Diagnoza problemów społecznych - Miasto Leżajsk

Diagnoza problemo w społecznych Na zlecenie Urzędu Miejskiego w Leżajsku

Oficyna Profilaktyczna

Ul. Dworcowa 9a/19

30-556 Kraków

Tel. 12 39 50 665

Fax: 12 39 50 665

E-mail: [email protected]

15.11.2017r.

Diagnoza problemów społecznych 2017

1

Spis treści

1. WPROWADZENIE ............................................................................................................................. 2

1.1. Cele i ogólne założenia badania .............................................................................................. 3

1.2. Problematyka badania ............................................................................................................. 3

2. METODOLOGIA BADANIA ................................................................................................................ 4

2.1. Uzasadnienie i wybór techniki badawczej ............................................................................... 4

2.2. Dobór próby ............................................................................................................................ 5

2.3. Narzędzia badawcze ................................................................................................................ 6

3. BADANIE DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW NA TERENIE MIASTA LEŻAJSKA ......................................... 7

3.1. Struktura badanej próby ......................................................................................................... 7

3.2. Postrzeganie wybranych problemów społecznych ............................................................... 10

3.3. Problem alkoholowy z perspektywy dorosłych mieszkańców .............................................. 11

3.4. Problem nikotynowy z perspektywy dorosłych mieszkańców .............................................. 23

3.5. Problem narkotykowy z perspektywy dorosłych mieszkańców ............................................ 27

3.6. Profilaktyka z perspektywy dorosłych mieszkańców ............................................................ 34

4. BADANIE DZIECI I MŁODZIEŻY NA TERENIE LEŻAJSKA ....................................................................... 36

4.1. Struktura badanej próby ............................................................................................................ 36

4.2. Czas wolny .................................................................................................................................. 38

4.3. Sytuacja rodzinna badanej młodzieży ........................................................................................ 41

4.4. Problem alkoholowy z perspektywy dzieci i młodzieży .............................................................. 43

4.5. Problem nikotynowy z perspektywy dzieci i młodzieży. ............................................................ 56

4.6. Problem narkotykowy z perspektywy dzieci i młodzieży ........................................................... 59

5.BADANIE SPRZEDAWCÓW NA TERENIE LEŻAJSKA ............................................................................. 70

5.1. Struktura badanej próby ............................................................................................................ 70

5.2.Problem alkoholowy i nikotynowy z perspektywy sprzedawców. .............................................. 71

6. REKOMENDACJE ................................................................................................................................ 81

6.1.DZIECI I MŁODZIEŻ ....................................................................................................................... 82

6.2.DOROŚLI MIESZKAŃCY ................................................................................................................ 84


2

1. WPROWADZENIE

Gwałtowne przemiany technologiczne, ekonomiczne oraz społeczno-kulturowe,

jakie dokonały się w XX wieku doprowadziły do przeobrażeń niemal w każdej dziedzinie

życia społecznego przyczyniając się do przeobrażenia starych oraz powstania nowych

problemów społecznych. Problem społeczny: w definicji R. Marisa to: ogólne wzory

zachowania ludzkiego lub warunków społecznych, które są postrzegane jako zagrożenia

dla społeczeństwa przez znaczącą liczbę ludności, przez silne grupy, bądź przez

charyzmatyczne jednostki, oraz które mogą być rozwiązane czy też którym można jakoś

zaradzić1. Według K. Frysztackiego, warunkiem determinującym zaistnienie problemu

społecznego jest stan świadomości. Pojawiające się i narastające poczucie niepokoju,

zagrożenia, sprzeciwu to mechanizm identyfikowania problemów oraz nadawania

im społecznego charakteru2. W świetle tych definicji muszą pojawić się cztery istotne

elementy, aby można było mówić o problemie społecznym:

problem społeczny jest zjawiskiem niepożądanym;

wywołuje krytykę znacznej liczby ludzi;

jest zjawiskiem możliwym do przezwyciężenia;

można go przezwyciężyć przez zbiorowe działanie.

Do problemów społecznych, które w ostatnich dekadach dają najwyraźniej znać o sobie

w polskiej rzeczywistości należy zaliczyć: alkoholizm, narkomanię, nikotynizm, ubóstwo,

bezrobocie, przemoc, bezradność opiekuńczo-wychowawczą oraz wykluczenie społeczne.

Każdy z tych problemów wymaga odmiennego podejścia i działań specjalistów. Priorytetem

w polityce społecznej staje się zatem przeciwdziałanie tego typu zagrożeniom oraz podjęcie

działań prowadzących do ograniczenia izolacji społecznej oraz zwiększenie integracji

społecznej grup i osób zagrożonych występowaniem wyżej wymienionych problemów.

Punktem wyjścia wszelkiej interwencji socjalnej jest diagnoza, będąca niezbędnym

elementem poprawnie zaplanowanego procesu zmian. Badanie to ma na celu przede

1K. Frysztacki, Socjologia problemów społecznych, Warszawa 2009, s. 20.

2Frysztacki K. , Problemy społeczne, [w:] Encyklopedia socjologii, tom III, Warszawa 2000, s. 205


3

wszystkim zdiagnozowanie stanu społeczeństwa oraz wskazanie przyczyn obecnej

sytuacji. Diagnoza społeczna bezpośrednio lub pośrednio odnosi się do stanu

i sposobu zaspokajania potrzeb społecznych. Jej specyfiką jest fakt, iż koncentruje się ona

na zidentyfikowaniu i opisaniu takich zjawisk, które ograniczają zaspokojenie potrzeb

społecznych lub stwarzają zagrożenie takiego ograniczenia. Pomaga ona zidentyfikować

negatywne, nieakceptowane zjawiska, a także niezaspokojone potrzeby i oczekiwania

mieszkańców.

1.1. Cele i ogólne założenia badania

Niniejsza diagnoza społeczna, realizowana na zlecenie Urzędu Miejskiego w Leżajsku, ma na

celu ukazanie skali problemów uzależnień społecznych oraz przemocy na terenie miasta.

Zakres działań badawczych odnosił się do zidentyfikowania następujących kwestii:

zidentyfikowania problemów uzależnień wśród różnych grup (dzieci, młodzieży,

dorosłych mieszkańców),

zidentyfikowania przyczyn lub czynników wywołujących sytuacje problemowe,

określenie skali oraz zakresu problemów uzależnień,

zidentyfikowania skutków występujących problemów, pokazanie rozwiązań mających

na celu wyjaśnienie sytuacji problemowej lub złagodzenie jej skutków.

1.2. Problematyka badania

Zakres prac badawczych odnosił się do zdiagnozowania następujących problemów:

Problemu alkoholowego (alkoholizmu) – według WHO to ,,wszelki sposób picia,

który wykracza poza miarę tradycyjnego i zwyczajowego spożycia albo poza ramy

obyczajowego, przyjętego w całej społeczności, picia towarzyskiego bez względu

na czynniki, które do tego prowadzą”3. Problem alkoholowy jest jednym

3 T. Pilch, Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, str. 92.


4

z najpoważniejszych i najpowszechniejszych problemów społeczeństwa polskiego,

w związku z tym tej kwestii poświęcono najwięcej miejsca w niniejszej diagnozie.

Problemu narkotykowego (narkomania) – według ustawy z dnia 29 lipca 2005r.

o przeciwdziałaniu narkomanii, narkomania to: ,,stałe lub okresowe używanie

w celach niemedycznych środków odurzających, substancji psychotropowych, środków

zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, w wyniku czego może powstać

lub powstało uzależnienie od nich”.4 W niniejszym raporcie zwrócono uwagę przede

wszystkim na następujące kwestie związane z owym zjawiskiem: rozpowszechnienie

i dostępność narkotyków oraz dopalaczy, skala problemu wśród dorosłych

mieszkańców, dzieci i młodzieży szkolnej na terenie miasta;

Problemu nikotynowego (nikotynizm) – jest zjawiskiem, które polega na

regularnym zażywaniu tytoniu, w skład którego wchodzi nikotyna – silna trucizna

oraz szereg innych substancji, które wykazują negatywny wpływ na nasz organizm.

Niniejsza diagnoza ma na celu ukazanie skali uzależnienia oraz dostępności dla dzieci

i młodzieży szkolnej na terenie miasta, a także skali problemu wśród dorosłych

mieszkańców Leżajska

2. METODOLOGIA BADANIA

2.1. Uzasadnienie i wybór techniki badawczej

Istotą badania było poznanie opinii oraz postaw względem wybranych problemów

społecznych: problemu alkoholowego, nikotynowego, narkotykowego. W tym celu

zdecydowano się na przeprowadzenie czterech komplementarnych badań, zrealizowanych

wśród trzech grup społecznych: dorosłych mieszkańców miasta, uczniów uczęszczających do

szkoły podstawowej i ponadgimnazjalnej oraz sprzedawców alkoholu. Każda grupa

respondentów wniosła coś nowego względem badanych zagadnień i pozwoliła na ich lepszą

diagnozę oraz głębsze zrozumienie.

W badaniach zastosowano triangulację technik badawczych. Koncepcja badania uwzględniła

zapewnienie trafności i rzetelności planowanych działań. Wiązała się z tym przede

4Ustawa z dnia 29 lipca 2005 o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2016r. poz. 224).


5

wszystkim triangulacja źródeł danych, polegająca na pozyskaniu informacji z różnych

środowisk.

Diagnozę problemów społecznych na terenie Leżajska rozpoczęto

od przeprowadzenia badań wśród uczniów oraz dorosłych mieszkańców i sprzedawców.

Zostały one wykonane zgodnie z metodologią ilościową, za pomocą metody PAPI (wywiad

bezpośredni realizowany przy użyciu papierowej ankiety). Wykorzystana technika badawcza

opierała się na bezpośrednim komunikowaniu się ankietera z respondentami,

przy wykorzystaniu ustrukturyzowanego narzędzia badawczego, jakim był kwestionariusz

ankiety. W ten sposób przebadano dorosłych mieszkańców oraz sprzedawców. W przypadku

uczniów zastosowano badanie ankietowe za pomocą ankiety internetowej (CAWI). Przed

przystąpieniem do ankietowania dzieci i młodzieży szkolnej, za każdym razem uzyskiwano

zgodę dyrekcji placówki szkolnej na przeprowadzenie badania, udzielano informacji

o całkowitej anonimowości oraz o zasadach wypełniania kwestionariuszy, by

zminimalizować ryzyko występowania braków danych.

2.2. Dobór próby

Badania były prowadzone od września do października 2017 roku. W badaniu łącznie wzięło

udział 584 osoby. Zróżnicowany dobór próby umożliwił pogłębienie badanych zjawisk

związanych bezpośrednio z zagrożeniami społecznymi na terenie miasta oraz uzyskanie

informacji i opinii z różnych środowisk. Poniższy wykres przedstawia szczegółową strukturę

próby badawczej:


6

2.3. Narzędzia badawcze

Kwestionariusz ankiety użyty do zebrania danych miał podobną konstrukcję niezależnie od

badanej grupy. Składał się z pytań zamkniętych jednego lub wielokrotnego wyboru. Ze

względu na specyfikę poszczególnych grup dokonano spersonalizowania pytań, dostosowując

ich charakter do profilu respondenta. Ankieta wypełniana była samodzielnie,

co ma niebagatelną rolę w badaniu postaw i opinii względem delikatnych kwestii. Za każdym

razem przed przystąpieniem do badania, uczestnicy zostali poinformowani o pełnej

anonimowości, został wyjaśniony cel oraz instrukcja wypełniania kwestionariusza. Wyniki

przedstawione w raporcie mają charakter procentowy. Ewentualne dysproporcje związane

są z zaokrągleniem do liczb całkowitych (maksymalnie +/- 1%). W przypadku pytań

wielokrotnego wyboru procenty odpowiedzi nie sumują się do 100.

• DOROŚLI MIESZKAŃCY 100

• UCZNIOWIE MŁODSI

• UCZNIOWIE STARSI

273

196

• SPRZEDAWCY ALKOHOLU 15


7

3. BADANIE DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW NA TERENIE MIASTA

LEŻAJSKA

3.1. Struktura badanej próby

W badaniu problemów społecznych w Leżajsku wzięło udział 100 dorosłych mieszkańców

miasta. Spośród nich 57% stanowili mężczyźni, a 43% kobiety.

Wyk. 1 Płeć:

26% respondentów to osoby w wieku 36-45 lat, ¼ to osoby młode, do 25 roku życia, 18%

stanowią osoby w wieku 56-65 lat, 13% znajduje się w przedziale 36-45 lat, a 12% ma 46-55

lat. 5% badanych jest w wieku powyżej 65 lat.

43%

57% kobieta

mężczyzna


8

Wyk.2 Wiek:

40% badanych legitymuje się wykształceniem średnim, co trzeci respondent ma

wykształcenie zawodowe, a 13% ma wykształcenie podstawowe. 17% badanej próby to osoby

posiadające wykształcenie wyższe.

Wyk.3 Wykształcenie:

Największą część badanej próby stanowią osoby zamężne bądź żonate (36%) oraz panny

i kawalerowie (34%). 17% jest rozwodnikami a 12% wdowami i wdowcami.

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

do 25 lat

26-35

36-45

46-55

56-65

powyżej 65 lat

25%

13%

26%

12%

18%

5%

13%

40% 30%

17%

podstawowe

średnie lub pomaturalne

zawodowe

wyższe


9

Wyk.3 Stan cywilny:

35% badanych to osoby bezrobotne, 23% pracuje w prywatnym przedsiębiorstwie, 14%

w instytucji publicznej a 13% prowadzi własną działalność gospodarczą. 10% respondentów

to emeryci bądź renciści, a 4% to rolnicy.

Wyk.4 Miejsce zatrudnienia:

Na uwagę zasługuje fakt, że 36% osób badanych źle ocenia swoją sytuację materialną,

z czego 8% określa ją bardzo źle. 27% ocenia swoją sytuację ani dobrze ani źle, 22% dobrze,

a 14% bardzo dobrze.

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

panna/kawaler

zamężna/żonaty

rozwiedziony/rozwiedziona

wdowa/wdowiec

34%

36%

17%

12%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

instytucja publiczna (rządowa lubsamorządowa)

przedsiębiorstwo prywatne (jako pracownik)

własna działalność gospodarcza

emeryt/rencista

rolnik

osoba bezrobotna

14%

23%

13%

10%

4%

35%


10

Wyk.5 Jak ocenia Pan/i swoją sytuację materialną?

3.2. Postrzeganie wybranych problemów społecznych

Respondenci mieli za zadanie określić istotność wybranych problemów społecznych

występujących w ich miejscu zamieszkania. I tak, problem ważny to taki, który istnieje

i wymaga wzmożonych działań ze strony odpowiednich instytucji, zaś problem nieważny nie

istnieje i nie ma konieczności podejmowania w związku z nim działań. Wszystkie

wymienione problemy zostały uznane przez respondentów za ważne w równym niemalże

stopniu: problem alkoholizmu za ważny uznało 85% badanych, a picie alkoholu przez dzieci

i młodzież 87% osób, problem zażywania dopalaczy przez dzieci i młodzież wskazało 87%

badanych,, problem narkomanii ogólnie 84%, zażywanie narkotyków przez dzieci i młodzież

wskazało 87% badanych. Problem przemocy w rodzinie za ważny uznało 87% badanych,

a przemoc szkolną 84% ankietowanych osób.


11

Wyk.6 Jak ocenia Pan/i istotność wymienionych problemów społecznych w swoim

miejscu zamieszkania?

3.3. Problem alkoholowy z perspektywy dorosłych mieszkańców

26% dorosłych mieszkańców Leżajska deklaruje, że w ogóle nie pije alkoholu. ¼

respondentów sięga po wysokoprocentowe trunki kilka razy w roku, 12% kilka razy w

miesiącu a 22% badanych kilka razy w tygodniu. Nie może pozostać niezauważony fakt, że

aż 14% badanych pije alkohol codziennie.

75% 80% 85% 90% 95% 100%

Problem alkoholizmu

Picie alkoholu przez dzieci i młodzież

Problem narkomanii

Zażywanie narkotyków przez dzieci i młodzież

Zażywanie dopalaczy przez dzieci i młodzież

Przemoc szkolna

Przemoc w rodzinie

85%

87%

84%

84%

87%

84%

87%

6%

4%

6%

2%

3%

7%

5%

9%

9%

10%

14%

10%

9%

8%

WAŻNY NIEWAŻNY NIE MAM ZDANIA


12

Wyk.7 Jak często spożywa Pan/i alkohol?

Najczęściej spożywanym napojem alkoholowym przez osoby badane jest piwo (33%) oraz

wino (24%). Spora część ankietowanych sięga po nalewki (17%), wódkę (15%) oraz likiery

(13%). 32% respondentów wskazało odpowiedź inne.

Wyk.8 Jaki rodzaj alkoholu pije Pan/i najczęściej?

Okazuje się, że osoby badane piją alkohol w dużych ilościach. Jedynie16% w ciągu dnia,

w którym pije spożywa rekomendowaną przez PARPA dawkę spożycia alkoholu – 1-2 porcje.

25% wypija 3-5 porcji, 28% 5-7 porcji alkoholu. Co trzecia osoba badana pije 8-10 porcji

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

piwo

wino

wódka

likiery

nalewki

inne

33%

24%

15%

13%

17%

32%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

codziennie

kilka razy w tygodniu

kilka razy w miesiącu

kilka razy w roku

nie piję alkoholu

14%

22%

12%

25%

26%


13

napoju alkoholowego w dniu, w którym pije. 3% pije 11-13 lub więcej porcji alkoholu

w dniu, w którym pije.

Wyk.9 Ile porcji alkoholu wypija Pan/i w ciągu całego dnia, w którym Pan/i pije? Porcja

to szklanka piwa (250 ml), kieliszek wina (100 ml), kieliszek wódki (30ml).

Mieszkańcy Leżajska piją przede wszystkim dla towarzystwa (43%) oraz by lepiej się bawić

(30%). Warto zwrócić uwagę na fakt, że co czwarta osoba pije po to, by złagodzić stres

(25%), a 17% by zapomnieć o problemach. Część osób pije pod wpływem znajomych (9%),

by zmniejszyć objawy kaca (8%). 8% badanych pije bez konkretnego powodu, a 8%

respondentów udzieliło odpowiedzi inne.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

1-2 3-4 5-7 8-10 11-13 i więcej

16%

25%

28% 29%

3%


14

Wyk.10 Z jakich powodów sięga Pan/i po alkohol? Można wybrać kilka odpowiedzi.

Napoje alkoholowe są przez mieszkańców spożywane najczęściej u znajomych (59%),

w pubach, restauracjach, kawiarniach, (37%) oraz w domu (34%). Część osób pije pod

sklepem (8%) oraz na świeżym powietrzu (8%). 3% osób badanych pije w pracy, a 5%

udzieliło odpowiedzi „inne”.

Wyk.11 Gdzie najczęściej spożywa Pan/i alkohol?

33% oceniło swoje spożycie alkoholu jako w normie. 23% we własnej ocenie pije bardzo

mało, zaś 11% uznało, że pije za dużo. Co ciekawe 36% badanych udzieliło odpowiedzi

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

chęć lepszej zabawy

dla towarzystwa

by zapomnieć o problemach

by złagodzić stres

pod wpływem znajomych

aby zmniejszyć objawy kaca

brak konkretnego powodu

inne

30%

43%

17%

25%

9%

8%

8%

8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

w domu

u znajomych

w pubie/restauracji/kawiarni

pod sklepem

w pracy

na świeżym powietrzu

inne, jakie?

34%

59%

37%

8%

3%

8%

5%


15

trudno powiedzieć, co może świadczyć o niskim poziomie wiedzy na temat spożywania

alkoholu (brak wiedzy na temat norm spożycia alkoholu).

Wyk.12 Czy we własnej ocenie, pije Pan/i:

Choć 58% mieszkańców Leżajska nigdy nie wykonywało obowiązków w pracy pod

wpływem alkoholu to 17% robi to często (z czego 4% bardzo często), 13% ankietowanych

pracuje pod wpływem alkoholu czasami, a 12% rzadko. Podsumowując – duża część

badanych mieszkańców miasta (42%) wykonywała obowiązki w pracy pod wpływem

alkoholu.

Wyk.13 Czy zdarzyło się Panu/i wykonywać obowiązki w pracy pod wpływem alkoholu?

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

bardzo mało

w normie

za dużo

trudno powiedzieć

23%

33%

11%

36%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

bardzo często

często

czasami

rzadko

nigdy

4%

13%

13%

12%

58%


16

22% mieszkańców Leżajska raz prowadziło pojazd pod wpływem alkoholu, 7% przyznaje,

że zdarza się to sporadycznie, a 11% często jeździ samochodem w stanie nietrzeźwości. Tylko

33% badanych mieszkańców Leżajska nigdy nie prowadziło pojazdu pod wpływem alkoholu.

Wyk.14 Czy zdarzyło się Panu/i kierować pojazdem pod wpływem alkoholu?

15% ankietowanych była zatrzymana za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości.

Wyk.15 Czy był Pan/i kiedykolwiek zatrzymany za prowadzenie pojazdu w stanie

nietrzeźwości?

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

nie mam prawa jazdy

zdarza mi się to często

zdarza mi się to sporadycznie

raz mi się to zdarzyło

nigdy mi się to nie zdarzyło

28%

11%

7%

22%

33%

15%

85%

tak

nie


17

21% badanych często było świadkami sytuacji, w której ktoś prowadził pojazd pod wpływem

alkoholu ( z czego3% bardzo często), 15% czasami obserwuje takie sytuacje, a 10% rzadko.

54% nigdy nie było świadkami takiej sytuacji.

Wyk.16 Czy zdarzyło się Panu/i być świadkiem sytuacji, w której ktoś prowadził pojazd

pod wpływem alkoholu?

W opinii badanych sytuacja jazdy po alkoholu ma w mieście miejsce często (19%), bardzo

często (3%), czasami (19%), bądź rzadko (14%). 45% ankietowanych uznało, że takie

sytuacje się nie zdarzają.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

bardzo często

często

czasami

rzadko

nigdy

3%

18%

15%

10%

54%


18

Wyk.17 Jak często Pana/i zdaniem ma miejsce sytuacja jazdy po wypiciu alkoholu

w Pana/i mieście?

42% mieszkańców Leżajska zna osobiście osobę nadużywającą alkoholu.

Wyk.18 Czy zna Pan/i osobiście kogoś, kto nadużywa alkoholu?

53% badanych zna 1-2 takie osoby, 30% zna ok 3-5 osób, a 12% ankietowanych zna 6-10

osób nadużywających alkoholu. 2% badanych zna ich 11-20, a 3% 20 i więcej.

0% 10% 20% 30% 40% 50%

bardzo często

często

czasami

rzadko

nigdy

2%

19%

19%

14%

45%

42%

58% tak

nie


19

Wyk.18 Ile zna Pan/i takich osób?

19% badanych mieszkańców Leżajska przyznaje, że znajome im osoby nadużywające

alkoholu to członkowie rodziny, 13% deklaruje, że to ktoś spośród bliskich znajomych, 13%

dorosłych mieszkańców miasta ma taką osobę wśród sąsiadów, a 5% wśród dalszych

znajomych. 46% ankietowanych udzieliło odpowiedzi „inne”, nie wskazując jednak przy tym

kim miałaby być znana im osoba nadużywająca alkoholu.

Wyk.19 Czy to osoba/y spośród:

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

1-2 3-5 6-10 11-20 20 i więcej

53%

30%

12%

2% 3%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

dalszychznajomych

sąsiadów bliskichznajomych

rodziny znajomych zpracy

inne

5%

13% 13%

19%

3%

46%


20

77% badanych mieszkańców Leżajska ma świadomość negatywnego wpływu picia alkoholu

w ciąży na rozwój dziecka. Co istotne 5% uważa, że nie wpływa to negatywnie na dziecko

a 18% udzieliło odpowiedzi „nie wiem”.

Wyk.20 Czy według Pana/i picie alkoholu w ciąży ma wpływ na rozwój dziecka?

Skutkiem braku wiedzy na temat szkodliwości praktyki spożywania alkoholu w ciąży może

być fakt, że aż 35% ankietowanych mieszkańców miasta widziało pijące kobiety w ciąży na

terenie Leżajska.

Wyk.21 Czy widział/a Pan/i kobiety w ciąży spożywające alkohol na terenie miasta?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

tak nie nie wiem

77%

5%

18%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

tak nie nie wiem

35%

41%

23%


21

Ankietowani zapytani zostali o ich sądy dotyczące alkoholu. Pytania te miały na celu

sprawdzenie ich wiedzy na temat szerokorozumianego oddziaływania alkoholu na życie

człowieka oraz postaw w związku z jego piciem. Wyniki okazały się dość zaskakujące. 43%

respondentów uważa, że alkohol jest dobrym lekarstwem na sen, a 40%, że alkoholizm jest

dziedziczny. Co więcej 35% badanych stwierdza, że okazjonalne spożywanie alkoholu nie

uzależnia, a 25%, że osoby z problemem alkoholowym piją codziennie. 18% Leżajszczan

uważa, że alkohol w piwie jest mniej szkodliwy niż w wódce, a 23% przyznało, ze nie ma nic

złego w przychodzeniu do pracy na kacu. Sytuacja ta zdaje się być niepokojąca – badani,

mając takie przekonania i tak niską wiedzę na temat oddziaływania alkoholu, skutkiem

niewiedzy, z czasem mogą zacząć nadużywać napojów wysokoprocentowych.

Wyk.22 Proszę ocenić czy zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami. Można wybrać

jedną odpowiedź przy każdym z 6 stwierdzeń.

Jeśli chodzi o podejście do spożywania alkoholu przez badanych, 39% spośród nich jest

zdania, że wszystko jest dla ludzi, 14% uznało, że zawsze powinno się zachować umiar,

a 11% jest przeciwna spożywaniu alkoholu . 35% udzieliło odpowiedzi „nie wiem”.

0% 50% 100%

Alkohol jest dobrym lekarstwem na sen

Okazjonalne spożywanie alkoholu nie uzależnia

Alkoholizm jest dziedziczny

Osoby z problemem alkoholowym piją codziennie

Alkohol w piwie jest mniej szkodliwy niż w wódce

Nie ma nic złego w przychodzeniu do pracy na kacu

43%

35%

40%

25%

18%

23%

35%

45%

40%

55%

62%

55%

21%

19%

19%

20%

20%

22%

ZGADZAM SIĘ NIE ZGADZAM SIĘ NIE WIEM


22

Wyk.23 Jakie jest Pana/i podejście do spożywania alkoholu?

Badani mieszkańcy Leżajska uznają alkoholizm za chorobę (51%). Osoba z problemem

alkoholowym jest osobą nieszczęśliwą (18%), mającą zły wpływ na innych (12%), która jest

awanturnikiem bądź chuliganem (10%). 6% badanych uznało, że alkoholicy to przestępcy,

oraz obciążenie dla społeczeństwa (3%).

Wyk.24 Kim jest dla Pana osoba z problemem alkoholowym?

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

jestem przeciwny/a spożywaniu alkoholu

powinno się zawsze zachować umiar

wszystko jest dla ludzi

nie wiem

11%

14%

39%

35%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

osobą chorą

przestępcą

osobą, która jest obciążeniem społecznym

osobą mającą zły wpływ na innych

osobą nieszczęśliwą

awanturnikiem, chuliganem

51%

6%

3%

12%

18%

10%


23

3.4. Problem nikotynowy z perspektywy dorosłych mieszkańców

54% mieszkańców Leżajska nie pali papierosów. Pozostali palą kilka razy w roku (8%), kilka

razy w miesiącu (6%), czy kilka razy w tygodniu (7%). ¼ ankietowanych sięga po wyroby

tytoniowe każdego dnia.

Wyk.25 Jak często pali Pan/i papierosy?

13% ankietowanych wypala poniżej 5 papierosów dziennie, kolejne 13% respondentów pali

od 6 do 15 papierosów na dzień. 11% wypala 16-25 papierosów, a 9% badanych 26-35

papierosów każdego dnia. 31% nie pali codziennie, a 20% nie liczy ile papierosów wypala.

Wyk.26 Ile sztuk papierosów dziennie Pan/i wypala?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

codziennie kilka razy wtygodniu

kilka razy wmiesiącu

kilka razy wroku

nigdy

25%

7% 6% 8%

54%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

nie palę codziennie

poniżej 5

6-15

16-25

26-35

powyżej 35

nie wiem, nie liczę

31%

13%

13%

11%

9%

2%

20%


24

Głównymi czynnikami, które miały decydujący wpływ na rozpoczęcie palenia przez

badanych były czynniki związane w funkcjonowaniem w społeczności – chęć bycia modnym

(25%) oraz zaimponowanie w towarzystwie (23%). Istotną determinantą okazał się dla

badanych także stres. Pozostali wskazują zwyczaj (15%), chęć dobrej zabawy (13%) oraz

przyjemność/relaksację (12%).

Wyk.27 Co skłoniło Pana/ią do palenia papierosów:

Ankietowani najczęściej sięgają po papierosa w sytuacjach stresowych (46%). Po ¼ badanych

sięga po wyroby tytoniowe ze znudzenia bądź dla zabicia czasu (25%) lub przy alkoholu

(25%). 19% respondentów często pali dla towarzystwa, a 13% dla przyjemności.

0% 5% 10% 15% 20% 25%

chęć dobrej zabawy

chęć bycia modnym

zaimponowanie w towarzystwie

przyjemność/relaksacja

motywy społeczne

zwyczaj

stres

inne

13%

25%

23%

12%

6%

15%

21%

15%


25

Wyk.28 W jakich sytuacjach najczęściej sięga Pan/i po papierosa?

42% osób palących nigdy nie próbowało wyjść z nałogu. Co czwarta osoba uzależniona raz

próbowała rzucić palenie, próba ta okazała się jednak bezskuteczna. 15% wielokrotnie

podejmowało bezskuteczne próby rzucenia palenia, a 17% palaczy nigdy nie zamierza wyjść

z nałogu.

Wyk.29 Czy próbował Pan/i kiedykolwiek rzucić palenie?

Okazuje się, że badani mieszkańcy Leżajska mają bardzo niską świadomość szkodliwości

oddziaływania nikotyny na zdrowie. 15% spośród nich uważa, że palenie jest szkodliwe tylko

w małym stopniu, a 12% uznaje, ze jest ono nieszkodliwe.

0% 10% 20% 30% 40% 50%

w stresie

ze znudzenia/zabicia czasu

przy alkoholu

dla towarzystwa

dla przyjemności

inne, jakie?…….

46%

25%

25%

19%

13%

13%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

nigdy nie próbowałem

nie, ale zamierzam spróbować

tak, raz, ale nie udało mi się

tak, wiele razy, ale nie udało mi się

42%

17%

25%

15%


26

Wyk.30 Jak ocenia Pan/i szkodliwość palenia papierosów dla zdrowia?

29% mieszkańców Leżajska uważa, ze osoby niepełnoletnie mogą zakupić papierosy na

terenie miejscowości.

Wyk.31 Czy w Pana/i miejscowości osoby niepełnoletnie mogą zakupić papierosy?

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

bardzo szkodliwe

szkodliwe

w małym stopniu szkodliwe

nieszkodliwe

40%

32%

15%

12%

29%

13%

58% tak

nie

nie wiem


27

3.5. Problem narkotykowy z perspektywy dorosłych mieszkańców

53% badanych zna kogoś, kto spożywa narkotyki: 31% badanych zna jedną, bądź dwie takie

osoby, a 22% co najmniej kilka takich osób. Pozostali – 47% badanych nie zna osób

zażywających substancje psychoaktywne.

Wyk.32 Czy zna Pan/i osobiście kogoś, kto spożywa narkotyki?

Skala narkomanii zdaje się przybierać na terenie miasta dość dużą skalę. W ciągu ostatniego

roku 36% ankietowanych zażywało środków odurzających.

22%

31%

47%

tak, kilka osób

tak, jedna, dwie osoby

nie, nikt


28

Wyk.33 Czy w ciągu ostatniego roku używał/a Pan/i narkotyków/ środków

odurzających?

Najpopularniejszym środkiem psychoaktywnym stosowanym przez Leżajszczan jest

Marihuana – zażywało ją 35 osób. Spora część osób używała także amfetaminy – 22 osoby,

oraz LSD – 12 osób. Po 13 osób badanych stosowało środki nasenne i dopalacze, a 9 osób

sterydy. Po 7 osób zażywało kokainę i ekstazy. Najmniej – 4 osoby – zażywały grzyby

halucynogenne.

36%

64% tak

nie


29

Wyk.34 Proszę zaznaczyć na poniższej liście, które substancje psychoaktywne stosował/a

Pan/i?

Podobnie jak w przypadku nikotyny, główny wpływ na sięganie przez badanych po

substancje psychoaktywne mają czynniki społeczne, związane z funkcjonowaniem

w środowisku - chęć lepszej zabawy (45%), wpływ znajomych (40%), „ towarzystwo” (24%).

Kolejne czynniki wiązały się z problemami na jakie napotykają się mieszkańcy. 17% sięgnęło

po substancje psychoaktywne by złagodzić stres, a 12% by zapomnieć o problemach. Inni

sięgnęli po takie substancje by zmniejszyć objawy kaca (7%), a 5% bez konkretnego powodu.

0

5

10

15

20

25

30

35

35

22

7

4

12

7

13

9

13


30

Wyk.35 Z jakich powodów sięgnął/ęła Pan/i po wyżej wymienione substancje

psychoaktywne? Można wybrać kilka odpowiedzi.

53% ankietowanych nigdy nie zażywało narkotyków, a 9% jednokrotnie sięgnęło po

substancje psychoaktywne. 8% zażywa takie środki kilka razy w roku, a 4% badanych raz

w miesiącu. Pozostali badani zażywają narkotyki częściej: 13% kilka razy w miesiącu, 5%

kilka razy w tygodniu, 5% 2 do 5 razy w tygodniu, a 3% 6 razy w tygodniu bądź codziennie.

Wyk.36 Jak często zażywa Pan/i narkotyki?

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%


dla towarzystwa



wpływ znajomych



inne

45%

24%

12%

17%

40%

7%

5%

14%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

nie zażywam narkotyków

6 razy w tygodniu lub codziennie

2 do 5 razy w tygodniu

raz w tygodniu

kilka razy w miesiącu

raz w miesiącu

kilka razy w roku

zażywałem jednokrotnie

53%

3%

5%

5%

13%

4%

8%

9%


31

35% badanych uważa, że narkotyki są łatwo dostępne na terenie miejscowości. 9%

mieszkańców Leżajska uważa, że substancje takie są trudno dostępne a 5% uznało, że środki

takie są całkowicie niedostępne.

Wyk.37 Jak ocenia Pan/ i możliwość pozyskania narkotyków na terenie Pana/i

miejscowości?

Podobnie w przypadku dopalaczy, 33% badanych uważa, że są one łatwo dostępne, 8%, że

trudno je zdobyć, zaś 3% Leżajszczan uznało, że dopalacze są całkowicie niedostępne. 56%

udzieliło odpowiedzi „nie wiem”.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

całkowicie niedostępne

trudno dostępne

łatwo dostępne

nie wiem

5%

9%

35%

51%


32

Wyk.38 Jak ocenia Pan/i możliwość pozyskania dopalaczy na terenie Pana/i

miejscowości?

17% deklaruje, że można zdobyć substancje psychoaktywne na osiedlu (17%), w centrum

miasta (16%), na dyskotece (7%), na terenie szkoły (6%), czy w siłowni (5%).

Wyk.39 Czy zna Pan/i miejsca w swojej miejscowości gdzie można zakupić narkotyki

lub dopalacze? Można zaznaczyć kilka odpowiedzi.

36% mieszkańców uważa, że marihuana nie powinna być klasyfikowana jako narkotyk, 25%

stwierdza, że okazjonalne zażywanie narkotyków nie prowadzi do uzależnienia, a 22%, że

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

całkowicie niedostępne

trudno dostępne

łatwo dostępne

nie wiem

3%

8%

33%

56%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

nie znam takich miejsc

na osiedlu

w centrum miasta

na dyskotece

w siłowni

w szkole, przed szkołą

75%

17%

16%

7%

5%

6%


33

posiadanie narkotyków nie powinno być karalne. Szczególnie niepokojący wydaje się fakt, że

19% badanych uznało, ze w przychodzeniu do pracy pod wpływem narkotyków bądź

dopalaczy nie ma nic złego. 14% respondentów uważa, że dopalacze są bezpieczną

alternatywą dla narkotyków. 14% uważa, że wszystkie narkotyki są bezpieczne o ile używa

się ich odpowiednio. Wiedza Leżajszczan na temat substancji oddziaływania substancji

psychoaktywnych jest stosunkowo niska, co w konsekwencji może prowadzić do

podejmowania zachowań ryzykownych.

Wyk.40 Proszę ocenić czy zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami. Można wybrać

jedną odpowiedź przy każdym z 6 stwierdzeń.

0% 10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%

Wszystkie narkotyki są bezpieczne o ile używasię ich odpowiednio

Marihuana nie powinna być klasyfikowana, jakonarkotyk

Okazjonalne zażywanie narkotyków nie prowadzido uzależnienia

Dopalacze są bezpieczną alternatywą dlanarkotyków

Posiadanie narkotyków nie powinno być karalne

W przychodzeniu do pracy pod wpływemnarkotyków

lub dopalaczy nie ma nic złego

14%

36%

25%

14%

22%

19%

65%

46%

54%

64%

55%

55%

21%

17%

21%

22%

23%

26%

ZGADZAM SIĘ NIE ZGADZAM SIĘ NIE WIEM


34

3.6. Profilaktyka z perspektywy dorosłych mieszkańców

Tylko 11% respondentów dobrze oceniło działania profilaktyczne prowadzone przez miasto.

19% ocenia te działania ani dobrze ani źle, 6% ocenia je źle, 21% bardzo źle. 42% udzieliło

odpowiedzi trudno powiedzieć. Przekonania mieszkańców świadczą o tym, że nie są

zadowoleni z działań profilaktycznych prowadzonych przez miasto.

Wyk.41 Jak ocenia Pan/i działania profilaktyczne prowadzone przez miasto?

Poszczególne instytucje nie cieszą się dużym zaufaniem wśród mieszkańców Leżajska. W

przypadku problemów uzależnień 32% zgłosiłoby się po pomoc do rodziny. 20%

skorzystałoby z usług Poradni Leczenia Uzależnień, 13% szukałoby pomocy na Policji,

u lekarza lub w Internecie. 12% badanych radziłoby sobie samemu. Najmniej osób

zgłosiłoby się do punktów konsultacyjnych (8%), Telefonu Zaufania (8%), Ośrodka Pomocy

Społecznej (6%), Ośrodka Interwencji Kryzysowej (5%), Gminnej Komisji ds.

Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (3%) Domu dla Samotnych Matek (3%), Zespołu

Interdyscyplinarnego (2%). Alarmujący jest fakt, że ¼ badanych udzieliła odpowiedzi „nie

wiem”.

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

bardzo dobrze

dobrze

ani dobrze, ani źle

źle

bardzo źle

trudno powiedzieć

3%

8%

19%

6%

21%

42%


35

Wyk.42 Do kogo zwróciłby się Pan/i o pomoc w razie problemu przemocy lub uzależnień

w rodzinie? Można zaznaczyć kilka odpowiedzi.

0% 10% 20% 30% 40%

Policja

Centrum Pomocy Rodzinie

Grupa AA

Dom dla Samotnie Wychowujących Matek

Ośrodek Interwencji Kryzysowej

Poradnia Leczenia Uzależnień

telefon zaufania

Zespół Interdyscyplinarny

Ośrodek Pomocy Społecznej

Gminna Komisja Rozwiązywania ProblemówAlkoholowych

punkty konsultacyjne

rodzina

lekarz

Ośrodek Leczenia Uzależnień

radziłbym sobie sam

szukałbym pomocy w Internecie

nie wiem

inne, jakie?

13%

7%

10%

3%

5%

20%

8%

2%

6%

3%

8%

32%

13%

20%

12%

13%

25%

5%


36

Głównym źródłem wiedzy o konsekwencjach nadużywania substancji psychoaktywnych jest

telewizja i Internet (48%). Inne źródła to lekarze (9%), znajomi (8%), praca (7%), rodzina

(6%) i uczelnia (3%). 37% Leżajszczan zadeklarowało, że nie czerpie wiedzy na temat

konsekwencji nadużywanie substancji psychoaktywnych.

Wyk.43 Skąd czerpie Pan/i informacje o konsekwencjach nadużywania substancji

psychoaktywnych? Można zaznaczyć kilka odpowiedzi.

4. BADANIE DZIECI I MŁODZIEŻY NA TERENIE LEŻAJSKA


W badaniu diagnozującym problem stosowania substancji psychoaktywnych przez dzieci

i młodzież w Leżajsku wzięli udział uczniowie szkół podstawowych oraz

ponadgimnazjalnych: 273 uczniów młodszych, spośród których połowę stanowią

dziewczynki, a połowę chłopcy oraz 196 uczniów starszych – 28% kobiet i 72% mężczyzn.

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

od rodziny

od znajomych

z uczelni

z pracy

od lekarzy

z telewizji i Internetu

z prasy

z innych źródeł, jakich?

nie czerpię wiedzy

6%

8%

3%

7%

9%

48%

6%

0%

37%


37

Wyk.44 Płeć:

62% badanych młodszych uczniów jest w wieku 10-12 lat, 37% ma 13-15 lat. 1% badanych

uczniów jest w wieku 16-18 lat.

Wyk.44a Wiek:

Zdecydowana większość starszych uczniów jest w wieku 16-17 lat (93%). 5% to osoby

w wieku 18-19 lat, a 2% ma 19-20 lat.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Szkoła podstawowa Szkoła ponadgimnazjalna

50%

28%

50%

72%

kobieta mężczyzna

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

10-12 13-15 16-18

62%

37%

1%

Szkoła podstawowa


38

Wyk.44b Wiek:

4.2. Czas wolny

Młodsi uczniowie najchętniej spędzają czas wolny uprawiając sport (52% codziennie) lub

w sposób alternatywny – słuchając muzyki, oglądając filmy, grając na instrumencie itp. oraz

używają Internetu dla przyjemności. Najrzadziej zaś młodzi uczestniczą w zajęciach świetlicy

środowiskowej (89%) lub grając na automatach (84%).

Wyk.45a Wybrane sposoby spędzania wolnego czasu

nigdy codziennie kilka razy w tygodniu

co najmniej raz na tydzień

raz lub dwa razy w miesiącu

kilka razy w roku

Czytasz książki dla przyjemności 19% 11% 19% 16% 18% 18%

Spotykasz się z przyjaciółmi w czasie wolnym

2% 25% 46% 21% 4% 2%

Uczysz się języków obcych 3% 21% 57% 17% 2% 0%

Uprawiasz sport 1% 52% 35% 9% 2% 1%

Uczestniczysz w zajęciach w placówce wsparcia dziennego (świetlica środowiskowa)

89% 1% 2% 2% 3% 3%

Grasz w gry online 10% 28% 26% 17% 10% 8%

Używasz Internetu dla przyjemności 1% 62% 26% 9% 1% 1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

16-17 18-19 19-20

93%

5% 2%

Szkoła ponadgimnazjalna


39

Grasz na automatach do gry 84% 1% 1% 1% 2% 11%

Inne alternatywne formy spędzania czasu np.: słuchanie muzyki, oglądanie filmu, gra na instrumencie

3% 65% 23% 8% 1% 0%

Jeśli chodzi o uczniów starszych najchętniej w wolnym czasie korzystają z Internetu dla

przyjemności (87% codziennie) lub korzystają z alternatywnych form spędzania czasu

wolnego (79% codziennie). Najmniej popularnymi formami spędzania wolnego czasu przez

młodzież jest uczestniczenie w zajęciach świetlicy środowiskowej (90% nigdy) oraz granie na

automatach (80% nigdy).

Wyk 45b Wybrane sposoby spędzania wolnego czasu.

nigdy codziennie kilka razy w tygodniu

co najmniej raz na tydzień

raz lub dwa razy w miesiącu

kilka razy w roku

Czytasz książki dla przyjemności 42% 5% 8% 8% 12% 26%

Spotykasz się z przyjaciółmi w czasie wolnym

2% 32% 38% 18% 9% 2%

Uczysz się języków obcych 5% 20% 44% 20% 10% 2%

Uprawiasz sport 5% 33% 40% 14% 5% 4%

Uczestniczysz w zajęciach w placówce wsparcia dziennego

90% 1% 1% 2% 2% 5%

Grasz w gry online 23% 35% 19% 10% 7% 5%

Używasz Internetu dla przyjemności 1% 87% 9% 2% 0% 1%

Grasz na automatach do gry 80% 1% 2% 2% 2% 14%

Inne alternatywne formy spędzania czasu np.: słuchanie muzyki, oglądanie filmu, gra na instrumencie

5% 79% 13% 2% 2% 0%

Młodsi uczniowie osiągają nieco wyższe wyniki w nauce, niż ich starsi koledzy. Młodzi

uznają swoje stopnie jako bardzo dobre (30%) bądź dobre (45%), starsi zaś określają swoje

oceny jako dobre (45%) lub ani dobre, ani złe (40%).


40

Wyk.46 Jak oceniasz swoje wyniki w nauce?

Co ciekawe, młodsi uczniowie poświęcają także więcej czasu na naukę. 63% spośród nich

uczy się od 1 do 3 godzin. 57% starszych uczniów uczy się do godziny dziennie.

Wyk.47 Ile godzin dziennie poświęcasz na naukę?

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

bardzo dobrze dobrze ani dobrze aniźle

źle bardzo źle

30%

45%

24%

1% 1%

11%

45%

40%

3% 1%


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

do 1 godz. od 1 do 3 godz. od 3 do 6 godz. powyżej 6 godz.

26%

63%

10%

1%

57%

33%

10%

1%



41

4.3. Sytuacja rodzinna badanej młodzieży

Poniższy blok pytań skierowanych do uczniów miał na celu opisanie sytuacji rodzinnej

najmłodszych mieszkańców miasta. Rodzina bez wątpienia ma duży wpływ na stosunek

dzieci i młodzieży do używek oraz zachowań autodestrukcyjnych. W związku z tym, przed

przystąpieniem do diagnozowania problemu uzależnień wśród uczniów, poproszono ich

o scharakteryzowanie swojej sytuacji rodzinnej oraz o ocenę swoich kontaktów

z najbliższymi dla nich grupami społecznymi: rodzicami, nauczycielami i rówieśnikami.

86% uczniów szkoły podstawowej oraz 87% szkoły ponadgimnazjalnej jest członkami

rodziny pełnej. 9% młodszych i 11% starszych wychowuje się w rodzinie niepełnej. 4%

młodszych i 1% starszych jest w rodzinie zrekonstruowanej.

Wyk.48 Jaka jest struktura rodziny :

Młodsi uczniowie dobrze oceniają swoje relacje z rodzicami (72% bardzo dobrze a 25%

dobrze), kolegami i koleżankami (65% bardzo dobrze a 29% dobrze) oraz nauczycielami

(25% bardzo dobrze, 51% dobrze).

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

pełna

niepełna (samotna matka, samotny ojciec)

zrekonstruowana (kolejne małżeństwo,rodzeństwo przyrodnie)

zastępcza

adopcyjna

86%

9%

4%

1%

0%

87%

11%

1%

1%

1%

Szkoła ponadgimnazjalna Szkoła podstawowa


42

Wyk.49a Jak oceniasz relacje i więzi z wybranymi osobami?

Sytuacja kształtuje się nieco odmiennie w przypadku uczniów starszych – mniej osób ocenia

bardzo dobrze swoje relacje z poszczególnymi osobami: rodzicami (72% bardzo dobrze 25%

dobrze), nauczycielami (25% bardzo dobrze, 51% dobrze), kolegami (65% bardzo dobrze,

29% dobrze). Należy zauważyć, że 7% źle ocenia relacje z nauczycielami, z czego 4% ocenia

je bardzo źle.

Wyk.49b Jak oceniasz relacje i więzi z wybranymi osobami?

0% 20% 40% 60% 80% 100%

RODZICE, OPIEKUNOWIE

NAUCZYCIELE

KOLEDZY, KOLEŻANKI

72%

25%

65%

25%

51%

29%

3%

19%

5%

1%

4%

1%

1. BARDZO DOBRZE 2.DOBRZE 3. ANI DOBRZE, ANI ŹLE 4. ŹLE 5. BARDZO ŹLE

0% 20% 40% 60% 80% 100%

RODZICE, OPIEKUNOWIE

NAUCZYCIELE

KOLEDZY, KOLEŻANKI

65%

13%

68%

23%

52%

20%

8%

29%

7%

2%

3%

1%

3%

4%

3%

1. BARDZO DOBRZE 2.DOBRZE 3. ANI DOBRZE, ANI ŹLE 4. ŹLE 5. BARDZO ŹLE


43

92% uczniów młodszych oraz 86% starszych deklaruje, że środki finansowe dostępne w ich

rodzinach pozwalają na zaspokojenie wszystkich potrzeb. 7% młodszych oraz 13% starszych

deklaruje, że wystarcza w ich rodzinach na zaspokojenie jedynie podstawowych potrzeb

rodziny.

Wyk.50 Jak oceniasz sytuację materialną rodziny?

4.4. Problem alkoholowy z perspektywy dzieci i młodzieży

82% uczniów starszych uważa, że osoby w ich wieku piją alkohol. Warto zauważyć, że tylko

2% uczniów z tej grupy wiekowej uznało, że ich rówieśnicy nie sięgają po napoje

wysokoprocentowe. Sprawa przedstawiała się zupełnie inaczej w przypadku uczniów

0% 10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%

wystarcza na zaspokojenie wszystkich potrzebrodziny

wystarcza na zaspokojenie jedynie podstawowychpotrzeb rodziny

nie wystarcza na zaspokojenie podstawowychpotrzeb rodziny

92%

7%

1%

86%

13%

1%



44

młodszych. Tylko co 5 osoba uznała, że osoby w jej wieku piją alkohol. 43%uczniów szkół

podstawowych uważa, że ich rówieśnicy nie sięgają po napije wysokoprocentowe, 38%

udzieliło odpowiedzi „nie wiem”, co może oznaczać, że osoby z ich środowiska nie sięgają po

napoje wysokoprocentowe.

Wyk.51 Czy osoby w Twoim wieku piją alkohol?

Najmłodsi uczniowie próbowali wyrobów alkoholowych zaledwie kilka razy w życiu – 16%

piło 1-2 razy w życiu. Pozostali nie próbowali alkoholu. Jedynie pojedyncze odsetki badanych

próbowały pić alkohol więcej razy. W ostatnim miesiącu alkohol pił tylko 1% młodszych

uczniów.

Wyk.52a Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się PIĆ jakiś alkohol, tzn. piwo, wino,

wódkę lub inny napój spirytusowy? (Zaznacz jedną kratkę w każdej linii)

0%

20%

40%

60%

80%

100%

tak nie nie wiem

19%

43% 38%

82%

2% 16%


W życiu

w ciąguostatnich 12

miesięcy

w ciąguostatnich 30

dni

81%

93%

98%

16%

6%

1%

2%

1%

1%

Niepiłem

1-2razy

3-5razy

6-9razy

10-19razy

20-39razy

40 razy lubwięcej


45

Alkohol był spożywany przez 64% starszych uczniów. Spośród nich 20% piło go więcej niż

40 razy. W ostatnich 30 dniach alkohol piło 37% starszych uczniów, z czego 23% piło go

wielokrotnie.

Wyk.52b Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się PIĆ jakiś alkohol, tzn. piwo, wino,

wódkę lub inny napój spirytusowy? (Zaznacz jedną kratkę w każdej linii)

Młodsi mieszkańcy Leżajska nie upijali się. W całym życiu młodszych uczniów zdarzyło się

to 3% uczniów 1 bądź 2 razy.

W życiu

w ciągu ostatnich 12miesięcy

w ciągu ostatnich 30 dni

36%

45%

63%

11%

13%

14%

11%

9%

11%

8%

8%

5%

8%

11%

3%

6%

6%

20%

9%

4%

Niepiłem

1-2razy

3-5razy

6-9razy

10-19razy

20-39razy

40 razy lubwięcej


46

Wyk.53a Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się UPIĆ napojem alkoholowym, tzn.

piwem, winem lub wódką? (Zaznacz jedną kratkę w każdej linii)

Uczniowie starsi mają pewne doświadczenia z upijaniem się. W całym swoim życiu upiło się

36% starszych uczniów, z czego 7% upiło się w życiu więcej niż 40 razy. W ostatnim

miesiącu upiło się 19% młodzieży, z czego 4% upiło się więcej niż 40 razy. Skala problemu

alkoholowego wśród starszych uczniów zdaje się być poważna.

96% 97% 97% 98% 98% 99% 99% 100% 100%

W życiu

w ciągu ostatnich 12 miesięcy


97%

99%

99%

3%

1%

1%

0%

0%

0%

0%

0%

Nie upiłemsię

1-2razy

3-5razy

6-9razy

10-19razy

20-39razy

40 razy lubwięcej


47

Wyk.53b Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się UPIĆ napojem alkoholowym, tzn.

piwem, winem lub wódką? (Zaznacz jedną kratkę w każdej linii)

Wiek inicjacji alkoholowej młodych Leżajszczan możemy umieścić w przedziale 14-16 lat –

41% uczniów, wskazało, że to właśnie wtedy sięgnęli po alkohol po raz pierwszy.

W życiu

w ciągu ostatnich 12 miesięcy


64%

67%

81%

13%

13%

10%

7%

7%

4%

4%

4%

1%

4%

4%

2%

1%

1%

7%

4%

4%

Nie upiłemsię

1-2razy

3-5razy

6-9razy

10-19razy

20-39razy

40 razy lubwięcej


48

Wyk.54 W jakim wieku spożyłeś alkohol po raz pierwszy?

Starsi uczniowie piją najczęściej piwo – wybiera je 72% starszych uczniów, 55%

reprezentantów tej grupy wiekowej pije wódkę. Mniej popularne wśród starszych uczniów

okazje się być wino (13%), szampan (11%) oraz likiery i nalewki (8%). Jeśli chodzi

o najmłodszych mieszkańców Leżajska, 32% spośród tych, którzy kiedykolwiek pili alkohol,

wybrali piwo, 21% szampana, a 5%wino.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

nie piję alkoholu

poniżej 8 lat

8-10 lat

11-13 lat

14-16 lat

17 i więcej

84%

6%

3%

6%

0%

0%

39%

6%

1%

6%

41%

8%



49

Wyk.55 Jaki rodzaj alkoholu pijesz najczęściej? Można zaznaczyć więcej niż jedną

odpowiedź.

Większość młodszych uczniów sięgnęło po alkohol z ciekawości (34%) lub dla towarzystwa

(11%). Motywacje uczniów starszych są związane z dobrą zabawą. 59% sięga po alkohol dla

towarzystwa, a 46% by lepiej się bawić, zaś 20% pije pod wpływem znajomych. Okazuje się,

że alkohol jest także dla starszych uczniów sposobem na problemy – 18% pije by o nich

zapomnieć, a 15% by złagodzić stres. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że 15% uczniów

pije z nudy, a aż 23% bez konkretnego powodu, co może świadczyć o fakcie, że picie

alkoholu staje się dla młodych Leżajszczan niejako zwyczajem i normą.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

piwo

wódka

szampan

likier, nalewka

alkopopy

wino

inne, jakie…?

32%

7%

21%

4%

2%

5%

51%

72%

55%

11%

8%

4%

13%

18%



50

Wyk.56 Z jakich powodów sięgasz po alkohol? Można zaznaczyć kilka odpowiedzi.

Większość badanych uczniów nie doświadczyło przykrości w związku z zażywaniem

alkoholu. Tę odpowiedź wskazało 80% uczniów starszych i 74% młodszych. Nieliczni,

w szczególności starsi uczniowie, wskazują na pogorszenie relacji koleżeńskich (7%),

problemy finansowe (6%), problemy w rodzinie oraz problemy w szkole (3%), jako

konsekwencje spożywania napojów alkoholowych.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

z ciekawości


dla towarzystwa



z nudy

pod wpływem znajomych



lubię jego smak

inne, jakie?

34%

7%

11%

0%

2%

3%

0%

0%

5%

3%

51%

24%

46%

59%

18%

15%

15%

20%

6%

23%

23%

11%



51

Wyk.57 Czy miałeś jakieś przykre doświadczenia związane ze spożywaniem alkoholu?

Wśród osób, które zadeklarowały spożywanie alkoholu 24% młodszych uczniów i 31%

starszych uważa, że ich rodzice wiedzą o piciu przez nich napojów wysokoprocentowych.

76% młodszych i 69% starszych uważa, że ich opiekunowie nie mają świadomości tego faktu.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

nie miałem/am przykrych doświadczeń

problemy w szkole

problemy w rodzinie

problemy finansowe

pogorszenie relacji koleżeńskich

inne, jakie?….

74%

0%

3%

2%

3%

23%

80%

3%

6%

6%

7%

6%



52

Wyk.58 Czy rodzice wiedzą, że pijesz alkohol?

Rodzice badanych uczniów starszych zwykle reagują, gdy dowiadują się, że ich dzieci

sięgają po alkohol: 58% starszych uczniów deklaruje, że ich rodzice przeprowadzili z nimi

rozmowę, a 38% przyznaje, że opiekunowie zdenerwowali się i wyznaczyli karę.

W przypadku 15% badanych uczniów ich rodzice nie zareagowali. Uczniowie młodsi piją

zdecydowanie rzadziej i sytuacje takie są raczej sporadyczne, jednak gdy rodzice dowiadują

się o tym, że ich podopieczni pili alkohol rozmawiają z nimi (26%) lub wyznaczają karę

(11%).

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

tak nie

24%

76%

31%

69%



53

Wyk.59 Jak Twoi rodzice zareagowali na spożywanie przez Ciebie alkoholu?

10% uczniów młodszych i 14% starszych uważa, że ktoś z ich rodziny nadużywa alkoholu.

Wyk.60 Czy Twoim zdaniem ktoś z twojej rodziny nadużywa alkoholu?

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

przeprowadzili ze mną rozmowę

nie zareagowali

zdenerwowali się i wyznaczyli karę

szukali pomocy u specjalisty

inne, jakie?

26%

18%

11%

5%

47%

58%

15%

32%

0%

11%


tak nie

10%

90%

14%

86%



54

Osobami, które w rodzinach najczęściej nadużywają alkoholu są mężczyźni, w szczególności

ojcowie – 43% uczniów starszych i 39% młodszych udzieliło tej odpowiedzi. Pozostali

członkowie wskazywani byli z dużo mniejszą częstotliwością.

Wyk.61 Kto z członków twojej rodziny nadużywa alkoholu? Można wybrać kilka

odpowiedzi.

Sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim jest na mocy Ustawy o wychowaniu w trzeźwości

złamaniem prawa. Jednak jak wynika z zebranego materiału badawczego nieletni

Leżajszczanie spożywają napoje wysokoprocentowe. Według samych badanych, osoby

nieletnie w ich miejscowości proszą o kupno trunku swoich starszych kolegów (57%

starszych i 32% młodszych badanych) lub prosi osoby spotkane pod sklepem o zakup (24%

starszych i 10% młodszych). Aż 44% młodzieży sama kupuje sobie napoje

wysokoprocentowe, w związku z czym łamane jest prawo. Część ankietowanych uczniów

podkrada alkohol rodzicom, co jest raczej domeną młodszych badanych uczniów.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

mama

tata

brat

siostra

dziadek

babcia

inni

10%

39%

2%

4%

8%

6%

53%

9%

43%

15%

9%

11%

9%

53%

Szkoła ponadgimnajzalna Szkoła podstawowa


55

Wyk.62 Jak młodzież w Twojej okolicy może zdobyć alkohol? Można zaznaczyć więcej

niż jedną odpowiedź.

Zarówno starsi jak i młodsi badani uczniowie mają świadomość konsekwencji jakie niesie za

sobą spożywanie alkoholu. Często wskazywali na kwestie związane z przemocą, problemy

w kontaktach z ludźmi, problemy finansowe oraz zaburzenia i choroby. Niepokojący wydaje

się jednak fakt., że 27% młodszych i 20% starszych uczniów nie wie jakie mogą być

konsekwencje nadużywania alkoholu.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

kupują jej starsi koledzy

podkrada rodzicom w domu

prosi obcych ludzi pod sklepem o zakup

sama sobie kupuje

nie wiem

32%

18%

10%

9%

63%

57%

14%

24%

44%

32%



56

Wyk.63 Które z niżej wymienionych skutków mogą być konsekwencją nadużywania

alkoholu? Można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź.

4.5. Problem nikotynowy z perspektywy dzieci i młodzieży.

Problem nikotynizmu dotyka w większości starszych uczniów – 84% uczących się w szkole

ponadgimnazjalnej uznało, że ich rówieśnicy palą papierosy. 30% młodszych badanych

uważa, że osoby w ich wieku palą papierosy.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

problemy w kontaktach z ludźmi

problemy finansowe

przemoc wobec bliskich

zaburzenia i choroby

obecność alkoholu we krwi

inne, jakie?

nie wiem

47%

40%

52%

44%

34%

10%

27%

41%

51%

43%

42%

47%

5%

20%



57

Wyk.64 Czy osoby w Twoim wieku palą papierosy?

94% uczniów młodszych nigdy nie paliło papierosów. Pozostali mieli jedynie pojedyncze

epizody związane z próbowaniem wyrobów tytoniowych. Sytuacja przedstawia się

odmiennie w przypadku uczniów starszych. W ich sytuacji tylko 60% nigdy nie próbowało

palić tytoniu, natomiast 18% paliło papierosy wielokrotnie – więcej niż 40 razy w życiu.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

tak nie nie wiem

30% 32%

38%

84%

2%

14%



58

Wyk.65 Ile razy w życiu (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się próbować palić papierosy?

(Zaznacz jedną odpowiedź)

W ostatnim miesiącu papierosy palili uczniowie starsi 26% około 1-5 papierosów dziennie,

a 14% 6-10 papierosów na dzień.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

nigdy nie paliłem/am

1-2 razy

3-5 razy

6-9 razy

10-19 razy

20-39 razy

40 razy lub więcej

94%

4%

0%

1%

0%

0%

0%

60%

8%

6%

2%

3%

4%

18%



59

Wyk.66 Jak często paliłe(a)ś papierosy w ciągu OSTATNICH 30 DNI? (Zaznacz jedną

odpowiedź)

4.6. Problem narkotykowy z perspektywy dzieci i młodzieży

Jeśli chodzi o zażywanie narkotyków – sytuacje takie nie miały miejsca w przypadku uczniów

młodszych. Środki takie cieszą się jednakże dużą popularnością wśród uczniów starszych.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

mniej niż 1 papieros na tydzień;

mniej niż 1 papieros dziennie;

1-5 papierosów dziennie;

6-10 papierosów dziennie

11-20 papierosów dziennie

Więcej niż 20 papierosów dziennie

76%

16%

0%

4%

0%

4%

44%

11%

26%

14%

3%

3%



60

Wyk.67 Czy próbowałeś kiedykolwiek zażywać narkotyki?

Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych pierwszy kontakt z narkotykami mieli w wieku 14-16

lat lub ponad 17 lat.

Wyk. 68 Jeśli tak, to ile miałeś/aś wtedy lat?

4% starszych uczniów zażywało w swoim życiu dopalacze. Nie udało nam się uzyskać

informacji na temat źródeł pozyskiwania nielegalnych substancji psychoaktywnych.

16%

84%

tak

nie

0

5

10

15

20

25

poniżej 8 lat 8-10 lat 11-13 lat 14-16 lat 17 i więcej

4

1 1

23

6


61

Wyk.69 Czy próbowałeś kiedykolwiek zażywać dopalacze?

Na uwagę zasługuje fakt, że 37% starszych uczniów ocenia zdobycie narkotyków na terenie

miejscowości jako łatwe, a tylko 9 % uznało, że byłoby to trudne. Młodsi uczniowie nie mają

wiedzy na temat dostępności substancji psychoaktywnych na terenie miejscowości (81%)

Wyk.70 Gdybyś chciał zdobyć narkotyki w swojej miejscowości byłoby to:

Nieco trudniej jest według młodzieży zdobyć dopalacze na terenie Leżajska – tylko 24%

starszych uczniów uznało to za łatwe. Duża część badanych nie ma wiedzy o dostępności

dopalaczy w ich najbliższej okolicy (78% młodszych i 64% starszych). Świadczyć to może

4%

96%

tak

nie

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

łatwe trudne nie wiem

9% 10%

81%

37%

9%

54%



62

o fakcie, że młodych mieszkańców Leżajska w niskim stopniu interesuje kwestia zażywania

dopalaczy.

Wyk.71 Gdybyś chciał zdobyć dopalacze w swojej miejscowości byłoby to:

Choć większość badanych uczniów nie wie, gdzie zdobyć narkotyki i dopalacze na terenie ich

miejscowości (81% starszych i 85% młodszych), to niektórzy starsi uczniowie wskazywali

konkretne miejsca : klub (9%) oraz dyskotekę (8%), centrum miasta (8%), sklep (6%) oraz

siłownię (5%) .

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

łatwe trudne nie wiem

8% 14%

78%

24%

11%

64%



63

Wyk.72 Czy znasz miejsca w swojej miejscowości gdzie można kupić narkotyki lub

dopalacze? Można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź.

Okazuje się, że uczniowie szkół podstawowych upatrują innych powodów dla których ich

rówieśnicy sięgają po substancje psychoaktywne niż ich starsi koledzy. Młodsi sięgają po nie

z uwagi na ciekawość (56%) oraz chęć zaimponowania innym (63%). Starsi również

wskazywali ciekawość (56%) i chęć zaimponowania innym (55%), ale równie istotne jest dla

nich poszukiwanie wrażeń (46%), świętowanie okazji (43%), chęć poprawy samopoczucia

(43%), co świadczyć może o większej wiedzy na temat działania takich substancji, a może

nawet o większym doświadczeniu.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

nie znam takich miejsc

w sklepie

w klubie

w centrum miasta

na dyskotece

w siłowni

inne miejsca (wymień jakie)

85%

2%

3%

1%

3%

1%

10%

81%

6%

9%

8%

8%

5%

10%



64

Wyk.73 Z jakich powodów osoby w Twoim wieku sięgają po alkohol, narkotyki,

dopalacze, a także papierosy. Można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź.

84% młodszych i 62% starszych zdecydowanie zgodziło się z faktem, że zażywanie

narkotyków jest szkodliwe dla zdrowia.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

ciekawość

chęć zaimponowania innym

świętowanie okazji

obawa przed odrzuceniem

poszukiwanie wrażeń

chęć poprawy samopoczucia

inne, jakie?

56%

63%

8%

21%

23%

18%

16%

56%

55%

43%

29%

46%

43%

10%



65

Wyk.74 Czy uważasz, że zażywanie narkotyków jest szkodliwe dla zdrowia?

89% młodszych i 78% starszych zdecydowanie zgodziło się, że zażywanie dopalaczy jest

szkodliwe dla zdrowia.

Wyk.75 Czy uważasz, że zażywanie dopalaczy jest szkodliwe dla zdrowia ?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

zdecydowanietak

raczej tak raczej nie zdecydowanienie

trudnopowiedzieć

84%

10%

1% 1% 4%

62%

17%

4% 4%

13%


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

zdecydowanietak

raczej tak raczej nie zdecydowanienie

trudnopowiedzieć

89%

8%

1% 1% 2%

78%

10%

2% 2%

9%



66

Uczniowie z obu typów szkół mają świadomość występowania negatywnych konsekwencji

zawiązanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych. Za główne takie konsekwencje

wskazywane były zaburzenia zdrowia fizycznego i psychicznego (73% młodszych i 67%

starszych), pogorszenie relacji rodzinnych (56% starszych i 55% młodszych)m oraz obniżenie

efektywności nauki (50% starszych i 43% młodszych).

Wyk.76 Jakie według Ciebie mogą być negatywne konsekwencje związane

z uzależnieniem od alkoholu, narkotyków, dopalaczy i papierosów? Można wybrać kilka

odpowiedzi.

Głównym źródłem wiedzy na temat narkotyków i dopalaczy jest dla młodych Leżajszczan

telewizja i Internet (62% młodszych i 59% starszych uczniów) oraz szkoła (43% starszych

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

nie występują negatywne konsekwencje

zaburzenia zdrowia fizycznego i psychicznego

wysokie koszty leczenia

pogorszenie lub zerwanie relacji rodzinnych

obniżenie efektywności nauki

poważne kłopoty finansowe

nie wiem

inne, jakie?

6%

73%

27%

55%

42%

33%

18%

4%

8%

67%

31%

56%

50%

43%

20%

3%



67

i 40% młodszych uczniów). 22% młodszych i 34% starszych czerpie taką wiedzę z innych

źródeł.

Wyk.77 Skąd czerpiesz wiedzę dotyczącą narkotyków i dopalaczy?

Co ciekawe, 51% młodszych i 49% starszych uczniów dowiaduje się o szkodliwości

substancji psychoaktywnych od nauczycieli. 52% młodszych i 36% starszych pozyskuje taką

wiedzę od rodziców, a 37 starszych i 22% młodszych od pedagoga lub psychologa szkolnego.

Alarmujący jest fakt, że 19% uczniów szkół ponadgimnazjalnych oraz 15% uczniów szkół

podstawowych przyznaje, że nikt nie rozmawiał z nimi o szkodliwości takich substancji.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

od rodziny ze szkoły od znajomych z telewizji iInternetu

z innych źródeł

19%

40%

16%

62%

22%

12%

43%

34%

59%

34%



68

Wyk.78 Kto rozmawiał z Tobą na temat działania i szkodliwości środków takich jak

alkohol, narkotyki, dopalacze, papierosy? Można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź.

W przypadku problemów związanych z alkoholem, narkotykami lub dopalaczami badani

uczniowie w pierwszej kolejności prosiliby o pomoc rodziców i opiekunów (77% młodszych

i 49% starszych uczniów), część zwróciłaby się do kolegów i koleżanek (35% uczniów

starszych i 17% uczniów młodszych) , a inni prosiliby o pomoc nauczycieli (27% młodszych

i 14% starszych).

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

rodzice

nauczyciele

koleżanki, koledzy

pedagog, psycholog szkolny

inne osoby

sam pozyskuję wiedzę na ten temat

nikt nie rozmawiał ze mną na ten temat

52%

51%

11%

22%

15%

17%

15%

36%

49%

16%

37%

10%

24%

19%



69

Wyk.79 Do kogo zwróciłbyś się o pomoc mając problem związany z alkoholem,

narkotykami lub dopalaczami? Można zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

rodziców, opiekunów

nauczycieli

kolegów, koleżanek

Policji, Straży Miejskiej

ośrodka interwencji kryzysowej

Miejskiego/ Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej

Urzędu Gminy

telefonu zaufania

nie wiem

inne osób/miejsc, jakich?

77%

27%

17%

13%

4%

7%

2%

18%

13%

5%

49%

14%

34%

6%

6%

4%

5%

13%

34%

5%



70

5.BADANIE SPRZEDAWCÓW NA TERENIE LEŻAJSKA


W niniejszym badaniu wzięło udział 15 sprzedawców napojów alkoholowych. Spośród nich 8

to mężczyźni a 7 kobiety.

Wyk.80 Płeć:

8 sprzedawców jest w wieku 41-60 lat, 5 ma od 26 do 40 lat, jedna osoba ma mniej niż 25 lat,

a jedna powyżej 61 lat.

kobieta; 7

mężczyzna; 8


71

Wyk.81 Pana/i wiek mieści się w przedziale:

6 osób pracuje w punkcie sprzedaży alkoholu od 6 do 10 lat. Staż pracy 5 osób wynosi od 11

do 20 lat, a 3 osoby pracują od 1 do 5 lat. Jedna osoba wykonuje ten zawód poniżej roku.

Wyk.82 Od ilu lat pracuje Pan/i w punkcie, gdzie prowadzona jest sprzedaż alkoholu?

5.2.Problem alkoholowy i nikotynowy z perspektywy sprzedawców.

Zdaniem większości ankietowanych sprzedawców spożycie alkoholu na terenie Leżajska

wzrasta (11 osób). 2 osoby uznało, że spożycie to maleje, a 2, że jest stałe.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

do 25 lat od 26 do 40 lat od 41 do 60 lat powyżej 61 lat

1

5

8

1

0

1

2

3

4

5

6

poniżej roku od 1 do 5 lat od 6 do 10 lat od 11 do 20 lat powyżej 21 lat

1

3

6

5

0


72

Wyk.83 Proszę ocenić czy spożycie alkoholu na przestrzeni kilku lat w Pana/i

miejscowości:

Według ankietowanych mają miejsce sytuacje, w których dochodzi do sprzedaży alkoholu

osobom nieletnim w mieście – 4 osoby udzieliły odpowiedzi często, 4 czasami, 3 rzadko. 4

osoby uznały, ze sytuacje takie nigdy się nie zdarzają.

Wyk.84 Proszę ocenić jak często zdarza się, że alkohol jest sprzedawany osobom

niepełnoletnim w Pana/i mieście?

0

2

4

6

8

10

12

maleje jest stałe wzrasta

2 2

11

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

bardzo często często czasami rzadko nigdy

0

4 4

3

4


73

13 sprzedawców przyznało, że zdarzyła się sytuacja, w której osoba niepełnoletnia chciała

kupić w obsługiwanym przez nich punkcie alkohol, spośród nich 2 osoby przyznały, że zdarza

się to bardzo często.

Wyk.85 Czy zdarzyło się Panu/i, że osoba niepełnoletnia chciała kupić alkohol

w obsługiwanym przez Pana/ią punkcie ?

Według deklaracji badanych sprzedawców, 13 spośród nich nigdy nie sprzedało alkoholu

osobie niepełnoletniej. 2 sprzedawców dokonało sprzedaży osobie nieletniej raz lub kilka

razy.

0

2

4

6

8

10

12

tak, wiele razy tak, raz lub kilka razy nie, nigdy

2

11

2


74

Wyk.86 Czy zdarzyło się Panu/i sprzedać alkohol osobie niepełnoletniej?

Sprzedawcy w sytuacji gdy są niepewni wieku klienta, przeważnie pytają o dowód osobisty. 2

osoby kilka razy poprosiło o dokument, 7 osób sprawdzało dokument wiele razy, a 4 osoby za

każdym razem proszą o dokument potwierdzający wiek klienta.

Wyk.87 Czy zdarzyło się Panu/i kiedykolwiek pytać o dowód osobisty klienta, nie mając

pewności czy jest pełnoletni?

0

2

4

6

8

10

12

14

tak, za każdymrazem

tak, wiele razy tak, raz lub kilkarazy

nie, nigdy

0 0

2

13

0

1

2

3

4

5

6

7



nie, nigdy

4

7

2 2


75

Sklepy bardzo często są centralnymi punktami osiedli, czy dzielnic i pełnią istotne miejsce

w życiu społeczności lokalnej. Sprzedawcy są więc istotnym źródłem wiedzy

o funkcjonowaniu badanych – znają wszystkich członków danej społeczności w pełnym

przekroju i pełnić mogą rolę niejako cichych obserwatorów. Sprzedawcy zapytani

o częstotliwość jazdy pod pływem alkoholu przez mieszkańców miasta uznali że sytuacje

takie zdarzają się czasami (5 osób) lub często (3 osoby). 3 osoby uznały, że zdarza się to

rzadko, a 4, że nigdy.

Wyk.88 Proszę ocenić jak często ma miejsce sytuacja jazdy po wypiciu alkoholu

w Pana/i miejscowości

4 sprzedawców uważa, że alkohol jest sprzedawany osobom nietrzeźwym często, a 5, że

czasami. 2 osoby udzieliły odpowiedzi rzadko, a 4 nigdy.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5


0

3

5

3

4


76

Wyk.89 Proszę ocenić jak często zdarza się, że alkohol jest sprzedawany osobom

nietrzeźwym w Pana/i miejscowości?

12 sprzedawców przyznało, że zdarzają się sytuacje, gdy osoby nietrzeźwe chcą kupić alkohol

w obsługiwanym przez nich punkcie, z czego 3 osoby uznały, ze zdarza się to bardzo często.

Zaś kolejne 3 osoby uznają, że nigdy się to nie zdarza.

Wyk.90 Czy zdarzyło się Panu/i, że osoba nietrzeźwa próbowała kupić alkohol

w obsługiwanym przez Pana/ią punkcie?

10 sprzedawców nigdy nie sprzedało alkoholu osobie nietrzeźwej, zaś 5 raz lub kilka razy

dokonało sprzedaży wysokoprocentowego napoju nietrzeźwemu.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5


0

4

5

2

4

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9


3

9

3


77

Wyk.91 Czy zdarzyło się Panu/i sprzedać alkohol osobie nietrzeźwej?

7 osób deklaruje, że nigdy nie zdarzają się sytuacje, w których klienci sklepu spożywają

alkohol na terenie lub w pobliżu punktu sprzedaży alkoholu, a 4 uznały, że zdarza się to

rzadko. Pozostali uznali, że zdarza się to czasami (2), często (1) a nawet bardzo często (1).

Wyk.92 Proszę ocenić jak często zdarza się sytuacja, że klienci sklepu spożywają alkohol

na terenie lub w pobliżu punktu sprzedaży alkoholu w Pana/i miejscowości?

8 sprzedawców nigdy nie wzywa policji z powodu zakłócania porządku przez osobę pod

wpływem alkoholu. 4 robią to rzadko, 2 czasami a 1 często.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10



nie, nigdy

0 0

5

10

0

1

2

3

4

5

6

7


1 1

2

4

7


78

Wyk.93 Jak często zdarza się Panu/i wezwać policję z powodu zakłócania porządku

przez osobę pod wpływem alkoholu na terenie punktu sprzedaży alkoholu lub w jego

najbliższej okolicy?

Według ankietowanych sprzedawców papierosy są sprzedawane osobom niepełnoletnim

rzadko (6) bądź nigdy (6). 1 osoba uważa, że zdarza się to czasami, a 2, że często.

Wyk.94 Proszę ocenić jak często zdarza się, że osobom niepełnoletnim sprzedawane są

papierosy w Pana/i miejscowości?

Z deklaracji badanych sprzedawców wynika, że tylko 2 spośród nich sprzedało papierosy

osobie niepełnoletniej.

0

1

2

3

4

5

6

7

8


0

1

2

4

8

0

1

2

3

4

5

6


0

2

1

6 6


79

Wyk.95 Czy zdarzyło się Panu/i sprzedać papierosy osobie niepełnoletniej?

5 sprzedawców uważa, ze narkotyki na terenie ich miejscowości są łatwo dostępne. 9 osób

udzieliło odpowiedzi „nie wiem”, co świadczy o małym zainteresowaniu badanych

sprzedawców takimi środkami.

Wyk.96 Jak ocenia Pan/i możliwość pozyskania narkotyków na terenie Pana/i

miejscowości?

0

2

4

6

8

10

12

14


0

2

13

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

całkowicieniedostępne

trudno dostępne łatwo dostępne nie wiem

0

1

5

9


80

Podobnie jak w przypadku dostępności narkotyków, 5 ankietowanych sprzedawców uważa,

ze dopalacze są w ich miejscu zamieszkania łatwo dostępne, 1 uważa, że są trudno dostępne.

9 osób udzieliło odpowiedzi „nie wiem”.

Wyk.97 Jak ocenia Pan/i możliwość pozyskania dopalaczy na terenie Pana/i

miejscowości?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

całkowicieniedostępne

trudno dostępne łatwo dostępne nie wiem

0

1

5

9


81

6. REKOMENDACJE

Celem badania było przedstawienie wybranych problemów społecznych dotykających

miasto Leżajsk w odniesieniu do opinii: dorosłych mieszkańców, dzieci

i młodzieży szkolnej oraz osób pracujących w punktach sprzedaży napojów

alkoholowych. Cel ten został osiągnięty w toku weryfikacji zebranego materiału

badawczego, będącego podstawą do opracowania wniosków i rekomendacji, które następnie

posłużą do tworzenia różnego rodzaju programów pomocowych zmierzających do poprawy

sytuacji na terenie miasta, w tym jakości życia jego mieszkańców.

Przeprowadzona diagnoza oraz analiza danych umożliwiła:

Rozpoznanie sytuacji dorosłych mieszkańców miasta, ich opinii i postaw względem

wybranych problemów społecznych,

Zapoznanie się z problemami uczniów szkoły podstawowej i gimnazjalnej

w zakresie postaw i doświadczeń związanych z zagrożeniem alkoholem, narkotykami,

papierosami oraz przemocą rówieśniczą lub domową, a także oceny poczucia

bezpieczeństwa wśród wybranych osób,

Poznanie doświadczeń sprzedawców napojów alkoholowych związanych

z wykonywanym przez nich zawodem, w szczególności sprzedaży alkoholu osobom

niepełnoletnim lub nietrzeźwym.

W oparciu o dokonaną analizę problemów społecznych zostały sformułowane rekomendacje.

Poniżej znajduje się podsumowanie wniosków z badania diagnozującego problemy społeczne

na terenie miasta Leżajsk wraz z rekomendacjami co do dalszych działań profilaktycznych

skierowanych do mieszkańców miasta oraz instytucji podejmujących działania profilaktyczne.


82

DZIECI I MŁODZIEŻ

CELE UZASADNIENIE PROPOZYCJA REALIZACJI

Ograniczenie spożycia

alkoholu przez

młodzież

- 82% uczniów szkół

ponadgimnazjalnych uważa,

że osoby w ich wieku piją

alkohol

-64% starszych uczniów

próbowało w swoim życiu pić

alkohol.

-36% starszych uczniów upiło

się w swoim życiu alkoholem

-wiek inicjacji alkoholowej

Leżajszczan mieści się

w przedziale 14-16 lat

-problem spożycia alkoholu

w niskim stopniu dotyczy

uczniów szkół

podstawowych, którzy nie

sięgają jeszcze po napoje

alkoholowe

- zorganizowanie kampanii

informacyjnej dla dzieci

i młodzieży szkolnej w celu

uświadomienia jak alkohol wpływa

na organizm człowieka oraz

funkcjonowanie społeczności,

poprzez różnego rodzaju akcje

ulotkowe lub plakatowe

- wdrażanie działań

ukierunkowanych na wzmacnianie

systemu wartości dzieci i

młodzieży, w szczególności

wartości zdrowia, a także

kształtowanie wśród dzieci

i młodzieży przekonań

normatywnych i umiejętności

psychospołecznych

- skorzystanie z rekomendowanego

przez PARPA programu

profilaktycznego Archipelag

Skarbów, dostępnego na stronie

http://www.parpa.pl, który

nastawiony jest na ograniczenie

zachowań problemowych

(spożywania alkoholu, narkotyków,

przemocy) wśród młodzieży

- przeprowadzenie warsztatów

prowadzonych, przez zewnętrznych

ekspertów. Polecany program:

Unplugged.

-przeprowadzenie badań

panelowych : powtórzenie badania

na tych samych respondentach –

obecnych uczniach szkół

podstawowych i

ponadgimnazjalnych, by sprawdzić

jak kształtują się wzory spożywania

alkoholu młodych Leżajszczan i

czy działania profilaktyczne

przynoszą zamierzony skutek. Czy

młodsi uczniowie, którzy obecnie

są w szkołach podstawowych i nie

spożywają alkoholu teraz, będą

sięgać po niego w wieku 14-16 lat?

http://www.parpa.pl/


83

Ograniczenie palenia

wyrobów tytoniowych

przez młodzież

- 84% uczniów starszych i

30% młodszych uważa, że ich

rówieśnicy palą papierosy

- zastosowanie akcji plakatowo

ulotkowej skierowanej do

wszystkich – młodszych i starszych

mieszkańców miasta oraz

sprzedawców, np.

Plakat: Profilaktyka

uzależnienia od nikotyny dla

młodzieży.

Dostęp: http://oficyna-

profilaktyczna.pl

Ograniczenie

spożywania substancji

psychoaktywnych

16% uczniów szkół

ponadgimnazjalnych

zażywało narkotyki

- wdrażanie działań

ukierunkowanych na wzmacnianie

systemu wartości dzieci

i młodzieży, w szczególności

wartości zdrowia, a także

kształtowanie wśród dzieci

i młodzieży przekonań

normatywnych i umiejętności

psychospołecznych

- kampania profilaktyczna

z wykorzystaniem nowych mediów

– tak by dotrzeć do jak największej

ilości młodych osób

-uwrażliwienie rodziców na

problem narkotykowy m.in. za

pomocą akcji plakatowo-ulotkowej.

Przeprowadzenie warsztatów dla

rodziców o sposobach

postępowania z dzieckiem

zażywającym narkotyki

- ogólnodostępna pomoc

terapeutyczna dla dzieci, młodzieży

i rodziców


84

Zwiększenie aktywności

społecznej młodzieży w

„realu”

Najpopularniejszą formą

spędzania czasu wolnego

jest surfowanie po

Internecie. Coraz rzadsze

są spotkania w realu

- stworzenie instytucji skupiającej

młodzież, zachęcającą młodych do

aktywności społecznej, np.

Młodzieżowa Rada Miasta

- prowadzenie zajęć

profilaktycznych w szkole – warto

skorzystać z gotowych programów

profilaktycznych dostępnych na

stronie

http://www.uzaleznieniabehawioralne.pl,

szczególnie program Zaplątani

w sieci – co uzależnia w

cyberprzestrzeni?

DOROŚLI MIESZKAŃCY

CELE UZASANIENIE PROPOZYCJA REALIZACJI

Ograniczenie

spożycia alkoholu

przez dorosłych

mieszkańców miasta

-14% badanych pije

codziennie, a 22% kilka razy

w tygodniu;

-alkohol jest spożywany

w sporych porcjach, z dużą

częstotliwością

-zastosowanie profilaktyki

pozytywnej, nastawionej na

afirmację zdrowego trybu życia

i pozytywnych postaw względem

alkoholu

- przeprowadzenie kampanii

informacyjnej dotyczącej

negatywnych skutków dla zdrowia

i relacji społecznych nadużywania

alkoholu

- Rekomenduje się użycie ulotek,

bilbordów i spotów w mediach

lokalnych.

Wyjście z nałogu

przez osoby

nadużywające

alkoholu

- 42% zna osobę, która

nadużywa alkoholu

- utworzenie ogólnodostępnych

ośrodków pomocy dla osób

uzależnionych

-przeprowadzenie kampanii

informacyjnej o dostępnych

formach pomocy osobom

uzależnionym i współuzależnionym

w mieście

Ograniczenie

spożycia alkoholu

przez kobiety

ciężarne

-23% nie ma wiedzy na temat

szkodliwości picia alkoholu

w ciąży, a 35%

ankietowanych widziało na

terenie miasta kobiety

w ciąży, które piją alkohol

- informowanie kobiet o skutkach

nadużywania alkoholu w ciąży

przez ośrodki zdrowia publicznego

-rozwinięcie działalności

profilaktycznej, m.in. poprzez

edukację społeczności w zakresie

http://www.uzaleznieniabehawioralne.pl/


85

alkoholowego zespołu płodowego

FAS jako konsekwencji picia

alkoholu w ciąży

- umieszczenie plakatów i ulotek

w strategicznych punktach w

mieście, a także w punktach

sprzedaży alkoholu, np.

Plakat: chcesz mieć zdrowe dziecko

– nie pij w czasie ciąży.

Dostęp: http://oficyna-

profilaktyczna.pl

Ograniczenie liczby

nietrzeźwych

kierowców

-40% ankietowanych

przynajmniej raz prowadziło

pojazd pod wpływem

alkoholu

- podjęcie współpracy z Policją

w celu zwiększenia kontroli

kierowców pod kątem ich

trzeźwości

- przeprowadzenie kampanii

informacyjnych mających na celu

uświadomienie konsekwencji

prawnych wynikających z

prowadzenia pojazdów pod

wpływem alkoholu.

Ograniczenie liczby

osób uzależnionych

od nikotyny

-25% respondentów jest

nałogowymi palaczami

- zastosowanie akcji plakatowo

ulotkowej skierowanej do

wszystkich mieszkańców miasta

-zmniejszenie dostępności środków

psychoaktywnych za pomocą

zwiększenia patroli i kontroli przez

Policję

Ograniczenie

spożycia substancji

psychoaktywnych

- 36% badanych w ostatnim

roku zażywało narkotyki

- zastosowanie profilaktyki

pozytywnej, nastawionej na

afirmację zdrowego trybu życia

i pozytywnych postaw względem

http://oficyna-profilaktyczna.pl/

http://oficyna-profilaktyczna.pl/


86

substancji psychoaktywnych

-przeprowadzenie akcji

informacyjnej informującej o

konsekwencjach stosowania

narkotyków. Rekomendowane

użycie lokalnych mediów

Ograniczenie

sprzedaży osobom

nietrzeźwym

i nieletnim

-11 sprzedawców uważa, ze

alkohol jest sprzedawany

osobom niepełnoletnim

-niepełnoletnia młodzież

sama kupuje sobie alkohol

- opracowanie lokalnej kampanii na

rzecz zwiększenia świadomości

oraz odpowiedzialności

sprzedawców alkoholu

i uwrażliwienia ich na szkodliwość

sprzedaży napojów alkoholowych


- opracowanie lokalnej kampanii na

rzecz zwiększenia świadomości

oraz odpowiedzialności

sprzedawców alkoholu

i uwrażliwienia ich na szkodliwość

sprzedaży napojów alkoholowych


- zwiększenie liczby kontroli

punktów sprzedaży alkoholu, by

wyeliminować miejsca, gdzie

młodzież może dokonać zakupu

tego rodzaju napojów

Documents

Diagnoza problemów społecznych - Miasto Leżajsk