Arrete du Gouvernement de la Regionde Bruxelles-Capitale

REGION DE BRUXELLES-CAPITALE

Besluit van de BrusselseHoofdstedelijke Regering

BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST ~~--------"\

- Besluit van deBrusselse Hoofdstedelijke Regering totbescherming als monument vanbepaalde delen van hetappartementsgebouw gelegenNotelaarstraat 282 te Schaarbeek.

De Brusselse Hoofdstedelijke Regering,

- Arrete duGouvernement de la Region deBruxelles-Capitale classant commemonument certaines parties deI'immeuble aappartements sis rue duNoyer 282 aSchaerbeek

Le Gouvernement de la Region deBruxelles-Capitale,

Gelet op het Brussels Wetboek van deRuimtelijke Ordening, inzonderheid op deartikelen 226 en 228;

Vu Ie Code bruxellois de l'Amenagementdu Territoire, notamment les articles 226 et228;

Gelet op het besluit van de BrusselseHoofdstedelijke Regering van 14 juli 2005houdende instelling van de procedure totbescherming als monument van bepaaldedelen van het appartementsgebouwgelegen Notelaarstraat 282 te Schaarbeek;

Vu l'arrste du Gouvernement de la Regionde Bruxelles-Capitale du 14 juillet 2005entamant la procedure de classementcomme monument de certaines parties deI'immeuble ,a appartements sis rue duNoyer 282 a Schaerbeek;

Overwegende dat het college vanburgemeester en schepenen van deGemeente Schaarbeek geen advies heeftmedegedeeld binnen de termijn bepaalddoor het artikel 225 § 1 van het BrusselsWetboek van de Ruimtelijke Ordening;

Considerant que Ie college desbourgmestre et echevins de la communede Schaerbeek n'a pas ernis d'avis dans Iedelai prevu par I'article 225 § 1er du Codebruxellois de l'Arnenaqernent du Territoire ;

Overwegende dat een deel van de mede­eigenaars binnen de termijn bepaald doorhet artikel 224 van het Brussels Wetboekvan de Ruimtelijke Ordening de volgendeopmerkingen heeft medegedeeld:

de bescherming van het dak zalleiden tot het weren van deantennes en de daarmee gepaardgaande inkomsten,de bescherming moet vertrekkenvan de bestaande toestand van hetgebouw, om zo de eigenaars niette verplichten tot het vervangenvan elementen ( raamwerk);

Considerant qu'une partie descoproprietaires ont ernis dans Ie delaiprevu par l'article 224 du Code bruxelloisde l'Amenagement du Territoire lesobservations suivantes :

Ie classement du toit menerait asupprimer les antennes et lesrevenus qui les accompagnent,

Ie classement devrait se faire apartir de la situation existante, desorte a ne pas obliger lesproprietaires a remplacer deselements deja modifies (chassis) ;

Overwegende dat de ' hoger vermeldeopmerkingen geen afbreuk doen aan de Consicerant que les observations ci-erfgoedwaarde van het gebouw en dat de dessus ne remettent pas en cause labeschermingsmaatregel niet verplicht tot valeur patrimoniale du batirnent et quevervanging of weglating van bepaald ~\ oE L.l·0 i::G/ ~'I la mesure de classement n'entrainebestaande elementen; f...)~<;:; c; ---:~0:O pas .d'obllqatlon ~~ remplacer vou

if 'AtvCf,f..L . '~ suppnmer certains elements existents ;.:::, ( " ,... , £fi.'/[ \

(.l;jif~r~ .~~ /fANe:";.. . <6 )" .

'-'50 '-'<:'-L.Ap, I A~

q~-Li;~~"fcc!::::-

Gelet op het adviesvan 20 september2006 van de Koninklijke 'Commissie voorMonumenten en Landschappen;

Op voorstel van de Minister-President vande Brusselse Hoofdstedelijke Regering,

Na .beraadslaging,

·Vu I'avis de la Commission royale desMonuments et des Sites ernls Ie 20 ·septembre 2006 ;

Sur la proposition du Ministre-President duGouvernement de la Region de Sruxelles­Capitale,

Apres deliberation,

Besluit: Arrete:

Artikel 1. Worden beschermd alsmonument de volgende delen van hetappartementsgebouw "Les Pavilionsfrancais", gelegen Notelaarstraat 282 teSchaarbeek, gelet op hun historische,artistieke en esthetische waarde, zoalsnader bepaald in bijlage I bij dit besluit:

Article 1er• Sont classees comme

monument les parties suivantes de. I'immeuble a appartements « Les Pavilionstrancais » sis rue du Noyer 282 aSchaerbeek, en raison de leur interethistorique, artistique et esthetique precisedans I'annexe I du present arrete:

de gevels, de bedaking en debinnenstructuur van het gebouw(Slok I en Blokll);de .gevels en bedaking van degarages (Blok III);

• de inkomhal, de trappenhal metinbegrip vande oorspronkelijke lift,het kantoor van de concierge ende wachtkamer op het gelijkvloersen de vergaderruimte in hettussenverdieping van Siok I;

• de inkomhallen en detrappenhallen van Siok II;de tuin en de toegangsweg.

• les facades, la toiture et les.structures interieures du batirnent(Bloc I et Bloc II) ;

• les facades etla toiture desgarages (Bloc III) ;

• Ie hall d'entrea Ja cage d'escalieren ce compris I'ascenseurd'origine, Ie bureau du conciergeet la salle d'attente au rez-de­chaussee et la salle de reunion aI'entresol du Bloc I ;

• les halls d'entree et les cagesd'escalier du Bloc II ;

• Ie jardin et Ie chemin d'acces.

Het goed is bekend ten kadaster teSchaarbeek, afdeling 11, sectie C, blad 1,percelen 13 L 5,13 P 6 en 13 M 7.

Le bien est connu au cadastre deSchaerbeek, division 11, section C, 1re

feuille, parcelles 13 L 5,13 P 6 en 13 M 7.

Art. 2. La zone . de protection relative aumonument decrit dans I'article 1ar

comprend I'ensemble des parcelles et desvoiries ainsi que les parties de parcelles etde voiries reprises dans Ie perimetredelirnits sur Ie plan figurant aI'annexa II du

\)Y:- .»REG/OrV 9/", present arrete ..~"\ ~(0-

~~\ """ ,<,-

,O" CHl\ NCf=1 L, nii::: \<~o! .}__..-~\ ' Lf\I~ \\~

bevoeg;;; voor .rfP/) J\(~o C'" i"~" =i

C9 . ~~~:;~! QJ~''- KAN·Scl Ar-{/ J ~-!v"

<J'<:I;OOF~~~f;:.0~>-'

ministerDe3.Art.

Art. 2. De vrijwaringszone met betrekkingtot het in artikel 1 vermelde monumentomvat het geheel van de percelen enwegen, en delen van percelen en ·wegen,zoals opgenomen in de omtrek afgebakendop het plan in bijlage II bij dit besluit.

monumenten en landschappen wordt metde uitvoering van dit besluit belast.

Brussel,

Voor deRegering,

1 9 -04~ 2007Brusselse Hoofdstedelijke

Art. 3. Le ministre qui a les monuments etsites dans ses attributions est charge derexecutlon du present arrete.Bruxelles, 1 9 -04- 2007Pour Ie Gouvernement de la Region deBruxelles-Capitale,

De Minister-President van de BrusselseHoofdstedelijke Regering, bevoegd voorPlaatselijke Besturen, RuimtelijkeOrdening, Monumenten en Landschappen,Stadsvernieuwing, Huisvesting, OpenbareNetheid en Ontwikkelingssamenwerking,

Le Ministre-President du Gouvernement dela Region de Bruxelles-Capitale charge desPouvoirs locaux, de l'Amenagement duTerritoire, des Monuments et Sites, de laRenovation urbaine, du Logement, de laProprete publique et de la Cooperation audeveloppernent

: ; : ;

CtiANCP(~tra CJ~\t;Ci;t;~l~~ORE

- __~_(..;:;::.~~::::.::;:'~-::=.:~~~-§~L~~BjJ

ANNEXE I A L'ARRETE DU GOUVERNEMENT DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALECLASSANT COMME MONUMENT CERTAINES PARTIES DE L'IMMEUBLE A APPARTEMENTS SISRUE DU NOYER 282 A SCHAERBEEK

Ref. cadastrale : Schaerbeek, 11e division, section C, 1e feuille, parcelles n° 13 L"S, 13 P 6 en 13 M 7.

Description sommaire :

Le complexe a appartements du 282 rue du Noyer, egalement denornme « Les Pavilions Frenceis »,

fut construit entre 1931 et 1934 selon des plans de Marcel Peeters de 1931.

Le batirnent se situe dans une longue rue de Schaerbeek allant du Parc du Cinquantenaire a laChaussee de Louvain. II est construit sur une longue parcelle perpendiculaire a la rue. La facadelaterals est aliqnee sur la rue.La facade avant est orientee nord-ouest et l'arriere sud-est. Devant Ie batirnent se trouve unJardin etun chemin d'acces qui mene aux garages en fond "de parcelle.

Le batirnent Les Pavilions Frenceis est une construction agradins comprenant un bloc flanque de deuxailes plus basses. L'ensemble comporte 16 travees, asavoir 6 dans Ie premier bloc cote rue et celui dumilieu, et 4 dans Ie dernier.La facade Ie long de la rue du Noyer compte 7 travees, La hauteur la pluselevee du batirnent est de 16 niveaux hors sol, les parties plus basses ayant 13 niveaux hors sol. LesPevltlonsFrenceis sont totalement hors gabarit par rapport aux maisons de maitre et petits immeublesa appartements qui les entourent. Sa hauteur et sa situation font de lui un point de. repere "dans Iequartier.

La construction des Pavilions Frenceis se compose d'une ossature en beton refermee de facades enbriques. La facade avant et la facade laterals sont recouvertes de crept, alors que les briques sontapparentes sur les facades arrieres, Les deux niveaux interieurs forment Ie socle du batirnent et sontrecouverts de granito couleur anthracite. Le batiment est pourvu d'oriels qui courent tout Ie long de latacade a partir du troisierne niveau. A hauteur du troisierne et du dixierne niveaux, les oriels sont liespar desbalcons. Au treizierne niveau des ailes Iaterales se trouvent egalement des balcons qui courentsur toute leur largeur. A l'etaqe superieur du bloc du milieu se trouve un balcon similaire. Les traveessont separees par une sorte de lesene, ce qui cree une articulation verticale. La facade est decoree parun motif dentele ala base des oriels, sur les encadrements des portes d'acces et sous les surplombs.

Les Ienetres decoupent la fagadestrictement et donnent un aspect rigide. Les seuils de tenetres sonten pierre blanche. Une partie des menuiseries est en bois, I'autre a ete rernplace par du PVC et deI'aluminium, en prsservant les dimensions initiales, mais avec un profil beaucoup plus large. Leschassis sont unitormes, sauf les fenetres cintrees al'etaqesuperieur du bloc du milieu.

Le rez-de-chaussee cornprend trois entrees a I'avant, ainsi que des portes de garage cote rue duNoyer. II s'y trouve egalernent un local commercial. Le rez-de-chaussee et I'entresol sont eclaires depetites tenetres scandees de petits bois.

L'agencement interieur du batirnent permettait une circulation separee entre Ie personnel et leshabitants. Au rez-de-chaussee se trouvent les entrees, les halls d'entree avec les boites aux lettres, Iebureau du concierge et divers espaces actuellement exploltes pour les bicyclettes, une salle d'attenteet un espace initialement destine a un restaurant. L'etaqe entresole, destine a I'origine au personneldomestique, comprenait de petites chambres et salles de bains. Les etaqes superieurs comprenaientdes appartements de tailles ditterentes, avec un nombre variable de chambres acoucher.

Les "halls d'entree possedent un sol couvert de petits carrelages en rnosaiques claires, des plinthes entravertin et un lam brissaqe en bois clair tralte, abritant les boites aux lettres.Le hall d'entree du bloc I est richement decore de peintures murales et de vitraux, ce qui n'est pas Iecas des autres halls, plus sabres et aux plafonds Ius bas. Dans Ie bloc I se trouve encore I'ascenseurd'origine, execute en bois, tout comme les is§f53/iJl\ . urs, et entoure d'une grille en acier. Lesescaliers autour de I'ascenseur sont en ~~ les pa~\, r les etaqes du bloc 1 sont couverts deparquet. Bien que les parties commu ~, tt&s/ldeuxLttiI6cs 'vent un schema de conception et de

~ ~~ ~

!!} tv11iT) h

§ C~:~~::J }~ ~ ~~'\ \ Ie:C ~ "I -/.r",,\( KA,'J'\..)L. Lf.,R ,J ,/.\oJ, 0(" ()~./

, )jbo---FO..-" · -~:;:5\' ~~"o : t u C'-

decoration similaire, I'usage de materiaux et la qualite de la finition ne sont clairement pas les memes.Ainsi, les escaliers et les paliers dans les autres blocs ne sont pas en bois, mais en granito. Lesbalustrades des escaliers y sonten beton et les rampes en pierre naturelle noire. Les ascenseurs dansces blocs ant ete cornpleternent rnodernises. Les cages d'escalier sont eclalrees par des vitraux.

Les details sont tres soiqnes dans tout Ie batirnent, La finition (grilles de radiateurs, lampes, polqneesde portes, moulures decoratives aux plafonds) est trss uniforme et d'origine dans presque tout Iebatirnent, .

Interet presente par Ie bien selon les criteres definis a I'article 206, 1° du Code bruxellois del'Amenagement du Territoire

Interet historique, esthetique et artistique

Au milieu des annees vingt, Ie logement en appartementdevint tres populaire parmi la riche bourgeoisie, etce pour plusieurs raisons. Premlerernent, un besoin de logements se fit sentir apres la premiere guerremondiale. Simultanement, les prix augmentaient et I'appartement devint moins coOteux que la maison uni­familiale. De plus, I'entretien d'un appartement etant plus facile, il necessitait moins de personnel. Lelogement constitue d'un seul etaqe, sans autres niveaux, etait considers comme un avantage, sans parlerdu confort qu'offraient les cornrnodites modernes, comme I'eau chaude, Ie chauffage central et une cuisinefonctionnelle. Dans les annees vingt, quelques immeubles a appartements tres luxueux virent Ie jour aBruxelles, tel que I'immeuble a appartements du Residence Palace dans la rue de la Loi, construit entre1923 et 1926 d'apres des plans de I'architecte suisse Michel Polak sur commande du promoteur LucienKaisin. Ce complexe particulierernent luxueux comprenait 160 appartements allant de 8 a22 pieces. Outrela taille parfois exceptionnelle de ces appartements, leurs installations communes en faisaient une petiteville dans la ville: des restaurants, un theatre, une piscine, des salles d'escrime et de gymnastique,desgarages, des magasins, une banque, des cours de tennis at Ia possibillte de louer du personnel. LeResidence Palace fut construit dans un style Art Deco precurseur, Cependant, ce n'est si son style, ni saconception qui ont fait sa renornmee, mais bien son prestige. .

Au fil du temps, les promoteurs cornrnencerent a s'adresser a un public plus large. Lucien Kaisin et son filsGerard Kaisin lancerent Ie projet des Pavilions Franr;ais en 1930. C'est Marcel Peet~rs qui dessina Iebatirnent, dont la conception et Ie style font de lui l'ancetre du Gratte-Ciel Americein sis boulevard GeneralJacques 20 a Ixelles, egalement concu par lui et avec lequel il presente des similitudes lndeniables. Bienqu'il s'agisse egalement d'appartements de luxe, les ambitions des Pavilions Franr;ais etaient plusmodestes que celles du Residence Palace. Certes, ils disposaient egalement de tacilites communes pour laposte et les dechets, un restaurant (dent on ne sait d'ailleurs pas s'il a ete mis en service tel quel) et dessalles d'accueil au rez-de-cnaussee permettant d'eviter de devoir recevoir les visiteurs dans Ie cadre prive.Cependant, Ie tout etalt plus sobre quedans Ie Residence Palace.

Les Pavilions Frenceis furent construits en plusieurs phases. La construction de la premiere phase, bordantla rue du Noyerdebuta en 1931. Le reste du batirnent fut realise en 1934. La premiere pierre fut posee Ie 3mars 1934 et Ie 31 decembre de la rnerne annee Ie batiment etait acheve, et une dizaine d'appartementsdeja occupes.

La construction en phases est clairement visible dans Ie batiment, comme sur Ie soubassement qui couvreIe rez-de-chaussee et I'entresol. En ce qui concerne l'interieur, Ie rnateriau utilise dans Ie premier bloc estun peu plus luxueux que dans les autres blocs. Bien que °les concepts soient les memes, Ie sol enmosaique dans Ie hall d'entree, par exemple, est de plus belle qualite, La finition des escaliers et des solsdes paliers est egalement fort difterente: bois et parquet dans Ie premier bloc et granito dans les autres.

Depuis l'achevement du batirnent, iI n'y a plus eu de renovations significatives aux facades et dans lesespaces communs. Quant a l'exterieur, une grande partie de la menuiserie a ete remptacee, et quelquesloggias a l'arriere ont ete murees et incorporees a I'espace interieur, Cependant, hormis une partie deschassis, l'exterieurdes Pavilions Frenceis aqu~~onserve son etat d'origine.

Marcel ~eeters cong~t Ie batime~t aux alent;~gr;},m..,~,~.~1.: . \?~~M1> ,it p,as gra~d ,ch?se de lui; ~es phot~s enpossession des Archives d'Architecture Ml./Jtrne pe~~ltent Cle Q Uire qu',1 reahsa une sene de marsons

§ ~\Y;~;J ~

~?~~!;~~:~;~;~1~~l

d'habitations durant la periode 1910-1914. II concut egalement des immeubles a appartements a Bruxellessur commande des Kaisin pere et fils, dont Ie premier Gratte-ciel bruxellois au Boulevard General Jacques20 et un immeuble aappartements sur Ie coin de la rue Paul Lauter et la Chaussee de Vleurgat.Pour la conception des Pavilions Frenceis, Peeters s'est inspire des gratte-ciels arnericains en style art­deco, notamment pour la structure de facade en gradins, style qui sera perfectionne dans Ie Gratte-Ciel duBoulevard General Jacques. L'interieur est egalement inspire par l'Art Deco.

BibliographieMesnel, G., Les Pavilions francais & La Residence de la Ca'mbre, L'Art beige, supplement au no.1, 1936, p.121-124.Van Dijk, P., Appartementsgebouwen uit het Interbellum in het Brussels Hoofdstedeliik Gewest. Etude non publiee commandee parla Commission Royale des Monuments et Sites, Bruxelles, 2004.Van Loa, A. (dlr), Dictionnaire de I'architecture en Belgique de 1830 anos jours, Bruxelles, 2003.Musee des Archives d'Architecture Moderne. Collections, Bruxelles, 1986.Un oeuvre de feu M.Lucien Kaisin : Les Pavilions Francais, BAtir, 1935, 27.

Vu pour etre annexa a l'arrete du 1 9 -04- 2007

Le Ministre-President du Gouvernement de laReqion de Bruxelles-Capitale charge des Pouvoirs locaux, del'Amenagement du Territoire, des Monuments at Sites, de la Renovation Urbaina, du Logement, de laProprete publiqua at de la Cooperation au developpement

r----------+-t'-J--l--- _iII

" .~ g ti:s~i ..~~ M~ I~ ~J-\ i Utr~i:

l( 1\ ~\~ ~ ~ r= ! ~,r:i! Mft' 'ft...f-~.~ i ~ ~.$ & ... b j~~1. j ' '~\,. ~ -¢}j

BIJLAGE I VAN HET. BES·LUIT · VAN DE BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE REGERING TOTBESCHERMING ALS MONUMENT VAN BEPAALDE DELEN VAN HET APPARTEMENTSGEBOUWGELEGEN NOTELAARSTRAAT 282'TE SCHAARBEEK

Kadastrale gegevens: Schaarbeek, 11de afdeling, sectie C, 1ste blad, percelen nrs. 13 L 5, 13 P 6 en 13 M7.

Beknopte beschrijving:Het appartementencomplex aan de Notelaarstraat 282 of Les Pavilions Frenceie zoals het gebouw ook weiwordt genoemd, is tussen 1931 en 1934 gebouwq naar een ontwerp van Marcel Peeters uit 1931.

Het gebouw Iigt aan een lange straat in Schaarbeek die loopt vanaf het Jubelpark tot aan det.euvensesteenweq. Het gebouw staat op een langgerekt perceel en is dwars op de Notelaarstraatgericht. De zijgevel voigt de rooilijn van de Notelaarstraat. De voorgevel bevindt zich aan de noordwestzijde en de achtergevel aan de zuidoost zijde. Voor het gebouw bevindt zich een tuin, een oprijlaan looptvoor het gebouw langs naar de achterliggende garages.

Les Pavilions Prenceis is opgezet in een vertrapte vorm met drie 'blokken'. Het geheel is '16 traveeen breed,het eerste blok aan de straatzijde en het middelste blok hebben elk zes traveeen, het laatste blok heeft ervier. De gevel langs de Notelaarstraat is zeven traveeen breed. Op het hoogste punt heeft het gebouw 16bouwlagen boven het maaiveld, de lagere gedeelten hebben 13 bouwlagen boven het maaiveld. .LesPavilions Prenceis valt geheel buiten het gabariet van de herenhuizen en lage appartementsgebouwen enfunctioneert door de hoogte en ligging als een baken in de buurt.

De constructie van Les Pavilions Frenceis bestaat uit een betonskelet met een gevelinvulling in baksteen.De vaorgevel en de zijgevel aan de straatzijde zijn gepleisterd, bij de achtergevels is de baksteen zichtbaargebleven. De onderste twee bouwlagen vormen de plint van het gebouw en zijn bezet met eenantracietkleurige granito bekleding. Het gebouw is voorzien van erkers die vanaf de derde bouwlaag overde hele hoogte van de gevellopen. Ter hoogte van de derde en tiende bouwlaag zijn er balkons tussen deerkers. Op de dertiende bouwlaag van de 'vleugels' bevinden zich eveneens balkons die over de helebreedte van de vleugels doorlopen. Op de bovenste verdieping van het middenblok is een gelijksoortigbalkon. Tussen de verschillende traveeen is er een verdikking van de gevel waardoor ereens sterkeverticale geleding ontstaat. De gevel is gedecoreerd door middel van een getand motief bij de aanzettenvan de erkers, het lijstwerk random de toegangsdeuren en poorten en onder de overstekken.

De vensters zijn strakuitgesneden en geven de geveleen streng uitzicht. De raamdorpels zijn innatuursteen. Een deel van het schrijnwerk is in hout, een deel is vervangen door kunststof en aluminiumschrijnwerk. Hierbij is de oorspronkelijke verdeling gerespecteerd, maar is de profilering veel breder. Hetschrijnwerk is gelijkvormig met uitzondering van de boogvensters op de bovenste verdieping van Metmiddenblok. . . . .

Op het gelijkvloers zijn erdrie toegangen aan de voorzijde en garagepoorten aan de zijde van deNotelaarstraat. Hier bevindt zich tevens een bedrijfsruimte. Op het gelijkvloers en de bovenliggendetussenverdieping bestaat 'het schrijnwerk uit strak uitgesneden kleine vensters met een roedeverdeling.

De interne organisatie van het gebouw is zodanig dat er een gescheiden circulatie mogelijk was tussenpersoneel en bewoners. Op het gelijkvloers bevinden zich de ingangen, de voorportalen met debrievenbussen, het kantoor voor de concierge en diverse ruimtes voor het plaatsen van fietsen,wachtkamers en een ruimte die oorspronkelijk als restaurant was bedoeld. De bovenliggendetussenverdieping bevat kleine kamers en badkamers en was oorspronkelijk bedoeld voor het inwonendpersoneel. Op de bovenliggende verdiepingen bevinden zich appartementen van verschillende grootte meteen varierend aantal slaapkamers.

De inkomhallen hebben een vloer van kleine lichte mozaIektegeltjes, een plint van travertin en eenlambrisering van bewerkt licht hout, waarin de brievenbussen zijn opgenomen.De inkomhal van blokl is rijkelijk gedecoreerd met muurschilderingen en glas in lood vensters, bij deoverige hallen is dat soberder en zijn de plafonds lager. In blok I is de oorspronkelijke lift aanwezig, deze isevenals het binnenschrijnwerk uitgevoerd in ho et een stalen hekwerk eromheen. De trappen dierondom de lift lopen zijn in hout en de vi ~n~,.Ya_f!.s' . ,'". ordessen op de verdiepingen van blok I zijnparketvloeren, Hoewel d~ gemeensc~a .~-r~imten:~~~.,"'S de blokken een .gelijksoo.rtig ontwerp-. e~decoratieschema hebben IS er een duid JJ 'lefs,eJm t:a~~~'~, ken In het rnateriaalqebruik en de kwallteitvan de atwerking. . Zo zijn ~e trappen e bordes,s.e.fh..!n deL..~ ( '~ e blokken niet in .hout uitgevoerd, maar inqranito. In deze blokken zun de balust n van de:tr~ppen In 's on met een leuninq In zwartnatuursteen.

. t (:~,C2ii~ ~s .:~« KP\:'J S~ L!\ R! J ,//f'\ 0'-<., <, . ..)...../

"~~D'200'~:' '

De liften in deze blokken zijn gemoderniseerd. De traphallen van de verschillende blokken worden verlichtdoor glas-in-Iood vensters.

Voor 'het hele gebouw geldt dat de detaillering zeer verfijnd is. De afwerking met roosters voor deradiatoren, lampen, deurklinken, de decoratieve lijsten van de platonds is heel uniform en is in vrijwel hetgehelegebouw nog originee!.

Waarde vanhet goed volgens de maatstaven bepaald in artikel 206, 1° van het Brussels Wetboekvan de Ruimtelijke Ordening

Historlsche, esthetische en artistieke waarde

Halverwege de jaren twintig werd wonen in een appartement populair bij de gegoede burgerij. Hieraanlagen verschillende oorzaken ten grondslag. In de eerste plaats was er na de eerste wereldoorlog eendringende behoefte aan woningen. Tegelijkertijd stegen de prijzen en wonen in een appartement wasminder kostbaar dan in een eengezinswoning. Bijkomend voordeel was dat het onderhoud van eenappartement eenvoudiger was, waardoor men minder personeel nodig had. Tevens werd het wonen opeen verdieping, zonder niveauverschillen, als een groot voordeel gezien evenals het comfort vanmoderne voorzieningen zoals warm water, centrale verwarming en een moderne keuken. In de jarentwintig verrezen er in Brussel enkele zeer luxe appartementsgebouwen. Een voorbeeld van een dergelijkappartementencomplex was Residence Palace aan de Wetstraat dat tussen 1923 en 1926 werdgebouwd naar een ontwerp van de Zwitserse architect Michel Polak in opdracht van deprojectontwikkelaar Lucien Kaisin. In dit bijzonder luxe complex bevonden zich 160 appartementenvarierend van 8 tot 22 vertrekken. Behalve deze soms uitzonderlijk grote appartementen waren het vooralde uitgebreide gemeenschappelijke voorzieningen die het complex tot een wereld op zich maakte:restaurants, een theater, zwembad, scherm- en gymnastiekzalen, garage's, winkels, een bank,tennisbanen en de mogelijkheid om personeel te huren. Residence Palace is gebouwd in een vroege art­decostijl. Het was echter niet zozeer het ontwerp en de bouwstijl, als wei de prestige die ResidencePalace tot een succes maakten. .

In de loop der jaren richtten de projectontwikkelaars zich tot een iets breder publiek. Lucien Kaisin en zijnzoon Gerard Kaisin namen in 1930 het initiatief voor Les Pavilions Frenceis. Marcel Peeters maakte hetontwerp voor dit gebouw, dat qua opzet en stijl duidelijk een voorloper is van, en overeenkomstenvertoont met de later door hem ontworpen Amerikaanse Wolkenkrabber aan de Generaal Jacqueslaan 20in Elsene. Hoewel het hier nog zeer luxe appartementen betrof, was de opzet van Les Pavilions Frenceisminder overdadig dan Residence Palace. Er waren wei een aantal gemeenschappelijke voorzieningenvoorzien, zoals een systeem voor de post, de vuilnis, een restaurant (waarvan overigens niet duidelijk isof dat ooit als zodanig is gebruikt) en ontvangstkamers op het gelijkvloers zodat het niet altijd nodig wasom bezoekers in de prive omgeving te ontvangen, maar alles was wat soberder dan bij de ResidencePalace.

Les Pavilions Frenceie werd gebouwd in verschillende fasen. In 1931 begon de bouw van het eerste blok,dat direct aan de Notelaarstraat grenst. In 1934 werd de rest van het gebouw gerealiseerd. Dit gebeurde ineenvliegende vaart. De eerstesteen werd gelegd op 3 maart 1934 en op 31 december van datzelfde jaarwas het gebouw afgerond en werden er zelfs al een tiental appartementen bewoond.

In het gebouw is deze gefaseerde bouw duidelijk zichtbaar. In de gevel is dat met name het qeval bij de plintdie over het niveau van het gelijkvloers en de tussenverdieping loopt. Voor het interieur is hetmateriaalgebruik bij het eerste blok iets luxueuzer dan bij de overige blokken. Hoewel het concept gelijk is, isbijvoorbeeld de mozaiekvloer in het voorportaal van het eerste blok van een mooiere kwaliteit. Ook deafwerking van de trappen en bordesvloeren verschilt sterk: hout en parket bijhet eerste blok en granito eldersin het gebouw.

Sinds de oplevering hebben er geen ingrijpende verbouwingen plaatsgevonden aan de gevels en degemeenschappelijke ruimten. Wat betreft he " ~rri·eor(., . , r- . en groat deel van hetschrijnwerk vervangen enzijn enkele loggia's aan deachterzijde ,,~~st6teri-·· ·e-n··-·t8t~·:I ~ nenruimte gemaakt. Het exterieur van LesPavilions Frencels verkeert met uitzo -,:1~!lv~n [J~~gR " 'l' an het schrijnwerk nog vrijwel geheel inoorspronkel!jke sta~t. Wat b~treft het i . ieur zijrr;q~,gemee ~ appelijke ruimten en de lift van name heteerste blok In een uitzonderlilk goede oorsprort~elljj(e staat. ~

. t, ~,\~i~::~j~ ,)~~~i';: )CI N i l I r/J

,S~:~\~;fyD

Marcel Peeters entwierp het gebouw rond 1931. Over deze architect is niet veel bekend. Uit foto's die zichin het AAM bevinden kan worden afgeleid dat hij in de periode 1910-1914 een aantal woonhuizenrealiseerde. Bovendien ontwierp hij een aantal appartementgebouwen in Brussel in opdracht van vader enzoon Kaisin. Voorbeelden hiervan zijn de Brusselse wo/kenkrabber aan·de Generaal Jacqueslaan en eenappartementsgebauw ap de hoek van de Paul Lautersstraat en de Vleurgatsesteenweg.In het antwerp voor Les Pavilions Frenceis liet Peeters zich inspireren door de Amerikaansewolkenkrabbers in Art Deco stijl, onder meer voor de getrapte gevelapbouw.Deze stijl zal hij later uitdiepen in de Wo/kenkrabber aan de Generaal Jacques/aan.Ook voor deinterieurs zocht en vondt hij inspiratie in de Art Deco.

BibliografieMesnel, G., Les Pavilions francais &La Residence de la Cambre, L'Art beige, supplement au no.1, 1936, p.121-124.Van Dijk, P., Appartementsgebouwen uit het Interbellum in het Brussels Hoofdstedeliik Gewest. Onuitgegeven studie in opdrachtvan de Koninkliike Commissie voor Monumenten en Landschappen, Brussel, 2004.Van Loa, A. (red), Repertorium van de architectuur in Belgie van 1830 tot heden Brussel 2003., Brussel, 2003.Musee des Archives d'Architecture Moderne. Collections, Brussel, 1986.Un oeuvre de feu M.Lucien Kaisin Les Pavilions Francais, Batir, 1935,27.

Gezien am te worden gevoegd bij het besluit van 1'9 -04- 2007

De Minister-President van de Brusselse HaofdstedelijkeRegering, belast met Plaatselijke Besturen,Ruimtelijke Ordening, Monumenten en Landschappen, Stadsvernieuwing, Huisvesting, Openbare Netheiden Ontwikkelingssamenwerking

Charles PICQUE

BIJLAGE II VAN HET BESLUIT VAN DE ANNEXE II A L'ARRETE DUBRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE GOUVERNEMENT DE LA REGION DEREGERING TOT BESCHERMING ALS· BRUXELLES-CAPITALE CLASSANT COMMEMONUMENT VAN SEPAALDE DELEN VAN MONUMENT CERTAINES PARTIES DEHET APPARTEMENTSGEBOUW GELEGEN L'IMMEUBLE A APPARTEMENTS SIS RUENOTELAARSTRAAT 282 TE SCHAARBEEK DU NOYER 282 A SCHAERBEEK

AFBAKENING VANDE VRlJWARINGSZONE

DELIMITATION DE LAZONEDE PROTECTION

Gezien om te worden gevoegd bij het besluit van Vu pour etre annexa aI'arrete du

1 9 -o~·~ 2007De Minister~President van de Brusselse Le Ministre-President du Gouvernement de laHoofdstedelijke Regering, bevoegd voor Region de Bruxelles-Capitale, charge desPlaatselijke Besturen, Ruimtelijke Ordeninq, Pouvoirs locaux, de l'Amenagement du Territoire,Monumenten en Landschappen, des Monuments at Sites, de la RenovationStadsvernieuwing, Huisvesting, Openbare Netheid urbaine, du Logement, de la Proprete publique eten Ontwikkelingssamenwerking, de la Cooper . , eloppement,

----..,

"!c Fl LERuE I

pet~~\N~~~~~~R~ I

Schaarbeek, Notelaarstraat 282Voorgevel

Schaarbeek, Notelaarstraat 282Inkomhal

Schaarbeek, Notelaarstraat 282Trappenhal