Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Denken over veranderen in kleuren
KeynoteSlotevent Horizon2020
hans vermaak,2016
Meervoudigheid in veranderkunde
– Veranderopgavenkomeninverschillendesmaken,
veranderbenaderingengelukkigook
– Navelepogingentotintegratie(bv.Beer&Nohria)krijgtmislukking
betekenis
– Velelabels,namen,schooltjesmaarsteedsvergelijkbarevariëteitin
praktijkentheorie
– Landkaartenontstaan:inNederlandeindjaren’90hetkleurendenken.
Breedgebruiktalsverandertaal&gedurende20jaardoorontwikkeld.
2
Vijf denkwijzen over verandering
3
Denkwijze Er verandert iets als je:…
Geeldruk Debelangen vandebelangrijkste spelers bij elkaar kunt brengen toteenconsensus doormiddel vaneen onderhandelingsproces
Blauwdruk Onderzoekt wat debeste oplossing isendieplanmatig implementeert ineenrationeel proces
Rooddruk Mensenopdejuistemanierprikkelt, zodatzezichgewaardeerdengezienvoelenineensociaalproces
Groendruk Menseninleersituatiesbrengt,zebewusterenbekwamermaaktwaardoorhunvermogenstoenemenophetwerkineenontwikkelproces
Witdruk Spontane evolutie een handje helpt doorruimte te geven waar energie zitenblokkades slecht ineen dynamiserend proces
AanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromisConclaafDepolitiserenDraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMachtMandaatMedestaanderOnderhandelingPartijPersPersberichtPettenprobleemPoliticusPolitiserenPressurecookerProcedureProcesontwerpPubliekSpelregelStakeholderStatusTegenstanderTijdsdrukUittredenVerklaringVervlechtenVrijheids-graadWantrouwenWinwinAanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromisConclaafDepolitiserenDraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMacht-MandaatMedestaanderOnderhandelingPartijPersPersberichtPettenpro-bleemPoliticusPolitiserenPressurecookerProcedureProcesontwerpPu-bliekSpelregelStakeholderStatusTegenstanderTijdsdrukUittredenVer-klaringVervlechtenVrijheidsgraadWantrouwenWinWinAanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluiten
Geeldrukdenken
4
Erverandertietsalsjebelangenbijelkaarbrengt- vandesleutelfiguren- ineenonderhandelings- enlobbyproces- omeenconsensustevormen(win-win)
Condities:- Achtergeslotendeuren- Senseofurgency
Motto: verandereniseenmachtspel
Aannames- Democratische samenleving- Poldermodelvanpolitiekecoalities- Haalbareoplossing
Idealen
- Oppervlakkiggeel: achterkamertjesgedoe,desterkstewint- Valkuilen: luchtfietsen, loose-loose strijd,onbetrouwbaarheid- Allergieën: ideologen,details,gezichtsverlies
Schaduwkanten
Interventies:- Mediatie, alliantievorming,stemsessies- Topstructurering,beleidsvorming
Diagnosebrillen:- Krachtenveldanalyse,concurrentiestructuur- Policywindows,besluitvormingsfuik
Beheersbaarheid:- Onbekendenverschuivendresultaat- Borgingviacontractenenmachtsbalans
Traject
Veranderaar:procesregisseurdiezijnmachtinzet- Politiekfingerspitzengefühl(positiesencontext)- Besturen,beschouwenenconflicten hanteren- Onafhankelijk,beheerstenmetgoedenetwerken
Andereactoren: afgevaardigden,achterbannen,opinieleiders
Veranderaar
Blauwdrukdenken
5
ActiviteitAfbakenenAfspraakArchiverenBeheersbaarBeslisdocumentBeslissenBesturingBevoegdheidBewakingBoeteBudgetCapaciteitChecklistControleDeelprojectDetaillerenDoelDoorlooptijdEfficiëntEisenFaseGoedkeuringHiërarchieInformatiebewakingIngangscontrolIeinrichtingISOKeuringKwaliteitscontroleMargesMiddelenMijlpaalOnderzoekOp-drachtgeverOpdrachtnemerPlannenPrestatieProjectProjectleiderRappor-tageReductieResultaatStapTaakTaakgeledingVoortgangWeerstandActiviteitAfbakenenAfspraakArchiverenBeheersbaarBeslisdocumentBeslissenBesturingBevoegdheidBewakingBoeteBudgetCapaciteitChecklistControleDeelprojectDetaillerenDoelDoorlooptijdEfficiëntEisenFaseGoedkeuringHiërarchieInformatiebewakingIngangscontrolIeinrichtingISOKeuringKwaliteitscontroleMargesMiddelenMijlpaalOnderzoekOp-drachtgeverOpdrachtnemerPlannenPrestatieProjectProjectleiderRappor-tageReductieResultaatStapTaakTaakgeledingVoortgangWeerstand
Erverandertietsalsjeeerstdenktendan(planmatig)doet- onderzoekbiedtobjectieve antwoordenenrichting- oplossingenwordenontworpen(stappenplan)- implementatie gaatplanmatigentransparant
Condities:- Toereikendsponsorschap- Senseofcontrol,objectiviteit
Motto:verandereniseenrationeelproces
Aannames- Maakbareenkenbarewereld- Orde,efficiëntieenvoorspelbaarheid- Besteconcrete oplossing(hardeorganisatieaspecten)
Idealen
- Oppervlakkigblauw:mechanistisch, irrationeleenexterneaspectennegeren- Valkuil: allesmaakbaarverklaren,overmensenheenwalsen,‘hired gun´ analyses- Allergie: vagetoestanden, emotionaliteit,ingebakkenonzekerheid/ambiguïteit
Schaduwkanten
Interventies:- ISO,BPR,ABC,PMW- Strategische analyse(SWOT,portfolio´s,e.d.)
Diagnosebrillen:- Visgraatdiagrammen, portfolio-analyse- Structuren,organisatieconfiguraties
Beheersbaarheid:- Voorafomschrevenengegarandeerdresultaat- Borgingvia´meten=weten´,monitoringssystemen
Traject
Veranderaar: expert,projectleider- Inhoudelijkedeskundigheid- Analyseren,structureren,presenteren,plannen- Prestatiegericht, accuraat,zelfstandig,rechtlijnig
Andereactoren: opdrachtgevers,projectmedewerkers,doelgroepen,(boze)buitenwereld
Veranderaar
Rooddrukdenken
6
AandachtAangenaamArboregelingAssessmentBelangstellingBeloningBeoordelingBetrokkenBindingBonusCollega´sCompetentieCurriculumvitaeFunctiebeschrijvingFunctionerenHeadhunterHuisstijlIdeeënbusJuniorKwaliteitLief-en-leed-potLoopbaanMedewerkersborrelMediorOplei-denOutplacementOverlegPotentiePrikkelenProfielPromotieRegelingRui-lenSalarisSecundairevoorwaardenSeniorSfeervolSociaalStatusSteunenStimulerenStrafTalentVaklunchVerlokkenWerkklimaatWerkomgevingZorgvuldigAandachtAangenaamArboregelingAssessmentBelangstellingBelo-ningBeoordelingBetrokkenBindingBonusCollega’sCompetentieCurriculumvitaeFunctiebeschrijvingFunctionerenHeadhunterHuisstijlIdeeënbusJuniorKwaliteitLief-en-leed-potLoopbaanMedewerkersborrelMediorOpleidenOutplacementOverlegPotentiePrikkelenProfielPromotieRegelingRuilenSalarisSecundairevoorwaardenSeniorSfeervolSociaalStatusSteunenStimulerenStrafTalentVaklunchVerlokkenWerkklimaatWerkomgeving
Erverandertietsalsjemensenopdejuistemanierprikkelt- mensen(situationeel) straffenenbelonen- mensenverleidenenhet´wij´-gevoelversterken- aandacht,steunenerkenningbieden
Condities:- Respectvolle enzorgvuldigeprocedures- Mensenzoekenelkaarop
Motto: verandereniseensociaalgebeuren
Aannames- Gemeenschap inharmonie,zorgzamesamenleving- Hetbesteuitmensen halen,debeste´fit´ tussenorganisatieenindividu- Motiverendeoplossing
Idealen
- Oppervlakkigrood: verstikkendesystemen,wollendekengedrag,onechteaandacht- Valkuilen: negerenvanmacht,zachteheel-meesters, conflictmijding- Allergieën: solo- ofmacho-gedrag,onzorgvuldigheid,problematiseren
Schaduwkanten
Interventies:- Personeelsinstrumentenensocialeactiviteiten- Management by walking around endezeepkist
Diagnosebrillen:- Motivatiefactoren, bronnenvanweerstand- Rolleninteams, situationeel leiderschap
Beheersbaarheid:- Bedachte,maarnietgegarandeerdeuitkomst- HRM-systemen, goedeverhoudingen
Traject
Veranderaar: coachendemanager,HRM-er,communicatie-expert- Mensen-mens- Motiveren,verleiden,communiceren, samenwerken- Sociaal,betrouwbaar,geïnteresseerd
Andereactoren: smaakmakers,teambuilders,rolmodellen,betrokkenen
Veranderaar
Groendrukdenken
7
ActionlearningAflerenBetekenisBewustonbekwaamBewustwordingClinicCoachenCorporatecurriculumDebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaringEvaluatieExperimentFacilitatorFeedbackGedragGroepslerenHoudingKennisKennisoverdrachtLeercyclusLeerdoelLeermanagerLeermiddelLeersituatieLerenLerendeorganisatieMentaalmodelMotivatieOefenenOntwik-kelingOpvoedingOrganisatieontwikkelingReflectieSpelSpiegelenStageTrainerTrail-and-errorTweedehandslerenTweedeordelerenUitproberenUitwisselenVaardigheidVeiligheidZienswijzeActionlearningAflerenBeteke-nisBewustonbekwaamBewustwordingClinicCoachenCorporatecurriculumDebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaringEvaluatieExperimentFacilita-torFeedbackGedragGroepslerenHoudingKennisKennisoverdrachtLeer-cyclusLeerdoelLeermanagerLeermiddelLeersituatieLerenLerendeorgani-satieMentaalmodelMotivatieOefenenOntwikkelingOpvoedingOrganisatie-ontwikkelingReflectieSpelSpiegelenStage TrainerTrail-and-error
Erverandertietsalsjemenseninleersituatiesbrengt- bewustonbekwaammaken(spiegelsenvensters)- experimentenenexplorerenvanmogelijkheden- ineenkoerszoekend,collectief proces
Condities:- (Net)genoegveiligheid,rustenrespect- Strevennaarprofessionaliteit
Motto: veranderenis lerenenontwikkelen
Aannames- Lerendeorganisatie:metiedereen,overalles,altijd- Groeienenontdekken- Oplossingendiemensen zelfvinden
Idealen
- Oppervlakkiggroen: individueellerenlosvanhetwerk,gebrekaanactie- Valkuilen: belerendgedrag,niemanduitsluiten,navelstaren- Allergie: politiekespelletjes, mensenmeteenbordvoorhunhoofd
Schaduwkanten
Interventies:- Feedback,coaching, opleiding,gaming- Organisatie-ontwikkeling,survey-feedback,communities ofpracticeDiagnosebrillen:- Johari window,leercurve, leerniveaus- Organisatie-ijsberg,systeemdenkenBeheersbaarheid:- Uitkomstgeschetst, nietgegarandeerd- Borgingviavoortdurendereflectie
Traject
Veranderaar: procesbegeleiderdiemensensteunt-´reflective practitioner´ alsrolmodel- Didactisch ontwerpen,faciliteren,spiegelen, coachen- Empathie, creativiteit, nieuwsgierigheid
Andereactoren: trekkers,coaches,meesters,deelnemers, beschermheren
Veranderaar
Witdrukdenken
8
AdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlok-kadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologieEnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteitInnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpenPatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatieUitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZinge-vingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologieEnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteitInnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpenPatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatieUitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZinge-vingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie
Erverandertietsalsjespontaneevolutieeenhandjehelpt- patroonduidingvanwatorganisatiesbeweegt- ruimtevoorondernemerschapendynamiek- blokkadeswegnemen enconflicten optimaliseren
Condities:- Paradoxaaladviseren- Senseofhumor
Motto: veranderengaatoverenergie/vitaliteit
Aannames- Wonderlijkuniversumvolparallellewerkelijkheden- Zelfsturinginnetwerkendwarsover‘muren’heen- Zingeving,geëngageerde oplossingen,innovaties
Idealen
- Oppervlakkigwit: newage uiterlijkheid,alles isgoed- Valkuilen: oppervlakkigbegripvanonderstroom,laissez-faire,mensenopzadelenmet´zelfsturing´- Allergieën: saaiheid,middelmaat, regels,bevoogding,groepsdwang
Schaduwkanten
Veranderaar: patroonduiderdiezichzelfophetspelzet- Florerendincomplexiteit, spelendmetmogelijkheden- Betekenisgeven,dialogiseren,ondernemen,fantasie- Zelfbewust,authentiek, kwetsbaar,eigenwijs
Andereactoren: intra-/entrepreneurs,kiemen,sponsors,netwerken
Veranderaar
Interventies:- Zelfsturendeteams,zoekconferenties- Appreciative inquiry,openspace meetings
Diagnosebrillen:- Ontwikkelingspatronenvanindividuenengroepen- Chaostheorie,megatrends,organisatiebeelden
Beheersbaarheid:- Moeilijkvoorspelbaar(maarnietstuurloos)proces- Borgingviazelforganisatieenkwaliteit vandialoog
Traject
De vijf kleuren in één oogopslag
9
Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk Witdruk
Erverandertietsalsje....
belangenbijelkaarbrengt
eerstdenktendan(planmatig)doet
mensenopdejuistemanierprikkelt
menseninleersituatiesbrengt
ruimte maaktvoorspontaneevolutie
ineen.... machtsspel rationeel proces ruilexercitie leerproces dynamiserendproces
naar.... eenhaalbareoplossing,win-winsituatie
debesteoplossing, eenmaakbarewereld
eenmotiverendeoplossing, debeste´fit´
eenoplossingdiemensensamenvinden
eenoplossingdieenergielosmaakt
Interventieszoals....
coalitievoming,topstructurering
projectmatig werken,strategische analyse
beoordelen enbelonen,socialebijeenkomsten
gaming encoaching,opensystemsplanning
openspacemeetings,zelfsturende teams
dooreen... procesbegeleider diezijnmachtgebruikt
inhoudelijk expert, eenprojectleider
HRM-expert, eencoachendmanager
procesbegeleider diemensensteunt
patroonduider diezichzelfophetspelzet
gerichtop... positiesencontext kennisenresultaten procedures, inspiratieensfeer
settingencommunicatie
complexiteit enbetekenissen
Hetresultaatis...
onbekendenverschuivend
omschrevenengegarandeerd
bedacht, nietgegarandeerd
geschetst, nietgegarandeerd
onvoorspelbaar
Deborgingschuilt in...
beleidsdocumenten enmachtsbalans,loyaliteit
meten=weten,bijsturen
HRM-systemen,goedeverhoudingen,communicatie
lerende organisatie zelforganisatie, kwaliteitvandialoog
Devalkuilschuilt in...
luchtfietserij,loose-loosesituatie
negerenvanexterne enirrationele aspecten
verstikkendesystemen,zachteheelmeesters
niemanduitsluiten,gebrekaanactie
oppervlakkigbegrip,laissez-faire
Eerste van vier toepassingen
Veranderaar: besef vaneigenvoorkeursstijl,aannames,competenties,beperkingen…
10
Gemiddelden
– Geel13,Blauw19,Rood18,Groen20,Wit26
Patronen
– Mannenhogeropblauwengeel,vrouwenopgroenenwit
– Blauwneemtafmetdejaren,witneemttoe,geelpiekthalverwege
– Sectorinvloedopscores:bv.geel/blauwhooginaccountancyendienstverlening, laaginconsultingeneducatie.
– Metopleidingsniveauneemtgele score toe,blauwblijfthoogbijMBO/HBO.Groen/withethoogstbijnietdoorstudeerders.
– Stafafdelingenscorenhoogopgeel/blauw,managershoogoprood,consultantshoogopgroen/wit.
Andere drie toepassingen
Communicatie: gemeenschappelijke taal omcollectief tepraten enbeslissen oververanderen zonder ‘scholenstrijd’ …
Strategie:situationele keus voor kansrijkste kleur’ voor eenveranderaanpak.Watpastbij vraagstuk,bij organisatie,bij …?
Diagnose: meervoudig kijken naar mensen,organisaties,vraagstukken.…,vooral als hetcomplexis
Uitstapje:Vertaling naar transitie sociaal domein…(NL)
12
Eenklassiekonderscheidvanwaarde:
– PrimairProces:deuitvoeringvanhetwerkzelfvoorenmetdebuitenwereld.Waarjemeerwaardeschept&waarjebetekenisaanontleent.Deprofessionals°ezinnen.
– Secundairproces:deondersteuningvandatwerk.Waarjeconditiesscheptenorganiseertdatmensenaanhetwerkkunnen.Staffunctiesvanpersoneeltotinformatie,vanhuisvestingtotfinanciën.
– Tertiairproces:debesturingvandeorganisaties.Waarjebesluitenneemtindematchtussenbuitenwereldenbinnenwereldenkadersstelt.Ditinafstemmingmetbetrokkenen.Wereldvanbestuurdersenmanagers.
Drie opgaven – andere spelregels
13
Primairproces(Uitvoering)
Secundairproces(Ondersteuning)
Tertiairproces(Besturing)
Actoren
Proces
Succescriterium
Looptijd
Complexiteit
Energie
Communicatie
Bestuurders Staffuncties Professionals &gezinnen
Onderhandelingsfuik Uitlegbaarontwerp Lerendecocreatie
Consensus &kaders Efficientie vanorganisatie Reflectief handelen
Snel (half jaar) Daadkracht(een jaar) Doorgaand&cyclisch
Politieke begrenzing Versimpelen regels Complexiteit waarderen
Spannend Hygiëne Vitaal
Gesloten & legitimerend Informatie &geruststelling Involverend &rijk
Uitglijders & deviezen
1.Tertiairensecundairverdringtprimair ➭ HoualledriegelijkwaardigAnderskrijgjeveelgepraatengeregel overklussen,maarweinigverbetering richtingbuitenwereld.
2.Verwarrenddoorelkaarhusselen➭Onderscheidzevanelkaar
Dusniet tertiaire onderwerpen‘lerendontwikkelen’ofteamsformerenviareorganisaties.
3.Verwateringdoor ‘competency traps’➭Verdiep elkmetzijneigenprincipesenmunitie
Proeftuinen‘inrichten’,successen ‘uitrollen’,goedopvoeden‘verplichten’ofprofessionals‘ruimtegeven’.
4.Losgezongen arena’s➭Driearena’slosjeskoppelen
Primair, secundairentertiairkunnengescheiden levensgaanleiden:dominantie&isolement roepenelkaarop.
14
Procesuitglijderszijnsystemisch,persoonsonafhankelijkNiemandheeftechtschuld.Maariedereenkanverantwoordelijkheidnemen.
Meer lezen van de auteur…
Oververanderkundeenkleurendenken:• L.deCaluwé,H.Vermaak. Leren veranderen;een handboek voor deveranderkundige.Kluwer/Vakmedianet, 2006• H.Vermaak. Veranderkundeinzevenvragen.HollandManagement Review,2002• H.Vermaak. Veranderen?(1)Kiesdejuistestrategie &Veranderen?(2)Valkuilenbijhetsituationeel kiezenvaneen
aanpak!Management Executive, 2008• H.Vermaak &L.deCaluwé,Hetcreërenvaneenkleurrijkverandermodel.Management &Organisatie,2015• H.Boersema-Vermeer &G.deGroot.Werkenmetlerenveranderen.Eenwerkboekvoorveranderaarsinopleidingen
praktijk.Vakmedianet, 2016• L.deCaluwé &H.Vermaak. Knowingyourselfasachangeagent:Avalidatedtestbasedonacolorfultheoryofchange.
InJamieson, Barnett&Buono (Eds.)ConsultationforOrganizationalChangeRevisited. ResearchinManagementConsulting(vol.23)InformationAgePublishing,2016.
• H.Vermaak (2014)Video-reeks‘Hetvormgevenvanverandering’Crowdale /Managementboek.nl• H.Vermaak (2012)Video-opname‘Veranderkundigkijkennaardetransitiejeugdzorg’(2012).CampusTV/Stadsregio
Amsterdam• L.deCaluwé,H.Vermaak.Learning toChange;AGuideforOrganizationChangeAgents.Sage,2003
Veranderkunde voor gevorderden…• H.Vermaak, Plezierbelevenaantaaievraagstukken.Werkingsmechanismen vanvernieuwingenweerbarstigheid. 2e
druk,Vakmedianet, 2015
15
Zie kennisbank voor deze enmeer publicaties:www.hansvermaak.com
hansvermaak
e [email protected] www.hansvermaak.com
Alleintellectueleeigendomsrechtenmetbetrekking totdezepresentatieberustenbijdeauteur.Nietsuitdezepresentatiemagwordenverveelvoudigd ofopenbaargemaaktzonderschriftelijke toestemming.
hansvermaak
e [email protected] www.hansvermaak.com
Alleintellectueleeigendomsrechtenmetbetrekking totdezepresentatieberustenbijdeauteur.Nietsuitdezepresentatiemagwordenverveelvoudigd ofopenbaargemaaktzonderschriftelijke toestemming.
16