De coachende rol van de psycholoog De coachende rol van de psycholoog in een palliatief support team (in een in een palliatief support team (in een

ziekenhuisziekenhuis))

Studiedag Federatie Palliatieve zorg VlaanderenStudiedag Federatie Palliatieve zorg VlaanderenSint-Niklaas, 15.12.2006Sint-Niklaas, 15.12.2006

Walter RomboutsWalter RomboutsKlinisch Psycholoog dienst medische oncologie en palliatief support team UZ Klinisch Psycholoog dienst medische oncologie en palliatief support team UZ

LeuvenLeuvenOpleider bureau voor opleiding en vorming Perspectief HolsbeekOpleider bureau voor opleiding en vorming Perspectief Holsbeek

ter inleidingter inleiding

PST dat zijn ‘structurele’ opdracht PST dat zijn ‘structurele’ opdracht opneemtopneemt

En dus niet alleenEn dus niet alleen PatiëntenzorgPatiëntenzorg Oncologische patiëntenOncologische patiënten Ontslag van patiëntenOntslag van patiënten

Coachende rol op verschillende Coachende rol op verschillende niveausniveaus

Coaching vanCoaching van Eigen patiëntenzorg als PSTEigen patiëntenzorg als PST Verhouding van het PST tgo de Verhouding van het PST tgo de

vragende teamsvragende teams Verhouding van het PST tgo zichzelf als Verhouding van het PST tgo zichzelf als

teamteam Verhouding van de teamleden tgo Verhouding van de teamleden tgo

zichzelf als hulpverlenerzichzelf als hulpverlener

Coaching van de eigen Coaching van de eigen patiëntenzorg als PSTpatiëntenzorg als PST

Integreren we de psychologische dimensie ? Ook bij Integreren we de psychologische dimensie ? Ook bij ernstige lichamelijke verschijnselen als ernstige lichamelijke verschijnselen als misselijkheid, braken, delier, verwardheid….misselijkheid, braken, delier, verwardheid….

Hoe omgaan met overdracht en tegenoverdracht ?Hoe omgaan met overdracht en tegenoverdracht ? Andere teamleden van het PST helpen om te gaan Andere teamleden van het PST helpen om te gaan

met ernstige emoties in (hun) patiëntenzorgmet ernstige emoties in (hun) patiëntenzorg Hoe een interventie met een familie/omgeving Hoe een interventie met een familie/omgeving

opzetten (gezinsgesprek, inzet benoemen…)opzetten (gezinsgesprek, inzet benoemen…) RESULTAAT: RESULTAAT:

structuur brengen in moeilijke situatiesstructuur brengen in moeilijke situaties Uitbouw van psychologische en systeemgerichte Uitbouw van psychologische en systeemgerichte

vaardighedenvaardigheden

Coaching van de verhouding Coaching van de verhouding van het PST tgo de vragende van het PST tgo de vragende

teams teams Hanteren van de eenvoudige vraag:Hanteren van de eenvoudige vraag:

Is dit een ‘crisisvraag’ van het vragende team ?Is dit een ‘crisisvraag’ van het vragende team ? Is dit een ‘weloverwogen’ vraag van het Is dit een ‘weloverwogen’ vraag van het

vragende team ?vragende team ? ‘‘Beslissingsboom rond eigen handelen als team’Beslissingsboom rond eigen handelen als team’

Helpen om de ‘tegenoverdracht’ van het Helpen om de ‘tegenoverdracht’ van het vragende team bespreekbaar te maken !vragende team bespreekbaar te maken ! Casus TIMCasus TIM PST vragen leren stellen aan het vragende team PST vragen leren stellen aan het vragende team

“Leer ons begrijpen hoe het komt dat…”“Leer ons begrijpen hoe het komt dat…”

Coaching van de verhouding Coaching van de verhouding van het PST tgo de vragende van het PST tgo de vragende

teamsteams Opzetten van “gesprekken tussen PST en Opzetten van “gesprekken tussen PST en

team” over eigen functioneren van ander team” over eigen functioneren van ander teamteam

Hoe gaan wij om met euthanasievragen ?Hoe gaan wij om met euthanasievragen ? Hoe overleggen wij bij palliatieve patiënten tussen Hoe overleggen wij bij palliatieve patiënten tussen

artsen en verpleegkundigen ?artsen en verpleegkundigen ?

Adviezen geven aan andere teams ipv zelf Adviezen geven aan andere teams ipv zelf op te nemenop te nemen

Zouden wij, als vragend team, voeding stoppen ?Zouden wij, als vragend team, voeding stoppen ? Hoe kunnen wij, als vragend team, zelf een palliatief Hoe kunnen wij, als vragend team, zelf een palliatief

beleid starten en uitbouwen ?beleid starten en uitbouwen ?

Coaching van het PST in de Coaching van het PST in de “verhouding met zichzelf”“verhouding met zichzelf”

Uitbouw van de “procesfunctie” van Uitbouw van de “procesfunctie” van het PST (tgo de “produktfunctie”, bv het PST (tgo de “produktfunctie”, bv patiëntenzorg)patiëntenzorg)

Dit is het bevorderen van het proces Dit is het bevorderen van het proces van ontwikkeling van palliatieve zorg van ontwikkeling van palliatieve zorg binnen de eigen instellingbinnen de eigen instelling

Coaching van het PST in de Coaching van het PST in de “verhouding met zichzelf”“verhouding met zichzelf”

Uitbouw procesfunctieUitbouw procesfunctie VIA PROJECTEN VIA PROJECTEN

bv Scharniermomentenbv Scharniermomenten VIA ONDERSTEUNING VAN REFERENTIEFIGURENVIA ONDERSTEUNING VAN REFERENTIEFIGUREN

bv Intervisie referentieverpleegkundigenbv Intervisie referentieverpleegkundigen VIA (SAMEN WERKEN AAN) ONDERZOEKVIA (SAMEN WERKEN AAN) ONDERZOEK

Bv Onderzoek ‘Wat weten patiënten over eigen diagnose en Bv Onderzoek ‘Wat weten patiënten over eigen diagnose en prognose’; ‘Kijk op ethische besluitvorming vanuit prognose’; ‘Kijk op ethische besluitvorming vanuit verschillende beroepsgroepen’ verschillende beroepsgroepen’

Kijk op eigen ‘cyclische ontwikkeling’Kijk op eigen ‘cyclische ontwikkeling’ Eerst kwam oncologie, en toen ging het goed…Eerst kwam oncologie, en toen ging het goed… En toen kwamen andere diensten, en begon alles opnieuw !En toen kwamen andere diensten, en begon alles opnieuw ! Wat wil dit zeggen voor ons ?Wat wil dit zeggen voor ons ?

Ons gedrag ?Ons gedrag ? Onze beleving ?Onze beleving ?

Coaching van de teamleden in Coaching van de teamleden in de verhouding met zichzelf als de verhouding met zichzelf als

hulpverlenerhulpverlener

““Je helpt ons te leren uit de situaties…”: Je helpt ons te leren uit de situaties…”: REFLECTEREND LEREN BEVORDERENREFLECTEREND LEREN BEVORDEREN

““Doelbewust van het individueel verhaal het Doelbewust van het individueel verhaal het verhaal van de groep maken…”: verhaal van de groep maken…”: EMOTIONELE ONDERSTEUNING TER EMOTIONELE ONDERSTEUNING TER PREVENTIE VAN EMOTIONAL FATIGUE (Figley)PREVENTIE VAN EMOTIONAL FATIGUE (Figley)

LET OP: niet de psycholoog voor anderen, LET OP: niet de psycholoog voor anderen, maar iedereen voor iedereen binnen het maar iedereen voor iedereen binnen het team !!!team !!!

Coach…Coach…

Emancipatorisch tav andere teamledenEmancipatorisch tav andere teamleden EmpowerenEmpoweren

‘‘werken met de lichtjes…’werken met de lichtjes…’ Ook bij zeer moeilijke psychologische Ook bij zeer moeilijke psychologische

begeleidingen ! Niet snel overnemenbegeleidingen ! Niet snel overnemen In het eigen team, en in de teams waarmee In het eigen team, en in de teams waarmee

samengewerkt wordt: “woorden wekken, samengewerkt wordt: “woorden wekken, voorbeelden strekken”voorbeelden strekken”

Dit wil niet zeggen “niet kritisch !” Dit wil niet zeggen “niet kritisch !”

Coach…Coach…

Veiligheid creëren om uit fouten te Veiligheid creëren om uit fouten te lerenleren

Veiligheid creëren om kwetsbaarheid Veiligheid creëren om kwetsbaarheid bespreekbaar te makenbespreekbaar te maken

Voorbeeldfunctie rond kwetsbaarheidVoorbeeldfunctie rond kwetsbaarheid Voorbeeldfunctie rond bevraging van zichzelfVoorbeeldfunctie rond bevraging van zichzelf