Demograficzne aspekty bezrobocia w województwie mazowieckim

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiejw ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Demograficzne aspekty bezrobocia w województwie mazowieckim

Cezary Dziugieł

Publikacja przygotowana w ramach projektu badawczego „Aktywna polityka zatrudnienia – analizy, prognozy i rekomendacje dotyczące rynku pracy województwa mazowieckiego”. Projekt zrealizowany został w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VIII – Regionalne kadry gospodarki. Działanie 8.1 – Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie.

Druk:Ergo BTL s.c. – DrukarniaCyfrowa.com04-205 Warszawaul. Naddnieprzańska 7e-mail: [email protected].: +48 22 516 60 00

Wszelkie prawa zastrzeżone.Każda reprodukcja lub adaptacja całości lub części niniejszej publikacji,niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji, wymaga pisemnej zgody Wydawcy.

Warszawa 2011

Autor analizy:Cezary Dziugieł

Analiza opracowana przez:4P Research Mix Sp. z o.o.02-566 Warszawaul. Puławska 12a lok. 5e-mail: [email protected].: +48 22 565 27 50

Publikacja bezpłatna:Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

ISBN 978-83-62650-74-3

4P Research Mix Sp. z o.o.02-566 Warszawaul. Puławska 12a lok. 5e-mail: [email protected].: +48 22 565 27 50

Wydawca publikacji:

3 Demograficzne aspekty bezrobocia w województwie mazowieckim

Spis treści

1. Bezrobocie – podstawy teoretyczne .................................................................................................... 5

1.1. Definicja pojęcia........................................................................................................................... 5

1.2. Metody pomiaru bezrobocia ......................................................................................................... 7

1.2.1. Bezrobocie rejestrowane .................................................................................................... 8

1.2.2. Bezrobocie według BAEL ................................................................................................. 9

1.2.3. Bezrobocie rejestrowane a bezrobocie BAEL – podstawowe różnice ............................. 10

2. Bezrobocie w województwie mazowieckim ..................................................................................... 13

2.1. Województwo mazowieckie a Polska – różnice demograficzne ................................................ 13

2.2. Podstawowe wskaźniki bezrobocia w województwie mazowieckim ......................................... 14

2.3. Bezrobocie w województwie mazowieckim – zmiany w czasie ................................................ 16

2.4. Zróżnicowanie terytorialne bezrobocia ...................................................................................... 17

2.4. Związki między bezrobociem a charakterystykami demograficznymi ...................................... 19

2.4.1. Zróżnicowanie bezrobocia ze względu na płeć ................................................................ 19

2.4.2. Zróżnicowanie ze względu na miejsce zamieszkania ...................................................... 21

2.4.3. Zróżnicowanie ze względu na wiek ................................................................................. 23

2.4.4. Zróżnicowanie ze względu na wykształcenie .................................................................. 25

3. Badanie ankietowe na temat bezrobocia ........................................................................................... 27

3.1. Cel badań kwestionariuszowych ................................................................................................ 27

3.2. Metodologia badań kwestionariuszowych ................................................................................. 27

4. Segmentacja ludności w wieku produkcyjnym ................................................................................. 29

4.1. Segmentacja – kontekst teoretyczny i opis segmentów ............................................................. 29

4.2. Segmentacja a demograficzne uwarunkowania pozycji na rynku pracy .................................... 30

4.2.1. Płeć jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy ................................................... 30

4.2.2. Wiek jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy .................................................. 33

4.2.3. Miejsce zamieszkania jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy ....................... 38

4.2.4. Wykształcenie jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy ................................... 43

4.2.5. Powiat zamieszkania jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy ......................... 45


5. Ogólna ocena mazowieckiego rynku pracy w zależności od charakterystyk demograficznych ....... 48

6. Subiektywna ocena własnej pozycji na rynku ................................................................................... 52

6.1. Ocena aktualnej pozycji ............................................................................................................. 52

6.2. Zmiany w pozycji na rynku pracy w ciągu ostatnich trzech lat ................................................. 55

6.3. Perspektywy zmian w pozycji na rynku pracy w trzyletniej perspektywie ................................ 58

7. Podsumowanie przeprowadzonych analiz ......................................................................................... 62

8. Bibliografia ........................................................................................................................................ 64


1. Bezrobocie – podstawy teoretyczne

Rozdział ten stanowi ogólne wprowadzenie teoretyczne w problematykę, jaka została poruszona w niniejszym opracowaniu. Przedstawione zostały tu definicje bezrobocia i wyodrębniono elementy wspólne dla różnych podejść do tego zjawiska. W dalszej części rozdziału nakreślono metodologię w jaki sposób w chwili obecnej w Polsce mierzy się bezrobocie. Następnie zanalizowano zalety i wady różnych sposobów podejścia do tego pomiaru. Na zakończenie rozdziału przedstawiono kilka teorii pokazujących związek pomiędzy charakterystykami demograficznymi a poziomem bezrobocia.

Ze względu na fakt, że samo zjawisko bezrobocia analizowane i opisywane było przez ekonomi-stów bardzo często i w bardzo różnych kontekstach, literatura związana z tą problematyką jest bardzo obszerna. W rozdziale tym przedstawione zostaną jedynie podstawowe informacje, które wydają się konieczne do zrozumienia dalszej części tego opracowania.

1.1. Definicja pojęcia

Bezrobocie jest to zjawisko gospodarcze polegające na tym iż pewna część społeczeństwa znaj-dująca się w wieku produkcyjnym nie może znaleźć pracy pomimo podjęcia poszukiwań. Ekonomiści podkreślają zazwyczaj trzy cechy osób bezrobotnych: musza oni pozostawać bez pracy, musza oni poszukiwać pracy, oraz musza być gotowi do podjęcia pracy1.

Wykres 1. Definicja bezrobocia

POZOSTAJĄCY BEZ PRACY

POSZUKUJĄCY PRACY

GOTOWI DO PODJĘCIA PRACY

BEZROBOTNI

Źródło: Opracowanie własne

Przy definicji bezrobocia należy pamiętać o tym, że wszystkie trzy składowe opisujące bezrobo-cie: pozostawanie bez pracy, poszukiwanie pracy, oraz gotowość do podjęcia pracy mają charakter bardzo ogólny i bez ich operacjonalizacji definicja bezrobocia pozostaje definicją mało precyzyjną,

1 E. Kwiatkowski „Bezrobocie – podstawy teoretyczne”, PWN 2009


zaś sama interpretacja wyników będzie prowadzić do artefaktów. Szczególnie mało precyzyjne są pojęcia: „pozostawania bez pracy” i „poszukiwania pracy”.

Eugeniusz Kwiatkowski zwraca uwagę, że „jedną z podgrup osób pracujących są zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy. Czy nie są oni jednak częściowo bezrobotni, jeżeli chcieliby pra-cować dłużej? Przecież niewykorzystany czas pracy tych osób tworzy łatwo dostępną rezerwę siły roboczej, którą można by zagospodarować. W związku z tym włączenie wszystkich zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu do grupy pracujących i wyeliminowanie ich z grupy bezrobotnych zani-ża nieco faktyczną skalę bezrobocia”.2 Z drugiej strony wskaźniki bezrobocia z całą pewnością są zawyżane przez osoby, które chociaż formalnie pozostają bez pracy – i często są zarejestrowane w Urzędach Pracy – to w rzeczywistości pracują, z tym że jest to praca nigdzie nie zarejestrowana.

Samo poszukiwanie pracy może być bardziej lub mniej intensywne, czy za poszukiwanie pracy należy uznać zgłoszenie się do Urzędu Pracy, czy też wystarczy rozmowa na ten temat w gronie zna-jomych. Należy także pamiętać, że osoba, która długo nie mogła znaleźć pracy w końcu zniechęca się i przestaje jej poszukiwać – ponieważ nie wierzy w możliwość jej znalezienia. Można by rozważać czy osoby takiej (chociaż nie poszukuje pracy) nie należałoby zaliczyć do grupy osób bezrobotnych.

Przy analizie pojęcia „gotowości do podjęcia pracy” koniecznie należy wyraźnie zdefiniować ja-kiego okresu to dotyczy. Czy za osobę bezrobotna uznajemy tylko tych, którzy są gotowi do podjęcia pracy „od zaraz”, czy też zaliczymy także tych, którzy mogą ją podjąć w określonym przedziale cza-sowym – w ciągu tygodnia, miesiąca.

Mimo tych wszystkich wątpliwości związanych z podstawowymi cechami osób bezrobotnych w literaturze przyjmuje się zazwyczaj, że bezrobocie jest zjawiskiem braku pracy zarobkowej wśród osób w określonym wieku, które są zdolne i gotowe do pracy, oraz tej pracy poszukują. Główny rząd Statystyczny podaje następującą definicję bezrobocia: „Osoby w wieku 15-74 lata, które spełniają jednocześnie trzy warunki: w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi (zgodnie z definicją pojęcia - "Pracujący według BAEL i NSP 2002"); aktywnie poszukiwały pracy, tzn. podję-ły konkretne działania w ciągu 4 tygodni (wliczając jako ostatni - tydzień badany), aby znaleźć pracę; były gotowe (zdolne) podjąć pracę w okresie: wg BAEL- w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym, wg NSP 2002 - w tygodniu badanym lub następnym. Do bezrobotnych zostały zaliczone także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz dodatkowy warunek w BAEL - były goto-we ją podjąć”.3

Eugeniusz Kwiatkowski w pracy „Bezrobocie – podstawy teoretyczne” przywołuje ciekawą tak-sonomię aktywności zawodowej jaka zaproponował P. Sinclair. Taksonomia ta odnosi się do osób, które ukończyły już naukę. Sinclair wyróżnia pięć grup ludności. Grupa pierwsza to osoby zatrudnio-ne w pełni, do grupy tej zaliczone są osoby pracujące na pełen etat, oraz osoby zatrudnione na niepeł-ne etat, ale nie chcące pracować więcej. Drugą grupę stanowią osoby zatrudnione nie w pełni – do grupy tej zaliczone są osoby pracujące na niepełne etat i chcące pracować więcej. Trzeci grupa to oso-by w rzeczywistości bezrobotne – pozostają one obecnie bez pracy, chcą pracować, poszukują obecnie pracy, oraz gotowi są do jej podjęcia od zaraz. Grupa czwarta określona została jako osoby quasi bez-robotne – zaliczone są tu osoby nie pracujące i chcące pracować, ale jednocześnie nie poszukujące 2 E. Kwiatkowski „Bezrobocie – podstawy teoretyczne”, PWN 2009 3 Aktywność ekonomiczna ludności Polski (publikacja kwartalna BAEL)


w pracy w chwili obecnej. I wreszcie grupa piata, obejmująca osoby ani nie zatrudnione, ani nie bez-robotne. Do tej kategorii Sinclaire zaliczył osoby nie zatrudnione i nie chcące pracować, oraz nie za-trudnione i nie poszukujące w ogóle pracy. Według tej taksonomii grupy pierwsza i druga, czyli za-trudnieni w pełni i zatrudnieni nie w pełni to osoby zatrudnione, natomiast grupy pierwsza, druga i trzecia – czyli osoby zatrudnione i bezrobotni to osoby zawodowo czynne. Szczegółowa prezentacja graficzna taksonomii Sinclaira przedstawiono na poniższym wykresie.

Wykres 2. Taksonomia aktywności zawodowej

2. ZATRUDNIENI NIE W PEŁNI

Ludność w wiekustarszym niż szkolny

TAK

TAK

NIE

NIE

TAK

TAK NIE TAK TAKJESZCZE

NIEOBECNIE

NIEW OGÓLE

NIENIE

3. BEZROBOTNI

4. QUASI BEZROBOTNI

5.ANI NIE ZATRUDNIENI, ANI NIE BEZROBOTNI

1. ZATRUDNIENI W PEŁNI

6. ZATRUDNIENI

7. ZAWODOWO CZYNNI

ZATRUDNIONY?

W PEŁNYM WYMIARZE? CHCE PRACOWAĆ?

SZUKA OBECNIE PRACY?CHCE PRACOWAĆ DŁUŻEJ?

ROZPOCZĄŁBY TERAZ?

Źródło: Sinclair (1987)4

1.2. Metody pomiaru bezrobocia

W Polsce za ludzi w wieku produkcyjnym przyjmuje się osoby w wieku od 15 do 65 lat w przypadku mężczyzn i od 15 do 60 lat w przypadku kobiet. Wśród tej części społeczeństwa wyróż-niamy 2 grupy: aktywnych zawodowo (czyli zasób siły roboczej ) i biernych zawodowo. Do ludzi aktywnych zawodowo zaliczamy tych, którzy są zdolni do pracy i gotowi do jej podjęcia na typowych dla danej gospodarki warunkach natomiast pozostali zaliczani są do grupy biernych zawodowo.

Stosunek liczby ludności aktywnej zawodowo do liczby ludności znajdującej się w wieku pro-dukcyjnym nazywa się w literaturze przedmiotu współczynnikiem aktywności zawodowej. Wyższa wartość współczynnika aktywności zawodowej oznacza, że większa część ludności w wieku produk-cyjnym chce podjąć prace. Wysokość tego współczynnika zależy od wielu czynników: poziom płac, preferencji jednostek w zakresie kształcenia, modelu rodziny, liczby dzieci w rodzinie oraz możliwo-ści znalezienia pracy.

4 P. J. Sinclaire “Unemployment; Economic Theory and Evidence”, Blackwell 1987


Do wyliczenia wskaźnika bezrobocia konieczne są dwie wartości – liczba osób aktywnych zawo-dowo oraz liczba osób bezrobotnych. Stopa bezrobocia to wskaźnik mówiący o stosunku liczby osób bezrobotnych do liczby osób aktywnych zawodowo. Wskaźnik ten pozwala między innymi na ziden-tyfikowanie zagrożenia bezrobociem w wybranych kategoriach społeczno demograficznych – ze względu na płeć, wiek, wykształcenie, wielkość miejsca zamieszkania. W chwili obecnej w Polsce funkcjonują dwa sposoby wyliczania stopy bezrobocia – jeden z nich opiera się na danych uzyskiwa-nych z powiatowych urzędów pracy, drugi natomiast na badaniach BAEL i NSP 2002.

1.2.1. Bezrobocie rejestrowane

Bezrobocie rejestrowane to stosunek osób zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy do ogółu ludności aktywnej zawodowo. Wskaźniki takie liczone są w bardzo wielu krajach a także w Polsce – należy być jednak bardzo ostrożnym przy zestawianiu i porównywaniu tego wskaźnika dla różnych krajów, bądź też w czasie. Wartość tego wskaźnika jest z jednej strony determinowana przez warunki formalne, jakie osoba pozostająca bez pracy musi spełnić aby w urzędzie móc się zarejestro-wać (a warunki te są różne w różnych krajach i zmieniają się w czasie), z drugiej natomiast od stopnia motywacji osób pozostających bez pracy do zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy.

Osoby rejestrujące się w powiatowych urzędach pracy jako bezrobotne, muszą spełniać wiele wa-runków: nie mogą być zatrudnione i nie mogą wykonywać innej pracy zarobkowej, musza być zdolne i gotowe do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nie mogą się uczyć w szkole w systemie dziennym, muszą być w wieku od 18 do 60 lat (w przypadku kobiet) lub do 65 lat (w przypadku mężczyzn), nie mogą mieć praw do emerytury lub renty inwalidzkiej, nie mogą być właścicielami lub posiadaczami nieruchomości rolnej o powierzchni powyżej 2 hektarów przelicze-niowych , nie mogą być osobami niepełnosprawnymi, których stan zdrowia nie pozwala na podjęcie zatrudnienia nawet w połowie wymiaru czasu pracy, nie mogą być osobami tymczasowo aresztowa-nymi ani osobami odbywającymi karę pozbawienia wolności, nie mogą uzyskiwać miesięcznego do-chodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia, nie mogą pobierać zasiłku stałego, stałego wyrównawczego, gwarantowanego zasiłku okresowego, ani renty socjalnej5.

Tak więc aby zarejestrować się jako osoba bezrobotna trzeba złożyć w Urzędzie Pracy szereg oświadczeń. Jeśli osoba bezrobotna nie będzie wierzyła w możliwość znalezienia interesującej ją pra-cy za pośrednictwem PUP nie będzie się tam rejestrować. Tak więc wskaźniki bezrobocia będą w tym przypadku zaniżone. W tym przypadku mówimy o bezrobociu nierejestrowanym.

Inną kwestią jest to, że sama rejestracja jest warunkiem koniecznym do otrzymania zasiłku dla bezrobotnych, bądź też do uczestnictwa w bezpłatnych kursach, szkoleniach – te czynniki mogą mo-tywować natomiast do rejestrowania się także osoby które faktycznie pracę posiadają (szara strefa). W tym przypadku wskaźniki bezrobocia będą zawyżone.

Tak więc wyraźnie widać, że wskaźniki dotyczące bezrobocia rejestrowanego w bardzo ograni-czonym stopniu informują nas o skali zjawiska bezrobocia.

5 Kwartalna Informacja o Rynku Pracy; GUS 24.02.2009


1.2.2. Bezrobocie według BAEL

Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) jest podstawowym źródłem informacji o sytuacji na rynku pracy. Celem badania jest uzyskanie informacji o wielkości i strukturze siły robo-czej. W wyniku badania zostaje ustalona liczba osób aktywnych zawodowo, czyli suma osób pracują-cych i bezrobotnych, a także określona liczba osób biernych zawodowo, czyli osób nie pracujących i niezainteresowanych podjęciem pracy.

W badaniach BAEL podstawowym kryterium podziału ludności z punktu widzenia aktywności ekonomicznej na pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo jest praca a dokładniej: fakt wyko-nywania, posiadania bądź poszukiwania pracy w badanym tygodniu (czyli tygodniu w trakcie którego realizowane jest badanie).

Badaniem objęta jest próba osób w wieku od 15 lat. Dzięki zastosowaniu metody reprezentacyj-nej możliwe jest uogólnienie uzyskanych wyników na całą populację osób w wieku 15 lat i więcej. Metodologia badania oparta jest na definicjach zalecanych przez Międzynarodową Organizację Pracy i Eurostat. W związku z czym wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności są porównywalne w skali międzynarodowej. Stosowane w badaniu definicje zostały przyjęte na XIII Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy w 1982 roku i różnią się od powszechnie stosowanych na przykład w krajowych urzędach pracy.

W Polsce Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności prowadzone jest w cyklu kwartalnym od maja 1992 r. przez Główny Urząd Statystyczny.

Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) jest badaniem mającym na celu uzyskanie informacji o wielkości i strukturze zasobów siły roboczej. W Polsce badania te prowadzone są metodą rotacji kwartalnej. Osoby badane są przez cztery kwartały, według następującego schematu: dwa kwartały badania, dwa kwartały przerwy, następnie ponownie dwa kwartały badania. W każdym okre-sie sprawozdawczym badanych jest około 50 000 osób, przy czym około połowa spośród nich uczest-niczy w badaniu w kolejnym kwartale.

Według metodologii BAEL osobami bezrobotnymi są osoby w wieku 15-74 lat, które spełniają jednocześnie trzy warunki:

• w okresie badanego tygodnia nie są osobami pracującymi;

• aktywnie poszukują pracy;

• są gotowe podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym.

Do bezrobotnych (według BAEL) zalicza się także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż trzy miesiące oraz były gotowe tę pracę podjąć (do 2003 roku włącznie definicja nie uwzględniała ich gotowości do pod-jęcia pracy).


1.2.3. Bezrobocie rejestrowane a bezrobocie BAEL – podstawowe różnice

Tak więc dane dotyczące bezrobocia w Polsce pochodzą z dwóch różnych źródeł (BAEL i bezrobocie rejestrowane) i dane te różnią się między sobą w istotnym stopniu. Powodem tych różnic są rozbieżności metodologiczne wynikające zarówno ze sposobu zbierania danych, jak i konstruowa-nia wskaźników.

„Zgodnie z międzynarodowymi standardami, bezrobocie BAEL definiowane jest w oparciu o trzy główne kryteria. Do grona bezrobotnych zaliczane są mianowicie tylko te osoby, które w okresie ba-danego tygodnia:

• nie były osobami pracującymi,

• aktywnie poszukiwały pracy, tzn. podjęły konkretne działania w ciągu 4 tygodni (wliczając jako ostatni – tydzień badany), aby znaleźć pracę,

• były gotowe (zdolne) podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym.

Definicja ta wyraźnie różni się od pojęcia bezrobotnego, stosowanego przez ustawę z dn. 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001). I tak bezrobotnym w rozumieniu ustawy jest osoba w wieku 18-59/64 lata, zdolna i gotowa do podję-cia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej (w przypadku osób niepełnosprawnych w połowie tego wymiaru czasu pracy), nie ucząca się w szkole z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych w systemie wieczoro-wym albo zaocznym. Definicja ustawowa powstała w głównej mierze po to, by określić kryteria do-stępu do różnych świadczeń i usług oferowanych bezrobotnym przez urzędy pracy. Z tego względu wyraźnie ogranicza krąg osób chętnych i gotowych do podjęcia pracy wykluczając tych, którzy osią-gają dochody z innych źródeł niż praca (emeryci, renciści) bądź wykazują jakąś inną formę aktywno-ści (uczniowie i studenci studiów dziennych). Bezrobocie rejestrowane nie pokazuje również skali bezrobocia ukrytego na wsi, gdyż nie dopuszcza możliwości zarejestrowania się w urzędzie pracy osób posiadających gospodarstwo rolne o powierzchni większej niż 2 hektary przeliczeniowe” 6.

Szczegółowe porównanie wartości wskaźników stopy bezrobocia rejestrowanego i według BAEL zaprezentowano na wykresie 3. O ile do 2002 roku wskaźniki bezrobocia rejestrowanego były nieco niższe od wskaźników BAEL, to począwszy od 2002 roku wskaźniki BAEL są wyższe. Różnice te wynikają ze zmian w sposobie liczenia, o ile do 2002 roku przy obliczaniu liczby osób aktywnych zawodowo stosowano dane ze spisy z 1996 roku, to w kolejnych okresach wykorzystywano dane ze spisu z roku 2002.

6 „Sytuacja na rynku pracy w Polsce – raport kwartalny II/2009” – Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Departament analiz ekonomicznych i prognoz.


Z przedstawionego wykresu wyraźnie wynika, że wartości wskaźnika bezrobocia według BAEL są nieco wyższe od wartości wskaźnika bezrobocia rejestrowanego.

Wykres 3. Bezrobocie rejestrowane i bezrobocie BAEL w Polsce (stan na koniec roku)

Źródło: http://www.stat.gov.pl/gus/wskazniki_makroekon_PLK_HTML.htm

W badaniu BAEL do osób pracujących zaliczane są także osoby pracujące „na czarno”, a do bez-robotnych zaliczane są tylko osoby, które aktywnie poszukują pracy i są rzeczywiście gotowe ją pod-jąć. Dane BAEL opierają się na wynikach ankiety przeprowadzanej w gospodarstwie, z osobą, która w danej chwili przebywa w gospodarstwie, co może generować różne błędy, np.: osoba odpowiadają-ca na pytania ankiety może nie być do końca świadoma statusu innych osób na rynku pracy lub osoba ukrywa swój rzeczywisty status na rynku przed innymi osobami w gospodarstwie.

Z samej metodologii BAEL wynika, że niektóre grupy osób rzeczywiście aktywnych zawodowo nie mogą być objęte badaniem i nie są w zestawieniach uwzględniane, chodzi tu między innymi o osoby mieszkające w hotelach robotniczych, osoby zatrudnione poza granicami Polski przez pol-skich pracodawców. W przypadkach tych nie ma nawet możliwości aby osoby te umieszczane były w statystykach.

Natomiast w drugim ujęciu do bezrobotnych zalicza się wszystkich zarejestrowanych w urzędach pracy, nawet tych, których jedynym celem rejestracji jest uzyskanie bezpłatnego dostępu do ubezpie-czenia zdrowotnego. Wartość tego wskaźnika wynika w dużym stopniu od stopnia motywacji osób bezrobotnych do rejestrowania się w Urzędach Pracy. Wraz ze wzrostem wysokości zasiłków, można spodziewać się wzrostu liczby osób zarejestrowanych.

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

bezrobocie rejestrowane

bezrobocie BAEL


Wskaźnikiem najczęściej stosowanym i cytowanym jest wskaźnik oparty o badania BAEL. Dzie-je się tak dlatego, że badania według bardzo podobnej metodologii realizowane są w większości kra-jów europejskich i co za tym idzie mamy możliwość porównywania wartości wskaźników zmierzo-nych w Polsce ze wskaźnikami jakie policzono dla innych krajów.

Jednak w przypadku analiz regionalnych – odwołujących się do poszczególnych województw, czy też powiatów częściej stosuje się wskaźniki bezrobocia rejestrowanego, ze względu na to że wy-niki BAEL dla ,mniejszych jednostek niż Polska mogą nie być reprezentatywne.


2. Bezrobocie w województwie mazowieckim

2.1. Województwo mazowieckie a Polska – różnice demograficzne

Województwo mazowieckie zajmując 35 558,0 km2 jest największym co do wielkości wojewódz-twem w Polsce, województwo zamieszkane jest przez 2 232 432 mieszkańców, co stanowi 13,7% mieszkańców Polski. Województwo mazowieckie jest dobrze zaludnione w porównaniu z całym ob-szarem Polski – wskaźniki gęstości zaludnienia wynoszą odpowiednio 147 dla województwa mazo-wieckiego i 122 dla Polski.

W województwie mazowieckim, podobnie zresztą jak w całej Polsce, mieszka nieco większa liczba kobiet niż mężczyzn. Kobiety stanowią 52,17% mieszkańców województwa, natomiast męż-czyźni 47,83%. Struktura wieku mieszkańców województwa mazowieckiego jest nieco mniej korzyst-na od struktury wieku mieszkańców całego kraju. W województwie mazowieckim ludność w wieku produkcyjnym stanowi 63,67% populacji podczas gdy w Polsce wskaźnik ten jest nieco wyższy i wynosi 64,47%. Niekorzystny dla województwa mazowieckiego jest także relatywnie wysoki udział osób w wieku poprodukcyjnym – 17,7% (podczas gdy w Polsce wynosi on 16,7%).

Województwo mazowieckie podzielone jest na 42 powiaty (w tym 37 ziemskich i 5 grodzkich). W województwie jest 279 gmin (35 o charakterze miejskim, 229 wiejskim i 50 miejsko-wiejskim). Struktura mieszkańców województwa mazowieckiego ze względu na miejsce zamieszkania bardzo wyraźnie różni się od struktury mieszkańców Polski, o ile w województwie mazowieckim mieszkańcy wsi stanowią 35,41% to w całej Polsce na wsi mieszka 39,03% ludności.

Tabela 1. Podstawowe charakterystyki demograficzne województwa mazowieckiego i Polski

województwo mazowieckie Polska LICZBA MIESZKAŃCÓW 5 232 432 38 186 860 w wieku przedprodukcyjnym 18,63% 18,82% w wieku produkcyjnym 63,67% 64,47% w wieku poprodukcyjnym 17,70% 16,70% mężczyźni 47,83% 48,29% kobiety 52,17% 51,71% mieszkańcy miast 64,59% 60,97% mieszkańcy wsi 35,41% 39,03%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: „Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan na koniec czerwca 2010”, GUS 2010

Analizując dane dotyczące województwa mazowieckiego należy podkreślić ogromne zróżnico-wanie pomiędzy metropolią warszawską a pozostał częścią województwa. W Warszawie mieszka blisko 1/3 mieszkańców województwa mazowieckiego (1 711 466 osób co stanowi 32,83% mieszkań-ców województwa – stan na koniec czerwca 2010). W Warszawie jest zarejestrowanych ponad polowa podmiotów gospodarczych jakie działają w województwie mazowieckim (328 317, co stanowi 50,8% wszystkich podmiotów gospodarczych w województwie – stan na koniec grudnia 2009). Jeszcze większą dysproporcję pomiędzy Warszawą a resztą województwa obserwujemy biorąc pod uwagę spółki z udziałem kapitału zagranicznego – w grudniu 2009 na terenie województwa mazowieckiego


zarejestrowanych było 24 334 takie spółki, z czego w Warszawie 19 611, co stanowi ponad 80% wszystkich spółek z udziałem kapitału zagranicznego w województwie.

Wszystkie te różnice i dysproporcje pomiędzy Warszawą a resztą województwa mazowieckiego przekładają się na rynek pracy i poziom bezrobocia. W Warszawie o pracę jest zdecydowanie łatwiej niż w całym województwie, co więcej Warszawa daje pracę całej rzeczy mieszkańców pozostałej czę-ści województwa mazowieckiego.

2.2. Podstawowe wskaźniki bezrobocia w województwie mazowieckim

W grudniu 2009 roku w województwie mazowieckim było zarejestrowanych 224 480 bezrobot-nych. Liczba bezrobotnych w województwie mazowieckim była wyższa niż w analogicznym okresie roku ubiegłego o 26% (wtedy wynosiła 178 028 osób). Większej liczby osób bezrobotnych niż w województwie mazowieckim nie zanotowano w żadnym województwie (co ósmy zarejestrowany bezrobotny jest mieszkańcem Mazowsza). Porównując zmiany w ciągu roku w województwie mazo-wieckim z innymi rejonami Polski zauważamy, że choć w województwie mazowieckim zaobserwo-wano wyraźny wzrost liczby osób bezrobotnych, to wzrost ten był nieco mniejszy niż w innych woje-wództwach. Podczas gdy w województwie mazowieckim liczba bezrobotnych wzrosła o 26% to ana-logiczny wskaźnik dla całej Polski wyniósł w tym czasie 28%.

Stopa bezrobocia w województwie mazowieckim wynosiła w grudniu 2009 roku 9,0% i była niż-sza niż w całej Polsce (11,9%). Wszystkie pozostałe piętnaście województw miały stopę bezrobocia wyższą niż ta jaką zaobserwowano na Mazowszu. Porównując wskaźniki z grudnia 2009 ze wskaźni-kami z grudnia 2008 obserwujemy, że stopa bezrobocia w województwie mazowieckim wzrosła w tym czasie o 23%, wzrost ten był jednak nieco mniejszy niż wzrost w całej Polsce – 25%.

Tabela 2. Podstawowe wskaźniki bezrobocia w województwie mazowieckim na tle innych województw

Grudzień 2008 Grudzień 2009

województwa liczba pozycja województwa liczba pozycja Liczba bezrobotnych POLSKA 1 473 752 POLSKA 1 892 680 Mazowieckie 178 028 1 Mazowieckie 224 480 1 Śląskie 122 748 2 Śląskie 168 425 2 Podkarpackie 115 567 3 Dolnośląskie 146 260 3 Dolnośląskie 113 890 4 Podkarpackie 141 944 4 Kujawsko-Pomorskie 110 256 5 Kujawsko-Pomorskie 134 127 5 Stopa bezrobocia POLSKA 9,5 POLSKA 11,9 Mzaowieckie 7,3 16 Mazowieckie 9,0 16 Warmińsko-Mazurskie 16,8 1 Mazowieckie 20,2 1 Świętokrzyskie 13,9 2 Śląskie 16,5 2 Kujawsko-Pomorskie 13,4 3 Dolnośląskie 15,9 3 Zachodniopomorskie 13,4 3 Podkarpackie 15,8 4 Podkarpackie 13,1 5 Kujawsko-Pomorskie 15,5 5

Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Wybrane elementy rynku pracy województwa mazowieckiego w 2009 roku w układzie podregionów”; opracowanie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie.


Analizując statystyki dotyczące bezrobocia w województwie mazowieckim należy pamiętać o bardzo dużym zróżnicowaniu terytorialnym stopy bezrobocia. Najwyższą stopę bezrobocia odnoto-wano w powiatach: szydłowieckim – 33,9%, radomskim – 28,4%, przysuskim- 23,6% oraz żuromiń-skim – 21,5%, natomiast najniższą stopą bezrobocia wyróżniało się miasto stołeczne Warszawa – 2,8%. Bardzo niską stopę bezrobocia obserwowano także w powiatach graniczących z Warszawą: warszawski zachodni (5,0%), pruszkowski (6,0%), grodziski (6,4%)7. Czyli bezrobocie w Warszawie było ponad dziesięciokrotnie mniejsze niż na terenach województwa gdzie jest ono największe. Anali-zując stopę bezrobocia na terenie województwa mazowieckiego przy wyłączeniu Warszawy uzysku-jemy wynik bardzo zbliżony do wyniku dla całej Polski - blisko 12%.

Na poniższym wykresie przedstawiono zestawienie pokazujące w jaki sposób przedstawiała się sytuacja jeśli chodzi o stopę bezrobocia w Warszawie w porównaniu do województwa mazowieckiego i do Polski.

Wykres 4. Stopa bezrobocia (bezrobocie rejestrowane) w Warszawie, województwie mazowieckim i w Polsce

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na koniec grudnia 2009

7 „Informacja o rynku pracy w województwie mazowieckim – grudzień 2009” Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie

2,9

9,0

11,9

miasto stołeczne Warszawa województwo mazowieckie Polska


2.3. Bezrobocie w województwie mazowieckim – zmiany w czasie

Początek obecnej dekady to zarówno w Polsce jak i w województwie mazowieckim okres zdecy-dowanego wzrostu bezrobocia spowodowany z jednej strony mniejszym popytem na pracowników, z drugiej natomiast wchodzeniem na rynek pracy kolejnych roczników wyżu demograficznego. W latach 2002-2003 bezrobocie ustabilizowało się na bardzo wysokim poziomie, od 2004 roku aż do roku 2008 obserwujemy odwrócenie negatywnego trendu i liczba osób pozostających bez pracy sys-tematycznie maleje – z jednej strony jest to efektem ogólnej koniunktury gospodarczej, z drugiej na-tomiast coraz większym wykorzystywaniem środków związanych z integracją Polski z Unią Europej-ską. Od 2009 obserwujemy gwałtowne załamanie się tej korzystnej sytuacji – ma to związek ogólno-światowym kryzysem gospodarczym i zahamowaniem wzrostu polskiej gospodarki.

Wykres 5. Bezrobocie rejestrowane – dane dla Polski i województwa mazowieckiego (lata 2002-2009)

Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS

W całym analizowanym okresie stopa bezrobocia rejestrowanego w województwie mazowieckim była niższa niż w Polsce o mniej więcej 3 punkty procentowe. Przy czym im wyższe wskaźniki bezro-bocia zarówno w Polsce jak i w województwie tym dystans pomiędzy Polską a województwem ma-zowieckim pogłębiał się. O ile w 2002 roku dystans ten wynosił 4,8 pkt procentowego, to wraz ze spadkiem wskaźników dystans ten systematycznie malał by w 2007 i w 2008 roku osiągnąć 2,2 punkty procentowe. W 2009 roku wraz ze wzrostem stopy bezrobocia dystans ten ponownie zaczął się zwięk-szać (do 2,9 pkt procentowego). Warto też podkreślić, że efekty negatywnych zjawisk związanych z kryzysem finansowym na świecie i spowolnieniem gospodarczym w Polsce w nieco większym stop-niu dotknęły rynku pracy w całej Polsce niż na Mazowszu (stopa bezrobocia na Mazowszu wzrosła w porównaniu do 2008 roku o 1,7 punktu procentowego, podczas gdy w tym samym czasie stopa bez-robocia w Polsce zwiększyła się o 2,4 punktu procentowego).

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Polska

województwo mazowieckie


2.4. Zróżnicowanie terytorialne bezrobocia

Województwo mazowieckie nie jest obszarem jednorodnym jeśli chodzi o wysokość wskaźnika bezrobocia. W województwie mazowieckim mamy powiat stołeczny Warszawa, gdzie bezrobocie praktycznie nie występuje, oraz szereg powiatów gdzie bezrobocie jest zdecydowanie wyższe niż średnia dla Polski. Dystans pomiędzy Warszawą (gdzie mieszka co trzeci mieszkaniec województwa) a resztą województwa jest tu zdecydowanie większy niż pomiędzy województwem mazowieckim a Polską. Co więcej, po wyłączeniu powiatu warszawskiego okazuje się, że stopa bezrobocia w woje-wództwie jest niemal identyczna jak w całym kraju. Szczegółowe dane pokazujące jak zmieniało się bezrobocie w Warszawie, województwie mazowiecki i w Polsce w ostatnich latach przedstawiono na poniższym wykresie.

Wykres 6. Stopa bezrobocia w Warszawie, województwie mazowieckim i w Polsce

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, stan na koniec grudnia każdego roku

Autorzy raportu „Polska 2030” podkreślają, że „Polski rynek pracy nie jest jednorodny. Obok centrów rozwoju istnieją regiony zapóźnione. Różnicuje się też sytuacja osób wykwalifikowanych i bez kwalifikacji”8. Autorzy raportu podkreślają, że „procesy zmiany struktury zatrudnienia nie prze-biegają jednakowo w całym kraju. Wiele obszarów jest w znaczący sposób opóźnionych. Zalicza się do nich zwłaszcza tereny, na których przeważały dawniej PGR-y lub niewydajne rolnictwo. W tych miejscach produktywność pracujących jest bardzo niska, a różnice między tymi regionami a centrami rozwoju pogłębiają się . Wiele osób, szczególnie z niskimi kwalifikacjami , nie jest w stanie znaleźć pracy nawet za wynagrodzenia, których poziom jest coraz niższy w porównaniu ze średnią. Regiony te ponadto opuszczają ludzie młodzi i wykształceni, którzy szukają pracy za granicą albo w centrach

8 „Polska 2030” Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,2009, Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady mini-strów, redakcja naukowa Michał Boni

6,25,6

4,6

2,91,9

2,9

14,713,8

11,8

9

7,3

9

19

17,6

14,8

11,2

9,5

11,9

2004 2005 2006 2007 2008 2009

Warszawa województwo mazowieckie Polska


rozwojowych kraju” 9. W województwie mazowieckim rolę centrum rozwojowego niewątpliwie speł-nia aglomeracja warszawska.

Szczegółowe zestawienie wskaźników bezrobocia dla poszczególnych powiatów przedstawiono w poniższej tabeli:

Tabela 3. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych powiatach województwa mazowieckiego (gru-dzień 2009)

powiat m. st. Warszawa 2,9 powiat legionowski 11,5 powiat kozienicki 16,2 powiat warszawski zachodni 5,3 powiat żyrardowski 12,1 powiat węgrowski 16,3 powiat pruszkowski 6,1 powiat wołomiński 12,5 powiat płoński 16,4 powiat grodziski 6,4 powiat łosicki 12,6 powiat zwoleński 17,4 powiat grójecki 7,4 powiat garwoliński 13,2 powiat pułtuski 18,3 powiat piaseczyński 7,4 powiat białobrzeski 13,5 powiat sierpecki 18,4 powiat miński 8,0 powiat lipski 13,7 powiat gostyniński 18,6 powiat sokołowski 8,5 powiat ciechanowski 13,9 powiat płocki 19,0 powiat otwocki 8,5 powiat mławski 14,5 powiat makowski 20,6 powiat siedlecki 9,5 powiat ostrołęcki 15,0 powiat m. Radom 21,4 powiat m. Siedlce 9,7 powiat ostrowski 15,0 powiat żuromiński 22,2 powiat nowodworski 10,2 powiat m. Ostrołęka 15,1 powiat przysuski 23,8 powiat sochaczewski 10,2 powiat przasnyski 15,8 powiat radomski 28,8 powiat m. Płock 10,5 powiat wyszkowski 15,8 powiat szydłowiecki 34,4

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Regionalnych GUS (BAEL)

Analizując dane dotyczące stopy bezrobocia w poszczególnych powiatach województwa mazo-wieckiego zauważamy bardzo duże zróżnicowanie lokalnych rynków pracy. W grudniu 2009 roku (podobnie zresztą jak w poprzednich miesiącach i latach) najwyższą stopa bezrobocia wyróżniały się powiaty szydłowiecki, radomski, przysuski, żuromiński, oraz miast Radom. Najniższą natomiast stopę bezrobocia zaobserwowano w Warszawie, oraz powiatach warszawskim zachodnim, pruszkowskim, grodziskim, grójeckim, piaseczyńskim i mińskim. Obserwujemy więc bardzo wyraźną zależność że najniższą stopę bezrobocia obserwujemy w Warszawie i powiatach bezpośrednio z Warszawą grani-czących, natomiast wraz ze wzrostem odległości od Warszawy stopa bezrobocia wyraźnie rośnie. Różnica w wartości wskaźnika pomiędzy powiatem o najniższym i najwyższym poziomie bezrobocia jest ponad dziesięciokrotna i wynosi 31,5 punktu procentowego i jest nieco wyższa niż miało to miej-sce w roku 2008 (29,3) . Stopę bezrobocia niższą niż średnia dla województwa odnotowano tylko w 9 powiatach (i były to powiaty zgrupowane wokół Warszawy), natomiast w 27 powiatach (spośród 42 w województwie) stopa bezrobocia jest wyższa niż średnia dla Polski, w tym w sześciu powiatach przekracza ona 20%.

Tak więc mimo tego, że stopa bezrobocia w województwie mazowieckim jest niższa niż w in-nych województwach to analiza danych w rozbiciu na powiaty bardzo wyraźnie pokazuje, że uzyska-ny dobry wynika jest niemal wyłącznie zasługą niskiego bezrobocia w aglomeracji warszawskiej i otaczających ją powiatach.

9 „Polska 2030” Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,2009, Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady mini-strów, redakcja naukowa Michał Boni


2.4. Związki między bezrobociem a charakterystykami demograficznymi

Charakterystyki demograficzne mają bardzo duży wpływ na poziom bezrobocia. Bezrobociem w większym stopniu zagrożone są kobiety niż mężczyźni. Dotyczy ono w większym stopniu miesz-kańców wsi niż mieszkańców miast (a szczególnie niż mieszkańców wielkich aglomeracji miejskich) Do grup szczególnie zagrożonych bezrobociem zaliczamy także osoby w wieku do 25 lat, oraz osoby w wieku powyżej 50 lat. W dużym stopniu zagrożone są bezrobociem osoby z wykształceniem wyż-szym i średnim ogólnym, oraz osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Wszystkie przed-stawione powyżej kategorie osób znalazły się w grupie szczególnie zagrożonych bezrobociem z bar-dzo różnych powodów. W rozdziale tym wskażemy różnice w wartościach wskaźnika bezrobocia dla osób zaliczonych do poszczególnych grup, oraz wskażemy przyczyny takiego a nie innego stanu.

2.4.1. Zróżnicowanie bezrobocia ze względu na płeć

W gospodarce polskiej sytuacja kobiet na rynku pracy jest mniej korzystna niż sytuacja męż-czyzn, generalnie pracują one w mniejszej liczbie zawodów niż mężczyźni i istnieje dla nich mniej stanowisk pracy. Z powodu nieciągłości zatrudnienia (przerwy na wychowywanie dzieci) często są one traktowane jako marginalni, drugorzędni pracownicy. W przypadku redukcji załogi kobiety czę-ściej zwalniane są niż mężczyźni. W opinii społecznej wciąż jeszcze panuje przekonanie, że kobiety mają mniejsze moralne prawo do stałego zatrudnienia – nie są głowami rodzin i to nie na nich spo-czywa obowiązek zapewnienia bytu rodzinie. Stereotyp taki jest wciąż bardzo powszechny i powodu-je, ze pracodawcom łatwiej jest zwolnić kobietę niż mężczyznę. Jest na to większe społeczne przy-zwolenie. Sami pracodawcy, ze względu na prawną ochronę macierzyństwa wolą zatrudniać na stałe mężczyzn niż kobiety. Z drugiej strony natomiast same kobiety próbując pogodzić obowiązki rodzinne z pracą zawodową często poszukują pracy bliżej domu, interesuje je normowany czas pracy, oraz są mniej skłonne do zmiany miejsca zamieszkania w poszukiwaniu pracy. Także migracje zagraniczne w poszukiwaniu pracy częściej dotyczą mężczyzn niż kobiet. To ograniczenie ruchliwości przestrzen-nej kobiet jest dodatkowym czynnikiem wpływającym na ich gorszą sytuację na rynku pracy.

Kobiety częściej niż mężczyźni są zatrudniane w handlu, często są to małe firmy bardzo uzależ-nione od koniunktury gospodarczej, w związku z tym pewność zatrudnienia jest tu mniejsza. Rzadko natomiast kobiety zatrudniane są w dużych przedsiębiorstwach przemysłowych gdzie silne związki zawodowe potrafią walczyć o prawa swoich pracowników.

Wszystkie te czynniki prowadzą do tego, że kobiety bardziej niż mężczyźni narażone są na bez-robocie i mają większe trudności w znalezieniu stałego zatrudnienia.


Wykres 7. Stopa bezrobocia BAEL w województwie mazowieckim wg płci

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS. Stopa bezrobocia jest to procentowy udział bezrobotnych danej kategorii w liczbie aktywnych zawodowo danej kategorii (wyróżnionej ze względu na płeć).

Do 2003 roku stopa bezrobocia rejestrowanego wśród kobiet była wyższa od analogicznego wskaźnika wśród mężczyzn o około 2 punkty procentowe. Od 2006 roku co prawda wskaźnik stopy bezrobocia dla kobiet jest wyższy niż dla mężczyzn jednak różnice te są już minimalne (poniżej jed-nego punktu procentowego) i od trzech lat utrzymują się na stałym poziomie.

Natomiast analizując liczbę bezrobotnych kobiet i mężczyzn w województwie mazowieckim za-uważamy, że o ile do 2008 roku udział kobiet wśród ogółu bezrobotnych wzrastał to w 2009 roku wyraźni spadł (o ile w 2008 roku kobiety stanowiły 52,6% bezrobotnych w województwie mazowiec-kim, to w roku 2009 ich udział spadł do 48,1%) .

W 9 powiatach kobiety stanowiły więcej niż połowę bezrobotnych Największy udział kobiet wśród bezrobotnych zaobserwowano w 2009 roku w miastach Płock i Ostrołęka, oraz w powiatach płockim, grodziskim, przasnyskim i sierpeckim. Natomiast w 32 powiatach kobiety stanowiły mniej niż połowę bezrobotnych. Najniższy udział kobiet wśród bezrobotnych charakteryzował powiat gar-woliński, lipski, wołomiński, łosicki i miński.

Jak podaje Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie w 2009 roku bezrobotne kobiety dominowały w następujących kategoriach bezrobotnych: osoby do 27 roku życia, które ukończyły studia wyższe (66,5%); osoby dotychczas nie pracujące (52,9%); bezrobotni w okresie do 12 miesięcy od dnia ukoń-czenia nauki (52,2%); osoby zwolnione z przyczyn dotyczących zakładu pracy (50,2% ogółu bezro-botnych w tej kategorii). Spośród osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy,

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

mężczyźni kobiety


kobiety przeważały w następujących kategoriach: samotnie wychowujący dziecko, długotrwale bezro-botni i bez doświadczenia zawodowego10.

Szczegółowe zestawienie danych dotyczących liczby bezrobotnych kobiet i mężczyzn w woje-wództwie mazowieckim w latach 2002 – 2009 przedstawiono poniżej.

Tabela 4. Bezrobotni mężczyźni i kobiety w województwie mazowieckim w latach 2002-2009

mężczyźni kobiety N= % N= %

2002 186 776 50,6% 182 080 49,4% 2003 183 122 50,4% 180 432 49,6% 2004 178 479 50,6% 174 467 49,4% 2005 166 248 50,0% 166 277 50,0% 2006 137 149 48,0% 148 463 52,0% 2007 102 482 46,6% 117 442 53,4% 2008 84 378 47,4% 93 650 52,6% 2009 116 530 51,9% 107 950 48,1%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS.

2.4.2. Zróżnicowanie ze względu na miejsce zamieszkania

Do grup najbardziej zagrożonych bezrobociem zaliczają się mieszkańcy wsi. Do roku 2005 stopa bezrobocia rejestrowanego na Mazowszu była na obszarach wiejskich wyraźnie niższa niż w miastach. Natomiast począwszy od 2005 roku wskaźnik stopy bezrobocia zaczął przyjmować bardzo podobne wartości na wsi i w mieście. Dzieje się tak dlatego, że duża część mieszkańców obszarów wiejskich nie spełnia formalnego kryterium potrzebnego do uzyskania statusu bezrobotnego (posiadanie gospo-darstwa rolnego o powierzchni większej niż 2 hektary). Analizując dane dotyczące stopy bezrobocia na obszarach miejskich i na obszarach wiejskich województwa mazowieckiego należy zwrócić uwagę na fakt że wskaźniki te wyraźnie w ostatnich latach zbliżają się do siebie, świadczy to o pogarszaniu się i tak złej sytuacji na rynku pracy na terenach wiejskich.

10 „Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2009 roku” Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie.


Wykres 8. Stopa bezrobocia BAEL w województwie mazowieckim wg miejsca zamieszkania

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS. Stopa bezrobocia jest to procentowy udział bezrobotnych danej kategorii w liczbie aktywnych zawodowo danej kategorii.

Sytuacja bezrobotnych mieszkańców terenów wiejskich jest bardzo zła i trudno im znaleźć pracę – wynika to z braku pracy w ich miejscach zamieszkania, ich niskiego wykształcenia oraz braku kwa-lifikacji. Warto podkreślić, że wzrost bezrobocia na terenach miejskich także w dużym stopniu dotyka osoby zamieszkałe na wsi – są one (jako przyjezdni) zwalniane z pracy w pierwszej kolejności, hamu-je to także odpływ ludności wiejskiej do miast.

O tym jak trudna jest sytuacja mieszkańców wsi na rynku pracy w województwie mazowieckim może świadczyć fakt, ze stanowili oni w 2009 roku 45% w2szystkich bezrobotnych w województwie, podczas gdy udział mieszkańców wsi w ogóle mieszkańców województwa jest wyraźnie niższy i wy-nosi 35%. Udział ten jest wyższy niż miało to miejsce do 2005 roku. Warto także zaznaczyć, że w 2009 niższe tempo wzrostu liczby bezrobotnych mieszkańców wsi w porównaniu do wzrostu liczby bezrobotnych w województwie, wpłynęło na zmniejszenie udziału procentowego liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi do ogólnej liczby bezrobotnych w województwie mazowieckim.

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

20,0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

miasto wieś


Szczegółowe zestawienie danych zaprezentowano w poniższej tabeli.

Tabela 5. Bezrobotni mieszkańcy miast i wsi w województwie mazowieckim w latach 2002-2009

mieszkańcy miast mieszkańcy wsi N= % N= %

2002 212 576 57,6% 156 280 42,4% 2003 208 527 57,4% 155 027 42,6% 2004 203 454 57,6% 149 492 42,4% 2005 190 113 57,2% 142 412 42,8% 2006 161 777 56,6% 123 835 43,4% 2007 120 328 54,7% 99 596 45,3% 2008 95 517 53,7% 82 511 46,3% 2009 123 404 55,0% 101 076 45,0%


Jak podaje Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie „w 29 powiatach udział bezrobotnych za-mieszkałych na wsi w ogólnej liczbie bezrobotnych przekroczył 50% a w 11 powiatach osiągnął lub przekroczył poziom 70%. Typowo rolnicze powiaty to: siedlecki, gdzie bezrobotni zamieszkali na wsi stanowili 96,2% ogółu bezrobotnych, ostrołęcki (95,5%), płocki (89,8%), oraz przysuski (88,3%). Najmniejszym udziałem (poza miastami na prawach powiatu) bezrobotnych zamieszkałych na wsi w ogólnej liczbie bezrobotnych wyróżniały się w 2009 roku powiaty pruszkowski (34,5%), żyrardow-ski (36,2%), oraz wołomiński (39,2%)”11 .

2.4.3. Zróżnicowanie ze względu na wiek

Teoretycy bezrobocia wskazują na dwie grupy wyodrębnione ze względu na wiek i szczególnie narażone na bezrobocie. Są to osoby w wieku do 25 lat, oraz osoby w wieku 50 i więcej lat. Grupy te stanowią dwa przeciwstawne bieguny na rynku pracy – z jednej strony osoby młode – posiadające duże zdolności adaptacyjne, mobilne, ale nie posiadające doświadczenia. Z drugiej natomiast osoby starsze – o bardzo dużym doświadczeniu zawodowym, ale mniej mobilne, mniej skłonne do uczenia się nowych rzeczy, mniej otwarte na wszelkie nowe trendy i rozwiązania technologiczne.

Analizując wskaźniki dotyczące stopy bezrobocia w poszczególnych kategoriach wiekowych za-uważamy, że wraz ze wzrostem wieku stopa bezrobocia wyraźnie maleje. Wydaje się jednak, że naj-niższe wskaźniki bezrobocia jakie obserwujemy w kategorii wiekowej 50+ wynikają nie tyle z braku kłopotów związanych ze znalezieniem i utrzymaniem pracy w tej kategorii wiekowej ale z tego, że osoby w tym wieku, które są zagrożone utratą pracy po prostu korzystają z innych możliwości niż rejestracja jako bezrobotni – renta, wcześniejsza emerytura.

11 „Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2009 roku” Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie.


Wykres 9. Stopa bezrobocia BAEL w województwie mazowieckim wg kategorii wiekowych


Na koniec 2009 roku w mazowieckich urzędach pracy zarejestrowanych było 45 423 osoby w wieku do 25 lat. Stanowili oni ponad 1/5 wszystkich bezrobotnych (20,2%). Bardzo niepojącą rze-czą, jest to że zdecydowana większość bezrobotnych w wieku do 25 lat to osoby, które nigdy wcze-śniej nie pracowały (59% bezrobotnych z tej kategorii wiekowej). Bardzo wysokie wskaźniki bezro-bocia w grupie osób do 25 lat wiążą się niewątpliwie z tym, że absolwenci kończący naukę w szkołach nie posiadają jeszcze doświadczenia zawodowego i ich zatrudnienie wymagałoby od potencjalnych pracodawców dodatkowych nakładów związanych z przystosowaniem ich do pracy. Także same szko-ły i programy nauczania nie ułatwiają młodym absolwentom startu na rynku pracy. Szkolnictwo jest przestarzałe, niedostosowane do wymagań rynku, kształci bardzo wielu absolwentów w zawodach na które nie ma aż takiego zapotrzebowania.

Natomiast pracownicy starsi – w wieku 50+ posiadają doświadczenie zawodowe i mogliby być (a często są) dla swoich pracodawców bardzo cennymi pracownikami. Niemniej trzeba zwrócić uwagę na fakt, że pracownicy tacy częściej mają problemy zdrowotne, są mniej mobilni, oraz mniej skłonni do uczenia się nowych rzeczy czy tez przekwalifikowania się. Złą sytuacja na rynku pracy (zwłaszcza wysoka stopa bezrobocia) powodują, że osoby starsze same, bądź pod wpływem pracodawców opusz-czają rynek pracy, pod pretekstem „zwalniania miejsc pracy dla młodych”. W efekcie ci młodzi pra-cownicy często nie mają się od kogo uczyć.

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

15-29 30-39 40-49 50+


Tabela 6. Bezrobotni w różnych kategoriach wiekowych w województwie mazowieckim w latach 2002-2009

24 i mniej 25-34 35-44 45-54 55 i więcej

N= % N= % N= % N= % N= % 2002 96 440 26,1% 99 258 26,9% 79 847 21,6% 79 871 21,7% 13 440 3,6% 2003 88 674 24,4% 100 589 27,7% 76 631 21,1% 82 692 22,7% 14 968 4,1% 2004 79 947 22,7% 98 216 27,8% 71 789 20,3% 84 824 24,0% 18 170 5,1% 2005 69 469 20,9% 91 903 27,6% 66 063 19,9% 83 345 25,1% 21 745 6,5% 2006 55 186 19,3% 79 061 27,7% 55 261 19,3% 73 019 25,6% 23 085 8,1% 2007 38 837 17,7% 61 639 28,0% 41 658 18,9% 56 199 25,6% 21 591 9,8% 2008 32 583 18,3% 51 183 28,7% 33 151 18,6% 42 939 24,1% 18 172 10,2% 2009 45 423 20,2% 65 899 29,4% 41 454 18,5% 48 563 21,6% 23 141 10,3%


Podsumowując, wiek jest charakterystyką demograficzną ściśle związaną z szansami zatrudnie-nia. Łatwiej na rynku pracy mają osoby trzydziesto, czterdziestoletnie. Sytuacja osób młodszych i starszych jest z różnych powodów zdecydowanie trudniejsza na rynku pracy.

2.4.4. Zróżnicowanie ze względu na wykształcenie

Wykształcenie jest jedną z najbardziej istotnych charakterystyk podaży pracy. Warunkuje ono szanse na podjęcie pracy, jej atrakcyjność, wysokość wynagrodzenia, stabilność zatrudnienia, oraz możliwości podejmowania dodatkowej pracy. Analizując dane dotyczące bezrobocia wśród osób legi-tymujących się różnym poziomem wykształcenia zauważamy, że im wyższe wykształcenie tym mniej-sze wskaźniki bezrobocia.

Wykres 10. Stopa bezrobocia BAEL w województwie mazowieckim wg poziomu wykształcenia


0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

wyższe śednie zawodowe średnie ogólne zasadnicze zawodowe gimnazjalne, podstawowe


Istotnym źródłem informacji na temat związku pomiędzy poziomem wykształcenia a bezrobociem mogą być dane na temat wysokości stopy bezrobocia według wykształcenia. Potwierdza się tu tendencja, że osoby lepiej wykształcone mają mniejsze problemy na rynku pracy. Zwraca jednak uwagę stosunko-wo wysoka stopa bezrobocia wśród osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym. Zbiorowość ta jest jednak nieliczna i stanowi tylko kilkuprocentowy udział w ogólnej liczbie bezrobotnych, natomiast problem bezrobocia w tej grupie jest znaczący. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że osoby z tej kate-gorii nie posiadają żadnego konkretnego zawodu, natomiast mają ze względu na posiadane wykształce-nie stosunkowo wysokie oczekiwania związane z pracą. Zauważamy także wyraźnie niższą w porówna-niu z innymi grupami stopę bezrobocia wśród osób z wyższym wykształceniem.


3. Badanie ankietowe na temat bezrobocia

3.1. Cel badań kwestionariuszowych

Badania ankietowe z mieszkańcami województwa mazowieckiego w wieku produkcyjnym, których wyniki zaprezentowano w kolejnych rozdziałach, zostały przeprowadzone w celu wypełnienia luki in-formacyjnej i dostarczenia szczegółowych danych do analiz. Statystyki pozyskiwane z licznych źródeł wtórnych, takich jak Urzędy Pracy, Główny Urząd Statystyczny i Wojewódzki Urząd Statystyczny sta-nowią bardzo istotny element wiedzy o rynku pracy województwa. Jak pokazuje praktyka, dane te nie dostarczają jednak pełnej informacji koniecznej dla szczegółowego scharakteryzowania problematyki lokalnego rynku pracy – często dają obraz ogólny bez pogłębiania wiedzy nt. analizowanego problemu.

Wyniki badania prezentowane w niniejszej analizie pozwalają uzyskać odpowiedzi m.in. na na-stępujące zagadnienia:

• jak wygląda segmentacja mieszkańców województwa mazowieckiego ze względu na ich pozycję na rynku pracy (zatrudnieni w pełni, zatrudnieni nie w pełni, bezrobotni, quasi bezrobotni, ani nie bezrobotni ani nie zatrudnieni).

• jak wygląda struktura demograficzna osób bezrobotnych w województwie mazowieckim ze względu na podstawowe charakterystyki takie jak płeć, wiek, wykształcenie, miejsce zamieszka-nia.

• czym różni się struktura demograficzna osób bezrobotnych i quasi bezrobotnych od osób pracują-cych oraz od osób ani nie zatrudnionych, ani nie bezrobotnych.

• Jakie różnice obserwujemy w segmentacji ze względu na pozycję na rynku pracy pomiędzy po-szczególnymi powiatami województwa mazowieckiego.

3.2. Metodologia badań kwestionariuszowych

Badaniem ankietowym objęta została reprezentatywna próba 4200 mieszkańców województwa mazowieckiego w wieku produkcyjnym (kobiety 18-59 lat, mężczyźni 18-64 lata), z obszarów miej-skich i wiejskich. Wywiady zrealizowano w oparciu o kwestionariusz ankiety w dniach od 9 kwietnia do 28 maja 2010 roku. Czas trwania pojedynczego wywiadu wyniósł około 45 minut.

Dobór próby oraz system wag zapewniły reprezentatywność otrzymanych wyników zarówno dla populacji całego województwa mazowieckiego, jak i dla mieszkańców poszczególnych powiatów. W pierwszym kroku została przeprowadzona analiza rozkładów kluczowych zmiennych, takich jak: płeć, wiek, wykształcenie oraz wielkość miejscowości zamieszkania w poszczególnych powiatach wo-jewództwa mazowieckiego. W kolejnym kroku przeprowadzono dobór kwotowy respondentów ze względu na zmienne demograficzne na podstawie rejestru PESEL oraz dane GUS, a następnie przepro-wadzono losowanie punktów startowych w gminach województwa mazowieckiego. Próba została po-wiązkowana, a wielkość każdej wiązki wyniosła 5 wywiadów w obrębie jednego punktu startowego.

Struktura próby celowo została zachwiana tak, aby w każdym z powiatów uzyskać minimum 100 wywiadów. Oznacza to, że w powiatach o najniższej liczbie ludności przeprowadzono więcej wywia-dów niż wynikałoby to z doboru proporcjonalnego (analogicznie w powiatach o dużej liczbie ludności zrealizowano mniej wywiadów). Taki dobór próby zapewnia możliwość przeprowadzenia wybranych


analiz także na poziomie każdego z powiatów, tj. zapewnia odpowiednią minimalną liczbę wywiadów w każdym z powiatów.

Po zrealizowaniu wywiadów zostało przeprowadzone tzw. ważenie wieńcowe. Rozkłady zmien-nych demograficznych do stworzenia wag pochodziły z dwóch źródeł – GUS 2008 (płeć, wiek, wiel-kość powiatu) oraz wykształcenie (Diagnoza Społeczna). Przygotowano dwie osobne wagi: dla powia-tów (waga korekcyjna dostosowująca strukturę próby zrealizowanej do założonej) oraz dla wojewódz-twa (waga dostosowująca strukturę próby do struktury populacji województwa mazowieckiego).

Praca ankieterów realizujących wywiady była nadzorowana przez koordynatora terenowego, a następnie kontrolowana po zrealizowaniu badania. Zastosowano dwustopniowy schemat kontroli. Wszystkie zrealizowane ankiety sprawdzono w zakresie poprawności doboru respondentów oraz kompletności, spójności logicznej i merytorycznej uzyskanych wyników. Dodatkowo w przypadku 10% losowo wytypowanych wywiadów kontrolerzy ponownie kontaktowali się z osobami, które uczestniczyły w badaniu, aby stwierdzić czy ankieter rzeczywiście był i przeprowadził wywiad, a następnie zadawały respondentom wybrane pytania z kwestionariusza wywiadu, a uzyskane odpo-wiedzi były porównywane z wynikami uzyskanymi w trakcie wywiadu jaki przeprowadził ankieter. Na podstawie wyników kontroli wywiad był kwalifikowany lub odrzucany.

Szczegółowe charakterystyki badanych respondentów zaprezentowano w poniższej tabeli (wyniki dla województwa mazowieckiego, dane ważone).

Tabela 7. Charakterystyka społeczno-demograficzna respondentów uczestniczących w badaniu

Liczebność Odsetek Liczebność Odsetek Ogółem 4 201 100,00% STATUS ZAWODOWY PŁEĆ pracuje 2 762 65,74% mężczyzna 2 156 51,31% uczy się 422 10,04% kobieta 2 045 48,69% nie pracuje 883 21,01% WIEK DOCHÓD NETTO RESPONDENTA do 21 lat 332 7,91% do 1.000 zł 350 11,58% 21-30 lat 1 008 24,00% 1.000-2.000 zł 956 31,64% 31-40 lat 1 019 24,25% powyżej 2.000 zł 1 088 36,04% 41-50 lat 845 20,11% brak 626 20,73% 51-60 lat 751 17,87% DOŚWIADCZENIA Z BEZROBOCIEM 60+ lat 246 5,86% jest lub był 969 23,07% WYKSZTAŁCENIE nigdy nie był 3 232 76,93% podstawowe 917 21,82% OCENA SYTUACJI NA RYNKU PRACY zawodowe 855 20,35% dobra 1 397 33,26% średnie 1 516 36,09% średnia 1 678 39,95% wyższe 914 21,75% zła 1 126 26,79% MIEJSCE ZAMIESZKANIA DOSTEP DO INTERNETU wieś 1 431 34,06% tak 3 015 74,33% miasto <10.000 150 3,57% nie 1 041 25,67% miasto 10-20.000 302 7,18% miasto 20-50.000 425 10,12% miasto 50-100.000 200 4,77% miasto 100-200.000 106 2,53%

Źródło: 4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201


4. Segmentacja ludności w wieku produkcyjnym

4.1. Segmentacja – kontekst teoretyczny i opis segmentów

W części teoretycznej tego opracowania wskazywaliśmy na problemy jakie pojawiają się przy de-finiowaniu bezrobocia, zwracaliśmy uwagę na to, że wszystkie trzy składowe opisujące bezrobocie: pozostawanie bez pracy, poszukiwanie pracy, oraz gotowość do podjęcia pracy mają charakter bardzo ogólny i bez ich operacjonalizacji definicja bezrobocia pozostaje definicją mało precyzyjną, zaś sama interpretacja wyników będzie prowadzić do artefaktów. Zwracaliśmy uwagę na różnice pomiędzy wskaźnikami bezrobocia rejestrowanego i wskaźnikami bezrobocia według BAEL.

W części teoretycznej przedstawiono także taksonomię rynku pracy stworzoną przez P. Sinclaira, która proponuje nico inne podejście do problematyki bezrobocia – podejście uwzględniające fakt, że część osób jest zatrudnionych na część etatu, część osób ma ochotę więcej pracować ale ze względu na sytuację na rynku pracy nie ma takiej możliwości; oraz fakt że wśród osób nie posiadających pracy są zarówno tacy, którzy chcą pracować i pracy poszukują, jak i tacy którzy pracy nie poszukują i de facto nie chcą pracować.

Analizując wyniki badań kwestionariuszowych w kontekście demograficznych uwarunkowań bezrobocia opieraliśmy się na taksonomii stworzonej przez P. Sinclaire’a. Tak więc cała badana popu-lacja mieszkańców województwa mazowieckiego w wieku produkcyjnym ograniczona została tutaj do osób, które zakończyły już swoją edukację. Zdajemy sobie jednocześnie sprawę z pewnego ogranicze-nia w takim rozumowaniu – nie uwzględniamy bowiem osób, które kontynuują naukę ponieważ oba-wiają się że nie znajdą pracy i dalsza edukacja jest w ich przypadku sposobem na nie wchodzenie na rynek pracy, a przynajmniej na oddalenie momentu tego wejścia.

Mieszkańcy województwa mazowieckiego, którzy ukończyli już edukację szkolną zakwalifikowani zostali do jednego z pięciu segmentów wyodrębnionych w zależności od ich miejsca na rynku pracy:

• SEGMENT A- ZATRUDNIENI W PEŁNI: osoby zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy, niezależnie od formy umowy o pracę, oraz osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy ale nie chcące więcej pracować.

• SEGMENT B – ZATRUDNIENI NIE W PEŁNI: osoby posiadające pracę (niezależnie od formy umowy) ale nie pracujące w pełnym wymiarze czasu pracy, deklarujące gotowość do pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.

• SEGMENT C – BEZROBOTNI: osoby w tej chwili nie pracujące, ale chcące pracować, poszuku-jące obecnie pracy i gotowe do jej rozpoczęcia od zaraz.

• SEGNMENT D – QUASI BEZROBOTNI: osoby w tej chwili nie pracujące, ale chcące praco-wać, nie poszukujące obecnie pracy lub poszukujące obecnie pracy, ale nie gotowe do jej rozpo-częcia od zaraz.

• SEGMENT E – ANI NIE ZATRUDNIENI, ANI BEZROBOTNI: osoby w tej chwili nie pracują-ce i nie chcące pracować, oraz osoby w tej chwili nie pracujące i chcące pracować, ale nie poszu-kujące w ogóle pracy.


Rozkład segmentów dla mieszkańców województwa szym wykresie.

Wykres 11. Segmentacja mieszkańców województwa du na ich pozycję na rynku pracy.

Źródło: 4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa ukończyły edukację szkolną)

Wśród mieszkańców województwa kację szkolną osoby zatrudnionepopulacji, 9,9% to osoby co prawda zatrudnione, jednak niepracować w pełnym wymiarze). 1bezrobotne (osoby nie pracujące ale chcące pracować 12,7% stanowią osoby ani nie zatrudnione ani nie bezrobotne cześnie nie chcące z różnych powodów podejmować pracy.

4.2. Segmentacja a demograficzne uwarunkowania pozycji na rynku pracy

4.2.1. Płeć jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy

Analizując dane GUS obserwujemy, żeszą stopę bezrobocia zaobserwowano wśród w stosunku do 5,8%), analizując strukturę bezrobotnych ze względu na płeć obserwujemy że męczyźni stanowią tu 51,9% podczas gdy kobiety 4wartości wskaźników dla kobiet czy płeć jest czynnikiem różnicującym

B. zatrudnieni nie w pełni

9,9%

C. bezrobotni12,4%

D. quasi bezrobotni1,7%

E. ani nie zatrudnieni ani nie

bezrobotni12,7%


Rozkład segmentów dla mieszkańców województwa mazowieckiego zaprezentowano na poni

Segmentacja mieszkańców województwa mazowieckiego (w wieku starszym niż szkolny) ze wzgl

4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=

Wśród mieszkańców województwa mazowieckiego wśród osób, które ukończyły już swoją edkację szkolną osoby zatrudnione w pełni (niezależnie od formy tego zatrudnienia) stanowią

% to osoby co prawda zatrudnione, jednak nie w pełnym wymiarze czasu (a chciałyby pełnym wymiarze). 12,4% stanowią osoby faktycznie bezrobotne,

bezrobotne (osoby nie pracujące ale chcące pracować – z tym że niekoniecznie „od zaraz”), natomiast % stanowią osoby ani nie zatrudnione ani nie bezrobotne – czyli osoby nie pracujące ale jedn

różnych powodów podejmować pracy.

emograficzne uwarunkowania pozycji na rynku pracy

Płeć jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy

Analizując dane GUS obserwujemy, że w województwie mazowieckim w 2009 roku nieco wyszą stopę bezrobocia zaobserwowano wśród kobiet niż wśród mężczyzn

%), analizując strukturę bezrobotnych ze względu na płeć obserwujemy że mę% podczas gdy kobiety 48,1%. Obserwujemy więc bardzo zbliżone do siebie

i dla mężczyzn, na tej podstawie trudno jednoznacznie odpowiedzieć różnicującym w województwie mazowieckim pozycję na rynku pracy.

A. zatrudnieni w pełni63,3%

E. ani nie zatrudnieni ani nie

bezrobotni12,7%

zaprezentowano na poniż-

(w wieku starszym niż szkolny) ze wzglę-

, N=3773 (osoby, które

b, które ukończyły już swoją edu-pełni (niezależnie od formy tego zatrudnienia) stanowią 63,3%

pełnym wymiarze czasu (a chciałyby a 1,7% osoby quasi

tym że niekoniecznie „od zaraz”), natomiast czyli osoby nie pracujące ale jedno-

emograficzne uwarunkowania pozycji na rynku pracy

Płeć jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy

2009 roku nieco wyż- (odpowiednio 6,2%

%), analizując strukturę bezrobotnych ze względu na płeć obserwujemy że męż-wujemy więc bardzo zbliżone do siebie

dla mężczyzn, na tej podstawie trudno jednoznacznie odpowiedzieć województwie mazowieckim pozycję na rynku pracy.

A. zatrudnieni w pełni63,3%


Analiza wyników badania zrealizowanego przez zespół 4P Research Mix na warstwowo-losowej próbie mieszkańców województwa mazowieckiego wyraźnie jednak wskazuje że takie zależności są i że płeć istotnie różnicuje pozycję na rynku pracy. W poniższej tabeli zaprezentowano segmentację na podstawie taksonomii Sinclaire’a w grupach wyodrębnionych ze względu na płeć .

Tabela 8. Segmentacja mieszkańców województwa mazowieckiego (w wieku starszym niż szkolny) ze względu na ich pozycję na rynku pracy wśród kobiet i wśród mężczyzn.

mężczyzna kobieta

zatrudnieni w pełni 63,18% 63,35% zatrudnieni nie w pełni 10,06% 9,78% bezrobotni 15,02% 9,74% quasi bezrobotni 1,61% 1,78% ani nie zatrudnieni ani nie bezrobotni 10,12% 15,34%

Źródło: 4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=3773 (osoby, które ukończyły edukację szkolną)

Trzy z pięciu segmentów (zatrudnieni w pełni, zatrudnieni nie w pełni oraz quasi bezrobotni) są w województwie mazowieckim wśród kobiet i wśród mężczyzn bardzo zbliżonej wielkości – około 63% zatrudnieni w pełni, około 10% zatrudnieni nie w pełni i około 2% quasi bezrobotni. Bardzo wy-raźne różnice obserwujemy natomiast w wielkości dwóch pozostałych segmentów. O ile wśród męż-czyzn segment „bezrobotni” stanowi 15% populacji osób, które ukończyły edukację szkolną to wśród kobiet jest to mniej niż 10%. Natomiast odwrotne proporcje obserwujemy w segmencie „ani nie za-trudnieni ani nie bezrobotni” – segment ten stanowi 10% populacji mężczyzn i 15% populacji kobiet.

Tak więc wydaje się, że chociaż więcej osób bezrobotnych mamy na rynku pracy wśród męż-czyzn niż wśród kobiet to paradoksalnie sytuacja kobiet nie jest na rynku pracy lepsza –częściej pozo-stają one bez pracy i nie poszukują jej (wychowywanie dzieci, zajmowanie się domem). Dla kobiet ucieczka z rynku pracy w momencie kiedy brak zatrudnienia jest wyraźnie łatwiejsza.

Analizując strukturę poszczególnych segmentów w podziale na płeć obserwujemy, że kobiety mają większy udział wśród quasi bezrobotnych, oraz ani nie zatrudnionych ani bezrobotnych (przewa-ga kobiet jest bardzo duża), natomiast we wszystkich pozostałych segmentach obserwujemy przewagę mężczyzn – w segmencie bezrobotnych jest to nawet przewaga bardzo wyraźna.


Wykres 12. Udział mężczyzn i kobietstarszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy

Źródło: 4P Research Mix, badanie wśród mieukończyły edukację szkolną)

Chociaż generalnie sytuacja na rynku pracy kobietw opinii mieszkańców województwa kobietom jest dużo trudniej mężczyznom łatwiej znaleźć pracę niż kobietom, przy czym 27% wyraża takdowany.

Mężczyźni częściej niż kobiety podzielają opinię że „mężczyznom łatwiej jest znaleźć pr(70% vs 65%). O tym, że sytuacja kobiet na rynku pracy jest gorsza są częściej niż inni prz30-latkowie (74%) i osoby powyżeściej przekonani są mieszkańcy wsi (70%)

Trudno mówić o jakichś zależnościach pomiędzy wykształceniembiet na rynku pracy – o tym że kobietom jest trudniej są bardziej niż inni przekonaniosoby z wykształceniem podstawowymuczelni (70%).

ani nie zatrudnieni ani nie bezrobotni

quasi bezrobotni

bezrobotni

zatrudnieni nie w pełni

zatrudnieni w pełni


kobiet w segmentach mieszkańców województwa mazowieckiegostarszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy


Chociaż generalnie sytuacja na rynku pracy kobiet i mężczyzn jest na Mazowszu podobnamieszkańców województwa kobietom jest dużo trudniej – dwie na trzy osoby uważ

mężczyznom łatwiej znaleźć pracę niż kobietom, przy czym 27% wyraża taką opinię

Mężczyźni częściej niż kobiety podzielają opinię że „mężczyznom łatwiej jest znaleźć prtym, że sytuacja kobiet na rynku pracy jest gorsza są częściej niż inni prz

osoby powyżej 60 roku życia (72%). O dyskryminacji kobiet na ryściej przekonani są mieszkańcy wsi (70%) i najmniejszych miast – do 20 000 mies

jakichś zależnościach pomiędzy wykształceniem a postrzeganiem syttym że kobietom jest trudniej są bardziej niż inni przekonani

wykształceniem podstawowym (71%), z drugiej osoby legitymujące się dyplomami wyższych

40,7

48,5

61,6

51,7

50,9

59,3ani nie zatrudnieni ani nie bezrobotni

quasi bezrobotni

bezrobotni

nie w pełni


mężczyzna kobieta

mazowieckiego (w wieku

, N=3773 (osoby które

mężczyzn jest na Mazowszu podobna to dwie na trzy osoby uważają, że

ą opinię w sposób zdecy-

Mężczyźni częściej niż kobiety podzielają opinię że „mężczyznom łatwiej jest znaleźć pracę” tym, że sytuacja kobiet na rynku pracy jest gorsza są częściej niż inni przekonani

dyskryminacji kobiet na rynku pracy czę-000 mieszkańców (71%).

postrzeganiem sytuacji ko-tym że kobietom jest trudniej są bardziej niż inni przekonani z jednej strony

drugiej osoby legitymujące się dyplomami wyższych

59,3

51,5

38,4

48,3

49,1

kobieta

Wykres 13. Rozkład odpowiedzi na pytanie „Czy zgadpracę niż kobietom?”

Źródło: 4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa

Podsumowując, z danych dotyczących stopy bezrobocia nie wynika, aby na Mazowszu skobiet na rynku pracy była trudniejsza niż sytuacja mężczyzn. Podobne wnioski można wyciągnąć analizując dane uzyskane w trakcie badania na reprezentatywnej próbie miesytuacja mężczyzn i kobiet wydaje się tu podobna, jednak mężczyźni kobiety zagrożone bezrobociem mają większe możliwości ucieczki

Jednak warto podkreślić, że chociaż twarde dane tegwództwa mazowieckiego są przekonani, że sytuacja kobiet na rynku pracy jest trudniejsza niż sytuacja mężczyzn – 2/3 podziela opinię, że mężczyznom łatwiej jest znaleźć pracę niż kobi

4.2.2. Wiek jako czynnik

Analizując dane GUS obserwujemy, żestopę bezrobocia obserwowano wśród osób młodych innych kategorii wiekowych są zdecydowanie wśród osób w wieku 30-39 lat (3,8%)wiekowej 50+.

Podobne zależności zaobserwowano przy analizie wyników badania zrealizowanego przez zespół 4P Research Mix na warstwowowiększy udział bezrobotnych zaobserwowano tomiast wraz ze wzrostem wieku udział ten spadauważamy wzrost.

ani tak, ani nie

19,0%

raczej nie

7,2%

zdecydowanie nie

4,7%


Rozkład odpowiedzi na pytanie „Czy zgadza się Pan(i) z opinią, że mężczyznom łatwiej znaleźć


danych dotyczących stopy bezrobocia nie wynika, aby na Mazowszu skobiet na rynku pracy była trudniejsza niż sytuacja mężczyzn. Podobne wnioski można wyciągnąć

trakcie badania na reprezentatywnej próbie mieszkańkobiet wydaje się tu podobna, jednak mężczyźni częściej są bezrobotni

mają większe możliwości ucieczki z rynku pracy.

warto podkreślić, że chociaż twarde dane tego nie potwierdzają, sami mieszkańcy wojwództwa mazowieckiego są przekonani, że sytuacja kobiet na rynku pracy jest trudniejsza niż sytuacja

2/3 podziela opinię, że mężczyznom łatwiej jest znaleźć pracę niż kobi

Wiek jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy

Analizując dane GUS obserwujemy, że w województwie mazowieckim w 20bezrobocia obserwowano wśród osób młodych – w wieku do 29 lat (10,4

innych kategorii wiekowych są zdecydowanie niższe. Najniższe wartości stopa bezrobocia przyjmuje 39 lat (3,8%) i wraz ze wzrostem wieku rośnie ona –

Podobne zależności zaobserwowano przy analizie wyników badania zrealizowanego przez zespół Research Mix na warstwowo-losowej próbie mieszkańców województwa mazowie

zaobserwowano wśród osób młodych - w wieku do tomiast wraz ze wzrostem wieku udział ten spada, dopiero w kategorii wiekowej

zdecydowanie tak

27,2%

raczej tak

40,3%

zdecydowanie nie trudno powiedzieć

1,6%

33 w województwie mazowieckim

opinią, że mężczyznom łatwiej znaleźć

, N=4201

danych dotyczących stopy bezrobocia nie wynika, aby na Mazowszu sytuacja kobiet na rynku pracy była trudniejsza niż sytuacja mężczyzn. Podobne wnioski można wyciągnąć

ńców województwa – ściej są bezrobotni, natomiast

.

sami mieszkańcy woje-wództwa mazowieckiego są przekonani, że sytuacja kobiet na rynku pracy jest trudniejsza niż sytuacja

2/3 podziela opinię, że mężczyznom łatwiej jest znaleźć pracę niż kobietom.

różnicujący pozycję na rynku pracy

2009 roku najwyższą 4%) – wskaźniki dla

Najniższe wartości stopa bezrobocia przyjmuje do 5,0% w kategorii

Podobne zależności zaobserwowano przy analizie wyników badania zrealizowanego przez zespół mazowieckiego. Naj-

do 30 lat (17,7%), na-kategorii wiekowej 50+ ponownie za-

zdecydowanie tak


Tabela 9. Segmentacja mieszkańców województwa mazowieckiego (w wieku starszym niż szkolny) ze względu na ich pozycję na rynku pracy wśród osób w wybranych kategoriach wiekowych.

21-30 31-40 41-50 50+ zatrudnieni w pełni 53,2% 71,0% 76,1% 53,9% zatrudnieni nie w pełni 16,4% 11,7% 6,6% 4,9% bezrobotni 17,7% 10,3% 9,3% 12,3% quasi bezrobotni 1,6% 1,3% 1,4% 2,5% ani nie zatrudnieni ani nie bezrobotni 11,1% 5,6% 6,5% 26,5%


O pozycji na rynku pracy nie decyduje jednak tylko i wyłącznie liczba osób bezrobotnych. Bar-dzo interesującym przykładem są tu osoby z kategorii wiekowej +50 lat gdzie oprócz dużej liczby osób bezrobotnych (12,3%), mamy także bardzo dużą liczbę osób ani nie zatrudnionych, ani nie bez-robotnych (26,5%). Zestawiając te dane, okazuje się że ponad 1/3 mieszkańców województwa mazo-wieckiego w wieku 50+ to albo osoby bezrobotne, albo ani nie zatrudnione ani bezrobotne – czyli osoby, które de facto wypadły z rynku pracy – prawdopodobnie chroniąc się za pomocą rent i emerytur przed bezrobociem.

Analizując wyniki badania kwestionariuszowego możemy stwierdzić że mamy dwie grupy, które charakteryzuje szczególnie trudna sytuacja na rynku pracy – są to osoby młode (w wieku do 30 lat), oraz osoby starsze (w wieku powyżej 50 lat). Grupy te są w największym stopniu zagrożone bezrobo-ciem, zaobserwowane wyniki potwierdzają wskaźniki podawane przez GUS.

Analizując strukturę poszczególnych segmentów w podziale na wiek obserwujemy, że w seg-mencie osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu największa grupę stanowią osoby w wieku 31-40 lat (29,9%), niewiele mniejsza jest tu grupa osób w wieku 41-50 lat (26,9%). W segmencie „za-trudnionych w niepełnym czasie pracy” zdecydowanie przeważają osoby w wieku do 30 lat (40,6%). Wśród bezrobotnych najwięcej mamy osób w wieku do 30 lat (35,1%) oraz osób w wieku 50+ (26%). Zarówno w segmencie „quasi bezrobotnych”, jak i „ani nie zatrudnionych ani bezrobotnych” przewa-żają osoby z kategorii wiekowej 50+ (odpowiednio 38,2% i 55,1%).

Szczegółowe rozkłady udziału osóbzentowano na poniższym wykresie.

Wykres 14. Udział osób z poszczególnych kategorii wiekowychmazowieckiego (w wieku starszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycj


Tak więc przeprowadzona segmentacja potwierdza zależności jakie zaobserwowano andane GUS. Wiek ma bardzo silny związeknajmłodsze (do 30 roku życia) i osoby starsze (w wieku 50+) mająsytuację na tym rynku.

Mieszkańcom województwa mazowieckiegosób postrzegają oni szanse na rynku pracy osób młodych

O tym, że osobom młodym trudno jest znaleźć pwództwa mazowieckiego, niewiele mniejsza jest grupa osób nie zgadzających siędiagnozą (33%).


quasi bezrobotni

bezrobotni




Szczegółowe rozkłady udziału osób z poszczególnych kategorii wiekowych zentowano na poniższym wykresie.

poszczególnych kategorii wiekowych w segmentach mieszkańców województwa (w wieku starszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy

4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=3773 (osoby, które

Tak więc przeprowadzona segmentacja potwierdza zależności jakie zaobserwowano andane GUS. Wiek ma bardzo silny związek z pozycją na rynku pracy, przy czym dwie grupy

osoby starsze (w wieku 50+) mają z różnych powodów najtrudniejszą

szkańcom województwa mazowieckiego zadawano także pytania dotyczące tego,sób postrzegają oni szanse na rynku pracy osób młodych i osób starszych.

O tym, że osobom młodym trudno jest znaleźć pracę jest przekonanych 41% mieszkańców wojwództwa mazowieckiego, niewiele mniejsza jest grupa osób nie zgadzających się

21,5

23,6

35,1

40,6

20,7

11,9

19,9

22,1

31,5

29,9

11,5

18,4

16,7

26,9

55,1ani nie zatrudnieni ani nie bezrobotni

quasi bezrobotni

bezrobotni

nie w pełni


21-30 31-40 41-50 51-60


w segmentach zapre-

segmentach mieszkańców województwa ę na rynku pracy.


Tak więc przeprowadzona segmentacja potwierdza zależności jakie zaobserwowano analizując pozycją na rynku pracy, przy czym dwie grupy – osoby

h powodów najtrudniejszą

zadawano także pytania dotyczące tego, w jaki spo-

racę jest przekonanych 41% mieszkańców woje-wództwa mazowieckiego, niewiele mniejsza jest grupa osób nie zgadzających się z tak postawioną

14,9

55,1

38,2

26,0

13,0

22,5

60


Wykres 15. Rozkład odpowiedzi na pytanie „Czy zgadza się Pan(i)znaleźć pracę?”


Sytuację na runku pracy osób młodych jako trudniejszą niż innych opisują przede wszysosoby w wieku do 30 lat (50,8%), osobydochodach (50,2%), osoby źle oceniające swoją pozycję na rynku pracy (48,4%), oraz osobybezrobotnymi były lub są (44,8%).ekstrapolacji własnych doświadczeń na poglądy dotyczące sytuacji osób młodych na rynku pracy.

Opinie o tym, że ludziom młodym trudniej jest znaleźć pracę mogą wynikaćmieszkańców województwa mazowieckiego pracodawcy poszukują przede wszystkim ludzidoświadczeniem. Natomiast osobom młodym najczęściej tego doświadczenia jeszcze brakuje.nią, że pracodawcy poszukują przede wszystkim ludzimieszkańców województwa mazowieckiego (75,4%), przy czym co trzeci (30w sposób zdecydowany.

ani tak, ani nie

raczej nie

19,0%

zdecydowanie nie

14,1%


Rozkład odpowiedzi na pytanie „Czy zgadza się Pan(i) z opinią, że osobom młodym trudno jes


Sytuację na runku pracy osób młodych jako trudniejszą niż innych opisują przede wszyswieku do 30 lat (50,8%), osoby z wykształceniem podstawowym (44,0%), osoby

dochodach (50,2%), osoby źle oceniające swoją pozycję na rynku pracy (48,4%), oraz osobybezrobotnymi były lub są (44,8%). Tak więc wydaje się, że możemy tutaj mówić

adczeń na poglądy dotyczące sytuacji osób młodych na rynku pracy.

tym, że ludziom młodym trudniej jest znaleźć pracę mogą wynikaćmieszkańców województwa mazowieckiego pracodawcy poszukują przede wszystkim ludzi

dczeniem. Natomiast osobom młodym najczęściej tego doświadczenia jeszcze brakuje.nią, że pracodawcy poszukują przede wszystkim ludzi z doświadczeniem zgadza się trzech na czterech mieszkańców województwa mazowieckiego (75,4%), przy czym co trzeci (30,7%) wyraża taką opinię

zdecydowanie tak

9,0%

raczej tak

31,8%

ani tak, ani nie

24,7%

trudno powiedzieć

1,4%

osobom młodym trudno jest

, N=4201

Sytuację na runku pracy osób młodych jako trudniejszą niż innych opisują przede wszystkim podstawowym (44,0%), osoby o niskich

dochodach (50,2%), osoby źle oceniające swoją pozycję na rynku pracy (48,4%), oraz osoby, które Tak więc wydaje się, że możemy tutaj mówić o pewnego rodzaju

adczeń na poglądy dotyczące sytuacji osób młodych na rynku pracy.

tym, że ludziom młodym trudniej jest znaleźć pracę mogą wynikać z tego, że w opinii mieszkańców województwa mazowieckiego pracodawcy poszukują przede wszystkim ludzi z dużym

dczeniem. Natomiast osobom młodym najczęściej tego doświadczenia jeszcze brakuje. Z opi-doświadczeniem zgadza się trzech na czterech

,7%) wyraża taką opinię

Wykres 16. Rozkład odpowiedzi na pytanie „Czy zgadza się Pan(i)wszystkim ludzi z doświadczeniem?”


Chociaż opinia, że pracodawcy poszukują raczej ludziwszechną wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, to grupami które jeszcze częściej niż inni zgadzają się z taką opinią są osobyo najniższych dochodach (84,4%), oraz osoby które były kiedyś lub są obecnie bezrobotne (82,4%). Wraźnie rzadziej natomiast niż inni z

Brak doświadczenia i umiejętności zawodowych młodych ludzi jestkańców Mazowsza spowodowany poprzez system szkolnictwa kształcą pracowników w innych zawodach niż te, na które jest zapotrzebowanie nJeszcze większa grupę stanowią osoby podzielające opinię, że człowiek po szkole nie jest przygotwany do pracy zawodowej (48,5%).

Kolejna grupa osób o szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy to osoby starsze.mieszkańców województwa mazowieckiego sytuacja osób starszych jest na rynku prkorzystna niż sytuacja osób młodych.niechętnie zatrudniają osoby starsze. Aż 21,1% wyraża15,8% nie zgadza się z opinią dotyczącą gorszej sytuacji na rynku pracy osób starszych.

raczej tak

44,8%


Rozkład odpowiedzi na pytanie „Czy zgadza się Pan(i) z opinią, że pracodawcy poszukują przede doświadczeniem?”

4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

Chociaż opinia, że pracodawcy poszukują raczej ludzi z doświadczeniem zawodowym jest opinią pwszechną wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, to grupami które jeszcze częściej niż inni

taką opinią są osoby w wieku 31-40 lat (78,7%), mieszkańcy Warszawy (92,4%), osobynajniższych dochodach (84,4%), oraz osoby które były kiedyś lub są obecnie bezrobotne (82,4%). W

z taką opinią zgadzają się osoby w wieku 60 i więcej lat (68,1%).

umiejętności zawodowych młodych ludzi jest w opinii dużej części mieskańców Mazowsza spowodowany poprzez system szkolnictwa – blisko połowa uważa, że szkoły

innych zawodach niż te, na które jest zapotrzebowanie nJeszcze większa grupę stanowią osoby podzielające opinię, że człowiek po szkole nie jest przygotwany do pracy zawodowej (48,5%).

szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy to osoby starsze.jewództwa mazowieckiego sytuacja osób starszych jest na rynku pr

korzystna niż sytuacja osób młodych. 61,4% mieszkańców województwa podziela zdanie, że firmy niechętnie zatrudniają osoby starsze. Aż 21,1% wyraża taką opinię w sposób zdecy

opinią dotyczącą gorszej sytuacji na rynku pracy osób starszych.

zdecydowanie tak

30,7%

ani tak, ani nie

19,7%

zdecydowanie nie

trudno powiedzieć


opinią, że pracodawcy poszukują przede

mazowieckiego, N=4201

doświadczeniem zawodowym jest opinią po-wszechną wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, to grupami które jeszcze częściej niż inni

szawy (92,4%), osoby najniższych dochodach (84,4%), oraz osoby które były kiedyś lub są obecnie bezrobotne (82,4%). Wy-

więcej lat (68,1%).

opinii dużej części miesz-blisko połowa uważa, że szkoły

innych zawodach niż te, na które jest zapotrzebowanie na rynku (42,1%). Jeszcze większa grupę stanowią osoby podzielające opinię, że człowiek po szkole nie jest przygoto-

szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy to osoby starsze. W opinii jewództwa mazowieckiego sytuacja osób starszych jest na rynku pracy jeszcze mniej

dziela zdanie, że firmy sposób zdecydowany. Tylko

opinią dotyczącą gorszej sytuacji na rynku pracy osób starszych.

raczej nie

3,9%

zdecydowanie nie

0,4%

trudno powiedzieć

0,6%


Wykres 17. Rozkład odpowiedzi na pytanie „Firmy niechętnie zatrudniają osoby starsze?”


Opinia o tym, że firmy niechętnie zatrudniają osoby starsze jest szczególnie często podziprzez osoby w wieku 50+ (71,9%przez osoby z wykształceniem zasadniczym zawod(70,2%), oraz przez osoby mające własne doświadczenia ze statusem be

Tak więc mieszkańcy województwa młodych (dopiero po szkole) i otrudniej jest znaleźć pracę. Osoby starsze często radzą sobierentę lub wcześniejszą emeryturęstykach zarejestrowanych osób bezrobotnych podawanych przez GUS. Tak więc zarówno oficjalne statystyki GUS, jak i bezpośrednie pytaniado końca oddają zróżnicowanie zjawiska bezrobocia ze względu

4.2.3. Miejsce zamieszkaniapracy

Z analiz stopy bezrobocia rejestrowanego na obszarach wiejskich województwa skich (w 2009 roku było to odpowiednio sytuacja, odbiegająca od wyników dla innych województwroku w całej Polsce wynosiła 8,2%;8,0%). Niewątpliwie stopę bezrobocia na terenach miejskich wnym stopniu zaniżają wyniki dla Warszawy (zamieszkałej przez 1/3 mieszkańców wojewód

Wśród teoretyków bezrobocia powszechne jest przekonanie, że mieszkańcy wsi zaliczają się do grup najbardziej zagrożonych bezrobociem.czynniki które wpływają na to, że wskaźniki bezrobocia rejestrowanego n

ani tak, ani nie

21,6%

raczej nie

10,8%

zdecydowanie nie

5,0%


Rozkład odpowiedzi na pytanie „Firmy niechętnie zatrudniają osoby starsze?”


tym, że firmy niechętnie zatrudniają osoby starsze jest szczególnie często podziwieku 50+ (71,9% w kategorii wiekowej 50-59 i 65,7% w kategorii wiek

wykształceniem zasadniczym zawodowym (67,7%), przez osoby (70,2%), oraz przez osoby mające własne doświadczenia ze statusem bezrobotnego (66,3%).

Tak więc mieszkańcy województwa mazowieckiego dostrzegają, że na rynku pracy sytosób starszych (w wieku przedemerytalnym) jest zła. Osobom tym

trudniej jest znaleźć pracę. Osoby starsze często radzą sobie z tym w ten sposób, że przechodzą na rentę lub wcześniejszą emeryturę i w związku z tym problem ten nie pojawia się

ejestrowanych osób bezrobotnych podawanych przez GUS. Tak więc zarówno oficjalne bezpośrednie pytania w badaniach sondażowych o to czy ktoś jest bezrobotny nie

do końca oddają zróżnicowanie zjawiska bezrobocia ze względu na wiek.

Miejsce zamieszkania jako czynnik różnicujący pozycję na rynku

rejestrowanego prowadzonych przez GUS wynika, że stopa bena obszarach wiejskich województwa mazowieckiego jest nieznacznie wyższa niż na obszarach mieskich (w 2009 roku było to odpowiednio 6,4% na wsi i 5,8% w mieście). Jest to bardzo specyficzna

odbiegająca od wyników dla innych województw i dla całej Polski (stopa bezrobociacałej Polsce wynosiła 8,2%; w tym na obszarach miejskich 8,3% a na obszarach wiejskich Niewątpliwie stopę bezrobocia na terenach miejskich województwa mazowieckiego

nym stopniu zaniżają wyniki dla Warszawy (zamieszkałej przez 1/3 mieszkańców wojewód

bezrobocia powszechne jest przekonanie, że mieszkańcy wsi zaliczają się do grup najbardziej zagrożonych bezrobociem. W części teoretycznej tego opracowania wskazane zostały czynniki które wpływają na to, że wskaźniki bezrobocia rejestrowanego notowane na

zdecydowanie tak

21,1%

raczej tak

40,4%

zdecydowanie nietrudno powiedzieć

1,1%

Rozkład odpowiedzi na pytanie „Firmy niechętnie zatrudniają osoby starsze?”

mazowieckiego, N=4201

tym, że firmy niechętnie zatrudniają osoby starsze jest szczególnie często podzielana kategorii wiekowej 60+),

o niskich dochodach robotnego (66,3%).

dostrzegają, że na rynku pracy sytuacja osób sób starszych (w wieku przedemerytalnym) jest zła. Osobom tym

ten sposób, że przechodzą na tym problem ten nie pojawia się w oficjalnych staty-

ejestrowanych osób bezrobotnych podawanych przez GUS. Tak więc zarówno oficjalne to czy ktoś jest bezrobotny nie

jako czynnik różnicujący pozycję na rynku

prowadzonych przez GUS wynika, że stopa bezrobocia niż na obszarach miej-

mieście). Jest to bardzo specyficzna (stopa bezrobocia w 2009

na obszarach wiejskich jewództwa mazowieckiego w znacz-

nym stopniu zaniżają wyniki dla Warszawy (zamieszkałej przez 1/3 mieszkańców województwa).

bezrobocia powszechne jest przekonanie, że mieszkańcy wsi zaliczają się do części teoretycznej tego opracowania wskazane zostały

towane na obszarach wiej-

zdecydowanie tak


skich są znacznie niższe od analogicznych wskaźników na terenach miejskich – chodzi tu głównie o to ze mieszkańcy wsi posiadając gospodarstwo rolne często nie spełniają formalnych wymogów bycia bezrobotnym.

Analizując segmentację mieszkańców województwa mazowieckiego w wieku starszym niż szkolny ze względu na ich pozycję na rynku pracy obserwujemy kilka interesujących zależności. Gru-pa osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy jest wyraźnie większa na obszarach miejskich (66%) niż na obszarach wiejskich (58%). W Warszawie większa jest niż w innych miastach oraz na wsi grupa osób pracujących w niepełnym wymiarze czasu (14% w Warszawie vs 8% na pozostałych terenach województwa). Wraz ze wzrostem wielkości miejsca zamieszkania maleje grupa osób nie pracujących i ma to miejsce we wszystkich segmentach: bezrobotni (15% na wsi, 13% w mieście poza Warszawą i 9% w Warszawie), quasi bezrobotni (3% na wsi, 2% w miastach poza Warszawą i 0% w Warszawie), ani nie zatrudnieni ani nie bezrobotni (16% na wsi, 11% w miastach poza Warszawą i 12% w Warszawie).

Tabela 10. Segmentacja mieszkańców województwa mazowieckiego (w wieku starszym niż szkolny) ze względu na ich pozycję na rynku pracy wśród osób zamieszkałych na wsi i w mieście.

wieś mniejsze miasto Warszawa

zatrudnieni w pełni 57,7% 66,3% 65,9% zatrudnieni nie w pełni 8,3% 7,8% 13,5% bezrobotni 15,1% 13,1% 9,2% quasi bezrobotni 2,9% 2,2% --- ani nie zatrudnieni ani nie bezrobotni 15,9% 10,6% 11,5%


Tak więc przeprowadzone analizy potwierdzają że w przypadku województwa mazowieckiego możemy mówić o trzech grupach osób wyodrębnionych ze względu na miejsce zamieszkania: miesz-kańcy wsi, mieszkańcy miast poza Warszawą i mieszkańcy Warszawy. Sytuacja tych trzech grup na rynku pracy jest bardzo różna, analizując przynależność do segmentów osób zamieszkałych w miej-scowościach różnej wielkości zauważamy, że sytuacja na rynku pracy mieszkańców wsi jest trudniej-sza niż mieszkańców miast, jednak jeszcze większe różnice obserwujemy porównując sytuację miesz-kańców Warszawy (gdzie sytuacja jest dobra) z sytuacją mieszkańców mniejszych miast gdzie sytu-acja na rynku jest zła i bardziej przypomina sytuację na wsi niż w Warszawie.


Wykres 18. Udział osób zamieszkałych nawieckiego (w wieku starszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy.


Najbardziej zrównoważony rozkład ze względu na miejsce zamieszkania obserwujemymencie zatrudnionych w pełni, ponad 30% stanowią tu mieszkańcy wsi, ponad 30% mieszkańcy miast innych niż Warszawa i ponad 30% mieszkańcy Warszawymiejsca zamieszkania nieznacznie rośnie jego udziałtrudnionych nie w pełni mamy już zdecydowaną przewagę Warszawy niemal połowę osób zaliczonych cych” największy udział mają mieszkańcy wsi, następnie mieszkańcy miast innych niż Warszawai najmniejszy mieszkańcy Warszawy.

Tak więc przeprowadzone analizy segmentacyjne potwierdzają dane pow województwie mazowieckim bezrobocie na obszarach miejskich jest niższe niż na obszarach wieskich. Analizując same obszary miejskie możemy mówići o pozostałych miastach (z bezrobociem wyraźnie

Wyniki dotyczące zróżnicowania sytuacji na rynku pracymieszkania znajdują swoje odzwierciedleniewojewództwa mazowieckiego.

W zdecydowanej większościwsi jest trudniej o prace niż w mieście w sposób zdecydowany.


quasi bezrobotni

bezrobotni




zamieszkałych na wsi i w mieście w segmentach mieszkańców województwa (w wieku starszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy.


Najbardziej zrównoważony rozkład ze względu na miejsce zamieszkania obserwujemypełni, ponad 30% stanowią tu mieszkańcy wsi, ponad 30% mieszkańcy miast

ponad 30% mieszkańcy Warszawy, przy czym wraz ze wzrostem wiemiejsca zamieszkania nieznacznie rośnie jego udział w tym segmencie. Natomiast

pełni mamy już zdecydowaną przewagę Warszawy – mieszkańcy stolicy stanniemal połowę osób zaliczonych do tego segmentu (46,3%), W trzech segmentach „osób nie prcych” największy udział mają mieszkańcy wsi, następnie mieszkańcy miast innych niż Warszawa

najmniejszy mieszkańcy Warszawy.

Tak więc przeprowadzone analizy segmentacyjne potwierdzają dane podawane przez GUS województwie mazowieckim bezrobocie na obszarach miejskich jest niższe niż na obszarach wie

skich. Analizując same obszary miejskie możemy mówić o Warszawie (z bardzo małym bepozostałych miastach (z bezrobociem wyraźnie większym).

Wyniki dotyczące zróżnicowania sytuacji na rynku pracy w zależności od wielkości miemieszkania znajdują swoje odzwierciedlenie w subiektywnych ocenach i poglądach mies

kszości mieszkańcy województwa mazowieckiego podzielają zdanie, że na mieście – 79,7% osób zgadza się z taką opinią, w tym 40,4% w

42,2

57,3

40,8

28,1

30,6

27,0

34,1

25,6

33,9


quasi bezrobotni

bezrobotni

nie w pełni


wieś inne miasto Warszawa

segmentach mieszkańców województwa mazo-(w wieku starszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy.


Najbardziej zrównoważony rozkład ze względu na miejsce zamieszkania obserwujemy w seg-pełni, ponad 30% stanowią tu mieszkańcy wsi, ponad 30% mieszkańcy miast

, przy czym wraz ze wzrostem wielkości tomiast w segmencie za-

mieszkańcy stolicy stanowią trzech segmentach „osób nie pracują-

cych” największy udział mają mieszkańcy wsi, następnie mieszkańcy miast innych niż Warszawa

dawane przez GUS – województwie mazowieckim bezrobocie na obszarach miejskich jest niższe niż na obszarach wiej-

Warszawie (z bardzo małym bezrobociem)

zależności od wielkości miejsca za-poglądach mieszkańców

mieszkańcy województwa mazowieckiego podzielają zdanie, że na tym 40,4% wyraża ją

42,7

30,9

25,1

46,3

35,5

Wykres 19. Rozkład odpowiedzi na pytanie „


Nie jest jednak tak, aby opinia ta była zdecydowanie bliższa mieszkańcom wsi (79,1%,46,4% zdecydowanie) niż mieszkańcom miast (80,0%jest trudniej o pracę niż w mieście przekonane są przede wszystkim osoby(88,4%), oraz osoby źle oceniające sytuację własną pozycję na rynku pracy (82,7%).

Niemal tak samo źle jak na wsi postrzegana jest sytuacja na rynku pracy¾ mieszkańców (74,8%) województwa mazowieckiego zgadsteczkach trudno jest o pracę. Co czwarta osoba (25,7%) wyraża taka opinię



raczej tak

39,0%

raczej tak

49,0%


Rozkład odpowiedzi na pytanie „Na wsi jest zdecydowanie trudniej o pracę niż


Nie jest jednak tak, aby opinia ta była zdecydowanie bliższa mieszkańcom wsi (79,1%,46,4% zdecydowanie) niż mieszkańcom miast (80,0% w tym 37,7% zdecydowanie).

mieście przekonane są przede wszystkim osoby o najniższych dochodach (88,4%), oraz osoby źle oceniające sytuację własną pozycję na rynku pracy (82,7%).

Niemal tak samo źle jak na wsi postrzegana jest sytuacja na rynku pracywojewództwa mazowieckiego zgadza się ze stwierdzeniem, że

pracę. Co czwarta osoba (25,7%) wyraża taka opinię w sposób zdecydow

Rozkład odpowiedzi na pytanie „W małych miasteczkach trudno jest o pracę”

badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

zdecydowanie tak

40,7%

ani tak, ani nie

15,4%raczej nie

3,5%

zdecydowanie nie

0,9%

trudno powiedzieć

0,4%

zdecydowanie tak

25,7%

ani tak, ani nie

17,1%

raczej nie

6,1%

zdecydowanie nie

1,0%

trudno powiedzieć

1,0%


pracę niż w mieście”.


Nie jest jednak tak, aby opinia ta była zdecydowanie bliższa mieszkańcom wsi (79,1%, w tym tym 37,7% zdecydowanie). O tym, że na wsi

najniższych dochodach (88,4%), oraz osoby źle oceniające sytuację własną pozycję na rynku pracy (82,7%).

w małych miastach. za się ze stwierdzeniem, że w małych mia-

sposób zdecydowany.

”.


zdecydowanie nie

trudno powiedzieć

zdecydowanie tak

zdecydowanie nie

trudno powiedzieć


O tym, że w małych miastach trudno jest21-30 lat (78,6%), osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (78,8%), mies10 000 (82,2%), oraz miast powyżej 200o najniższych dochodach (82,6%), mające doświadczenie ze statusem bezroboniające swoją pozycję na rynku pracy (81,6%).

Wskaźniki dotyczące stopy bezrobmentacyjne jednoznacznie wskazują na szczególną rolę Warszawyaglomeracja zamieszkała przez 1/3 mieszkańców Mazowsza charakteryzuje się babezrobocia. Fakt ten jest dostrzegany przez mieszkańców województwa że na Mazowszu praca jest tylkonie zgadzających się z opinią, że praca jest tylko

Opinię o tym, że mieszkańcy Warszawy mają uprzywilejowaną sytuację na rynku pracy częściej niż inni podzielają osoby starsze w kategorii 60+), osoby o najniższych dochodach (60,7%), oraz osoby bezrobotne (51,

Natomiast częściej niż inni dostrzegają miejsca pracy poza Warszawą osoby(35,8% nie zgadza się z opinią że na Mazowszu praca jest tylkowykształceniem (40,4%), mieszkańcy miast do 200osoby o najwyższych dochodach (37,6%), oraz dob(49,0%).

Wykres 21. Rozkład odpowiedzi na pytanie „Na Mazowszu praca jest tylko

Źródło: 4P Research Mix, badanie wśród

Podsumowując, pozycja na rynku pracyuzależniona od miejsca zamieszkania. Sytuacja mieszkańców wsi kańców miast – trudniej im znalWarszawa mająca najniższe bezrobocie. Takżejest tu szczególna.

zdecydowanie tak

14,0%

raczej tak

29,1%

zdecydowanie nie

10,0%

trudno powiedzieć

1,8%


małych miastach trudno jest o pracę przekonane są przede wszystkim osobywykształceniem zasadniczym zawodowym (78,8%), mies

(82,2%), oraz miast powyżej 200 000 mieszkańców (82,9%) i Warszawy (97,1%), osobynajniższych dochodach (82,6%), mające doświadczenie ze statusem bezrobotnego (81,2%)

niające swoją pozycję na rynku pracy (81,6%).

Wskaźniki dotyczące stopy bezrobocia wyliczane przez GUS, oraz przeprowadzone analizy sementacyjne jednoznacznie wskazują na szczególną rolę Warszawy w województwie mazaglomeracja zamieszkała przez 1/3 mieszkańców Mazowsza charakteryzuje się ba

t ten jest dostrzegany przez mieszkańców województwa – 43,1% zgadza sięże na Mazowszu praca jest tylko w Warszawie. Mamy jednak także bardzo liczną grupę osób (30,7%)

opinią, że praca jest tylko w Warszawie.

, że mieszkańcy Warszawy mają uprzywilejowaną sytuację na rynku pracy częściej niż inni podzielają osoby starsze – w wieku 50+ (49,5% w kategorii wiekowej 51

najniższych dochodach (60,7%), oraz osoby bezrobotne (51,

częściej niż inni dostrzegają miejsca pracy poza Warszawą osobyopinią że na Mazowszu praca jest tylko w Warszawie), osoby

wykształceniem (40,4%), mieszkańcy miast do 200 000 (47,8%), mieszkańcy Waych dochodach (37,6%), oraz dobrze oceniający swoją pozycję na rynku pracy

Rozkład odpowiedzi na pytanie „Na Mazowszu praca jest tylko w Warszawie”.


Podsumowując, pozycja na rynku pracy w województwie mazowieckim jestuzależniona od miejsca zamieszkania. Sytuacja mieszkańców wsi wydaje się trudniejsza niż mies

trudniej im znaleźć i utrzymać pracę. Natomiast wśród miast szczegóWarszawa mająca najniższe bezrobocie. Także w opinii mieszkańców wojewód

raczej tak

29,1%

ani tak, ani nie

24,5%

raczej nie

20,6%zdecydowanie nie

10,0%

pracę przekonane są przede wszystkim osoby w wieku wykształceniem zasadniczym zawodowym (78,8%), mieszkańcy miast do

Warszawy (97,1%), osoby nego (81,2%) i źle oce-

przeprowadzone analizy seg-województwie mazowieckim –

aglomeracja zamieszkała przez 1/3 mieszkańców Mazowsza charakteryzuje się bardzo niską stopą 43,1% zgadza się z opinią,

Mamy jednak także bardzo liczną grupę osób (30,7%)

, że mieszkańcy Warszawy mają uprzywilejowaną sytuację na rynku pracy częściej kategorii wiekowej 51-60 lat i 55,8%

najniższych dochodach (60,7%), oraz osoby bezrobotne (51,2%).

częściej niż inni dostrzegają miejsca pracy poza Warszawą osoby w wieku 31-50 lat Warszawie), osoby z wyższym eszkańcy Warszawy (43,5%),

rze oceniający swoją pozycję na rynku pracy

Warszawie”.

mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

jest w dużym stopniu trudniejsza niż miesz-

Natomiast wśród miast szczególną role pełni opinii mieszkańców województwa rola Warszawy

ani tak, ani nie


4.2.4. Wykształcenie jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy

Analizując dane dotyczące bezrobocia rejestrowanego podawane przez GUS zauważamy bardzo wyraźną korelację pomiędzy wykształceniem a wskaźnikami dotyczącymi bezrobocia. Im wyższy poziom wykształcenia tym niższą wartość przyjmuje stopa bezrobocia. Wydaje się to zależnością na-turalną – osoby lepiej wykształcone mają więcej możliwości, łatwiej odnaleźć się im na rynku pracy, mają większe zdolności adaptacyjne a w związku z tym ich pozycja na rynku pracy jest lepsza.

Wyniki uzyskane w trakcie badania kwestionariuszowego w pełni potwierdzają zależności jakie zaobserwowano przy analizie stopy bezrobocia rejestrowanego. Wraz ze wzrostem wykształcenia poprawia się sytuacja na rynku pracy. O ile w grupie osób z wykształceniem podstawowym zatrudnie-ni w pełni stanowią 30,2% to w grupie z wykształceniem zasadniczym zawodowym odsetek ten wy-nosi już 66,7%, w grupie z wykształceniem średnim 67,9%, natomiast w grupie z wykształceniem wyższym 78,8%. Natomiast osoby zakwalifikowane do segmentu bezrobotnych stanowią 25,7% osób z wykształceniem podstawowym, 14,1% z wykształceniem zasadniczym, 9,5% z wykształceniem średnim i 4,8% z wykształceniem wyższym. Na tych przykładach widać wyraźnie, że wraz ze wzro-stem wykształcenia pozycja na rynku pracy poprawia się. Widać także wyraźnie że zdecydowanie najgorszą sytuację mają osoby z wykształceniem podstawowym.

Tak więc wykształcenie jest jedną z modelowych zmiennych determinujących pozycję na rynku pracy. Im wyższe wykształcenie tym łatwiej znaleźć i utrzymać pracę.

Tabela 11. Segmentacja mieszkańców województwa mazowieckiego (w wieku starszym niż szkolny) ze względu na ich pozycję na rynku pracy wśród osób w wybranych kategoriach wykształcenia.

podst. zasadn. średnie wyższe zatrudnieni w pełni 30,2% 66,7% 67,9% 78,8% zatrudnieni nie w pełni 12,9% 8,5% 9,9% 9,0% Bezrobotni 25,7% 14,1% 9,5% 4,8% quasi bezrobotni 4,5% 1,7% 1,2% 0,3% ani nie zatrudnieni ani nie bezrobotni 26,7% 8,9% 11,5% 7,1%


W jeszcze większym stopniu związku pomiędzy wykształceniem a pozycją na rynku pracy poka-zuje struktura poszczególnych segmentów w podziale na kategorie wykształcenia.

Osoby z wykształceniem podstawowym stanowią tylko 8,8% segmentu zatrudnionych w pełnym czasie, ich udział w segmencie zatrudnionych w nie pełnym czasie jest już trzykrotnie wyższy i wynosi 24,0%. Jednak zdecydowanie najwyższe udziały mają osoby z wykształceniem podstawo-wym w segmentach bezrobotnych (38,3%), quasi bezrobotnych (49,0%) i ani nie bezrobotnych ani nie zatrudnionych (38,9%). Tak więc udział osób z wykształceniem podstawowym w segmentach „osób pracujących” jest niski natomiast w segmentach „osób nie pracujących” jest bardzo wysoki. Z odwrot-ną sytuacją mamy do czynienia analizując udziały w poszczególnych segmentach osób z wykształce-niem wyższym – stanowią oni 29,8% segmentu osób pracujących w pełnym wymiarze czasu, 21,6% segmentu osób pracujących nie w pełnym wymiarze czasu, tylko 9,3% segmentu bezrobotnych i tylko 4,0% segmentu quasi bezrobotnych.


Wykres 22. Udział poszczególnych kategorii wykształceniawieckiego (w wieku starszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy.


Ta struktura osób bezrobotnych ze względu legitymujących się różnym poziomem wykształcenia ma zresztą pokryciewojewództwa mazowieckiego związanychkształcenia. Mieszkańcy Mazowsza sąpracy. Ponad 2/3 mieszkańców województwa (6jest znaleźć pracę. Aż 33,1% wyraża taką opinię




quasi bezrobotni

bezrobotni



raczej tak

32,2%

ani tak, ani nie

17,3%


poszczególnych kategorii wykształcenia w segmentach mieszkańców województwa (w wieku starszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy.


Ta struktura osób bezrobotnych ze względu na wykształcenie i udziały bezrobotnych wśród osób legitymujących się różnym poziomem wykształcenia ma zresztą pokrycie w poglądach mieszkańców województwa mazowieckiego związanych z szansami na rynku pracy osób o różnym poziomie w

Mazowsza są przekonani o tym, że wykształcenie poprawia szanse na rynku mieszkańców województwa (68,5%) twierdzi, że ludziom wykształconym łatwiej Aż 33,1% wyraża taką opinię w sposób zdecydowany.

odpowiedzi na pytanie „Ludziom lepiej wykształconym łatwiej jest znaleźć pracę


38,9

49,0

38,3

24,0

8,8

15,6

21,6

25,3

19,1

23,4

32,0

35,4

38,0


quasi bezrobotni

bezrobotni

nie w pełni


podstawowe zawodowe średnie

zdecydowanie tak

37,2%

ani tak, ani nieraczej nie

9,6%

zdecydowanie nie

2,9%trudno

powiedzieć

0,8%

segmentach mieszkańców województwa mazo-(w wieku starszym niż szkolny) wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy.


udziały bezrobotnych wśród osób poglądach mieszkańców

różnym poziomie wy-kształcenie poprawia szanse na rynku

%) twierdzi, że ludziom wykształconym łatwiej

Ludziom lepiej wykształconym łatwiej jest znaleźć pracę”.


32,0

25,3

27,2

13,5

4,0

9,3

21,6

29,8

wyższe

zdecydowanie nie


4.2.5. Powiat zamieszkania jako czynnik różnicujący pozycję na rynku pracy

Jedną z charakterystyk różnicujących pozycję na rynku pracy może być miejsce zamieszkania. Aby sprawdzić czy takie zależności są a jeśli tak to czy są one silne skonstruowano rozkład warunko-wy zmiennej opisującej segmenty wyodrębnione ze względu na pozycję mieszkańców na rynku pracy przy zmiennej niezależnej zdefiniowanej jako powiat.

Szczegółowe wyniki analizy przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 12. Rozkład segmentów wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy w poszczególnych powia-tach województwa mazowieckiego. Gdzie A: w pełni zatrudnieni, B: nie w pełni zatrudnieni; C: bezrobotni; D: quasi bezrobotni; E: ani nie zatrudnieni ani bezrobotni; BAEL: stopa bezrobocia rejestrowanego w grudniu 2009

A B C D E BAEL

powiat m. st. Warszawa 66,2% 13,4% 9,3% 0,0% 11,0% 2,9%

powiat warszawski zachodni 52,1% 4,6% 20,2% 2,2% 20,9% 5,3%

powiat pruszkowski 80,8% 14,5% 0,0% 0,0% 4,7% 6,1%

powiat grodziski 64,7% 9,0% 6,2% 4,0% 16,2% 6,4%

powiat grójecki 62,5% 17,9% 3,9% 3,1% 12,6% 7,4%

powiat piaseczyński 44,4% 5,2% 24,6% 2,7% 23,1% 7,4%

powiat miński 85,2% 3,0% 9,3% 1,2% 1,3% 8,0%

powiat sokołowski 70,4% 3,2% 13,2% 4,8% 8,4% 8,5%

powiat otwocki 69,7% 3,1% 7,3% 6,2% 13,8% 8,5%

powiat siedlecki 52,2% 17,6% 9,9% 0,0% 20,3% 9,5%

powiat m. Siedlce 59,6% 17,2% 9,0% 1,2% 13,1% 9,7%

powiat nowodworski 78,9% 0,9% 6,8% 0,0% 13,4% 10,2%

powiat sochaczewski 57,8% 2,9% 25,2% 2,5% 11,7% 10,2%

powiat m. Płock 79,6% 12,3% 8,1% 0,0% 0,0% 10,5%

powiat legionowski 55,5% 5,0% 10,8% 4,5% 24,2% 11,5%

powiat żyrardowski 54,9% 2,4% 14,3% 2,3% 26,0% 12,1%

powiat wołomiński 71,1% 14,5% 9,2% 2,1% 3,1% 12,5%

powiat łosicki 23,8% 4,3% 55,1% 7,1% 9,7% 12,6%

powiat garwoliński 60,0% 5,2% 12,7% 0,0% 22,1% 13,2%

powiat białobrzeski 28,9% 13,9% 13,9% 0,0% 43,3% 13,5%

powiat lipski 58,9% 0,0% 29,1% 1,4% 10,6% 13,7%

powiat ciechanowski 56,6% 2,7% 18,6% 1,1% 21,0% 13,9%

powiat mławski 74,7% 5,3% 7,2% 4,4% 8,4% 14,5%

powiat ostrołęcki 62,8% 16,6% 6,8% 1,2% 12,5% 15,0%

powiat ostrowski 62,9% 15,8% 17,4% 0,9% 3,1% 15,0%

powiat m. Ostrołęka 77,2% 2,9% 4,8% 0,0% 15,0% 15,1%

powiat przasnyski 83,4% 6,3% 1,0% 2,4% 6,8% 15,8%

powiat wyszkowski 69,6% 10,1% 5,7% 5,9% 8,7% 15,8%

powiat kozienicki 47,2% 2,5% 32,3% 2,4% 15,7% 16,2%

powiat węgrowski 67,0% 9,4% 16,9% 2,7% 4,0% 16,3%

powiat płoński 69,2% 3,2% 15,4% 0,0% 12,3% 16,4%

powiat zwoleński 48,7% 4,8% 15,9% 0,0% 30,6% 17,4%


A B C D E BAEL

powiat pułtuski 37,5% 7,1% 28,8% 5,8% 20,8% 18,3%

powiat sierpecki 51,2% 4,5% 18,0% 3,5% 22,9% 18,4%

powiat gostyniński 53,8% 25,4% 14,6% 0,0% 6,2% 18,6%

powiat płocki 65,7% 11,5% 12,5% 0,0% 10,3% 19,0%

powiat makowski 41,4% 4,8% 28,7% 6,8% 18,4% 20,6%

powiat m. Radom 59,9% 9,0% 20,8% 3,3% 6,9% 21,4%

powiat żuromiński 60,8% 2,2% 13,2% 10,2% 13,6% 22,2%

powiat przysuski 40,4% 5,4% 20,5% 3,0% 30,8% 23,8%

powiat radomski 50,8% 8,8% 17,4% 6,0% 17,0% 28,8%

powiat szydłowiecki 27,2% 1,3% 23,6% 10,1% 37,7% 34,4%

Źródło: kolumny A-E: 4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=3773 (osoby, które ukończyły edukację szkolną; kolumna BAEL: Bank Danych Regionalnych GUS

Miejsce zamieszkania zdefiniowane jako powiat w bardzo dużym stopniu różnicuje pozycję mieszkańców województwa mazowieckiego na rynku pracy. Uzyskane dane różnią się ponadto w istotny sposób od wskaźników bezrobocia rejestrowanego oraz wskaźników BAEL. Wydaje się jednak że dane uzyskane w trakcie badania sondażowego bliższe są subiektywnym odczuciom miesz-kańców województwa mazowieckiego i więcej mówią o ich pozycji na rynku pracy.

Do powiatów w których jest więcej niż w innych osób zaliczonych do segmentu ZATRUDNIO-NYCH W PEŁNI (czyli osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu godzin lub osób zatrudnio-nych w niepełnym wymiarze godzin ale nie chcących więcej pracować) należy zaliczyć:

• powiat miński,

• powiat przasnyski,

• powiat pruszkowski,

• powiat m. Płock,

• powiat nowodworski,

• powiat m. Ostrołęka,

• powiat mławski,

• powiat wołomiński,

• powiat sokołowski.

Do powiatów w których jest więcej niż w innych osób zaliczonych do segmentu ZATRUDNIO-NYCH NIE W PEŁNI (czyli osób pracujących na część etatu a chcących pracować więcej) należy zaliczyć:

• powiat gostyniński,

• powiat grójecki,

• powiat siedlecki,

• powiat m. Siedlce,

• powiat ostrołęcki.


Do powiatów w których jest więcej niż w innych osób zaliczonych do segmentu BEZROBOT-NYCH należy zaliczyć:

• powiat łosicki,

• powiat kozienicki,

• powiat lipski,

• powiat pułtuski,

• powiat makowski,

• powiat sochaczewski,

• powiat piaseczyński,

• powiat szydłowiecki,

• powiat m. Radom,

• powiat przysuski.

Do powiatów w których jest więcej niż w innych osób zaliczonych do segmentu QUASI BEZROBOTNYCH (czyli osób nie pracujących, chcących pracować, ale nie robiących nic w tym kierunku lub nie gotowych do natychmiastowego podjęcia pracy) należy zaliczyć:

• powiat żuromiński,


• powiat łosicki.

Do powiatów w których jest więcej niż w innych osób zaliczonych do segmentu ANI NIE PRACUJĄCYCH ANI NJIE BEZROBOTNYCH (czyli osób nie pracujących i nie chcących, lub nie muszących pracować) należy zaliczyć:

• powiat białobrzeski,


• powiat przysuski,

• powiat zwoleński,

• powiat żyrardowski,

• powiat legionowski,

• powiat piaseczyński,

• powiat sierpecki,

• powiat garwoliński,

• powiat ciechanowski.


5. Ogólna ocena mazowieckiegocharakterystyk demograficznych

Mieszkańcy województwa mazowieckiegocy – połowa mieszkańców w wieku produkcyjnym (co piaty ankietowany (20,9%) twierdzi, że

Obserwujemy bardzo duże różniceod charakterystyk demograficznych.

Płeć nie jest czynnikiem w jakimkolwiek stopniu jest znaleźć pracę w województwie mazowieckim.dzących że w chwili obecnej trudno jest znaleźć pracętek mężczyzn twierdzących, że łatwo jest znaleźć pracę jest co prawda nieco wyższy niż odsetek kbiet podzielających taka opinię (21,3% vs 20,5%), jednak różnice są tu minimalne.

Wykres 24. Ocena sytuacji na mazowieckim


Analizując ocenę sytuacji na wych zauważamy że wraz z wiekiem rynku pracy osoby w wieku do 30 do 50 lat (chociaż nawetjest zdecydowanie więcej niż tych, że łatwo znaleźć pracę). Bardzo źle mazowiecki rynek pracy ocniają osoby w wieku od 21 do 30 lat (21,4% ocen że łatwo znaleźć pracę vs 54,1%, że trudno znaleźć pracę). Jeszcze gorzej wygląda sytuacjałatwo znaleźć pracę a 57,1% że trudno znaleźć pracę). Tak więc okrywają się z danymi dotyczącymi stopy bezrobocia, orazcyjnymi. Wiek okazuje się charakterystykąsytuacji na rynku pracy. Grupami osóstrony osoby w wieku 21 – 30 lat,w świetle wcześniejszych analiz mają najtrudniejszą sytuację na rynku pracy.

20,9%

29,6%

49,5%

ogółem

łatwo znaleźć pracę


mazowieckiego rynku pracy w zależności od rystyk demograficznych

mazowieckiego nie najlepiej oceniają sytuację na lokalnym rywieku produkcyjnym (49,5%) twierdzi, że trudno jest t

%) twierdzi, że w chwili obecnej pracę jest łatwo znaleźć.

Obserwujemy bardzo duże różnice w ocenie sytuacji na mazowieckim rynku pracyod charakterystyk demograficznych.

jakimkolwiek stopniu różnicującym odpowiedzi na pytanie czy łatwo województwie mazowieckim. Mamy identyczną grupę kobiet

chwili obecnej trudno jest znaleźć pracę w województwie mazowieckim (49,5%). Odsh, że łatwo jest znaleźć pracę jest co prawda nieco wyższy niż odsetek k

biet podzielających taka opinię (21,3% vs 20,5%), jednak różnice są tu minimalne.

sytuacji na mazowieckim rynku pracy w zależności od płci


sytuacji na mazowieckim rynku pracy w poszczególnych kategoriach wiekwiekiem zauważamy, że zdecydowanie najlepiej oceniają s

wieku do 30 do 50 lat (chociaż nawet w tej grupie ocen że trudno znaleźć pracę jest zdecydowanie więcej niż tych, że łatwo znaleźć pracę). Bardzo źle mazowiecki rynek pracy oc

wieku od 21 do 30 lat (21,4% ocen że łatwo znaleźć pracę vs 54,1%, że trudno znaleźć pracę). Jeszcze gorzej wygląda sytuacja w oczach osób powyżej 50 roku życia (14,3% twierdzi że

57,1% że trudno znaleźć pracę). Tak więc obserwujemy zależności które pdanymi dotyczącymi stopy bezrobocia, oraz z przeprowadzonymi analizami segment

cyjnymi. Wiek okazuje się charakterystyką w dużym stopniu różnicującą poglądy na temat aktualnej sytuacji na rynku pracy. Grupami osób najgorzej oceniającymi mazowiecki rynek pracy są

30 lat, z drugiej natomiast osoby w wieku 50+, tak więc są to grupy któreświetle wcześniejszych analiz mają najtrudniejszą sytuację na rynku pracy.

21,3% 20,5%

29,2% 29,9%

49,5% 49,5%


łatwo znaleźć pracę nie wie trudno znaleźć pracę

zależności od

oceniają sytuację na lokalnym rynku pra-49,5%) twierdzi, że trudno jest tu o pracę, jedynie

chwili obecnej pracę jest łatwo znaleźć.

rynku pracy w zależności

różnicującym odpowiedzi na pytanie czy łatwo Mamy identyczną grupę kobiet i mężczyzn twier-

wieckim (49,5%). Odse-h, że łatwo jest znaleźć pracę jest co prawda nieco wyższy niż odsetek ko-

biet podzielających taka opinię (21,3% vs 20,5%), jednak różnice są tu minimalne.


poszczególnych kategoriach wieko-zauważamy, że zdecydowanie najlepiej oceniają sytuację na

tej grupie ocen że trudno znaleźć pracę jest zdecydowanie więcej niż tych, że łatwo znaleźć pracę). Bardzo źle mazowiecki rynek pracy oce-

wieku od 21 do 30 lat (21,4% ocen że łatwo znaleźć pracę vs 54,1%, że trudno znaleźć ku życia (14,3% twierdzi że

serwujemy zależności które po-przeprowadzonymi analizami segmenta-

dużym stopniu różnicującą poglądy na temat aktualnej b najgorzej oceniającymi mazowiecki rynek pracy są z jednej

wieku 50+, tak więc są to grupy które

20,5%

29,9%

49,5%

kobiety

Szczegółowe zestawienie ocen zaprezentowano na poniższym wykresie.



Podobnie jak wiek, miejsce zamieszkania jest charakterystykąny rynku pracy w województwie mazowieckim.



Mieszkańcy wsi gorzej oceniają mazowiecki rynek pracy niż mieszkańcy miast.mieszkańców wsi w wieku produkcyjnym ocenia, żetwie mazowieckim, to wśród mieszkańców miast poza Warszawą odsetek ten wmiast w samej Warszawie 29,6%.że w chwili obecnej na Mazowszu trudno znaleźć pracę poza Warszawą wynoszą 52,4%, natomiast dla Warszawy 37,5%.

20,9% 17,4%

29,6% 40,9%

49,5%41,7%

ogółem do 21 lat


20,9%

29,6%

49,5%

ogółem



ienie ocen zaprezentowano na poniższym wykresie.

mazowieckim rynku pracy w zależności od wieku


Podobnie jak wiek, miejsce zamieszkania jest charakterystyką w dużym stopniu województwie mazowieckim.

mazowieckim rynku pracy w zależności od wielkości miejsca zamieszkania

ch Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

Mieszkańcy wsi gorzej oceniają mazowiecki rynek pracy niż mieszkańcy miast.wieku produkcyjnym ocenia, że w chwili obecnej łatwo jest o

azowieckim, to wśród mieszkańców miast poza Warszawą odsetek ten wsamej Warszawie 29,6%. Jednocześnie na wsi mamy więcej niż w mieście osób oceniają

chwili obecnej na Mazowszu trudno znaleźć pracę – 58,5%. Odpowiednie wsk52,4%, natomiast dla Warszawy 37,5%.

17,4% 21,4% 25,2% 24,8%14,3%

40,9%24,5%

31,0% 29,1%

28,6%

41,7%54,1%

43,8% 46,2%57,1%

do 21 lat 21-30 31-40 41-50 51-60


14,1% 19,1%

27,3%28,5%

58,5% 52,4%

wieś inne miasto




dużym stopniu różnicującą oce-

zależności od wielkości miejsca zamieszkania

ch Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

Mieszkańcy wsi gorzej oceniają mazowiecki rynek pracy niż mieszkańcy miast. O ile 14,1% o pracę w wojewódz-

azowieckim, to wśród mieszkańców miast poza Warszawą odsetek ten wynosi 18,1%, nato-mieście osób oceniających

58,5%. Odpowiednie wskaźniki dla miast

14,3% 12,9%

28,6% 33,7%

57,1% 53,4%

60 +60 lat

29,6%

32,9%

37,5%

Warszawa


Tak więc miejsce zamieszkania jest czynnikiem, któryrynku pracy – mieszkańcy wsi gorzej oceniają rynek pracy niż mieszkańcy miast. wystawiane przez mieszkańców aglomeracji warszawskiej są zdecydowanie lepsze niż oceny jakie wystawiają mieszkańcy innych miast. Tak więc wydaje się, że oceny czy łatwo czy też trudnow chwili obecnej znaleźć pracę, sąpracy gdzie osoba oceniająca mieszka.

Także wykształcenie okazuje się czynnikiemlokalnym rynku pracy.

Osoby z wykształceniem podstawowymją lokalny rynek pracy niż osobyniem wystawiają oceny gorsze niż osoby legitymujące się dyplomem wyższej uczelni.w ocenach pomiędzy poszczególnymi grupami sąpodstawowym 14,2% ocenia że leźć pracę, to wśród osób z wykształceniem wyższym mamy 30,0% oceniających że łatwo jest znaleźć pracę i 37,3% oceniających że trudno jest znaleźć pracę.



Podsumowując, sytuacja na rynku pracymieszkańców dobrze. W opinii połowy mieszkańcówo pracę (przeciwnego zdania jest co piąty mieszkaniec Mazowsza).

Oceny lokalnego rynku pracy sąwiek, wykształcenie i miejsce zamieszkania. Lepiej niż inni oceniają mazowiecki rynek pracy osobyw wieku 30-50 lat, osoby lepiej wykształcone

Kolejnym krokiem analiz było sprawdzenierynku pracy osoby zaliczone do różnych segmentów ze względu na swoją pozycję na rynku pracy. wynika z przeprowadzonych analiz, cuje oceny mazowieckiego rynku pracy.

20,9%

29,6%

49,5%

ogółem podstawowe



Tak więc miejsce zamieszkania jest czynnikiem, który w bardzo dużym stopniu wpływa na ocenę mieszkańcy wsi gorzej oceniają rynek pracy niż mieszkańcy miast.

wystawiane przez mieszkańców aglomeracji warszawskiej są zdecydowanie lepsze niż oceny jakie wystawiają mieszkańcy innych miast. Tak więc wydaje się, że oceny czy łatwo czy też trudno

chwili obecnej znaleźć pracę, są w dużym stopniu determinowane przez sytuację na lokalnym rynku pracy gdzie osoba oceniająca mieszka.

Także wykształcenie okazuje się czynnikiem w dużym stopniu determinującym oceny s

wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym zdecydowanie gorzej oceniją lokalny rynek pracy niż osoby z wykształceniem średnim. Natomiast osoby ze średnim wykształcniem wystawiają oceny gorsze niż osoby legitymujące się dyplomem wyższej uczelni.

ocenach pomiędzy poszczególnymi grupami są bardzo duże: o ile wśród osób w chwili obecnej łatwo jest znaleźć pracę i 55,5% że trudno jest zn

wykształceniem wyższym mamy 30,0% oceniających że łatwo jest znaleźć ceniających że trudno jest znaleźć pracę.

mazowieckim rynku pracy w zależności od wykształcenia


Podsumowując, sytuacja na rynku pracy w województwie mazowieckim nie jest oceniana przez opinii połowy mieszkańców w chwili obecnej trudno jest

pracę (przeciwnego zdania jest co piąty mieszkaniec Mazowsza).

alnego rynku pracy są w dużym stopniu determinowane przez takie charaktermiejsce zamieszkania. Lepiej niż inni oceniają mazowiecki rynek pracy osoby

osoby lepiej wykształcone i mieszkańcy miast, a szczególnie mieszkańcy Warsz

Kolejnym krokiem analiz było sprawdzenie w jaki sposób postrzegają sytuację na rynku pracy osoby zaliczone do różnych segmentów ze względu na swoją pozycję na rynku pracy.

przeprowadzonych analiz, przynależność do określonego segmentu w dużym stopniu różncuje oceny mazowieckiego rynku pracy.

12,4% 14,2%24,4%

32,1% 26,0%

28,2%

55,5% 59,8%47,4%



bardzo dużym stopniu wpływa na ocenę mieszkańcy wsi gorzej oceniają rynek pracy niż mieszkańcy miast. Natomiast oceny

wystawiane przez mieszkańców aglomeracji warszawskiej są zdecydowanie lepsze niż oceny jakie wystawiają mieszkańcy innych miast. Tak więc wydaje się, że oceny czy łatwo czy też trudno

minowane przez sytuację na lokalnym rynku

dużym stopniu determinującym oceny sytuacji na

zdecydowanie gorzej ocenia-wykształceniem średnim. Natomiast osoby ze średnim wykształce-

niem wystawiają oceny gorsze niż osoby legitymujące się dyplomem wyższej uczelni. Różnice ile wśród osób z wykształceniem

55,5% że trudno jest zna-wykształceniem wyższym mamy 30,0% oceniających że łatwo jest znaleźć


nie jest oceniana przez chwili obecnej trudno jest w województwie

topniu determinowane przez takie charakterystyki jak miejsce zamieszkania. Lepiej niż inni oceniają mazowiecki rynek pracy osoby

ólnie mieszkańcy Warszawy.

jaki sposób postrzegają sytuację na mazowieckim rynku pracy osoby zaliczone do różnych segmentów ze względu na swoją pozycję na rynku pracy. Jak

dużym stopniu różni-

30,0%

32,7%

37,3%

wyższe

Osoby w pełni zatrudnione wyraźnie częściej niż osoby zaliczone do pozostałych segmetwierdzą że w chwili obecnej na Mazowszu łatwo jest znaleźć pracę (26,3%)podzielają opinię, że pracę znaleźć jest trudno (46,1%).wymiarze czasu pracy mamy już więcej osób źle oceniających sytuację na rynku pracy (60,1%)i mniej osób oceniających tą sytuację dobrczone do segmentów bezrobotnychtu opinie, że w chwili obecnej wskazań w segmencie bezrobotnych


Źródło: 4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, ukończyły edukację szkolną)

26,3%

27,6%

46,1%

zatrudnieni w

pełni

zatrudnieni



pełni zatrudnione wyraźnie częściej niż osoby zaliczone do pozostałych segmechwili obecnej na Mazowszu łatwo jest znaleźć pracę (26,3%). Rzadziej także niż inni

podzielają opinię, że pracę znaleźć jest trudno (46,1%). Wśród osób zatrudnionychwymiarze czasu pracy mamy już więcej osób źle oceniających sytuację na rynku pracy (60,1%)

mniej osób oceniających tą sytuację dobrze (16,4%). Natomiast oceny wystawione przez osoby zalczone do segmentów bezrobotnych i quasi bezrobotnych są już bardzo złe. Zdecydowanie przeważają

w województwie mazowieckim trudno jest znaleźć pracę mencie bezrobotnych i 66,9% wskazań w segmencie quasi bezrobotnych.

mazowieckim rynku pracy w zależności od rzeczywistej pozycji na rynku pracy


16,4%7,1% 4,9%

23,5%

22,6% 28,3%

60,1%70,3% 66,9%

zatrudnieni nie w

pełni

bezrobotni quasi bezrobotni



pełni zatrudnione wyraźnie częściej niż osoby zaliczone do pozostałych segmentów . Rzadziej także niż inni

Wśród osób zatrudnionych w nie pełnym wymiarze czasu pracy mamy już więcej osób źle oceniających sytuację na rynku pracy (60,1%)

wione przez osoby zali-quasi bezrobotnych są już bardzo złe. Zdecydowanie przeważają

województwie mazowieckim trudno jest znaleźć pracę – 70,3% segmencie quasi bezrobotnych.

zależności od rzeczywistej pozycji na rynku pracy

N=3773 (osoby, które

10,8%

44,9%

44,4%

ani nie

zatrudnieni ani

nie bezrobotni


6. Subiektywna ocena własnej pozycji na rynku

6.1. Ocena aktualnej pozycji

Mieszkańcy województwa mazowieckiego zdecydowanie lepiej oceniają swoją własną sna rynku pracy niż ogólnie lokalny rynek nanych że w chwili obecnej trudno jest znaleźć prace, to tylko 26,8% źle oceniatrudności ze znalezieniem zatrudnienia. Co trzeci mieszkaniec województwa jest przekonany, że nie miałby specjalnych problemów ze znalezieniem pracy, gdyby zaszła taka potrzeba (33,3%).

Obserwujemy bardzo duże różnicew zależności od charakterystyk demograficznych.

Płeć nie jest determinantem ocenpiej niż kobiety oceniają swoją pozycję na tym rynku, jednak obserwowane różnice są bardzo niewie

Wykres 29. Ocena własnej pozycji na rynku pracy


W znacznie większym stopniu wpływa na ocenę własnej pozycji na runku pracy wiek mieszkaców województwa mazowieckiego.31-40 lat – w tej kategorii wiekowejmieliby problemy ze znalezieniem pracy. Wśród osób młodszychzdecydowanie mniej korzystne. Szczególnie źle swoją własną sytw wieku 60 i więcej lat – 18,7% dobrych ocen

Tak więc analizując subiektywne postrzeganie rynku pracy potwierdzają się zależności jobserwowano we wcześniejszych analizach. Grupami mającymi najgorsi najgorzej ją oceniającymi są zz drugiej natomiast osoby najstarsze.

33,3%

39,9%

26,8%

ogółem

ocena dobra


Subiektywna ocena własnej pozycji na rynku

Ocena aktualnej pozycji

Mieszkańcy województwa mazowieckiego zdecydowanie lepiej oceniają swoją własną sna rynku pracy niż ogólnie lokalny rynek pracy. O ile 49,5% mieszkańców województwa jest przek

chwili obecnej trudno jest znaleźć prace, to tylko 26,8% źle oceniatrudności ze znalezieniem zatrudnienia. Co trzeci mieszkaniec województwa jest przekonany, że nie

specjalnych problemów ze znalezieniem pracy, gdyby zaszła taka potrzeba (33,3%).

Obserwujemy bardzo duże różnice w sposobie w jaki postrzega się swoją sytuację na ryzależności od charakterystyk demograficznych.

Płeć nie jest determinantem ocen własnej pozycji na rynku pracy. Co prawda mężczyźni nieco lpiej niż kobiety oceniają swoją pozycję na tym rynku, jednak obserwowane różnice są bardzo niewie

Ocena własnej pozycji na rynku pracy w zależności od płci

Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

W znacznie większym stopniu wpływa na ocenę własnej pozycji na runku pracy wiek mieszkaców województwa mazowieckiego. Najlepiej swoją sytuację na rynku pracy oceniają osoby

tej kategorii wiekowej 45,4% osób ocenia, że bez problemu znaleźliby pracęmieliby problemy ze znalezieniem pracy. Wśród osób młodszych i wśród osób starszych wskaźniki są zdecydowanie mniej korzystne. Szczególnie źle swoją własną sytuację na rynku pracy oceniają osoby

18,7% dobrych ocen i 44,5% ocen złych.

Tak więc analizując subiektywne postrzeganie rynku pracy potwierdzają się zależności jobserwowano we wcześniejszych analizach. Grupami mającymi najgorszą sytuację na ry

z jednej strony osoby najmłodsze, dopiero na ten rynek wchodzące,drugiej natomiast osoby najstarsze.

34,3% 32,2%

40,3% 39,6%

25,5% 28,2%


ocena dobra ocena przeciętna ocena zła

Mieszkańcy województwa mazowieckiego zdecydowanie lepiej oceniają swoją własną sytuację ile 49,5% mieszkańców województwa jest przeko-

chwili obecnej trudno jest znaleźć prace, to tylko 26,8% źle ocenia, że miałoby duże trudności ze znalezieniem zatrudnienia. Co trzeci mieszkaniec województwa jest przekonany, że nie

specjalnych problemów ze znalezieniem pracy, gdyby zaszła taka potrzeba (33,3%).

jaki postrzega się swoją sytuację na rynku pracy

własnej pozycji na rynku pracy. Co prawda mężczyźni nieco le-piej niż kobiety oceniają swoją pozycję na tym rynku, jednak obserwowane różnice są bardzo niewielkie.

Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

W znacznie większym stopniu wpływa na ocenę własnej pozycji na runku pracy wiek mieszkań-Najlepiej swoją sytuację na rynku pracy oceniają osoby w wieku

liby pracę i 22,3%, że wśród osób starszych wskaźniki są

ję na rynku pracy oceniają osoby

Tak więc analizując subiektywne postrzeganie rynku pracy potwierdzają się zależności jakie za-zą sytuację na rynku pracy

jednej strony osoby najmłodsze, dopiero na ten rynek wchodzące,

32,2%

39,6%

28,2%

kobiety



Wielkość miejsca zamieszkaniarynku pracy.



Tylko wśród mieszkańców wsi grupa osób twierdzących że mieliby problemy ze znalezipracy jest większa od grupy osób uważających że nie mieliby takich problemówi 20,9%). W miastach innych niż Warszawa sytuacja jest jużmamy 29,0% przy 27,4% ocen pesymistycznych. Zdecydowanie inaczej sytuacja wśród mieszkańców Warszawy. Warszawiaco ich własną pozycję na rynku pracy. Połowa mieszkańców miastajest przekonana, że nie miałoby żadnych problemów ze znalnieczność. Tylko 17,8% to pesymiści obawiający się dużych trudności związanych ze znalezieniem miejsca pracy.

33,3%22,0%

39,9%50,1%

26,8% 27,9%

ogółem do 21

ocena dobra

33,3%

39,9%

26,8%

ogółem

ocena dobra


Ocena własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wieku

x, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

Wielkość miejsca zamieszkania w dużym stopniu determinuje samooceny własnej sytuacji na

Ocena własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wielkości miejsca zamieszk


Tylko wśród mieszkańców wsi grupa osób twierdzących że mieliby problemy ze znalezipracy jest większa od grupy osób uważających że nie mieliby takich problemów

miastach innych niż Warszawa sytuacja jest już o wiele lepsza, ocen optymistycznych mamy 29,0% przy 27,4% ocen pesymistycznych. Zdecydowanie inaczej – wyraźnie lepiej sytuacja wśród mieszkańców Warszawy. Warszawiacy są bardzo dużymi optymistami jeśli chodzi

ich własną pozycję na rynku pracy. Połowa mieszkańców miasta w wieku produkcyjnym (50,0%) jest przekonana, że nie miałoby żadnych problemów ze znalezieniem pracy gdyby zaszła taka k

symiści obawiający się dużych trudności związanych ze znalezieniem

22,0%29,6%

45,4%30,7% 34,2%

50,1%45,7%

32,3%48,4%

29,6%

27,9% 24,6% 22,3% 20,8%36,2%

do 21 21-30 31-40 41-50 51-60


20,9%29,0%

44,1%43,6%

35,0%27,4%

wieś inne miasto



x, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

dużym stopniu determinuje samooceny własnej sytuacji na



Tylko wśród mieszkańców wsi grupa osób twierdzących że mieliby problemy ze znalezieniem (odpowiednio 35,0%

wiele lepsza, ocen optymistycznych raźnie lepiej – wygląda

y są bardzo dużymi optymistami jeśli chodzi wieku produkcyjnym (50,0%)

zieniem pracy gdyby zaszła taka ko-symiści obawiający się dużych trudności związanych ze znalezieniem

34,2%18,7%

29,6%

36,8%

36,2%44,5%

60 60+

50,0%

32,2%

17,8%

Warszawa


Tak więc zależności, jakie obserwujemy przy analizie samoocen pozycji na rynku pracyw zależności od wielkości miejsca zamieszkania są zgodneanalizując segmenty wyodrębnione ze względu na pozycje na rynku pracy.z dostępnymi wskaźnikami dotyczącymi stopy bezrobocia.

Wraz ze wzrostem wykształcenia rośnie samoocena czynienia z zależnością niemal liniową.



O ile wśród osób z wykształceniem podstawowym liczba dobrze ocrynku pracy wynosi 12,6% to wśród osóbwśród osób z wykształceniem średnim

Wśród osób z wykształceniem podstawowym rynku pracy źle, wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym odsetek ten spada do wśród osób z wykształceniem średnim osób źle oceniających swoją pozycje mama wśród osób z wykształceniem wyższym jest to

Podsumowując, samoocena własnej sytuacji na rynku pracy jest ściśle powiązanamograficznymi osób dokonujących ocen. Lepiej swoją sytuację oceniają trzydziestzamieszkałe w dużych miastach sytuację oceniają osoby młode (w wieku do kałe na wsi, oraz osoby z wykształceniem podstawowym.

Zależności samoocen z cechami demograficznymi są bardzo zbieżnewanymi pomiędzy przynależnością do segmentów wyróżnionych ze względu na pozycję na rynku pracya cechami demograficznymi. Wydaje się więc, że mieszkańcy województwa oceniają swoją pozycję na rynku pracy

Jak wynika z przeprowadzonych analiz, osoby rzeczywiście mające większe szanse na rynku prcy mają także lepszą samoocenę.

33,3%

39,9%

26,8%

ogółem podstawowe

ocena dobra


Tak więc zależności, jakie obserwujemy przy analizie samoocen pozycji na rynku pracyzależności od wielkości miejsca zamieszkania są zgodne z zależnościami jakie zaobserwow

analizując segmenty wyodrębnione ze względu na pozycje na rynku pracy. Dane te pokrywają siędostępnymi wskaźnikami dotyczącymi stopy bezrobocia.

Wraz ze wzrostem wykształcenia rośnie samoocena własnej sytuacji na rynku pracy. Mzależnością niemal liniową.

Ocena własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wykształcenia


wykształceniem podstawowym liczba dobrze oceniających swoją poz% to wśród osób z wykształceniem zasadniczym odsetek ten rośnie do

wykształceniem średnim do 35,9% i wśród osób z wykształceniem wyższym

wykształceniem podstawowym blisko połowa – 49,0% ocenia swoja pozycję na wykształceniem zasadniczym zawodowym odsetek ten spada do

wykształceniem średnim osób źle oceniających swoją pozycje mamwykształceniem wyższym jest to 7,8%.

Podsumowując, samoocena własnej sytuacji na rynku pracy jest ściśle powiązanamograficznymi osób dokonujących ocen. Lepiej swoją sytuację oceniają trzydziest

dużych miastach (przede wszystkim w Warszawie) i dobrze wykształcone. Źle swoją sytuację oceniają osoby młode (w wieku do 30 lat) i starsze (w wieku powyżej 50

wykształceniem podstawowym.

cechami demograficznymi są bardzo zbieżne z zależnościami zaowanymi pomiędzy przynależnością do segmentów wyróżnionych ze względu na pozycję na rynku pracy

cechami demograficznymi. Wydaje się więc, że mieszkańcy województwa mazowieckiegooceniają swoją pozycję na rynku pracy i szanse jakie mają na znalezienie lub zmianę pr

przeprowadzonych analiz, osoby rzeczywiście mające większe szanse na rynku prcy mają także lepszą samoocenę.

12,6%26,6%

35,9%

38,4%

43,0%41,3%

49,0%

30,4%22,8%



Tak więc zależności, jakie obserwujemy przy analizie samoocen pozycji na rynku pracy zależnościami jakie zaobserwowano

Dane te pokrywają się

sytuacji na rynku pracy. Mamy tu do


eniających swoją pozycję na wykształceniem zasadniczym odsetek ten rośnie do 26,6%,

wykształceniem wyższym do 55,9%.

% ocenia swoja pozycję na wykształceniem zasadniczym zawodowym odsetek ten spada do 30,4%,

wykształceniem średnim osób źle oceniających swoją pozycje mamy już tylko 22,8%,

Podsumowując, samoocena własnej sytuacji na rynku pracy jest ściśle powiązana z cechami de-mograficznymi osób dokonujących ocen. Lepiej swoją sytuację oceniają trzydziestolatkowie, osoby

kształcone. Źle swoją 0 lat), osoby zamiesz-

zależnościami zaobserwo-wanymi pomiędzy przynależnością do segmentów wyróżnionych ze względu na pozycję na rynku pracy

zowieckiego dość trafnie nie lub zmianę pracy.

przeprowadzonych analiz, osoby rzeczywiście mające większe szanse na rynku pra-

55,9%

36,3%

7,8%

wyższe



Zdecydowanie najlepiej swoją sytuację na rynku pracy oceniają osoby, którezatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy niających swoją pozycję na rynku pracy jest pozycję na rynku pracy. Wyraźnie gorzej swoją pozycję oceniają osoby zwymiarze czasu pracy (a które chciałyby pracować więcej).to osoby źle oceniające swoją pozycję na rynku pracy, osób dobrze ją oceniających jest rzej swoją pozycję na rynku pracy oceniają osoby bezrobotneosób rzeczywiście bezrobotnych są gorsze.

6.2. Zmiany w pozycji na rynku pracy

Mieszkańcy województwa mazowieckiego poproszeni zostaliw ciągu ostatnich trzech lat pozycja na rynku pracy ludzi takich jak oni, mających pzajmujących podobne stanowisko.

Generalnie, zdecydowana większość nie dostrzeganych zmian (59,1%). Osób, które oceniają że sytuacja się pogorszyła jest 22,4%, natomiast takich którzy uważają że ich sytuacja na rynku pracy jest lepsza niż przed trzema laty jest nowią oni nieco mniejszą grupę. Wynik taki należy uznać za korzystny biorąc pod uwagę spowolninie gospodarcze obserwowane w

Obserwujemy bardzo duże różnicew zależności od charakterystyk demograficznych.

Płeć jest czynnikiem, który snej sytuacji na rynku pracy. Analizując dane wśród kobietwystawiane przez mężczyzn są nieco lepsze niż oceny wystawiane przez kobiety 19,5% mężczyzn i 17,4% kobiet, natomiast pogorszenie 20,7% mężczyznjednak nie są w tym przypadku duże.

44,9%

39,7%

15,4%

zatrudnieni w

pełni

zatrudnieni

ocena dobra


a własnej pozycji na rynku pracy w zależności od rzeczywistej pozycji na rynku pracy


Zdecydowanie najlepiej swoją sytuację na rynku pracy oceniają osoby, którepełnym wymiarze czasu pracy – jest to jedyna grupa gdzie liczba osób pozytywnie oc

niających swoją pozycję na rynku pracy jest wyższa od liczby osób negatywnie oceniających swoją pozycję na rynku pracy. Wyraźnie gorzej swoją pozycję oceniają osoby zatrudnione niewymiarze czasu pracy (a które chciałyby pracować więcej). W grupie tej niemal jedna trzecia

pozycję na rynku pracy, osób dobrze ją oceniających jest rzej swoją pozycję na rynku pracy oceniają osoby bezrobotne i quasi bezrobotne, przy czym oceny osób rzeczywiście bezrobotnych są gorsze.

pozycji na rynku pracy w ciągu ostatnich trzech lat

mazowieckiego poproszeni zostali o ocenę w jaki sposób zmiciągu ostatnich trzech lat pozycja na rynku pracy ludzi takich jak oni, mających p

zajmujących podobne stanowisko.

ecydowana większość nie dostrzega w perspektywie trzyletniej żadnych powanych zmian (59,1%). Osób, które oceniają że sytuacja się pogorszyła jest 22,4%, natomiast takich którzy uważają że ich sytuacja na rynku pracy jest lepsza niż przed trzema laty jest nowią oni nieco mniejszą grupę. Wynik taki należy uznać za korzystny biorąc pod uwagę spowolni

w polskiej gospodarce.

Obserwujemy bardzo duże różnice w sposobie w jaki postrzega się swoją sytuację na ryzależności od charakterystyk demograficznych.

jest czynnikiem, który tylko w niewielkim stopniu różnicuje postrzeganie zmiansnej sytuacji na rynku pracy. Analizując dane wśród kobiet i wśród mężczyzn zauważamy, że oceny

czyzn są nieco lepsze niż oceny wystawiane przez kobiety 17,4% kobiet, natomiast pogorszenie 20,7% mężczyzn i 24,2% kobiet. Różnice

tym przypadku duże.

26,8%

7,0% 6,0%

41,0%

29,4%45,9%

32,3%

63,6%48,1%

zatrudnieni nie w

pełni

bezrobotni quasi bezrobotni



zależności od rzeczywistej pozycji na rynku pracy


Zdecydowanie najlepiej swoją sytuację na rynku pracy oceniają osoby, które w chwili obecnej są jest to jedyna grupa gdzie liczba osób pozytywnie oce-

b negatywnie oceniających swoją trudnione nie w pełnym

jedna trzecia (32,3%) pozycję na rynku pracy, osób dobrze ją oceniających jest 26,8%. Najgo-

quasi bezrobotne, przy czym oceny

tatnich trzech lat

jaki sposób zmieniła się ciągu ostatnich trzech lat pozycja na rynku pracy ludzi takich jak oni, mających podobny zawód,

perspektywie trzyletniej żadnych poważ-nych zmian (59,1%). Osób, które oceniają że sytuacja się pogorszyła jest 22,4%, natomiast takich którzy uważają że ich sytuacja na rynku pracy jest lepsza niż przed trzema laty jest 18,4%, czyli sta-nowią oni nieco mniejszą grupę. Wynik taki należy uznać za korzystny biorąc pod uwagę spowolnie-

jaki postrzega się swoją sytuację na rynku pracy

postrzeganie zmian w we wła-zauważamy, że oceny

czyzn są nieco lepsze niż oceny wystawiane przez kobiety – poprawę dostrzega 24,2% kobiet. Różnice

16,5%

40,3%

43,2%

ani nie

zatrudnieni ani

nie bezrobotni


Wykres 34. Ocena zmian własnej pozycji na rynku


Analizując ocenę zmian własnej pozycji na rynku pracy wśród mieszkańców województwa zowieckiego w poszczególnych osoby w wieku 41 – 50 lat (w grupie tej 24,9% wskazuje na poprawęosób młodszych wraz ze zbliżaniem się do tego przedziału wiekowego są coraz lepsze, natomiast po przekroczeniu tego wieku oceny gwałtownie pogarszają się. Warto także zwrócić uwagę że poprawa ocen wraz z wiekiem dokonuje się bardzo powoli, natomiast pogoprzybiera charakter dość gwałtowny.

Zdecydowanie najgorzej zmiany jakie dokonały sięw wieku powyżej 60 lat – w grupie tej tylko 6,4% wskazuje na poprawęsu, natomiast 36,8% na pogorszenie.

Wykres 35. Ocena zmian własnej pozycji na rynku pracy


18,4%

59,1%

22,4%

ogółem

18,4% 13,3%

59,1% 71,9%

22,4%14,8%

ogółem do 21


Ocena zmian własnej pozycji na rynku pracy w zależności od płci


Analizując ocenę zmian własnej pozycji na rynku pracy wśród mieszkańców województwa poszczególnych kategoriach wiekowych zauważamy, że najlepsze oceny w

50 lat (w grupie tej 24,9% wskazuje na poprawę a 19,7% na pogoosób młodszych wraz ze zbliżaniem się do tego przedziału wiekowego są coraz lepsze, natomiast po

ceny gwałtownie pogarszają się. Warto także zwrócić uwagę że poprawa wiekiem dokonuje się bardzo powoli, natomiast pogorszenie ocen wśród osób starszych

przybiera charakter dość gwałtowny.

Zdecydowanie najgorzej zmiany jakie dokonały się w ciągu ostatnich trzech lat oceniają osobygrupie tej tylko 6,4% wskazuje na poprawę w analizowanym okresie cz

su, natomiast 36,8% na pogorszenie.

Ocena zmian własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wieku


19,5% 17,4%

59,8% 58,4%

20,7% 24,2%


poprawiła się bez zmian pogorszyła się

13,3% 15,3%23,3% 24,9%

15,1%

71,9% 61,1%55,7% 55,5%

60,4%

14,8%23,6% 21,0% 19,7% 24,5%

do 21 21-30 31-40 41-50 51-60



Analizując ocenę zmian własnej pozycji na rynku pracy wśród mieszkańców województwa ma-żamy, że najlepsze oceny wystawiają

19,7% na pogorszenie), oceny osób młodszych wraz ze zbliżaniem się do tego przedziału wiekowego są coraz lepsze, natomiast po

ceny gwałtownie pogarszają się. Warto także zwrócić uwagę że poprawa szenie ocen wśród osób starszych

ągu ostatnich trzech lat oceniają osoby analizowanym okresie cza-


17,4%

58,4%

24,2%

kobiety

15,1%6,4%

60,4%

56,9%

24,5%36,8%

60 60+

Podobnie jak wiek, charakterystyką którastrzegane zmiany na rynku pracy jest miejsce zamieszkania.



Przyglądając się rozkładowi odpowiedzi na pytanie „mazowieckim rynku pracy pozycja zawodowa osób posiadających zawód taki jak Pan(i)wyodrębnionych ze względu na miejsce zamieszkania zauważamy, że oceniane przez mieszkańców wsi. Wśród osób zamieszkcydowaną przewagę oceniających zmiany źle na d tymi, którzy dobrze je oceniają (oi 12,9%). Zdecydowanie lepiej wyglądają oceny wystawiane przez mieszkańców mazowieckich miast (poza Warszawą) – tutaj grupa osób źle oceniających zmiany (23,5%) jest już zbliżona wielkością do grupy dostrzegającej pozytywne aspekty zmian na rynku pracy (19,5%). Zdsytuacja wśród mieszkańców Warszawy zaszły na rynku pracy nad tymi, którzy je źle oceniają (23,2% vs 15,9%).

Zależność pomiędzy wykształceniemleżnością liniowa. Zmiany jako najmniej korzystne postrzegane są przez osobystawowym (7,5% ocenia zmiany dobrzeby z wykształceniem wyższym (30,4% ocenia zmiany dobrze,

18,4%

59,1%

22,4%

ogółem


Podobnie jak wiek, charakterystyką która w dużym stopniu wpływa na to strzegane zmiany na rynku pracy jest miejsce zamieszkania.

własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wielkości miejsca zamieszkania


Przyglądając się rozkładowi odpowiedzi na pytanie „Jak zmieniła się w ciągu ostatnich mazowieckim rynku pracy pozycja zawodowa osób posiadających zawód taki jak Pan(i)wyodrębnionych ze względu na miejsce zamieszkania zauważamy, że zmiany jakie zaszły są najgorzej oceniane przez mieszkańców wsi. Wśród osób zamieszkałych na terenach wiejskich ocydowaną przewagę oceniających zmiany źle na d tymi, którzy dobrze je oceniają (o

12,9%). Zdecydowanie lepiej wyglądają oceny wystawiane przez mieszkańców mazowieckich miast aj grupa osób źle oceniających zmiany (23,5%) jest już zbliżona wielkością do

grupy dostrzegającej pozytywne aspekty zmian na rynku pracy (19,5%). Zdecydowanie inaczej wygląda kańców Warszawy – tutaj mamy przewagę osób dobrze oceniający

zaszły na rynku pracy nad tymi, którzy je źle oceniają (23,2% vs 15,9%).

Zależność pomiędzy wykształceniem a oceną zmian na mazowieckim rynku pracy jest niemal zleżnością liniowa. Zmiany jako najmniej korzystne postrzegane są przez osoby z wykształceniem postawowym (7,5% ocenia zmiany dobrze a 33,4% źle), natomiast jako najbardziej korzystne przez os

wykształceniem wyższym (30,4% ocenia zmiany dobrze, a 10,9% źle).

12,9% 19,5%

59,4%57,0%

27,8% 23,5%

wieś inne miasto



w jaki sposób są po-



ciągu ostatnich trzech lat na mazowieckim rynku pracy pozycja zawodowa osób posiadających zawód taki jak Pan(i)?” w grupach

ny jakie zaszły są najgorzej ałych na terenach wiejskich obserwujemy zde-

cydowaną przewagę oceniających zmiany źle na d tymi, którzy dobrze je oceniają (odpowiednio 27,8% 12,9%). Zdecydowanie lepiej wyglądają oceny wystawiane przez mieszkańców mazowieckich miast

aj grupa osób źle oceniających zmiany (23,5%) jest już zbliżona wielkością do cydowanie inaczej wygląda

tutaj mamy przewagę osób dobrze oceniających zmiany jakie

oceną zmian na mazowieckim rynku pracy jest niemal za-wykształceniem pod-

bardziej korzystne przez oso-

23,2%

60,9%

15,9%

Warszawa




Podsumowując, podobnie jak samoocena własnej sytuacji na rynku pracy, tak zmiany jakie zaszływ ciągu ostatnich trzech lat są ściśle powiązaneLepiej zmiany jakie zaszły na rynku pracylepiej wykształcone, zamieszkałe

6.3. Perspektywy zmian w

Oprócz samooceny obecnej sytuacji na rynku pracy oraz oceny zmian jakie zaszły tuostatnich trzech lat mieszkańcy województwa dzą swoje perspektywy na rynku pracy, czy ich zdaniemna rynku pracy poprawi się, czy też ulegnie pogorszeniu.

Mieszkańcy województwa mazowieckiego są bardzo podzieleni jeśli chodzinajbliższych trzech lat posiadane przez nich kwalifikacje zapewnią im wysokie szanse na utrzymanie / uzyskanie zatrudnienia. 41,4% dobrze ocenia swoją sytuację na rynku pracyszych trzech lat, 43,3% swoją sytuację

Optymizm w ocenie swojej przyszłości na rynku pracy jestrakterystykami demograficznymi mieszkańców województwa

Płeć jest czynnikiem, który jewództwa mazowieckiego swoją przyszłość na rynku pracy. Mężczyźni zdecydowanie czkobiety są przekonani, że ich kwalifikacje zawodowe wpływają na to, że nie będą mieliperspektywie specjalnych problemów ze zdobyciem lub utrzymaniem pracmamy 44,8% oceniających swoją przyszłość na rynku pracy pozytywniekobiet optymistów jest tylko 37,7

18,4%

59,1%

22,4%

ogółem podstawowe


Ocena zmian własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wykształcenia


Podsumowując, podobnie jak samoocena własnej sytuacji na rynku pracy, tak zmiany jakie zaszłyciągu ostatnich trzech lat są ściśle powiązane z cechami demograficznymi osób dokon

Lepiej zmiany jakie zaszły na rynku pracy w odniesieniu do własnej sytuacji oceni w dużych aglomeracjach miejskich (przede wszystkim

w pozycji na rynku pracy w trzyletniej perspekt

Oprócz samooceny obecnej sytuacji na rynku pracy oraz oceny zmian jakie zaszły tuostatnich trzech lat mieszkańcy województwa mazowieckiego poproszeni zostali

perspektywy na rynku pracy, czy ich zdaniem w ciągu najbliższych trzech lat ich sytuacja na rynku pracy poprawi się, czy też ulegnie pogorszeniu.

Mieszkańcy województwa mazowieckiego są bardzo podzieleni jeśli chodzi ch lat posiadane przez nich kwalifikacje zapewnią im wysokie szanse na utrzymanie /

uzyskanie zatrudnienia. 41,4% dobrze ocenia swoją sytuację na rynku pracy w perspektywie najbliszych trzech lat, 43,3% swoją sytuację w najbliższej przyszłości ocenia źle.

ocenie swojej przyszłości na rynku pracy jest w dużym stopniu powiązanychrakterystykami demograficznymi mieszkańców województwa mazowieckiego.

w znacznym stopniu różnicuje sposób w jaki widzą mieszkańcy wswoją przyszłość na rynku pracy. Mężczyźni zdecydowanie cz

kobiety są przekonani, że ich kwalifikacje zawodowe wpływają na to, że nie będą mieliperspektywie specjalnych problemów ze zdobyciem lub utrzymaniem pracy. O

% oceniających swoją przyszłość na rynku pracy pozytywnie i 41,5% negatywnie, to wśród 7%, natomiast pogląd pesymistyczny wyraża 45,1

7,5%15,7% 19,4%

59,1%58,2%

59,9%

33,4%26,0% 20,7%




Podsumowując, podobnie jak samoocena własnej sytuacji na rynku pracy, tak zmiany jakie zaszły demograficznymi osób dokonujących ocen.

odniesieniu do własnej sytuacji oceniają osoby młodsze, przede wszystkim w Warszawie).

trzyletniej perspektywie

Oprócz samooceny obecnej sytuacji na rynku pracy oraz oceny zmian jakie zaszły tu w ciągu poproszeni zostali o określenie jak wi-

ciągu najbliższych trzech lat ich sytuacja

o ocenę, czy w ciągu ch lat posiadane przez nich kwalifikacje zapewnią im wysokie szanse na utrzymanie /

perspektywie najbliż-

dużym stopniu powiązanych z cha-

jaki widzą mieszkańcy wo-swoją przyszłość na rynku pracy. Mężczyźni zdecydowanie częściej niż

kobiety są przekonani, że ich kwalifikacje zawodowe wpływają na to, że nie będą mieli w trzyletniej O ile wśród mężczyzn

% negatywnie, to wśród 1%.

30,4%

58,7%

10,9%

wyższe

Wykres 38. Perspektywy zmian własnej pozycji na rynku


Analizując związki pomiędzy przewidywaniami zmian własnej pozycji na rynku pracyspektywie trzech lat a wykształceniem zauważamy, żerynku pracy widzą osoby w wieku 31jest przekonanych, że biorąc pod uwagę swoje kwalifikacje nie będzie miałatrzech lat specjalnych problemówków pesymistycznie swoją przyszłość zawodową widzi 37,5%.40 roku życia mają zdecydowanie bardziej pesymistyczne przewidywania związane ze swszłością zawodową.

Wykres 39. Perspektywy zmian własnej pozycji na rynku pracy


Także miejsce zamieszkania ma duży wpływ na sposób postrzega

41,4%

15,4%

43,3%

ogółem

dobre perspektywy

41,4%29,2%

15,4%31,2%

43,3% 39,6%

ogółem do 21

dobre perspektywy


Perspektywy zmian własnej pozycji na rynku pracy w zależności od płci


Analizując związki pomiędzy przewidywaniami zmian własnej pozycji na rynku pracywykształceniem zauważamy, że w najjaśniejszych barwach swoją prz

wieku 31-40 lat. W tej kategorii wiekowej ponad pjest przekonanych, że biorąc pod uwagę swoje kwalifikacje nie będzie miała w

problemów z utrzymaniem lub uzyskaniem zatrudnienia. Wków pesymistycznie swoją przyszłość zawodową widzi 37,5%. Osoby poniżej 30 roku życia40 roku życia mają zdecydowanie bardziej pesymistyczne przewidywania związane ze sw

Perspektywy zmian własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wieku


Także miejsce zamieszkania ma duży wpływ na sposób postrzegania swojej przyszłości zawod

44,8%37,7%

13,7%17,2%

41,5% 45,1%


dobre perspektywy trudno powiedzieć złe perspektywy

29,2%39,4%

50,5% 47,3%37,0%

31,2% 14,2%

12,0%11,4%

16,5%

39,6% 46,5%37,5% 41,3% 46,5%

do 21 21-30 31-40 41-50 51-60




Analizując związki pomiędzy przewidywaniami zmian własnej pozycji na rynku pracy w per-barwach swoją przyszłość na

tej kategorii wiekowej ponad połowa osób (50,5%) w ciągu najbliższych Wśród trzydziestolat-

by poniżej 30 roku życia i powyżej 40 roku życia mają zdecydowanie bardziej pesymistyczne przewidywania związane ze swoją przy-


nia swojej przyszłości zawodowej.

37,7%

17,2%

45,1%

kobiety

złe perspektywy

37,0%21,2%

16,5%

23,2%

46,5%55,6%

60 60+

złe perspektywy




Największymi pesymistami sąspektywy), mieszkańcy miast widzą swoją przyszłość na rynku pracybarwach (39,4% optymistów i 43,7% pesymistów). Natomiast mieszkańcy Ważymi optymistami - ponad połowa (54,5%) jest przekonanych,cje zawodowe w perspektywie najbliższych trzech lat nie będzie miało żadnych problemówmaniem się na rynku pracy. Tylko 36,4% mieszkańców Warszawy źle ocenia swojąpracy w trzyletniej perspektywie.

Zależność pomiędzy wykształceniemrynku pracy jest niemal modelowa.umiejętności i kwalifikacje zawodowe pozwolą muzatrudnienie. O ile wśród osób zosób z wykształceniem zasadniczym zawodowym odsetek ten wzrasta do 34,z wykształceniem średnim do 43uczelni optymiści stanowią już 65



41,4%

15,4%

43,3%

ogółem

dobre perspektywy

41,4%

15,4%

43,3%

ogółem

dobre perspektywy


Perspektywy zmian własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wielkości miejsca z


Największymi pesymistami są tutaj mieszkańcy wsi (30,3% dobre perspektywy vs 49,5% złe pespektywy), mieszkańcy miast widzą swoją przyszłość na rynku pracy w zdecydowanie jaśniejszych

43,7% pesymistów). Natomiast mieszkańcy Warponad połowa (54,5%) jest przekonanych, że biorąc pod uwagę swoje kwalifik

perspektywie najbliższych trzech lat nie będzie miało żadnych problemówniem się na rynku pracy. Tylko 36,4% mieszkańców Warszawy źle ocenia swoją

trzyletniej perspektywie.

Zależność pomiędzy wykształceniem a sposobem w jaki postrzega się własne perspektrynku pracy jest niemal modelowa. Im człowiek lepiej wykształcony tym częściej ocenia że jego

fikacje zawodowe pozwolą mu w trzyletniej perspektywie utrzymać bądź uzyskać z wykształceniem podstawowym mamy 19,1% optymistów, to wśród

wykształceniem zasadniczym zawodowym odsetek ten wzrasta do 34,43,9%. Natomiast wśród osób legitymujących się dyplomem wyższej

5,7%.

Perspektywy zmian własnej pozycji na rynku pracy w zależności od wykształcenia

wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

30,3%39,4%

54,5%

20,2%16,9%

9,0%

49,5% 43,7% 36,4%

wieś inne miasto Warszawa


19,1%34,7%

43,9%24,1%

15,3%14,3%

56,8% 50,0%41,8%





tutaj mieszkańcy wsi (30,3% dobre perspektywy vs 49,5% złe per-zdecydowanie jaśniejszych

szawy są bardzo du-że biorąc pod uwagę swoje kwalifika-

perspektywie najbliższych trzech lat nie będzie miało żadnych problemów z utrzy-niem się na rynku pracy. Tylko 36,4% mieszkańców Warszawy źle ocenia swoją sytuacje na rynku

jaki postrzega się własne perspektywy na Im człowiek lepiej wykształcony tym częściej ocenia że jego

trzyletniej perspektywie utrzymać bądź uzyskać % optymistów, to wśród

wykształceniem zasadniczym zawodowym odsetek ten wzrasta do 34,7%, wśród osób %. Natomiast wśród osób legitymujących się dyplomem wyższej

zależności od wykształcenia

wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=4201

54,5%

9,0%

36,4%

Warszawa

złe perspektywy

65,7%

8,5%

25,8%

wyższe

złe perspektywy


Podsumowując, wydaje się że sposób w jaki mieszkańcy województwa mazowieckiego oceniają swoje szanse na rynku pracy w przyszłości jest zdeterminowany ich aktualną sytuacją. Dostrzegamy tu te same zależności związane z cechami demograficznymi. Większymi optymistami są mężczyźni niż kobiety, ludzie młodzi niż ludzie starsi, ludzie lepiej wykształceni niż wykształceni gorzej. Ponadto bardzo duży wpływ na to w jaki sposób ludzie postrzegają swoje szanse na rynku pracy ma miejsce zamieszkania – lepiej swoją przyszłość oceniają mieszkańcy miast niż mieszkańcy wsi, oraz miesz-kańcy Warszawy niż mieszkańcy innych miast w województwie mazowieckim.


7. Podsumowanie przeprowadzonych analiz

Zarówno analiza danych istniejących (bezrobocie rejestrowane, bezrobocie BAEL) jak i analizy dokonane na podstawie zrealizowanego badania kwestionariuszowego na losowej próbie mieszkań-ców województwa mazowieckiego bardzo wyraźnie wskazują, że zjawisko bezrobocia jest silnie związane z charakterystykami demograficznymi osób pozostających na rynku pracy.

Tabela 13. Charakterystyka demograficzna segmentów wyodrębnionych ze względu na pozycję na rynku pracy. Gdzie A: w pełni zatrudnieni, B: nie w pełni zatrudnieni; C: bezrobotni; D: quasi bezrobotni; E: ani nie zatrud-nieni ani bezrobotni

A B C D E

PŁEĆ mężczyzna 63,2% 10,1% 15,0% 1,6% 10,1% kobieta 63,4% 9,8% 9,7% 1,8% 15,3% WIEK do 21 lat 25,6% 12,5% 27,0% 3,4% 31,5% 21-30 lat 56,2% 16,8% 16,7% 1,4% 8,8% 31-40 lat 71,0% 11,7% 10,3% 1,3% 5,6% 41-50 lat 76,1% 6,6% 9,3% 1,4% 6,5% 51-60 lat 64,3% 5,9% 13,0% 2,2% 14,7% powyżej 60 lat 22,4% 1,8% 10,1% 3,4% 62,4% MIEJSCE ZAMIESZKANIA Wieś 57,7% 8,3% 15,1% 2,9% 15,9% miasto (nie Warszawa) 66,3% 7,8% 13,1% 2,2% 10,6% Warszawa 65,9% 13,5% 9,2% 0,0% 11,5% WYKSZTAŁCENIE Podstawowe 30,2% 12,9% 25,7% 4,5% 26,7% Zawodowe 66,7% 8,5% 14,1% 1,7% 8,9% Średnie 67,9% 9,9% 9,5% 1,2% 11,5% Wyższe 78,8% 9,0% 4,8% 0,3% 7,1%

Źródło: 4P Research Mix, badanie wśród mieszkańców województwa mazowieckiego, N=3773 (osoby które ukończyły edukację szkolną)

Według statystyk bezrobocia (BAEL) sytuacja kobiet na mazowieckim rynku pracy jest nieco gorsza niż sytuacja mężczyzn – stopa bezrobocia wynosiła w 2009 roku 6,2% dla kobiet i 5,8% dla męż-czyzn. Sytuacja wydaje się tu jednak bardziej skomplikowana. Zarówno wśród kobiet jak i wśród męż-czyzn segmenty zatrudnionych w pełni i zatrudnionych w nie pełnym wymiarze czasu są bardzo do siebie zbliżone – około 63% zatrudnionych w pełni i około 10% zatrudnionych na część etatu. Bardzo poważne różnice pomiędzy mężczyznami i kobietami obserwujemy natomiast w pozostałych segmentach. Wśród mężczyzn wyraźnie większy niż wśród kobiet jest segment bezrobotnych (15% mężczyźni vs 10% kobie-ty). Wśród kobiet natomiast liczniejszy niż wśród mężczyzn jest segment ani nie zatrudnionych ani nie bezrobotnych (15% kobiety i 10% mężczyźni). Tak więc wydaje się, że chociaż mamy bardzo zbliżoną frakcję pracujących kobiet i pracujących mężczyzn, to kobiety mają nieco większe możliwości na ucieczkę z rynku pracy w momencie pojawienia się realnej groźby bezrobocia. Natomiast analizując su-biektywne opinie mieszkańców Mazowsza na temat zatrudnienia wydaje się, że w powszechnej opinii


kobiety mają na rynku pracy nieco trudniej niż mężczyźni, jednak opinie te nie wynikają prawdopo-dobnie z faktu posiadania lub nie pracy ale z jej jakości mierzonej poziomem wynagrodzenia.

Wiek jest charakterystyką w dużym stopniu różnicującą szanse na rynku pracy. Zdecydowanie najlepsza jest sytuacja osób w średnim wieku (od 30 do 50 lat). Mamy dwie grupy osób, których sytu-acja jest bardzo trudna – z jednej strony są to osoby bardzo młode, nie posiadające jeszcze doświad-czenia, z drugiej natomiast osoby starsze, posiadające co prawda doświadczenie jednak mające już większe problemy z nowinkami technicznymi, wolniej się uczące i trudniej przestawiające na realia nowoczesnej gospodarki. W grupach osób w wieku do 20 lat, oraz od 55 do 64 lat mamy mniej niż gdzie indziej osób pracujących w pełnym wymiarze czasu pracy. W grupie najmłodszej mamy ponad-to więcej osób bezrobotnych. Wśród osób starszych mamy co prawda stosunkowo niewielką liczbę bezrobotnych, ale dzieje się tak dlatego, że osoby te w momencie kiedy są zagrożone bezrobociem często mają szanse na ucieczkę z rynku pracy (renta inwalidzka, wcześniejsza emerytura). Nie zmienia to faktu, że grupami, których sytuacja na rynku pracy jest najgorsza są osoby młode (w wieku do 25 lat) i osoby starsze (w wieku powyżej 55 lat).

Analizując sytuację na rynku pracy mieszkańców województwa mazowieckiego w grupach wyróż-nionych ze względu na wielkość miejsca zamieszkania zauważamy bardzo wyraźne różnice. Sytuacja na rynku pracy mieszkańców wsi jest wyraźnie gorsza niż sytuacja mieszkańców miast. Natomiast swoisty fenomenem jest Warszawa, gdzie sytuacja jest zdecydowanie najlepsza. Co więcej bliskość Warszawy powoduje istotną poprawę sytuacji na rynku pracy w powiatach bezpośrednio z aglomeracją warszawską graniczących. Tak więc wydaje się, że tutaj większe znaczenie niż sama wielkość miejscowości ma bliskość Warszawy i dogodność połączeń komunikacyjnych z Warszawą.

Wykształcenie jest charakterystyką w dużym stopniu determinującą pozycję na rynku pracy mieszkańców województwa mazowieckiego. Generalna zasada jest tu taka, że im wyższe wykształ-cenie tym lepsza pozycja na rynku pracy. Przy czym skrajne kategorie: osoby z wykształceniem podstawowym z jednej strony i osoby z wykształceniem wyższym z drugiej strony wyraźnie różnią się od pozostałych grup

Podsumowując należy podkreślić, że charakterystyki demograficzne w bardzo dużym stopniu wpływają na pozycję na rynku pracy.


8. Bibliografia

• Aktywność ekonomiczna ludności Polski (publikacja kwartalna BAEL)

• Boni: Wyzwania polskiego rynku pracy

• Karpiński: Rynek pracy: ewolucja popytu na kwalifikacje

• Kryńska: Segmentacja rynku pracy. Podstawy teoretyczne i analiza statystyczna

• Kwiatkowska: Zmiany strukturalne na rynku pracy w Polsce

• Kwiatkowski: Bezrobocie – podstawy teoretyczne

• Kwiatkowski, Lehman, Schaffer: Bezrobocie i wolne miejsca pracy a struktura zatrudnienia w Polsce. Analiza regionalna

• Kwartalna Informacja o Rynku Pracy; GUS 24.02.2009

• Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan na 31 XII 2009, GUS

• Płotkowiak B. (red.): Kształcenie zawodowe w perspektywie europejskiego rynku pracy

• Polska 2030 Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,2009, Zespół Doradców Sytuacja na rynku pracy w Polsce – raport kwartalny II/2009” – Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Departament analiz ekonomicznych i prognoz strategicznych Prezesa Rady ministrów, redakcja naukowa Michał Boni,

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)

• Sinclaire: Unemployment; Economic Theory and Evidence

• Studia w Komitecie Prognoz Polska 2000 PLUS

• Sztanderska: Edukacja dla pracy. Raport o rozwoju społecznym Polska 2007

Documents

Demograficzne aspekty bezrobocia w województwie mazowieckim