Embed Size (px)
DESCRIPTION
Hierdie is die tweede storie ’n reeks van vier in-diepte artikels wat Willemien Brümmer in 2010 vir Die Burger se Saterdag-bylaag, By, geskryf het in aanloop tot Wêreld-vigsdag, wat op 1 Desember gevier word.
Citation preview
12|By Saterdag 13.11.2010
‘Haar oë het soostwee glasewater gewordtoe sy vir mysê sy’t die
virus,” sê Sizwe.Hy kyk weg sodat ek nie die
seer in sy oë moet sien nie.Wantrouig, en met die aanmoedi-ging van sy vriend, Mbulelo Zubavan Guguletu, sekretaris van diesteungroep Khululeka virMIV-positiewe mans, vertel Sizwe(skuilnaam) van sy verhoudingmet Cynthia van Nyanga-Oos.
Hy het haar in Januarie 2007ontmoet – “mooi vet soos my maen met groot oë en kort hare”. Virtwee jaar en nege maande was sysy geliefde, al erken hy trots hywas terselfdertyd betrokke by diema van sy kind en nóg ’n vrou.Hy glimlag. “My pa het drievroue in die Transkei gehad. Ekmoet my pa se skoene volstaan.”
Verbaas antwoord hy: “Nee, ekgebruik nie kondome nie. Régtemans gebruik nie kondome nie.”
Die verhouding met Cynthiahet plotseling tot ’n einde gekomtoe sy haar in September verledejaar laat toets het en sy vir Sizwevertel het sy is MIV-positief.
“Ek het gevra: ‘Hoe kan jy joulaat toets sonder om eers vir myte vra?’ Ek het haar weggestoot,in die taxi geklim en haar ver-laat.” Hy frons. “Sy het aangehouom my te bel, maar ek het myfoon afgesit en ’n nuwe simkaartgekry. As sy die virus het,beteken dit sy het rondgeslaap.”
In sy gebroke Engels verduide-lik hy: “Mans moet altyd twee ofdrie vroue hê, want daar’s te veelvroue in die wêreld en te minmans. Vroue mag net een hê.”
Hoe weet hy sy het “rondge-slaap”?
“Sy het gehuil en gesê sy slaapnet met my. Ek wou nie verder
praat nie. Ek was so kwaad dat ekhaar sou doodmaak as ek langergebly het. Ek wil nie ’n meisie hêwat vir my vertel van MIV nie.Ek gló nie daarin nie.”
Hy knik – ja, ander “regteswart mans” sou haar óók verlaathet. “Die Xhosa-mense hou niedaarvan as meisies vir hulle sêhulle het MIV nie. Ons is andersweens ons tradisies. Toe ek ’noluka (’n man) geword het, het
hulle vir my geleer jy moet diehoof van die huishouding wees.As jou vrou nie na jou luister nie,moet jy haar verlaat.”
Nee, sê hy beslis, hy sal liewerdoodgaan as om homself vir vigste laat toets. “Die sangomas isbeter. Ek wil nie iets doen wat mylewe kan seermaak nie.”
Versigtig vra Mbulelo of Sizwesal saamgaan na die kliniek omvoor sy eie oë te sien hoe hy
(Mbulelo) positief toets?“Ek sal teruggaan na die
Oos-Kaap waar niemand oor vigspraat nie,” sê Sizwe bot. “Jy salnie meer my vriend wees nie.”
En toe, asof per ongeluk, laatskemer hy sy weerloosheid deur.“Ek wil nie praat oor dinge watmy hartseer maak nie. Ek waslief vir Cynthia oor daai groot oë.Ek was régtig lief vir haar . . . ”
Mbulelo val in. “In ons kultuurdink baie mense MIV is ’n vloek.Daar’s iemand wat nie van jouhou nie, en hy of sy gaan vir jouiets gee wat jou gaan doodmaak.Ek probeer mans bewus maakvan hul siekte, maar die meestemans dink ‘niemand mag vir myvertel oor MIV nie. As ek by myvrou wil slaap sonder ’n kondoomsal ek dit doen, want ek het lobolavir haar betaal’. Die mans dinkdit is hul plig om kinders te maaken MIV mag nie in die paddaarvan staan nie.”
Hy kyk simpatiek na sy vriend.“Ek het hom al baie probeer
oortuig ek is positief, maar dat ekdanksy die antiretroviralemiddels gesond is. Hy’t gesê: ‘Nee,broer, moenie probeer om my teoortuig nie, ek wil dit nie ver-staan nie – ek hoor dis net ietswat mense van daar anderkant inZambië en Angola het’.”
Sizwe is egter ’n skipbreukelingwat spartelend aan die tradisiesvan sy voorvaders vasklou. Saammet Mbulelo is dié paar ’n DrJekyll en Mr Hyde in ’n era vanvigs: Sizwe skop teen die prik-kels, terwyl Mbulelo die verstokteidees oor tradisionele manlikheidin sy gemeenskap uitdaag.
JJJMaar hoe dikwels besluit mansom ’n verhouding weens MIV/vigs te verlaat – of is verhale soosdié van Sizwe net ’n stereotipewat deur die media (en vroue)aangeblaas word? Die antwoord isso kompleks soos die liefde self.
Eers moet die verhaal in ’nbreër konteks beskou word:Luidens die sensusdata van 1996is mans sowat tien keer meergeneig as vroue om hul gesin teverlaat. Dikwels is MIV/vigs netdie oortjies van die seekoei.
Dit is egter oorvereenvoudigom ’n morele oordeel te fel oorverlating wanneer dit deur ’n engWesterse bril bekyk word. Virbaie Suid-Afrikaners wat inwelgestelde Christelike huishou-dings grootgeword het, is dieeinddoel van ’n verhouding ’n witrok voor die kansel – “tot die
>>13
daar stap ’n mán verby
Hoekom besluit mansin arm gemeenskappeom te bly of gly in ’nverhouding waar MIV’n bedmaat is? In dietweede aflewering vanhaar reeks oor dié onderwerp het WILLEMIENBRÜMMER met kennersgepraat. NARDUSENGELBRECHT het diefoto’s geneem.
ONGENOOIDE GAS
Eers het Mbulelo Zuba nie gedink MIV/vigs bestaan nie, maar sedert hy positief getoets is, sal hy “voor miljoene” mense oor dié virus praat.
”Sizwe” het voorheen gereken “regte mans gebruik nie kondome nie”.
STIL, BROER,
