Eximiodldodori dominoSaluatori dcperegrinis dcmaidamagifterDominicus decarpanis de Neapoli ordinisminorum*

Vom a nobispoftFauerit dominatio tua ut ca uobiscxcplarcmunqua: ab ariftotelc tradit litteris credita

de nutriendamemoria difciplina& fi nobis in pfentiarummultis fludibus laboratibus 6nerofujn ce uideat attame ilIa qu$ uincit oiacantafidredit fue uirtute iocudu ipfe igifoia uincens ut eius eft jpreftonos caritati tue redditobfequi 8C parere ab amons oge dC obfequio noftro:oesinuidie & liuoris apes ac detractdionis aculeos ambigat 8Ccxpellanquac du acritatis mella diffundere uidentcorda tame audientia fellea perimunt inuidiadu femen difciplincfide ab eorum cordibus mordedo detrudut:His igitur furdaaure poft terga dimiflis accipe caritatisnoftre &C no ali/cuius dodrinc munufcula qux Ariftotelis dicut de memoria &reminifeentia documenta fandi dodbrisThomc dcAquino fale coditaquoru uidclicctquom quatuor Cntpriniueitanotadu*

Capitulumpmiflum fuper documetaRimo notandu e in traditoe cuiuflibct documctipmo eritregula documcti trahestfccndopoft fc cxc

pluttertio aut ueniet ratio�Itamdubct Ariftoteles in princiVpioprimi de partibus aialiudices*eruditi*n,e fccudu p po/fitu dCbene pofle iudicarc cp at bene aut no beneredit camhscc illeqrto ucro incides ,p fuicipiedo docutneto iuuamc.

Primum documetunujOtag?bonus & clarus intclledushabile& clara red'

ditmemoriam* - A

Exemplum*Otarummmideturflicilfor q ignotorumemoria ho/minum intelligere igitur memorandaconare*

Ratio*Vbnia cu memoria ut idem ariftoteles teftatur nilaliud fit quafirma retentio 6C coferuatio reru imagiy

nuprius abaia gceptaru qua qde coferuatione eloquentiaethelaurulatinoru oratoru princeps cicero uocat:N5*nifi g itelledhis manum in memoria;archa funt qua: qs memora/turus eflconferuadaintelledusmmt coisethimologiare uideturqfi intramemoria: ledu leges eu* in reqem dasqua:&pe uoluit intelligere*

luuamemD quaratione accipienda fciedue q? comunis fenfiisnofier quii prima capitis parte (itus eft tanqfiluama

xima e in quaomniumrerum imagines per unu queqj fenfuum percepterelucent ficut in lilua oium &arboru &pia/tarumherbarumqsfaciesjperunum quodqj femen exorteuirent ex hocigitur chaos maximo intelledus:quafi germina prima quas dicuntur cimasplantarum cultor (uis quasqs:pofi eorum cognitioem quas prima intellectus operatio didturnedit ordinibus: quae fecunda eius operatio dicitunSCtertio quafi deambulans per pomerium incoclufione legitfimilibusfimihacoaceruans:quafiin fafeiculos ligna: 6C calato poma:quia nihil eft in intelledu quinprius fuerit in fenfm&illa in archa memoriasreponit:de quibus cum loquilquafi dearmario pomorum cibumfumens uerba perden'tesruminantis intelledus emittithinc Auguftinus in diaf/colonjficutingenium inquit duiidendoinueftigat& inue/nit ita memoriacolligedo cuftodit dC quafi fosriuulos emit

titmemoria uerba.. * Aliud adminiculum*

Ropter quid notadum eftadhuc memoria e mul''tiplex uidelicet memoria fenfitiua8C memoria intellectiuateft aut memoria fenfitiua ulsqusda anime fen

fitiuecorporaliunitaorganocorporalia. tantum appreheadens SC retinens 8c eodem pereuntis periens.ad hoc & nuncipfa fe habensmnde Auguftinus in fecundo de tnnitate.poffunt inquit pecora fentircp corporis fenfus & ea memoriemadare.ad aflfuetu enim prefepe reuertitur aflenfus.quasqdem fenfitiua memoriadeftructoorganocorporali perit &

ipfa q?patet in intellectiuo homine qui ab retentis in {enfiti/ua memoria fpetiebus demuad intellectiua memoria reflectitur.fignu autem huius dat

( Auligclius i libro de noctibusacticisloquensdedemocrito philofophout retentas fpecicsfenfitinasmeliiismtelligeretfe orbante* .

Emoria aute intellectiua eftpotentia & uisquarda intellectiueanime fpederu fempi ternarum armariu un

deAriftoteles m tertio de aia.aia inqt locus fpecieru e no tota fedintellectus ideft itellectiua memoria hinc Auguftin?imxi.de trinitatememoria inqt intelligentja & uoluntas futuna mcns.harc neccorpus e nec in corpore uirtustcorporalia enim tatunimodo memoraretur utpatetp Ariftotele dicentes inulti coloreefleoculualioquinfuo tatumodo colorc colorata uideret:extrahit etia nonfolum fpecies a corporalibus ut intelligibilia fiant memoranda ea fibi aftimilado:Sed etiam ab hoc & nunc quaquam utpaftluapotentia nofemperipfa actualiter mcmoretunhrec de memoriediuifione tipice dicta fufficiant.

Adminiculum duplex eft*

fUmu diciturattentio Ariftoteles inAude aia adSesadiuoru fui ipatietebene difpofito:Ariftotclis atpre

ccptorpiato intimeo auidi difcipuli& probi forma dcfcri/bes ego iquit utprobu auditore dccct fmc fermoe fub fcile/tio metem aurcfqj parabo:hinc Hieronimus ad Paulinumhabet inquit ncfcioqd latentis cnergie uiue uocis adus &

in aures difcipuli de dodoris ore tranffufa fortius fonat fi/militer 8C deledatio cum admiratoe unde& pucri:& mobIcs carne funt boni intelledus atep memori# nd pueri pri/mum iforme habentes axam:& cam oium ignoratestin feietiis delcdant&admiranf i cognofcedis ude& magiftrorudcfeduthonore dC ftatuas afpiciut admirateffanctoru 6C dcpidas coru hiftorias»Secudi uerotanq impotetes oium admiratur dC magnifaciut fcietias:magna*mfaciut dodrina&

ut iperfediperfedoem ea acquirere dcledanrunattcdc igitur difcedis & memorandis ut magnifacias ca: Ariftotelesenim dicitquedam(emelXattente uidentes melius mernoramur quaaha multotiesXno attite & Saluftius ubi itede/ris igeniu ualet Ite deledaret ifciedis&memoradis & maf

gnifica ilIa:TulIi?*mbenc iquit memoramur q ipueritia didicimus& orati?quo femel eibuta reces fuabit odore Teftadiu:&cudeledari:c5tingat cuqb?cofuetudoincft ipfcigit tecum loquere & cum feientia quafi cum fponfa iocarcmultis ornata monilibus »PIatoenim inacademia uilla ferpentibuscircuncindautdifcipulorum animus infe rcclu/fus proficeret in dodrina legebat hoc etiam communis c5fuetudo uideturapprobare Icolarium quifeneftrasaulcftudii tela uelant utaer tantummodo pro alpiciendis litteris8Cnonpro oculorum uagationc illuminetur*

Secundum adminiculum*

Ecnndu adminicularum per intellectu:no enim ualet memoria retinere

qua:intellectus capere :faciiius enim eft lignaindere& ligare qua fuppofitishumeris fobtecfoportare*Ite tectu no eftcapax omniuquannniuafuntlignoru noli igitur plura le/gendpper intellectum capere qua qua:ualet memoria retinereneforte ceflante intellectus tympano& pfalterioJn intellccrioneillorucefletetiam SCillpru pofleffio* utilius cniiiidctur tranfeunti SCtrafuoIaritiprouincias&uoluptatemin nouitate diuerfarumreru captanti diutiusc6morari { i aliquaillam acquirendobonoru illius pofleftione qua iocun/daoculoru tantumodo udatepraefentia delectarirtranlactaeni imagine tranfir oblectatio primo* Secundo ucrorelictacfl iiTngofimuI &fldrupoffeflip*archa aut pbfteffiois (cietie memoria primo uacua fccudo ueroremanet plena*

Secundam documentum�

Otaq?bonusredufqj ordomemoria faciet bona habiIemqR&rectam*

Exemplum*Acilius rcctiufcj memoraturus quis conuiuante fa'miliamtotamlialccndendoaferuisicipiet & grada

timad patrem familias cucurreritrcuerfiirus ad feruostlongiusenim erit itermemorie&reminifccntie in rcucrfioe 8cdefcefuad feruospropter quodlafla & feflfamemoria ipmrelinquet undeHieronymus ait deeuangelifta Matheo cpofiis fuerit ordine prapofterorfed neceffario comutato utgenerationis chrifti feries texeretur»

ad memoranda/Vom Auguftinus deciinononode duitate dei dicat

q? ordo eftparium difpariuqjrerum fua cuiqw loca tribuens

difpofitio ita fiet motusmemorie ad illa memodda quemadmodu SCordmistquaproptcr Cicero fenfit cj oratoremoporteretoia fcire fcilicet lecudii ordinem quiaars imitaturfemperconcito gradunaturam» ]

luuamen»- ’

Binotandueff quodordo eft multiplex cuius nobisdiuifio trinafufficiat primus ordo dicitur ordo natu

re duplexexiftens primus dicitur uniuerfalis quod faffuma Boetio dicitur in libro de philofophica confolatione q fccundu eunde in dicto libro nilaliudeliqua dilpofitiomobiliu reru per qua diuinaprouidentia fuis quarqa neclitordinibus ficpecudis femenad pecude generanda 8C hominis ordinaturadhoiem&utOuidi?primomethamonait, Aftratenent cadeffe foliu formeqsdeoru cefferuntnitidis habitatidepifcibus unde* Terraferas ca:pit uolucres agitabilis aer#

lecundu que natuta ni uno qaqgp parhculan naturaliter prociucedo or

dinateprocedit � Nam ia humano uentre ex fufcepto uiri femineprioembrione coagulatae quoSalon feptiocapituloSapientie fue ait|fum qmdc& egomortalis ho limilis homiIlibus & ex genere terreno illius quiprior fadus cft &in uetre matris figuratus fum caro.dcce menfiu tepore coagulatus (um in fangumeexkmmc bois ex delectamero fomniiconueaientis &cetera,Secundo quafi exquadamalTa coagulata incipit carneaaia fcilicet fenfitiuaillu informans propter quod dominus per lerenua cominatur fuperbo ifraelspopulo quafi eorumihil eitate offendendo dicensquali ollain manu figuli ita dC nos in manu domini.Tertio in nobiiif(imoaiali hole quafi deficiens natura a dominocadeffem ciuinaijjalam expectatproptcr qdfdidtue quod genus1

ipms

cilicctdei fumuspcrfedus tande incRe hois hoquafi libet& fui dominusrfradis ferismaterni carccris in luce perdit*6C in potentia habens cuncta ut Dauit oia fubieciflidCcxttra nnffius tamen perfectus pofleflbr lingua habens* intc!lectummecfatur nec ratiocinatur propter quod illius.edefui ctas infantianominatur*fecimda pueritia*tertia adolefcetia*qta iuuetus*qnta grauitas/exta (enectus* feptia decrepitas ultra qnihil cxpedat nifi refolutio ad morte*

Dmemoradum igitur totum hoiem dC qua: accidutei fecundum oes aetates fic facilius mouebitur mcriio

ria ut efl mota natura*ars enim jpfequitur naturam& eius prora dimiRa ueRigio calcato natura profegtur puppim &ip{aquafi duce pradieunteuelociuspercurredamtranfuolatuiam*

Ecundus ordo diciturrationis ubi notandum cR qd!ratio uas eft omnibus calatu dC floridam uirnitib? uc

lut edum ftellisanter quas uelut diana{bella refulget puri?lucidiufqp iufticia+ronalis enipuer indignaturbolum accipere apparetea quono ut decuituultu ironicu afpexit* ite coouiuantibus uelinecclefia conuenientibus uiris'adultis ip(cnon alta fed humilia elligit fibi loca undeproportio iuRicicuideturlucere in talibus*hinc& enim e qcf loc?dat pape/ecudus cardinali.terti9archiepo*qurt9epo*qntusSacerdoti dignitatepraedido/extuspriuato facerdoti/eptimusdiacono*odauus decim? feruicti i ecclefia* Ite pno [pator poR querex e cui fucceditduxque feqtur marchiotrahens poR fuos humeros comitemcuius terga refpides procedit eques cuius talis fequensgraditurarmiger pofl quem prarflo eR equi agitator illius *lteprimusmenfe locus datur patri familias« ex uno

latere fecudusprimo genito tertiusifecudo genitovx alioIatereprimus matrifamilias fecudus*prime natatu tertl9*fecfidc*nataru*qrtus*frio&aitcille feqnti: nofces igitur ordinehuc&gradiensper illfi fic uifio& redo gradu facile cundamemorabit pp qcE dicif q? gradatim rememoratos oes fci£tiasfm eam ordine ucl §m ordinem q ipfas pceperut feu aequifiuerut facile memoratur cudam unde&re ichoarc oblitu in rccitado peipitur puer unde Arifioteks poft primi*inquit motum natus eft fubfequi fecundus*

Ertius dicit artis ordo duoshabes fontes uidelicet intellediuu (peculatiuu & intellediuupradicu q ope

& inquifitioncunus cu fit multiplex nominat*Rimus fons omnes fcietias & partes earum ordinatundeprima fdentiarum diciturgramaticajfundame

tfumeft aliam fcientiarum poftq eft fecunda*polimita rhe/torica&hacfequif dialetica&ut huic fuccedit pBica*Iteprima partes ordinat naprimo e fpeculatiua gramatica &

pofitiua lecudo 6rtogropkia tertio ethimologia qrto dia/{intafticaJteprimonoluitrecognofcere nome fecudo uer.bumdte primo philofophiaphificoru librum ponit* fecun/

do librum de generatione& corruptione*Ecundusfons cotinet oes mecanicas artes SC pradi/cas ordinationes uteft medicinatars militaris dC ar/

chiteduraJtearchitedOr primu fundamdufcdoau!a*iii*coclaue ordinattk tedufuppmu in quolibet igf illoru me/moradotu fit memorati cognitio ordinis Ariftotelis q benekjt luice ordiata ftbfi (ut remifcibilia q ueromale grauiter*

Primum adminiculum*Imilitudo igitur primum dicitur adminiculum qua:erit fccudu ordines dC qualitatesut fi iudicis memora

ricotingat Moyfen populi ifracliticiiudicem prasoculis habebis»ltem lufci dC casci finphonizantem&fi ducis homin€aureo clipeo uel argenteo capite circucintum idc Aueroiscomentator Ariftotelisaitcp memorari contingit propterfuum fimile cuius fignum apparet in reminifeentibus alicums praeteritipropter prafens fimile occurrens unde aiunttnodouide cuius re minifear propter fimilitudineauditi uerbi ucl uifc rei uel modouide cuius me faciasreminifei»

Secundum adminiculum»Ontrarietas fecundum dicituradminiculum ubino/tandum eft q? quandores diuerforum ordinu & qua

litatum eflfent recitande in unaoratione uel in unafententiacloqnende tunc ordo fubfequens debet efTe c5trarius imediate antecedenti ut fi uidelicetmemoranda effent libertasferuitus frigus eflas diuitiepaupertas pietas crudelitas iufticia impietas fic ut funt hic nominata ordinabis non aute dices libertas frigus feruitus cftas diuitie pietas paupertas crudelitas:grauaretur enim memoria fic inordinate procedescuius ratio uidetur quiacum Boetius in libro de plpica confolatione dicat q> contraria non fe copatiuntur adinuicemimo iuxtafepofitanullomcdiomotum habet contrariumftoperationeadinuicecontrariam�ficitaqa ficuttnotu nuilo medio ad inuice habet contrariu fic in metnorado nullfialiud habendo uel querendo auxiliu mouebunt memoria:ars enim imitaturnaturam*

Tertium documentum»Ota q>bona& ordinata ad unum principium memorandorum reductio ad percurrendum illa memoria

faciet expeditam*Exemplum*

Bi notandum eftg? eft aliudprincipium q? dicit generaliflimu dcaliud qp dicitumiierfalea*c6mune fed no

ita utprimum dcaliud dicitur fubprincipium dcparticularehicleruaduseftordout traditu eft in capfode ordine igfmemoraturus totu & exercitu uel regalem gerarthiauel facerdotale defcendedoab imperatore uel rege uel papa incipiam dcad pncipes militia duces&cardinales principia eo'muniamediata quapnmu deucnia a quibus quafi reicipiesdeferendaad particularia principiamidelicetcenturioncs barenes dC epostafcendedo neroecotra faciedu eftdicm* faciliusmemorabor oes intermedios inter papa dc eardinales dChos & epos 6C eosqfub ipfisiuntjcognitishorum dignitateordine & numero*

Noratione aut recitada fit terna qfi imperator& pn/cipium generaliffimu diuifioprima qfidux&princi/

piu coeifubdiuifio uemquafidux & principiu particularefi aut rp feeet recitada trifaria diuidedacfi&ad pri/cipia diuifionisrecurrcdu efl uidelicet fi eetprincipiu oratironisomne hoium genus&cmediu at cognito o ciues egregii dominiohui?& regno reru exterioru confumatio neroorationis Termonis &profie:quom ois fpledor ornatus nonfit ab hiis qua: terrena nubila paret Tedabhiis q a Iuc£auc pdeuntjadipfam refulgurateuirtute&ad ipfam aiam inter'noru acie ueftroru extollite oculoru:igitur,pprincipio memorare omne rp fecudo uero cognito dC p tertio:quom ois&C camera unde&poetice didum eftjfcire li uis hanc rem tota fit fepata minuti;&alibi ut qbufda placet tria diuifio fiat#

Katio*Vom aut ut5teftatur Ariftoteles oe agens intelledluale intedat fmem defideratum in quo adipifcedo fpes

coflituitur quoadepto gaudiaoperdtiacqritur iuxta illudfpesq differturaffligitaiamdignu uitasdefiderium ueniensJtuncigif ledas pcedetmemoria ad fine memoradoru quu&darius& <ppmqus&faciliusfibi illd uiderit acquirenduhocaut fiet inafiecutione primoru principiorum* Gregorius*n«inquit g»cognitio futurorum eft exibitio pteritorumapprehenfio*n*finis ultimi non fietnifimeliis finibus comphenfisuibi nota q adunum finem ultimum multi intermedii finesordinant ut ad fanitatepocula & medulla &■ ad ue/neranda caniciem pueritia atqj iuuetustexilaraca igitur me/

moriapercurrit ufqs ad ultimum fine:poftprimorum adepfionctdC fpesfibioritur de ultimo fine adipifcedo primisadeptis 6< quafi folita futura et fit de fine ultimoacquirendobi uidtoria casterisahistnuphatis.ite paufadoi fimb? itermediisa quolibet furges i fequete eudo ualidi?ad curreda uia(accincta confinget. Primum adminiculum*

Rimiim igitur adminicula caufalitasdidt.cft.ntipfaredtandimfoluendi globi orationis initium dC caput

funfq! habens ad oesriuulos uiani quaficaufa in uirtute co/linens oes effectus ca ante qua:in fe cftuna folet clTe pluriueffectuum& quom (itbreuior numero facilius eft memoyrix retinenda cixaut multa: funt rp qbus cognofcedis Arifio.& j>cfilegeda ft opa & fdi dodtoris:iargumetatoib?tte'ro utpetit dilatiotua a noB illi fieri claru ca e medi?terni in?qi uutatoib?iqtroportetppoes memorabilr fcire:fi atcupit duartio tua fcire juetoemedii termini jpargrmetatoe uide q deea fcripfit fetusdodor Thomas deaq,no»pauca*n*8c breuiacu liat faciliter memoria:commendabum ur*

Secundum adminiculum.

Ecundum adminiculumdiciturprincipiorumnatioubifciedu e q» fi plura nomina eifent recitanda

utputa centum ucl plura eflent illa ad pariculariaprincipiareducenda quinaria huius ratio ex iam dictis tradita uidef*quom.n.perintelledlusmanum reponant in archa memoriacreminifircndaficut natura quaars imitatur quinqj digitos manui tribuit itaurq» fafciculuquc itelledtus manus mcmoria; traditconuenien ter fieri dicamus quinarium*

Q uartum documentum.Otaqjpotiffimumeftquartum& ultimum documctum quidem dicitnr fepiflima memoratio undeAri/

flotclcs meditationes inquit memoriam (eruant*Exemplum*

A mpueri poftq didicerint ledionemrecitanda magftroadhuc multoties illarememoran t pp qd! Seneca

dixitmemoria nihilperdit nifiquodfepenonrefpicit*

Vom fit comunis fententiaphilofophantium ouimex frequentatisadibus habitu generari: habitus aut

ut Arifloteles teftatur intelled:uales&fidentia: fint dediflficili mobilesnopdit memoria q fepc uiderit ad (e conuerfiu

Primum adminiculum*Dmimculum primum premium dicitur � laboriofuscmaJioru documetoru e quom fitergo ho finis ulti/

mushoruoiummaximuetprimu expedat fiuoru laboru*ocs*n*ita(etiut:q7oislaborpmiuoptet:3>e diuerfu fecudumagnitudine &prauitateaioru memoratiu:rci*fipmii ueritatem:& uanitatemobferuantiumnam homunculi extenorum bonorum mercedem expedantnfii femetipfos in contcmptionem:obiiciut: pluris enim illa quamuitam fuam

fadut 8C tamen illa futpuitahois& 116hofs uifap tffis: Itlluxuriofi corporalia bonarcfpicunt caeciifti appare!:dominu.muitc mortalium duceqpamm fubdiderut corporis feruitutiquomp aiam corpus &nop uiua fir.lfti inpnofccndis cantilenis &in memoradis gemetisamoris terreni fingultibus ut carnalem mentemoueat & ad carnalia defidena ftudet quid ftolidius iftis quip futuris lachiymis prefentes emittunt dc£ futuro luctu gemitus nunc darecogu/

turhos quidem (equitur acies tertia magorudentis ifti oisfuntafpiciedi palpebris ut quiad fe ipfos nunq propriu conucrterut internu nccafpectum alioru ad fe trahere ualeantetiam externum*

Agnanimi ucro eternam fuorum laborumppofuercmercede inter quos diffeminata eft zinzania ut aliqui

ipforuppna apparetemercede cupietes gloriam ipfa pdatalii nero inquarreda gloria ignominia detineatppetuam iuxta illud fi ego gloria ixiea quaro gloriamea nihil eft» Sedeftpater meus qui glorificat mc:quapropter apoftolus ad/monet dices omnia in gloria dei faeite:& item regi (eculorum immortali& in uifibili foli deohonor & gloria in feculafeculoruame*ipfegIoriaeftuirtutu*& dominus nec cuinirtutis gratiamdedent abfq$ gloria fcilicet effectu gratia:uagaritandem permittet inglorium in quo cum fummaconfiftat felicitas cu illi preditus uirtuteapparueris te ipmputa felicem fit igiturbeatitudoobicctum tuum quam appetutjpquaomnesIaborat:& fic lemper 6C promptus erisad memorandu 8C memorando felix*

Secundum adminiculum*Bftractio a meditatione rerum impertinentiu fecundum dicituradminiculumplunbus& enim mtetus

SSSorcftadfingntafcnfnsS^anffotelesmqultfenfusadplura intentus ad minima fninimuscfthax igitur ufc humajnifTimedenutriendaatqj iuueda memoria ut uoluimus expreallegatoru doctoru(criptis legentes in dilectionistue calato a dominatione tua intrudenda cotulimus iocunda igitur oblata manu caritas tua fufcipiat pro quibus offeredisconcitoea atcp letanti percuretesgradu ad calce dedimus

Anno domini*N4*ccccIxxvLindicti6eniiuDie uero*xvudecembrisRegnate Serenifllmo & Illuftriflimo dominono(lro*D*Ferdinado Dei gratiarege Sicilie Hierufalem 8Chungarie dC cetera Regiorum uero cius Anno«xviii.Foelidter amem

Valepcritufqj in multis in iftis etiam fufeipe uires ame