоми свою дочь. Чем она страдала, исто-рия умалчивает, однако вода ей очень помог-ла. Неизвестно, сколько правды в легенде о генеральской дочке, но поверить в нее легко – источник в Боржоми действительно обла-дает уникальными свойствами.

В 1850-ом году в Боржоми был разбит Парк минеральных вод. Тогда же, кстати, была осу-ществлена первая попытка производствен-ного розлива «Боржоми» – аптекарь местно-го военного лазарета Захаров разлил эту ми-неральную воду в 1300 бутылок и повез на продажу. Спустя четыре года уже началось строительство первого разливочного заво-да, разместившегося в парке.

Слава о целебных источниках облетела всю Россию. Городок Боржоми стал расти.

Возводились новые дворцы, парки, скверы, гостиницы. Проведенная в 1894-ом году же-лезнодорожная ветка от Хашури до Боржо-ми значительно улучшила сообщение. Был открыт первый стекольный завод. Бутылки выдувались еще по старинке, однако роз-лив уже стал механическим.

Специалисты утверждают, что «Боржо-ми», благодаря содержанию в ней уникаль-

Page 73: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  73

büyük katkısı olmuştur. İlk cam fabrikası açılmış, şişeler eski usule göre yapılsa da, dolum mekanik haline gelmişti.

Uzmanlara göre Borjomi, içerdiği eşsiz mineral kompleksi sayesinde, "içteki duş" gibi vücudu temizlemekte, bağışıklık sistemini geliştirerek, vücut

dengesini geliştirmektedir. Bütün bu bilinenlere rağmen belki de “Borjomi”nin bütün özellikleri, vücut üzerindeki yararlı etkileri henüz tam olarak tespit edilebilmiş değildir.

Ahaliye göre, Winston Churchill'in Sovyetler Birliği ziyareti sırasında oturduğu masayı olmazsa olmaz “Borjomi” şişeleri süslüyordu.

Profesör Voloviç’e göre, uzaya gittikten sonra yeryüzüne inince Yuri Gagarin’in ilk istediği şey “Borjomi” içmekti.

Senaryosunda uzak geleceğin anlatıldığı “Solaris” filmindeki konferans sahnesinde masada “Borjomi” bulunmaktaydı. Çekimler sırasında başkaları yönetmeni, kameradan şişelerin etiketlerini gizlemek gerek diye ikna etmeye çalışıyorlardı. Ama Andrey Tarkovski şişeler üzerindeki etiketlerin okunacak şekilde çekimde ısrar etti. “Borjomi”nin uzak gelecekte de olacağından emindi.

“Borjomi” tabi ki uzak gelecekte var olacak! Her zaman olduğu gibi, bu büyülü içeceğin doğduğu görkemli Kafkas Dağları da, bu eşsiz kaynağın ortaya çıkması için ideal bir yer olan gizemli Borjomi kanyonu da hep da var olmaya devam edecektir.

UZMANLARA göre Borjomi, içerdiği eşsiz

mineral kompleksi sayesinde, «içteki duş» gibi vücudu

temizlemekte, bağışıklık sistemini

geliştirerek, vücut dengesini geliştirmektedir.

Bütün bu bilinenlere rağmen belki de

“Borjomi”nin bütün özellikleri, vücut

üzerindeki yararlı etkileri henüz

tam olarak tespit edilebilmiş değildir.

SAğLIK

ного комплекса минералов, очищает организм словно «внутренний душ», повышает иммуни-тет и тонус организма.

Впрочем, возможно, что уникальность «Боржо-ми», его благотворное воздействие на орга-низм еще не до конца выявлены.

Говорят, во время визитов Уинстона Черчил-ля в Советский Союз на столе рядом с ним не-изменно стояли бутылки «Боржоми».

Профессор Волович рассказывает, что первое, о чем попросил Юрий Гагарин, приземлившись после полета в космос, это попить «Боржоми».

...В фильме «Солярис», где все происходит в далеком будущем, в сцене конференции на столах стоит «Боржоми». Во время съемок ре-жиссера убеждали, что надо скрыть этикетки от камеры. Но Андрей Тарковский настоял, что-бы этикетки на бутылках читались. Он был уве-рен, что и в далеком будущем «Боржоми» обя-зательно будет.

Конечно, будет! Как всегда будут величе-ственные Кавказские горы, подарившие этот волшебный напиток. Как всегда будет Боржом-ское ущелье с его за- гадочной красо-той – место, идеаль- ное для появле-ния уникального источника.

Page 74: Da dergisi no 42

74  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ОбщЕСТВО

Перекресток прогресса: Новый Узбекистан

İlerleme Yollarının Kesişme Noktası :

Yeni ÖzbekistanУКРЕПЛЕНИЕ

экономического потенциала независимого государства

напрямую связано с эффективным внедрением

в жизнь достижений научно-технического прогресса. Широкое

внедрение в производство новых технологий создает условия для превращения

Узбекистана во всесторонне развитое государство.

Page 75: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  75

TOPLUM

Beruniy AlimovÖZBEKİSTAN MİLLİ ÜNİVERSİTESİ

YÜKSEK GAZETECİLİK KURSLARI BAŞKANI

Bilim

Bu önemli alan, bugünlerde herhangi bir devletin bugününü ve geleceğini belirlemektedir. Harizmi, Ebu Reyhan Biruni, Fergani, İbn-i Sina, Uluğ Bey gibi büyük düşünür ve bilim adamları yetiştiren Özbekistan, dünya

medeniyet tarihine büyük katkılar sağladı...

Bugünlerde Özbek bilim adamları, ulusal bilimin gelişmesi için sağlam bir temel oluşturmaktadır. 1991 yılında cumhuriyetin bağımsızlığına kavuşması, Özbek halkı için büyük, tarihi bir olay olmuştur.

Bağımsız bir devletin ekonomik potansiyelinin güçlendirilmesi, bilimsel ve teknik gelişmenin hayata etkin bir şekilde geçirilip uygulanması ile doğrudan ilişkilidir. Yeni teknolojilerin üretim süreçlerinde yaygın bir biçimde

kullanılması, Özbekistan’ın her manada gelişmiş bir devlet haline dönüşmesi için gerekli koşulları oluşturmaktadır.

Bunun örnekleri çoktur: gen teknolojisini kullanarak pamuk, mısır ve diğer yeni bitki çeşitlerinin geliştirlmesi ile ilgilenen Genetik Enstitüsü, çok saf ve refrakter malzemelerinin üretimi için kullanılan 1000 kW kapasiteli büyük bir güneş fırını olan Malzeme Enstitüsü, Dünya güneş enerjisi Enstitüsü, İyon, Plazma ve Lazer Teknolojileri Enstitüsü, Bitki ve Hayvan Dünyasının Gen Havuzu Enstitüsü, Harezm Mamun Akademisi ve diğer bilimsel kuruluşlar.

60.000 ‘den fazla eski el yazması, basılı kitap ve dökümanların muhafaza edildiği Oryantal Çalışmalar Enstitüsü Fonu özel bir ilgiyi hakediyor. Bilimsel önemine göre bu fon, doğulu düşünürlerin kaleminden çıkan el yazmaları içeren dünyanın en zengin fonudur, ve UNESCO tarafından dünya kültür mirası listesine dahil edilmiştir.

İşte Özbekistan’ın birkaç yeni başarısı. Özbek astronomları tarafından yeni bir küçük gezegen keşfedilmiştir. Ve Uluslararası Astronomi Birliği tarafından

Беруний Алимов,РУКОВОДИТЕЛЬ ВЫСШИХ ЖУРНАЛИСТСКИХ КУРСОВНАЦИОНАЛЬНОГО УНИВЕРСИТЕТА УЗБЕКИСТАНА

Наука

Сегодня эта важная сфера опреде-ляет настоящее и будущее любо-го государства. Узбекистан внес огромный вклад в историю ми-ровой цивилизации, дав ей таких

великих мыслителей-ученых как Аль-Хорез-ми, Абу Райхан Беруни, Аль-Фергани, Авицен-на, Мирзо Улугбек...

Сегодня ученые Узбекистана создают проч-ный фундамент для развития отечественной науки. Приобретение республикой независи-мости в 1991-ом году стало великим истори-ческим событием для народа и для всей твор-ческой общественности.

Укрепление экономиче-ского потенциала незави-симого государства напря-мую связано с эффективным внедрением в жизнь до-стижений научно-техниче-ского прогресса. Широкое внедрение в производство новых технологий создает условия для превращения Узбекистана во всесторон-не развитое государство.

Примеров немало: Ин-ститут генетики, занимаю-щийся созданием новых со-ртов хлопка, зерна и других растений с помощью генных технологий, Институт мате-риаловедения, обладающий большой солнечной печью с мощностью 1000 кВт для производства особо чистых и огнеупорных материалов, Всемирный институт энер-гии солнца, Институт ион-но-плазменных и лазерных технологий, Институт гено-фонда мира растений и жи-вотных, Хорезмская акаде-мия Маъмуна и другие на-учные учреждения.

Заслуживает особого внимания фонд Института востоковедения, где хранит-ся более 60 тысяч древних рукописей, печатных книг и документов. По научной

BAĞIMSIZ bir devletin ekonomik

potansiyelinin güçlendirilmesi,

bilimsel ve teknik gelişmenin

hayata etkin bir şekilde geçirilip uygulanması ile

doğrudan ilişkilidir. Yeni teknolojilerin

üretim süreçlerinde yaygın bir biçimde

kullanılması, Özbekistan’ın her manada gelişmiş bir devlet haline dönüşmesi için

gerekli koşulları oluşturmaktadır.

Page 76: Da dergisi no 42

76  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ОбщЕСТВОküçük gezegene, «Semerkant» - Uluğ Bey Dünya Astronomi Merkezinin adını verilmiştir. Özbekistan’da yetişen bitkisel hammadde kullanılarak 30’dan fazla ilaç üretilmektedir.

EkonomiÖzbekistan, önceki tarıma odaklı devlet anlayışından,

aşama aşama gelişmiş bir ekonomiye sahip modern bir devlete dönüşmektedir.

90’lı yıllarında ülkede ekonomik kriz baş gösterdi. O zaman ortaya çıkan zor siyasi ve ekonomik koşullara rağmen Özbekistan, hem eskimiş idari yapıdan, hem de «şok terapi» modelinden vazgeçerek «Özbek kalkınma modelini» seçti. Pazar ilişkilerinin ve ekonominin yeniden düzenlenmesi için yapılan reformların aşamalı olarak uygulanması, çeşitlendirme, teknik ve teknolojik yenilenme sonucunu vermektedir. Bu

reformlar, reel sektörün geliştirilmesi, halkın refahının yükselmesi, ülkenin kalkınmasının hızlandırılmasına katkıda bulunmaktadır.

Geçen yıl toplam yurt içi üretim % 8, sanayi üretiminin hacmi % 8.8, tarımsal üretim hacmi % 6.8, perakende ticaret hacmi % 14.8 artmıştır. Enflasyon oranı % 6,8 ile öngörülen orandan daha düşük olmuştur. İşletmeler üzerindeki vergi yükü % 21,5 ‘ten % 20,5’ e kadar, ve bireyler için asgari gelir vergi oranı % 9’dan % 8’e kadar düştüğü halde, devlet bütçesinde % 0.3 bir fazlalık elde edilmiştir. Dünya konjonktürünün istikrarsızlığının damgasını vurduğu 2013 yılında ihracat büyümesi % 10.9 olmuştur. Son yıllarda, tamamlanmış ürün ihracatının bileşiminde bir büyüme söz konusudur. Örneğin, 2013 yılında hammadde, toplam ihracatın % 72’isini oluşturmuştur ve bu ekonominin çeşitlendiğinin açık bir göstergesidir.

Küresel mali ve ekonomik kriz hemen hemen bütün ülkeler ve özellikle eski Sovyet cumhuriyetleri için ciddi bir yük haline gelmiştir. Bazı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri hala ekonomik kalkınma yollarını aramaktadırlar.

Özbekistan - çok uluslu bir devlettir. Devlet

значимости он является самым богатым фондом в мире, где собраны рукописи мыслителей Восто-ка, и включен в список мирового культурного на-следия ЮНЕСКО.

Вот несколько достижений последнего времени. Узбекскими учеными-астрономами открыта новая малая планета. И Международный астрономиче-ский союз присвоил ей имя центра мировой астро-номии при Мирзо Улугбеке – «Самарканд». На ос-нове местного растительного сырья в Узбекиста-не производится более 30 лекарственных препа-ратов. Археологи открыли новые источники древ-ней цивилизации – пещеру Обирахмат. Останки древних людей, подобно обнаруженным на тер-ритории Месопотамии, побережья Средиземного моря, древнего Китая и других частях света дока-зывают, что процесс формирования современного человека происходил и на территории Узбекистана.

ЭкономикаУзбекистан из прежде аграрной республики по-

этапно превращается в современное государство с развитой экономикой.

В 90-е годы XX века в стране начался экономи-ческий кризис. Несмотря на возникшие в то время сложные политические и экономические условия, Узбекистан отказался как от отжившей админи-стративно-командной, планово-распределитель-ной системы, так и от модели «шоковой терапии», и выбрал «узбекскую модель» развития. Поэтапное осуществление реформ на основе рыночных отно-шений, реорганизации экономики, диверсифика-ция, техническое и технологическое обновление дают свои результаты. Это способствует развитию реального сектора, повышению благосостояния народа, ускорению развития страны.

В прошлом году общая внутренняя продукция выросла на 8 %, объем производства промышлен-ной продукции – на 8,8 %, объем сельскохозяй-ственной продукции – на 6,8 %, объем рознично-го товарооборота – на 14,8 %. Уровень инфляции был ниже прогнозируемого и составил 6,8 %. Не-смотря на то, что налоговая нагрузка на предпри-ятия снизилась с 21,5 % до 20,5 %, а минимальная ставка налога на доходы для физических лиц с 9 % до 8 %, государственный бюджет был выпол-нен с профицитом 0,3 %. При неустойчивости ми-ровой конъюнктуры рост экспорта в 2013-ом году составил 10,9 %. В последние годы заметен рост в составе экспорта готовой продукции. Например, в 2013-ом году сырье составило 72 % от общего объема экспорта, что является ярким доказатель-ством диверсификации нашей экономики.

Глобальный финансово-экономический кризис стал серьезным испытанием почти для всех стран, особенно для бывших союзных республик. Неко-торые страны СНГ до сих пор ищут пути экономи-ческого развития.

ПОЭТАПНОЕ осуществление реформ на основе рыночных отношений, реорганизации экономики, диверсификация, техническое и технологическое обновление дают свои результаты. Это способствует развитию реального сектора, повышению благосостояния народа, ускорению развития страны.

Page 77: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  77

TOPLUMpolitikasının öncelikli alanı olan; barış ve huzur, etnik dayanışma, vatandaşların kaynaşması konularına özel bir ilgi gösterilmektedir.

Bugün 130’dan fazla ulus ve milliyetin, 16 ‘dan fazla farklı dini inancın temsilcileri ülkede yaşamakta ve toplumun yararı için farklı alanlarda çalışmaktadırlar. Bağımsız fikirlere sahip olan bilinçli kişiliği yetiştirme, etnik dayanışmanın kurulması, iyi niyet atmosferini yaratma gittikçe toplumun hayatında önemli bir rol oynamaya başlamaktadır.

MedyaMedya liberalleştirilmesi için Özbekistan

Cumhuriyeti Anayasası ve çok sayıda yasama kararları yasal temelini oluşturmaktadır. 1991 yılında ülkede 395 medya kuruluşu varken, 2014 yılında ise medya kuruluşu sayısı 1372’ye ulaştı. Bunlardan yaklaşık % 60 özel medya kuruluşlarıdır.

Cumhurbaşkanı İslam Kerimov tarafından ileri sürülen «Demokratik reformların daha fazla derinleşmesi ve ülkedeki sivil toplumun oluşumu konsepti», bilişim sektörünün yeniden düzenlenmesinde ve geliştirilme stratejisinin belirlenmesinde yeni bir aşama olmuştur.

Buna, Özbekistan bağımsız yazılı medya ve haber ajanslarını destekleme ve geliştirme Kamu Fonu tarafından gerçekleştirilen yaklaşık 30 yaratıcı proje ve yarışma katkıda bulunmaktadır.

Узбекистан – многонациональное государство. В качестве приоритетного направления государ-ственной политики особое внимание уделяется вопросам мира и спокойствия, межнациональной солидарности, сплоченности граждан.

Сегодня в стране живут и трудятся в разных сферах на благо общества представители более 130 наций и народностей, 16 религиозных кон-фессий. Важную роль в жизни общества приоб-ретает воспитание самостоятельно мыслящей, сознательной личности, установление межна-циональной солидарности, создание атмосферы доброжелательности.

МедиаКонституция Республики Узбекистан и много-

численные законодательные акты служат право-вой базой для либерализации СМИ. Если в 1991-ом году в стране насчитывалось 395 СМИ, то в 2014-ом их количество достигло 1372. Из них около 60 % – негосударственные СМИ.

«Концепция дальнейшего углубления демо-кратических реформ и формирования граждан-ского общества в стране», выдвинутая Президен-том Исламом Каримовым, стала новым этапом в реформировании информационной сферы, опре-делении её стратегии развития.

Этому способствуют около 30 творческих проек-тов, конкурсов, проводимых Общественным фон-дом поддержки и развития независимых печат-ных средств массовой информации и информаци-онных агентств Узбекистана.

PAZAR ilişkilerinin ve ekonominin yeniden

düzenlenmesi için yapılan reformların

aşamalı olarak uygulanması,

çeşitlendirme, teknik ve teknolojik

yenilenme sonucunu vermektedir. Bu reformlar, reel sektörün

geliştirilmesi, halkın refahının yükselmesi, ülkenin kalkınmanın

hızlandırılmasına katkıda

bulunmaktadır.

Page 78: Da dergisi no 42

78  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ТуРИЗМ

Увидимся в космосе

ТуРИЗМ

Page 79: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  79

Vadim Stogov GAZETECİ

Uzay turizmi parlak bir gelecek vadediyor. Artık dileyen turistlerin uzaya seyahat hayalinin gerçekleşmesi mümkün. Bugün isteyen herkes Ay’a gitmek için

sıraya girebilir ve yakında Mars’a da bilet satışı başlamayacağı ne malum.

Uzay turizmi XX yüzyılın sonunda aktif olarak gelişmeye başladı. 1986 yılında Londra’daki Uluslararası Astronomi Kongresi’nde, bilimsel ve iş çevrelerinde tartışmalara yol açan «Uzay turizminin gelişmesinin olası ekonomik sonuçları» konulu rapor sunulmuştu. Sonuçları beklemek fazla uzun sürmedi. İtalyan kökenli Amerikalı işadamı Dennis Tito ilk uzay turisti olarak 28 Nisan 2001 yılında Rus uzay aracı «Soyuz» ile Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) uçuşunu gerçekleştirdi. Tito yörüngede sekiz gün geçirdi. Dennis Tito’nun uzaya uçuşunu gerçekleştirdiği Soyuz TM- 32’in mürettebatına kendisi ile iki astronot daha iştirak etti: Kazak astronot Talgat Musabayev ve Rus kozmonot Yuri Baturin.

Bu uçuştan, Kazakistan Ulusal Uzay Ajansı Başkanı, astronot Talgat Musabayev şöyle bahsediyor: Yuri Gagarin’in uzaya çıkışının 40. Yılında, dünyanın ilk uzay turisti olan

Вадим СтоговЖУРНАЛИСТ

У космического туризма большие перспективы. Не фантастика – теперь можно осуществить свою мечту и побывать в космосе. Се-годня открыта запись для жела-

ющих слетать на Луну, а там, глядишь, скоро начнется продажа путевок и на Марс.

Космический туризм начал активно разви-ваться в конце XX века. В 1986-ом году на Меж-дународном конгрессе по астронавтике в Лон-доне был представлен доклад, вызвавший мас-су обсуждений в научных и деловых кругах, на тему «Вероятные экономические последствия развития космического туризма». Последствий пришлось ждать недолго.

Американский бизнесмен итальянского про-исхождения Деннис Тито стал первым косми-ческим туристом. Он совершил полет в кос-мос на борту российского корабля «Союз» на Международную космическую станцию (МКС) 28 апреля 2001-го года. Тито провел на орби-те 8 дней. В состав экипажа Союз ТМ-32, на ко-тором летал Деннис Тито, также входили ка-захстанский космонавт Талгат Мусабаев и рос-сийский - Юрий Батурин.

Об этом полете рассказывает председатель Национального космического агентства Казах-стана, космонавт Талгат Мусабаев:

«В год 40-летия полета Юрия Гагарина мне посчастливилось вывезти в космос первого в мире космического туриста - американского миллиардера Дениса Тито. Новичок, не про-фессонал Тито во время полета не паниковал, четко выполнял наши команды. Американские

UZAY turizmi

parlak bir gelecek

vadediyor. Artık dileyen turistlerin uzaya seyahat hayalinin gerçekleşmesi mümkün. Bugün isteyen

herkes Ay’a gitmek için sıraya girebilir ve yakında Mars’a da bilet

satışı başlamayacağı ne malum.

 TURİZM Uzayda Görüşmek Üzere!

 TURİZM

Page 80: Da dergisi no 42

80  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

коллеги, кстати, прозвали меня «мистер Талгат Мусабаев ...спейс бебиситер», что в переводе означает «Мусабаев - кос-мическая нянька»».

Мусабаеву часто задают вопрос: «На-сколько подготовка обычного туриста отличается от подготовки професси-онального космонавта?»

«Туристы, конечно, не проходят весь спектр подготовки, он значительно уже, и требования значительно мень-ше, - говорит Мусабаев и добавля-ет: - Если вы хотите полететь тури-стом, это замечательно. Потому что вы нигде и никогда в жизни не уви-дите родную Землю во всей ее красе».

За удовольствие надо платить

Средняя стоимость тура на орбиту составляет 20—23 млн. долларов. С 2007-го года цена тура в космос вы-росла до 40 миллионов. Кроме того, появилась новая услуга — выход кос-мического туриста в открытый космос. За такой «аттракцион» дополнитель-но потребуется заплатить 15 миллио-нов долларов.

Правда, сегодня разрабатываются более дешевые космические туры. Все зависит от создания учеными и кон-структорами новых легких космолетов, надувных модулей, орбитальных стан-ций с гостиницами для туристов. Уже в 2016-ом году, купив билет на специ-альный воздушный шар за 75 тысяч долларов, любой желающий сможет полюбоваться Землей из стратосфе-ры. Предполагается, что наполнен-ный гелием воздушный шар-страто-стат, к которому будет прикрепле-на специальная герметичная гондо-ла, поднимется на 30-километро-вую высоту в течение двух часов.

Записывайтесь на ЛунуБилетами на лунную поездку сто-

имостью в 150 млн. долларов торгует компания Space Adventures. Две пу-тевки, несмотря на астрономическую сумму, уже куплены (первый билет еще три года назад), однако имена счаст-ливчиков пока не разглашаются. Сооб-щается, что первая экскурсия вокруг Лу-ны может быть предпринята уже в 2017-ом году. Лунный вояж продлится около 16-17 дней.

Amerikalı milyarder Dennis Tito’yu uzaya götürdüğüm için şanslıydım. Uçuş sırasında professyonel olmayan Tito panik yapmadan emirlerimizi gerektiği gibi yerine gitiriyordu. Bu arada Amerikalı meslektaşlarımız, bana «Sayın Talgat Musabayev... space babysitter» diye lakap taktılar, bu da «Musabaev – uzaydaki bebek bakıcısı» demektir.

Musabaeva’ya sık sık uzay turistinin eğitiminin, profesyonel astronot eğitiminden ne kadar farklı olduğunu soruyorlar. “Elbette turistler astronotluk eğitiminin bütün evrelerinden geçmiyorlar, turistlerin eğitimi çok daha az kapsamlı ve yapacakları şeyler çok daha azdır.”- diyor Musabayev ve ekliyor: “Uzay turisti olmak harika bir şey, çünkü başka türlü uzaya çıkıp ve hiçbir zaman gezegenimizi bütün ihtişamıyla göremezsiniz”.

Herşeyin bir bedeli var…Yörünge’ye yolculuğun ortalama ücreti

20-23 milyon doları buluyor. 2007 yılından beri uzay yolculuğunun ücreti 40 milyon dolara yükseldi. Bununla beraber yeni bir hizmet türü ortaya çıktı – araç dışı etkinlik. Böyle bir ‘eğlence’ ye uzay turistleri ekstra olarak 15 milyon dolar ödeyecekler.

Doğrusu bugünlerde daha ucuz uzaya seyahat programları tasarlanmaktadır. Herşey, bilim adamları ve mühendislerin yeni ve daha hafif uzay gemileri, şişme modülleri, turistler için oteller içeren uzay istasyonlarını yapmalarına bağlı. Zaten 2016 yılında isteyen herkes 75 bin dolarlık bilet alarak, özel bir balon ile yapacağı yolculukla Dünya’yı stratosfereden izleyebilecek. Özel mühürlü bir gondolun takılı olduğu helyum dolu bir balonun, iki saat içinde 30 km yüksekliğe çıkacağı varsayılmaktadır.

Ay’a yolculuk yapmak için yazılınız150 milyon dolarlık Ay yolculuğu biletleri

Space Adventures şirketi tarafından satılmaktadır. Bilet ücretinin acayip yüksek olmasına rağmen şu ana kadar iki bilet satıldı. (ilk bilet 3 yıl önce satıldı), ancak şanslıların isimleri henüz açıklanmadı. 16-17 gün sürecek Ay yolculuğunda, Ay’ın etrafındaki ilk turun 2017 yılında yapılabileciği öngörülmektedir.

Mars’a ilk kim gidecekUzmanlara göre, Mars’a ilk yolculuk

beş yıl sonra gerçekleşecek. Önce Mars’a iki astronot uçuş yapacaklar gidiş-dönüş yaklaşık olarak 500 gün. Astronotlar Dünya’ya döndükten sonra yaptıkları araştırmaların sonuçlarına göre gönüllüler ekibi toplanacak

ТуРИЗМ

Page 81: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  81

DOĞRUSU bugünlerde daha

ucuz uzaya yolculuk yapma programları

tasarlanmaktadır. Herşey, bilim adamları

ve mühendislerin yeni ve daha hafif

uzay gemileri, şişme modülleri, turistler için oteller içeren

uzay istasyonlarını yapmalarına bağlıdır.

Zaten 2016 yılında isteyen herkes 75 bin dolarlık bilet alarak,

özel bir balon ile yapacağı yolculukla

Dünya’yı stratosfereden izleyebilir.

Кто быстрее займет МарсКак считают специалисты, первая экспеди-

ция на Марс станет реальностью через пять лет. Сначала два астронавта совершат полет к Марсу - туда и обратно это займет около 500 дней. По возвращении на Землю по ре-зультатам их исследований будет собирать-ся команда смельчаков - на эксперимент со-гласились голандцы. На Марс отправят серию капсул со всем необходимым - раскладнаую планетную базу, а также запасы пищи, воды и… воздуха. Вылет экспедиции «с видом на жительство» на Красной планете ориенти-ровочно названа - это 2023-й год.

Космические туристыВторым космическим туристом после Ден-

ниса Тито стал бизнесмен из ЮАР Марк Шатт-лворт, полетевший в космос в 2002 году. Да-лее в течение семи лет еще шесть любите-лей-туристов смогли «свысока посмотреть на нашу планету». Среди них была женщи-на – американка иранского происхождения Ануше Ансари, разработчик компьютерных игр, американец Ричард Гэрриот, основатель и руководитель канадской компании Cirque du Soleil Ги Лалиберт.

После некоторого перерыва полеты в кос-мос должны возобновиться. Например, знаме-нитая британская оперная певица Сара Брай-тман планирует в сентябре 2015-го года стать первым человеком, который споет из космо-са. А популярный канадский певец Джастин Бибер, побывав в роли космонавта, мечтает

прямо в космосе устроить концерт.

«Звездные билеты» забронировали уже мно-гие известные люди, мечтающие о космических просторах. В их числе актеры Эштон Катчер, Кейт Уинслет, Анджелина Джоли, Брэд Питт,

– Hollandalı’lar bu projeye katılmayı kabul ettiler. Mars’a, portatif gezegen üssü, yiyecekler, su ve hava deposu gibi gerekli olacak herşeyi taşıyan bir dizi kapsül gönderilecek. 2023 yılı, kızıl gezegende “ikamet edecek” ekibin uçuşunun tahmini tarihi olarak ilan edilmiştir.

Uzay turistleriDennis Tito’dan bir sonraki uzay turisti, 2002

yılında uzaya yolculuk yapan Güney Afrika’lı iş adamı Mark Shuttleworth. Sonraki yedi yıl içinde, altı amatör turist daha gezegenimizi yukarıdan görme fırsatı buldular. Aralarında ilk bayan uzay turisti İran kökenli Amerikalı Anousheh Ansari, Amerikalı bilgisayar oyunları tasarımcı Richard Garriott, Kanadalı Cirque du Soleil şirketinin kurucusu ve müdürü Guy Laliberte de uzay heyecanını tecrübe eden şanslılar arasında.

Bir süre ara verildikten sonra, uzay uçuşları devam edecektir. Örneğin, ünlü İngiliz opera şarkıcısı Sarah Brightman, Eylül 2015 yılında uzaydan şarkı söyleyecek ilk kişi olmayı planlamaktadır. Kanada’lı şarkıcı Justin Bieber astronot rolünü yaptıktan sonra uzayda bir konser düzenlemeyi hayal etmektedir.

“Uzay biletleri”, oyuncular Ashton Kutcher, Kate Winslet, Angelina Jolie, Brad Pitt, Tom Hanks ve ünlü fizikçi Stephen Hawking’de

 TURİZM

Page 82: Da dergisi no 42

82  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ТуРИЗМ

Page 83: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  83

Том Хэнкс, а также знаменитый физик Стивен Хокинг.

Кто отправляет в космосГлавным «тур-космос-агент-

ством» на сегодня является Меж-дународная космическая стан-ция. Полёты осуществляются при помощи российских космических кораблей «Союз». Подготовка кос-мических туристов проводится в Звёздном городке под Москвой, а также в небольших самолётах, где создаётся невесомость.

Понятно, что спрос на косми-ческие направления сейчас не столь велик, как на земные. Про-вести десяток дней в космосе за немалые деньги – это не поехать путешествовать, предположим, в Европу на Черное море. Одна-ко запись на посещение около-земной орбиты ведётся с успе-хом: на сегодня зарегистриро-вались и внесли депозит по тем или иным программам более 600 человек.

aralarında bulunduğu, uçsuz bucaksız uzay manzaralarını hayal eden birçok ünlü tarafından çoktan rezerve edildi.

Kimler uzaya turist götürüyorBugünlerde ana uzay turizm

acentası «Uluslararası Uzay İstasyonu»dur. Uçuşlar, Rus uzay araçları Soyuz’un yardımıyla gerçekleştirilmektedir. Uzay turistleri enin ğitimleri, Moskova yakınlarındaki Zvyozdnıy Gorodok’ta küçük uçaklarda oluşturulan yerçekimsiz ortamlarda yapılmaktadır.

Uzay yolculuğuna talebin, yerdeki seyahatler kadar büyük olmadığı açıktır. Astronmik bir fiyata 10 gününü uzayda geçirmek, Avrupa’ya, Karadeniz’e seyahat etmekle aynı şey değil elbet. Ancak, buna rağmen Dünya’nın yörüngesinde seyahat etmek isteyenlerin kayıtları, başarıyla devam etmektedir. Bugüne kadar 600’den fazla kişinin belirli programlara katılmak için kaydolup para yatırması da bunu doğrulamaktadır.

 TURİZM

Page 84: Da dergisi no 42

Аударыспак – казахская борьба всадников

Page 85: Da dergisi no 42

Audarıspak, At üstünde

Kazak güreşi

Page 86: Da dergisi no 42

АУДАРЫСПАК – известный вид казахской народной борьбы – один из видов борьбы всадников. Это одна из самых зрелищных, интересных, захватывающих игр. В ней принимают участие самые лучшие наездники, ведь борьба на лошадях требует исключительной выносливости, силы, ловкости и отличного умения держаться в седле.

СПОРТ

Page 87: Da dergisi no 42

SPOR

Ramazan Settibay AUDARYSPAK ASYA ŞAMPİYONASI BAŞ HAKEMİ

Her milletin olduğu gi-bi, Kazaklar’ında, güç ve dayanıklılığı sınamak için bir çok geleneksel milli oyunları vardır. Bu oyun-

ların çoğu da rekabetçi bir yapıya sahiptir.

Audarıspak, at üstünde yapılan meş-hur Kazak milli oyunudur. Bu oldukça görkemli ve heyecan verici oyunlardan biridir. Yarışmaya sadece en iyi biniciler katılmaktadır, çünkü at üstündeki güreş olağanüstü çeviklik, güç ve dayanıklılığı, aynı zamanda atın sırtında kalabilmek için mükemmel denge yeteneğini gerek-tirmektedir. At seçimi de büyük önem arz etmektedir; geleneksel olarak, kısa boy-lu, hareketli ve kuvvetli atlar tercih edil-mektedir. Hatta geçmişte bu tür atların yetiştirilme ve hazırlanması ile ilgilenen uzmanlar vardı.

At üstünde yapılan bu yarışmanın ku-rallarına gelince; yarışmacı rakibini öne ve kendine doğru “sürükleyip” ya da rakibi-nin önüne çıkıp ilerlemesini engelleyebi-lirler. Rakiplerin birbirlerine karşı, binicili-ğin vazgeçilmezi olan kamçı kullanmaları yasaktır.

Güreş, oyunları ve yarışmalar daha çok Kazak milli bayramları ya da aile kutla-maları sırasında düzenlenmektedir.

Sık sık binicilerin “Haydi! Kim daha

Рамазан Саттыбай ГЛАВНЫЙ СУДЬЯ ЧЕМПИОНАТА АЗИИ ПО АУДАРЫСПАК

Как и у каждого народа, у ка-захов есть много националь-ных игр, в которых проверя-ется сила и выносливость. Ча-ще всего такие игры имеют

состязательный характер.

Аударыспак – известный вид казахской народной борьбы – один из видов борь-бы всадников. Это одна из самых зрелищ-ных, интересных, захватывающих игр. В ней принимают участие самые лучшие наезд-ники, ведь борьба на лошадях требует ис-ключительной выносливости, силы, ловко-сти и отличного умения держаться в седле. Большое значение имеет и подбор лоша-ди. Согласно традиции, предпочтительны невысокие, подвижные и сильные лошади. В прошлом даже были специалисты, кото-рые занимались выращиванием и подго-товкой именно таких лошадей.

По правилам этой разновидности кон-ной борьбы разрешается «увлекать» за со-бой соперника вперед и к себе, а также выезжать впереди соперника, тем самым

мешая ему продвигаться. Кроме то-го, запрещается применять друг

против друга нагайку – не-пременный атрибут верхо-вой езды.

Соревнования в казахских единоборствах, играх и со-стязаниях обычно устраива-

AUDARISPAK, at üstünde yapılan meşhur Kazak milli oyunudur. Bu oldukça görkemli ve heyecan verici oyunlardan biridir. Yarışmaya sadece en iyi biniciler katılmaktadır, çünkü at üstündeki güreş olağanüstü çeviklik, güç ve dayanıklılığı, aynı zamanda atın sırtında kalabilmek için mükemmel denge yeteneğini gerektirmektedir.

Page 88: Da dergisi no 42

88  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

güçlü, diye meydan okumaları yeni bir güreş tutulmasını kaçınılmaz kılıyor.

Yakın zamana kadar, audarıspak yarış-macıları daha çocukken eğitim görmeye başlıyorlardı. Kazak çocuklarına binicilik çok erken yaşlarda öğretiliyordu. Çocuklar ilk yarışmalarına tay, koç ya da genç boğa-lara binerek katılıyorlardı. At olarak insanın kullanıldığı Zhayau audarıspak gibi çeşitli oyunlar büyük pratik değer taşımaktadır. Yetişkin delikanlıların temel eğitimi, çok sayıda yapılan yarışma ve güreş sayesin-de gerçekleştirilmektedir.

Yarışmaya katılacak paluanlar (oyun-cular), biri beline kırmızı kuşak, öbürü mavi kuşak takarak sahaya çıkmaktadırlar. Pa-luanların, seyircileri ayakta selamlama-ları ve hakemin işaretiyle tokalaşmaları gerekmektedir.

Yarışma sırasında rakibini eyerinden ve-ya kuşağından tutarak, ya da eyerinden ve ayaklarını eyerin seviyesine kadar kaldıra-bilen oyuncuya 1 puan verilir.

лись во время традиционных праздников или семейных торжеств. Нередко наездники сорев-новались и в часы досуга, для чего было доста-точно всего лишь бросить вызов: «А ну, давай! Кто из нас сильнее?»

Еще недавно обучение аударыспаку начина-лось в детстве. Казахских мальчиков очень ра-но приучали к седлу. Первые свои схватки они проводили верхом на жеребятах, баранах или молодых бычках. Большую практическую цен-ность имели разнообразные игры, например, жаяу аударыспак, где роль лошади исполнял напарник. У повзрослевших джигитов основ-ным методом тренировки становились много-численные соревнования и поединки при раз-решении споров.

Во время игры на по- ле выходит палуан (игрок) с красным поясом, а второй па-луан выходит с синим. Палуаны должны поприветствовать зри- телей стоя и по знаку

судьи пожать друг другу руки.

ЗАПРЕЩАЕТСЯ направлять лошадь на человека, пугать лошадь, ударять или толкать соперника головой лошади, бить камчой лошадь соперника, дергать ее уздечку. Если палуан после вызова на поле выходит с опозданием на 1,5 минуты, он получает замечание, если же на 3 минуты – победу отдают его сопернику. Разрешается толкать противника лошадью в круге, вытеснять за круг, применяя различные приемы, изматывающие его.

СПОРТ

Page 89: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  89

Если во время схватки палуан поднял соперника с седла или поднял, притягивая за ремень, или поднял соперника с седла и ноги со стремени до уровня седла, то ему присуждается 1 очко. Если висит на седле – сопернику дается 3 очка. При разрыве в 6 очков схватка завершается, и одному из участников присуждается победа. Побе-да считается «чистой» тогда, когда палу-ан валит соперника на землю, приподняв

с седла, а также когда палуан обходит со-перника со спины и дергает за ремень, а его соперник держится при этом за руч-ник седла. Если в схватке палуан, приме-няя прием, падает вместе с соперником на землю, то победу отдают игроку, при-менившему прием.

Запрещается направлять лошадь на че-ловека, пугать лошадь, ударять или тол-кать соперника головой лошади, бить кам-чой лошадь соперника, дергать ее уздеч-ку. Если палуан после вызова на поле вы-ходит с опозданием на 1,5 минуты, он по-лучает замечание, если же на 3 минуты – победу отдают его сопернику. Разреша-ется толкать противника лошадью в кру-ге, вытеснять за круг, применяя различ-ные приемы, изматывающие его.

Во всех соревнованиях их организатор назначает главного судью и судейскую кол-легию. Главный судья руководит игрой и контролирует проведение схватки в соот-ветствии с правилами. Также назначают-ся руководитель поля, судья на поле и бо-ковые судьи.

Yarışmacı eyerinden sarktığı zaman rakibi 3 puan alır. 6 puan alması halinde rakiplerden biri kazanır. Eyerinden kaldırıp rakibini aşağı indirdiği zaman ve ya raki-bini arkadan kuşağından tuttuğu zaman ve rakibi eyerin sapından tutunuyorsa zaman paluanın galibiyeti “temiz” olarak kabul edilir. Güreş sırasında bir taktik uy-gularken paluan rakibiyle beraber aşağı düştüğü halde taktiği uygulayan kazanır.

Atı insanlara yönlendirmek, atı korkut-mak, vurmak, rakibi atın kafasıyla itmek, rakibin atını kamçı ile vurmak ve dizginini çekmek yoktur. Çağırıldıktan sonra paluan sahaya 1,5 dakika gecikirse uyarı alır, 3 da-kika gecikirse rakibi kazanır. Rakibi yoran farklı teknikler kullanarak, rakibini dairenin içinde atla itmek ya da dairenin dışına sevk etmek serbesttir.

Tüm yarışmalarda organizatör, baş-hakem ve hakem heyetini belirlemekte-dir. Başhakem oyunu yönlendirmekte ve kurallara uymasını sağlamaktadır.

ATI insanlara yönlendirmek, atı

korkutmak, vurmak, rakibi atın kafasıyla itmek, rakibin atını

kamçı ile vurmak ve dizginini çekmek yoktur.

Çağırıldıktan sonra paluan sahaya 1,5

dakika gecikirse uyarı alır, 3 dakika gecikirse

rakibi kazanır. Rakibi yoran farklı teknikler

kullanarak, rakibini dairenin içinde atla itmek

ya da dairenin dışına sevk etmek serbesttir.

SPOR

Page 90: Da dergisi no 42

90  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

А. ОтгонбайарМОНГОЛЬСКИЙ ИССЛЕДОВАТЕЛЬ/ПИСАТЕЛЬ

Ежегодно 11-12 июля вся Монго-лия отмечает праздник Эрийн Гурван Наадам. Слово «наадам» значит «игры», а Эрийн Гурван Наадам – «три мужских игры».

Вклад традиционного монгольского фести-валя (история которого насчитывает восемь столетий) в возрождение исторического са-мосознания монголов огромен. Время фе-стиваля – это редкие дни, когда кроме про-ведения трёх основных игр – борьбы, ска-чек и стрельбы из лука, звучит народная музыка, устраиваются народные танцы, и люди облачаются в разноцветные нацио-нальные костюмы. Игры включают в себя кочевнические, охотничьи и религиозные (шаманские) ритуалы.

A. OtgonbayarARASTİRMACİ / YAZAR (MOĞOL)

Moğolların tarihi kimliğini can-landıran Naadam Bayramı

Her yıl 11-12 Temmuz’da Moğolistan genelinde Naa-dam-tam adıyla Eriin Gurvan

Naadam kutlanır. Naadama “oyunlar”, Eriin Gur-van Naadam ise “Erkeğin Üç Oyunu” anlamı-nı taşımaktadır. 8 asırlık geçmişi olup, sadece Moğolistanlılara has olan bu festival, Moğolla-rın tarihi kimliginin canlanmasında önemli katkı sağlamaktadır. Naadam günleri temel üç oyun olan güreş, at yarışı ve ok atma haricinde in-sanların renga renk milli kiyafetlerini giyip do-laştığı, bütün halk oyunlarının ve müziklerinin oynandığı nadir günlerdendir. Bu oyunlar res-mi kuralların yanı sıra göçebelik, avcılık ve dini (şamanizm) ritüelleri de içinde barındırır. Sürekli

Moğolların tarihi kimliği;Naadam Bayramı

Праздник Наадам возрождает историческое самосознание монголов

ТРАДИЦИИ

СЕГОДНЯ Наадам – это национальный праздник Монголии. В то же время это источник пополнения бюджета страны, так как на праздник приезжает много туристов. В течение двух дней наряду с традиционными играми Наадам - национальной борьбой, скачками и стрельбой из лука, проводится и ряд других мероприятий.

Page 91: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  91

GELENEKLER

Page 92: Da dergisi no 42

92  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

заставить принять новую власть. Можно ска-зать, что это впечатляющее зрелище внес-ло большой вклад в последующее обрете-ние Монголией независимости. В 1922-ом го-ду, через год после обретения независимо-сти, Монголия отметила первый националь-ный праздник.

В том виде, как сегодня, Наадам впервые провели в 1924-ом году во время праздно-вания Национального дня Монголии. После 1991-го года были сделаны серьезные шаги к возрождению исторической и националь-

savaşın olduğu göçebe hayat süren Orta As-ya topraklarında hayatta kalabilmenin yolu, iyi ata binebilmek, güçlü ve kuvvetli olmak ve iyi bir nişancı olmaktan geçer. Dolaysıyla Naadam bahsettiğimiz erkeklerin bu hünerlerini başka-larıyla paylaşması ve geliştirmesi için sürekli yapılagelmiştir.

Eski kaynaklarda Naadam ilk 12.yüzyılın sonları ve 13.yüzyılın başlarında başlamış. 1206 yılında Büyük Moğol İmparatorluğu ku-rulmuş ve Temüçin’in Cengiz Khan olarak ilan edilmesiyle birlikte devlet törenleri ve savaş-lardan sonra zaferlerini Naadam’la kutlama-ya başlamış. Naadam aynı zamanda dağılmış kabileleri bir araya getirme ve aralarında barı-şı sağlama tekniği olarak da organize edilmiş. Yaklaşık 1630 yılına kadar 30 kadar hükümdar devlet törenlerini Naadam’la kutlamış.

16 ve 17.yüzyıllarda Moğol toprakları Man-çu devletlenin kontrölüne geçmesiyle birlikte Buddizm’in de yayılmasıyla dağ ve tepeleri kut-sama törenlerinde Naadam yapılmaya başla-mış. Yani, o dönemlerde Naadam’ın üç temel oyunu halkın yeni dini tanıması ve yeni yöne-timi kabullenmesi için kullanılmış. Bu heybetli organizisyonun daha sonra Moğolistan’ın ba-ğımsız ülke olmasında önemli katkıları oldu-ğunu söyleyebiliriz. Moğolistan bağımsızlığını elde ettikten bir yıl sonra 1922 yılında ilk milli bayramını kutlamıştır.

Günümüzdeki “modern” Naadam, Moğolis-tan’ın Milli Günü olarak bağımsızlığını kutlamak için ilk 1924 yılında yapılmış. Bu dönemlerde Naadam eskisi gibi dini bayramdan ziyade, yeni

Чтобы выжить в Центральной Азии, где шли постоянные войны, а образ жизни был кочевым, нужно было хорошо держаться в седле, обла-дать физической силой и уметь метко стрелять. Для того чтобы мужчины могли развить эти на-выки и передать их молодежи, проведение На-адама стало традицией.

Согласно древним источникам, Наадам на-чали проводить в кон-це XII – начале XIII века. В 1206-ом году образо-валось Великое Монголь-ское государство, и вме-сте с провозглашением Ти-мучжина Чингисханом го-сударственные праздни-ки и военные победы ста-ли отмечаться проведе-нием Наадама. Кроме то-го, Наадам проводился с целью объединить разроз-ненные племена, то есть носил миротворческий характер. Примерно до 1630-го года более три-дцати правителей Мон-голии проведением На-

адама отмечали государственные праздники.

C переходом монгольских земель под кон-троль маньчжурского государства в XVI-XVII ве-ках и распространением буддизма Наадам ста-ли проводить также на церемониях поклоне-ния горам и холмам. Таким образом, в то вре-мя три основные игры Наадам использовались, чтобы познакомить народ с новой религией и

ТРАДИЦИИ

Page 93: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  93

rejimi yani komünist sistemi tanıtma çabasın-da olmuş. 1991’den sonra Moğolistanın tek-rar bağımsızlığını kazanmasıyla, ve tarih ve milli kimliğinin canlanması için yoğun çabalar harcanmaya başlandı. Dolaysıyla Naadam sadece bağımsızlık günü değil aynı zaman-da 13. asırdaki Cengiz Han’ın kurduğu Büyük Moğol Devleti’nin kuruluş günü olarak da kut-lanmaktadır. 2006 yılında Büyük Moğol Dev-leti’nin kuruluşunun 800. yıldönümü kutlandı.

Bugünlerde Naadam ülkenin her tarafında aynı günde ve aynı formatta kutlanan Moğo-listan’ın milli bayramıdır. Aynı zamanda çok sa-yıda turistlerin gelmesine vesile olan ülkenin gelir kaynağıdır. En kapsamlısı başkent Ulan-bator’da devlet büyüklerinin katılımıyla iki gün süren Naadam, diğer tüm il ve ilçelerde aynı şekilde kutlanmaktadır. İki gün boyunca insan-lar Naadam’ın ana oyunları olan milli güreş, at yarışları ve ok atma oyunlarının yanı sıra başka çeşitli aktiviteleri izlerler.

Moğol güreşiMoğol güreşi Naadam’ın en önemli oyun-

larından olup tarihi çok eskilere dayanmak-tadır. Taşlarda bulunan resimlere(Dundgobi aimag/ilinin Del dağındaki taş) dayanarak araştırmacılar en az 7000 yıl önce Moğollar Moğol güreşi ile Naadam yaptığına işaret et-mektedir. Moğol güreşi her erkek çocuğun uğraştığı, kendine has teknikleri, çalımları ve kiyafeti olan spor türüdür. Binin üzerinde güreşçi başarı sırasına göre yaş ve kilolarına bakmaksızın aralarında güreşiyor ve kafa, diz, dirsek veya vücudu yere temas edenin kay-bettiği eleme şeklindedir. Güreşçinin başarısı

ной идентичности. Поэтому Наадам – это не только день независимости, в то же время он празднуется и как день образования Ве-ликого Монгольского государства, основан-ного Чингисханом в XIII веке. В 2006-ом году отметили 800 лет со дня образования Вели-кого Монгольского государства.

Сегодня Наадам – это национальный празд-ник Монголии, который в одинаковом фор-мате отмечается в стране в один и тот же день. В то же время это источник пополне-ния бюджета страны, так как на праздник приезжает много туристов. Самые гранди-озные празднования с участием правитель-ства проходят в столице страны Улан-Бато-ре и длятся 2 дня, но точно так же празд-ник отмечается и в провинциях. В течение двух дней наряду с традиционными играми Наадам - национальной борьбой, скачками и стрельбой из лука, проводится и ряд дру-гих мероприятий.

Монгольская борьбаМонгольская борьба – одна из основных

праздничных игр с древнейшей историей. На основании наскальной живописи на горе Дел в аймаке Дундговь исследователи сделали вывод, что монголы начали заниматься борь-бой и проводить Наадам как минимум 7000 лет назад. Монгольская борьба – вид спор-та с уникальной техникой, приёмами и оде-ждой. Борьбой занимаются все мальчики. Свы-ше тысячи борцов, независимо от возраста и веса, попарно сражаются друг с другом. Па-ры подбираются по успешности противни-ков. Выбывает тот, кто коснется земли го-ловой, коленом, локтем или корпусом. Бор-

GELENEKLERBUGÜNLERDE Naadam

ülkenin her tarafında aynı günde ve aynı formatta kutlanan Moğolistan’ın milli

bayramıdır. Aynı zamanda çok sayıda turistlerin gelmesine

vesile olan ülkenin gelir kaynağıdır. İki

gün boyunca insanlar Naadam’ın ana

oyunları olan milli güreş, at yarışları ve ok atma oyunlarının

yanı sıra başka çeşitli aktiviteleri izlerler.

Page 94: Da dergisi no 42

94  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

geçtiği turlara göre ünvanlarla belirlenir. Yani 4. turdan sonraki turları geçenlere sırasıyla “Şa-hin”, “Doğan”, “Fil”, “Aslan” ve “Şampiyon” gibi ünvanlar verilir. Güreşçilerin güreş teknileri ve güreşten önce ve sonra yaptığı bazı hareketleri şahin, kartal, aslan gibi bazı güçlü hayvanların hareketlerine benzetirler.

Moğol güreşinin diğer bir özelliği ise kıyafet-lerdir. Bunlar şafka, üst kısıma giyilen “zodog” (зодог), alt kısıma giyilen “şuudag” (шуудаг) ve bottan oluşmaktadır. Her bir desen ve renkle-rinde farklı anlamları olan bu giyisler güreşçi-lerin serbest haraket etmelerini sağlamak için özel tasarlanmıştır. Eski bir efsaneye göre eski-den şuudagın göğüs kısmı kafalı yapılırmış. Abi-si Naadam’a katılamayacağı için abisini temsi-len Naadam’a katılan bir bayan son turda bayan olduğu fark edilmiş ve bundan sonra şuudagın önü açık olmuş.

At yarışıNaadam’ın diğer bir oyunu, her yaş (2, 3, 4,

5, büyük yaş ve beygir) kategorisinde aynı an-da yüzlerce atın onlarca kilometre koştuğu at

цу присуждаются звания в зависимости от вы-игранного тура. Победители туров, следующих за четвертым, получают титулы «ястреб», «со-кол», «слон», «лев» и «чемпион» соответствен-но. Технику борьбы и некоторые движения бор-цов до и после схватки сравнивают с движени-ями этих сильных животных.

Еще одна особенность монгольской борьбы – костюм, состоящий из шапки, наплечной на-кидки «зодога», одежды для нижней части тела «шуудага» и сапог. Узоры и цвет костюма име-ют свой собственный смысл, а вся экипировка разработана так, чтобы борцы могли свободно двигаться. Согласно легенде, раньше верхняя часть шуудага покрывала и голову. Так было до тех пор, пока вместо некоего юноши в Наада-ме не приняла участие его сестра, что замети-ли только в последнем туре. С тех пор перед-няя часть шуудага открыта.

СкачкиЕще одна игра Наадама – это скачки. Про-

водятся длительные забеги на десятки кило-метров, в которых участвуют сотни лошадей по категориям (двух-, трех-, четырех-, пятилетки,

СОГЛАСНО древним источникам, Наадам начали проводить в конце XII – начале XIII века. Кроме того, Наадам проводился с целью объединить разрозненные племена, то есть носил миротворческий характер. Примерно до 1630-го года более тридцати правителей Монголии проведением Наадама отмечали государственные праздники.

ТРАДИЦИИ

Page 95: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  95

взрослые жеребцы). То, что в зависимости от воз-раста лошади могут пробежать от 10 (молодые) и до 30 километров (взрослые скакуны), показывает, на-сколько выносливы монгольские лошади и как хо-рошо хозяева их тренируют. Обычно в наездники из-за небольшого веса выбирают детей 6-13 лет. Пер-вые пять лошадей-победителей награждаются ме-далями, а их хозяевам присуждают почетные звания.

Стрельба из лукаЕще одной игрой Эрийн Гурван Наадама явля-

ется стрельба из лука. Наряду с умением хорошо держаться в седле, успех воинам Чингисхана обе-спечивала меткость стрельбы. Раньше лук и стре-лы, которыми обязательно владел каждый мужчи-на, иногда брали в руки и женщины. Рекорд даль-ности стрельбы в истории монгольских воинов по-ставил внук Чингисхана Эсунген: он поразил цель на расстоянии около 520 метров. Сегодня стрельба из лука представляет собой испытание, в котором нужно определенным количеством стрел поразить цилиндрическую цель из кожи, находящуюся в 75-80 метрах от стрелка. В последнее время в стрель-бе соревнуются также женщины и дети. Победите-лям присваивают особые титулы.

yarışıdır. Yaşlarına göre küçük yaştaki atlar 10 kilometre, yetişkin atlar ise 30 kilometreye ka-dar koşabilmeleri Moğol atlarının dayanaklığı-nı ve at sahibinin atını ne kadar iyi ayarladığını gösterir. Hafif olması için yarış atına genellikle 6-13 yaşlardaki çocuklar tercih edilir. İlk beş’e giren atlara madalya, sahiplerine de ünvan-lar verilir.

Ok atmaEriin Gurvan Naadam’ın diğer bir oyunu ise

ok atma yarışıdır. Cengiz Han’ın askerlerinin başarılarının sırrı iyi birer at binicisi olmalarının yanında iyi nişancı olmalarındandı. Eskiden her erkeğn mutlaka yanında bulundurduğu ok ve yayı bazen bayanlar da kullanmışlar. Moğol askerlerin tarihinde en uzaktaki hedefi vuran Cengiz Han’ın torunu Esungen, yaklaşık 520 metre uzaklık olduğu kaydedilmektedir. Gü-nümüzde ok atma yarışı belirli sayıdaki ok ile yaklaşık 75-80 metreden, deriden yapılmış silindir şekilindeki hedefi vurarak nişancılık-larını test ederler. Bu oyun son zamanlarda, bayanlar ve çocuklar arasında da oynanmak-tadır. Dereceye girenlere özel ünvanlar verilir.

GELENEKLER

ESKI kaynaklarda Naadam ilk olarak 12.yüzyılın sonları

ve 13.yüzyılın başlarında başlamış.

Naadam aynı zamanda dağılmış

kabileleri bir araya getirme ve aralarında barışı sağlama tekniği

olarak da organize edilmiş. Yaklaşık 1630 yılına kadar

30 küsür hükümdar devlet törenlerini

Naadam’la kutlamış.

Page 96: Da dergisi no 42

96  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

ФАТЫХ ГУЛЛУПРЕЗИДЕНТ МЕЖДУНАРОДНОЙ ЭСТОНСКО-ТУРЕЦКОЙ АССОЦИАЦИИ «БИЗНЕС, КУЛЬТУРА И ОБРАЗОВАНИЕ»

Вы когда-нибудь слышали сразу 18 000 голосов, звучащих одновременно? Возможность

пережить такой эмоциональный опыт дает Эстонский праздник песни, который проходит в Таллинне раз в пять лет.

Fatih GüllüESTONYA-TÜRKİYE TİCARET, EĞİTİM VE KÜLTÜR DERNEĞİ BAŞKANI

Aynı anda şarkı söyleyen 18,000 sesi duydunuz mu hiç? Böyle bir duygusal deneyimi, beş yılda bir Tallinn’de gerçekleştirilen

Estonya Şarkı Festivali sırasında yaşamak mümkündür. Her beş yılda bir, onbinlerce Estonyalı, Şarkı ve Dans Festivaline katılmak için yaz aylarında Tallinn’de toplanmaktadır.

ВЫ когда-нибудь слышали сразу 18 000 голосов, звучащих одновременно? Возможность пережить такой эмоциональный опыт дает Эстонский праздник песни, который проходит в Таллинне раз в пять лет. Каждые пять лет десятки тысяч эстонцев собираются летом в Таллинне, чтобы поучаствовать в фестивале песни и танца.

Эстонский фестиваль песни и танцаEstonya şarkı ve dans Festivali

МуЗЫКАМуЗЫКА

Page 97: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  97

Estonya Şarkı Festivali geleneği 140 yıldır süregelmektedir

Şarkı Festivali – yüzlerce koro ve binlerce şarkıcının katılımıyla Tallinn Şarkı Festival alanında yapılan büyük bir açık hava konseridir. Şarkı Festivali’ne katılanların sayısı 25 -30 bine ulaşabilmektedir, ama en çok katılımcı birleşik koronun performansı için sahneye çıkmaktadır. Genellikle o zaman, güçlü performansı ile İskandinav ruhlarına dokunan 18,000 şarkıcı aynı anda tek sahneyi paylaşmaktadır.

Estonya’daki sıradan korolar Şarkı Festivali’ne katılamıyor. Festivalin popüler olması nedeniyle korolar arasında sıkı rekabet görülmekte ve festivalin repertuarı yıllarca çalışılmaktadır. Ancak en iyi korolar festivale katılabilmektedir.

19. yüzyıl Estonya’sı, Rus İmparatorluğu’nun bir eyaleti idi. Toplumun üst sınıfında, Alman toprak ağaları, toplumun alt sınıfı Estonya köylülerini yönetiyorlardı. 1860’larda Estonya milli uyanış dönemi başladı. Şarkı festivalleri geleneği, Johann Waldemar Yannsen ve «Vanemuise» toplumu tarafından Haziran 1869 yılında Tartu’da düzenlenen ilk şarkı festivali ile başlamıştır. Tartu’da elli bir erkek korosu ve beş bando, yani toplam 845 şarkıcı ve müzisyen bir araya gelmiştir.

İlk Şarkı Festivali, Estonya milli hareketinin doruk noktası oldu. Bununla beraber Festival, Şarkı Festivali geleneğinin temelini atan büyük bir müzikal olay haline geldi. 1879-1910 yıllarında, Estonya’nın kültürel ve ekonomik canlanma ve büyümesinde önemli rol oynayan 6 şarkı festivali yer almıştır. Her 5 yılda bir Şarkı Festivali’ni düzenleme geleneği, Estonya’nın bağımsızlığın ilk döneminde başlamıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Şarkı Festivali geleneği

Каждые пять лет десятки тысяч эстонцев собираются летом в Таллинне, чтобы поучаствовать в фестивале песни и танца. Традиция проведения Праздника песни в

Эстонии насчитывает 140 лет

Праздник песни – это огромный концерт под открытым небом, проходящий на Таллинн-ском певческом поле с участием сотен хоров и тысяч певцов. Число участников Праздни-ка песни может достигать 25 или 30 тысяч, но больше всего людей собирается на сцене во время исполнения объединенного хора - тогда, как правило, на сцене единовремен-но находится 18 000 певцов, а мощное зву-чание голосов затрагивает даже самые не-возмутимые нордические души.

Не каждый хор Эстонии может выступить на Празднике песни. Из-за популярности празд-ника между хорами наблюдается жесткая кон-куренция, а репертуар прорабатывается за-ранее в течение многих лет. Только лучшие коллективы могут выступить на фестивале.

В 19-ом веке Эстония была провинцией Российской империи, где немецкие помещи-ки как высший класс правили низшим клас-сом Эстонии - крестьянами. В 1860-х гг. на-чался период национального пробуждения. Традиция певческих праздников была зало-жена на первом фестивале песни, организо-ванном в Тарту в июне 1869-го года Иоган-ном Вольдемаром Яннсеном и обществом «Vanemuise». В Тарту собрались пятьдесят один мужской хор и пять духовых оркестров, всего 845 певцов и музыкантов.

Первый Праздник песни стал кульми-нацией эстонского национального

движения. Певческий праздник был так-

AYNI anda şarkı söyleyen

18,000 sesi hiç duydunuz mu?

Böyle bir duygusal deneyimi, beş

yılda bir Tallinn’de gerçekleştirilen

Estonya Şarkı Festivali sırasında

yaşamak mümkündür. Her beş yılda

bir, onbinlerce Estonyalı, Şarkı ve

Dans Festivaline katılmak üzere yaz aylarında Tallinn’de

toplanmaktadır.

MÜZİKMÜZİK

Page 98: Da dergisi no 42

98  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

bozulmuş, ama 1947 yılında tekrar canlandırılmıştır. 1950 yılından beri şarkı festivalleri her beş yılda bir düzenlenmektedir. 1969 yılı istisna olmuştu, çünkü o yıl Şarkı Festivali’nin 100. yıldönümü kutlanmıştı.

Şarkı Festivalleri siyasi duruma bakılmaksızın yapılıyordu. Estonya’yı yöneten yabancı otoriteler şarkı festivallerini kendi çıkarları için kullanmaya çalıştılar. Müzik festivalleri, Sovyet rejimi tarafından her zaman “kırmızı takvim günleri” kutlamak için düzenlenmiştir. Estonyalılar, ulusal şarkılarını söyleme imkanını koruyabilmek için yabancı propaganda şarkılarını da seslendirmek zorunda kalıyorlardı. İşgal sırasında Estonya gayri resmi marşı olan “Atalarımın sevdiğim toprakları” («Mu isamaa on minu arm»), çarpıcı hamasi şarkı örneği olmuştur. Ayakta duran seyircilerin önünde birleşmiş korolar tarafından söylenen bu şarkı, her Şarkı Festivali’ni tamamlıyordu.

Şarkı Festivalleri model haline gelmiştirFestivali Alanına 100 000’den fazla izleyici

sığabilir

‘’Şarkı söyleyen millet’’ terimi, hem 1918 yılına kadar, hem de Sovyet işgali (1941-1991) sırasında ulusal bağımsızlık için mücadele eden halkı birleştiren Estonya kimliğini yansıtmaktadır. 1988 yılında, siyasi taleplerini dile getirmek ve vatanseverlik şarkıları söylemek için Şarkı Festivali alanında yüz binlerce insanın toplandığı Şarkı Festivali geleneğine dayanan, ‘Şarkı Devrimi’ olarak adlandırılan bir süreç başlamıştır. Eylül 1988 yılında düzenlenen ‘Estonya Şarkısı’ adında, 300 000’den fazla kişi katıldığı büyük bir etkinlikte, Estonya bağımsızlık talebi ilk olarak açıkça dile getirilmiştir.

Dans FestivaliDans Festivali’ne yaklaşık 8 000 sanatçı

katılmaktadır

1934 yılında yer alan ilk Estonya Oyunları, Dans ve Jimnastik Festivali, şimdiki Dans Festivali’nin

же большим музыкальным событием. В пе-риод с 1879-го по 1910-ый год было прове-дено шесть певческих праздников, они сы-грали важную роль в культурном возрожде-нии и экономическом росте страны. Тради-ция проведения Праздников песни каждые пять лет зародилась в первый период незави-симости Эстонии. Во время Второй мировой войны обычай проводить Праздники песни был прерван, но снова возобновился в 1947-ом году. С 1950-го года певческие праздники проводились каждые пять лет. Только 1969-ый год стал исключением, поскольку в тот год отмечалось 100-летие Праздника песни.

Праздники песни проходили независимо от политической ситуации. Иностранные вла-сти пытались использовать песенные фести-вали в своих собственных интересах. Совет-ский режим всегда приурочивал Праздники песни к «красным дням календаря». Эстонцам приходилось исполнять чужие пропагандист-ские песни, чтобы иметь возможность петь эстонские. Ярким примером патриотической песни была «Земля моих отцов, земля, кото-рую я люблю» («Mu isamaa on minu arm»), ко-торая во время оккупации стала для эстон-цев неофициальным гимном. Эта компози-ция в исполнении объединенных хоров пе-ред стоящей аудиторией завершала каждый Праздник песни.

Праздники песни становятся приме-ром для подражания

На Певческом поле могут поместиться бо-лее чем 100 000 зрителей

Термин «поющая нация» хорошо отражает эстонскую самоидентичность, которая объе-диняла народ в борьбе за национальную не-зависимость как до 1918-го года, так и в со-ветский период. В 1988-ом году началась так называемая «поющая революция», выросшая из традиции Праздника песни, когда сотни тысяч людей собрались на Певческом поле, чтобы заявить свои политические требования

В 1988-ом году началась так называемая «поющая революция», выросшая из традиции Праздника песни, когда сотни тысяч людей собрались на Певческом поле, чтобы заявить свои политические требования и исполнить патриотические песни. Более 300 000 человек приняли участие в огромном мероприятии под названием «Песня Эстонии» в сентябре 1988-го года, когда впервые открыто потребовали восстановления независимости Эстонии.

МуЗЫКА

Page 99: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  99

öncüsü olmuştur. Festivale bin beş yüz halk dansçısı katılmıştır.

Dans Festivali, belirli bir konu üzerinde yapılan bir performanstır. Renkli ulusal kostümleri giyen dansçılar dans alanında renkli desenler oluşturmaktadır. Dans Festivali genellikle Şarkı Festivali ile aynı hafta sonu yapılır. Festivallerin ikisi de, Tallinn’in merkezinden Şarkı Festivali alanına kadar olan mesafede geçit şenliği ile başlamaktadır.

Tüm zamanların en kalabalık festivali (9. Dans Festivali), 1970 yılında 10.000 ‘den fazla sanatçı katılımıyla gerçekleşmiştir. O zamana kadar, küçükler ve büyükler, yani dans ustaları olan katılımcıları içeren yaş gruplarına dayanan bir yapı oluşturulmuştur. Festivaldeki en küçük dansçı 4, en büyüğü ise 76 yaşındaydı! Sonraki tüm festivallere sanatçıların optimal sayısı olan 8000 kişi katılmıştır.

Kasım 2003 yılında, Estonya Şarkı ve Dans Festivalleri geleneği

UNESCO tarafından insanlığın sözlü ve somut olmayan

kültürel mirası olarak tanındı.

и исполнить патриотические песни. Более 300 000 человек приняли участие в огромном мероприятии под названием «Песня Эсто-нии» в сентябре 1988-го года, когда впер-вые открыто потребовали восстановления независимости Эстонии. Эстонцы верят, что «напели» себе свободу от советской власти.

Певческое поле 1-ый, 2-ой, 4-ый и 5-ый Праздники песни

состоялись в Тарту, остальные – в Таллинне. Первый фестиваль песни прошел на совре-менном Певческом поле в 1928-ом году на специально возведенной сцене. Современ-ная сцена была построена в 1960-ом году к 15-му Празднику песни. Самый большой объединенный хор, что когда-либо подни-мался на эту сцену, состоял из 24 500 чело-век (во время 100-летия Праздни-ка в 1969-ом году). Объеди-ненный хор обычно состоит из 18 000 человек, а вся команда Праздника песни составляет 25 000-30 000 человек. Певческое по-ле вмещает более 100 000 зрителей.

Праздник танцаОколо 8 000 танцоров принима-

ют участие в Празднике танца

Предшественником со-временного фестиваля тан-ца стал первый Праздник Эстонских игр, танца и гим-настики в 1934-ом году. На нем выступили полто-

ры тысячи

исполнителей народных танцев.

Праздник танца – это целое представ-ление на определенную тему. Танцоры в ярких национальных костюмах образуют красочные узоры на танцевальном поле. Праздник танца обычно проводится в те же выходные, что и Праздник песни. Оба фестиваля начинаются с единого празд-ничного шествия через центр Таллинна до Певческого поля.

Крупнейший за все время Праздник танца, 9-ый, состоялся в 1970-ом году с участием более чем 10 000 исполнителей. Среди них были все возрастные группы – от малышей до ветеранов танца. Самому юному танцору исполнилось 4 года, а са-мому стар- шему – 76 лет! В после-

дующих фестивалях уча-ствовало оптимальное количество исполни-телей - 8 000.

В ноябре 2003-го года ЮНЕСКО объ-явило традицию Эстонских Праздни-

ков песни и танца ше-девром устного и

нематериально-го культурно-го наследия

человечества.

MÜZİK

Page 100: Da dergisi no 42

Чтобы семья была прочнойМ.Феридун ТюфекчиДОКТОР ЭКОНОМИКИ, ПРЕПОДАВАТЕЛЬ КОМРАТСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО УНИВЕРСИТЕТА

Три человека пили чай, ломая голову над тем, как можно предотвратить или хотя бы снизить до минимума число разводов и возродить традиционную семью в зелёнолистой нашей Молдове, ибо ясно осознавали, что государство, в котором рухнет институт семьи, рано или поздно само обречено

на развал. Пришли к выводу, что троим такая задача не по плечу – надо звать на помощь единомышленников…

В великолепном актовом зале Академии наук Молдовы хозя-ева вместе с активистами Платформы «Диалог–Евразия» и гостя-ми из других общественных организаций обсуждали тему «Семья: вчера, сегодня, завтра». Общественные деятели, писатели, соци-ологи, психологи и другие специалисты – все были подавлены не-утешительной статистикой: процент разводов среди возрастной категории от 18 до 23 лет достигает 65%!

Все прозвучавшие на встрече предложения оказались весь-ма содержательными и полезными. Но особый интерес вызвали идеи профессора Виктора Морару и писателя-публициста Бори-са Мариана. Выводы участников дискуссии решили направить в Министерство труда, соцобеспечения и семьи для выработки го-сударственной политики в этой сфере. Договорились также, что в дальнейшем подобные мероприятия будут проводиться раз-дельно – среди ученых, в академическом стиле, и для студенче-ской молодежи, на более популярном, доступном для нее языке.

Таким образом, был запущен десятимесячный цикл семинаров, конференций и круглых столов под общим названием «Семья». Те-ма первого семинара оказалась интригующей: «Любовь с первого взгляда». За ней последовали: «Познай себя!», «Семья и карьера», «Гармония и раздоры» и др. Последний семинар был посвящен се-

Aile evi terketmesin!M. Feridun TüfekçiÖĞRETIM GÖREVLISI, KOMRAT DEVLET ÜNIVERSITESI

Masanın etrafındaki üç kişi, yeşillikler ülkesi Moldova’da boşanmaların nasıl önüne ge-çebiliriz, millet ve aile olarak nasıl diriliriz diye kafa çatlatıyorlardı. Fincandaki çaylar

yudumlanırken yeni fikirler yola çıkmış kalemden kağı-da damlıyordu.

Moldova Bilimler Akademisi ve Diyalog Avrasya Platformu olarak ‘‘ Ailenin dünü bugünü ve yarını ’’ ko-nusunda Akademi’nin muhteşem bir salonunda enine boyuna fikir teatisinde bulunuldu. Gün görmüş aksa-kallar, sahanın uzmanı Profösörler, sosyal bilimciler, psi-kologlar vs. Fakat herkes istatistiki rakamların altında eziliyordu, zira orta kuşakta 18-23 yaş arası neslin bo-şanma oranı %65’e dayanmıştı.

Toplantı sonucunda çıkan tüm fikirler mükemmel idi. Daha mükemmeli ise Marian ve Moraru beylerin teklifi idi. Bundan sonra yuvaklak masa toplantıları akademik uslup ile değil, basit, anlışılır, sade bir dil ile gençler ara-sında konuşularak yapılacaktı.

Böylece FAMİLİA adlı seminerler dizisi Eylül 2013’ten itibaren 10 ayı sürecek bir maraton ile başladı. İlk Prog-ram ilk bakışta aşk oldu. Ardından ey insan kendini tanı, aile ve kariyer, huzur ve çatışma diye aktı. Sonuncusu ise ‘Aile Bütçesi’ olarak tamamlandı.

Programın en güzel kısmı ise orta yaşı almış en az 10 yıl ila 45 yıl arasında evlilik hayatı yaşamış insanların tecrübe paylaşımları idi. Tatlı hatıralar tüllendi; Yaşlı ba-yan, beni görünce küçük dilini yuttu. Beyi ise kalbimin her tarafı sıcacık bir duygu ile kaplandı diye söz aldı 45 yılı özetledi. Sevginin en güzel nağmelerini bu programlarda duyduk. Katılanlar, doğruları tecrübe etmiş, yaşamış in-sanlardan duymanın, işi teorisyenlerinden duymak gibi olmadığını söylüyordu.

Gençlik, sevgi-nefret ateşinde kavruluyordu, halbuki hepsi hakikatı arıyordu. Tasavvurlarını dindirecek bir sa-hile varmanın hayalini kuruyorlardı, ama maalesef daha yuvalar kurulmadan yıkılıyordu. Güzel Moldova kızlarının gözyaşları sicim olmuş akıyor, pazusuna güvenen toy delikanlılar sırça sarayları bir hamlede yerle yeksan edi-yordu. Oluşan bu fasit daire, artık bir türlü kırılamıyordu.

Her bir program bir yönüyle de eğlendirici olsa da, sorularına cevap bularak ayrılan mutlu gençleri görmek işin en güzel tarafıydı.

МНЕНИЕ учЕНОГОСЕМЬЯ

Page 101: Da dergisi no 42

Para ile sevdiği kızın arasında sıkışmış bir gençe hayat dersini 65 lik bir amca ‘Yiğidim mesleğin var ise korkma, para zamanla kazanırsın ama bir daha böyle sevdiğini bulamaya-bilirsin’ diyerek hayatta herşeyin para olmadığını, fakat para kazanacak mesleğin olması gerektiğini anlatıyordu.

Kariyeri takıntı yapmış diğer bir kişiye ise ‘ İnsan çalışır, za-manı verimli kullanabilirse hem ailesiyle ilgilenir hem de kariyer yapabilir ‘’ diyerek sabah anaokuluna giderken ev problemlerini çözen genç bir baba yol gösteriyor, kariyer evliliğe mani değil diyordu.

İnişli çıkışlı hayat yolculuğunda 1200 Euro maaştan 325 euro’ya kafa üstü çakılınca ne ya-pacağını şaşıran taze damadı, yeni gelin hanım uyarıyor. ‘‘Evi kiraya ver, annemlere taşınıyoruz. Minimiun giderleri çıkar kalan ile yola devam ediyoruz!’’ derken gözleri parlıyordu. Çokları için az para kazanmak boşanma sebebi iken onlar için bu darlık, karşı l ıkl ı anlayış ve sevgilerini göstere-bilecekleri

bir fırsata dönüşüyordu. Kız gülerken de ‘ Unutma aşk, aşk gibi ama akşam aç karınla da olmuyor ‘ diyordu.

Prof. Dr. Viktor Moraru ile Boris Marian’ın fikirleri, gönüllü kurumların deste-ği ve iş adamlarının yardı-mı ile bu yıl 300 küsür ki-şiye yol gösterici oldu. Ma-rian boş fincanları almaya gelen gence dönerek ‘Ev-ladım biz hayat arabasını kullanacaklara aile trafik kurallarını öğretiyoruz. Ben hayat yolunda bir sü-rü araba devirdim 4 kere evlenerek ancak öğren-dim. Bari bunlar devirme-sin’ dedi.

İlimler teoriden pra-tiğe dökülmüyorsa sel verip su vermeyen dere gibidir. Tecrübe ise, sen daha düşmeden, senden önce o yoldan geçerken düşen birisinin yola koy-duğu bir işaret levhasıdır. Bir ömür süren evliliklerin de elbet sırları var, iz sür-mesini bilene.

мейному бюджету.Находкой, или, лучше сказать, «изюминкой», всех этих

программ стало участие в них семейных пар со стажем су-пружеской жизни от 10 до 45 лет, решивших поделиться своим опытом. От них молодые участники услышали множе-ство интересных, смешных и поучительных историй из супру-жеской жизни. Так, одна пожилая дама вспомнила первую встречу с будущим супругом: «Увидев меня, он будто прогло-тил язык...». Ее муж по-другому описал судьбоносное мгно-вение: «На сердце у меня сделалось горячо...». Каждая па-ра рассказывала свою историю любви и конфликтов. Моло-дежь дружно отметила, что узнавать о перипетиях семей-ной жизни от тех, кто лично их пережил, куда интереснее и

полезнее, чем из теоретических трактатов.Оказалось, что молодёжь на самом деле ищет истину, в

том числе на наших встречах, мечтая причалить к берегу Надежды, Веры и Любви. К сожалению, зачастую семейное гнездышко, о котором молодые люди так мечтали, руши-лось до того, как его успевали до конца свить.

Молодого человека, которому пришлось делать выбор между любимой и заработком, 65-летний гость с огромным супружеским стажем вразумил так: «Если обретешь профес-сию, ничего не бойся! Деньги со временем заработаешь, а такую невесту больше не найдёшь».

Другому парню, зациклившемуся на карьерном росте, на-ставник, еще довольно молодой отец двух детей и преуспе-вающий бизнесмен, сказал: «Работая и разумно тратя вре-мя, человек может и деньги заработать, и карьеру сделать, и семью создать. Одно другому не помеха – наоборот, се-мья стимулирует карьеру».

А вот как умная и храбрая невеста уберегла от депрес-сии своего жениха, который растерялся оттого, что его за-работок в 1200 евро неожиданно снизился втрое. «Сдавай квартиру в аренду – завтра мы переезжаем к маме! - реши-тельно сказала невеста. – Лишние траты долой, на осталь-ное проживем»… Обратите внимание: в то время как низ-кий заработок супруга для многих пар становится причиной развода, здесь та же проблема только укрепила любовь и взаимопонимание.

Таким образом, в минувшем году при поддержке обще-ственных организаций и сочувствующих нам бизнесменов разработки профессора Виктора Морару и проекты публи-циста Бориса Мариана принесли реальную пользу более чем тремстам студентам и, возможно, для многих стали путевод-ной звездой. Помню, как недавно Борис Тихонович (кстати, один из основателей “DA”), сказал молодому человеку, по-дошедшему к нему с каким-то вопросом: «Сынок, мы здесь преподаём правила дорожного движения тем, кто собрался управлять автомобилем семейной жизни. К сожалению, я сам разбил на этой дороге не одну машину и научился управлять ею как следует, лишь женившись в четвертый раз, четверть века тому назад. Дай Бог вам не повторять моих ошибок»

 AİLE

Page 102: Da dergisi no 42

В ДЕНЬ НЕЗАВИСИМОСТИ

ФЛАГИ СПУСТИЛИСЬ С НЕБА

31 августа 2014 года, в честь Дня независимости Кыргыз-ской Республики, в селе Бай-тик Аламединского района на

территории спортивно-технического клуба «Байтик-экстрим» прошел ТЕХ-НО-Фестиваль – яркое, зрелищное ави-а-авто-мото шоу.

Фестиваль проводился по иници-ативе Союза ветеранов таможенной службы КР при поддержке Правитель-ства КР в лице Министерства труда, миграции и молодежи КР, Организа-ции ветеранов войны, труда, воору-женных сил и правоохранительных ор-ганов КР. Координатором проекта вы-ступил СТК «Байтик-экстрим». Глав-ным официальным партнером и спон-сором ТЕХНО-Фестиваля стал Обще-ственный фонд «Диалог Евразия». В качестве партнера мероприятия вы-ступил Кыргызско-Российский Эконо-мический Совет.

BAĞMSIZLIK GÜNÜNDE, BAYRAKLAR GÖKTEN SALINDI

31 Ağustos 2014 tarihinde Kırgızistan Cumhuriyetinin bağımsızlık günü münasebetiyle Bişkek’te çok ilginç ve kapsamlı bir tekno-festival

düzenlendi.

Festival, Diyalog Avrasya Platformu ve Kırgız Cumhuriyetinin Gümrük Hizmetinin Gaziler Birliği ile ortaklaşa gerçekleştirildi ve Kırgız Cumhuriyetinin Gençler Bakanlığı, 1945 Gazileri ve Kırgız Cumhuriyetinin Güvenlik Güçleri Gazi Birlikleri eşlik etti.

Tekno-Festivalin ana sponsorluğu Diyalog Avrasya Platformu yaptı. Festival saat 11:00’de Bişkek’in merkez meydanında yer alan Rossiya sinemasının önünde başladı ve “Baytik” Spor-Teknik kampusune kadar yaklaşık 30 kilometre aralığa Kırgızistan ve Diyalog Avrasya Platformunu bayrakları dalgalandırılarak motor gösterisi yapıldı.

Page 103: Da dergisi no 42

Hava gösterilerinde tecrübeli paraşütçüler etkinliği düzenleyen kurumların bayraklarını dalgalandırarak havadan yere indiler.

Festivalin değerli misafirleri; Kırgızistan Milletvekilleri, Kırgızistan’da diplomatik misyon şefleri, bakanlar, 1945 gazileri, Ortodoks kilisenin görevlisi Aleksey Baba vs. katıldılar.

Festivalin resmi bölümünün sonunda Kırgızistan’daki çeşitli federasyonlarının üyeleri kabiliyetlerini gösterdiler. Bununla beraber Rusya Federasyonunu ve Beyaz Rusya’ya ait milli yemek fuarı açıldı.

Etkinliğin akabinde misafirler, ünlü şarkıcıların ve “Karavan” grubunun bayram konserine katıldılar. Konser programının özelliği Kırgızca şarkıların yabancı şarkıcılar tarafından seslendirilmesi oldu.

Vesti KG, Avtogid, «Аrgumentı i faktı», «Slova Kırgızistan», «Кupi-Proday» Gazeteleri, BBC radyosu, NBT TV vs. gibi medya kuruluşları programın medya sponsorluğunu üstlendiler.

Фестиваль начался стартом колонны байке-ров из 15 мотоциклистов с флагами Кыргызской Республики и Общественного фонда «Диалог Евразия». Флаг Кыргызстана передали опыт-ным пилотам перед началом воздушного шоу, которое завершилось прыжками парашютистов с государственным флагом КР и флагами орга-низаторов ТЕХНО-Фестиваля. Прыжки совер-шали председатель Федерации парашютного спорта и воздухоплавания КР В. Мухамедья-ров, член сборной команды КР по парашютно-му спорту, имеющий более 700 прыжков с па-рашютом А. Белункас и мастер спорта СССР по многоборью, член сборной СССР и Кыргызстана по парашютному спорту, имеющий за плечами 3500 прыжков, легендарный В. Трапезников.

В качестве почетных гостей Фестиваль посе-тили депутаты Жогорку Кенеша КР, главы ди-пломатических представительств, аккредито-ванных в КР, представители министерств и ве-домств КР, ветераны ВОВ во главе с председате-лем Т. Токомбаевым, священнослужитель Пра-вославной Церкви протоиерей Алексий и другие.

После официальной части свое мастерство демонстрировали участники различных Феде-раций моторных и экстремальных видов спорта, проводилась дегустация национальных блюд РФ и Республики Беларусь. Гостям ТЕХНО-Фе-стиваля была предложена праздничная кон-цертная программа с участием группы «Кара-ван» и эстрадных исполнителей Кыргызстана. Примечательно, что многие песни на кыргыз-ском языке исполняли представители других национальностей.

Page 104: Da dergisi no 42

104  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

НОВОСТИ ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯDA

Роман «Алперендер Очогу»

Вышел в свет исторический роман турецкого пи-сателя Озгона Кескина “Алперендер очогу” на кыргызском языке. В этом произведении рас-

сказывается о жизни выдающегося ученого тюркского мира Ходжи Ахмеда Ясави и о том, как исламская рели-гия распространилась в Центральной Азии, а оттуда до-стигла Турции.

Главная идея романа – доказа-тельство того, что ислам против кро-вопролития. Под-тверждением явля-ется повествование о том, как Ходжа

Ахмет Ясави призывал людей к по-знанию Творца только через полу-чение знаний.

“Перевод этого произведения на кыргызский язык имеет огромное зна-чение, поскольку многие известней-шие деятели тюркской культуры ро-дились на кыргызской земле. Место, где Ясави мальчиком встретил сво-

его учителя Арслана Бабу, сейчас называется Салам-А-лик. А место, откуда происходит сам Арслан Баба, у вас сейчас называется Арслан-Баб.

Презентация книги состоялась в университете “Ата-тюрк Ала-Тоо” в Бишкеке. В ней приняли участие сам ав-тор и известные кыргызские и турецкие писатели.

Роман “Алперендер очогу” на кыргызский язык перевела молодой тюрколог Бактыгул Чыныбаева. Ди-зайн обложки выполнен по рисункам Зейнеп Ибраим кы-зы. Книга издана и распространена при поддержке Плат-формы “Диалог Евразия” в количестве 1000 экземпля-ров. В Турции этот роман завоевал премию “Год любви”.

“Аlperenler Ocağı” romanı

yazar Özgen Keskinin “Аlperenler Ocağı” isimli tarihi roma-nı Kırgızca olarak yayınlandı. Bu eserde Türk dünyasının yetiştirdiği ünlü düşünür, Hoca Ahmed Yesevi’nin hayatını

ve İslam’ın Orta Asya’ya ve ondan sonra Tür kiye’ye kadar

nasıl yayıldığını anlatılıyor.

Eserde İslam dininde kan dökmek olmadığı ve bunun delili olarak Hoca Ahmed Yesevi’nin insanları sadece ilim, ve hikmet vesilesiyle Allah’ı tanımaya davet ettiği anlatılıyor.

11. ve 12. yüzyılda yaşayan Hoca Ahmed Yesevi Türkis-tan’da kendi ilim yuvalarını kurmuş ve onun burada yetişen binlerce talebeleri, insanları aydınlatmak için dünyaya dağıl-mıştır. Onlar Yeseviliği, Hakkı, insanlığı, sevgiyi öğretmiş, kin ve nefret, düşmanlığa karşı durma düşüncesini yaymışlardır.

İnsanların kalbini kılıçla değil, kalem ve şiirle fetheden kah-ramanları yazar “”alperenler” veya Alp Erenler diye adlandır-mış. Kitabın ikinci bölümü Yesevi’nin Türkiye’deki şakirdi Yunus Emre ile devam eder.

“Eserin Kırgız diline aktarılması büyük önem arz ediyor. Çün-kü Türk halklarının tarihinde isimleri herkes tarafından bilinen alimlerin birçoğu Kırgızistan topraklarında dünyaya gelmiştir. Kitabın tanıtım töreni Bişkek’teki Ulusarası Atatürk-Alatoo Üniversitesinde yapıldı, törene yazarın bizzat kendisi ve diğer Kırgız ve Türk yazarlar katıldı. Alperenler Ocağı romanını genç Türkolog Baktıgül Çınıbayeva tercüme etti. Kitabın kapağın-daki resmi Zeynep İbragim kızı çizdi. Kitap Diyalog Avrasya Platformu tarafından yayınlandı ve dağıtıldı. Roman, Türkiyede “Sevgi Yılı Ödülünü” kazanmıştı.

Page 105: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  105

DİYALOG AVRASYA’DAN HABERLER DA

Annesini Ala Dağlarında arayan Avrupalı

7 Temmuz 2014’de Diyalog Avrasya Platformunun ofisinde tarihi bir buluşma gerçekleşti. Dünyaca ünlü sinema yönetmeni, Kırgız heykeltraş Las-

lo Mesaroş’un kızı 80 yaşındaki Marta Mesaroş Maca-ristan’dan Kırgızistan’a gelerek Diyalog Avrasya Platfor-mu’nun ofisinde önemli şahıslarla buluştu.

Marta Mesaroş, Kırgızistan’da kendi annesi hakkında “Staline yazılan bir annenin mektupları” konulu belgesel film çekmeye geldi. Filmde hayatının sonuna kadar koca-

sının hayatta olup olma-dığını bilmeyen genç bir kadının hapishanenin et-rafında dolaşarak, sene-ler boyu kocasını arayışı, ona sürekli mektup yol-laması konu ediliyor. Bu filmde 1956’daki Macaris-tan Olayları, babasının çok acımasızca öldürülmesi ve annesinin kendi kocasını bulmaya çalışması, yani

bir ailenin kaderiyle bir zamanlar insanlığa çok zülüm ya-pan rejimin akıl almaz gaddarlığı belli tarihi belgeler temel alınarak yansıtılacak. Filmin bir kısmı Kırgızistan’da, diğer bir kısmı da Macaristan’da çekilecek.

Marta Mesaroş ile dünyaca ünlü yazar Cengiz Aytma-tov’un kız kardeşi Roza Aytmatova’nın kaderi çok ve çok benzemektedir. İşte aynı kaderi paylaşan iki anne Diyalog Avrasya Platformunun ofisinde dertleşme fırsatı buldular.

Марта Месарош и Роза Айтматова встретились в “DA”

7 июля 2014-го года состоялась встреча знаменитого кинорежиссера, дочери известного скульптора Кыргызской ССР Ласло Месароша, Марты Месарош

со значимыми для нее людьми в офисе Платформы “Диалог Евразия”.

Целью ее визита в Кыргызстан стали съемки документального фильма “Письма мамы товарищу Сталину”, повествующего об истории ее родной матери. В фильме планируется расказать о молодой женщине, которая ищет по тюрьмам своего репрессированного мужа, о том, как она пишет одно письмо за другим, и до конца своих дней так и не узнает, жив ли он...

Венгерские события 1956-го года, трагическая смерть отца и попытки матери найти мужа – через судьбу своей семьи Марта Месарош хочет рассказать о жестоком режиме и невообразимой несправедливости на основе подлинных документов. Одна часть киноленты будет снята в Кыргызстане, а другая – в Венгрии.

Судьбы Марты Месарош и сестры известного писателя Чингиза Айтматова Розы Айтматовой схожи, поскольку мать Розы Айтматовой. И вот две эти женщины с близкими судьбами встретились в офисе Платформы “Диалог Евразия”, где между ними состоялась долгая, глубоко содержательная беседа. Пусть “Диалог Евразия” и дальше будет мостом между сердцами людей...

Page 106: Da dergisi no 42

106  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

НОВОСТИ ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯDA

Аmerikalı Araştırmacıların Ata-Beyit İzlenimleri

Temmuz 2014’de ABD’den bir grup araştırmacı Kır-gızistan’a geldi. Amaçları

ülkedeki sosyal, siyasi ve ekono-mik meselelere yakından tanık olmak, önemli şahsiyetler, dev-let görevlileri ile tanışmak idi. Bu araştırmacılar Doç. Jill Ann Neu-endorf, Douglas Leighton Ban-dow, Sarabrynn Hudgins, Doç. De-

borah Harris O’Brien, Paul Arthur Marshall, Eric Balfour Brown, Laurie Anne Watkins, ABD kongre uzma-nı Rhoda Margesson, Rumi Forum başkanı Emre Çelik.

Аmerikalı araştır-macılar Kırgızistan’ın birçok bölgesini gezip görme fırsatının elde ettiler. Özellikle Ata-Beyit tarihi müzesin-de meftun 1938’deki Kırgız düşünürlerinin Stalin zülmüne maruz kaldıkları öğrendiklerinde şaşkınlıklarını gizleyemediler. Diya-log Avrasya Platformu Аmarikalı araştırmacılara eşlik ederek Kuban Abdımen, İbragim Nurakun uulu, Seytek Kaçkınbay, Nazgül Konurbayeva gibi Kırgızistan’ın ünlü araştırmacıları ve gazetecileri ile bir araya gelerek yuvarlak masa toplantısı gerçekleştirdiler.

Американские исследователи посетили Могилу Отцов

Летом 2014-го года Кыргызстан посетила группа аналитиков и экспертов из США, которые иссле-довали социально-политические и экономиче-ские проблемы нашей страны. В составе деле-

гации были доцент Джилл Энн Ньюэндорф, Дуглас Лейтон Бандоу, Сарабрин Хьюджинс, доцент Дебора Харрис О’Брай-ен, Пол Артур Маршалл, Эрик Балфур Браун, Лаури Анне Уот-кинс, эксперт конгресса США Рода Маргессон, Президент Форума Руми Эмре Челик.

Американские эксперты посетили ряд областей Кыргы-зстана. Особое впечатление на них произвел исторический мемориальный комплекс Ата-Бейит (Могила Отцов), где за-хоронены жертвы сталинских репрессий 1938-го года, когда были массово расстреляны представители кыргызской эли-ты, сливки тогдашнего кыргызского общества. Американ-цы признались, что эти впечатления стали для них новыми и очень значимыми.

Платформа “Диалог Евразия” организовала обмен мнения-ми между зарубежны-ми аналитиками и из-вестными кыргызскими экспертами и журнали-стами, такими как Ку-бан Абдымен, Ибрагим Нуракун, Сейтек Кач-кынбай, Назгул Коӊур-баева и другими.

Page 107: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  107

DİYALOG AVRASYA’DAN HABERLER DA

Genç bilim adamları diyalog ve hoşgörü dedi

13 Haziran 2014’de Uluslararası Atatürk Alatoo Üniversitesi’nde bir gurup genç bilim insanları ‘’Globalleşen dünyada diyalog ve hoşgörü için”

konulu uluslararası bir konferansta bir araya geldiler. Konferansı Uluslararası Atatürk Alatoo Üniversitesi, Diyalog Avrasya Platformu ve Kırgız-Rus Slavyan Üniversitesin müştereken organize ettiler.

Konferansa Kırgızistan Eğitim Bakanlığı, Bişkek Büyük Belediyesi, Rusya Federasyonu ve Belarus Kırgızistan elçi-likleri, KC Gümrük Hizmetinin Yemekliler Birliği, Sevgi Kay-nağı Merkezi, Sosyal Teknolojiler Ajansı, “Korpus Mira” gibi kurumlar katıldı. Bunlarla beraber Cengiz Aytmatov’un kız kardeşi, ünlü yazar Roza Atmatova, Eski Başbakan Yar-dımcısı Mira Cangaraçeva vs. onur misafiri olarak katıldılar.

Konferansın ilk bölümünde bilim adamları, üniversite

öğrencileri, globalleşen dünyada kültürler, dinler arası di-yalog ve hoşgörüyle ilgili sunumlar yaptılar.

Konferansın ikinci bölümünde F. Gülen’in, C. Aytma-tov’un, A. Puşkin’in, A. Osmonov’un, Saadi’nin nesir ve nazım eserleri seslendirildi.

Konferansın sonunda konferansın başarılı katılımcıla-rına sertifikalar ve hediyeler verildi.

Молодые ученые за диалог и толерантность

13 июня 2014-го года в Международном университете “Ататюрк Ала-Тоо” состоялась международная научно-практическая конференция на тему

“Молодые ученые и общественные деятели за диалог и толерантность в век глобализации”.

Научное собрание было организовано совместными усилиями Международного университета “Ататюрк Ала-Тоо”, Платформы «Диалог Евразия» и Кыргызско-Российского Славянского университета.

Гостями конференции стали Министерство науки и образования Кыргызской Республики, мэрия Бишкека, Посольство России в Кы-ргызской Республике, Посольство Республики Беларусь в Кыргы-зской Республике, Союз ветеранов Таможенной службы КР, центр «НЭСК», инициативный центр «Родник любви», Агенство социаль-ных технологий, космонавты «Корпуса мира» и другие. Кроме то-го, почетными гостями конференции были Роза Айтматова и Ми-ра Жангарачева.

В первой части конференции были заслушаны доклады ученых, общественных деятелей и студентов о межкультурном, межкон-фессиональном диалоге и толерантности в век глобализации. Вто-рая часть посвящалась художественным произведениям Ф.Гюле-на, Ч.Айтматова, А.Пушкина, А.Осмонова, Саади, где состоялось художественное чтение отрывков из произведений прозы и поэ-зии этих выдающихся авторов.

Page 108: Da dergisi no 42

108  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

НОВОСТИ ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯDA

Ala Dağlarında büyüyenünlü gazeteci

Liberty radyosu (Radio Free Europe / Radio Liberty) Prag’daki Kırgız Masası başkanı Ünlü gazeteci Ve-nera Cumatayeva, Nisan 2014’de Diyalog Avrasya

Platformu tarafından düzenlenen bir kısım etkinliklere katıldı. Bu etkinliklerin en önemlisi 24 Nisanda, Oş şehrinde düzen-lenen Medya Forumuydu ve bu toplantıda Venera Cumataye-va çok önemli bir sunum yaptıktan sonra genç gazetecilerin sorularını cevaplandırdı.

16 Maysta Uluslararası Atatürk Alatoo Üniversitesinin öğ-retim görevlilerine ve mastır, doktora öğrencileriyle görüştü. 1,5 saate varan bu görüşmede çeşitli konularda seminerler

verdi. Özellikle meslek sahip olmanın önemine ve sorunlu-luğuna, insani değerlere, uluslararası iletişime, gazeteciliğin aktüel meselelerine değindi, gençlere dürüstlüğün yol hari-tasını göstererek, güzel tavsiyelerde bulundu.

Uluslar arası Atatürk Alatoo Üniversitesine konuk olan Venera Cumatayeva’ya üniversitenin rektörü sayın Osman Alp Bey tarafından diploma ve hediye verildi.

Европейская журналистка выросла в горах Ала-Тоо

В апреле 2014-го года Кыргызстан посетила руководи-тель Кыргызской службы Радио Свобода (Radio Free Europe / Radio Liberty) в Праге Венера Жуматаева. В

рамках этого визита она приняла участие в ряде мероприя-тий и встреч, организованных Платформой “Диалог Евразия”.

Самым важным из этих мероприятий стал Медиа-форум, состоявшийся в Оше, где Венера Жуматаева выступила с содержательным докладом и ответила на вопросы молодых журналистов.

Также она встретилась со студентами и преподавателя-ми Международного университета Ататюрк Ала-Тоо, где на протяжении более полутора часов отвечала на вопросы ау-дитории, особо останавливаясь на вопросах профессиональ-ного мастерства и личностных качеств журналиста, между-народных отношениях и основных проблемах журналистики.

Осман Алп, ректор международного университета Ататюрк Ала-Тоо, выразил свою благодарность Венере Жуматаевой, впервые переступившей порог этого университета, и вручил ей памятные подарки.

Page 109: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  109

DİYALOG AVRASYA’DAN HABERLER DA

Üstadını arayan çıraklar

Diyalog Avrasya Plat-formu ofisinde genç gazeteciler kendile-

rine yol gösteren üstadlarını seçtiler. Üstad-Çırak projesi, Gazeteciler Vakfının Başkanı sayın Marat Tokoyev’in insi-yatifiyle başladı.

Bu proje öncelikle, genç gazetecilerin kendine örnek aldığı başka usta bir gazeteci tarafından çırak edinilmesi ve onun tecrübelerinden istifa-

de imkanı bulması açısından bulunmaz bir fırsat oldu. Bu projeye önce samimiyet, ih-las ve gönüllülük gibi güzel sıfatlar esas alarak başlandı. Yani üstatlar, altından değerli vakitlerini ve tecrübelerini hiç bir maddi çıkar gözetmeden paylaşmaya hazırdılar, böy-lece insanlığa faydalı gazete-cilerin yetişmesine katkı sağ-lanması hedeflenmişti.

İşte böyle değerli ve ünlü hocalarımızdan İbragim Nu-rakun uulu, Tınçtıkbek Koco-bekov, Azamat Tınayev, Kıyaz Moldokasımov, Cırgalbek Ka-sabolotov, Marat Tokoyev vs. kendine güvenen genç gaze-

tecileri çırak-lığa seçtiler. Bundan böy-le bu hocalar belli vakitleri-ni çırakları için ayırarak, on-ların mesleki yetenekleri-nin gelişme-sine yardımcı olacaklar.

Молодые журналисты ищут учителей-наставников

В офисе Платформы “Диалог Евразия” молодые журнали-

сты выбирали себе наставни-ков, которые будут обучать их профессии. Проект “Настав-ник-ученик” был запущен по инициативе главы Союза жур-налистов Марата Токоева.

Для молодых журналистов это отличная возможность об-учаться у людей, близких им по духу, чье профессиональ-ное мастерство они ценят и опыт которых мечтают пе-ренять. Но и к ученикам вы-двигаются требования: они должны всерьез интересо-ваться этой деятельностью, стараться полностью погру-зиться в нее, отдавая все силы. Проект нацелен на раскры-тие таких прекрасных чело-веческих качеств как откры-

тость, искренность, инициа-тивность. Мастера слова го-товы поделиться своим вре-менем и опытом без какой-ли-бо материальной заинтере-сованности, на безвозмезд-ной основе.

Молодые журналисты вы-брали себе в мастера-настав-ники таких известных жур-налистов, как Ибрагим Ну-ракун уулу, Тынчтыкбек Ко-жобеков, Жанар Акаев, Жы-ргалбек Касаболотов, Марат Токоев и других. Планируют-ся регулярные встречи уче-ников и учителей, в рамках которых молодые журнали-сты будут повышать свое про-фессиональное мастерство.

Page 110: Da dergisi no 42

110  ОСЕНЬ 2014 • 42 НОМЕР

НОВОСТИ ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯDA

“En İyi Bilen” Edebiyat Yarışması

Diyalog Avrasya» Platformu, Bişkek Beledi-yesi ve Cengiz Aytmatov № 63 Lisesi orta okul öğrencileri arasında, Cengiz Aytma-tov eserleri üzerine “En İyi Bilen” Edebiyat

Yarışması düzenledi. Edebi Yarışma 7 Mayısda sonuç-landı ve 30 öğrenci ödül kazandı.

Bu yarışma 2013 Mayıs ayında başlamıştı ve ya-rışmanın asıl amacı öğrencileri kitap okumaya teşvik etmek ve ünlü yazarın eserlerine ilgi çekmekti.

Etkinliğe «Diyalog Avrasya» Platformunun Kırgızis-tan Milli Komite Üyesi, Aytmatov Bilgini Doç. Dr. Gül-bara Sıdıkova, Bişkek Belediyesine bağlı Eğitim İşleri

Bölümü, Kültür Bölümü, Gaze-teciler ve Ayt-matovun akra-bası Asan Ken-cetayev katıldı.

P r o g r a m “Cengiz Ayt-matov ve Diyalog” konulu filim gösterildi. Ardından da ödül kazanan öğrencilere «Diyalog Avrasya» Plat-formun tarafından hediyeleri dağıtıldı.

Литературный конкурс «Кто знает лучше всех»

Конкурс под таким названием, о р г а н и з о в а н н ы й Платформой DA совместно с мэрией г. Бишкека и лицеем № 63 имени Чингиза Айтматова, прошел в средних школах киргизской столицы. К его завершению 7-го мая 30 учеников стали обладателями наград.

Основной целью

конкурса было повышение интереса к чтению и привлечение внимания учащихся к работам известных авторов.

В организации участвовали Управление образования мэрии Бишкека, Управление культуры, а также член Национального совета Платформы DA в Кыргызстане, знаток произведений Айтматова, кандидат филологических наук Гюльбара Сыдыкова и родственник писателя Асан Кенжетаев.

В ходе конкурса был показан фильма «Чингиз Айтматов и Диалог», а его победители получили подарки от Платформы DA.

Page 111: Da dergisi no 42

SAYI: 42 • GÜZ 2014  111

DİYALOG AVRASYA’DAN HABERLER DA

Банкет-ифтар в Бишкеке

Представительство Платформы «Диалог Ев-разия» в Кыргызстане организовало банкет- ифтар в Бишкеке. В Священный месяц Ра-

мазан в вечер, предшествовавший Ночи предопре-деления, члены Платформа «Диалог Евразия» встре-тились с известными представителями интеллиген-ции Кыргызстана. Наилучшие пожелания, идущие от сердца к сердцу и к Всевышнему Аллаху, прозвуча-ли за праздничным столом.

Гостями праздника стали представители Жогор-ку Кенеша КР, чиновники, ученые, бизнесмены, жур-налисты и пиармены, писатели и деятели искусства, представители различных религиозных конфессий и члены Национального Совета Платформы «Диалог Евразия» в КР – всего более 160 человек.

Гостей приветствовал президент представительства Платформы «Диалог Евразия» в Кыргызстане Нурлан Кудайбердиев. Свои поздравления гостям высказали также вице-спикер Жогорку Кенеша Торобай Зулпу-каров, Председатель государственной комиссии по делам религий КР Орозбек Молдалиев, председа-тель Союза университетов КР и ректор Бишкекско-го гуманитарного университета профессор, доктор наук Абдылда Мусаев, экс-депутат Жогорку Кенеша КР, профессор, доктор наук Рахат Ачылова, предсе-датель Национального комитета Платформы «Диа-лог Евразия» в Кыргызстане профессор, доктор на-ук Асан Ормушев, сестра знаменитого писателя Ро-за Айтматова, молодой поэт Бердибек Жамгырчи-ев и другие.

Роза Айтматова поведала о том, как создавалась Платформа «Диалог Евразия», на основании рассказов брата Чингиза Айтматова, который был одним из идейных вдохновите-лей и основателей этой организации.

На праздничном вечере прозву-чали музыкальные поздравления и пожелания от известных акынов-им-провизаторов Кыргызстана.

Kadir Gecesinin Kıymetli Misafirleri

Diyalog Avrasya Platformu Kırgızistan Temsilciliği Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te iftar yemeği verdi. Mübarek Ramazan ayının kadir gecesine denk gelen gecede, DA Platformu, ülkenin aydınlarını toplu iftar programında buluşturdu.

Gecede siyasiler, bürokratlar, akademisyenler, iş dünyasının seçkin konukları, gazeteciler, farklı dini cemaatlerin kanaat önderleri, yazar ve sanat dünyasından renkli simalar başta olmak üzere 160’dan fazla seçkin misafirler bir araya geldi.

Açılış konuşmasını DA Platformu Kırgızistan Temsilcisi Nurlan Kudayberdiev’in yaptığı gecede, Kırgız Cumhuriyeti Cogorku Keneş (Milli Meclis) Başkanvekili Тöröbay Zulpukarov, Din İşleri Devlet Komisyon Başkanı Оrоzbеk Моldаliyеv, Kırgızistan Üniversiteler Birliği Başkanı ve Bişkek Sosyal Bilimler Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Аbdılda Мusayev, Eski milletvekili Prof. Dr. Rahat Açılova, DA Platformu Kırgızistan Milli Komite Başkanı Prof. Dr. Asan Ormuşev, Ünlü Yazar C. Aytmatov’un kız kardeşi Roza Aytmatova, genç şair Berdibek Camgırçiev da tebrik konuşması yapanlar arasındaydı. Misafirler arasında Kırgızistan Müftüvekili Zamir Rakıyev, Milletvekilleri Roza Aknazarova, Kurmanbek Dıykanbaev, Irgal Kıdıralieva, Zamir Alımbekov, Ulukbek Koçkorov, I. Razakov Kırgız Teknik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Tölöbek Abdrahmanov, Kırgız Spor Akademisi Başkanı Prof. Dr. Toktobek İmanaliev, Uluslararası Atatürk-Alatoo Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Osman Gökalp, Kırgız Eğitim Akademisi Başkanı Prof. Dr. Abakir Mamıtov, Prof.Dr. Tınçtık

Çorotegin, Prof.Dr. Ümüt Asanova, Kırgızistan Yazarlar Birliği Başkanı Akbar Rıskulov, Tiyatrocu Camal Seydakmatova, duayen gazeteci Esenbay Nuruşev ve diğer birçok ünlü. mübarek gecede insanlık için güzel dua ve niyazda bulundular. Konuşmacılar arasında Diyalog Avrasya Platformunun kurucu ilk başkanı ve dünyaca ünlü yazar

Cengiz Aytmatov’un kardeşi Roza Aytmatova, ağabeyinin DA Platformunun kuruluş aşamasındaki katkıları ve ilginç hikayerini anlattı.

Program, ozanların milli çalgılarlar eşliğinde söyledikleri ilahilerle sonlandırıldı.

Page 112: Da dergisi no 42

Çerçevesindeki «Duygular Yelpazesi» Hayırseverlik Etkinliği

«Mokalad» Liderler külübü ve Diyalog Avrasya Platformu Ukrayna Temsilciliğinin beraber organize

ettiği « «Duygular yelpazesi» hayırseverlik etkinliği Kiev’de gerçekleşti.

«Yaşamak, arkadaşlık etmek ve sevinmek istiyorum!» sosyal projesi; yetim çocuklara yardımcı olmak isteyen herkesi düzenen etkinliğe katılmaya davet etti.

Sözü edilen hayır etkinliğine katılan herkesin; öksüz kalan çocuklara yardım etmenin tadını çıkarma imkânı veren bir sertifikayı alma şansı oldu.

Yeni duygular derken; yetim kalan çocuklara yunus akvaryumu,

kukla tiyatrosu, ressamlık ve vitray sanatı gösterisi, Noel ağacı süslemede kullanılan oyuncakların üretildiği fabrika gibi yerlere gitme imkânı sunuldu.

Hayır etkinliği çerçevesinde yer alan bazı aktiviteler:

«Çocuğa bir duygu hediye et» hayır fuarı;

Projesi’nin en küçük katılımcısı olan 6 yaşındaki Mariya Krutsenko’nun şovu;

Çok yetenekli bir davulcu olan 9 yaşındaki Oleksiy Korıtnıy’ın gösterisi;

9 yaşındaki gitarist Eugen Ray’ın şovu;

12 yaşındaki genç bir yıldız, Yelizaveta Klüçnikova’nın konseri oldu.

Organizatörler daha önce de benzer bir etkinlikte kanserli çocuklara ithafen

fotoğraf sergisi etkinliği düzenleyerek yaklaşık olarak 40.000 Hrıvna yardım toplamışlardı.

Калейдоскоп Эмоций

Молодёжный клуб лиде-ров «МоКоЛад» и украинское представительство Платфор-мы «Диалог Евразия» органи-зовали в Киеве благотвори-тельное мероприятие в рам-ках социального проекта помо-щи детям-сиротам «Хочу жить, дружить и радоваться!»

Все желающие могли при-обрести сертификат, дающий де-тям-сиротам возможность посетить дельфинарий или кукольный театр, ма-стер-класс по изобразительному ис-кусству и созданию витражей, а так-же фабрику елочных игрушек.

Помимо благотворительного аукциона «Подари ребёнку эмоции» со-стоялось шоу самой младшей участницы проекта – шестилетней Марии Круценко, выступление талантливых девятилетних барабанщика Алексея Корытного и гитариста Евгения Рая, концерт двенадцатилетней «звез-дочки» Елизаветы Ключниковой.

Накануне организаторы проек-та провели фотовыставку, посвящённую онкобольным детям, в результате кото-рой на их лечение удалось собрать 40 тысяч гривен.

www.surategitim.com

Dünyanın en iyi markalarıyla beslediğimiz ürün ağacımız şimdi10.000 çeşidi aşkın meyvesini bütün eğitim kurumlarının hizmetine sunuyor.

Kaliteli nesiller yetiştirmek için siz de eğitim kaliteniziSürat Eğitim Araçları’nın ürünleri ile destekleyin.

Page 113: Da dergisi no 42

www.surategitim.com

Dünyanın en iyi markalarıyla beslediğimiz ürün ağacımız şimdi10.000 çeşidi aşkın meyvesini bütün eğitim kurumlarının hizmetine sunuyor.

Kaliteli nesiller yetiştirmek için siz de eğitim kaliteniziSürat Eğitim Araçları’nın ürünleri ile destekleyin.

Page 114: Da dergisi no 42

SAYI: 40 • BAHAR 2014 47

НОМЕР BAHAR 2014

TÜRKİYE’DE FİYATI

7.50

Зачем нужны частныешколы?Eğitimde

özel teşebbüs

niçin gerekli?

Ни одна из религий не оправдывает насилияHiç bir din şiddeti meşru görmez

Между правдой и вымыслом:

Тайны Айя-Софии Hayal ile gerçek arasında

Ayasofya’nın sırları

Тайная любовная переписка

Hürrem ve Muhteşem Süleyman’ın gizli kalmış aşk mektupları

Роксоланы и Сулеймана Великолепного 15ГОД YIL

15-ЫЙ ГОД ПЛАТФОРМЫ ДИАЛОГ ЕВРАЗИЯDİYALOG AVRASYA PLATFORMU 15. YIL

ДА!EVET!

SAYI: 40 • BAHAR 2014 47

НОМЕР BAHAR 2014

TÜRKİYE’DE FİYATI

7.50

Зачем нужны частныешколы?Eğitimde

özel teşebbüs

niçin gerekli?

Ни одна из религий не оправдывает насилияHiç bir din şiddeti meşru görmez

Между правдой и вымыслом:

Тайны Айя-Софии Hayal ile gerçek arasında

Ayasofya’nın sırları

Тайная любовная переписка

Hürrem ve Muhteşem Süleyman’ın gizli kalmış aşk mektupları

Роксоланы и Сулеймана Великолепного

SAYI: 40 • BAHAR 2014 47

НОМЕР BAHAR 2014

TÜRKİYE’DE FİYATI

7.50

Зачем нужны частныешколы?Eğitimde

özel teşebbüs

niçin gerekli?

Ни одна из религий не оправдывает насилияHiç bir din şiddeti meşru görmez

Между правдой и вымыслом:

Тайны Айя-Софии Hayal ile gerçek arasında

Ayasofya’nın sırları

Тайная любовная переписка

Hürrem ve Muhteşem Süleyman’ın gizli kalmış aşk mektupları

Роксоланы и Сулеймана Великолепного

«ИГИЛ не представляет ислам» Исламское государство Ирака и Леванта

42

НОМЕР GÜZ ОСЕНЬ 2014

TÜRKİYE’DE FİYATI

7.50

Нобелевский лауреат Мо Янь:Размышления о Турции

Nobel ödüllü Çinli yazar Mo Yan’ın Türkiye İzlenimleri

Трудовая миграция в Молдове: минусов больше, чем плюсовMoldova’da İşgücü göçü: Zararı faydasından çok mu?

Космический туризмУвидимся в космосеUzayda Görüşmek üzere...

Сергей Лавров, министр иностранных дел РФ:

IŞİD, İslamiyet’i temsil etmiyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov:

Page 115: Da dergisi no 42

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Yeni_Altin_ilani_2014_21X30.pdf 1 24.02.2014 17:49

Page 116: Da dergisi no 42