Dalat nguoi xua 2b

Dalat & Ngi Xa Trang 68

khi u s nghip v m cc hng xng ph c c lp v gim iu hnh. Vic dng b tng ct tre t xy nh cho mnh l tm ca ngi lng thin v l tinh thn dm mo him dm ngh dm lm. Hiu s quan trng ca kin thc khoa hc ng gi con qua Php hc.

ng Th an ng qu to bo _ khng bit nn khen hay ch _ khi m tim Con Cua nhng ct nh cho gia nh cng nhn chung sng gn nhau va th hin tinh thn m bc nhn cng va gi c nhn cng chuyn nghip v h sut i tri n ng. ng ng y s c vn cho tim ny qu l mt ngi yu ngh v c o c cao. S nghip ca ng ti Chu c tiu tan v chin lon. S ln n ni tri my nm ti Saigon a ng ln Dalat vi hai bn tay trng. c ng Th an ng giang tay gip . n cy no ro cy y v ng theo nhn cch ngi lng y ng t chi li r r hp dn ca mt thng gia khc, li ci tin t chc tim c li cho c ch ln khch hng tr n ch v lm gng cho n con nay u thnh ti.

Theo ch vo Dalat lc 10 tui (1936) anh Bu Ng chuyn cn hc tp, u primaire v c hc bng v Hu hc trng cole Pratique ( trng Thc Hnh) chuyn dy cc mn trung cp nh k ton, ha vin v trc lng vin. Anh tr vo Dalat li (1948) phc v ti ty Cng Chnh mt thi gian ri theo ng Nguyn quang Thiu, thu khon chuyn ngnh tu b cc bit th. Qua ngh nghip v cng vic tuyn dng nhn cng anh tip xc nhiu gii th thuyn v

thng gia nn bit kh nhiu v Dalat ng thi nh ng Gross, c tr s ti Saint Benoit v ch hm Tri Mt, l nh thu ln m trch nhiu cng trnh quan trng ti Dalat nh trng V B Dalat vv.; a s th mc th sn l ngi Qung, th n l ngi Hu; gii cng chc c np sng n nh nhng a s t trung cp xung ng con nn cuc sng vt v, v con phi sng nh bun bn trong ch. Ch Ng sang li mt tim nh tn Thanh Nhn ca ng Tr, thanh tra lao ng. Tim nm bn trong ch Ha Bnh pha sau khu hng tht chuyn bn cc mn c sn Hu v ru. Ba chc nm sau nh c ti Nam Cali tim anh ch vn gi nguyn bng hiu v cc mn n c sn nh xa. iu ny ni ln ci uy tn v danh d ca anh ch trng tn mi mi vi khng gian v thi gian. Vi anh ch y Thanh Nhn hm sng thanh bch trong nhn h ng theo tinh thn tri tc thiu dc ca mt gia nh thun thnh Pht gio chn kinh k. Hu x t nhin hng.

B Tn gia Hung v ng Trn nh n, hai ch em c cu, k gip v k thut gieo trng, ngi hng dn nh vn s dng my bm nc v thuc tr su t nm 1948 khi ngnh trng rau bt u pht trin mnh. H bao tm huyt bao th thch trong cng vic n cm nh vc ng voi ny nh trnh by trn phn nng nghip. Nhng s gip y chn tnh ca ngi u n.

Ti ch c th hiu tinh thn lm vic ca my v trn nh vy nhng v ng Nguyn thi Hin (1896-1956) ti phi dng mt vi mu chuyn ring t khng phi cao gia nh mnh m ch vi mc ch cung cp r hn nhng iu cn tm hiu. Ti ch ghi li mt s ti bit kh r t 1927-1945 (18 nm) thi gian ng lm vic ti Dalat, li 1/3 cuc i, ngoi tr phn t tng chnh tr v quan nim qun l ti chnh chung ca i gia nh nh cng v mt tng gim c m khng ai hiu c nhng ti c trnh by s lc trong cun ng Nguyn thi Hin v ngnh trng rau t 1928-1958.


ng l ngi ca thc t v ca ng dng.

Vn ng Hin ti p Tn Lc. nh i vi nhiu bit th l i hm trong tp ghi ny. Sn i bn mt l sn i trng Adran

Nhng yu t cn bn v lp vn cho ta thy iu ny r nht. Tuyn Quang l vng i ni vi n in tr trng theo trin i. H p p dn nc v ti tr. Tr khng cn phn nu t mu m nh c r n su. Do theo ng yu t chnh lp vn trng rau l nc trn cao t su cay. ng gp 3 tr ngi ngay ti vn Tn Lc, nhng nh theo di st cng vic ng ci thin li lm thch ng vi mi vn . Rau r cn: a) phi gnh nc ti trn mt t bng phng. ng phi thay i hnh thc lm bc thang my ln mi t c m hnh hin hu; b) cn nhiu phn cho mi la rau. Phn xanh thiu hiu qu. Phn tiu, ngun phn bt tn, b phn i nh b cuc. May m ng tm c ngun phn c ti Phan Thit; c) Tr nh, rau nng nh hng nhiu n vn chuyn. Nhng khu trng rau Tri Mt, t Lng u c ngun nc t trn cao, gn ng xe la, c ng xe hi. Nh Hn vn ng hiu y l (cha bnh v thy bi) ng p dng va thuc Bc va thuc Nam hng dn b con ngho t tm ly dc tho m dng v khi tim thuc ty mua l artichaut v bo ch thuc au gan ng khuyn ngi no yu gan nu l arti-chaut ung. Tim Nouveauts Hanoi chuyn bn hng cao cp cho ngi Php v gii thng lu, ngoi tr go v vi cn thit cho mi ngi. ng p dng l li mua trc tr sau ca ngi Hoa cho hai nhu yu phm ny v c ba ci li 1) gip cho nhiu ngi ngho c k sinh nhai; 2) chuyn bn l thnh bn s m khng cn kho. Khi vi v

ng gi li mt s cn thit cho tim cn bao nhiu bn chu cho bn hng ngoi ch. V go nng kh di chuyn ng gi ngi bn l mua nguyn bao ch v p bng xe nga bn ht ngay trong ngy; 3) Hng ha bn ra cng nhiu uy tn v s ngng m ng cng tng. Li bun nh thy ng gip mi ngi m khng hiu l hai ba bn cng nng ta nhau gip ln nhau.

Bi hc u i ca ti di y th hin r rng s thc t ca ng v gip ti rt nhiu. Nm 13 tui, hc lp nh nht nin, ln u tin ti c i Saigon theo ba ti i mua hng. Mi ngy khi ng vo ni chuyn vi ch tim ti ng quanh ng qun mi th trong v trc ca tim mt cch thch th. My ngy sau ng dc ti ra trc ca cole dApprentissage (tin thn trng Cao Thng) ti ng hu V (Hunh thc Khng), ni chng ti tm tr. a ti t giy nh ghi r tn trng v a ch, v mt s tin ri dn Hm nay con i chi mt mnh. Ct k t giy ghi a ch trng v tin trong hai ti khc nhau. Mun n g c mua n, mun xem g c xem. Khi a t giy ny hi ng v hoc ku xch l ch v. Nu tiu ht tin vo mn tin ca bc gi tr. ng y con i v tay phi l ra ch c ni c nhiu tim ch v bn vi; i ra trc mt l tim con ng xem ci ng h c con g gy 6, qua tay tri l ra ch Bn Thnh. ng s g ht, i bng c vo tim gi thc n nh ba lm.

6 ng biu tin ng th sa ng h cho ti xem s vn hnh ca cc da rng ca v b phn lm con g th c ra gy


Dm khng? Ti s run, ng im ci mt. ng v vai an i v khuyn khch c mnh dn ln, c i thng t t theo mi hng v cn thn khi qua ng. Thi m ng dm mt a con nt tnh nh phiu lu gia Saigon dy n thc t, gan d, mo him khi phi ng ph vi i My ai dm lm.

ng l ngi anh c c trch nhim. ng l ngi t t chc di dn u tin

vo Dalat mt cch m thm chu o t vt cht n tinh thn. H l nhng nng dn cht phc, m ch, xa qu nh vo lm cho Ty mt xanh mi l nn lo ngi iu. ng phi lo cng n vic lm, khuyn khch h hc ch Quc ng, khuyn can ngn cn khng nn tip xc gi n sng. Khi mt s b bnh phong tnh, ng khuyn khch h nn mnh dn ln nh thng tr bnh ny vy m mt s b tuyt t. ng lp nh th khng phi th cha ng nh bao ngi khc m l nh th h Nguyn thi cho c b con ni ngoi nh t tin vv ng gii thch v trn an h l c an c mi lc nghip, cng nhau t san s nhng kh khn, ngi i trc m bc k n sau. Khng em con b ch, ng xem tnh thng b con nh l trch nhim ca ng vv nn i bn hon ton tin tng nhau khng li dng hoc lm dng nhau. S gip v tr cp ca chnh ph cho ngi di dn H ng (1938) v cc kh khn ban u ca nhm di dn ny t ni ln tinh thn trch nhim cao qu ca ng mi nm v trc.

Sau vi tai nn nh ng theo di st cng vic khai ph v ti nc trong thi gian u nn ngy nay cc vn mi c m hnh thng hng ngay li nh hin tai. Lc u cc bng t t kch thc n v tr nm tm lum c th gy tai nn khi gnh nc ln xung cc ta luy (talus) t mp m trn trt rt nguy him nn ng dng m hnh mt li i thng t di ln cao theo trin i vi nhng bng t hai bn rt anh ton. Nhng du tch bng t ln xn ny hin cn ni vn Tn Lc. u ai ng nh m hnh m ngy nay nh vn bt ng st theo mt ng thng.

ng l ngi yu ngh v c tinh thn phc v cao.

Ti khng hiu chng trnh ng hc c ngnh trng rau khng nhng ng tm hiu, p dng v th nghim nhiu loi rau, hoa v c cy mn ti vn ng. ng bo ngun phn tiu l v tn nhng mi ngi u ngi d thi. ng tin phong xung hm tiu mc phn ln lm gng. ng b cng ca i tm nhng khu c th khai ph lm vn nh Tri Mt, t Lng. ng hng dn r rng v cho thc tp ngay ti vn tt c cc cng on trong ngnh trng rau ch khng phi l thuyt sung. Khi thy tm quan trng ca s vn chuyn ng mua hai s rung Th c. Rung c mch nc mnh, gn ga D An thun tin cho vic chuyn ch phn c t Phan Thit vo v c thy l ch rau n Saigon. L do mua rung ny: ni sn xut rau gn trung tm tiu th gi hng c r hn. Phi tht s yu ngh ng mi hng say b cng ca tm ti nghin cu cch gim gi thnh sn phm. Mt tinh thn phc v dn chng cao c v bt v li.

b) S ng gp ca th h nhn chng. Th h s liu li kh nhiu ta chng tch, nhng c nhiu vic nm ngoi cc chng tch nu trn m cn c nghe k li v phn tch th ta mi hiu r hn tinh thn lm vic ca ngi Da-lat xa. Nu ta khng tm nhng ngun tin mi ta s mt lun.

S cp bch ca tm ngun tin

Nhiu ngi cung cp d liu cho ti vit v ngnh trng rau 6 nm v trc nay cng qua i mang theo nhng g h bit c bit l b Tn gia Hung cun t in sng mi mt cha y hai nm. Nu cn sng vi cng v ch mt tim bun ln, ch mt mnh b s cho ta bit bao nhiu iu v xung quanh khu ch Ha bnh vvTht ng tic.

Mt b lo, nay ln, quanh nm sut thng quanh qun trong bp, tng hp tc x (cooprative) ca p Ngh Tnh bn phn sau 1945 l ng Ty C vng Ty, cho bit l


nhm ngi khai ph vn rau u tin Tn Lc dng mt loi xe bnh g chuyn ch t mau gp nhiu ln xe ct kt ca phu lc l v h lnh khon vn chuyn t cho khu k tc x trng Grand Lyce. Tuy ngi nh nhng b bit r v l ngi nu bp cho nhm ngi lm khon vn chuyn t m ti cp on min t sng to. Mt ngun tin bt ng.

Chng ta thng ngh ch c ngi ngho mi tha phng ln Dalat cu thc, no ng li c nhng trng hp c bit. ng T th Lc, bit Php vn, mt thng bun gc Sa c tng ln lc trn Cao Min, quay v lp nghip ti Phan Thit trc khi ln Cu t. ng Trng tin c, ngi Qung Bnh vo Cu t lm th k k ton ri lp gia nh vi con gi ng Lc, v tr thnh k ton trng s tr Cu t nhng dn chng u gi l ng Ngh Trp. C hai ng l ch cht trong nhm ngi thnh lp lng Trng Xun, v cha Vin Gic, Cu t. ng B h Nguyn ngc Chc ngi x An Ha, Bn tre, ra Nha Trang d nh lm thu khon nhng ri ln Dalat kinh doanh ngnh khch sn (khch sn An Ha) v nh hng n phc v Php kiu. ng Nguyn hu S, nhc ph ng Ch tch Gim st vin Ng xun Tch, ngi M Cy, Bn tre ra Nha Trang kinh doanh ri v Phan Rang thnh lp s mui C N, v ln Dalat m l lm gch, b Php bt y ln Dakto, tnh Kontum. Tt c bn gia nh ny u b st nghip vo nm 1945 m cc con chu khng lm sao hiu r nguyn nhn. Trong khi tm hiu thm v ng V nh Dung c vi ngi cho ti bit rng: t Dalat thing lm nhiu ngi lm n pht t nhng ti sn s tan tnh khi mun em ca ci ra khi Dalat. Mt s trng hp gia tm linh v tn gia bi sn vi bin c 1945. Con chu h l nhng nhn chng cn y nhng khng lm sng t un khc c. Khng ai c th tng tng c l v mun chnh trang cho p hn ci khung ca vm cung mt tin khch sn Langbian, nim hnh din ca ngi Php ti Dalat trong bao nm qua, li sp ngy 6/ 3/1943 lm cht 3 nhn cng Vit vi cc l do tht u tr: v lm gp vic nn b tng khng cng, v tnh sai trng lng b tng.

S qu gi ca ngun tin.

Nhng ng Dalat xa u c tn cc danh nhn Php hoc Vit ngoi tr hai con ng L Gch v Cu Quo vi tn c hm do dn t nhng khng ai hiu ngun gc. Nm 1948 mt hc sinh trng on th im cng mt s bn b nghch ngm r nhau ln khu Huyn Mi dn trn dng n bn chim chc ph m tr con Thng nhiu ln ri quen nhau v c tr Thng r vo xm Thng chi. Nh m anh, nay gn tm mi, cho bit trn c nhiu l nung gch dc theo sui Cam ly. t st c ch t vng Tri Mt Trm B v bng xe hi. Ti bit r vng l khu Huyn Mi v gn Tri Mt c l c chn da Thanh Thanh. Ngi Thng ng gp nhiu cng sc v cng cht rt nhiu v tai nn v bnh st rt trong cng tc lm ng xe la. ng Huyn Mi ng thi l H ng bit ba th ting Php,Vit v Chm, cu Tri Huyn Tn Khai (Djiring), c ch cu tin. ng tranh u thnh cng vic m trng cho ngi Thng, gi hc sinh Thng ra Collge de Qui Nhn hc, c Ton Quyn Decoux tng huy chng Bc u bi tinh nm 1925, 1929, c m ay Kim tin hng 3 v Kim khnh bi tinh nm 1933. phn i Cng s Php ng t quan v lm lnh t cho b lc n lc mn phn. Ti ngh c th Php giao cho ngi Thng sn xut gch l tng thng s hy sinh v cng lao h ng gp trong tuyn ng xe la. C th tn L Gch c t . Ti tht s cm phc tinh thn phc v ca ng ny khi so snh vi cc ng Qun o Vit.


V ng Cu quo trong bui s khai dn chng phi dng cu bng qua sui a cc m ma ln ngha a. Con ng phi quo qua tri khi khu S 4 thnh hnh v thnh tn ng Cu Quo. Lc cha c ng qua p H ng v ng Hai b Trng.

Trn lt nm Nhm Thn (1952) lm ng giao thng nh tr lu di, Dalat thiu cc nhu yu phm nht l go. Chnh quyn thng bo mi gia nh ln Ta Th Chnh xin phiu go ri v cc a im phn phi go lnh phn ca mnh. Nhng ngi i lnh go a s l ph n trong c mt c gio. C ln ting nhc cc hc tr c, nay ln, hy sp hng hai nh khi vo lp s phn phi c mau chng v trt t. Nhn cnh ngi M chen ln nhau dnh thc phm trong trn bo Katrina lm mt b lo nh v k li cho ti nghe tinh thn cao p ca ngi Dalat trc y.

Tuy vy dn chng vn xn xao lo s, nhiu nh vn phi n rau qua ngy v gi rau r mt. B Ba Lc mt thiu ph, do chn khu s Bn lm ngh an len, nhn dp ny mua bp s phi kh gip dn ngho. V sau c ngi cho bit b y phi s kh gip cho khng chin qun. Mt ngun tin nh nhng ni ln rt nhiu: tinh thn t trng ca dn chng, tnh thng v tha v b bn ca mt ph nhn. Nhng hnh nh tht cao ep. Phi chng l kt qu ca tnh thng ngi Dalat thu xa cn c lu gi.

S suy ngh ring t ca c nhn.

Ti c duyn may c bit nhng ngi Nam-Ngi-Bnh-Ph vo Dalat khong 1950-60 vi ci rng thic 7, v gp li mt ci rng thic theo thuyn nhn vt trng dng n Minnesota.

7 Nu l sau nm 1954 ting dn Dalat gi nhng ngi Bnh-Ph t vo Dalat vi hnh trang ng trong chic rng thic. Trc h gi chung tt c ngi Nam Ngi Bnh Ph l Qung cn c vo ging ni l lng ca ngi Qung Nam.

Ci rng thic theo thuyn nhn vt trng dng

Nh th h Nguyn thi nguyn thy nm1934

Nh th H Nguyn sau nhiu ln trng tu

(hnh chp nm 2003)

Nh th h Nguyn thi nguyn thy do ng Nguyn thi Hin lp ti Tn Lc nm 1934, c trng tu nhiu ln. Ba ci hnh trn cho ta thy ngi Qung v Ngh An c truyn thng nh ngun gc t tin v dng h rt tt.


Ngi Hu vo Dalat mang theo chic o di v nn l. Ti hi nhiu bn b gc Hu v ngha v ngun gc trang phc ny. H cng khng r v v qu quen mt nn cng khng quan tm. u thp nin 1930 chn chc phn trm dn Dalat u dng trang phc ny mc du rt bt tin v nhiu ma, v khng phi v lnh v h c o len. Nhng tm hnh rng thic v nh th h Nguyn thi chng minh mi ngi tha phng cu thc u nh n ni chn nhau ct rn nn chic o di v nn l cng c th l biu tng ca ngi Hu theo ngh ny. Nhng c ngi bo dn tr ngi Dalat xa lc kh cao, h hiu r l tuy ang sng trn t Vit nhng l trong lng ch v l th ca Php trn ng Dng, nn khng dm c hnh vi chng i v cm thy au lng khi nh c hng. Chc hn c v tri thc no m thm gi l chng ta bn chi sut ngy trn mi no ng trong thnh ph u i tri chn p t ton thn p tri tim cho nng gi tinh thn bt khut ca t tin. H dng ch lm a bn, kn o khuyn n b con gi dng trang phc cng nhau m thm khuyn khch v to ch tng nh Triu nh Hu. Hai tm hnh k bn phn no nu ln tinh thn thng ci nh ngun kn o, su sc, an ton, v cao c ca ton dn Dalat xa v qua mt ngi Php tht d dng. Tht ng ngng m.

Ch c Dalat

Trong phn cui ca giai on trng thnh ca phong cch ngi Dalat xa (1927-45)

ta thy ngi tin phng sng vi tinh thn lng thin, v nay li thm tinh thn nh ci ngun. C hai u tt nhng tinh thn lng thin kh duy tr v pht trin tr phi Dalat s thnh mt trung tm ngh dng c tm vc quc t m ti s trnh by trong on sau. V tinh thn nh ci ngun mi c qua ta thy khng c g l nhng n tht c bit ch c ring ti Dalat: mt tinh thn nh ngun m c. m v ton dn Dalat xa u dng mt biu tng nn l v o di, c v c th hin mt cch c ng trong mt thi gian ngn (1927-45) xy dng thnh ph.

o di v nn l Hu rt thnh hnh ti Dalat t 1930

a Lc hay Nh Lng nm bn khu Vit, Tn Lc- Xun An bn khu Php l hai khu ngi Vit tp trung u tin. a Lc l hp php vi a hnh thun tin, vi dn chng thnh phn nn pht trin mau l. Do mt tnh cch c knh. Tn LcXun An l bt hp php li c a hnh him tr vi ci vn trng rau Dalat u tin nh l di tch lch s ca nn kinh t quan trng v ton dn lao ng ngho nh ca nh nhoi ti tn nn pht trin chm do cn gi c nt c knh. Khi i du lch thy mi quc gia u bo v v bin cc khu ph c thnh nhng trung tm du lch ngay gia thnh ph v chng ta cng c nhng khu ph c H Ni v Hi An nn ti ngh rng Xun An -Tn Lc hi iu kin thnh trung tm du lch c ni th ca Dalat. khu vc ny c th t tc ti ngh lng vn ng Hin vo khu t ln cn vi a th khng km him tr lp mt vn thc vt (jardin bo-


tanique) v loi vn ny thch ng vi mi a th. Mt quy hoch tn c giao duyn hi ha da dng ngay ca ng vo thnh ph.

Gnh hng rong trong xm ngho

Ti sinh ra ti khu Nh Thic ni ba ti gieo nhng ht ging rau Dalat u tin. Sau cn au thng hn tng cht khi hc cha xong lp ba ti trng Hng Lam, ba ti gi ti hc ti Nha Trang ri Phan Thit. Nm 1945 tr v Dalat gia nm lp nh nh nin khi Nht o chnh. My thng sau i tn c v nm sau vnh vin xa ba m v anh ch em.Ti ch sng ti Tn Lc 10 nm v tm hiu ba ti (thn tng) qua li k li ca b con, qua quang cnh, sinh hot v s knh n tuyt i ca cng ng ngi Ngh An i vi ng. Ni tuyt i v ln duy nht ch th ca ng khng c b con tun th l khi ng bo h xung hm tiu mc phn ln ti khu Nh Thic. ng thong th leo xung v mc ln. M ti phn i vic dng phn ny trng rau v sau ny nhm b con hi hn v s bt knh ny. Ti bit Dalat qua hnh bng v s nghip ca ba ti phng pht khp mi ni trong thnh ph. Trong thi gian i hc xa nh ba ti lun khuyn bo l u bt hc lo h vi v trc tip ch dn nn khoa hc ca Php trong hai chuyn i Saigon. Sau khi tt nghip i hc ti tm ti v sao lc c cc bn chng khon v ti sn a c vi cc nin k ti mi tp hp c tiu s v tinh thn lm vic ca ng. Ti ngh ba ti khai th v Dalat khai tr cho ti nn ti thng ba ti

bao nhiu th qu Dalat by nhiu. Tp ghi ny ht hn ti nn mi c s thit tha ny.

Th vin v bo tng vin Hoa k y p ti liu tn c nhng h vn khuyn khch dn da mu ghi chp li nhng phong tc vn ha ca quc gia gc ca h. Noi gng ti ghi li mt s ngi Dalat ca hai th h 1 v 2 nh khi xng phong tro tm li cc sinh hot ngi Da-lat xa v mong mi c nhiu ngi trong th h th 2 hng ng hu lu gi c phn no np sng ca cha ng ta v con chu hiu ni gian lao ca h. Vi k thut truyn thng hn hp ca mi nm trc ta khng th lm vic ny c. Ch nm ba nm na ta kh lm hn v nhn chng ngy cng gim. i vi qu v ang tui hu thi im ny l thch hp nht, trc l gp tay vo cng vic phc hi li lch s Da-lat, sau l c nim vui trong cui i v trnh c bnh l ln.

Ngi xa xy dng thnh ph bng tay chn vi gian lao kh nhc di nng ma. Ngy nay ta ngi trong nh tm li cc sinh hot v tinh thn ca h bng tr tu vi truyn thng mt cch nh nhng. Vi chc nm na khi tm hiu ni cha ng lp nghip m chng tm c g con chu ta s ng ngng tht vng bit bao khi cha trn 100 nm. Xin hy cng nhau chung sc tm ti liu ngun gc lch s ngi Vit Dalat nu khng s mt lun. Trc ht mong rng tp ghi ny c mi ngi nht l cc c quan truyn thng dnh cht t tm cho ph bin rng ri c


nhiu ngi bit. Bn tp ghi ny hn cn thiu st xin nh cc bc lo thnh, cc vn thi nhc s b tc v ty s trng dng li th ting nhc khuyn khch mi ngi hng ng. Khng cn phi vn hay, khng cn phi truy tm m ch cn vit li hay ghi m trung thc nhng g mnh bit, mnh nh v ngnh ngh ca cha ng mnh hay bn b hng xm ca h. Vi my chp hnh s hy chp nhng dng c, thit b, nhng cn nh c bit vv... v xin gi vo mng li su tm ti liu sinh hot ca ngi tin Dalat xa do th h th ba thit lp hoc trong khi ch i c gi cho ti theo [email protected]. Mi ngun tin u hu dng khng phn bit ca ngi giu ngho, di ngn, ngh nghip v..v v x hi gm nhiu th, v mi ngnh ngh mi sinh hot c nhiu sc thi khc nhau. Khi u qu v cha nh g nhiu nhng khi bt u nhiu iu t nhin n. Hay hn na l sinh hot tng nhm v khi nghe bn mnh k mt chuyn ta lin nh n chuyn khc. Vn s khi u nan nh c Nguyn b Hc ni ng i khng kh v ngn sng cch ni m kh v lng ngi ngi ni e sng. Hy vng chng ta ni c vng tay nhit tnh ny lu truyn li mai sau mt di sn qu gi.

c) S ng gp ca th h tinh thn

Nh thng tho k thut truyn thng qu v s to dng nhng mng li thu thp ngun tin, tuyn chn, sp xp theo tng hng mc, ngnh ngh vv.. c mt ti liu di do v cc np sinh hot ca ngi Dalat thu s khai. iu m ti khng dm ma ru qua mt th. V cng vic ca hai th h nhn chng v tinh thn lin hon nh hng vi nhau v th h th hai a s km kh nng v truyn thng nn xin mi ngi xem th h tinh thn nh thnh phn ch o.

Thnh qu ra sao cha bit, tinh thn lm vic ca ngi Dalat thu xa cha c xc nh, nhng ni s tng thn quan hoi ca thnh phn hot ng gia hai th h, s bt tay vo vic mt cch st sng, s t chc cng vic mt cch

khoa hc cng phn nh phn no tinh thn lm vic ca cha ng ta ri. V mc ch cao qu trong cng vic tm tinh thn lm vic ca cha ng chng ta, ti thnh khn xin li cc gia nh m ti nu danh tnh trn tha li cho ti liu c thm linh kh v chn thc hn.

CHUYN BN L

a) Trung tm ngh dng

Ton Quyn P. Doumer yu cu BS Yersin tm a im lm trung tm ngh dng cho ng Dng hi cc iu sau: cao thch hp, din tch rng, nc sinh hot di do, kh hu n ha v giao thng thun li. Hnh nh chnh quyn Dalat c nh nh Php lp bn quy hoch chnh trang Dalat thnh mt trung tm ngh dng v mt khu du lch. Dalat l mt bnh nguyn vi ni cao rng cn y v thin nhin, kh hu quanh nm mt m trong lnh, phong cnh hu tnh th mng, u ngun cc sng sui, khng c cc khu k ngh nn khng s nhim mi trng, gn nhiu bi bin p, nhiu khu du lch d ngon, gn Saigon vi y tin nghi v giao thng, vn ha, ngh thut, gii tr v l tm im ca b i dng vng Vin ng. Kh c ni no hi t c nhng u im ny cho mt trung tm ngh dng. Khng phi by gi m ngay t lu ng Munier vit trong tp ch Indo-chine .Dalat c th tr thnh mt ni ngh mt l tng Vin ng m khng ni no so snh c. Y khoa ngy nay ch trng nhiu qua th gin m mi trng thin nhin Dalat c nhiu u th, m tin ti khng to dng c. Trong mt khu bnh vin cao c, di t cy c bm hoa mung th em li tinh thn thoi mi, trn lu nhng m my to nh khi lt khi bay xuyn rng thng ngt ngn gi l bnh nng nh ri cng s tan hoc bin. Vi ngun dc tho phong ph Dalat thun li vi xu hng y hc ng Ty ha hp.

Cc i doanh nhn th gii u xc nh iu quan trng nht thnh cng trn thng trng khng phi l c nhn ti hay vn ln m


l a im tt. C a im tt s c hai th kia. Trong bi cnh ton cu ha hin nay khi ta c chng trnh v k hoch tng giai on r rng, bit khai thc u th ca a im tt gii kinh doanh th gii s u t vo, nhn ti v y t s tun v, cc bnh vin mi ngnh s mc ln v bnh nhn thuc hng t ph, vng gi danh cao chc trng s n nh iu tr nh ti bnh vin Mayo Minnesota. Gii bnh nhn ny n cha bnh em theo gia nh n du lch, mua sm hng cao cp lm cho thng trng pht trin mnh. Mt trung tm tnh dng ln, khng ch c nhng bnh vin ln m c trng i hc, cao ng chuyn khoa v y t. Dn Dalat, ngoi trnh hc vn cao, s chuyn v ngnh chnh l y t _ ngnh cu nhn th, gii tr kh au, phc hi nim vui v hnh phc cho bnh nhn _ v ngnh ph l phc v cho du lch v thng mi. Qua bao th h c o to t u th, c tip cn mi trng _ qun mnh sn sng cng hin tnh thng to nim vui cho ngi khc _ ton dn Dalat thnh mt i ng hin nhn thm nhun tinh thn o c. Phong thi ngi Dalat xa s c phc hi. Ngi Dalat s l thng hiu qung co h khng ch phc v cho Dalat m cho ton quc.

Nhiu quc gia u M, k c Vit Nam c nhng biu tng (logo) cho nhng bang, vng, thnh ph nh H ni l t ngn nm vn vt, Saigon l Hn ngc Vin ng vv Dalat c nhiu tn nh thnh ph ngn thng, thnh ph ngn hoa, thnh ph du lch vv.. nhng cha c tn no xng ng l biu tng v cha din t ht cc c tnh v Dalat cng cha xc nh c trng tm ca tng lai. Trng tm ca ngh dng l sc khe, an vui, thanh tnh, nhn h, thoi mi, hnh phc. Nu ta t c nhng iu ny Dalat c th l mt thin ng h gii nhng nu ta khng t c th l mt s ma mai nhc nh. Ti ngh ci tn thnh ph trong rng thng bnh d khim cung, m bao trm trn vn mi c trng ca ngun gc, v tng lai. Tn ny nhc nh n ngun gc rng bao la nguyn thy; s quy hoch nh trong vn, vn trong thnh ph, thnh ph trong rng v rng

trong thnh ph ca bui s khai thi Php thuc; lun lun ph hp vi mi giai on pht trin v nht l to s t m cho ngi cha n v s ngng m ca k qua. Ta cng c th hiu cy thng vi v x x biu tng cho bn tay chai ca cnh lm n cc kh; vi thn vn cao thng ng biu tng cho lng thin, quang minh chnh i; vi rng trng thong biu tng cho tm hn hin lng, cho tinh thn nng ta ln nhau. Nhng biu tng ny chuyn ch c tinh thn ca nhng ngi b mnh xy dng Dalat.

b) Trm nng nghip ca Php

Ti liu ca Php cho bit vo nm 1910 Dalat c khong 8 cn nh g lm cng s v 9 phng khch sn v thnh qu qu tt p ca trm nng nghip trong thi gian th nghim. Do ti ngh rng trm nng nghip ca Php ti Dankia (1898) v ti Dalat (1908) khng tn ti c l v lc khng c ngi tiu th tht, sa ti v c rau nht l khi ngi Php va t ngi va thch sn bn th rng. Trm buc phi gim s lng sc vt ko theo thiu phn trng rau loi t Php: mt ngnh cn nhiu phn. iu m trc y chng ta khng nhn ra t u v qu ch tm vo cc bo co thnh qu m qun bi cnh ng thi.

c) Vi khu dn c ngoi thnh

p Tn Lc

Theo cun a ch nm 2008 nh p Tn Lc c thnh lp nm 1920 cng lc vi nh p Nh Lng tc a Lc qua cc cuc kho st thc a. Hiu a th p Tn Lc ti ghi thm cc iu sau mong lm sng t thm s hnh thnh p ny. p Tn Lc, ngang lng i Ngc Hong, c th l t im ca cc nhn cng lm cho n in Grillet v ngoi n in Grillet khng c ni no k cn cn nhn cng v lng i ny c hai mch nc kh mnh. Ti lng i pha Bc c mt thung lng nh cn nhng li c mt mch nc cho nhu cu sinh hot hng ngy v sau ny


cung cp nc ti rau cho vn ng Phan Din tc Cu T. Khu nh ng X Giu c th l t im u tin khi ng Grillet khai ph n in trng cy quinkina. Hin cn du tch: cc bng t hp v nh gn QL20 (lc by gi cha c). p Tn Lc pht trin dn v hng Ty Nam khi ng Grillet m nh hng n v p h ni mch nc th hai pha Nam.

Nhc ph ti lm bi ti nh hng n ny my thng trc khi m trng t thc Hng Lam. ng k rng ch t vic chun b vt dng n cch thc rt sa cho khch m phi hc my thng. iu ny ni ln s sang trng qu phi ca nh hng. H ny c ghi trn bn du lch Dalat t l 1/14000 v c dn trong p ni rng v tng cng thm sau khi dn s tng. a s dn Tn Lc l ngi Qung, mt s ngi H Tnh

lm cho nh hng n v ngi Ngh an lm vn. p nh ho lnh a s dn chng tht hc. Trc 1945 ch c bn ngi c hc: ng Nguyn thi Thing th k hnh chnh, ng Hc Lan ghi chp gip ba ti nghin cu vic lai ging bng v rau, , ng Nm Sch th k tim Pointsard et Veyret v ng Thun, gio vin tiu hc.

Mun i qua Xun An ngi Tn Lc bng qua sui nh di vn ng Hin ( cha c vn) qua i trng Adran v men theo rng thng qua Xun An. cng l ng gia nh ti gnh s ra Kho Bc xe nga ng Nguyn danh Duy ch xung ga. Khi trng Adran thnh lp dn trong p phi thc hin con ng t mi, tin thn ca ng H huy Tp. Ci cu duy nht vo Tn lc c tn cu Cu Iu, tn ng Trn c Iu, ngi c mt vn nh st cu.

1 Ch Hoa bnh,2 ch mi,3 nh th Tin Lnh,4 Couvent des Oiseaux, 5 Petit Lyce,6 p nh Sng,

7 trng on th im, 8 ng Hai b Trng 9 nh n, 10 bn git,11 ng L Gch


Tri Mt

Tri Mt, nm trn QL11 v ng xe la Tri Mt cch Dalat khong 9km, cch khng xa l im c mt on ng xe la rng ca cui cng. Xut x ca tn Tri Mt l do doanh tri khai thc ca ng Gross. Tri l khu ch hin hu, nm gia hm v ghnh ca con sui, va an ton v tin li. V cc chuyn xe la ngng ti dpt Tri Mt ( xe la ch ngng ly hng ln), nn ba ti hng dn nhm b con thn thuc lp vn ti y vo nm 1934 vi vn ngi em l Nguyn thi Thanh gn dpt vi p d tr nc nay l ng vo Thnh Tht Cao i, v vn nhng ngi khc di chn i Thnh Tht vi ngun nc dn trc tip t ghnh . Sau nhng ngi Hu v Qung mi tip tc khai ph vn di chn i i din Thnh Tht.

Cu t

Cu t, tn dn gian gi mt ngoi ln v xa nht ca Dalat, nay l lng Trng Xun, cch Dalat khong 24 cy s. Lng ny uc cc ng inh vn Sung tc i Sung, T th Lc, Trng Tn c tc ng Ngh Trp, k ton trng S Tr xin thnh lp v c cng nhn nm 1929. S tr Cu t (1922) do ng Lorto-lary, m dn chng gi ng Lt, qun l. Ngi Php ti S Tr cho lm mt sn rng bng phng pha bn kia ng ry mi sng. nhn cng sp hng nhn cng vic. V dn chng sng ri rc thnh tng xm nh Php cho tp trung li xung quanh bi t ny. s lu thng c an ton S tr cho xy mt cu bng gch nhng s si bc ngang ng x lin khu nh ng Lt v khu tp trung dn ny nay l trng Tiu hc. Do c tn Cu t. Cha Vin Gic ti Cu t thi s khai cha c tng on do ng on b Qu, nhn vin s tr, e la ni c hm Cu phm, chm lo vic cha vi chc danh Chnh i din v vy gia nh Pht t c gi l gia nh Pht ha ph do mt s c s dy kinh k. Tuy xa xi

v t ngi nhng cha c mt np sinh hot trang nghim quy c c gii Pht t cha Linh sn n phc trong cc k thi kinh. Trong cuc thi kinh cc th sinh thuc gia nh Pht t phi thc hin t u ch cui tin trnh l nghi t cung cch qu ly n m iu ca mi on kinh k. Tuy cha chn o heo ht gi, nhng l ni c thi Thin s Nht Hnh tu tp. Khong nm 1953 Thin s v cha Linh Quang va tu tp va dy Vit vn ti trng Trung hc Tu Quang, nm sau lng cha do Thy Thch Thin Tm, bo huynh ca Thin s, lm hiu trng. ng l cha t Pht vng. Chng trnh lng Bt Nh Lm ng tuy khng t c nguyn nhng cng ni ln tinh thn ung nc nh ngun ca Thin s.

CM TNG

Ti liu tham kho ca ngi Vit v Dalat rt t m ghi chp li theo khu truyn hay tam sao tht bn khng trnh khi nhng li lm. Ti ang sng xa qu hng, tui 80, kin thc tp nhp v hc trng Php vi vn ha lch s ca h, t tm hiu vn ha lch s Vit qua sch v ri li phi tm hiu vn ha M lm li cuc i nn c th xem s hiu bit ca ti l ca ngi ci nga xem hoa lai cng gia th cu c chp ca vn ha Trung Vit, v ci m, thin v ngun gc ca u M. Ti c nh, hi nhng ngi quen bit v cng ch ghi li c mt s sinh hot ca mt vi nhm ngi. Khng phi l nh vn, thiu ti liu, tm gii php qua suy lun d c gng khch quan v trung thc nhng vn lum thum thiu st nn ti xem y ch l mt tp ghi. Mun khch quan v trung thc cng khng phi d. Tr ngi kh ln l vi quan nim tt khoe xu che nhiu gia nh khng mun cung cp chi tit v c nhiu trng hp ti bit kh r cng khng dm nu ra. Lm sao bit ng sai khi nhn sinh quan mi ngi mt khc, khi x hi lun lun thay i, v cha bit x hi ca th gii s ra sao.


Khi thu thp d kin ti c nhng bi ri v sung sng. Nhng ngi cung cp ngun tin thng cho bit l h khng bit g nhiu hay d kin khng quan trng. H khng hiu rng mi d kin u c gi tr ring ca n nht l khi c nin k r rng, c tnh tit hp dn. Rt nhiu iu c ghi vo ti liu, c dng kim chng, ni kt k c nhng d kin ri rc c dng h cu thnh mt sinh hot vui ti linh hot.

Cm tng ring

Lc u ti khng ng l Dalat cho ti nhiu bt ng, cm hng v thc y ti o su thm gip cho cc th h sau bit thm Dalat. Ri qu t trn a ti gp li ngi quen v cha quen cng trang la vi li khuyn khch cng nhau bi p li phong thi tin nhn, v tm cch to dng tinh thn ngi Dalat. Ti mnh dn ghi nhng chi tit v gia nh mnh nh tin phong c thm d liu to dng tinh thn ngi Dalat d dng v kh tn hn. bu th trn ng th di, mi gia nh mt hon cnh, gian nan hay may mn giu ngho u c nhng tnh tit nn c gia nh th l ngun gc thnh ph c trn vn hn.

p Xun an nm ngay sau lng khch sn ln th nh ny

Mun kim chng suy lun ca ti vi tinh thn ngi c xa ti nh ngi bn ti c tm ti v anh y ghi: nhng t nhn ca Anh quc, chu kh trm chiu, on kt tng tr nhau lp quc. Tinh thn tng thn tng i vn

cn th hin trong nhng nhm di dn x l mi n c lp nghip.

Tri khng ph k thin tm nh ti li c hai ti liu v cng qu gi m ngi n ch nhn ngh l chng c gi tr g. Ti c nhng giy pht vui mng rung ng c ngi ch ch y t bp ra phng khch cho thm chi tit khi ngi chng cho bit b ch y l c ngc Thip, mt lo thnh trng Cao ng Cng Chnh H Ni c chuyn vo Dalat nm 1925. Sao m khng mng c v ch cho bit c ba ngi Vit trong ngnh xy ct cng vo phc v Dalat vo thi im bt u pht trin mnh m cc nh thu ng thi u l Php. Tic thay my nm sau c Thip c thuyn chuyn v Vinh khi ch va trn mt tui. Ngi con Dalat-mt-tui ny cng chng v tm li di tch ni chn nhau ct rn ca mnh nhng cnh c ngi xa u cn na, nhng kh hu v phong cnh Dalat vn l ni ngh dng ca hai ngi.

i o song tu Qu nh cch tr m tnh thng,

t khch bng khung nh Pht ng, Tng nim tm thnh kinh lng k,

M chung trm bng khi m hng. ng i yn tnh vui an lc,

No do th nhn, chng vn vng Gp bc kh khn lng chng nn Vng tm v do, s thnh chng

B Nguyn hu Tun

Mt tm gng ung nc nh ngun v o trng ca tu tp.

Nhng ngi di dn vo Dalat a s u thuc thnh phn ngho nay ti c bit mt i ph gia ng thi m ai ai cng nghe danh. ng B H Nguyn ngc Chc, ngi lng An Ha, Bn Tre ra Nha Trang kinh doanh trc khi ln Dalat, khong 1925. ng l ch nhn mt s khch sn v nh hng n phc v du khch Php, dc theo ng Cunhac (B Triu), nn dn chng ly tn ng t cho cu. ng Cunhac l Th Trng Dalat (1916-1920). Khch sn tuy nh


nhng y tin nghi, phc v tt. Ti nghe k cc lao cng n phi nu nc nng vo bn tm cho khch dng hng ngy. Sau 1945 khch Php hi c ng phi bn dn cc c s ny. ng c ngi con trai Nguyn ngc t k s in. Da-lat c 3 cu chnh: cu ng o, B H Chc v Nh n. C ba cu c khng p ng c nhu cu giao thng mi nn u c thay th bng cu mi

Cu B H Chc mi xy li (hnh chp 2010)

Ti cng c bit i khi Php c 2 lut in th.

1) lut tn ch 1925 p dng cho nhng vng thuc min Nam c Php o c vi din tch r rng, nn gi n gin l i vt.

2) lut ng p dng cho Dalat lm s cho tt c mi bun bn c ng k nhng khng nim yt nn khng chnh thc. Lut ny l lut 17/59 c s k thc c bit qua mt s tm cp cho s hu ch nn gi l i nhn.

Cm tng i vi ngi Php.

Qua hnh cc thng cnh p trn mng v nht l trong cc chuyn du lch u Chu thy ci p vng Gruyre ti hiu r hn ch trng thnh ph trong rng, rng trong thnh ph ca cc kin trc s Php ti mng l qu ti c ci dim phc tuyt vi m thin nhin ban cho. Qua nh hng ca ngh nghip ti hm m cc cng trnh h thc hin cho Dalat nht l ng xe la, nu khng c h ta s khng c Dalat nh by

gi. Ni chung, Php bc lt ta nhng ta cn ghi n h. H li mt thnh ph Dalat vi mt h tng c s vng chc huy hong, y cc phng tin v phc ha mt tng lai sng lng. Ti tht s ngng m tm nhn xa ca h khi quy hoch v ban hnh nhng lut l kht khe v xy ct trn cc i m th h cha anh ta cc lc phn i. Khi tm ti liu vit bi ny thy tm hnh cc tr chi - rt thnh hnh ca thi tiu hc - m c tng l ca t tin ta li, ha ra l ngi Php nhp cng vo, v hiu r hn ci d tm vn cn mun chim c Vit Nam lu di ca Tng Thng Php Vincent Auriol, sau khi ti chim Vit Nam, s ngng m trn suy gim phn no.

Gruyre, Thy s, mt lng thi trung c (1191) nng dn canh tc v vn gi c nt p thin nhin, nay l mt trung tm du lch cnh min qu

Cm tng i vi ngi Vit.

Ngng m ngi Php nhng li rt bun khi chnh quyn ta ch ngh n bo tn cc dinh th v bit th ca Php m b qun nhng khu nh ca ngho nn nh nhoi ca nhng ngi Vit thu khai rng lp ph. Nu khng c nhng hnh xa ta khng lm sao hnh dung c Dalat thu s khai. Ti s rng sau ny con chu ta _ khng thy cht du tch g ca ngi Vit _ s c cm gic l chnh ngi Php khai sinh v xy dng


thnh ph ny. Bit l nh nc cn nhiu kh khn, nm 2008 ti c ngh ch xin quy hoch mt phn t cc p Xun An v Tn Lc lu gi nhng di tch cn st li ch khi thun tin s bin ci khu ngho nn Xun An thnh mt khu du lch c v lng ci vn trng rau u tin ti Tn lc vo trong vn thc vt mi. Dalat ang pht trin thiu g t m phi dnh khu t c di tch c duy nht ni thnh vi a th him tr lm khu gia c v li nhun cp thi m qun ci gi tr cao bi phn ca c knh.

Vi k thut ngy nay gi tr cc di tch c ngy cng tng, trong khi cc cng trnh hin i s li thi rt sm. Trong th k va qua nhiu thnh ph trn th gii ua nhau ct nhng nh hng quay vng trn cc thp cao thc khch va n va thng ngon phong cnh. Nay ti Dubai c mt cao c m tt c mi cn phng t di ln trn u quay vng. Ti vng tin rng sau ny khi cc i Ngc Hong v i ni k bn c chnh trang vi cc kin trc hin i, ng trn cao nhn xung di h su thy mt s tn c giao duyn hi ha ca lch s pht trin Dalat m lng vui sng v cng...

n c tri tn. Xt qua s pht trin ca ngnh trng rau Dalat ti ngh vi kin thc s ng ca ng Hin v nng nghip v phng tin giao thng vo thp nin 1930, ng cho lp vn Tri Mt t Lng dc theo ng xe la tin vic ch rau vo Saigon l ng. Nhng n u thp nin 1950 cc phng tin mi thay i ton b ngnh trng rau. Cc vn c thnh li thi v m hnh p a Thin c p dng ti mi ni, v mi n thp nin 1960 ta mi bt u thy hu qu ca mi trng. Sau 1975 chnh sch ph rng v xy ct ba bi li nhng hu qu nng n. ng ri sai, kh bit trc. S lc iu ny trnh vt xe c.

Dalat c nhng c tnh ca khu tnh dng v du lch m khng ni no c ng Nam nh ng hng hi i vi Tn Gia Ba. Xin ng v nhng li nhun nh ca hin ti m quy hoch khng ng mc ph mt u im

thin ph ny. Dalat l vng i ni nn s quy hoch khc hn cc thnh ph min ng bng: cn c bit lu chiu cao ca kin trc. Cng mt chiu cao nhng nh hng ca v tr khc hn khi t trn nh i, trin i trc hoc trin i sau.

Chng ta tic l sai lm khi ph b ng st ln Dalat nhng khi bit ng xe la rng ca Trm B -Tri Mt, nm st ngay phn ng xe la hin ang cn hat ng phc v du khch, ti ngh l ta nn phc hi li _ ch mt on ngn tng trng _ ng xe la c rng ca ni trn gi li mt di tch c bit c sc quyn r du khch v gi li thm mt phn t ngha a nh cng lao ca nhng bc tin phong.

Xe Citroen ca Php kh thnh hnh. Bn kia ng l tim c Xng Long

Nh li khi ng trn i cha Vn Hnh, ni dc a Thin nhn quang cnh cc vn trng rau p a Thin cm thy bun vui ln ln v hu qu v mi trng v ng gp vo lnh vc kinh t cho Dalat trong bao nm chin tranh. Ngy nay ta bit nhiu v mi trng nhng nu ti khng lm th ngay c cc nc u M cng ch lu tm n mi trng khi nhn thy nhng trn ma a xt vo khong gia thp nin 1960.

Vi tm t b ht hn bi s quy hoch Dalat ca cc KTS Php v tng hp cc iu mi thu thp qua s liu, ti mun ghi li r rng ngun gc su xa ca nguyn nhn _ k c thi


gian v a im _ ph nt ci p m thin nhin dnh cho cc h Xun Hng, Than Th, Vn Kip ni ring v cho Dalat ni chung. Chnh ci ngnh trng rau nn kinh t mi nhn m dn thnh cng nhn nng suy bch ngh bi l nguyn nhn chnh. Ci ngnh m ng Nguyn thi Hin, thn ph ti, khai sanh ra nm 1928 ti p Tn Lc v ng Trn nh n, nhc ph ti, pht ng vic s dng my bm nc ti rau vo nm 1948 ti p Ngh Tnh v oi om thay, nay li chnh ti li truy cu ra iu tai hi ny. Va mi hiu, thy, v mng v dim phc tri cho Dalat th li thy ngay chnh gia nh mnh to ra ci ha ny rut gan ti co tht li.

H Xun Hng v h i C xanh bic truc 1945 khi

cha c p a Thin

tng chim ngng cc mu xanh ngc thch, m lt, trong tro ca cc h ngoi quc, nay li thy mu xanh _ trong hnh _ ca hai h Than Th v Xun Hng xa, ti lng ngi ngm n hng gi trn mn hnh vi bao ni bun tic thng.

Mc du ti ngh l cc iu ni trn l tin trnh pht trin ca nhn loi nhng mt ni bun man mc c m nh mi tm tr ti. Sau bao m trn trc, t ng, ri bnh tm suy lun, ti ngh cc iu sau y mi tht s l nguyn nhn:

1) Kin thc dn ta ch c th, v hon cnh nc ta lc ta phi lm nh vy thi.

2) Trng rau thuc loi thm canh, cn nhiu nc nhiu phn, i hi din tch trng phi bng phng,

3) T pht sng theo bn nng sinh tn qua cuc ni chin.

Theo khoa hc l quy lut tin ha ca nhn loi v theo Pht gio l trng trng duyn khi, khng ai ngn cn ni. Dalat s c chnh trang vi chiu hng di cc vn rau trong lu vc sui Cam Ly ra ngoi cc h trong thnh ph s c trong xanh li v duyn dng nh xa.

i trong ci ri c sn ci may. Hai p Xun An v Tn Lc v a th nghit ng m khng pht trin c nn cn gi c nt c knh. Cng nh ti, tuy c gian kh v a th Tn Lc nhng nh nhng tng tr, nhng li an i, khuyn khch y chn tnh m thnh ngi hu ch v nh c ra hi ngoi tm t v kin thc c phn khong khot hn. Cng hiu thm Dalat ti cm thy c trch nhim phi nu ln nhng kham kh au thng, sc sng mnh lit v tinh thn hng thng ca tin nhn hu n p nhng n tnh xa v nh n nhng vong linh tin phong.

KT LUN

V c n vi Dalat nn ti li gp ti M mt gia nh c chic rng thic, biu tng ca nu tha phng vo Dalat lp nghip khong t


1954-1965. iu ny ni ln ngi Dalat xa i rch bn hn tha phng cu thc vn khng qun ngun gc. Ngi Dalat nay giu sang ph qu nhng khng nh t tin. Ghi li hnh ci rng mong nhng ai nh li cng c cha ng nhng ngi m hng nm vn cn c cng gi.

Bun, gin i. Nhng ci nhn sinh quan ca Alfred de Vigny trong La mort du loup (ci cht ca con ch si) ca thi trung hc,

Gmir, pleurer, prier cest galement lche Fais nergiquement ta longue et lourde tche

Dans la voie o le Sort a voulu tappeler Puis aprs, comme moi,

souffre et meurs sans parler

Tm dch: Than, khc, cu xin, u hn nht,

Theo nh mnh, hy can m hon tt. Ci s mng nng n c giao ph,

Ri nh ta, au kh du cht chng h mi.

gip ti lc quan tr li v tin tng l nhng chuyn gia Php s ngh bo tn khu vc c ca ngi Vit xa v xy dng mt Dalat v p thin nhin tri cho ring.

sau ny ta khng hi tic s mt mt to ln ca cc di tch c nu trn, ti mong nhng hu du ca cc bc tin phong Dalat c gng ghi hoc thu m li nhng g cn nh v cha ng mnh v chuyn cho ti.Ti s lp mt h s tp hp cc ngun tin ny v chuyn cho gii hu trch s dng sau ny. Mong cc hi ng hng Dalat ti cc ni kt hp thnh mt h thng thu thp trin khai ngun tin.

Mong tt c cc bc trng thng, cc thn ho nhn s v mi ngi Vit trong v ngoi nc cng ln ting ng h ngh bo tn v tm thm ngun tin v tinh thn ngi Dalat xa ny, v chuyn bi vit ny n cc mng, cc c quan truyn thng quen bit c ph bin rng ri hn.

Nhn y ti chn thnh cm n c Phan th Ngc Minh, ngi ni Chu hiu tm

nguyn ca ch. Chu c gng nhng khng bo m gip ti trong sut mt nm xin duyt y cun ng Nguyn thi Hin v ngnh trng rau Dalat t 1928 n 1958 v khng ni no nhn in. Nh m ngun gc ngnh ny c sng t v c tp ghi ny.

Mt tm hnh gm rt nhiu loi xe:

xe p, xe vlo solex, xe gn my,xe nga, 2 qun xa xe jeep v GMC

Rt cm kch nhng gp xy dng ca qu v. Khi dng in th lin lc xin vui lng dng hai ch Dalat xa trong mc (subject) ti d nhn khi gp tn ngi gi l Tiu cc, tch cc, khng hiu ht ngn ngun kh xt on, ta cn m rng tm lng nhn i vi lng ci m vin dung nh n tt c nhng ngi Php, ngi Vit tin phng v ngi bn a xy dng Dalat. Bn tp ghi ny c kt thc vi nhng g ti c gng thu thp v phi kim c phn no v nhng v cho tin u c thin tm vi Dalat nhng khng th bit r mi chi tit. Mong c c gi thng cm.

V khun kh bi vit c gii hn nhng ai mun xem thm nhiu hnh c xa ca Dalat xin vo

http://vnafmamn.com/dalat_lostshangrila.html

North Carolina, thng 6 nm 2011 Nguyn thi Hai 100 Lodgin Ct.

Morrisville, NC, 27560, USA

(919) 462 9768

[email protected]


Rng thng Dalat

H Xun Hng thay i gn y (8/2010)

VH l bng hiu tim kem mt thi ni ting Dalat

Ma Hoa Anh o Dalat.

u my xe la chy bng hi nc, mnh nht Chu u hin nay, mt thi phun nhng ct khi en cao ngt trn bu tri Dalat chuyn ch dn Dalat trn tuyn ng cheo leo ny ang xung o Bellevue ln cui tr v Thy S c quc n. Khi vo nhng hm ti tm, bao oan hn, trong hnh dng n m m vng chi, vun vt bay ngc li nh khng mun xa thnh ph thn thng m h tng xy dng . Ti mun dng hnh nh u my xe la ny nh li chia tay qu ti: Dalat thn thng

Documents

Dalat nguoi xua 2b