Dac Diem Moi Truong Kinh Doanh o VN, Ket Qua Dieu Tra DNNVV Nam 2013

8/10/2019 Dac Diem Moi Truong Kinh Doanh o VN, Ket Qua Dieu Tra DNNVV Nam 2013

1/242

C IM MI TRNGKT QU IU TRA DOANH NGHIP NHCHARACTERISTICS OF THE VIETNAMESE BUSINESS ENVIRONMENT

EVIDENCE FROM A SURVEY IN 2013

NH XUT BN TI CHNH


2/242

C IM MI TRNGKINH DOANH VIT NAM

KT QU IU TRA DOANH NGHIP NH V VA NM 2013

CIEM, DoE v ILSSA

Thng 10, 2014


3/242

C IM MI TRNG KINH DOANH VIT NAM

- ii -


4/242


- i -

Mc lc Danh mc cc bng .................................................................................................................. iiDanh mc cc hnh ................................................................................................................... vDanh mc t vit tt ................................................................................................................ vi

Li ni u ............................................................................................................................... 1Li cm n ............................................................................................................................... 31 Gii thiu ........................................................................................................................ 52 M t s liu v chn mu .............................................................................................. 72.1 Chn mu ....................................................................................................................... 72.2 Thc hin iu tra ........................................................................................................ 132.3 Lin kt vi cc cuc iu tra trc ............................................................................ 143 Tc ng ca khng hong kinh t th gii ................................................................. 154 Tng trng v bin ng ca doanh nghip ............................................................... 184.1 Tng trng vic lm .................................................................................................. 194.2 Doanh thu ca doanh nghip ....................................................................................... 234.2.1 Doanh nghip gia nhp th trng ................................................................................ 244.2.2 Doanh nghip thot khi th trng ............................................................................. 255 Quan liu, phi chnh thc v cc chi ph phi chnh thc ............................................. 345.1 Phi chnh thc, tng trng v thot khi th trng ................................................... 345.2 Thu v cc chi ph phi chnh thc .............................................................................. 366 u t v tip cn ti chnh .......................................................................................... 406.1 u t ........................................................................................................................... 406.2 Tn dng ....................................................................................................................... 447 Sn xut, cng ngh v nng sut lao ng ................................................................. 507.1 a dng ha v i mi ............................................................................................... 507.2 Cc c tnh ca nng sut lao ng ............................................................................ 557.3 Cng ngh v hiu qu k thut ................................................................................... 587.4 c tnh v u vo sn xut v dch v kinh doanh ................................................... 648 Lao ng ....................................................................................................................... 67

8.1 C cu theo tui ........................................................................................................... 678.2 C cu lc lng lao ng v tnh n nh .................................................................. 688.3 Gio dc, o to, iu kin lm vic v phng php tuyn dng ............................ 78.4 Cng on .................................................................................................................... 768.5 Xy dng mc lng, phc li x hi v hp ng ..................................................... 799 Bo v mi trng ........................................................................................................ 8710 Thng mi v cu trc bn hng ................................................................................ 9610.1 Hnh vi xut khu ........................................................................................................ 96

10.2 Cnh tranh v cu trc bn hng ................................................................................ 10011 Kt lun ...................................................................................................................... 109Danh mc ti liu tham kho................................................................................................ 113


5/242


- ii -

Danh mc cc bng

Bng 2.1: S lng doanh nghip c phng vn .................................................................. 8

Bng 2.2: S lng doanh nghip c phng vn theo a phng v hnh thc php lnm 2013 ................................................................................................................................. 8 Bng 2.3: S lng doanh nghip theo a phng v ngnh nm 2013 ................................ 9

Bng 2.4: S lng doanh nghip theo quy m v a bn ................................................... 10

Bng 2.5: S lng doanh nghip theo hnh thc php l v ngnh ngh nm 2013 ........... 11

Bng 2.6: S doanh nghip theo hnh thc s hu php l v quy m 2013 ........................ 12

Bng 2.7: S lng doanh nghip theo ngnh v quy m nm 2013 .................................... 13

Bng 2.8: Tng quan v cc doanh nghip cn hot ng .................................................... 14 Bng 3.1: Khng hong quc t c tc ng xu n iu kin kinh doanh i vi cc doanhnghip khng? ......................................................................................................................... 15

Bng 3.2: Ma trn chuyn dch khng hong ......................................................................... 15

Bng 3.3: Khng hong quc t theo a bn v quy m doanh nghip (phn trm) ........... 16

Bng 3.4: Khng hong th gii hin ti mang li cc c hi thc hin kinh doanh(phn trm) .............................................................................................................................. 17

Bng 3.5: Ma trn chuyn dch c hi .................................................................................... 17 Bng 4.1: Thng k vic lm bnh qun theo quy m doanh nghip ..................................... 19

Bng 4.2: Ma trn chuyn dch vic lm ................................................................................ 20

Bng 4.3: Tng trng vic theo lm a phng, hnh thc php l v quy m .................. 21

Bng 4.4: Tng trng vic lm theo ngnh .......................................................................... 22

Bng 4.5: Cc nhn t quyt nh tng trng vic lm ........................................................ 23

Bng 4.6: Doanh nghip mi theo a bn, hnh thc s hu php l v quy m ................. 25

Bng 4.7: T l doanh nghip thot khi th trng theo a bn, hnh thc s hu php l,quy m v hot ng xut khu .............................................................................................. 26

Bng 4.8: T l doanh nghip thot khi th trng theo s nm hot ng ......................... 27

Bng 4.9: T l doanh nghip thot khi th trng theo ngnh ............................................ 28

Bng 4.10: Chuyn i ngnh t nm 2011 n 2013 ........................................................... 29

Bng 4.11: Cc nhn t quyt nh doanh nghip thot khi th trng ................................ 30

Bng 4.12: Tm ng ca theo hnh thc php l .................................................................. 32

Bng 4.13: Tm ng ca nm 2011 v thot khi th trng nm 2013 .............................. 33


6/242


- iii -

Bng 4.14: Tm ng ca v thay i ngnh ......................................................................... 33

Bng 5.1: Thng k tm tt tnh chnh thc ........................................................................... 34

Bng 5.2: Ma trn chuyn dch tnh chnh thc ..................................................................... 35

Bng 5.3: Bin ng ca doanh nghip v tnh chnh thc.................................................... 35

Bng 5.4: T l li nhun thun trn tng li nhun ............................................................. 3

Bng 5.5: Bao nhiu doanh nghip chi hi l? ...................................................................... 37

Bng 5.6: Nhng thay i theo thi gian trong vic chi hi l .............................................. 3

Bng 5.7: Cc yu t quyt nh vic hi l: Nghi vn thng thng ...................................

Bng 5.8: Cc khon chi khng chnh thc v bin ng doanh nghip ............................... 3

Bng 6.1: u t mi ............................................................................................................. 40

Bng 6.2: Tnh hnh u t (ma trn chuyn dch u t) ..................................................... 4 Bng 6.3: Cc c im u t .............................................................................................. 41

Bng 6.4: Ngun ti chnh u t, theo quy m doanh nghip v a bn ............................ 42

Bng 6.5: Tip cn tn dng ................................................................................................... 44

Bng 6.6: Tip cn tn dng theo nhm doanh nghip .......................................................... 46

Bng 6.7: Loi hnh doanh nghip no gp kh khn v tn dng? ....................................... 4

Bng 6.8: Vay phi chnh thc v ro cn tn dng ................................................................. 47 Bng 6.9: Cc c tnh tip cn tn dng................................................................................ 48

Bng 7.1: T l a dng ha v ci tin (phn trm) ............................................................. 5

Bng 7.2: a dng ha v i mi phn theo ngnh, ngh (phn trm) ................................ 5

Bng 7.3: Ma trn chuyn dch a dng ha v i mi ........................................................ 52

Bng 7.4: Cc c tnh a dng ha v i mi .................................................................... 53

Bng 7.5: a dng ha, i mi v bin ng ca doanh nghip .......................................... 5

Bng 7.6: Nng sut lao ng theo quy m doanh nghip v a bn ................................... 56

Bng 7.7: Nng sut lao ng phn theo ngnh, ngh ........................................................... 57

Bng 7.8: Cc c tnh v nng sut lao ng ....................................................................... 58

Bng 7.9: Cc c tnh cng ngh (phn trm) ...................................................................... 59

Bng 7.10: Tc ng ca vic gii thiu cng ngh mi ....................................................... 6

Bng 7.11: Cc nhn t nh hng n hiu sut cng ngh ................................................ 6

Bng 7.12: Nng lc sn xut nm 2013 (phn trm) ............................................................ 65 Bng 8.1: C cu ca lc lng lao ng (phn trm ca tng s lao ng) ........................


7/242


- iv -

Bng 8.2: C cu lc lng lao ng theo ngh (phn trm) ................................................. 69

Bng 8.3: Ma trn chuyn dch ngh nghip .......................................................................... 70

Bng 8.4: Tnh n nh ca lc lng lao ng ..................................................................... 71

Bng 8.5: Nhng kh khn trong tuyn dng lao ng .......................................................... 72

Bng 8.6: Phng php tuyn dng lao ng ......................................................................... 73

Bng 8.7: o lo lc lng lao ng .................................................................................... 74

Bng 8.8: Trnh o to ..................................................................................................... 75

Bng 8.9: T l doanh nghip c cng on c s v thnh vin ca cng on c s......... 76

Bng 8.10: Bin ng ca cng on c s (%)..................................................................... 78

Bng 8.11: Cc yu t quyt nh lng ................................................................................ 81

Bng 8.12: C s xy dng mc lng (%) ........................................................................... 82 Bng 8.13: Phc li x hi (%)............................................................................................... 83

Bng 8.14: Thi hn ca hp ng lao ng chnh thc (phn trm ngi lao ng) ........... 86

Bng 9.1: Chng nhn tiu chun mi trng theo a phng, hnh thc php l vquy m (%) ............................................................................................................................. 88

Bng 9.2: Chng nhn tiu chun mi trng ca cc doanh nghip h gia nh theo tnhchnh thc ............................................................................................................................... 89

Bng 9.3: Chng nhn tiu chun mi trng theo ngnh, ngh ........................................... 90 Bng 9.4: Kh khn v chi ph tun th cc tiu chun mi trng ...................................... 93

Bng 10.1: Cc doanh nghip xut khu (phn trm) ............................................................ 96

Bng 10.2: Chi tit v cc doanh nghip xut khu (phn trm)............................................ 97

Bng 10.3: Doanh thu bnh qun v li nhun bnh qun/lao ng ton b thi gian ........... 98

Bng 10.4: Cc nhn t quyt nh xut khu .................................................................... 9898

Bng 10.5: Cnh tranh t cc ngun khc nhau ................................................................... 101 Bng 10.6: Cc nhn t quyt nh tnh cnh tranh .............................................................. 103

Bng 10.7: S dng sn phm (phn trm) .......................................................................... 104

Bng 10.8: C s khch hng (phn trm) ........................................................................... 105

Bng 10.9: C cu kinh doanh (phn trm) .......................................................................... 106

Bng 10.10: Cc tiu ch xc nh gi chnh (phn trm) .................................................... 107

Bng 10.11: Cc nhn t quyt nh hot ng qung co .................................................. 108


8/242


- v -

Danh mc cc hnh

Hnh 4.1: Nhng kh khn quan trng nht theo nhn thc ca doanh nghip ..................... 1

Hnh 4.2: Doanh thu ca doanh nghip theo ngnh ............................................................... 24Hnh 4.3: Nguyn nhn tm ng ca (phn trm) ................................................................ 31

Hnh 5.1: Khon chi hi l c dng lm g? ................................................................. 38

Hnh 6.1: u t c ngn sch t u? .................................................................................. 42

Hnh 6.2: Chi tit u t 2011-13 (%) ................................................................................... 43

Hnh 6.3: Chi tit u t 2011-2003 (phn trm) ................................................................... 44

Hnh 6.4: Ti sao cc doanh nghip khng np h s vay vn? ............................................ 45

Hnh 6.5: Nguyn nhn gp kh khn khi vay vn.....................................................................47

Hnh 7.1: Kh khn quan trng nht trong vic gii thiu sn phm mi (phn trm) .........

Hnh 7.2: Cng ngh mi ....................................................................................................... 60

Hnh 7.3: Hiu sut cng ngh trung bnh (TE) ..................................................................... 62

Hnh 7.4: Chi tit v cc nh cung cp nguyn liu th ......................................................... 66

Hnh 7.5: Cc nhn t v tiu ch chnh ca vic chn nh cung cp .................................... 66

Hnh 8.1: C cu tui ca ch s hu v ngi qun l doanh nghip ............................ Hnh 8.2: Ch tch cng on................................................................................................. 78

Hnh 8.3: Lng thng bnh qun nm 2013 (n v 1.000 VND) ........................................ 79

Hnh 8.4: Lng thng thc t bnh qun theo ngh nghip (n v 1.000 VND) ................ 8

Hnh 8.5: Phc li x hi theo gii tnh ca ch s hu v ngi qun l (phn trm) ........ 8

Hnh 8.6: Hp ng chnh thc theo gii tnh ca ch s hu v ngi qun l .................. 8

Hnh 9.1: Kin thc v lut mi trng (%) .......................................................................... 91

Hnh 9.2: L do c chng nhn tiu chun mi trng (phn trm) ..................................... 92

Hnh 9.3: Doanh nghip x l cc yu t mi trng no? (phn trm) ............................... 94

Hnh 9.4: u t cho thit b nhm t c tiu chun mi trng (t VND, gi tr thc) .......

Hnh 10.1: Th trng xut v nhp khu .............................................................................. 99

Hnh 10.2: Cm nhn v mc cnh tranh (phn trm) ................................................... 10

Hnh 10.3: Nhng kh khn ch yu trong vic bn hng tn kho (phn trm) .................. 10

Hnh 10.4: a im ca khch hng (phn trm) .............................................................. 105Hnh 10.5: Loi hnh qung co (phn trm) ...................................................................... 107


9/242


- vi -

Danh mc t vit tt

BRC Giy chng nhn ng k kinh doanh

BSPS Chng trnh h tr khu vc doanh nghip

CIEM Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng

CPI Ch s gi tiu dng

DOLISA S Lao ng - Thng binh v X hi

ESC Chng nhn tiu chun mi trng

EIA nh gi tc ng mi trng

HCMC Thnh ph H Ch Minh

ILSSA Vin Khoa hc Lao ng v X hiISIC Bng phn ngnh chun quc t

GSO Tng cc Thng k

HH H gia nh

MOLISA B Lao ng - Thng binh v X hi

MONRE B Ti nguyn v Mi trng

MPI B K hoch v u t N S quan st

OLS Bnh phng nh nht thng thng

SD lch chun

SME Doanh nghip nh v va

USD la M

VHLSS iu tra mc sng h gia nh Vit Nam

VND Vit Nam ng


10/242


- 1 -

Li ni u

Cun sch ny gii thiu thng tin thu thp c t cuc iu tra Doanh nghip nhv va (DNNVV) ln th nm. Kt qu thu c t cc vng iu tra trc, c bit l viu tra nm 2005, 2007, 2009 v 2011 khuyn khch Vin Nghin cu qun l kinh tTrung ng (CIEM) thuc B K hoch v u t (MPI), Vin Khoa hc lao ng v cvn x hi (ILSSA) thuc B Lao ng, Thng binh v X hi (MOLISA), Khoa Kint (DoE) thuc Trng i hc tng hp Copenhagen vi s h tr ca i S qun Mch ti Vit Nam ln k hoch v thc hin mt cuc iu tra tip theo vo nm 201Cuc iu tra ny c thit k da trn bn vng iu tra trc . Cuc iu tra c hnh bao gm cc cuc phng vn trc tip trong thng 6, thng 7 v thng 8 nm 2013 vi gn 2.500 doanh nghip nh v va ngoi quc doanh hot ng trong khu vc ch biiu tra c thc hin ti 10 tnh v thnh ph bao gm H Ni, Hi Phng, thnh ph H

Ch Minh (HCMC), H Ty1

(c), Ph Th, Ngh An, Qung Nam, Khnh Ha, Lm ngv Long An. Bo co ny cng c xy dng da trn nhng doanh nghip c phnvn vo cc nm 2005, 2007, 2009 v 2011. Cc nghin cu tip theo s s dng mu ccuc iu tra gm gn 2.500 doanh nghip nh v va trong c cc doanh nghip iu tra lp li t nm 2005

Cc cuc iu tra DNNVV c thit k t n lc hp tc nghin cu vi mc tiu tthp v phn tch s liu i din ca ton b khu vc t nhn ti Vit Nam. iu ny ngha l khng ch c cc doanh nghip ln hoc doanh nghip ng k chnh thc mic phng vn. Thay vo , iu tra DNNVV ch trng vo c s d liu c ththp thng qua cc sng kin khc ti Vit Nam vi quan tm c bit n vic thu thp liu v tm hiu s bin ng ca cc DNNVV ti Vit Nam.

Bo co ny trnh by tng quan thng tin c bn t c s d liu DNNVV 2013, c sso snh ph hp vi s liu ca nm 2011 v cc vng iu tra trc. Tuy nhin cng cn l rng bo co khng th bao qut ton b s liu c thu thp v chng ti khuyn khc gi tham kho bng hi (c sn trn mng) c s dng trong thu thp s liu c ton din cc vn . Cc nghin cu su v mt s vn c la chn i vi kinh t khu vc t nhn ca Vit Nam, c s dng c s d liu ny, ang c thc hin.

1 H Ty sp nhp vo H Ni vo u nm 2009. Tuy nhin, trong bo co ny H Ty vn c xem lmt tnh ring kt qu ca cuc iu tra c th so snh c vi cc nm trc.


11/242


- 2 -


12/242


- 3 -

Li cm n

Nhm tc gi chn thnh cm n Tin s Nguyn nh Cung - Vin trng, b VXun Nguyt Hng - nguyn Ph Vin trng, Vin Nghin cu qun l kinh t Trung (CIEM) v Tin s Nguyn Th Lan Hng - Vin trng Vin Khoa hc lao ng v x h(ILSSA) hng dn thc hin cc cng vic t khi bt u n khi kt thc v bo s hp tc hiu qu gia tt c cc bn c lin quan.

Trng nhm nghin cu l Gio s John Rand. Tham gia vo nhm nghin cu cnc Tin s Neda Trifkovic ca Khoa Kinh t. V pha CIEM, c s tham gia ca ng BVn Dng v ng Nguyn Thnh Tm vo nhm nghin cu. Gio s Finn Tarp l ngiiu phi v gim st hot ng nghin cu trong tt c cc giai on.

Cng vic ca chng ti s khng th thc hin c nu thiu s hp tc, t vn chuyn mn v khch l t cc c nhn v n v khc nhau. Chng ti c bit mun gi lcm n i vi s hp tc c hiu qu v y khch l ca nhm iu tra t ILSSA. Ti Nguyn Th Lan Hng cng vi cc ng nghip ca mnh iu phi cc nhm nghicu ny. Nu khng c n lc khng mt mi ca ILSSA trong vic tng hp bng hi, thun iu tra vin, tin hnh iu tra trn a bn v lm sch s liu, tt c cc cng vikhc u khng th thc hin.

Nhm nghin cu cng nh gi cao cc DNNVV dnh thi gian cho cc cuc phng vn c thc hin trong nm 2013 trong nghin cu ny. Chng ti hy vng rnnghin cu ny s hu ch i vi cc chnh sch c a ra nhm ci tin cc hot

kinh doanh ca doanh nghip.Cui cng, mc d bo co c hon thnh vi nhiu kin ng gp t ng nghi

v bn b, nhm nghin cu vn l ngi chu trch nhim hon ton vi bt k sai st vkhim khuyt cn tn ti. Tt c cc hnh thc bo trc thng thng u c p dng


13/242


- 4 -


14/242


- 5 -

1 GII THIU Cc doanh nghip nh v va (DNNVV) tip tc l trung tm i vi qu trnh pht

trin kinh t x hi ca Vit Nam. Do vy, nm bt c nhng kh khn m cc DNNVang i mt v tim nng ca cc doanh nghip ny ng vai tr rt quan trng trong b

cnh khu vc t nhn ti Vit Nam tip tc chim t trng ngy cng ln i vi tng trkinh t v vic lm.

Mt trong s nhng tc ng ngy cng su sc n iu kin kinh doanh m ccDNNVV Vit Nam ang thc hin l khng hong kinh t th gii hin ti. Cuc khhong gp phn to ra cc thay i v mi trng bn ngoi i vi doanh nghip ttcc quy m v mang li nhng thch thc v c hi cho cc DNNVV do rt nhiu tc nln nh khc nhau. Cc chnh sch hu khng hong c xy dng nhm duy tr sc ctranh ca cc DNNVV Vit Nam v s liu c thu thp ca cuc iu tra mang li c hduy nht cho hot ng nghin cu chnh sch c lin quan. Hot ng nghin cu ny c tha ra cc thng tin v s bin ng ca khu vc DNNVV ti Vit Nam v nng cao kh nh tr s pht trin hn na ca khu vc ny theo phng thc c hiu qu. V mt ny, ciu tra nm 2013 ng vai tr quan trng trong vic phn tch tc ng ca cuc khnhong ti chnh th gii n cc DNNVV Vit Nam mc no. Bo co ny trnh by tng ca cuc khng hong ti Chng 3. Thng qua vic phn tch cc vn khc nhauc im hot ng thng xuyn ca cc DNNVV, cc chng tip theo a ra bc tranh ctit hn v phm vi v tc ng ca cuc khng hong.

Tnh linh hot trong vic i ph vi khng hong quc t c th c xem l m

trong cc nhn t quan trng i vi tng trng kinh t. Do vy, cn phi tm hiu doathu ca doanh nghip, tnh t l doanh nghip mi c thnh lp v doanh nghip ng ckhi nh gi phn ng ca khu vc DNNVV i vi s thay i ca mi trng kinh doanBo co ny trnh by c th s liu v tng trng v doanh thu ca doanh nghip tChng 4. Kt qu cho thy tng s vic lm gim 7.4%, t l doanh nghip ng ca chn t l doanh nghip c thnh lp song song vi nhng thay i ca cc ngnh sn xuchnh v cc doanh nghip tm thi ng ca. Ti Chng 5 chng ti cng trnh by linhng thay i ny c lin quan n cc ch tiu chnh v mi trng kinh doanh nh tnhquan liu, thc hin kinh doanh khng chnh thc v cc khon chi khng chnh thc.

Mi trng kinh doanh c ci tin lin tc c vai tr quan trng i vi cc ngnthu li nhun t vic kinh doanh v u t ln hn. Nm nay chng ti nhn thy tnh hnthch thc hn i vi cc DNNVV khi quyt nh nn ng k kinh doanh chnh thc hos dng cc khon chi khng chnh thc t c mc tiu kinh doanh ca mnh. Doannghip hot ng chnh thc c tc ng tng trng vic lm tch cc c xc nhtrong vng iu tra ny. Do vy bc tip theo s l tip tc cc chnh sch khuyn khchot ng chnh thc ha cc doanh nghip.

Mt cch khc o lng c mi trng kinh doanh c tc ng nh th no s tng trng ca cc DNNVV l nghin cu v s tip cn ti chnh v hot ng uca doanh nghip. Nghin cu ny c thc hin ti Chng 6. V vn ny, chng


15/242


- 6 -

thy t l doanh nghip gp kh khn v tn dng thp hn rt t so vi s liu trong nm2011 v c s tip cn tt hn vi cc hnh thc tn dng chnh thc. Tuy nhin, vic sdng tn dng phi chnh thc vn cao hn hai ln so vi tn dng chnh thc. iu ny tcng ln n hot ng u t ca cc DNNVV v s liu cho thy nm 2013 cc doanh

nghip ny u t vo doanh nghip t hn so vi nm 2011.Cc c im v sn xut v cng ngh, cng nh nng sut lao ng c cp ti

Chng 7 vi ch trng c bit n vic nh gi mc a dng ha v ci tin. Cngnh bo co nm 2011, chng ti nhn thy xu hng chuyn mn ha ngy cng tng lnnhng t l ci tin th thp hn nhiu, c tnh theo s lng sn phm mi c githiu v s lng sn phm hin c c ci tin.

Mt s vn v iu kin vic lm c cp ti Chng 8. Chng ti phn tch ccu v tnh n nh ca lc lng lao ng; hc vn, o to, iu kin ni lm vic v cc

phng php tuyn dng; cng on cng nh vic xy dng mc lng, phc li x hi vhp ng lao ng. Nhn chung, c cu lao ng ca cc DNNVV rt tng ng vi nm2011, t l s dng lao ng n cao hn mt cht. c bit, ph n c trnh hc vn caoc li th trong cng vic. So vi nm 2011, c nhiu doanh nghip t chc tp hun chonhn vin mi hn v gp thch thc trong vic thu ht ngi lao ng vi cc mc knng ph hp. Khi xem xt cc pht hin ny, chng ti thy dng nh vic vt qua ccro cn v thng tin gia ngi s dng lao ng v ngi lao ng c th mang li nhng bin chuyn tch cc cho th trng lao ng.

Hn ch tc ng mi trng cng l mt thch thc vi cc DNNVV trn ton thgii vi sc p ngy cng tng v vic chuyn sang cc sn phm v hot ng thn thinvi mi trng. Nm nay, chng ti n phng vn li nhng doanh nghip c s dngchng nhn mi trng ti Chng 9. Kin thc v lut mi trng v s dng chng nhmi trng vn l mt im yu trong iu tra ny cng nh trong cc k iu tra trc.Vic tng bc nng cao nhn thc v kin thc v lut mi trng ca cc DNNVV cxem l mt thnh t quan trng i vi cc chnh sch v cc cuc tranh lun pht trin.

Chng cui cng cp v hot ng thng mi ca cc DNNVV thng qua nghincu c cu thng mi v kinh doanh. Cc kt qu cho thy t l doanh nghip c hot ng

xut khu bng vi t l ny ca nm 2011 vi th trng nc ngoi chnh vn l cc qucgia chu lng ging. xc nhn thm cho nhn xt ban u ca chng ti rng cc iukin v mi trng kinh doanh ngy cng tr nn kh khn hn i vi cc DNNVV,chng cui cng cho thy cc doanh nghip chu sc cnh tranh ln hn so vi cc nmtrc y.

Kt lun ca bo co nhn mnh rng hai nm va qua ang mang li nhiu thch thccho cc DNNVV. Nhng thch thc ny phn nh hai vn ln: lm th no ci thinhot ng ca doanh nghip v lm th no nng cao vic gia nhp vo nn kinh t thgii bng vic cn i gia s pht trin, i mi v duy tr kinh doanh. Thng ip chnhl, nh trong cc nm trc, cn phi kt ni cc DNNVV v cc hot ng ca chnh phtrong kinh doanh v cc n lc chnh sch dn n tng trng kinh t.


16/242


- 7 -

2 M T S LIU V CHN MU2.1 Chn mu

Cc cuc iu tra DNNVV trong nm 2005, 2007, 2009 v 2011 l cc cuc iu tra

ton din vi khong t 2.500 n 2.800 doanh nghip ti 10 tnh thnh c nh trong cdoanh nghip cn hot ng c phng vn li trong tng vng iu tra (iu tra theo dQuy trnh chn mu nm 2013 tun theo quy trnh chn mu ca cc nm 2005, 2007, 2009 v2011. Tng mu cc doanh nghip ch bin ngoi quc doanh ti 10 tnh thnh c chn dtrn hai ngun s liu t Tng cc Thng k Vit Nam (GSO): Tng iu tra C s nm 20(GSO, 2004) v iu tra cng nghip 2004-2006 (GSO, 2007). T Tng iu tra c s, mt sc s kinh doanh c th khng p ng cc iu kin quy nh trong Lut Doanh nghip lc ra, nhm ny sau y c gi l doanh nghip h gia nh; kt hp thng tin ny vi sliu v cc doanh nghip c ng k chnh thc theo Lut Doanh nghip cp tnh t iu Cng nghip (GSO, 2013), cung cp thng tin b sung v doanh nghip t nhn, doanh nghitp th, cng ty hp danh, cng ty trch nhim hu hn t nhn v cng ty c phn. Cc cty lin doanh b loi khi mu do mc tham gia ln ca chnh ph v nc ngoi (thnkhng r) vo c cu s hu. Thng tin chi tit v chn mu c trong cc bo co trc (v d CIEM, DoE, ILSSA v UNU-WIDER, 2012).

Mu nm 2013 c chn t tng mu cho cc cuc iu tra nm 2005, 2007, 2009 v2011 (CIEM, DoE, ILSSA v UNU-WIDER, 2012; CIEM, DoE, ILSSA, 2010; Rand vcng s, 2008; Rand & Tarp, 2007). Tuy nhin, s liu ca iu tra theo di, mc n

s bao gm nhng thay i v c cu php l trong iu kin nhiu doanh nghip thnh cc doanh nghip chnh thc. Hn na, cc doanh nghip ng ca c thay thngu nhin da trn hai tiu ch sau: (i) t l doanh nghip h gia nh khng thay i dtrn thng tin ca GSO (2004) v (ii) s liu v tng mu mi cc doanh nghip trong n2013 c ng k kinh doanh theo Lut doanh nghip t GSO (sp c).

Mt c im ring ca s liu iu tra DNNVV l s liu iu tra bao gm c doanghip h gia nh c v khng ng k (khng chnh thc). iu tra cng bao gm nhngdoanh nghip h gia nh khng chnh thc (khng c ng k kinh doanh hoc m s thuv khng ng k vi c quan c thm quyn cp huyn) da trn vic xc nh ti a bDo vy, iu tra bao gm tt c cc doanh nghip khng chnh thc hot ng song song vcc doanh nghip c ng k chnh thc. iu tra bao gm mt s doanh nghip khng nk vi c quan c thm quyn l mt ng gp quan trng v duy nht ti Vit Nam. Tunhin, cn lu rng mu cc doanh nghip khng chnh thc ca chng ti khng i dicho ton b khu vc phi chnh thc ca Vit Nam v vic chn mu ca iu tra DNNVda trn tng cc cuc tng iu tra v iu tra doanh nghip ca GSO m cc cuc iu tny ch bao trm mt phn ca khu vc phi chnh thc.

Bng 2.1 cho thy c 2.461 doanh nghip c phng vn trong nm 2013. Mt s doan

nghip cho bit h khng phi l doanh nghip ch bin (33 doanh nghip trong ngnh dch vmc d h c ng k trong chng nhn chnh thc l nh sn xut cc sn phm ch bi


17/242


- 8 -

so snh, ct 2 trong Bng 2.1 cho thy s lng doanh nghip c phng vn trong nm2011 tng tnh. S liu iu tra lp li ca 1.988 doanh nghip c xy dng phc v hong phn tch.

Bng 2.1: S lng doanh nghip c phng vn

c phng vn nm 2013 c phng vn nm 2011H Ni

280

268Ph Th 255 251H Ty 342 340Hi Phng 182 200 Ngh An 343 345Qung Nam 160 155Khnh Ha 88 94

Lm ng 77 76TP. H Ch Minh 600 568Long An 134 122

Tng 2.461 2.419Ghi ch: Mu cn bng bao gm 1.995 quan st mi nm.

Trn mi lnh vc, cc mu u c phn t theo hnh thc php l m bo miloi hnh doanh nghip ngoi quc doanh u c iu tra bao gm doanh nghip h gianh, doanh nghip t nhn, cng ty hp danh/hp tc x, cng ty trch nhim hu hn vcng ty c phn. Bng 2.2 trnh by s lng doanh nghip ch bin ngoi quc doanh ciu tra phn theo loi hnh php l. Trong tng s cc doanh nghip c phng vn, 63%l doanh nghip h gia nh so vi gn 90% trong tng mu doanh nghip. iu ny cngha l s lng doanh nghip phi h gia nh nhiu hn so vi yu cu ca mu iu tra.

Bng 2.2: S lng doanh nghip c phng vntheo a phng v hnh thc php l nm 2013

Doanhnghip hgia nh

Doanh nghipt nhn/1thnh vin

Doanh nghiphp danh/tpth/hp tc x

Cng tytrch nhim

hu hn

Cngty c phn

Tng s

H Ni 117 21 13 94 35 280Ph Th 222 4 4 20 5 255H Ty 270 9 1 53 9 342Hi Phng 81 20 15 42 24 182 Ngh An 250 24 5 42 22 343Qung Nam 119 11 2 26 2 160Khnh Ha 53 13 1 19 2 88Lm ng 55 10 0 12 0 77Tp H Ch Minh 284 68 13 225 10 600

Long An 102 18 1 13 0 134Tng mu 1.553 198 55 546 109 2.461


18/242


- 9 -

Mt s c im thng i km vi cc bin ng ca doanh nghip, c bit l bn, ngnh ngh, hnh thc s hu php l v quy m doanh nghip. Tt c cc c iny i din cho s bin i ca cc c im th trng v/hoc t chc doanh nghiBng 2.2 n 2.7 trnh by cc bng biu khc nhau v cc nhn t dn n bin ng doa

nghip in hnh.Bng 2.3 tp trung vo ngnh ngh v a bn ca cc doanh nghip. M ngnh da

trn m ca Bng phn ngnh chun quc t (ISIC). u tin, ba ngnh ln nht xt v lng doanh nghip l Ch bin thc phm (ISIC 15), sn xut sn phm t kim loi c(ISIC 28) v ch bin sn phm t g (ISIC 20). Nhng ngnh ny l nhng ngnh ch trong iu tra DNNVV 2011. Bn cnh , kt qu ny kh tng ng vi s liu phn btheo ngnh ca GSO (2004, 2007).

Bng 2.3: S lng doanh nghip theo a phng v ngnh nm 2013

MISIC H Ni PhTh HTy HiPhng NgAn Qung Nam KhnhHa Lmng TpHCM LongAn Tngs Phntrm

15 Sn phm thc phmv ung 71 117 87 40 120 56 38 29 144 53 755 (30,7)

17 Dt 6 5 48 3 2 0 0 3 29 0 96 (3,9)18 May mc, v.v... 18 1 4 8 20 4 2 0 54 4 115 (4,7)19 Thuc da v da may mc 6 1 2 6 0 6 3 5 21 0 50 (2,0)20 G v cc sn phm g 14 43 97 12 35 16 9 2 11 7 246 (10,0)21 Giy v cc sn phm giy 14 7 3 3 4 1 1 2 37 0 72 (2,9)22 Xut bn, in n, v.v... 13 0 2 8 1 4 2 1 30 3 64 (2,6)23 Du m tinh ch, v.v... 1 1 1 1 1 0 0 0 0 3 8 (0,3)24 Sn phm ha hc, v.v... 11 1 3 1 8 0 1 2 25 0 52 (2,1)25 Sn phm cao su v nha 33 3 7 11 2 2 4 1 64 4 131 (5,3)26 Sn phm khong phi kim 14 8 8 8 15 7 6 2 21 13 102 (4,1)27 Kim loi c bn 6 0 0 1 8 1 2 1 4 4 27 (1,1)28 Sn phm kim loi c 48 45 28 51 61 41 13 18 87 29 421 (17,1)29-32 My mc 10 0 8 8 2 3 1 2 30 1 65 (2,6)34 Xe c, v.v... 2 0 0 0 0 0 0 1 9 0 12 (0,5)35 Phng tin giao thng 0 0 2 1 3 0 1 0 2 0 9 (0,4)36 Ni tht, v.v... 11 19 39 13 53 19 5 8 20 11 198 (8,0)37 Ti ch 0 0 1 0 0 0 0 0 3 1 5 (0,2)SER Dch v 2 4 2 7 8 0 0 0 9 1 33 (1,3)Tng s 280 255 342 182 343 160 88 77 600 134 2,461 (100,0)

Phn trm (11,4) (10,4) (13,9) (7,4) (13,9) (6,5) (3,6) (3,1) (24,4) (5,4) (100,0)Ghi ch: S liu l s lng doanh nghip (phn trm nhm trong ngoc n).

Bng 2.5 trnh by cc bng s liu theo a bn -quy m. 2/3 mu thuc nhm ccdoanh nghip siu nh vi 1-9 lao ng. Bn cnh , cc doanh nghip khu vc thnh th(H Ni, Hi Phng, Tp H Ch Minh) c t trng doanh nghip siu nh thp hn so vi ctnh nng thn.


19/242


- 10 -

Bng 2.4 trnh by a bn v quy m ca doanh nghip2, 2/3 mu thuc nhm cc doanhnghip siu nh vi 1-9 lao ng. Bn cnh , cc doanh nghip khu vc thnh th (H Ni,Tp H Ch Minh) c t trng doanh nghip siu nh thp hn so vi cc tnh nng thn.

Bng 2.4: S lng doanh nghip theo quy m v a bn

Siu nh Nh Va Tng s Phn trmH Ni 147 111 22 280 (11,4)

(52,5) (39,6) (7,9) (100,0)Ph Th 229 20 6 255 (10,4)

(89,8) (7,8) (2,4) (100,0)H Ty 256 76 10 342 (13,9)

(74,9) (22,2) (2,9) (100,0)Hi Phng 121 43 18 182 (7,4)

(66,5) (23,6) (9,9) (100,0) Ngh An 282 44 17 343 (13,9)

(82,2) (12,8) (5,0) (100,0)Qung Nam 135 22 3 160 (6,5)

(84,4) (13,8) (1,9) (100,0)Khnh Ha 62 23 3 88 (3,6)

(70,5) (26,1) (3,4) (100,0)Lm ng 57 17 3 77 (3,1)

(74,0) (22,1) (3,9) (100,0)

Tp HCM 364 189 47 600 (24.4)(60,7) (31,5) (7,8) (100,0)Long An 110 21 3 134 (5,4)

(82,1) (15,7) (2,2) (100,0)Tng s 1.763 566 132 2.461 (100,0)Phn trm (71,6) (23,0) (5,4) (100,0)Ghi ch: S liu v s lng doanh nghip v t trng doanh nghip ca tng a phng theo nhm quy m(phn trm nhm trong ngoc n). Siu nh: 1-9 lao ng; Nh: 10-49 lao ng; Va: 50-299 lao ng; Ln:300 lao ng tr ln (nh ngha ca Ngn hng Th gii).

2nh ngha ca chng ti v doanh nghip quy m siu nh, nh, va v ln tun theo cc nh ngha hin nay ca Ngn hng th gii. Ban DNNVV ca Ngn hng th gii hot ng vi ba nhm trong cc doanh nghip nh v va: siu nh,nh v va. Cc doanh nghip siu nh c n di 10 lao ng, cc doanh nghip nh c n di 50 lao ng, cc doanhnghip va c n di 300 lao ng, v cc doanh nghip ln c trn 300 lao ng. Cc nhm quy m ny da trn s lnglao ng lm vic ton b thi gian, bn thi gian v lao ng khng c nh. Cc nh ngha ny c Chnh ph Vit Namchp nhn rng ri, v d trong Ngh nh s 90/2001/CP-N ca Chnh ph v Tr gip Pht trin DNNVV n Ngh nh56/2009/ND-CP trong doanh nghip c xem l doanh nghip nh nu c t 10 n 200 lao ng, l doanh nghip va nuc t 200 n 300 lao ng trong tt c cc ngnh ngh tr thng mi v dch v. Vi ngnh ny doanh nghip nh l doanhnghip c t 10 n 50 lao ng v doanh nghip va l doanh nghip c di 100 lao ng . Nhm doanh nghip siu nh cngtng t nh m t trong nh ngha chng ti s dng. Chng ti vn gi nguyn phn t cc nhm doanh nghip nh c m bo tnh so snh vi bo co ca cc nm trc y. Vic tm hiu thng tin tc ng ca vic thay i nh ngha quy mdoanh nghip NVV ln kt qu ca cuc iu tra nm ngoi phm vi ca bo co ny.


20/242


- 11 -

Bng 2.5 cho thy 63% s doanh nghip trong mu l cc doanh nghip h gia nhT l doanh nghip trong nhm ch bin thc phm c ng k l cc doanh nghip hgia nh cao hn mc trung bnh ca mu (40%). Tng t i vi cc doanh nghip tronngnh cc sn phm kim loi c (ISIC 28) v ch bin g (ISIC 20). Cng ty TNHH

ch yu thuc cc ngnh: ch bin thc phm (ISIC 15), kim loi c (ISIC 28), cc s phm cao su v nha (ISIC 25). Doanh nghip thuc cc ngnh giy v cc sn phm gi(ISIC 21), xut bn v in n (ISIC 22), cc sn phm ha cht (ISIC 24) v my mc (ISIC29-35) cng ch yu l cc cng ty TNHH. Cc cng ty t nhn c xu hng ch bin th phm, kim loi v g trong khi cc doanh nghip hp danh c xu hng ch bin g, cao v nha. Trong ngnh ch bin thc phm, kim loi c, sn xut cao su, nha v sn xukhong phi kim ch yu l cc cng ty c phn.

Bng 2.5: S lng doanh nghip theo hnh thc php l v ngnh ngh nm 2013

ISICDoanh

nghip hgia nh

Doanhnghip tnhn/1

thnh vin

Doanhnghip hpdanh/tp

th/hp tcx

Cng tytrchnhim

hu hn

Cngty c phn

Tngs

Phntrm

15 Sn phm thc phmv ung 615 39 5 78 18 755 (30,7)

17 Dt 63 2 1 26 4 96 (3,9)18 May mc, v.v... 50 12 3 45 5 115 (4,7)19 Thuc da v da may mc 33 5 2 8 2 50 (2,0)20 G v cc sn phm g 176 16 10 36 8 246 (10,0)21 Giy v cc sn phm giy 12 12 3 37 8 72 (2,9)22 Xut bn, in n, v.v... 17 12 0 33 2 64 (2,6)23 Du m tinh ch, v.v... 6 1 0 1 0 8 (0,3)24 Sn phm ha hc, v.v... 15 5 3 27 2 52 (2,1)25 Sn phm cao su v nha 42 14 10 55 10 131 (5,3)26 Sn phm khong phi kim 57 10 5 20 10 102 (4,1)27 Kim loi c bn 12 4 3 7 1 27 (1,1)28 Sn phm kim loi c 278 40 4 82 17 421 (17,1)29-32 My mc 17 8 0 31 9 65 (2,6)34 Xe c, v.v... 4 4 0 4 0 12 (0,5)35 Phng tin giao thng 4 2 1 2 0 9 (0,4)36 Ni tht, v.v... 142 10 1 38 7 198 (8,0)37 Ti ch 4 0 0 1 0 5 (0,2)SER Dch v 6 2 4 15 6 33 (1,3)Tng s 1.553 196 66 503 95 2.461 (100,0)

Phn trm (63,1) (8,0) (2,2) (22,2) (4,4) (100,0)

Ghi ch: S liu l s lng doanh nghip (phn trm nhm trong ngoc n).


21/242


- 12 -

Theo Bng 2.6, khong 62% s doanh nghip va ng k l Cng ty TNHH so vicon s 10% ca doanh nghip siu nh. Chnh xc c mt na cc doanh nghip nh cng k l cc cng ty TNHH. Khong 14% cc doanh nghip nh thuc s hu t nhn,trong khi 5% ca nhm doanh nghip ny c ng k l cng ty hp danh hoc hp tc

x. 22% cng ty c phn thuc nhm doanh nghip va v 10% thuc nhm doanh nghipnh. 81% tng s cc doanh nghip siu nh l cc c s h gia nh, iu ny kh tngquan khi nghin cu tc ng tng trng c th c ca vic chuyn i c cu t phi chnhthc sang chnh thc (Rand & Torm, 2012 c thng tin chi tit hn v vn ny; xemRand & Tarp, 2012).

Bng 2.6: S doanh nghip theo hnh thc s hu php l v quy m 2013

Siunh Nh Va

Tngs

Phntrm

C s/Doanh nghiph gia nh 1.435 118 0 1.553 (63,1)Doanh nghip t nhn/1 thnh vin 103 80 15 198 (8,0)Doanh nghip hpdanh/tp th/hp tc x 18 31 6 55 (2,2)Cng ty TNHH 181 283 82 546 (22,2)Cng ty c phn 26 54 29 109 (4,4)Tng s 1.763 566 132 2.461 (100,0)Phn trm (71,6) (23,0) (5,4) (100,0)

Cui cng, Bng 2.7 cho thy s bin i ln quy m doanh nghip theo cc ngnhkhc nhau. V d, trong ngnh ch bin thc phm, khong 84% s doanh nghip l ccdoanh nghip siu nh so vi 13% v 3% tng ng l c doanh nghip nh v va.Theo sosnh, t l doanh nghip siu nh trong ngnh sn xut giy (ISIC 21) l 37.5. S lngdoanh nghip nh cng vt s lng doanh nghip siu nh trong ngnh sn xut ha cht(ISIC 24) v cao su (ISIC 25). Trong cc ngnh xut bn v in n (ISIC 22), xe c (ISIC 34)

v ti ch (ISIC 37), ch yu l cc doanh nghip siu nh v nh, khng c doanh nghipquy m va trong cc ngnh ny.


22/242


- 13 -

Bng 2.7: S lng doanh nghip theo ngnh v quy m nm 2013

ISIC Siu nh Nh Va Tng s Phn trm15 Sn phm thc phm v ung 637 97 21 755 (30,7)17 Dt 59 32 5 96 (3,9)

18 May mc, v.v... 59 42 14 115 (4,7)19 Thuc da v da may mc 34 14 2 50 (2,0)20 G v cc sn phm g 182 54 10 246 (10,0)21 Giy v cc sn phm giy 27 34 11 72 (2,9)22 Xut bn, in n, v.v... 43 21 0 64 (2,6)23 Du m tinh ch, v.v... 5 2 1 8 (0,3)24 Sn phm ha hc, v.v... 23 25 4 52 (2,1)25 Sn phm cao su v nha 61 55 15 131 (5,3)26 Sn phm khong phi kim 55 30 17 102 (4,1)

27 Kim loi c bn 17 9 1 27 (1,1)28 Sn phm kim loi c 344 63 14 421 (17,1)29-32 My mc 29 27 9 65 (2,6)34 Xe c, v.v... 7 5 0 12 (0,5)35 Phng tin giao thng 6 2 1 9 (0,4)36 Ni tht, v.v... 152 40 6 198 (8,0)37 Ti ch 4 1 0 5 (0,2)SER Dch v 19 13 1 33 (1,3)Tng s 1.763 566 132 2.461 (100,0)

Phn trm (71,6) (23,0) (5,4) (100,0)Ghi ch: S liu l s lng doanh nghip (phn trm nhm trong ngoc n).

2.2 Thc hin iu traCuc iu tra ny b gii hn trong mt s khu vc c th ca tng tnh/thnh ph

n gin ha vic thc hin. Thng l t cc vng iu tra trc, mu c chn ngu nht danh sch cc doanh nghip da trn tng mu cc doanh nghip ch bin ngoi qudoanh. Qu trnh chn mu theo phn tng c s dng m bo mt s lng txng cc doanh nghip ti mi tnh/thnh theo cc hnh thc s hu php l khc nhau

Trong nhng trng hp doanh nghip h gia nh chnh thc khng tng thch, cc doannghip h gia nh chnh thc v phi chnh thc c xc nh ti a bn s thay th chcc doanh nghip h gia nh c chn trc . iu ny cho php c s tham gia ccc doanh nghip h gia nh khng ng k kinh doanh nhng vn hot ng song hnhvi cc doanh nghip chnh thc

Kha tp hun cho cc iu tra vin c t chc vo ma xun nm 2013 trc khtin hnh iu tra. Hot ng ny to iu kin xc nh v lm r nhng im cn bkhon v chnh sa nhng ni dung c kh nng b hiu nhm khi iu tra. V cc iu trvin c sn kinh nghim ng k t cc cuc iu tra trc , trn thc t kha tp huc t chc di hnh thc tho lun, trao i v thu c nhng phn hi c gi tr thit k bng hi.


23/242


- 14 -

iu tra doanh nghip c 10 nhm iu tra thc hin. iu tra vin bao gm ccnghin cu vin ca ILSSA, cn b t cc V khc nhau ca MOLISA v 10 i din tDOLISA. Mi nhm gm mt trng nhm (gim st vin) v mt s iu tra vin. Slng iu tra vin trong tng nhm ph thuc vo c mu trong tng a bn. iu tra thc

t c thc hin trong hai giai on. Trong giai on u, iu tra vin n cc a bniu tra v xc nh s doanh nghip s lp li v thng nht danh sch cc doanh nghip siu tra vi chnh quyn a phng. Trong mt s trng hp cc doanh nghip chuyna bn hoc ch s hu so vi cuc iu tra nm 2011 v vic xc nh xem doanh nghip cn tn ti na hay khng l mt cng vic tn nhiu thi gian v cng sc. Trn c snhng t cng tc ny, danh sch cc doanh nghip s iu tra tip tc c cp nht vxy dng mu ngu nhiu cho cc doanh nghip mi. Giai on th hai ca cuc iu trac bt u vo ma thu nm 2013 v ko di ba thng. Trong giai on ny, vic iu trac thc hin trc tip ti doanh nghip bng phiu iu tra. S liu c kim tra s b v

lm r ngay ti ch. Trn c s s liu c c, s liu iu tra 2013 c x l tip v gpvi tp s liu iu tra 2011 kim tra tng thch.

2.3 Lin kt vi cc cuc iu tra trc

Bng 2.8 trnh by t l cc doanh nghip c iu tra trc y vn cn hotng. 1.998 doanh nghip c tm thy v xc nhn tham gia cuc iu tra, 431 doanhnghip c khng nh l khng cn tn ti. Khong 30 doanh nghip (7% s doanhnghip c kh nng ng ca) b tht lc trong qu trnh chn mu hoc khi tip cn th tchi tr li bng hi. Do nhng doanh nghip ny b loi khi c s d liu nm 2011 v2013. S liu cho thy t l tn ti ca cc doanh nghip trong giai on t 2011 n 2013 l90,6%, gim nh so vi t l 92,2% trong giai on 2009-2011. T l ny c th so snh vit l bnh qun 9-10% doanh nghip thot khi ngnh trong nghin cu ca Liedholm vMead (1999) mt s quc gia ang pht trin.

Bng 2.8: Tng quan v cc doanh nghip cn hot ng

2011 2013c iu tra nm 2011 Tn ti 2.419

(2.449)1.988

Khng nh thot 431T l tn ti 82,2T l tn ti hng nm 90,6Doanh nghip mi c iu tra 473Tng s c iu tra nm 2013 2.461Ghi ch: Chng ti gp kh khn trong vic theo di ch s hu (trc y) ca cc doanh nghip ng ca. Khng th tm thy mt s doanh nghip hoc ch s hu t chi tr li bng hi.Tng s 93% (431 trong s 461) doanh nghip c khng nh thot khi th trng.

Trong cc phn tip theo, cc phn tch tp trung vo cuc iu tra nm 2013 nhngtrong mt s trng hp s kt ni thng tin vi cuc iu tra nm 20011 v 2009 nhmtheo di s pht trin ca doanh nghip.


24/242


- 15 -

3 TC NG CA KHNG HONG KINH T TH GII

Da trn nhng cu hi trc tip v cc tc ng nhn thy c t cuc khng hoquc t vi ch s hu v ngi qun l doanh nghip, Bng 3.1 cho thy 62% doannghip c phng vn trong nm 2011 cho bit khng hong quc t c tc ng xu cc iu kin kinh doanh ca doanh nghip. T l ny tng ln n 68,3% trong nm 201 Nu quan st mu lp li, khong cch gia nm 2011 v 2013 thm ch cn cao hn vi l cao hn cc doanh nghip cho bit h chu tc ng xu t cuc khng hong.

Bng 3.1: Khng hong quc t c tc ng xu niu kin kinh doanh i vi cc doanh nghip khng?

S quan st Phn trm CTng mu 2011 (2.419) 61,9

2013 (2.461) 68,3

Mu lp li 2011 (1.988) 61,12013 (1.988) 69,4

Bng 3.1 cho thy cc tc ng ca cuc khng hong din ra lu hn so vi hnhdung ban u. Ma trn chuyn dch khng hong (Bng 3.2) cng cho thy 62% doannghip trong iu tra 2011 tr li Khng gp kh khn g v kinh doanh do cuc khnhong quc t 2008 cho bit b tc ng bi cuc khng hong. Mt khc, 26% doannghip chu tc ng ca cuc khng hong n iu kin kinh doanh trong nm 2011 ch bit cc tc ng xu ban u ca cuc khng hong khng cn nh hng ng k

doanh nghip trong nm 2013. Bng 3.2 cng cho thy ch c 294 trong s 1.988 doanhnghip (14,8%) trong c 2 vng iu tra u cho bit khng b tc ng bi cuc khnhong.

Bng 3.2: Ma trn chuyn dch khng hong

Khng hongKhng 2013

Khng hongc 2013 Tng s Phn trm

Khng hong Khng 2011 294 479 773 (38,9)(38,0) (62,0) (100,0)

Khng hong C 2011 316 899 1.215 (61,1)(26,0) (74,0) (100,0)Tng s 610 1.378 1.988 (100,0)Phn trm (30,6) (69,4) (100,0)Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.

Bng 3.3 cho thy cc doanh nghip thnh th chu nhiu tc ng ca khng honquc t 2007/2008 (theo nhn thc ca ch s hu v ngi qun l). So vi nm 2011 ktc ng ca cuc khng hong th hin r nt hn ti min Nam, cc quan st t iu nm 2013 cho thy khng hong tc ng n nhiu doanh nghip hn ti min Bc. th nhn thy ti min Nam, mc nh hng ca khng hong theo nhn thc gnh hn. Cng nh nm 2011, cc doanh nghip h gia nh t chu tc ng bi khng


25/242


- 16 -

hong hn so vi cc doanh nghip chnh thc. Cng v tc ng ca khng hong, chngti thy s lng doanh nghip chu tc ng ca khng hong tng ln tt c cc nhmquy m. Mc tng thp nht thuc nhm cc doanh nghip quy m va. C th gii thchcho iu ny l vic tip cn tn dng ca cc doanh nghip trong nhm ny c ci

thin trong giai on t nm 2011 n 2013 trong khi cc doanh nghip nh hn li gp khkhn nhiu hn (xem Phn 6.2 Tn dng).

Bng 3.3: Khng hong quc t theo a bn v quy m doanh nghip (phn trm)

Nm 2011 2013Tt c cc doanh nghip 61,9 68,3Siu nh 55,1 65,0 Nh 72,6 79,4Va 82,6 84,7

Thnh th 70,3 75,8 Nng thn 54,7 64,8Min Nam 69,2 66,8Min Bc 55,1 71,2Ghi ch: Mu lp li (1.988 quan st hng nm).

Cc doanh nghip ang s dng nhiu bin php khc nhau i ph vi khng hong,trong c ct gim chi ph sn xut (58%) v tm kim th trng mi cho u ra (49%) l cc bin php c dng nhiu nht. Gn 1/5 s doanh nghip th thay i hoc i mi dch vv cc hot ng. Khng th trnh khi vic mt s DNNVV gim quy m hoc thay i thnh phn ca lc lng lao ng. Trong khi c khong 13% s doanh nghip ng ph vi cuckhng hong bng cch phn b li lao ng trong doanh nghip, 9% doanh nghip gim snxut. Cc bo co khc cho thy nhng lao ng trn l ng vin hng u cho vic m doanhnghip siu nh ring (ILO, 2009). Thnh cng ca h trong vic tm kim v khai thc cc chi kinh doanh mi r rng l ph thuc rt nhiu vo cc iu kin hot ng kinh doanh nhtip cn tn dng, mc quan liu v c cu th trng.

Trong nm 2011, khong 5% doanh nghip tin rng khng hong to ra mt s c hicho doanh nghip, c bit l i vi cc doanh nghip ln c xy dng chnh thc c thtn dng c cc li ch ny (CIEM, DoE, ILSSA, 2010). Xu hng ny vn duy tr vi8% s lng doanh nghip trong nm 2013 tin rng khng hong quc t mang li c hicho cc iu kin kinh doanh ca doanh nghip (Bng 3.4). Nghin cu a bn ca doanhnghip, chng ti thy cc doanh nghip nng thn v thnh th c cng nim tin v cc chi do khng hong mang li. S khc bit gia cc doanh nghip nng thn v thnh th lcc doanh nghip nng thn thy khng hong mang li li ch nhiu hn so vi hai nmtrc y. Doanh nghip thnh th khng thay i quan im nhiu lm v cuc khnghong so vi nm 2011. Cc doanh nghip c min Nam v min Bc u c xu hngxem khng hong l mt c im c li ca th trng. Cc doanh nghip min Bc tr nnlc quan hn so v im ny so vi hai nm trc y. So snh cc doanh nghip c iutra theo quy m, chng ti thy cc doanh nghip quy m va tm c nhiu c hi trong


26/242


- 17 -

khng hong nhiu hn so vi cc doanh nghip quy m nh v siu nh. Ch c cc doannghip quy m nh t lc quan hn v khng hong so vi nm 2011.

Cui cng, ma trn chuyn dch c hi trong Bng 3.5 cho thy ch c 16 trong s1.988 doanh nghip vn tin tng rng khng hong quc t mang li cc c hi kinh doa

tch cc. Cc doanh nghip s t ny nhn thy tc ng tch cc thng qua kh nng ticn u vo r hn, t cnh tranh hn v ngun lao ng c k nng sn c hn.

Bng 3.4: Khng hong th gii hin timang li cc c hi thc hin kinh doanh (phn trm)

Mu y Mu lp li2011 2013 2011 2013

Tt c cc doanh nghip 5,6 7,9 4,7 8,0Thnh th 10,7 7,9 8,8 7,6

Nng thn 1,7 7,9 1,8 8,4Min Nam 5,4 7,5 5,1 7,0Min Bc 5,7 8,3 4,4 8,8Siu nh 4,1 7,9 3,6 8,0 Nh 9,0 7,1 7,3 7,0Va 8,3 12,1 5,8 14,3S quan st (2.419) (2.464) (1.988) (1.988)Ghi ch: S quan st trong ngoc n.

Nhng kt qu ny cho thy phn ln DNNVV nhn thy khng hong quc t c ng xu ng k n iu kin thc hin kinh doanh. Tuy nhin, nhng kt lun ny dtrn nhn thc ca cc doanh nghip c iu tra. V trong khi khng nn hoi nghi tnhxc thc t cu tr li ca cc doanh nghip, vic phn tch cc tc ng ca khng hoquc t theo nhn thc ca doanh nghip c tng ng vi m hnh bin ng ca doanghip hay khng (tn ti/thot khi th trng v tng trng) vn l mt trong nhng ti trng tm ca bo co ny.

Bng 3.5: Ma trn chuyn dch c hi

C hi Khng2013 C hi C2013 Tng s PhntrmC hi Khng 2011 1.751 144 1.895 (95,3)

(92,4) (7,6) (100,0)C hi C 2011 77 16 93 (4,7)

(82,8) (17,2) (100,0)Tng s 1.828 160 1.988 (100,0)Phn trm (92,0) (8,0) (100,0)Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.


27/242


- 18 -

4 TNG TRNG V BIN NG CA DOANH NGHIP

Theo quan im ca cc doanh nghip, khng hong quc t v mi trng kinh doanhdng nh xu i, vic tm hiu cc nhn t dn n cc bin ng ln trong khu vcDNNVV v cc cu phn ca khu vc ny cng rt th v. Chng ti bt u phn ny vivic nghin cu nhn thc ca cc doanh nghip v cc vn doanh nghip gp trong thchin kinh doanh v nhng vn ny thay i nh th no theo thi gian. Tip theo, chngti tm hiu v s bin ng ca cc doanh nghip v mt tng trng vic lm v thot khth trng.

Nhn chung, t l cc DNNVV gp ro cn ln vi tng trng doanh nghip rt cao.Trong nm 2013, 84% doanh nghip c kh khn. T l ny tng nh (khong 1 im phntrm) so vi nm 2011. T l doanh nghip tin rng h khng gp tr ngi l 16% v t lny khng thay i t nm 2009 (CIEM, DoE, ILSSA, 2010). Hnh 4.1 trnh by nhn

thc ca cc DNNVV c iu tra v cc ro cn quan trng nht i vi tng trng cadoanh nghip.

Hnh 4.1: Nhng kh khn quan trng nht theo nhn thc ca doanh nghip

Tip cn vi tn dng c ch ra l vn kh khn nht i vi doanh nghip trongc hai nm 2011 v 2013. Tuy nhin, chng ti thy t l doanh nghip gp kh khn nygim t 45% trong nm 2011 xung 30% trong nm 2013. Tip theo l vn cu i vicc sn phm hin ti gim. Nu trong nm 2011 c 19% DNNVV xem cu gim l mtthch thc ln i vi tng trng th t l ny trong nm 2013 l 27%. Sc p cnh tranhcng l mt kh khn c t l doanh nghip xc nhn tng ln t nm 2011 n nm 2013vi 21% doanh nghip chu sc p cnh tranh ln. Nm 2013 cng c nhiu doanh nghip

gp kh khn v thiu my mc hin i hn so vi nm 2011. V c s sn xut, t ldoanh nghip gp kh khn nm 2013 gim so vi nm 2011.

05

101520253035404550

Thiu vn/tndng

Sn phm hinti gii hn v

nhu cu

Cnh tranh quln

Thiu my mchin i

Thiu c s snxut

2011 2013


28/242


- 19 -

Theo quan im ca cc doanh nghip, cc c im ca mi trng kinh doanh trnn xu i, vic tm hiu cc nhn t dn n cc bin ng ln trong khu vc DNNVV vcc cu phn ca khu vc ny cng rt th v. Chng ti chuyn sang nghin cu s bing ca doanh nghip, vi ch trng c bit v (i) tng trng doanh nghip v (ii) doanghip thot khi th trng.

4.1 Tng trng vic lmPhn (a) trong Bng 4.1 m t cc c lng cc c tnh trung bnh v trung v s

lng lao ng thng xuyn ton thi gian trong nm 2011 v 2013 theo quy m doanhnghip. Phn (b) m t t l doanh nghip c s thay i v s lng lao ng ton b tgian t nm 2011 n nm 2013. Tng s lao ng ton thi gian ca 1.998 DNNVV gimt 27.509 trong nm 2011 xung cn 23.589 trong nm 2013, tng ng vi mc gim tns vic lm 7,4% trong giai on 2 nm. Mc gim st ny cng c phn nh trong mgim st s lng lao ng trung bnh t 13,8 trong nm 2011 xung 11,9 trong nm 2013vi tt c cc nhm quy m. Tuy nhin, doanh nghip nh v va c t l gim lao nton b thi gian cao hn so vi cc doanh nghip siu nh. 60% doanh nghip nh v 71%doanh nghip quy m va gim lc lng lao ng n nh t nm 2011 n nm 2013.

Bng 4.1: Thng k vic lm bnh qun theo quy m doanh nghip

(a)S lng lao ng thng xuyn

ton b thi gian

(b)Thay i t 2011 n 2013

(t l doanh nghip)2011 2013 Thay i vic lm

Trung bnh Trung v Trung bnh Trung v Gim Khng i TngTng s Tng s 13,8 5,0 11,9 5,0 41,6 30,8 27,6

(1.988) (1.988) (827) (613) (548)Quy m Siu nh 3,8 3,0 3,7 3,0 32,2 38,4 29,3

(1.374) (1.430) (442) (527) (402) Nh 20,2 17,0 20,0 17,0 60,3 14,9 24,8

(496) (460) (299) (74) (123)Va 101,2 85,0 92,1 80,0 71,1 9,92 19,0

(121) (98) (86) (12) (23)Ghi ch: Phn (a) trnh by thng tin cho mu lp li ca 1.988 doanh nghip. Phn (b) trnh by t l doannghip c thay i s lng lao ng. S quan st trong ngoc n.

Bng 4.1 cho thy quy m doanh nghip ring l c s thay i ln theo thi gianMt phng php khc minh ha s bin ng ca cc doanh nghip l quan st cc mtrn chuyn dch vic lm, mt cng c thng c s dng nh gi tnh linh hoBng 4.2 trnh by s chuyn dch vic lm ca cc doanh nghip siu nh, nh v va tnm 2011 n nm 2013. S liu cho thy cc doanh nghip nhn chung c xu hng ginguyn quy m ca mnh trong hai nm qua. Khong 94% s doanh nghip siu nh v

t 1 n 9 lao ng trong nm 2011 vn thuc nhm doanh nghip siu nh trong nm 2013Khng c doanh nghip siu nh no chuyn sang nhm doanh nghip va, nhng nhnm 2011, cc doanh nghip siu nh c thay i v quy m ch chuyn ln nhm doanh


29/242


- 20 -

nghip nh. Khong 72% cc doanh nghip nh v va vn gi nguyn quy m, nhngkhong 25% s doanh nghip trong nhm ny gim quy m, phn nh xu hng cc doanhnghip ny gim quy m theo thi gian. Ch 2% cc doanh nghip nh chuyn sang nhmdoanh nghip va. Xu hng chuyn dch vic lm ny tng t nh xu hng trong giai

on 2009-2011 (CIEM, DoE, ILSSA v UNU-WIDER, 2012).Bng 4.2: Ma trn chuyn dch vic lm

Siu nh 2013 Nh 2013 Va 2013 Tng s Phn trmSiu nh 2011 1.297 74 0 1.371 (69,0)

(94,6) (5,4) (0) (100,0) Nh 2011 130 355 11 496 (24,9)

(26,2) (71,6) (2,2) (100,0)Va 2011 3 31 87 121 (6,1)

(2,5) (25,6) (71,9) (100,0)Tng s 1.430 460 98 1.988 (100,0)Phn trm (71,9) (23,1) (4,9) (100,0)Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.

Bng 4.3 trnh by mc tng trng vic lm bnh qun hng nm (c tnh bng cn bc hai ca s lao ng thng xuyn ton b thi gian nm 2013 chia cho cn bc hai cas lao ng thng xuyn ton b thi gian nm 2011) theo a phng, hnh thc s hu php l v quy m doanh nghip. u tin, chng ti thy mc tng trng vic lm bnhqun t nm 2011 n 2013 l m trong khi mc tng trng bnh qun trong giai on2009-2011 gi nguyn. T l ny gim 1,29% t nm 2011 n 2013, chnh lch ng k sovi mc tng trng vic lm dng ca giai on 2005-2009 (thng tin chi tit xem CIEM,DoE, ILSSA, 2010; Rand v cng s, 2008; Rand & Tarp, 2007). Th hai, doanh nghip hu ht cc a phng c mc tng trng m v s lng lao ng ton b thi gian. iuny tri ngc so vi giai on 2009-2011 khi ch c 4 tnh c mc tng trng vic lmm. Ch c DNNVV ca 3 tnh trong mu l Qung Nam, Lm ng v Ngh An c giatng lc lng lao ng bnh qun.

Kt qu theo cu trc php l ca doanh nghip cho thy mc gim vic lm tt c

cc nhm. Doanh nghip h gia nh v cng ty 1 thnh vin c mc gim tng trng viclm hn so vi bnh qun ca mu, cc nhm doanh nghip khc c mc gim bnh quncao hn trong giai on 2011-2013. S liu cng ch ra mi quan h ngc chiu gia quym doanh nghip v tng trng vic lm. Doanh nghip siu nh l nhm doanh nghipduy nht c tng s lng lao ng ton b thi gian mc 2,6% mc d mc tng ny thphn so vi mc tng trong giai on 2005-2011. Cng nh trong giai on 2009-2011, ccdoanh nghip nh v va c mc tng trng vic lm m tng ng t 9% n 13%. Nhnchung, nhng con s ny cho thy khng hong quc t ang tc ng n tnh hnh viclm ca cc doanh nghip nh v va ti 10 tnh thnh. So vi cc kt qu trong bo cotrc (CIEM, DoE, ILSSA v UNU-WIDER, 2012) c th thy tc ng ca khng hongquc t n vic lm tr nn su sc hn.


30/242


31/242


- 22 -

Bng 4.4: Tng trng vic lm theo ngnh

Squan st

Trung bnh

SD Trung v Phn trmthay i

Ngnh Tng s 1.988 0,987 0,280 1,000 -1,3

15 Sn phm thc phm v ung 616 1,003 0,256 1,000 0,317 Dt 81 1,025 0,329 1,000 2,518 May mc, v.v... 93 0,964 0,289 1,000 -3,619 Thuc da v da may mc 36 0,937 0,301 1,000 -6,320 G v cc sn phm g 203 0,985 0,325 1,000 -1,521 Giy v cc sn phm giy 49 0,984 0,206 1,000 -1,622 Xut bn, in n, v.v... 50 0,970 0,231 1,000 -3,024 Sn phm ha hc, v.v... 32 1,042 0,316 1,000 4,225 Sn phm cao su v nha 102 1,037 0,265 1,000 3,7

26 Sn phm khong phi kim 88 0,977 0,251 1,000 -2,327 Kim loi c bn 29 0,930 0,297 0,925 -7,028 Sn phm kim loi c 356 0,973 0,268 1,000 -2,729-32 My mc 57 0,938 0,256 0,975 -6,234 Xe c, v.v... 14 0,932 0,267 1,000 -6,836 Ni tht, v.v... 165 0,962 0,346 0,953 -3,8Ghi ch: Chng ti loi cc ngnh c di 10 quan st.

Bng 4.5 kt hp thng tin t hai bng trc qua cc c lng bnh phng nh nht(OLS) cho tt c cc yu t ch yu quyt nh n s bin ng ca doanh nghip. Ct tin khng c cc bin ngnh, ct th hai bao gm 17 bin gi ngnh. Th nht, Bng 4.5cho thy mi quan h t l nghch gia tng trng vic lm v quy m doanh nghip trongc hai c lng. Khi c nh a bn, hnh thc php l v ngnh, cc doanh nghip siunh c mc tng trng vic lm hng nm cao hn 17% so vi cc doanh nghip nh v23% so vi doanh nghip va. Th hai, Qung Nam ni bt trong to vic lm. Nu so snhvi Thnh ph H Ch Minh, cc doanh nghip Qung Nam c mc tng trng vic lmhng nm cao hn 6%. Th ba, nh trong iu tra trc, cc doanh nghip h gia nh to rat vic lm hn so vi cc loi hnh doanh nghip khc trong khu vc ch bin3. Tuy nhin,

cc nhn t quyt nh truyn thng ch ng gp t 7% n 8% n bin ng tng trngvic lm. Do vy trong cc phn tip theo, nguyn nhn v gii thch b sung cho s phttrin v bin ng quan st c ca cc doanh nghip ch bin Vit Nam s c tm tiv phn tch.

3Tuy nhin cn lu rng quy m doanh nghip v c cu php l c tng quan cao vi nhau. Vic loi cc bin quy m (khng bo co) dn cc c tnh ch s nh tt c cc loi hnh doanh nghip tr cng ty c phn.


32/242


- 23 -

Bng 4.5: Cc nhn t quyt nh tng trng vic lm

Khng c bin ngnh C bin ngnhCh s t -stats Ch s t -stats

Quy m

doanh nghip Nh -0,166*** (-9,69) -0,171*** (-9,80)

Va -0,231*** (-8,43) -0,237*** (-8,53)a bn H Ni 0,010 (0,45) 0,016 (0,70)

Ph Th -0,057** (-2,52) -0,051** (-2,11)H Ty 0,004 (0,17) 0,006 (0,24)Hi Phng -0,059** (-2,32) -0,045* (-1,72) Ngh An 0,003 (0,18) 0,015 (0,71)Qung Nam 0,060** (2,13) 0,074** (2,51)Khnh Ha -0,017 (-0,41) -0,008 (-0,19)

Lm ng 0,024 (0,67) 0,033 (0,92)Long An -0,073*** (-2,84) -0,067** (-2,53)

Hnh thcs hu T nhn/1 thnh vin 0,074*** (3,05) 0,075*** (3,09)

Hp danh/Tp th/Hp tc x 0,083* (1,74) 0,069 (1,44)

Cng ty TNHH 0,085*** (4,02) 0,082*** (3,87)Cng ty c phn 0,070** (2,05) 0,065* (1,87)

C bin gi ngnh Khng CS quan st 1.988 1.988S quan st 0,07 0,08Ghi ch: OLS Bin ph thuc: Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi ln 10%, 5% v 1%. Nhm cs: Doanh nghip h gia nh siu nh ti Tp HCM, Ngnh Ch bin thc phm (ISIC 15).

4.2 Doanh thu ca doanh nghip

Nu xem s bin ng ca doanh nghip l mt trong s nhng nhn t chnh ca tncnh tranh ngnh v tng trng tim nng, phn ny nghin cu k hn v t l doannghip mi thnh lp so vi t l doanh nghip thot khi th trng. Doanh nghip c nsut thp c t l tn ti thp hn so vi doanh nghip c hiu qu cao hn, nng cao nsut ngnh v tng th (Foster v cng s, 2008). Tng t, cc doanh nghip mi thnh lp trong cc ngnh c mi gp phn nng cao tng trng nng sut, trong khi ccngnh c, tng trng nng sut c quyt nh bi vic ci thin hiu qu ca cc doanghip v vic thot khi th trng ca cc doanh nghip c (OMahony & Vecchi, 2009)Hnh 4.2 trnh by doanh thu ca doanh nghip c tnh bng t l doanh nghip mi thnh lp v doanh nghip thot khi th trng trn tng s cc doanh nghip, theo ngnhot ng. R rng l, so vi cc ngnh khc, ngnh ch bin thc phm (ISIC 15) c t ldoanh thu cao nht. Kt qu ny ph hp vi kt qu ca Bng 4.4 vi mc tng trng vlm cao nht trong ngnh ch bin thc phm (ISIC 15). T l doanh thu cao th hai thungnh sn phm kim loi c (ISIC 28) v g (ISIC 20), nhng cc ngnh ny khng cmc tng trng cao trong giai on 2 nm trc.


33/242


- 24 -

Trong cc chng tip theo, c th d dng nhn thy rng, doanh nghip siu nh lcc doanh nghip c bin ng nhiu nht xt v t l thnh lp doanh nghip mi v ngca doanh nghip c. Hnh 4.2 so snh t l thnh lp v ng ca doanh nghip siu nhvi tng doanh thu theo ngnh. Cc doanh nghip siu nh cng c tnh trng chung tng

t nh ca ton b mu trong t l doanh nghip mi c thnh lp v thot khi thtrng thp hn t l bnh qun chung cc ngnh may mc (ISIC 18), sn phm khong phi kim (ISIC 26) v giy (ISIC 21). T l doanh thu ca cc doanh nghip siu nh cao hnmc trung bnh chung cc ngnh ch bin thc phm (ISIC 15), sn phm kim loi c(ISIC 28) v ch bin g (ISIC 20).

Hnh 4.2: Doanh thu ca doanh nghip theo ngnh

Ghi ch: ISIC 15: Ch bin thc phm, ISIC 17: Dt may, ISIC 18: May mc, ISIC 19: Da, ISIC 20: G,ISIC 21: Giy, ISIC 22: Xut bn, ISIC 24: Sn phm ha cht, ISIC 25: Cc sn phm cao su v nha, ISIC 26:Sn phm khong phi kim, ISIC 27: Kim loi c bn, ISI 28: Sn phm kim loi c, ISIC 29-32: My mc, ISIC34: Xe cv ISIC 36: Ni tht.

4.2.1 Doanh nghip gia nhp th trng

Bng 4.6 trnh by doanh nghip mi gia nhp th trng theo a bn v quy m.Doanh nghip mi c nh ngha l cc doanh nghip mi bt u hot ng trong 2 nm. Nhn chung, s liu t iu tra nm 2013 cho thy ch c 25 doanh nghip mi bt u kinhdoanh t nm 2011. S lng ny chim 1% tng s doanh nghip c iu tra. Hn mtna tng s doanh nghip mi l cc c s h gia nh v mt phn ba s doanh nghip mil cng ty TNHH. Khng c doanh nghip mi no thuc loi hnh doanh nghip hp danhhoc tp th.

Tng ng vi cc thng tin v c s h gia nh, phn ln cc doanh nghip mithuc nhm cc doanh nghip siu nh, chim 80% tng s (20 doanh nghip). 5 doanh

nghip mi l doanh nghip nh. T l doanh nghip mi cc tnh thnh th cao hn mtcht - 56% so vi 44% cc tnh nng thn.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0

5

10

15

20

25

30

15 28 20 36 18 26 17 21 29-32 25 19 22 24 27 34 23

Doanh nghip gia nhp th trng cng doanh nghip thot khi th trngtheo t l s lng doanh nghip

All MicroTng cc doanh nghip Doanh nghip siu nh


34/242


35/242


- 26 -

khc. Nu phn t theo quy m doanh nghip, cc doanh nghip quy m va cng c t lthot khi th trng thp hn so vi cc doanh nghip nh v siu nh. Kt qu ny phhp vi cc nghin cu trc y v cc doanh nghip phi nng nghip ca Vit Nam vikt qu l doanh nghip c quy m nh hn c t l tn ti thp hn (Hansen et al., 2009;

Vijverberg & Haughton, 2004). Nhn chung, ch c 6,6% doanh nghip thot khi th trng thuc cc doanh nghip

xut khu. Phn cui ca Bng 4.7 cho thy mc chnh lch t l doanh nghip thot khth trng theo tnh hnh xut khu. C th thy trong s cc doanh nghip xut khu (chim6% mu), 19% thot khi th trng. Tng ng, c gn 18% doanh nghip khng xutkhu thot khi th trng.

Bng 4.7: T l doanh nghip thot khi th trng theo a bn,hnh thc s hu php l, quy m v hot ng xut khu

S quanst Trung bnh SD

Tng s Tng s 2.419 0,178 0,383a phng H Ni 268 0,243 0,429

Ph Th 251 0,167 0,374H Ty 340 0,188 0,391Hi Phng 200 0,240 0,428 Ngh An 345 0,122 0,327Qung Nam 155 0,097 0,297Khnh Ha 94 0,234 0,426Lm ng 76 0,237 0,428Tp HCM 568 0,185 0,389Long An 122 0,082 0,275

Hnh thc php l C s h gia nh 1.571 0,162 0,369T nhn/1 thnh vin 193 0,202 0,403Hp danh/Tp th/Hp tc x 65 0,277 0,451Cng ty TNHH 498 0,207 0,405

Cng ty c phn 92 0,174 0,381Quy m Siu nh 1.660 0,174 0,379

Nh 614 0,192 0,394Va 145 0,165 0,373

Xut khu C xut khu 145 0,193 0,396Khng xut khu 2.264 0,176 0,381

Ghi ch: cc c tnh t l thot khi th trng trung bnh (phi trng s).


36/242


- 27 -

Bng 4.8 trnh by t l doanh nghip thot khi th trng theo s nm k t khi doannghip bt u hot ng. d m t, chng ti chia cc doanh nghip thnh 5 nhm trongnhm u tin bao gm cc doanh nghip hot ng trn 31 nm; nhm th hai bao gmcc doanh nghip hot ng t 21 n 30 nm; nhm th ba bao gm cc doanh nghi

c thnh lp t 11 n 20 nm; nhm th t bao gm cc doanh nghip hot ng tn 10 nm v nhm th nm bao gm cc doanh nghip mi c nh ngha l cc doanhnghip mi hot ng c 5 nm hoc t hn. Vic phn loi cc doanh nghip theo cch ncho php xc nh c t l doanh nghip thot khi th trng bt thng trong s cc doanghip mi trong 3,9% cc DNNVV thot khi th trng thuc nhm ny. Kt qu ny trngc vi cc bo co hin c cho bit cc doanh nghip tr (c nh ngha l cc doannghip c thi gian hot ng t 1 n 5 nm) c t l tn ti thp hn (Hansen et al., 200Ericson & Pakes, 1995; Jovanovic, 1982). Tuy nhin, cc kt qu ca chng ti c th c

xem l bng chng cho thy quyt tm thnh cng cao hn ca cc doanh nghip mi thnh lp trong s nhiu la chn i vi cc ch s hu doanh nghip.

Trong mu ca chng ti, t l thot khi th trng cao nht thuc cc doanh nghic thnh lp t 11 n 20 nm. Nhng doanh nghip ny chim gn mt na tng doanh nghip thot khi th trng trong mu. Cc doanh nghip kinh doanh t 6 n 1nm cng c t l thot khi th trng cao. Mt phn t cc doanh nghip thot khi thtrng thuc nhm ny. Bn cnh , cc doanh nghip c thi gian hot ng lu hn c tl tn ti cao: nhng doanh nghip hot ng trn 30 nm c t l thot khi th trthp. Nhn chung, s liu cho thy t l thot khi th trng cao nht thuc cc DNNVV hot ng kinh doanh t 6 nm tr ln v t l ny gim dn i vi cc doanh nghip kinh doanh t 21 nm tr ln. Kt qu ny ph hp vi Vijverberg v Haughton (2004) chothy cc doanh nghip h gia nh phi nng nghip ti Vit Nam c t l tn ti cao hncc doanh nghip c thm nin hot ng ln hn.

Bng 4.8: T l doanh nghip thot khi th trng theo s nm hot ng

Khng C Tng sHot ng hn 31 nm 129 32 161

(6,5) (7,4) (6,7)Hot ng t 21 n 30 nm 364 76 440

(18,3) (17,6) (18,2)Hot ng t 11 n 20 nm 965 202 1,167

(48,5) (46,8) (48,2)Hot ng t 6 n 10 nm 477 105 582

(24,0) (24,3) (24,0)Hot ng t hn 5 nm 54 17 71

(2,7) (3,9) (2,9)Tng s 1.989 432 2.421

(82,2) (17,8) (100,0)Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.


37/242


- 28 -

Bng 4.9 trnh by s chnh lch t l thot khi th trng theo ngnh. Khng xt ncc ngnh c t hn 10 quan st, cc doanh nghip ngnh ch bin giy (ISIC 21) c t lthot khi th trng rt cao, tip theo l cc doanh nghip trong ngnh khong (ISIC 27), da(ISIC 19), may mc (ISIC 18) v dt (ISIC 17). Cc doanh nghip sn xut cao su v nha

(ISIC 25) c t l thot khi th trng thp nht. Ngoi vic thng k s lng doanhnghip dng hot ng, doanh thu ca doanh nghip cng c thng k vi cc doanhnghip chuyn i ngnh ngh. c bit ti cc quc gia ang pht trin, vic chuyn ingnh sn xut cng l mt phn chin lc tn ti (Newman et al., 2013). Nhn chung, sliu cho thy t l doanh nghip chuyn i ngnh l gn 15% trong hai nm qua.

Nh minh ha trong Bng 4.10, c khc bit ln gia cc ngnh trong mu. Ngnh cnhiu doanh nghip chuyn sang nht l my mc (ISIC 29-32), ni tht (ISIC 36) v kimloi c bn (ISIC 27). Cc ngnh c t doanh nghip chuyn sang nht l ch bin thc phm(ISIC 15), sn phm kim loi c (ISIC 28) v xut bn (ISIC 22). Bo co ca Newman,Rand v Tarp (2013) cho thy cc doanh nghip chuyn i sn xut sang ngnh khc c xuhng km nng sut v nh hn nhng nhiu lao ng hn so vi cc doanh nghip trongngnh sn xut m doanh nghip va chuyn.

Bng 4.9: T l doanh nghip thot khi th trng theo ngnh

S quanst

Trung bnh SD

Tng s 2.419 0,178 0,38315 Thc phm v ung 734 0,161 0,36817 Dt 104 0,221 0,41718 May mc, v.v 121 0,231 0,42319 Thuc da v da may mc 47 0,234 0,42820 G v cc sn phm g 248 0,181 0,38621 Giy v cc sn phm giy 67 0,269 0,44722 Xut bn, in n, v.v... 59 0,152 0,36323 Lc du, v.v... 7 0,143 0,37824 Sn phm ha hc, v.v... 39 0,179 0,389

25 Sn phm cao su v nha 114 0,105 0,30826 Sn phm khong phi kim 114 0,228 0,42127 Kim loi c bn 35 0,171 0,38228 Sn phm kim loi c 431 0,174 0,37929-32 My mc 74 0,230 0,42334 Xe c, v.v... 17 0,176 0,39335 Thit b vn ti, v.v 8 0,25 0,46336 Ni tht 194 0,149 0,357

37 Ti ch 6 0,167 0,408Ghi ch: c tnh t l thot khi th trng bnh qun (phi trng s).


38/242


- 29 -

Bng 4.10: Chuyn i ngnh t nm 2011 n 2013

Squan st

Phntrm

Ngnh Tng s 288 14,5

15 Thc phm v ung 22 1,817 Dt 24 14,518 May mc, v.v 25 14,019 Thuc da v da may mc 12 16,720 G v cc sn phm g 94 23,321 Giy v cc sn phm giy 24 23,522 Xut bn, in n, v.v... 10 10,624 Sn phm ha hc, v.v... 13 20,025 Sn phm cao su v nha 31 15,326 Sn phm khong phi kim 29 16,827 Kim loi c bn 25 51,028 Sn phm kim loi c 84 11,7

29-32 My mc (bao gm vn phng+ in t) 26 24,5

34 Xe c, v.v... 10 41,736 Ni tht, v.v... 103 31,2

Ghi ch: Chng ti loi cc ngnh c di 15 quan st.

Cc kt qu ny c phn tch r hn trong Bng 4.11 vi cc kt qu v c tn probit xc nh xc sut thot khi th trng cc ngnh ch bin Vit Nam c s dmi quan h gia a bn, hnh thc s hu, ngnh v quy m.

V cc nhn t quyt nh n vic thot khi th trng, chng ti (nh d kin) thc mi quan h ngc chiu gia quy m doanh nghip v t l thot khi th trng. Cdoanh nghip nh v va c t l thot khi th trng thp hn t 3% n 6% so vi c

doanh nghip siu nh. Kt qu ny tng ng vi cc kt qu trong hu ht cc nghin cv s bin ng ca doanh nghip. Tc ng khng c xc nh r rng trong ct u tivi cc doanh nghip nh nhng tc ng ny c xc nh r hn khi cc bin gi a vo ct hai.


39/242


- 30 -

Bng 4.11: Cc nhn t quyt nh doanh nghip thot khi th trng

Thot (khng c bin ngnh) Thot (c bin ngnh)Tc ng bin z-stat Tc ng bin z-stat

Quy m doanh nghip Nh -0,030 (-1,49) -0,035* (-1,76)

Va -0,060** (-2,03) -0,072** (-2,57)a bn H Ni 0,047 (1,57) 0,057* (1,83)

Ph Th -0,012 (-0,40) -0,019 (-0,65)H Ty 0,013 (0,47) 0,001 (0,03)Hi Phng 0,050 (1,47) 0,048 (1,39) Ngh An -0,058** (-2,52) -0,063*** (-2,70)Qung Nam -0,084*** (-3,13) -0,086*** (-3,23)Khnh Ha 0,050 (1,10) 0,047 (1,02)

Lm ng 0,054 (1,06) 0,054 (1,05)Long An -0,100*** (-3,67) -0,102*** (-3,83)

Hnh thc s hu T nhn/1 thnh vin 0,044 (1,30) 0,047 (1,39)Hp danh/Tpth/Hp tc x 0,109* (1,80) 0,118* (1,89)

Cng ty TNHH 0,051* (1,96) 0,050* (1,90)Cng ty c phn 0,027 (0,54) 0,022 (0,45)

C bin gi ngnh Khng CS quan st 2.419 2.419Pseudo R-squared 0.02 0,03Ghi ch: Probit, tc ng bin. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi ln 10%, 5% v 1%. C s: HCMC,Doanh nghip h gia nh, Ch bin thc phm (ISIC 15).

Xem xt cc yu t khc, chng ti thy a bn cng l nhn t quan trng tc ngn doanh nghip thot khi th trng. Xc sut doanh nghip thot khi th trng caonht ti H Ni, c th thy c do sc p cnh tranh cao. Cc nghin cu trc y vDNNVV ti Vit Nam (Hansen et al., 2009) cng cho thy mc cnh tranh cao hn khuvc thnh th. Cc khu vc khc c t l thot khi th trng tng t vi Tp H Ch Minhtr Ngh An, Qung Nam v Long An vi t l thot khi th trng thp hn nhiu. Cuicng, hnh thc s hu php l cng l mt nhn t quan trng tc ng n doanh nghipthot khi th trng. Doanh nghip hp danh v cng ty TNHH c t l thot khi thtrng cao hn so vi doanh nghip h gia nh c tnh n s khc bit v quy m. So vingnh c s (ch bin thc phm), t l thot khi th trng cao hn ngnh sn xut sn phm khong phi kim (ISIC 26) v thp hn ngnh ch bin cao su (ISIC 25) khi c nhquy m, a bn, v hnh thc s hu php l (khng bo co). Tuy nhin, cn lu l ccyu t quyt nh c tnh truyn thng ny ch gii thch c 2%-3% s khc bit v t l

thot khi th trng.


40/242


- 31 -

S liu t iu tra 2013 cho thy t nm 2011 n 2013, 356 DNNVV ngng hong trong thi gian n mt nm t nm 2011-2013. Con s ny cao hn mt cht (5%) sovi nm 2011 vi 339 doanh nghip cho bit tm dng hot ng trong giai on hai nmtrc. Trong nm 2011, ch c 17 doanh nghip tm ngng kinh doanh k t nm 2009 v

chin lc i ph vi khng hong kinh t (CIEM, DoE, ILSSA v UNU-WIDER, 2012Tuy nhin, c ti 124 doanh nghip thc hin chin lc ny trong nm 2011 n 2013. Cdoanh nghip ngng hot ng ngn hn v cc nguyn nhn khc ngoi khng hong tchnh ton cu v Hnh 4.3 m t chi tit.

Hnh 4.3: Nguyn nhn tm ng ca (phn trm)

Nguyn nhn chnh ca vic tm ngng hot ng trong giai on 2011-2013 l thicu. Nguyn nhn ny cng r hn trong nm 2013 vi hn 10% doanh nghip tng ln sovi giai on 2009-2011. Thiu cu cng l nguyn nhn chnh ca vic tm ngng hong trong giai on 2007-2009 (CIEM, DoE, ILSSA, 2010). Trong Phn 10, chng titrnh by t l cc doanh nghip c tn kho hng ha kh bn, xc thc vic p ng tr nhcu thc ca th trng. Gn mt phn t cc DNNVV xem vic tm ngng hot ng trngn hn l mt phn ca chu k kinh doanh trong vng iu tra trc, tuy nhin t l ngim xung cn 15% trong s liu nm 2013. Sc p cnh tranh v hn ch ngun lc nguyn nhn dn n t l doanh nghip tm dng hot ng thp hn nhiu. ng lu gn mt phn t s doanh nghip tm dng hot ng mt giai on m khng v nguy

nhn no (xem nhm Khc).

1

2

3

5

6

7

23

24

30

1

1

3

2

3

8

26

15

40

0 10 20 30 40 50

Sn phmtr nn lc hu

Thiu lao ng c tay ngh

Sn phm cht lng thp

Kh khn trong mua nguyn liu th

Chi ph sn xut qu cao

Cnhtranhcao

Khc

Mt phn ca chu k kinh doanh thng thng

Thiu cu/n hng

2013 2011


41/242


- 32 -

Cc doanh nghip tm dng hot ng ch yu l doanh nghip siu nh v nh, tngng chim n 83% v 16%. Bng 4.12 cho thy cc doanh nghip h gia nh c t l tmdng kinh doanh cao nht trong giai on 2011-2013. T l cao th hai thuc v cc cng tyTNHH. Cng ty c phn c t l thp nht.

Bng 4.12: Tm ng ca theo hnh thc php lTm ng ca

Hnh thc php l Khng C Tng sC s h gia nh 1.042 262 1.304

(62,8) (73,6) (64,7)T nhn/1 thnh vin 125 30 155

(7,5) (8,4) (7,7)Hp danh/Tp th/Hp tc x 45 6 51

(2,7) (1,7) (2,5)Cng ty TNHH 367 55 422

(22,1) (15,5) (20,9)Cng ty c phn 81 3 84

(4,9) (0,8) (4,2)Tng s 1.660 356 2.016

(100,0) (100,0) (100,0)Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.

Cc doanh nghip tm ng ca c t l thot khi th trng cao hn, nh minh hatrong Bng 4.13. c bit i vi cc doanh nghip siu nh v nh, t l ny l 70 v 27%sau khi tm ng ca. Doanh nghip quy m va c t l tm ng ca v ngng hot ngthp nht cho thy li th r rng v quy m i vi s tn ti ca doanh nghip trong mitrng kinh doanh cnh tranh. V hnh thc s hu, doanh nghip h gia nh c t l thotkhi th trng cao hn sau khi dng kinh doanh. Cng ty TNHH l loi hnh doanh nghipc t l thot khi th trng cao th hai sau khi tm dng ng ca. Cng ty hp danh vcc loi hnh s hu tp th khc c t l thot khi th trng thp nht sau khi tm dngng ca. Tnh trng ca cc doanh nghip cng khc nhau theo a bn. Cc doanh nghip

khu vc thnh th c t l thot khi th trng thp hn sau khi ng ca. Khong 43%doanh nghip thnh th thot khi th trng sau khi ng ca trong khi t l ny vi doanhnghip nng thn l 57%.

Cc doanh nghip tm ng ca nhng c hot ng trong vng iu tra 2013 c mctng trng vic lm bng vi cc doanh nghip vn hot ng trong giai on khng hongquc t. Cc doanh nghip tm dng hot ng nhng vn tn ti c mc tng trng viclm cao hn 2% trong giai on 2011-2013 so vi cc doanh nghip vn hot ng tronggiai on khng hong (khng bo co)


42/242


- 33 -

Bng 4.13: Tm ng ca nm 2011 v thot khi th trng nm 2013Tm ng ca trong nm 2011 Thot 2013

Khng C Tng sTt c 258 81 339

(15,7) (23,6) (17,1)

Quy m Siu nh (


43/242


- 34 -

5 QUAN LIU, PHI CHNH THC V CC CHI PH CHNH THC

Khng th nghin cu v s pht trin ca khu vc t nhn v mi trng kinh doanhti cc nc ang pht trin m khng xem xt v tnh phi chnh thc trong kinh doanh, quynh, thu v tham nhng. Chi ph thnh lp doanh nghip chnh thc cao, yu cu tun thlut php v thu cao dn n doanh nghip khi nghip bng hnh thc phi chnh thc nh cp trn nhm gim chi ph hot ng. Kh nng ca cc doanh nghip trong vicgim hoc trnh cc chi ph ny lin quan n vic hi l quan chc nh nc. Tham nhngc th cng tn ti do cc quan chc nh nc li dng cng vic bn rt tin ca tnhn thng qua cc vi phm do h tng tng hoc c nhng din gii khng chun v php lut. Nhng vn v b my quan liu phi chnh thc, h thng thu v tham nhngc nhng tc ng khc nhau n nhiu doanh nghip, c bit n c cu php l cadoanh nghip.

5.1 Phi chnh thc, tng trng v thot khi th trng

Xc nh tnh phi chnh thc l mt thch thc. Trong chng ny chng ti xem xtmt nh ngha v tnh chnh thc trong cc doanh nghip c M s doanh nghip (ECN)hoc cc doanh nghip c c Giy chng nhn ng k kinh doanh (BRC) v m s thu. Nh vy chng ti cho php kh nng doanh nghip hot ng mt cch chnh thc ngay ckhi doanh nghip ch thu lao ng khng chnh thc (lao ng khng c hp ng). Bng5.1 trnh by s liu thng k tm tt theo nh ngha trn trong nm 2011 v nm 2013.

Bng 5.1: Thng k tm tt tnh chnh thc2011 2013

Phntrm S lng

Phntrm S lng

Chnh thc (Tng s) 72,7 1.759 71,4 1.757Chnh thc (Cn bng) 71,9 1.430 72,2 1.453Ghi ch: nh ngha chnh thc: Doanh nghip c ECN hoc BRC v m s thu.

Theo nh ngha ca chng ti, trong nm 2011, 71% doanh nghip c iu tra lcc doanh nghip chnh thc trong nm 2013. T l ny khng chnh lch nhiu so vi nm2011. Tr hai doanh nghip t nhn v mt cng ty c phn, tt c cc doanh nghip khngng k kinh doanh l cc doanh nghip h gia nh.

Bng 5.2 trnh by s bin ng tnh chnh thc khi s dng ma trn chuyn dchtruyn thng. u tin, 9,8% s doanh nghip phi chnh thc nm 2011 c giy chngnhn ng k kinh doanh vo nm 2013. Bn cnh , ch c 0,2% s doanh nghip chnhthc ng k trong nm 2011 khng c giy ng k kinh doanh chnh thc trong nm 2013.Cc con s ny cho thy th tc ng k (v kin thc v lnh vc ny) c ci thinng k k t vng iu tra trc.


44/242


- 35 -

Bng 5.2: Ma trn chuyn dch tnh chnh thc

ECN hoc BRC + M s thuKhng chnh

thc 2013Chnh

thc 2013 Tng sPhntrm

Khng chnh thc 2011 551 60 611 (30,7)(90,2) (9,8) (100,0)

Chnh thc 2011 2 1.375 1.377 (69,3)(0,2) (99,8) (100,0)

Tng s 553 1.435 1.988 (100,0)Phn trm (27,8) (72.2) (100.0)Ghi ch: Phn trm trong ngoc n.

By gi chng ti xem xt mi quan h gia tnh chnh thc vi tng trng doanhnghip v xc sut thot khi th trng4. Bng 5.3 trnh by kt qu o lng v tnh chnhthc v cc bin gii thch. Th nht, c lng ch s dng ln trong hm tng trng cthy vic tr thnh doanh nghip chnh thc i km vi t l tng trng vic lm cao h ph hp vi cc kt qu trong nghin cu ca Rand v Torm (2012). ng thi, cc c tn probit cng cho thy mi quan h tng quan dng (thun chiu) c ngha thng k lgia xc sut thot khi th trng v doanh nghip c ng k kinh doanh chnh thc (ct v 4). Pht hin ny ngc vi cc vng iu tra trc trong cho thy khng c mi quah ng k no gia tnh chnh thc v xc sut thot khi th trng (CIEM, DoE, ILSSAv UNU-WIDER, 2012).

Bng 5.3: Bin ng ca doanh nghip v tnh chnh thc

Tng trng doanh nghipDoanh nghip thot khith trng(1) (2) (3) (4)

Quy m doanh nghip log (s lao ng) -0,082*** -0,092*** -0,010 -0,027***(-13,22) (-13,12) (-1,35) (-3,24)

ng k kinh doanh Chnh thc = 1 0,072*** 0,062*** 0,050*** 0,049**(4,45) (3,40) (2,77) (2,43)

C bin gi a bn Khng C Khng CC bin gi ngnh Khng C Khng CS quan st 1.988 1.988 2.419 2.419Pseudo R-squared 0,09 0,12 0,00 0,03 Note: OLS v probit, tc ng bin.t -statistics trong ngoc n. Sai s chun gp. *, **, *** tng ng vi ln 10%, 5% v 1%. C s: Doanh nghip siu nh, ch bin thc phm, Tp HCM (ISIC 15).

4 Phn tch chi tit hn bng s liu nm 2007 v 2009 v tc ng ca tnh khng chnh thc (v thay i tkhng chnh thc sang chnh thc) c trong bo co ca Rand v Tom (2012).


45/242


- 36 -

5.2 Thu v cc chi ph phi chnh thc

Theo iu tra hot ng kinh doanh ca Ngn hng th gii (World Bank & IFC,2013), iu tra nh gi Mi trng u t (World Bank, 2011) v Ch s Cnh tranh cptnh Vit Nam (Malesky, 2013), mc thun li trong hot ng kinh doanh ti Vit Nam c ci thin ng k trong cc nm qua. Tuy nhin, vn cn nhng vn ngquan tm lin quan n cc chi ph phi chnh thc m doanh nghip phi i mt cng nhgnh nng hnh chnh v vic np thu. Mc cui cng ny tip tc phn tng quan ca cccuc iu tra trc v gnh nng thu v cc chi ph phi chnh thc i vi cc doanhnghip ch bin Vit Nam cung cp ci nhn r nt hn v nhng ci tin.

Bng 5.4 nghin cu s thay i t l li nhun thun trn tng li nhun nhm a ramt ch s v lng thu m cc doanh nghip phi ng trong giai on 2011-2013. Ktqu cho thy, cc doanh nghip h gia nh khng ng gp y cho h thng thu. T l

li nhun thun trn tng li nhun l khong 92% trong nm 2011 v 93% trong nm 2013i vi cc doanh nghip h gia nh. T l doanh nghip h gia nh khng ng thu tngnh t 11% trong nm 2011 ln 11.8% trong nm 2013. Cn lu rng hu ht cc doanhnghip khng ng thu l cc doanh nghip h gia nh phi chnh thc trong nm 2011.

Bng 5.4: T l li nhun thun trn tng li nhun

Li nhun thun/Tng li nhun T l khng

ng thuT l

2011 2013 2011 2013Tng s 0,841 0,856 0,074 0,080C s h gia nh 0,921 0,933 0,110 0,118T nhn/1 thnh vin 0,736 0,741 0,000 0,000Hp danh/tp th/hp tc x 0,695 0,687 0,000 0,043Cng ty TNHH 0,669 0,702 0,000 0,000Cng ty c phn 0,624 0,681 0,000 0,000

Tnh phi chnh thc v thu c lin quan cht ch vi hot ng hi l v tham nhngv l cc nhn t chnh trong mi trng kinh doanh ca mt quc gia. Do , cc phn tchch trng vo cc khon chi phi chnh thc m theo quan im ca doanh nghip th nhngkhon chi ny c xem l mt loi chi ph thng xuyn trong cc chi ph hot ng. Cckhon chi phi chnh thc c th c a ra i li dch v no m quan chc nhnc cung cp. V vy, vn ny c xc nh da trn cc cu hi sau trong phiu iutra: (i) c bao nhiu doanh nghip c cc khon chi phi chnh thc, (ii) ti sao li thc hincc khon chi ny, v (iii) cc khon chi ny thay i nh th no theo thi gian? Bng 5.5cho thy 45% s doanh nghip c cc khon chi phi chnh thc trong nm 2011trong khi t

l ny l 38% trong nm 2011. So snh thng tin ny vi cc vng iu tra trc, chng tikt lun l s lng doanh nghip chi hi l tng ln k t nm 2007. Ch yu cc doanh


46/242


47/242


- 38 -

Hnh 5.1: Khon chi hi l c dng lm g?

Cui cng, quay v cu hi nhng doanh nghip ch bin no chi hi l, Bng 5.7trnh by cc kt qu c c t vic c lng m hnh probit tng hp s dng cc yu t c m t trc y v c hai bin ch dn cho ng k doanh nghip chnh thc. Ccct 1 v 2 s dng ton b b s liu trong khi ct 3 v 4 bo co kt qu ca mu lp li.

Ct 5 bo co kt qu cc tc ng c nh (m hnh xc sut tuyn). Kt qu cho thy ccdoanh nghip ln c xc sut chi hi l cao hn khong 11-12%% so vi cc doanh nghipsiu nh. Doanh nghip c ng k c mi tng quan thun chiu v cht ch vi vic chihi l, khng nh cc kt qu trong Rand v Tarp (2012). Cc doanh nghip c ng k cxc sut chi hi h cao hn 20% so vi cc doanh nghip phi chnh thc. Cc c tnh tcng c nh cho thy quy m tc ng nh hn nhng theo hng khng i v mi tngquan gia cc bin. Cc doanh nghip ti min Nam c t l chi hi l cao hn so vi ccdoanh nghip cng c tnh ti min Bc (khng a vo bng).

Bng 5.7: Cc yu t quyt nh vic hi l: Nghi vn thng thng

Tng s Tng s Lp li Lp li FE(1) (2) (3) (4) (5)

Quy m doanh nghip ln(s lng lao ng)

0,115*** 0,116*** 0,125*** 0,126*** 0,082***

(14,83) (14,21) (14,47) (13,94) (3,21)ng k (C ng k = 1) 0,200*** 0,225*** 0,184*** 0,203*** 0,124

(11,59) (11,84) (9,57) (9,61) (1,60)Bin gi a bn Khng C Khng C ,,Bin gi ngnh Khng C Khng C ,,S quan st 4.880 4.880 3.976 3.976 3.976 (1.988)Pseudo R-squared 0,11 0,12 0,11 0,12 ,,Ghi ch: Pooled probit + Tc ng c nh (LPM).t -statistics trong ngoc n. Sai s chun gp . *, ** v ***tng ng vi mc ngha 10%, 5% v 1%. C s: Tp HCM, Ch bin thc phm (ISIC 15).

0

5

10

15

20

25

30

35

40

c dch vcng

c giy php

i phvi thu v c

quan thu

c hpng vi nh

nc

i phvi khch

hng

Khc

2013 2011


48/242


- 39 -

Cui cng, Bng 5.8 nghin cu mi quan h gia hi l v mt s ch tiu v bing ca doanh nghip: tng trng vic lm v doanh nghip thot khi th trng. Cdoanh nghip chi hi l khng m rng lc lng lao ng ca mnh nhiu hn so vi cdoanh nghip khng chi hi l. Bn cnh , kt qu cho thy cc doanh nghip chi hi

c xc sut thot khi th trng cao hn 3%.Bng 5.8: Cc khon chi khng chnh thc v bin ng doanh nghip

Tng trng vic lm Thot khi th trng

Coef t-stat Coef t-stat Coef t-stat Coef t-stat

Quy m(s lng lao ng)

-0,082*** (-13,08) -0,090*** (-13,30) -0,012 (-1,54) -0,024*** (-2,87)

ng k (C=1) 0,072*** (4,43) 0,061*** (3,36) 0,044** (2,37) 0,045** (2,21)

Doanh nghip c

Documents

Dac Diem Moi Truong Kinh Doanh o VN, Ket Qua Dieu Tra DNNVV Nam 2013