1

DEPREME KARŞI YAPISAL OLMAYAN RİSKLERİN AZALTILMASI:

GÜVENLİ YAŞAM ODASI ÖRNEĞİ

AHMET ÖZDEMİR1, SERPİL GERDAN

2, ESMA BULUŞ KIRIKKAYA

3, TURGUT

ŞAHİNÖZ4

1 Jeofizik Mühendisi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, İmar ve Şehircilik Dairesi, Kocaeli

2 Yrd. Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi, İzmit MYO, Kocaeli

3Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Kocaeli

4Yrd. Doç. Dr. Gümüşhane Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Gümüşhane

E-posta: ahmet.ozdemir@kocaeli.bel.tr

ÖZET:

Yapısal olmayan elemanlar, bir binanın yapısal elemanları dışında kalan tüm detaylarıdır ve deprem

anında insan yaşamını tehdit ederler. Kocaeli şehrinin Kuzey Anadolu Fay Hattının üzerinde olması ve

beklenen depremler düşünüldüğünde, olası bir deprem esnasında nerede olursak olalım yapısal riskler

kadar yapısal olmayan risklerle de karşı karşıya kalabiliriz. Daha önce yapılan çalışmalarda 1999

depremlerinde yaralanmaların % 50’si ve ölümlerin % 3’ünün bu risklerden kaynaklandığının tespiti

bu risklerin yapısal riskler kadar önemli ve dikkate değer olduğunu açıkça göstermiştir. Kocaeli

Büyükşehir Belediyesi, AFAD İl Müdürlüğü ve Kocaeli Üniversitesi işbirliği ile yürütülen Mahalle

Halkı Afetlere Hazırlık Eğitim Projesi kapsamında geliştirilen Güvenli Yaşam Odası uygulaması;

yapısal olmayan risklerin belirlenerek sabitlenmesinin deprem güvenliği açısından önemini

uygulamalı olarak göstererek toplumda bu alanda bir güvenlik kültürünün oluşturulmasına öncülük

etmeyi hedeflemektedir. Evlerimiz başta olmak üzere yaşam alanları içerisinde mobilyalar, kitaplıklar,

beyaz eşyalar ve büyük elektronik cihazları sabitleyerek, deprem sonrası oluşabilecek yaralanmaların

azaltılmasının mümkün olduğunun vurgulandığı bu proje ile toplumun her yaş gurubu ve kesimine

evlerinde sabitlenmeyen eşyaların kendileri için oluşturacağı riskler ve sabitleme teknikleri uygulamalı

olarak öğretilmektedir. Güvenli yaşam odasının dış cephesi, yapısal olmayan risklerle ilgili genel

bilgiler ve sabitleme yöntemlerine ait görsellerle giydirilmiş olup içerisinde yer alan plazma televizyon

aracılığıyla da sabitleme teknikleri video görselleri ile desteklenmiştir. Özellikle çocuklara yönelik

tehlike avı uygulamaları ve ödüller ile yaygınlaştırma faaliyetleri sürdürülmektedir. Bu çalışma ile

yapısal olmayan risklerin azaltılmasına yönelik proje kapsamındaki bölgelerde farkındalık

oluşturulması doğrultusunda değerli adımlar atılmış olup, güvenli yaşam odasını ziyaret edenlerin bilgi

ve tutumlarında önemli derecede olumlu gelişmelerin olduğu proje kapsamında yapılan diğer

akademik çalışmalara ait çıktılarla desteklenmiştir.

ANAHTAR KELİMELER: Deprem, Risk Azaltma, Eşya Sabitleme, Güvenli Yaşam

2

REDUCE NON-STRUCTURAL RISK AGAINST EARTHQUAKE:

EXAMPLE OF SECURE LIFE ROOM

AHMET ÖZDEMİR1, SERPİL GERDAN

2, ESMA BULUŞ KIRIKKAYA

3, TURGUT

ŞAHİNÖZ4

1 Geophysical Engineer, Kocaeli Metropolitan Municipality, Reconstruction and Urban Planning

Office, Kocaeli

2 Assist. Prof. Kocaeli University, İzmit Vocational School, Kocaeli 3Assoc. Prof. Kocaeli University, Faculty of Education, Kocaeli

Assist. Prof. Gümüşhane University, Faculty of Healty Science, Gümüşhane

E-mail: ahmet.ozdemir@kocaeli.bel.tr

ABSTRACT:

Non-structural elements of a building are all elements of except structural component and they

threaten human life during an earthquake. Kocaeli is located on the North Anatolian Fault and it is

exposed to various sizes of earthquakes. Therefore we can be confronted with non-structural risks as

well as structural risks during a possible earthquake. In previous studies showed that 50% of injuries

and 3% of deaths in 1999 earthquakes regarding non-structural risks. This result emphasized that

nonstructural risks is really important. The application of the secure life room is a part of a project

called disaster preparedness training project of the neighborhood carried out cooperation with Kocaeli

Metropolitan Municipality, AFAD (Disaster and Emergency Management Presidency) Provincial

Directorate and Kocaeli University. The goal of this application is to lead of establish safety culture in

this field and also demostrate non-structural risks and show risk reduction applications. With this

project, fixing techniques are taught for people different age or groups. In this project, people who are

different age and group learned fixing techniques of furnitures, libraries, white and large electronic

devices for their houses or other places. The outer surface of the secure life room is covered with

information about non-structural risks and fixing methods and the fixing techniques are also showed

by plazma tv in the room during the project. Especially some dissemination practice and awarding

activities such as hazard hunt game for children are still continuing. Important outcomes have been

taken to reduce non-structural risks with this application called secure life room and outcomes of

information and attitude level is supported by outcomes from other academic studies in this project.

KEYWORDS: Earthquake, Risk Reduction, Fixing , Secure Life

1.GİRİŞ

Depremler etkisi açısından insanlık tarihi boyunca en yıkıcı afetlerin oluşmasına sebep olmuştur.

Bunun neticesinde can, mal ve sosyal hayatın açısından olumsuz sonuçlar oluşmuştur. Afet sonrasında

ise kısmen ya da tamamen tahrip olan çevre şartlarında insanların hayatlarını devam sürdürmesi zor

olmakta ve bu durum sosyal-psikolojik tahribatlar meydana getirmektedir. Afet sonrası iyileştirme

aşaması uzun bir süreç olabilmektedir. Ülkemiz açısından bir dönüm noktası olan 17 Ağustos 1999

tarihi, toplumumuzun afetler karşısındaki yetersizliğimizi ve çaresizliğimizi ortaya koymuş olup,

etkileri yıllar boyunca da unutulmayacaktır (AHEB, 2004).

Türkiye topraklarının % 96’ sının (AFAD, 2017) ve nüfusunun büyük bölümünün aktif deprem

kuşağında bulunması nedeniyle (Şekil 1) depremin hayatımızın çok önemli bir konusu olduğu ve

depremlerle yaşamamız gerektiği kaçınılmaz bir durumdur.

3

Şekil 1: Türkiye Deprem Bölgesi Haritası (AFAD 2017)

“Geçtiğimiz yüzyıl içerisinde kayıtlara geçen ve hasar yapan 158 deprem meydana gelmiş ve bu

depremlerde 97.200 kişi hayatını kaybetmiş, 175.000 kişi yaralanmış ve 583.371 bina yıkılmış ya da

ağır hasar görmüştür.” (Taymaz, 2001). 1900 yılından günümüze kadar Şekil 2 gösterilmekte olan

Türkiye ve yakın çevresinde meydana gelen depremlere ait kayıtlar deprem konusunun, sürekli

gündemde tutularak insanların deprem riski algılarının canlı tutulması gerektiğini göstermektedir.

Ülkemizde nüfusun yoğun olarak bulunduğu ve sanayinin hızlı bir şekilde geliştiği büyükşehirlerde

kentsel deprem riskinin, afete maruz alanlarda yapılaşmanın engellenmesi veya ilgili yerleşim

yerlerinden uzaklaşmakla sağlanabileceğini göstermektedir. Ancak bu yaklaşımlar uygulanabilir

olmaktan ve gerçekçilikten uzaktır. Ana hedef can ve mal kayıpları ile sosyo-ekonomik kayıplar

bakımından hasar görebilirliğin azaltılması olmalıdır ( BOUN,1999).

Şekil 2 : 1900 Yılından günümüze Türkiye ve yakın civarında meydana gelen M>=4.0 olan

depremlerin dağılımı (AFAD, 2017) (http://www.deprem.gov.tr/tr/depremdokumanlari/257

4

Unutulmaması gereken bir konu da, olası deprem sonrası karşılaşacağız çok büyük can ve mal

kayıplarının azaltılmasında, deprem öncesi yapılacak hazırlıkların en kolayı ve en kazançlısının

yapısal olmayan risklerin azaltılması olduğudur (İSMEP, 2009a).

1999 Marmara depremi sonrasında, ülke çapında deprem risklerinin saptanması ve azaltılması ile ilgili

tedbirler artmış, İstanbul’da yaşanabilecek bir depremin etkilerinden en az şekilde etkilenmek için önemli

adımlar atılmıştır. Bu girişimlerin çoğunluğu yapı stoğu ve kentsel altyapıdaki deprem kaynaklı risklerin

belirlenmesi ve riskin azaltılması ile ilgili olmuştur. Yapısal olmayan risklerin azaltılması alanında

gerçekleştirilen proje sayısı ise maalesef yeterli seviyede değildir (Durukal vd., 2008).

1.1.Yapısal Olmayan Elemanlar

Bir binanın içindeki veya üzerindeki elemanlar yapının sağlamlığını etkileyen yapıya ait elemanlar ve

yapının kullanımı etkileyen yapıya ait olmayan elamanlar olarak iki şekilde değerlendirilir. Yapıya ait

elemanlar binanın tüm yükünü taşıyan ve gücünü etkileyen temel elemanlardır; temel, kolonlar,

kirişler, perde duvarlar ve çatı gibi elemanlardır (Şekil 3). Yapıya ait olmayan elemanlar ise binanın

sağlamlığından çok, içinin kullanımıyla ve estetiğiyle ilgili elemanlardır. Çeşitli boyutlara sahip

vitrinler, elbise dolapları, kitaplıklar, şifonyerler ve aynaları, portmantolar, mutfak dolaplarının kapak

ve çekmeceleri, bilgisayar, televizyon, müzik seti, buzdolabı, çamaşır makinesi, elektrikli, kömürlü,

odunlu, sobalar, tablolar, banyo aksesuarları, , aydınlatma elemanları, raflar ve raf içinde buluna

eşyalar, kombiler, havalandırma sistemleri gibi unsurlar bu elemanlara örnek olarak verilebilir

(AFAD, 2011a) (Şekil 4).

Şekil:3 Binanın Yapısal Elemanları Şekil:4 Binanın Yapısal Olmayan Elemanları

(FEMA E-74) (FEMA E-74)

5

Şekil 3 ve 4 ‘e göre binada bulunan yapısal olmayan elemanların yapısal elemanlara oranla çok daha

fazla yer kapladığı görülmektedir. Deprem sonrası oluşabilecek zararın Amerika Birleşik Devletleri

(ABD) ve Japonya’da %85 oranında (Takahashi ve Shiohara, 2004), ABD'de ise %85 oranında

(Miranda ve Taghavi, 2003) yapısal olmayan elemanlardan kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Türkiye’de yapı içerisindeki yapısal olmayan elemanların bir proje içindeki yaklaşık maliyet oranı;

binanın cinsine ve kullanım amacına göre farklılık göstermektedir. Bu konu ile ilgili henüz bir çalışma

olamamakla birlikte, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın birim fiyatlandırma işlemlerinde; kaba ve ince

inşaat maliyetleri, mekanik ve tesisat maliyetleri, elektrik tesisatı maliyetleri olarak üç gurupta

toplanmaktadır. Her yıl bu malzemelerin ücretleri güncellenmektedir. Bina çeşidine, şekline ve

kullanım amacına olarak farklılaşan grup maliyetleri, şehirlerin emlak değerlerine göre de değişiklik

göstermektedir (İpek,C. vd, 2015). Türkiye’de binaların proje maliyetlerinde yapısal olmayan

elamanların yaklaşık oranları (Tablo.1) oldukça yüksektir. Bu da bize yapısal olmayan elemanların

olası bir deprem sonrası oluşabilecek hasarların büyük bir bölümünü oluşturacağını göstermektedir.

Tablo.1: Türkiye de yapısal olmayan sistemlerin bir projenin maliyeti içindeki yaklaşık oranları (İstanbul

emlak değerleri esas alınmıştır, (İpek,C. vd, 2015)

1.2.Yapısal Olmayan Riskler

Yapısal olmayan elemanlar, yer değiştirme potansiyellerinin yüksek olmasından dolayı deprem

esnasında yaralanmalara, ölümlere ve maddi kayıplara neden olabilirler. Yapısal olmayan elemanların

sebep olduğu tehlikelerden kaynaklı risklere ‘‘ Yapısal Olmayan Riskler’’ denir.(AFAD, 2011b)

“Risk = Tehlikenin gerçekleşme olasılığı X Hasargörebilirlik” şeklinde ifade edilen riskin anahtar

unsurları tehlike ve hasargörebilirliktir.’’(Peduzzı, 2000). Deprem tehlikesinin gerçekleşmesini

engellememiz mümkün olmadığından riski azaltmanın tek yolu hasar görebilirlik seviyesini en aza

indirmektir. Riskin büyüklüğü yapısal olmayan elemanların verebileceği zararla ilişkilidir; can

kayıpları, yaralanmalar ve maddi kayıpların artmasına sebep olabilir.

Ülke topraklarının büyük bir kısmında deprem tehlikesinin yüksek olması ve bu güne kadar yaşanmış

olan depremler bundan sonra yaşanacak depremlerin habercisi durumundadır. Olası bir depreme evde,

okulda, işyerinde, hastanede veya bir alışveriş merkezinde yakalanabiliriz. Bulunduğumuz binalar çok

6

sağlam binalar olabilir ama deprem etkisiyle sabitlenmeyen eşyalar kayıp, düşerek, çarparak

etrafındaki canlıları tehdit edeceği kaçınılmaz bir gerçektir (İSMEP, 2009b). Bu nedenle özellikle

zamanımızın büyük bir kısmını geçirdiğimiz evlerimizde bulunan televizyon, buzdolabı, gardolap,

kitaplık, avize, tablo, portmanto gibi eşyaların olası bir deprem anında bize zarar verebilme potansiyeli

olduğunun farkına varılması hayati önem taşımaktadır.

1.3.Yapısal Olmayan Risklerin Azaltılması

Yapısal Olamayan Riskler: Binanın temel, kolon, kirişler, dışında kalan yani taşıyıcı sistemi dışındaki her

türlü sabitlenmemiş eşyanın, objenin sebep olduğu risklerdir. Bunlar ev, okul, işyeri, hastane, alışveriş

merkezi gibi bulunduğumuz tüm alanlarda bizleri tehdit etmektedir. Yapısal olmayan risklerin azaltılması

ile ilgili ilk olarak eşyaların yerlerinin değiştirilmesi, ağır eşyaların yüksek raflardan aşağıya alınması gibi

basit önlemlerin yanısıra uzman desteği gerektirecek karmaşık çözümlere kadar farklılık gösterir (Durukal

vd., 2008).

Evlerde depreme karşı yapısal olmayan risklerin azaltılması için bir risk azaltma uygulaması

olan deprem tehlike avı yapılabilir. Deprem tehlike avı uygulamasında izlemesi gereken üç

aşama vardır. İlk aşamada hayati tehlike oluşturacabilecek büyük eşyaların öncelikli olarak

sabitlenmesidir. İkinci aşamada, ekonomik değeri yüksek olan plazma televizyon, bilgisayar

gibi elektronik eşyalar sabitlenmesi ve son aşama ise, hayatımızda önemli yeri olan tablo,

biblo, antika gibi değerli eşyalar sabitlenmesidir (Petal ve Türkmen, 2001) Deprem tehlike

avına dayalı sabitleme çalışmaları ve aile afet planı ile yaşam alanlarımızda deprem öncesi

hazırlık ve zarar azaltma çalışmaları kısmen gerçekleştirilmiş olur.

GÜVENLİ YAŞAM ODASI UYGULAMASI

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Deprem Eğitim Merkezinde 2011 yılından itibaren deprem simülatörü

kullanarak deprem eğitimi verilmeye devam edilmektedir. İlkokul, ortaokul, lise öğrencilerine ve

çeşitli sivil toplum kuruşları temsilcilerinden oluşan gruplara yıllık yaklaşık 5000 kişiye deprem

eğitimi verilmektedir. Bunun yanı sıra hafif zihinsel engellilere, görme engellilere ve işitme engellilere

yönelik eğitimlerde sürdürülmektedir. Talepte bulunan okullara gidilerek uygulamalı eğitimlerde

verilmektedir.

17 Ağustos 1999 Depreminde yaşanılan acı tecrübelerden alınan derslerin ışığında Kocaeli

Üniversitesi, Kocaeli İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi afetlere

karşı halkın eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi konusundaki sorumluluklarının bilincinde olarak 2017

yılında ortaklaşa hayata geçirdikleri ‘‘Kocaeli Mahalle Halkı Afetlere Hazırlık Eğitimi Projesi’’ ile

olası bir afet öncesi, sırası ve sonrasında, bilinmesi ve yapılması gerekenlerle ilgili hazırlık ve zarar

azaltma odaklı afete hazırlık eğitimlerini Kocaeli genelinde sürdürmektedirler. Bu projenin çıktısı

olarak ortaya çıkan Güvenli Yaşam Odası uygulaması ile toplumda yapısal olmayan risklerin

azaltılması ile ilgili bilinç oluşturulması hedeflenmektedir. Yapısal olmayan risklerin ciddiye alınması

önemlidir: Kocaeli ve Afyon Depremleri Ölüm ve Yaralanma Nedenleri Arastırması’nda yapısal

olmayan unsurlara bağlı yaralanma oranı %50, can kayıpları oranı %3-4 olarak saptanmıştır (Petal,

2003). 17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde 17.000 civarı insanın yaşamını yitirdiğini hatırlarsak

yaklaşık 1000 kişiye yakın insanımızın yaşamını yitirme sebebinin yapısal olmayan risklerden

kaynakladığı ortaya çıkmaktadır. Bu rakamın önemsenmesi gerektiği düşüncesiyle Kocaeli Mahalle

7

Halkı Afetlere Hazırlık Projesi kapsamında halkımızın depreme karşı yapısal olmayan riskler

konusunda farkındalığını arttırmak için Güvenli Yaşam Odası uygulaması tasarlanmıştır.

Güvenli Yaşam Odası 6 m. boyunda, 2.40 m. eninde ve 2.40 m. yüksekliğinde bir konteyner oda

görünümü verilerek tasarlanmıştır. Vinç yardımıyla taşınıp proje kapsamında Kocaeli’nin tüm

mahallelerinde uygulama yapılarak tüm şehir halkına ulaşılması planlanmaktadır. Dış cephesi yapısal

olmayan risklerle ilgili genel bilgiler ve sabitleme yöntemlerine ait görsellerle giydirilmiş olup,

içerisinde bulunan plazma televizyon aracılığıyla da sabitleme teknikleri ile ilgili video görselleriyle

desteklenmiştir. Ayrıca oda içerisinde (Şekil.5) plazma TV, mutfak dolapları, kitaplık, şifonyer, cam

sehpa, koltuklar, ezca dolabı, yangın tüpü, avizeler gibi evsel eşyaların doğru sabitlenmiş ve

sabitlenmemiş örnekleri yer almaktadır. Sabitleme aparatları mavi renk boyanarak görünürlüğü

arttırılmıştır. Doğru ve yanlış sabitleme uygulamalarının yanına metal soru işareti asılmış olup,

tehlike avı uygulamasında öğrenciler ile uygulamaya katılanlara doğru veya yanlış tiklerini soru

işaretlerine yapıştırarak (Şekil.6 -a) tehlike avı oyunu oynatılmaktadır. Uygulamalı olarak

gerçekleştirilen bu eğitimle, daha önce kitaplardan veya videolardan izledikleri eşya sabitleme

malzemelerini yakından görerek yapısal olmayan riskler konusunda bilinç seviyeleri arttırılmaktadır.

Kocaeli Mahalle Halkı Afetlere Hazırlık Eğitim Projesi kapsamında 2017 ve 2018 yılları içerinde

projenin uygulandığı mahalelerde mahalle sakinlerine ve öğrencilere yapısal olmayan risklerin

azaltılması ilgili eğitimlerin verilmesi planlanmaktadır.

Şekil.5: Güvenli Yaşam Odası Resmi 1-7 Mart Deprem Haftası Etkinliği Cumhuriyet Parkı

8

(a) (b)

Şekil.6: (a) ve (b) Güvenli Yaşam Odası Öğrenci Eğitimi Resimleri

Ülkemizde AFAD ve AKUT tarafından deprem eğitimlerine yönelik deprem tırı ve simülatörler gibi

görsel materyaller desteklenen benzer uygulamalar yapılmaktadır. Güvenli Yaşam Odası uygulaması

ile katılımcılar aldıkları teorik eğitimleri hem görsel, hem işitsel ve hem de uygulamalı olarak (Şekil.6-

b) hayata geçirme imkanı bulmakta ve yapısal olmayan risklerin azaltılması ile ilgili deneyim

kazanmaktadırlar. Uygulamalı bu eğitimler katılımcılara evlerinde ve yaşam alanlarında bu

uygulamaları yapmanın aslında zor olmadığı algısını da kazandırmaktadır.

Bu proje kapsamında, proje ekibi tarafında Güvenli Yaşam Odasına ziyaret etmek isteyenler arasından

gönüllü olan ziyaretçilere güvenli yaşam odasını gezmeden önce ve gezdikten sonra açık uçlu

sorulardan oluşan bir anket uygulaması yapılmış ve katılımcıların uygulamaya yönelik görüş ve

değerlendirilmiştir. Çalışma sonuçlarına yönelik katılımcı görüşlerinin bir kısmı Tablo 2’de

verilmiştir.

Tablo2. Katılımcıların Yaşam Odası ziyareti sonrasında afet zararlarının azaltılmasında bireysel olarak

yapılabilecekler konusunda görüşleri

% f Yanıtlar

Sabitleme 38.2 21 “Evimizdeki eşyaları güvenli bir şekilde sabitlemeliyiz.”

“Sabitlemeye ilk kendi odamdan başlayacağım.”

Bilinçlendirme 21.8 12 “Bilinçlendim, daha çok dikkat ederim”

“Bilinçlendirilmeye devam edilmeli.”

“Basit şekilde büyük zararlardan kaçınılabileceğini gördüm.”

“Herkesi bilinçledirerek can ve mal kaybı azaltılabilir.”

Eğitim 12.7 7 “Bireysel eğitim alınmalı, afet anında ne yapmalıyız bilgilendirilmeli ve

kişisel güvenlik için yapacaklarımız konusunda zemin hazırlanmalı”

“Afet eğitimi ile bilinçlenmeye katkı sağlayabiliriz.”

Önlem alma 9.1 5 “Evimizde afete karşı önlem almalıyız.”

Yanıt vermeyenler 18.2 10

(Buluş vd., 2017)

9

Anket uygulamasına ait sonuçlara göre, katılımcıların Güvenli Yaşam Odası ziyaretleri sonrası yapısal

olmayan risklerin azaltılması konusundaki bilgi ve tutumlarında önemli derecede olumlu değişiklikler

olduğu görülmektedir (Buluş vd., 2017).

SONUÇ

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrasında ülkemizde depremle ilgili yapılan çalışmalar

daha çok yapısal ağırlıklı olmuştur. Deprem bölgelerinde yapılacak binalar hakkındaki

yönetmeliğin ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun

yürürlüğe girmesiyle birlikte deprem riski altındaki alanların önüne geçilerek, mevcut yapı stoğunun,

kentsel altyapının ve kritik öneme sahip kamu binaların depreme karşı güvenliği arttırılmaya

çalışılmaktadır. Yapısal risklerle ilgili çalışmalar bir taraftan devam ederken yapısal olmayan risklerin

azaltılmasına yönelik projeler çalışmalar ise maalesef yok denilecek kadar azdır. 6331 sayılı İş Sağlığı

ve Güvenliği kanun kapsamında kamu kurumları ve özel sektöre ait işyerlerinde yapısal olmayan

risklerin azaltılması ile ilgili eşya sabitlemeleri gerçekleştirilmektedir. Fakat evlerdeki yapısal olmayan

risklerin belirlenmesi ve önlemlerin alınması ile ilgili herhangi bir yaptırım bulunmamaktadır.

Depreme karşı yapısal olamayan riskler konusunda bilinç sahibi olmayan kişiler, bu konuyla ilgili bir

zorunluluk olmaması sebebiyle de evlerinde ve yaşam alanlarında yapısal olmayan risklere karşı

önlem almak konusunda duyarsız kalmaktadır. Bu durumun farkında olarak Kocaeli Üniversitesi,

Kocaeli İl Afet ve Acil Müdürlüğü ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan Güvenli

Yaşam Odası uygulaması ile Kocaeli genelindeki tüm mahallelerde yapısal olmayan risklerin

azaltılmasına yönelik eğitimler hedeflenmiş ve hayata geçirilmiştir.

Güvenli Yaşam Odası projenin uygulandığı üç mahallede ve 1-7 Mart Deprem Haftası etkinlikleri

kapsamında İzmit ilçesi Cumhuriyet Parkında sergilenmiş olup, 196 mahalle sakini, 224 Hızır Reis İlk

ve Ortaokulu öğrencisi, 36 İzmit Lisesi Öğrencisi, 246 75. Yıl İlk ve Orta Okulu Öğrencisi ve 84

Şükrü Arıcı İlkokulu Öğrencisi olmak üzere toplam 786 kişiye ulaşılarak Güvenli Yaşam Odasında

Yapısal Olmayan Risklerin Azaltılması ile ilgili zarar azaltma eğitimi verilmiş olup proje

kapsamındaki teorik ve uygulamalı eğitimler devam etmektedir.

Bu eğitimlerle insanlar ev ve yaşam alanlarında yapısal olmayan riskler hakkında bilinçlenmekte,

gerekli basit önlemlerle yaşamlarını nasıl koruyacaklarını uygulamalı olarak öğrenmektedirler. Bu

bağlamda Güvenli Yaşam Odası eğitimleri yapısal olmayan risklerin azaltılması kültürünün

yaygınlaştırılmasına katkı sağlamaktadır.

Depreme karşı yapısal olmayan risklerin azaltılmasında daha etkili kamu politikaları oluşturmak için

çok daha fazla sayıda ve farklı kesimden veya kişiler üzerinde anket uygulamaları

gerçekleştirilmelidir. Güvenli yaşam odasını ziyaret edenlere uygulanmış olan ankete verilen yanıtlar;

‘‘Güvenli odasının tüm okul bahçelerine getirilmesi’’, ‘‘ Daha fazla simülasyon olması’’, ‘‘Oyunların

arttırılması’’, ‘‘Daha sık bu tür uygulamalara yer verilmesi’’, ‘‘Uygulamadan çok memnun kaldıkları’’

gibi birçok öneri ve görüşlerini dile getirmişlerdir. Bu anketten edinilen bilgiler ve eğitimlerde

edinilen tecrübeler ışığında yeni projelerle Güvenli Yaşam Odası uygulamasının sürdürülmesi

planlamaktadır. Afetlerle mücadelede ilgili üç kurumun işbirliği ile hayata geçirilen proje kapsamında

gerçekleştirilen Güvenli Yaşam Odası uygulamasının ilgili diğer kurum ve kuruluşlara örnek olması,

topluma dayalı afet yönetim anlayışı ile ülkemizde afet kültürünün oluşturulması ve

yaygınlaştırılmasına katkı sağlamasını umut etmekteyiz.

KAYNAKÇA

AFAD, 2017. (http://www.deprem.gov.tr/tr/depremdokumanlari/257

10

AFAD (2011a) Depreme karşı Yapısal Olmayan Risklerin azaltılması El Kitabı, s.2-3

AFAD (2011b) Depreme karşı Yapısal Olmayan Risklerin azaltılması El Kitabı, s.4

AHEB 2004. Hastaneler İçin Afete (Depreme) Hazırlıklı Olma Kılavuzu B.Ü Kandilli Rasathanesi ve

Deprem Araştırma Enstitüsü Afete Hazırlık Eğitim Projesi kapsamında yayınlanan kitap

www.koeri.boun.edu.tr

Boğaziçi Üniversitesi(1999); İzmir Büyükşehir Deprem Master Planı-Final Rapor, İstanbul, s.9.2.

Buluş Kırıkkaya,E., Gerdan,S., ve Özdemir,A. 2017. ‘‘A Secure Life Room Awareness Study To

Reduce Non-Structural Risks In Earthquakes’’ International Berlin Conference, Humbodlt University

Berlin-Germany, 18-21 May 2017

Durukal, E., Erdik, M., Sunday, B., Türkmen, Z. ve Harmandar, E. (2008) Yapısal Olmayan Deprem

Risklerinin Azaltılması, Kadıoğlu, M., Özdamar, E., (editörler), “ ‘Afet Zararlarını Azaltmanın Temel

İlkeleri’;, JICA Türkiye Ofisi Yayınları, No: 2, Ankara, s. 157-175

Taymaz.M, 2001;“Doğal Afet Zararlarını Azaltma Çalışmaları”, Afet ve Afet İşleri Genel

Müdürlüğü, Sayı 2, s.4.

FEMA E-74 2011. Reducing the Risks of Nonstructural Earthquake Damage—A Practical Guide

Federal Emergency Management Agency Washington, D.C, USA

İpek,C., Kuzucuoglu,A., ve Kıstır,M. 2015. International Burdur Earthquake & Environment

Symposium (IBEES2015) Uluslararası Burdur Deprem ve Çevre Sempozyumu 7-9 May 2015,

Mehmet Akif Ersoy University, Burdur-Türkiye, 187-206

İSMEP, (2009a). “Depreme Karşı Yapılsa Olmayan Risklerin Azaltılması”, İstanbul Sismik Risklerin

Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi, İstanbul. s.2

İSMEP, (2009b). “Depreme Karşı Yapılsa Olmayan Risklerin Azaltılması”, İstanbul Sismik Risklerin

Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi, İstanbul. s.1

Miranda E and Taghavi S 2003. Estimation of SeismicDemands on Acceleration-sensitive

Nonstructural Components in Critical Facilities, Proceedings of the Seminar on Seismic Design,

Performance, and Retrofit of Nonstructural Components in Critical Facilities, ATC 29−2, Newport

Beach, CA, 347−360.

Pascal PEDUZZI 2000. “Insight of comman/key indicators for Global Vulnerability Mapping”

Expert Meeting on Vulnerability and Risk Analysis, UNEP/GRID, Geneva, 11-12 September 2000.

Petal, M. 2003. Epidemiology Of Deaths and Injuries In The August 17, 1999, 3:02 A.M. M=7.4,

Kocaeli Earthquake Report, BU KOERI. http://www.probina.com.tr/5UDMK/PDF/AE045_FP.pdf

Petal, M., Türkmen, Z. 2001. Temel Afet Bilinci El Kitabı, Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli

Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, İstanbul. S.14

Takahashi,N., and Shiohara,H., 2004. Life cycle Economic Loss due Seismic Damage of

Nonstructural Elements, Proceeding of 13th World Conference on Earthquake Engineering, Paper

No.203, Vancouver, BC,Canada