Değişken Maliyet Sistemi

7/30/2019 Deiken Maliyet Sistemi

1/24

DEKEN MALYET SSTEM

Tam maliyet sistemlerinde temel ama;Mamullerin birim maliyetlerinin hesaplanmas,Dnem giderlerinin kontrol

olmakla birlikte,

Deiken maliyet sisteminin en nemli ileviiletme ynetiminin alaca kararlara verisalamaktr.

Deiken maliyet sistemi, mamul maliyetinin

sadece deiken giderleri dikkate alnarakhesapland bir maliyet sistemidir. Bu yaklamla deiken maliyet sisteminde retim

giderlerinin deiken ve sabit olarak ayrlmasnem tamaktadr.

2006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 1


2/24

Deiken maliyet sisteminin balca zellikleri

Giderlerin tm, retim ve sat hacmi ile olan ilikilerine gredeiken ve sabit ksmlarnaayrlr. Bu sistemde, deiken retim giderlerinin tm mamullere

yklenir. Sat, datm ve ynetim giderlerinin deikenksmlar da, satgerekletiinde mamullerle ilikilendirilir.

Sabit genel retim giderlerinin tm dnem gideri kabul edilirler

ve stok maliyetleri iine alnmazlar. Deiken maliyet sistemi uygulamasnda etkinlik salanabilmesi

iin, kendi zelliklerini belirtecek kayt ve raporlama sisteminoluturulmas ve giderlerin sabit ve deiken ksmlaraayrlabilmesi iin n olanaklarsalayc biimde organizasyonugerekir.

Sistemin belirleyici zelliklerinden biri de katkpaykavramdr.Sistemde temel yaklam, her malnsatndan beklenen gelir ileo mala ait deiken maliyet arasndaki fark olan katkpaynnsaptanmasnaynelmitir.



3/24

DEKEN MALYET SSTEMNN LEY

Yrd. Do Dr. Metin Saban 32006

710 Dir.lkMad.Mlz. H. 711 DM.Yan.H. 151 Y.Mam.r.H. 152 Mamuller H.

xxx xxx xxx xxx xxx xxx

720 Dir. . Gid. H. 721 Dir.i Yan.H. 620 Sat.Mam.Mal H.xxx

xxx xxx730 Deiken GG

xxx

731De.G..G.Yan.H.

xxx

730 Sabit GG H

xxx

731Sabit GG Yan.H.

xxx

690 Dnem K/Z H.

xxx


4/24

DEKEN MALYET SSTEMNN

YARARLARI Krplnlamasnayardmc olur. Maliyet - Hacim - Kr analizlerinin yaplmasnsalar. Giderlerin eitli retim hacimlerinde nasl bir deiiklik

gsterdiininsaptanmasnayardmc olur. Stok deiikliklerinin kr zerindeki etkisini

giderdiinden iletme ynetimine analiz iin kolaylksalar.

Sabit giderler gelir tablosunda ayrcagrleceinden, bugiderler zerine daha fazla dikkat ekilmesini salar.



5/24

DEKEN MALYET SSTEMNN SAKINCALARI

Deiken maliyet sisteminin en byk sakncas, finansal tablolarnbu sisteme gre yaynlanmasnn kabul edilmemi olmasdr.Dolaysyla deiken maliyet sistemini uygulayan iletmeler,finansal tablolarn tam maliyet sistemine gre dzenler.

Giderleri, sabit ve deiken olarak ayrmak ok kolay deildir.Byle bir ayrmn zorunluluu hatal snflandrmaya yol aabilir.

zellikle yar deiken giderlerin snflandrlmasnda, bu durumdaha da belirgindir.

Dnem sonu bilanolarndastoklarndeiken giderlerle ve dkdeerle gsterilmesi; gerek ortaklar, gerekse finansal kurululartarafndan hatal yorumlamalara ve deerlendirilmelere nedenolabilir.

Mamul maliyetinin dkolmaskr yksek gstereceinden,satdepartmannn satlar arttrmak iin gereksiz fiyat indirimiyapmalarna neden olabilir.



6/24

DEKEN MALYET SSTEMNN KULLANIM

ALANLARI Deiken maliyet sistemi eitli retim hacimlerinde maliyetlerindeikenliini belirtmesi nedeniyle, iletmenin faaliyet sonularn

izleme ve analiz etme olana salar. Dolaysyla karar almada iletme yneticilerine bilgi salama

ilevini yerine getirmi olur. Deiken maliyet sistemi bir maliyet hesaplama sistemi deil

maliyet analizi ve karar verme aracdr. Deiken maliyet sistemi iletme ynetiminin; plnlama, karar alma

ve kontrol eylemlerini yerine getirebilmesi iin yararlandaralardan biridir.

Bilano ve gelir tablolarnda mamul maliyetlerin yalnzca deikengiderlere gre dzenlenmi olmas muhasebeciler tarafndan

benimsenmi deildir. Bu nedenle bilano ve gelir tablolarnn deiken maliyet sistemine

gre hazrlanmas, sadece iletme ynetiminin karar almasnayararl olacaktr.



7/24

letme ynetimi aada belirtilen konularda deikenmaliyet sistemi verilerinden yararlanabilirler

Baaba noktasnn saptanmasnda, Fiyat koyma kararlarnda,

Makine ve donanm yenileme kararlarnda,

Bir mamuln retimine devam edilmesi veya son verilmesi

kararlarnda, Belli bir mamul retme veya dardan satn alnmas kararlarnda,

vb.



8/24

Tam ve Deiken Maliyet Yntemlerine Gre HazrlananFinansal Tablolar

Deiken maliyet sisteminde mamullerin birimmaliyetleri sadece deiken giderleri kapsadndan,ayn verilere dayanlarak (deiken ve tam maliyetsistemlerinde) dzenlenen bilano ve gelir tablolararasnda nemli farkllklargrlr.

Ancak tam maliyet ile deiken maliyet sistemleriarasndaki esas fark gelir tablosunda ortaya kar.



9/24

rnek: X retim iletmesinin aylk10.000 adet olmak zere yllk120.000 adet mamul retip satma kapasitesi vardr. letme aylkdnemlerle finansal tablolarnhazrlamakta olup dnemlere

ilikingerekleen bilgiler aadaki gibidir.


DNEMLER I. Ay II. Ay III. Ay IV. Ay

Dnem Ba Mamul Stoku 0 0 2.000 Ad 1.000 Ad

retim Miktar 30.000 Ad 30.000 Ad 27.000 Ad 32.000 Ad

Sat Miktar 30.000 Ad 28.000 Ad 28.000 Ad 31.000 Ad

Dnem Sonu Mamul Stoku 0 2.000 Ad 1.000 Ad 2.000 Ad

Beklenen Kapasite 30.000 Ad 30.000 Ad 30.000 Ad 30.000 Ad


10/24

letmenin dneme ilikin birim bana standart maliyet bilgileriaadaki gibi olup, dnemin gereklemeleri de standart

maliyetler dzeyinde olmutur.


BirimBana

AylkToplam

Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 25.-TL

Direkt ilik Giderleri 10.-TL

Genel retim Giderleri (Deiken) 20.-TL

Top. Deiken Standart Birim Maliyet 55.-TL

Genel retim Giderleri (Sabit) 15.-TL 450.000.-TL

Toplam Birim Standart Maliyet 70.-TL

Deiken Sat ve Ynetim Giderleri 4.-TLSabit Sat ve Ynetim Giderleri 6.-TL 150.000.-TL

Birim Sat Fiyat 90.-TL


11/242006 Yrd. Do Dr. Metin Saban 11

TAM MALYETE GRE GELR TABLOSUI. Aylk Dnem

A- BRT SATILAR 30.000 Ad * 90.- = 2.700.000.-

B- SATILAN MAMUL MALYET (-) 30.000 Ad (2.100.000.-)1- Dnem Ba Mamul Maliyeti - - -

2- retim Maliyeti 30.000 Ad * 70.- = 2.100.000.-

Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 30.000 Ad * 25.- = 750.000.-

Direkt ilik Giderleri 30.000 Ad * 10.- = 300.000.-

Genel retim Giderleri (Deiken) 30.000 Ad * 20.- = 600.000.-

Genel retim Giderleri (Sabit) 30.000 Ad * 15.- = 450.000.-3- Dnem Sonu Mamul Maliyeti (-) - - -

SAT. MAM. STANDART MALYET 2.100.000.-

4-Kapasite (Hacim) Fark () - - -

SAT. MAM. DZELTLM MALYET 2.100.000.-

C- BRT SATI KAR VEYA ZARARI 600.000.-

D- FAALYET GDERLER (-) (270.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 30.000 Ad * 4.- = 120.000.-

Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-

E- FAALYET KAR VEYA ZARARI 330.000.-



DEKEN MALYETE GRE GELR TABLOSUI. Aylk Dnem

A- BRT SATILAR 30.000 Ad * 90.- = 2.700.000.-

B- DE. SAT. MAMUL MALYET (-) 30.000 Ad (1.650.000.-)

1- Dn. Ba Deiken Mam.Maliyeti - - -

2- Deiken retim Maliyeti 30.000 Ad * 55.- = 1.650.000.-



Genel retim Giderleri (Deiken) 30.000 Ad * 20.- = 600.000.-3- Dn. Sonu Dei. Mam. Maliyeti (-) - - -

C- BRT KATKI PAYI 1.050.000.-

D- FAALYET GDERLER (-) (120.000.-)

De. Sat ve Yn. Gid. 30.000 * 4.- = 120.000.-

E- KATKI PAYI 930.000.-

F- SABT GDERLER (-) (600.000.-)

Genel retim Giderleri (Sabit) 450.000.-


G- FAALYET KAR VEYA ZARARI 330.000.-



TAM MALYETE GRE GELR TABLOSUII. Aylk Dnem

A- BRT SATILAR 28.000 Ad * 90.- = 2.520.000.-

B- SATILAN MAMUL MALYET (-) 28.000 Ad (1.960.000.-)1- Dnem Ba Mamul Maliyeti - * - =2- retim Maliyeti 30.000 Ad * 70.- = 2.100.000.-

Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 30.000 Ad * 25.- = 750.000.-Direkt ilik Giderleri 30.000 Ad * 10.- = 300.000.-Genel retim Giderleri (Deiken) 30.000 Ad * 20.- = 600.000.-

Genel retim Giderleri (Sabit) 30.000 Ad * 15.- = 450.000.-3- Dnem Sonu Mamul Maliyeti (-) 2.000 Ad * 70.- = (140.000.-)SAT. MAM. STANDART MALYET 1.960.000.-4-Kapasite (Hacim) Fark () - - -SAT. MAM. DZELTLM MALYET 1.960.000.-

C- BRT SATI KAR VEYA ZARARI 560.000.-

D- FAALYET GDERLER (-) (262.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 28.000 Ad * 4.- = 112.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-



14/24


DEKEN MALYETE GRE GELR TABLOSUII. Aylk Dnem

A- BRT SATILAR 28.000 Ad * 90.- = 2.520.000.-B- DE. SAT. MAMUL MALYET (-) 28.000 Ad (1.540.000.-)

1- Dn. Ba Deiken Mam.Maliyeti - * - =2- Deiken retim Maliyeti 30.000 Ad * 55.- = 1.650.000.-

Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 30.000 Ad * 25.- = 750.000.-Direkt ilik Giderleri 30.000 Ad * 10.- = 300.000.-

Genel retim Giderleri (Deiken) 30.000 Ad * 20.- = 600.000.-

3- Dn. Sonu Dei. Mam. Maliyeti (-) 2.000 Ad * 55.- = (110.000.-)

C- BRT KATKI PAYI 980.000.-

D- FAALYET GDERLER (-) (112.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 28.000 * 4.- = 112.000.-

E- KATKI PAYI 868.000.-

F- SABT GDERLER (-) (600.000.-)

Genel retim Giderleri (Sabit) 450.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-



15/24


Tam Maliyete Gre Kar 298.000.-TL

Deiken Maliyete Gre Kar 268.000.-TLKar Fark 30.000.-TL

Kar Fark = ( D.S. Stok-D.B. Stok) * Sabit GG Ykleme oran

= (2.000 Ad - 0)* 15TL/Ad= 2.000 Ad * 15 TL/Ad= 30.000.-TL


16/24


TAM MALYETE GRE GELR TABLOSUIII. Aylk Dnem

A- BRT SATILAR 28.000 Ad * 90.- = 2.520.000.-

B- SATILAN MAMUL MALYET (-) 28.000 Ad (2.005.000.-)

1- Dnem Ba Mamul Maliyeti 2.000 Ad * 70.- = 140.000.-2- retim Maliyeti 27.000 Ad * 70.- = 1.890.000.-


Genel retim Giderleri (Sabit) 27.000 Ad * 15.- = 405.000.-3- Dnem Sonu Mamul Maliyeti (-) 1.000 Ad * 70.- = (70.000.-)

SAT. MAM. STANDART MALYET 1.960.000.-4-Kapasite (Hacim) Fark () 3.000 Ad 15.- = 45.000.-SAT. MAM. DZELTLM MALYET 2.005.000.-

C- BRT SATI KAR VEYA ZARARI 515.000.-D- FAALYET GDERLER (-) (262.000.-)

De. Sat ve Yn. Gid. 28.000 Ad * 4.- = 112.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-



17/24


DEKEN MALYETE GRE GELR TABLOSUIII. Aylk Dnem

A- BRT SATILAR 28.000 Ad * 90.- = 2.520.000.-

B- DE. SAT. MAMUL MALYET (-) 28.000 Ad (1.540.000.-)1- Dn. Ba Deiken Mam.Maliyeti 2.000 Ad * 55.- = 110.000.-2- Deiken retim Maliyeti 27.000 Ad * 55.- = 1.485.000.-

Direkt lk Madde ve Malzeme Giderleri 27.000 Ad * 25.- = 675.000.-Direkt ilik Giderleri 27.000 Ad * 10.- = 270.000.-

Genel retim Giderleri (Deiken) 27.000 Ad * 20.- = 540.000.-3- Dn. Sonu Dei. Mam. Maliyeti (-) 1.000 Ad 55.- = (55.000.-)

C- BRT KATKI PAYI 980.000.-

D- FAALYET GDERLER (-) (112.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 28.000 * 4.- = 112.000.-

E- KATKI PAYI 868.000.-F- SABT GDERLER (-) (600.000.-)

Genel retim Giderleri (Sabit) 450.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-



18/24


Tam Maliyete Gre Kar 253.000.-TLDeiken Maliyete Gre Kar 268.000.-TL

Kar Fark - 15.000.-TL

Kar Fark = ( D.S. Stok-D.B. Stok) * Sabit GG Ykleme oran

= (1.000 Ad2.000 Ad)* 15TL/Ad= - 1.000 Ad * 15 TL/Ad= - 15.000.-TL


19/24


TAM MALYETE GRE GELR TABLOSUIV. Aylk Dnem

A- BRT SATILAR 31.000 Ad * 90.- = 2.790.000.-

B- SATILAN MAMUL MALYET (-) 31.000 Ad (2.140.000.-)1- Dnem Ba Mamul Maliyeti 1.000 Ad * 70.- = 70.000.-2- retim Maliyeti 32.000 Ad * 70.- = 2.240.000.-


Genel retim Giderleri (Sabit) 32.000 Ad * 15.- = 480.000.-3- Dnem Sonu Mamul Maliyeti (-) 2.000 Ad * 70.- = (140.000.-)SAT. MAM. STANDART MALYET 2.170.000.-4-Kapasite (Hacim) Fark () (-2.000 Ad) 15.- = (30.000.-)SAT. MAM. DZELTLM MALYET 2.140.000.-

C- BRT SATI KAR VEYA ZARARI 650.000.-D- FAALYET GDERLER (-) (274.000.-)De. Sat ve Yn. Gid. 31.000 Ad * 4.- = 124.000.-Sabit Sat ve Yn. Gid. 150.000.-



20/24


DEKEN MALYETE GRE GELR TABLOSUIV. Aylk Dnem

A- BRT SATILAR 31.000 Ad * 90.- = 2.790.000.-

B- DE. SAT. MAMUL MALYET (-) 31.000 Ad (1.705.000.-)1- Dn. Ba Deiken Mam.Maliyeti 1.000 Ad * 55.- = 55.000.-

2- Deiken retim Maliyeti 32.000 Ad * 55.- = 1.760.000.-



Genel retim Giderleri (Deiken) 32.000 Ad * 20.- = 640.000.-3- Dn. Sonu Dei. Mam. Maliyeti (-) 2.000 Ad * 55.- = (110.000.-)

C- BRT KATKI PAYI 1.085.000.-

D- FAALYET GDERLER (-) (124.000.-)

De. Sat ve Yn. Gid. 31.000 * 4.- = 124.000.-

E- KATKI PAYI 961.000.-F- SABT GDERLER (-) (600.000.-)

Genel retim Giderleri (Sabit) 450.000.-




21/24


Tam Maliyete Gre Kar 376.000.-TL

Deiken Maliyete Gre Kar 361.000.-TLKar Fark 15.000.-TL

Kar Fark = ( D.S. Stok-D.B. Stok) * Sabit GG Ykleme oran= (2.000 Ad1.000 Ad)* 15TL/Ad= 1.000 Ad * 15 TL/Ad= 15.000.-TL


22/24

Kr Farklarnn Nedenleri

I. dnemde kr tutarnnaynolmasnn nedeni, retilen miktar ilesatlanmiktarneitolmasndankaynaklanmaktadr. Dolaysyla ikiyntem arasnda kar fark ortaya kmamtr.

II. dnemde 30.000 adet retilmi olup, 28.000 adet satlmtr. Budurumda tam maliyete gre saptanan kr, deiken maliyete gresaptanan krdan yksek kmtr.

Bunun nedeni, deiken maliyet sisteminde sabit genel retimgiderlerinin stoklar iine alnmayarak, dorudan doruya dnemgideri saylmasndan kaynaklanmaktadr. Bylece stoklar deikenmaliyet sisteminde dk, tam maliyet sisteminde daha yksekdeerlendirilmiolmaktadr.Gerekten de II. dnemdeki dnem stoklar tam maliyet sisteminde

140.000.-TL's, deiken maliyet sisteminde ise 110.000.-TL'solup, fark 30.000.-TL'dr. Bu tutar ayn dneme ilikin olarak her ikisisteme gre dzenlenmi gelir tablolarnda yer alan kr tutarnnfarknaeittir.



23/24

Kr Farklarnn Nedenleri

III. dnemde ise retilen miktar 27.000 adet, satlan miktar 28.000adettir. retim miktar satlan miktardan 1.000 adet dktr.Dolaysyla 1.000 adet x 15.-TL/Ad. = 15.000.-TL sabit retimgideri, dnem gideri iinde yer almadndan deiken maliyetsistemine gre saptanan kr, sz konusu tutar kadar fazla olacaktr.nk 2.000 adet dnembastoklarnailikin 30.000.-TL'lksabitgenel retim gideri bir nceki dnem giderleri arasnda yeraldndan III. dnem maliyetlerinde grlmez. 1.000 adet dnemsonu stoklarna ait 1.000 Adet x 15.-TL/Ad. = 15.000.-TL sabitgenel retim gideri ise III. dnem maliyetleri arasnda yer alr. Sabitgenel retim giderleri arasndaki 15.000.-TL'lkfark her iki sistemegre dzenlenmi kr tutarlarnnfarknaeittir.

IV. dnemde de sat miktar, retim miktarndan dktr.

Dolaysyla II. dneme ilikin olarak yaplanaklamalarIV. dnemiinde benzer nitelikte olacaktr.



24/24

Deiken ve tam maliyet sistemlerinde kr aadakikonumlara gre farkllklar gsterebileceini syleyebiliriz.

retilen ve satlan miktar eit ise her iki sistemde de kreit olur.

retilen miktar, satlan miktardan fazla ise tam maliyetsistemine gre hesaplanan kr daha yksek olacaktr.

retilen miktar, satlan miktardan az ise tam maliyetsistemine gre hesaplanan kr daha dkolacaktr.

2006 Yrd Do Dr Metin Saban 24

Documents

Değişken Maliyet Sistemi