Ders Kitaplarında Tasarım

hedefler

• Ders kitaplarında tasarım öğelerini tanımlayabilme

• Ders kitaplarında tasarım ilkelerini kavrayabilme

Boyut

Doku

ÇizgiRenk

Boşluk

Tasarım öğeleri

Boyut

• Ders kitabını oluşturan öğelerin boyutu sizce nasıl olmalıdır?

Kitabın ve kitaptaki öğelerin boyutuna karar verirken;

• Gelişim düzeyi (algılama, kullanım)• Bilgilerin çokluğu• Sayfa sergisi (öğelerin öğretici işlevleri)

Doku

Nesnelerin dış yapıları üzerindeki yüzeysel etkiler

Hissedilişine göre dokular;

• Görsel doku

(bir resimde pürüzlülüğün tarama yardımıyla belirtilmesi)

• Dokunsal doku

(ders kitabının sayfaları ve kapağı dokunsal olarak hissedilebilir)

Doku hangi amaçlarla kullanılır?

• Kullanımı kolaylaştırmak

• Dikkat çekmek

• Doğal görüntüsü vermek

Çizgi

• Çizginin şekli algılamayı nasıl etkiler?

Çizgi

• yatay çizgiler genişlik• dikey çizgiler yükseklik• eğik çizgiler dengesizlik• kırık çizgiler sertlik• dalgalı, yuvarlak çizgiler yumuşaklık

Çizgiler tasarımda bütünlük ve zenginliği sağlayabilir

• Başlıkların altını çizmek belirginlik ve vurgu oluşturmak

• bir bilgiyi görselleştirmek dikkat çekmek (tablo, şema, grafik…)

• farklı bilgi bölümlerinin altını çizmek

• öğeler arasındaki ilişkileri belirtmek (kesik çizgi dolaylı, sürekli çizgi doğrudan ilişki)

Renk

• Ders kitaplarında görsel zenginliği sağlar

Rengin algılamaya etkileri:

• Psikolojik etkileri:

Resimde duygulara en çok etki eden elemandır.

Coşku durgunluk, canlılık gibi duyguların algılanması (sigaranın zararlarının anlatımında mavi, yeşil yerine gri ve siyah renkler)

• kitabın okunmasında itici ya da çekici rol oynar• görüntünün gerçekliği artar• önemli noktalara dikkat çeker• anlatımda kolaylık (fiziki harita)

Renk kullanımında nelere dikkat edilmeli?

• Canlı renkler daha çok dikkat çeker (parlak renkler küçük yaş grupları için kullanılabilir)

• renkler arası uyum sağlanmalı• eğitsel amaçlar gözetilmeli (dikkati dağıtmamalı)

Boşluk

• Ders kitabında boşluk neden önemlidir?

Boşluk;

• Karmaşayı önler• metinlerin okunmasını kolaylaştırır (paragrafları

ve nesneleri birbirinden ayırırlar)• not alma imkanı verir

Tasarım ilkeleri

• Tasarım öğelerinin işlevlerini yerine getirmesine rehberlik eder

• Kitabın okunabilirliğinde önemlidir

Bütünlük

Denge

TekrarUygunluk

Vurgu

Tasarım ilkeleri

Bütünlük

Ders kitaplarında sayfa düzeni içinde bulunan öğelerin kendi aralarında ve diğer sayfalarla oluşturduğu uyum.

Bütünlük

• Gereksiz öğeler ve ayrıntılardan kaçınılmalı

• Yazı, renk ve resimler gibi görsel elemanlar sayfa içerisinde düzenli bir şekilde yerleştirilmeli

• Sayfa düzeni, yazı karakteri, puntolar, satır aralıkları, metin blokları gibi elemanlar bir bütünlük içinde olmalı

Denge

Şekil, renk, boşluk ve boyut gibi tasarım öğelerinin sayfa düzeni

içerisinde yerleşimindeki uyumdur.

Denge

Denge görünümü nasıl etkiler?

Simetrik ya da asimetrik kompozisyonlar seçilebilir

• simetrik denge: görsel elemanlar merkeze ve sayfa ortasından geçtiği varsayılan sanal bir çizgiye eşit mesafede yerleştirilir

Örnek: insan yüzü

•

Asimetrik denge:

Öğelerin birbirine eşit olmayan ağırlıkta ve mesafede düzenlenmesi

Göz simetrik dengeye aşinadır, asimetrik dengenin şaşırtan, dikkat uyandıran etkisi vardır.

Simetrik Denge Asimetrik Denge

Tekrar

Tasarım öğelerinin dikkati dağıtmayacak bir düzende sunulması

Tekrar

•Gözün izlediği hareket sırasına göre yerleşim

•Renklerde devamlılık

•ünite ve konu başlıklarında devamlılık

•madde işaretlerinde devamlılık

Uygunluk (orantı ve görsel hiyerarşi)

Farklı boyut, biçim ve renklerden oluşan görsel elemanlar arasındaki

orantı

Uygunluk

• iletilmek istenen bilgiyi destekler nitelikte olmalı

• bazen metin, bazen de resimler ön plana çıkarılarak görsel hiyerarşi oluşturulabilir

Vurgu

Önemli öğelere dikkat çekilmesidir

Vurgu

Uygun ve yerinde yapılan vurgu, bilginin iletimine ve akılda kalmasına

yardım eder

Vurgu çeşitleri

•alt-çizgi ile vurgulama

•renkle vurgulama: diğerlerinden farklı renk ve ton kullanma

•farklı yazı karakteri kullanma

• eğik yazma

•fon üzerine metin oluşturma

•Resim, fotoğraf gibi elemanlarla vurgulama

•diğerlerinden daha büyük yazma௵ madde işareti kullanma

Vurgu kullanırken;

•Aşırıya gidilmemeli

•vurgu yapılan ögeler tutarlı olmalı (aynı özellik için farklı vurgunun kullanılması)

teşekkürler