STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW …pcpr.olkusz.pl/pliki/regulamin/strategia_PCPR_Olkusz_2014.pdf · Projekt zwi ązany z opracowaniem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH

W POWIECIE OLKUSKIM

OLKUSZ listopad 2005

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim

FRDL MAŁOPOLSKI INSTYTUT SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I ADMINISTRACJI 2

SPIS TREŚCI:

I. WSTĘP........................................................................................................................ 3

II. PRZEBIEG PROCESU PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W POWIEC IE

OLKUSKIM ............................................................................................................... 6

III. METODYKA PROCESU PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W

POWIECIE OLKUSKIM ......................................................................................... 7

IV. ANALIZA SPOŁECZNA POWIATU OLKUSKIEGO ....................................... 10

V. ANALIZA SWOT W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W POWIE CIE

OLKUSKIM ............................................................................................................. 57

VI. MISJA POLITYKI SPOŁECZNEJ W POWIECIE OLKUSKIM .................... 60

VII. PLAN OPERACYJNY DLA STRATEGII ROZWI ĄZYWANIA

PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W POWIECIE OLKUSKIM ...................... 61

a. ROZWÓJ POMOCY SPOŁECZNEJ........................................................... 63

b. WSPIERANIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH..................................... 76

c. AKTYWIZACJA RYNKU PRACY................................................................ 96

VIII. WDROśENIE STRATEGII ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW

SPOŁECZNYCH W POWIECIE OLKUSKIM rekomendacje........................ 109



WSTĘP

Projekt związany z opracowaniem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim rozpoczęto w lipcu 2005 roku, zgodnie z umową podpisaną pomiędzy Starostwem Powiatowym w Olkuszu, reprezentowanym przez Pana Leszka Konarskiego – Starostę Olkuskiego, a Małopolskim Instytutem Samorządu Terytorialnego i Administracji z Krakowa, reprezentowanym przez Krzysztofa Lipskiego – Dyrektora Instytutu. Opracowanie niniejszej strategii było wymogiem regulacji prawnych: Ustawy z dnia 12 marca 2003 r. o pomocy społecznej, która w art. 19 mówi: „Do zadań własnych powiatu naleŜy: 1) opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami” Ustawy z dnia 27 sierpnia1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, która w art. 35a stanowi: „Do zadań powiatu naleŜy: 1) opracowanie i realizacja, zgodnych z powiatową strategią dotycząca rozwiązywania

problemów społecznych, powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie:

a) rehabilitacji społecznej, b) rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia, c) przestrzegania praw osób niepełnosprawnych.”

Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która w art. 9.1. mówi: „Do zadań samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy naleŜy: 1) opracowanie i realizacja programu promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy stanowiącego część powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, o której mowa w odrębnych przepisach”; Nowa ustawa o pomocy społecznej stanowi kolejny etap budowy nowego systemu aktywnej polityki społecznej w Polsce, mając na celu stworzenie solidnego fundamentu polityki opartej na trzech zasadach: - po pierwsze, w sposób systematyczny i kompleksowy budowana jest sieć

bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, oparta na realnych podstawach utrzymania gospodarstw domowych,

- po drugie, tworzy się spójny system wspierający aktywizację osób bezrobotnych na rynku pracy i na polu pomocy społecznej, tak aby kaŜdemu zagwarantować szansę aktywizacji i godnego Ŝycia,

- po trzecie, tworzy się skoordynowany system instytucjonalny, jasno prezentujący odpowiedzialność instytucji rządowych i samorządowych, otwierający jednocześnie przestrzeń dla aktywności obywatelskiej organizacji sektora pozarządowego.

Niniejsza strategia jest takŜe istotną potrzebą i wymogiem nowej sytuacji społeczno-gospodarczej powiatu olkuskiego, regionu małopolskiego i Polski, związanej głównie z wstąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej oraz zupełnie nowymi moŜliwościami związanymi z pozyskiwaniem funduszy strukturalnych na rozwój lokalny, w tym politykę społeczną. Oparcie funkcjonowania polityki społecznej w powiecie na długofalowym planowaniu, na przejrzystych celach o róŜnym horyzoncie czasowym, pomaga zarządzać sferą polityki społecznej i ułatwia pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na realizację zadań



tejŜe polityki. Strategia pomaga takŜe skoordynować działania róŜnych instytucji działających na polu polityki społecznej w powiecie wokół głównego kierunku działań i głównych problemów w tej sferze. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim nie ogranicza się w swych zapisach tylko do zadań realizowanych bezpośrednio przez instytucje powiatowe (Starostwo Powiatowe, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy). Strategia proponuje przede wszystkim zadania, które stanowią wyzwania dla całej społeczności lokalnej i wszystkich instytucji działających na polu polityki społecznej w Powiecie Olkuskim. Taka zasada partnerstwa i współpracy jest jednym z fundamentalnych elementów polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Okres realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim przyjęto na dziesięć lat (2006-2015), co ułatwi władzom powiatu formułowanie zadań do realizacji w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Strategia posiada ścisłą korelację z kluczowymi dokumentami planistycznymi na szczeblu lokalnym – Strategia Rozwoju Powiatu Olkuskiego na lata 2005-2015 i regionalnym – Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013 (projekt z września 2005 r.), a takŜe z dokumentami operacyjnymi, sformułowanymi przez polski rząd pod kątem wykorzystania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewnętrznych źródeł finansowania:

– Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006, – Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006, – Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej na lata 2004-2006, – Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004 – 2006, – Program Operacyjny dla wykorzystania środków finansowych w ramach

Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego (wersja zatwierdzona przez Radę Ministrów 26 lipca 2005 r).

Przed rozpoczęciem procesu planowania strategicznego w Powiecie Olkuskim powołano Konwent Strategiczny, w skład którego weszli przedstawiciele Starostwa Powiatowego, Rady Powiatu, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowego Urzędu Pracy, Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, Policji, Sądu Rejonowego, szkół, a takŜe reprezentanci lokalnych organizacji i instytucji zajmujących się polityką społeczną. Ze strony MISTiA prace związane z opracowaniem strategii wykonywali: Janusz Krzy Ŝak – kierownik projektu oraz Wojciech Odzimek i Tomasz Rutkowski – konsultanci Wydziału Programów i Projektów. Zespół konsultantów MISTiA pragnie złoŜyć gorące podziękowania wszystkim członkom Konwentu Strategicznego za poświęcony czas i pomoc merytoryczną w trakcie opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim.



Lista Konwentu Strategicznego

Lp. Imi ę i nazwisko Instytucja 1. Małgorzata Adamczyk-Kurzak Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu 2. Barbara Adamuszek Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu 3. Jadwiga Bargieł Szkoła Podstawowa Nr 3 w Olkuszu 4. Ewa Barzycka Starostwo Powiatowe w Olkuszu 5. Agnieszka Bratek-Pęczak Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolbromiu 6. Anna Curyło-Rzepka Starostwo Powiatowe w Olkuszu 7. Ramona CzyŜykowska-Libes Ośrodek Pomocy Społecznej w Kluczach 8. Piotr Dziąbek Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bolesławiu 9. Agnieszka Fryben Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu 10. Marzena Gdula Sąd Rejonowy w Olkuszu 11. Wioletta Haberka Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wolbromiu 12. Magdalena Jajkiewicz Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu 13. Marta Kieres Dom Pomocy Społecznej w Olkuszu 14. Ewa Klich Sekretarz Powiatu Olkuskiego 15. Maria Knap Zespół Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych w

Olkuszu 16. Anna Kostulska Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem

Umysłowym 17. Joanna Krampus Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu 18. Jan Kucharzyk Starostwo Powiatowe w Olkuszu 19. Anna Kwaśniewska Środowiskowy Dom Samopomocy w Olkuszu 20. Gabriela Mik Starostwo Powiatowe w Olkuszu 21. Jacek Osuch Radny Rady Powiatu 22. ElŜbieta Pieszczek Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w TrzyciąŜu 23. Ryszard Pomierny Stowarzyszenie Y′men′s Club 24. Ewa Skawińska Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Bukownie 25. Urszula Stępień-Jagoda Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu 26. Dorota Sułkowska Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu 27. Agata Swędzioł Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne w Kluczach 28. Anna Wójcik Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu 29. Krystyna Ziarnik Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Olkuszu



PRZEBIEG PROCESU PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W POWIECIE OLKUSKIM

1. Organizacja procesu planowania strategicznego i diagnoza sytuacji – lipiec-sierpień 2005 r.

Cele działań: • Prezentacja zakresu planowanych prac warsztatowych w Powiecie Olkuskim oraz

zakresu odpowiedzialności poszczególnych podmiotów biorących udział w projekcie;

• Przedstawienie klucza doboru członków Konwentu Strategicznego; • Zebranie danych statystycznych i informacji niezbędnych do opracowania analizy

społecznej Powiatu Olkuskiego oraz opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych;

• Opracowanie analizy społecznej Powiatu Olkuskiego;

2. I warsztat strategiczny – 15 września 2005 r.

Cele warsztatu: • Omówienie metodologii procesu budowania strategii rozwoju metodą partnerską oraz

znaczenia partycypacji społecznej w planowaniu strategicznym; • Przeprowadzenie analizy silnych i słabych stron polityki społecznej w Powiecie

Olkuskim oraz identyfikacja szans i zagroŜeń płynących z otoczenia zewnętrznego – analiza SWOT;

• Określenie Misji polityki społecznej Powiatu Olkuskiego; • Identyfikacja obszarów priorytetowych polityki społecznej w Powiecie Olkuskim

i głównych zagadnień strategicznych w poszczególnych obszarach;

3. II warsztat strategiczny – 29 września 2005 r.

Cele warsztatu: • Weryfikacja obszarów priorytetowych polityki społecznej w powiecie i zagadnień

strategicznych w poszczególnych obszarach; • Formułowanie celów strategicznych i celów operacyjnych w poszczególnych

obszarach priorytetowych polityki społecznej w powiecie;

4. III warsztat strategiczny – 14 października 2005 r.

Cele warsztatu: • Formułowanie zadań w poszczególnych obszarach priorytetowych polityki

społecznej w powiecie; • Określenie załoŜeń organizacyjnych dla poszczególnych zadań – instytucja

koordynująca, partnerzy, termin realizacji, źródła finansowania;



METODYKA PROCESU PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W

POWIECIE OLKUSKIM Przyjęta metodyka opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim oparta została na partnersko-eksperckim modelu budowy planów strategicznych, w pełni oddającym oczekiwania krajowych oraz unijnych instytucji wspomagających rozwój lokalny w Polsce. Metodyka MISTiA uwzględniła szersze, ponadlokalne i długoletnie doświadczenia konsultantów w tworzeniu długofalowych planów rozwoju, zarówno strategii ogólnych (gminy, powiatu), jak równieŜ branŜowych (polityki społecznej, rozwoju przedsiębiorczości, rynku pracy, turystyki, oświaty).

Organizacja procesu Wszystkie etapy planowania strategicznego są waŜne. JednakŜe dwa z nich mają zasadnicze znaczenie: organizacja procesu oraz tworzenie planów operacyjnych. Ten ostatni etap stanowi zwieńczenie wszystkich wysiłków. Jeśli jednak proces nie jest dobrze zorganizowany w momencie startu, wszystkie późniejsze działania stają się trudniejsze, a przebieg samego procesu moŜe zostać powaŜnie zakłócony. Etap pierwszy to swoiste „zaplanowanie planowania”, czyli plan for planning. Władze Powiatu Olkuskiego uznały, Ŝe proces planowania procesu rozwiązywania problemów społecznych w powiecie powinien być wspierany zarówno przez lokalne instytucje i grupy społeczne, jak równieŜ przez konsultantów zewnętrznych. Do prac nad strategią zaproszeni zostali przedstawiciele instytucji publicznych i organizacji społecznych z terenu powiatu, tworząc swoisty Konwent Strategiczny. W skład Konwentu, z uwagi na pełnioną rolę (organ decyzyjny i kreujący, którego członkowie biorą systematyczny udział w warsztatach strategicznych oraz stają się faktycznymi współautorami dokumentu strategii) weszli przedstawiciele Starostwa Powiatowego, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowego Urzędu Pracy, Rady Powiatu, Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, Policji, Sądu Rejonowego, szkół, a takŜe reprezentanci lokalnych organizacji i instytucji zajmujących się polityką społeczną. Obraz środowiska lokalnego – analiza sytuacji społecznej Powiatu Planowanie strategiczne oparte jest na obiektywnej ocenie społecznego i ekonomicznego charakteru społeczności lokalnej i jej miejsca na mapie regionu. W ramach realizacji tychŜe działań przeprowadzona została ekspercka analiza struktury społecznej Powiatu Olkuskiego w ujęciu dynamicznym (lata 1999-2003) oraz porównawczym (w stosunku do powiatów ościennych, dysponujących podobnym potencjałem społeczno-ekonomicznym). Potencjał społeczny Powiatu Olkuskiego porównano z walorami czterech powiatów – chrzanowskim, krakowskim, miechowskim i oświęcimskim, czyli dokonano specyficznej analizy układu lokalnego. W efekcie prac eksperckich powstał opis sytuacji społecznej Powiatu Olkuskiego, będący punktem wyjścia do prac planistycznych i stanowiący element niniejszej strategii. Praca analityczna konsultantów MISTiA prowadzona była w oparciu o materiały i dokumenty uzyskane ze Starostwa Powiatowego w Olkuszu, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowego Urzędu Pracy, Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, Policji,



Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Regionalnych), Urzędu Statystycznego w Krakowie oraz internetu. Analiza uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych – analiza strategiczna przeprowadzona metodą SWOT Kolejnym waŜnym elementem prac nad opracowaniem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim była analiza zasobów wewnętrznych polityki społecznej Powiatu (silne i słabe strony polityki społecznej) oraz analiza otoczenia zewnętrznego pod kątem szans i zagroŜeń dla dalszego rozwoju polityki społecznej w powiecie. W tym celu przeprowadzono analizę SWOT, która stała się podstawą do zidentyfikowania i sformułowania podstawowych problemów i zagadnień strategicznych. W otoczeniu zewnętrznym zidentyfikowano i uszczegółowiono trendy polityczne, ekonomiczne, społeczne, technologiczne, ekologiczne i prawne, rozumiane jako szanse, ale takŜe zagroŜenia.

Określenie Misji polityki społecznej Powiatu Kluczowym elementem niniejszej strategii jest Misja – naczelny cel polityki społecznej Powiatu, wokół którego powinny koncentrować się działania róŜnych lokalnych instytucji publicznych, środowisk i organizacji społecznych. Członkowie Konwentu Strategicznego zaproponowali swoje propozycje misji, które stały się podstawą dla jej końcowej wersji, w pełni oddającej aspiracje mieszkańców i słuŜącej długofalowemu rozwojowi społecznemu Powiatu.

Sformułowanie obszarów priorytetowych polityki społecznej w Powiecie Zasadniczą rolą Konwentu Strategicznego było zidentyfikowanie obszarów priorytetowych (kierunków rozwoju) polityki społecznej w Powiecie, czyli takich obszarów, które odzwierciedlają zasadnicze pola działań w zakresie tej polityki. Wybór obszarów priorytetowych był wynikiem analizy bieŜącej sytuacji społecznej w Powiecie, analizy otoczenia zewnętrznego oraz wymogów ustawowych. Określanie obszarów priorytetowych dla Powiatu Olkuskiego nastąpiło na warsztatach strategicznych, dając szansę na pracę indywidualną, w zespołach i na sesji plenarnej. Dzięki temu umoŜliwiono uczestnikom Konwentu całościową refleksję nad perspektywami rozwoju polityki społecznej w Powiecie. W efekcie analiz strategicznych i wymogów ustawowych zidentyfikowano trzy obszary priorytetowe polityki społecznej w Powiecie Olkuskim:

• Rozwój pomocy społecznej • Wspieranie osób niepełnosprawnych • Aktywizacja rynku pracy

Plany operacyjne – cele strategiczne, cele operacyjne, zadania Kolejną waŜną rolą Konwentu Strategicznego było formułowanie planów operacyjnych dla zidentyfikowanych trzech obszarów priorytetowych polityki społecznej w powiecie. Dla ukazania hierarchii i powiązań łączących poszczególne poziomy planów operacyjnych, opisano je w następującym układzie: • cele strategiczne (odpowiadające na pytanie: co chcemy osiągnąć?) • cele operacyjne (w jaki sposób to osiągnąć?) • zadania (co zrobimy?)



W ciągu intensywnych sesji warsztatowych z Konwentem Strategicznym powstały plany operacyjne w trzech zdefiniowanych obszarach priorytetowych, wieńcząc tym samym prace nad „Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim”. Ostateczna wersja Strategii jest dokumentem perspektywicznym i długofalowym, a jednocześnie zawierającym priorytety i narzędzia realizacji, które na dzień dzisiejszy wydają się stwarzać najwięcej moŜliwości dla rozwoju społecznego w Powiecie Olkuskim. Z biegiem czasu, w ciągłym procesie wdraŜania, Strategia będzie ulegać modyfikacjom i aktualizacjom tak, aby jego realizacja odpowiadała potrzebom i aspiracjom lokalnej społeczności. Warsztaty z Konwentem Strategicznym prowadzono metodami interaktywnymi z uŜyciem narzędzi (technik) treningowych, pozwalających uczestnikom indywidualnie i grupowo identyfikować, następnie analizować i proponować moŜliwe rozwiązania. Ten sposób pracy traktuje uczestników spotkań jako ekspertów posiadających znaczące doświadczenie, a rolą konsultantów jest prowadzenie procesu budowy strategii oraz proponowanie narzędzi i podawanie przykładów rozwiązań sprawdzonych w innych samorządach. KaŜde spotkanie warsztatowe prowadzone było urozmaiconymi technikami: mini wykłady z uŜyciem prezentacji multimedialnych, techniki kreatywne, prace z formularzem, techniki pracy zespołowej, moderowana dyskusja. Proces wdraŜania Proces wdraŜania to „przejście” od planowania strategicznego do zarządzania strategicznego, czyli realizacja zapisów Strategii. Konsultanci MISTiA określili dla niniejszej strategii rekomendacje wdroŜeniowe, czyli elementy, które powinny zostać spełnione, aby jej realizacja odbywała się efektywnie. Rekomendacje te – zawarte w końcowej części Strategii – dotyczą trzech poziomów: � organizacyjnego – zarządzanie strategią, � merytorycznego – ocena i przegląd zapisów strategii, � społecznego – promocja i pozyskiwanie partnerów.



ANALIZA SPOŁECZNA POWIATU OLKUSKIEGO

Rys metodyczny analizy Dane wykorzystywane w niniejszej analizie pochodzą ze Starostwa Powiatowego w Olkuszu, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowego Urzędu Pracy, Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, Policji oraz danych statystycznych Urzędu Statystycznego w Krakowie („Wybrane dane o powiatach i gminach województwa małopolskiego”, „Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego”) i Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Regionalnych – źródło internetowe). Dane dotyczące lat 1999-2003 stały się podstawą analizy dynamicznej, określającej tendencje zachodzące w Powiecie Olkuskim na przestrzeni pięciu lat. Dodatkowo w niniejszej analizie dokonano analizy porównawczej (analiza układu lokalnego) Powiatu Olkuskiego z czterema powiatami o podobnym potencjale społeczno-ekonomicznym: chrzanowskim, krakowskim, miechowskim i oświęcimskim. Uzyskane dla Powiatu Olkuskiego wyniki porównano takŜe ze średnią wartością dla regionu małopolskiego i Polski. Powiat olkuski

DEMOGRAFIA Liczba ludności Według danych statystycznych z końca grudnia 2003 r. powiat olkuski zamieszkiwało 114741 osób (dane Narodowego Spisu Powszechnego), co stanowi 3,5% ludności województwa małopolskiego (3252949 osób). Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców badany powiat zajmuje 10 lokatę wśród 19 ziemskich powiatów Małopolski – najbardziej zaludniony jest powiat krakowski, liczący 241080 osób. Pod względem całkowitej powierzchni powiat olkuski naleŜy do powiatów o przeciętnej wielkości – z obszarem równym 622 km2 zajmuje 12 miejsce w regionie (największą powierzchnię notuje powiat nowosądecki – 1550 km2). Wskaźnik gęstości zaludnienia powiatu olkuskiego wynosi



184 osoby/km2 i jest mniejszy od średniej wojewódzkiej – 214 osób/km2, jednak o 1/3 większy od średniej krajowej – 122 osoby/km2. W kategorii średniej gęstości zaludnienia powiat olkuski zajmuje wysoką 6 lokatę wśród 19 powiatów regionu – najgęściej zaludniony jest powiat oświęcimski (377 osób/km2). Sytuację demograficzną powiatu olkuskiego na tle regionalnym przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 1. Podstawowe dane o powiatach województwa małopolskiego w 2003 r.

Powiat Liczba gmin

Liczba ludności

Powierzchnia w km2

Gęstość zaludnienia

bocheński 9 98394 631 156 brzeski 7 89739 590 152 chrzanowski 5 128741 371 347 dąbrowski 7 58617 530 111 gorlicki 10 106444 967 110 krakowski 17 241080 1230 196 limanowski 12 120222 952 126 miechowski 7 51560 677 76 myślenicki 9 114949 673 171 nowosądecki 16 194983 1550 126 nowotarski 14 179966 1475 122 olkuski 6 114741 622 184 oświęcimski 9 153136 406 377 proszowicki 6 43659 414 105 suski 9 81535 686 119 tarnowski 16 191803 1414 136 tatrzański 5 65382 472 139 wadowicki 10 153438 646 238 wielicki 5 103808 428 243 m.Kraków 1 757685 327 2317 m.Nowy Sącz 1 84399 57 1481 m.Tarnów 1 118668 72 1648 Region małopolski 182 3252949 15190 214 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Prawie 44% ludności powiatu olkuskiego skupiona jest w mieście i gminie Olkusz, liczącym 50457 mieszkańców (dane z 2003 r.). Drugą pod względem wielkości zaludnienia gminą (miejsko-wiejską) w powiecie jest Wolbrom, liczący 23509 mieszkańców (20,5%), trzecia pozycja przypada gminie Klucze (14939 osób). Z kolei najmniejszą gminą powiatu jest TrzyciąŜ, gdzie zamieszkuje 7153 obywateli (6,2% mieszkańców powiatu). Analizowany powiat jest ciekawym przypadkiem na samorządowej mapie regionu małopolskiego, gdyŜ 1 stycznia 2002 r. został on uszczuplony o 1 gminę – Sławków, która „przeszła” do województwa śląskiego (do powiatu będzińskiego). Tym samym liczba ludności powiatu olkuskiego w 2002 r. zmniejszyła się – pod koniec 2001 r. gminę Sławków zamieszkiwało 6927 obywateli. W 2003 r. największa gęstość zaludnienia cechowała miasto i gminę Olkusz (334 osoby/km2), na drugim biegunie sytuowała się gmina TrzyciąŜ, notująca gęstość zaludnienia rzędu 74 osoby/km2. Obraz sytuacji demograficznej gmin powiatu olkuskiego przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 2. Podstawowe wskaźniki demograficzne gmin powiatu olkuskiego w 2003 r.

Gmina

Ludność

Udział w ludności powiatu

Liczba kobiet

Liczba męŜczyzn

Liczba kobiet na 100

męŜczyzn

Gęstość zaludnienia [osoby/km2]

Bolesław 7843 6,8 4058 3785 107 191

Bukowno 10840 9,4 5623 5217 108 172

Klucze 14939 13,0 7646 7293 105 126

Olkusz 50457 44,0 25876 24581 105 334



Olkusz – miasto 37894 33,0 19501 18393 106 1457

Olkusz – obszar wiejski

12563 10,9 6375 6188 103 -

TrzyciąŜ 7153 6,2 3503 3650 96 74

Wolbrom 23509 20,5 11950 11559 103 156

Wolbrom – miasto 9160 8,0 4744 4416 107 916

Wolbrom – obszar wiejski

14349 12,5 7206 7143 101 -

Powiat olkuski 114741 100,0 58656 56085 105 184 Region małopolski 3252949 - 1674159 1578790 106 214

Polska 38190608 - 19704178 18486430 107 122 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Analizę rozwoju liczby ludności w powiecie olkuskim w latach 1999-2003 zaburza oczywiście fakt zmiany w 2002 r. granic administracyjnych powiatu (odejście gminy Sławków), jednak nawet pomimo tego widoczne jest w powiecie stałe zmniejszanie się potencjału demograficznego. Kulminacyjna wartość zaludnienia w powiecie przypada na 1999 r. (123888 osób), by w latach kolejnych (2000-2001) zanotować spadek liczby mieszkańców o ponad 350 osób. W roku 2002, po przejściu gminy Sławków do województwa śląskiego liczba obywateli powiatu olkuskiego zmalała do poziomu 114961 osób. Rok 2003 był kolejnym, w którym zaludnienie badanego powiatu spadło. W sumie powyŜszych trendów w całym okresie pięcioletnim zaludnienie powiatu olkuskiego zmniejszyło się o 7,4% (9147 osób). Cztery z sześciu gmin tworzących obecnie powiat olkuski zanotowały w latach 1999-2003 spadek zaludnienia. Jest on zróŜnicowany – dla przykładu gmina Bolesław osiągnęła spadek liczby ludności o 0,3%, a miasto i gmina Olkusz zmniejszyła swoje zaludnienie aŜ 4,0%. W pozostałych dwóch gminach powiatu zaobserwowano w okresie pięcioletnim przyrost liczby mieszkańców – są to Bukowno (wzrost liczby mieszkańców o 2,8%) oraz Klucze (wzrost o 0,4%). Dla porównania w latach 1999-2003 omawiany wskaźnik dla regionu małopolskiego był dodatni i wyniósł 0,9%, a dla Polski był ujemny (-1,2%). Tabela 3. Rozwój liczby ludności w gminach powiatu olkuskiego

Rok Gmina 1999 2000 2001 2002 2003

Wskaźnik wzrostu w latach

99-03 Bolesław 7870 7873 7924 7838 7843 -0,3 Bukowno 10545 10499 10466 10850 10840 2,8 Klucze 14882 14866 14828 14850 14939 0,4 Olkusz 52566 52431 52332 50648 50457 -4,0 Sławków* 6990 6989 6927 - - - TrzyciąŜ 7233 7184 7186 7179 7153 -1,1 Wolbrom 23802 23763 23863 23596 23509 -1,2 Powiat olkuski 123888 123605 123526 114961 114741 -7,4% Region małopolski**

3222525 3233799 3240928 3237217 3252949 0,9%

Polska 38653559 38644211 38632453 38218531 38190608 -1,2% Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS *z dniem 1 stycznia 2002 r. gmina Sławków weszła w skład województwa śląskiego **zmiana granic województwa (1 stycznia 2002 – gmina Sławków przechodzi do woj. śląskiego, 1 stycznia 2003 – gmina Szerzyny wchodzi w skład woj. małopolskiego) Spośród czterech powiatów stanowiących bazę porównawczą dla powiatu olkuskiego, najbardziej zaludniony jest powiat ziemski krakowski, liczący 241080 osób (2003 r.), najmniejszą społeczność posiada z kolei powiat miechowski, zamieszkały przez 51615 obywateli. Z czterech powiatów porównawczych, tylko jeden – krakowski zanotował w latach 1999-2003 dodatnią wartość przyrostu



liczby mieszkańców (o 2,4%). Z kolei rolniczy powiat miechowski i przemysłowy powiat chrzanowski zanotowały największe spadki wartości zaludnienia, odpowiednio –2,8% oraz –2,0%. Tabela 4. Rozwój liczby ludności w powiatach

Rok Powiat

1999

2000

2001

2002

2003

Wskaźnik wzrostu w

latach 99-03

Liczba kobiet na

100 męŜczyzn

olkuski* 123888 123605 123526 114961 114741 -7,4% 105 miechowski 53072 52728 52514 51615 51560 -2,8% 104 krakowski 235450 236318 237238 239344 241080 2,4% 105 chrzanowski 131308 130949 130666 129030 128741 -2,0% 106 oświęcimski 154433 154507 154616 153321 153136 -0,8% 105 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS *z dniem 1 stycznia 2002 r. gmina Sławków weszła w skład województwa śląskiego

Struktura płci ludno ści Struktura płci ludności powiatu olkuskiego charakteryzuje się liczebną przewagą kobiet, które stanowią 51,1% ogółu mieszkańców, co oznacza niewiele mniejszą wartość w porównaniu z Małopolską (51,4%) i Polską (51,6%). Współczynnik feminizacji (liczba kobiet na 100 męŜczyzn) osiągnął w powiecie olkuskim w 2003 r. wartość 105, czyli mniejszą aniŜeli wynosi średnia liczona dla regionu małopolskiego (106 kobiet na 100 męŜczyzn) i dla całej Polski (107). Spośród gmin powiatu olkuskiego widoczna jest jednak duŜa rozbieŜność – pięć gmin notuje liczebną przewagę kobiet nad męŜczyznami. „Na czoło” wysuwają się gminy Bukowno (108 kobiet na 100 męŜczyzn) i Bolesław (107 kobiet), zaś na drugim biegunie sytuuje się gmina TrzyciąŜ z wartością 96 kobiet na 100 męŜczyzn. W grupie powiatów porównawczych wyŜszy wskaźnik feminizacji – w stosunku do badanego powiatu olkuskiego – osiągnął jedynie powiat chrzanowski (106 kobiet na 100 męŜczyzn), a niŜszy tylko powiat miechowski (104 kobiety na 100 męŜczyzn).

Struktura wieku ludno ści Porównując wskaźniki struktury wiekowej ludności powiatu olkuskiego z danymi regionalnymi i ogólnopolskimi, zaznacza się stosunkowo duŜa grupa mieszkańców w wieku produkcyjnym (63,2% ogółu ludności powiatu), co jest typowe dla bardziej uprzemysłowionych obszarów naszego kraju. Dla porównania średnia małopolska wynosi 61,7%, natomiast średnia ogólnopolska 62,9%. Relatywnie duŜą grupa mieszkańców w wieku produkcyjnym ma duŜy wpływ na wielkość grupy osób w wieku przedprodukcyjnym (do 18 roku Ŝycia) i poprodukcyjnym (męŜczyźni powyŜej 65 roku Ŝycia i kobiety powyŜej 60 lat). Grupa pierwsza stanowi 21,1% ogółu mieszkańców powiatu olkuskiego i jest to wartość mniejsza od średniej regionu małopolskiego, wynoszącej 23,1% oraz średniej dla Polski (21,9%). Z kolei grupa druga (emerytów) obejmuje 15,6% ludności badanego powiatu, co oznacza wartość przewyŜszającą średnie wskaźniki Małopolski i Polski (w obu przypadkach po 15,2%). Spośród gmin powiatu olkuskiego wyróŜnia się rolniczy TrzyciąŜ, gdzie z jednej strony relatywnie duŜą grupę stanowią mieszkańcy w wieku przedprodukcyjnym (23,4% wszystkich mieszkańców gminy nie ukończyło 18 lat), z drugiej zaś strony gmina ta posiada największy odsetek obywateli w wieku poprodukcyjnym (19,4%). Jest to efekt dodatniego przyrostu naturalnego i ujemnej, wysokiej migracji osób w „sile wieku”. Ma to niestety wpływ na wielkość grupy osób w wieku produkcyjnym w gminie, stanowiąc zaledwie 57,2% wszystkich mieszkańców gminy. Największym odsetkiem osób w wieku produkcyjnym charakteryzuje się z kolei miasto i gmina Olkusz (66,4% ogółu obywateli), znacznie przewyŜszając średnią powiatową, regionalną i ogólnopolską. Tabela 5. Struktura wieku ludności w gminach powiatu olkuskiego w 2003 r.

Liczba ludności W wieku

przedproduk. W wieku

produkcyjnym W wieku

poprodukcyjnym

Gmina

Ogółem Osoby % Osoby % Osoby %

Nieprodukcyjni na 100 osób

w wieku pro-dukcyjnym

Bolesław 7843 1558 19,9 4805 61,3 1480 18,9 63



Bukowno 10840 2193 20,2 6707 61,9 1940 17,9 62 Klucze 14939 3115 20,9 9355 62,6 2469 16,5 60 Olkusz 50457 10370 20,6 33505 66,4 6582 13,0 51 TrzyciąŜ 7153 1672 23,4 4090 57,2 1391 19,4 75 Wolbrom 23509 5328 22,7 14103 60,0 4078 17,3 67 Powiat olkuski 114741 24236 21,1 72565 63,2 17940 15,6 58 Region małopolski

3252949 751153 23,1 2008121 61,7 493675 15,2 62

Polska 38190608 8349808 21,9 24038777 62,9 5802023 15,2 59 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Trzy z czterech powiatów porównawczych posiada wyŜsze – od notowanego dla powiatu olkuskiego (21,1%) – odsetki osób w wieku przedprodukcyjnym, przy czym najwyŜszy jest on w powiecie krakowskim (23,2% ogółu mieszkańców). Mniejszą grupę ludności „przedprodukcyjnej” posiada jedynie powiat chrzanowski (20,4% ogółu mieszkańców). Z kolei powiat chrzanowski notuje wyŜszy od wskaźnika olkuskiego (63,2%) odsetek osób w wieku produkcyjnym. W tym sąsiednim dla olkuskiego powiecie, ludność w wieku produkcyjnym stanowi 63,6% ogółu mieszkańców. W powiecie olkuskim relatywna wielkość grupy osób w wieku poprodukcyjnym (15,6% ogółu) jest na tle powiatów sąsiednich przeciętna. W tym względzie wartość największą osiągnął rolniczy powiat miechowski, gdzie niemal co piąty obywatel (19,6%) osiągnął wiek emeryta. Powiat krakowski, zanotował w tej kategorii wskaźnik najniŜszy (najkorzystniejszy), wynoszący 15,4%. To porównanie stawia powiat olkuski w dość dobrym świetle, ukazuje zwłaszcza niezaburzone proporcje pomiędzy poszczególnymi grupami wiekowymi, choć dość mocno zróŜnicowane w poszczególnych gminach badanego powiatu. Jednak stosunkowo niski i stale malejący w powiecie olkuskim wskaźnik ludności w wieku przedprodukcyjnym wpływa na zmniejszanie liczby uczniów w szkołach wszystkich szczebli, dlatego waŜne staje się ujmowanie tych wartości w planach rozwoju szkół na terenie powiatu. Ponadto w następnych latach zauwaŜalna będzie tendencja wzrostu liczby obywateli powiatu w wieku poprodukcyjnym, a to w związku z osiąganiem wieku emerytalnego przez kolejne roczniki osób znajdujących się obecnie w licznej grupie ludności produkcyjnej.

Innym wskaźnikiem obrazującym strukturę wiekową ludności jest współczynnik osób w wieku nieprodukcyjnym (osoby do lat 18 oraz męŜczyźni powyŜej 65 roku Ŝycia i kobiety powyŜej 60 lat) na 100 osób w przedziale wieku produkcyjnego. Oznacza on potencjalne obciąŜenie, jakie spada na barki osób w „sile wieku” związane z utrzymaniem jeszcze bądź juŜ niepracujących członków społeczeństwa. W tym porównaniu powiat olkuski takŜe wypada korzystnie – omawiany wskaźnik wynosi dla niego 58, niŜszy w porównaniu ze średnią wojewódzką (62), jak równieŜ ogólnopolską (59). Najlepsza sytuacja w tym względzie notowana jest w powiecie chrzanowskim, gdzie omawiany wskaźnik osiągnął poziom 57, podczas, gdy w powiecie miechowskim zanotowano niemal 70 osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób „produkcyjnych”.

Tabela 6. Struktura wieku ludności w powiatach w 2003 r.

Liczba ludności W wieku

przedproduk. W wieku

produkcyjnym W wieku

poprodukcyjnym

Powiat

Ogółem Osoby % Osoby % Osoby %

Nieprodukcyjni na 100 osób

w wieku pro-dukcyjnym

olkuski 114741 24236 21,1 72565 63,2 17940 15,6 58 miechowski 51560 11040 21,4 30420 59,0 10100 19,6 69 krakowski 241080 56029 23,2 147911 61,4 37140 15,4 63 chrzanowski 128741 26324 20,4 81821 63,6 20596 16,0 57 oświęcimski 153136 33569 21,9 95731 62,5 23836 15,6 60 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Ruch naturalny ludności Przyrost naturalny (róŜnica pomiędzy liczbą narodzin i zgonów) kształtował się w ciągu ostatnich pięciu lat w powiecie olkuskim na poziomie ujemnym – w roku 1999 wskaźnik ten osiągnął wartość najniŜszą (-1,1‰). Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2003 r. urodziło się



w powiecie olkuskim 1025 dzieci, natomiast zmarło 1081 obywateli. RóŜnica pomiędzy tymi wartościami wynosi 56 osób, co oznacza wskaźnik przyrostu naturalnego na poziomie –0,5‰. W stosunku do roku wcześniejszego, zarówno liczba narodzin, jak równieŜ liczba zgonów w powiecie olkuskim wzrosła. Ujemny przyrost naturalny charakteryzuje trzy z sześciu gmin powiatu olkuskiego, przy czym „rekordzistami” w tym względzie są gminy Bukowno (-3,5‰) i Bolesław (-3,2‰). Gmina Wolbrom zanotowała w 2003 r. ujemny przyrost naturalny na poziomie –2,1‰. Pozostałe trzy gminy badanego powiatu charakteryzuje niewielki, lecz dodatni przyrost naturalny – Olkusz (0,9‰), Klucze (0,5‰) i TrzyciąŜ (0,4‰). Dla porównania wyniki gmin powiatu olkuskiego pozostają w tle wartości przyrostu naturalnego wyliczonego dla regionu małopolskiego (1,0‰). Natomiast w skali ogólnopolskiej rok 2003 był kolejnym, gdy po okresie dodatniego przyrostu naturalnego, zanotowano niewielką wartość ujemną (-0,4‰). Tabela 7. Podstawowe dane demograficzne dla powiatu olkuskiego

Rok Liczba małŜeństw

Liczba małŜeństw

na 1000 mieszkańców

Liczba urodzeń

Liczba zgonów

Przyrost naturalny [osoby]

Przyrost naturalny

[‰]

1999 747 6,0 1184 1326 -142 -1,1 2000 716 5,8 1142 1231 -89 -0,7 2001 660 5,3 1087 1144 -57 -0,5 2002 618 5,4 990 1071 -81 -0,7 2003 664 5,8 1025 1081 -56 -0,5

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

W gronie powiatów porównawczych wszystkie cztery osiągnęły ujemną wartość przyrostu naturalnego, przy czym najbardziej negatywne tendencje w tym zakresie notuje powiat miechowski (-3,7‰) i chrzanowski (-1,2‰), a w powiecie oświęcimskim przyrost naturalny oscyluje w granicach zera. Przyrost naturalny jest bardzo waŜnym wskaźnikiem demograficznym, w duŜej mierze decydującym o potencjale społecznym powiatu. Utrzymujące się w powiecie olkuskim od kilku lat ujemne wartości nie są korzystne dla rozwoju społeczności lokalnej (m.in. zmniejszenie liczby uczniów w szkołach, starzenie się społeczeństwa), a w przyszłości mogą mieć negatywne konsekwencje dla rozwoju olkuskiej gospodarki (m.in. mniejsza liczba klientów sklepów, punktów usługowych, nowych inwestorów). Tabela 8. Podstawowe dane demograficzne w gminach w 2003 r.

Gmina

Liczba małŜeństw

Liczba małŜeństw


Liczba urodzeń

Liczba zgonów


Przyrost naturalny

[‰]

Bolesław 45 5,7 58 83 -25 -3,2 Bukowno 53 4,9 71 109 -38 -3,5 Klucze 88 5,9 133 126 7 0,5 Olkusz 335 6,6 472 426 46 0,9 TrzyciąŜ 33 4,6 85 82 3 0,4 Wolbrom 110 4,7 206 255 -49 -2,1 Powiat olkuski 664 5,8 1025 1081 -56 -0,5 Region małopolski

17181 5,3 31879 28715 3164 1,0

Polska 195446 5,1 351072 365230 -14158 -0,4 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Na poziomie przewyŜszającym średnią regionalną (5,3‰) i krajową (5,1‰) kształtuje się wskaźnik małŜeństw zawieranych w powiecie olkuskim. W 2003 r. związek małŜeński zawarły w badanym powiecie 664 pary, co oznacza relatywną wartość 5,8 małŜeństwa na 1000 mieszkańców powiatu (5,8‰). Spośród gmin powiatu stosunkowo najwięcej związków małŜeńskich zostało zawartych w mieście i gminie Olkusz (6,6‰) i Klucze (5,9‰), najmniej zaś w TrzyciąŜu (4,6‰) i Wolbromiu (4,7‰). Z powiatów porównawczych jedynie miechowski zanotował wskaźnik liczby małŜeństw



równy powiatowi olkuskiemu (5,8‰), a pozostałe powiaty cechuje niŜszy wskaźnik, np. chrzanowski (4,9 małŜeństw na 1000 mieszkańców). Tabela 9. Podstawowe dane demograficzne w powiatach w 2003 r.

Powiat

Liczba małŜeństw

Liczba małŜeństw


Liczba urodzeń

Liczba zgonów


Przyrost naturalny

[‰]

olkuski 664 5,8 1025 1081 -56 -0,5 miechowski 297 5,8 488 677 -189 -3,7 krakowski 1272 5,3 2225 2383 -158 -0,7 chrzanowski 626 4,9 1073 1224 -151 -1,2 oświęcimski 772 5,0 1328 1330 -2 0,0 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Migracje ludności Interesujące informacje o demografii powiatu olkuskiego moŜna uzyskać analizując migracje stałe jego mieszkańców. Zanotowane w badanym powiecie w 2003 r. ujemne saldo migracji stałych (-1,6‰, czyli 180 osób) jednoznacznie wskazuje na większy odpływ mieszkańców powiatu (na stałe opuściły powiat 1264 osoby), niŜ napływ nowych obywateli (do powiatu sprowadziły się 1084 osoby). Nie jest to tendencja pozytywna, w pewnym sensie wskazująca na mniejszą atrakcyjność zamieszkiwania na tym terenie, ale z drugiej strony nie przybiera ona w tym momencie drastycznych rozmiarów. Inaczej się jednak sprawa ma w przypadku poszczególnych gmin badanego powiatu. Spośród sześciu gmin powiatu olkuskiego tylko dwie notują nadwyŜkę osób napływających w stosunku do wyprowadzających się, czyli dodatnie saldo migracji. Są to Bolesław (wysoki dodatni wskaźnik migracji, rzędu 5,0‰) i Klucze (2,3‰). Pozostałe gminy, na czele z TrzyciąŜem (-4,6‰) i Olkuszem (-3,6‰), charakteryzuje ujemne saldo migracji stałych. Podkreślić naleŜy jednak, Ŝe powiat olkuski posiada – w gronie powiatów porównywanych – najmniej korzystne wartości migracji stałych. Sąsiadujący ze stolicą regionu powiat krakowski posiada (co nie dziwi) wysoką, dodatnią wartość migracji stałych na poziomie 7,4‰. Bliskość Krakowa i atrakcyjność krajobrazowa większości gmin powiatu krakowskiego jest walorami przyciągającymi nowych, często bogatszych mieszkańców. Nie moŜna jednak tego powiedzieć o powiatach zachodniej i północnej Małopolski. Dlatego teŜ przemysłowy powiat chrzanowski i rolniczy miechowski zanotowały ujemną wartość migracji stałych, odpowiedni –1,0‰ i –0,5‰. Wartość małopolska jest dodatnia i kształtuje się na poziomie 1,1‰. Tabela 10. Migracje stałe w gminach w 2003 r.

Liczba osób Gmina Napływ odpływ saldo na 1000 ludności

Bolesław 97 58 39 5,0 Bukowno 114 122 -8 -0,7 Klucze 157 122 35 2,3 Olkusz 441 624 -183 -3,6 TrzyciąŜ 50 82 -32 -4,5 Wolbrom 225 256 -31 -1,3 Powiat olkuski 1084 1264 -180 -1,6 Region małopolski

34183 30631 3552 1,1

Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 Stały odpływ obywateli powiatu olkuskiego w głównej mierze dotyczy ludzi młodych. Reprezentanci tej grupy społeczności, najbardziej mobilni, otwarci na zmiany, nierzadko po ukończeniu studiów w duŜych ośrodkach akademickich regionu i kraju, tamŜe próbują szukać pracy i osiedlać się na stałe. Część osób próbuje swoich sił w pracy za granicą (często nielegalnie) i po uzyskaniu



samodzielności finansowej ściągają swoje tam na stałe swoje rodziny. W jednym i drugim przypadku jest to ze stratą dla lokalnych samorządów – z jednej strony młodych, wykształconych obywateli, z drugiej zamoŜniejszych członków społeczności, którzy swoimi dochodami (pośrednio) mogliby wzmacniać budŜet lokalny i lokalne firmy handlowo-usługowe. Tabela 11. Migracje stałe w powiatach w 2003 r.

Liczba osób Powiat Napływ odpływ saldo na 1000 ludności

olkuski 1084 1264 -180 -1,6 miechowski 589 616 -27 -0,5 krakowski 3933 2138 1795 7,4 chrzanowski 1248 1375 -127 -1,0 oświęcimski 1778 1807 -29 -0,2 Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 Prognozy liczby ludności Prognozy liczby ludności, tworzone na bazie obliczeń Głównego Urzędu Statystycznego nie napawają – w przypadku powiatu olkuskiego – optymizmem. Na przestrzeni 25 lat (do 2030 r.) zaludnienie badanego powiatu moŜe ulec zmniejszeniu o prawie 6%, do poziomu 108 tys. osób. Jest to jeden z najwyŜszych spadków w gronie porównywanych powiatów – relatywnie więcej mieszkańców ubędzie w sąsiednim powiecie chrzanowskim (według szacunków GUS w tym powiecie liczba osób zmniejszy się o 6,4%). Zmniejszenie liczby obywateli nastąpi takŜe w powiatach: miechowskim i oświęcimskim. Jedynie powiat krakowski zachowa w najbliŜszych 25 latach korzystny dodatni przyrost liczby mieszkańców, aŜ o 11%. Tabela 12. Prognozy liczby ludności w powiatach do 2030 r.

2003* 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Powiat Liczba ludności w tys.

Stopa wzrostu w latach 03-30

olkuski 114,7 114,3 113,4 112,6 111,6 110,2 108,0 -5,8% miechowski 51,6 50,9 50,1 49,8 49,8 49,8 49,5 -4,1% krakowski 241,1 242,5 248,0 254,0 260,3 265,5 268,5 11,4% chrzanowski 128,7 128,4 127,4 126,4 125,1 123,1 120,4 -6,4% oświęcimski 153,1 153,2 153,0 152,8 152,3 150,9 148,5 -3,0% Region małopolski

3252,9 3265,2 3289,5 3308,9 3317,2 3304,4 3264,6 0,4%

*dane rzeczywiste Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 Reasumując naleŜy stwierdzić, iŜ powiat olkuski wyróŜniają w sferze demograficznej niekorzystne tendencje, głównie jeŜeli chodzi jest o zmniejszanie się liczby ludności. Wynika on zarówno z ujemnego przyrostu naturalnego (więcej zgonów niŜ narodzin), jak równieŜ z ujemnego salda migracji stałych (więcej osób wyjeŜdŜa na stałe niŜ sprowadza się do powiatu), co w kolejnych latach pogłębi proces spadku liczby obywateli badanego powiatu. Społeczeństwo powiatu olkuskiego – podobnie jak i Polski – starzeje się, czyli maleje liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, a rośnie liczba obywateli w produkcyjnym i w wieku emerytalnym. Nie jest to w badanym powiecie zbyt mocno zarysowany trend, ale niewątpliwie mogący w najbliŜszych latach wywierać wpływ na ogólną sytuację społeczno-gospodarczą powiatu (np. mniejsza liczba uczniów, zmniejszanie siły nabywczej mieszkańców).



ZASOBY MIESZKANIOWE Liczba mieszkań Na zasoby mieszkaniowe powiatu olkuskiego składa się 36 971 mieszkań o łącznej powierzchni 2 660 984 m2 (dane Narodowego Spisu Powszechnego – 2003 r.). W strukturze własności – obok najliczniejszego budownictwa jednorodzinnego, stanowiącego 69% ogółu mieszkań – wyróŜnić moŜna lokale spółdzielcze (25% ogółu), komunalne (5%) i zakładowe (1%). Średnia powierzchnia jednego mieszkania w powiecie olkuskim (zarówno w blokach, jak i domach jednorodzinnych) osiągnęła w 2003 roku przeciętną wartość 72,0 m2, niŜszą od adekwatnego wskaźnika dla regionu małopolskiego (73,2 m2), jednak wyŜszą od średniej ogólnopolskiej (68,8 m2). W gronie gmin z terenu powiatu olkuskiego najlepszy wskaźnik średniej powierzchni mieszkania osiągnął TrzyciąŜ (87,3 m2) i Bolesław (80,5 m2), najsłabszy zaś Olkusz (67,2 m2) i Bukowno (69,7 m2). Jednak z grona czterech powiatów porównawczych, trzy posiadają badany wskaźnik wyŜszy od olkuskiego – na wyróŜnienie zasługuje zwłaszcza powiat krakowski ze średnią powierzchnią mieszkania wynoszącą 85,7 m2. Jedynie powiat chrzanowski (68,2 m2) uzyskał wartość niŜszą od olkuskiego.

Tabela 13. Zasoby mieszkaniowe w gminach powiatu olkuskiego w 2003 r.

Liczba Powierzchnia w m2 Gmina Mieszkań

ogółem Izb ogółem Izb na

mieszkanie Mieszkań ogółem

Mieszkania średnio

Mieszkania na 1 osobę

Bolesław 2597 10559 4,1 209101 80,5 26,7 Bukowno 3758 14574 3,9 262098 69,7 24,2 Klucze 4783 19578 4,1 351717 73,5 23,5 Olkusz 16289 62578 3,8 1094345 67,2 21,7 TrzyciąŜ 2025 8290 4,1 176734 87,3 24,7 Wolbrom 7519 29426 3,9 566989 75,4 24,1 Powiat olkuski 36971 145005 3,9 2660984 72,0 23,2 Region małopolski

1002075 3790928 3,8 73383459 73,2 22,6

Polska 12595891 46342039 3,7 866322277 68,8 22,7 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Podobnie wygląda sytuacja, gdy porównamy ze sobą wartość innego wskaźnika – średnią powierzchnię mieszkania w przeliczeniu na 1 obywatela – powiat olkuski notuje w tej kategorii wartość 23,2 m2 – przy średniej regionalnej rzędu 22,6 m2 i ogólnopolskiej 22,7 m2. W tym porównaniu takŜe trzy powiaty – na czele z miechowskim (25,9 m2 mieszkania na 1 mieszkańca) – osiągnęły lepsze wyniki. W kategorii tej najsłabiej wypadł ponownie powiat chrzanowski, gdzie na jednego obywatela przypada średnio 22,6 m2 mieszkania. Spośród gmin powiatu olkuskiego na przeciwnych biegunach w badanej kategorii znajdują się Bolesław (26,7 m2) i Olkusz (21,7 m2). Tabela 14. Zasoby mieszkaniowe w powiatach w 2003 r.

Liczba Powierzchnia w m2 Powiat Mieszkań

ogółem Izb ogółem Izb na

mieszkanie Mieszkań ogółem

Mieszkania średnio

Mieszkania na 1 osobę

olkuski 36971 145005 3,9 2660984 72,0 23,2 miechowski 17221 64330 3,7 1334656 77,5 25,9 krakowski 72622 296098 4,1 6224801 85,7 25,8 chrzanowski 42681 160874 3,8 2912088 68,2 22,6 oświęcimski 48814 188863 3,9 3593005 73,6 23,5 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Kolejnym wskaźnikiem opisującym rynek mieszkaniowy jest średnia liczba izb przypadająca na 1 mieszkanie. W tej kategorii powiat olkuski uzyskał wartość 3,9 izby/mieszkanie – dla porównania wskaźnik regionalny osiągnął poziom 3,8, a ogólnopolski 3,7 izby/mieszkanie. Spośród czterech powiatów porównawczych zdecydowanie najlepiej wypadł powiat krakowski (4,1 izby/mieszkanie),



a powiat oświęcimski osiągnął wartość równą powiatowi olkuskiemu (3,9). W gronie gmin powiatu olkuskiego prym wiodą wespół Bolesław, Klucze i TrzyciąŜ (po 4,1 izby/mieszkanie), natomiast Olkusz (3,8) notuje wynik najsłabszy. Tabela 15. Mieszkania zamieszkane stale i czasowo według stosunków własnościowych w 2003 r.

Liczba mieszkań % ogółu Powiat Spółdziel-

cze Komunal-

ne Zakłado-

we Osób

fizycznych Spółdziel-

cze Komunal-

ne Zakłado-

we Osób

fizycznych olkuski 9217 1817 283 25565 25,0 4,9 0,8 69,3 miechowski 1620 454 194 14887 9,4 2,6 1,1 86,8 krakowski 4253 1813 664 65698 5,9 2,5 0,9 90,7 chrzanowski 8743 2374 1241 30126 20,6 5,6 2,9 70,9 oświęcimski 8215 4353 1158 34905 16,9 9,0 2,4 71,8 Region małopolski

216029 53477 12886 710020 21,8 5,4 1,3 71,5

Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 AŜ co czwarte mieszkanie (25%, czyli ponad 9200 lokali) z grona wszystkich zamieszkanych w powiecie olkuskim naleŜy do spółdzielni mieszkaniowych. Jest to najwyŜszy wskaźnik w gronie porównywanych powiatów – dla porównania średnia powiatu krakowskiego nie przekracza 6%, a średnia małopolska sięga niemal 22%. Mieszkania komunalne stanowią niespełna 5% ogółu lokali w badanym powiecie – w powiecie oświęcimskim wskaźnik ten sięga 9%, a w regionie małopolskim wynosi 5,4%. Mieszkania zakładowe to tylko 0,8% wszystkich mieszkań powiatu olkuskiego – jest to wskaźnik najniŜszy w gronie powiatów porównywanych. Prym wiedzie w tej kategorii powiat chrzanowski, gdzie niemal 3% mieszkań naleŜy do zakładów pracy; średnia małopolska wynosi 1,3%. Powiat olkuski pozostaje takŜe nieco „w tyle” w przypadku liczby mieszkań naleŜących do osób fizycznych – wartość tego wskaźnika dla badanego powiatu nie przekracza 70%, podczas, gdy dla powiatu krakowskiego sięga niemal 91%. Jednak wartość wyliczona dla regionu małopolskiego – choć wyŜsza niŜ w powiecie olkuskim – teŜ nie jest imponującą (71,5% ogółu mieszkań naleŜy do osób fizycznych). Tabela 16. Liczba pozwoleń na budowę wydanych w powiecie olkuskim w latach 2000-2003 Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003

Nowe budynki mieszkalne

203 281 85 173

Liczba mieszkań w budynkach

216 283 85 205

W tym liczba mieszkań indywidualnych

216 283 85 172

Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004

Pozwolenia na budowę Warto takŜe podać dane dotyczące liczby pozwoleń na budowę wydanych w powiecie olkuskim w ostatnich latach. W 2003 r. Starostwo Powiatowe w Olkuszu udzieliło pozwoleń na budowę 173 budynków mieszkalnych, w których zaplanowano 205 lokali mieszkalnych. Wartość ta jest przeciętna w odniesieniu do 4 ostatnich lat. Najlepszym okresem w tym względzie był 2001 r., kiedy wydano 281 pozwoleń na budowę, w wyniku których powstały 283 mieszkania. Jak zatem widać z powyŜszych danych, w zdecydowanej większości o pozwolenia na budowę występują inwestorzy indywidualni, a budownictwo wielorodzinne stanowi margines lokalnego rynku mieszkaniowego. Sam fakt rozpoczęcia budowy nie jest ponadto toŜsamy z jej szybkim oddaniem, nierzadko taka inwestycja – co pokazuje Ŝycie codzienne – moŜe „ciągnąć się” przez długie lata.



Tabela 17. Mieszkania oddane do uŜytku w powiecie olkuskim w latach 1999-2003 Liczba mieszkań Powierzchnia w m2

Rok Ogółem W tym indywidualne

Mieszkań ogółem

Mieszkania Średnio

Mieszkania oddane do uŜytku na 1000

ludności 1999 136 136 17676 130,0 1,1 2000 123 101 14854 120,8 1,0 2001 107 107 14010 130,9 0,9 2002 166 123 20218 121,8 1,4 2003 363 363 54148 149,2 3,2

Ogółem lata 99-03

895 830 120906 135,1 1,5

(średnio) Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Mieszkania oddawane do uŜytku WaŜnym wskaźnikiem obrazującym dynamikę rynku mieszkaniowego jest liczba mieszkań oddawanych do uŜytku. W okresie 1999-2003 oddano do uŜytku w powiecie olkuskim łącznie 895 nowych mieszkań o średniej powierzchni uŜytkowej 135,1 m2. Skala budownictwa oraz wielkość mieszkań jednoznacznie wskazują, Ŝe w zdecydowanej większości (830 mieszkań) powstały jednorodzinne domy wolnostojące, a mniejsze i tańsze mieszkania w budynkach wielorodzinnych stanowią zaledwie 7% nowych lokali mieszkalnych. Najlepszym okresem dla budownictwa mieszkaniowego w powiecie był rok 2003, w którym oddano do uŜytku 363 nowe obiekty mieszkalne o średniej powierzchni niemal 150 m2 (średnia powierzchnia mieszkań jest wartością najwyŜszą w porównaniu z czterema pozostałymi powiatami). Jest to zapewne pokłosie duŜej liczby pozwoleń na budowę, wydanych w powiecie olkuskim w latach 2000-2001. Zdecydowana większość nowych mieszkań z 2003 r. powstała w mieście i gminie Olkusz (114 lokali), podczas gdy w gminie Bukowno zakończono wówczas budowę tylko 17 mieszkań. Jednak obywatele tej ostatniej gminy zbudowali w 2003 r. największe mieszkania, o średniej powierzchni wynoszącej 154 m2. Dla porównania średnia regionalna wyniosła w tym samym czasie 122,6 m2, a średnia ogólnopolska nie przekroczyła 116 m2.

Tabela 18. Mieszkania oddane do uŜytku w gminach powiatu olkuskiego w 2003 r.

Powierzchnia w m2 Gmina

Liczba mieszkań ogółem

Mieszkań ogółem

Mieszkania średnio

Mieszkania oddane do uŜytku na 1000 ludności

Bolesław 26 3729 143,4 3,3 Bukowno 17 2618 154,0 1,6 Klucze 84 12551 149,4 5,6 Olkusz 114 17443 153,0 2,3 TrzyciąŜ 30 4514 150,5 4,2 Wolbrom 92 13293 144,5 3,9 Powiat olkuski 363 54148 149,2 3,2 Region małopolski 23342 2862252 122,6 7,2 Polska 162686 18838485 115,8 4,3 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Bardziej miarodajnym wskaźnikiem oceniającym stan budownictwa mieszkaniowego jest liczba mieszkań oddanych do uŜytku w przeliczeniu na 1000 mieszkańców danej jednostki samorządowej. W powiecie olkuskim wartość tego wskaźnika w poszczególnych latach była róŜna i osiągnęła średni poziom 1,5 mieszkania na 1000 osób. W 2003 r. – najlepszym na przestrzeni pięciu lat – średnia wartość badanego wskaźnika wyniosła 3,2 i była niŜsza w porównaniu ze średnią regionalną (7,2) i ogólnopolską (4,3). Spośród gmin powiatu „honoru” bronią jedynie Klucze z wartością 5,6 mieszkań na 1000 obywateli. Dla porównania wartości obliczone dla powiatów sąsiednich były w tym samym czasie wyŜsze – powiat krakowski osiągnął poziom 12,3 nowych mieszkań na 1000 mieszkańców, miechowski (7,3), oświęcimski (4,9), a powiat chrzanowski (3,8).



Tabela 19. Mieszkania oddane do uŜytku w powiatach w 2003 r. Powierzchnia w m2

Powiat Liczba

mieszkań ogółem

Mieszkań ogółem

Mieszkania średnio

Mieszkania oddane do uŜytku na 1000 ludności

Olkuski 363 54148 149,2 3,2 Miechowski 378 48767 129,0 7,3 Krakowski 2974 419607 141,1 12,3 Chrzanowski 492 61143 124,3 3,8 Oświęcimski 756 91306 120,8 4,9 Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS Z powyŜszych danych wynika, iŜ budownictwo mieszkaniowe w powiecie olkuskim nie odstaje od średnich wartości regionu małopolskiego i Polski, choć w kilku przyjętych kryteriach (m.in. wskaźnika nowych mieszkań na 1000 osób) sytuuje się poniŜej wartości obliczonych dla powiatów sąsiednich i ogólnie dla Małopolski. W kolejnych latach moŜna się spodziewać większego zainteresowania budową nowych mieszkań w powiecie, gdyŜ moŜe stać się to niezłą lokatą kapitału dla inwestorów, tak indywidualnych, jak i instytucjonalnych. Jakkolwiek rosnące ceny materiałów budowlanych nie stanowią zachęty do rozpoczęcia budowy, to stosunkowo tanie kredyty budowlane mogą być impulsem do budowy nowych mieszkań. Analizy ekonomistów, oparte na doświadczeniach „starych” państw Unii Europejskiej jasno pokazują, Ŝe w najbliŜszych 15-20 latach wartość działek budowlanych i mieszkań w Polsce – w zaleŜności od lokalizacji – moŜe wzrosną nawet dwu-trzykrotnie. OŚWIATA Oświata przedszkolna, podstawowa i gimnazjalna Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym do jego obowiązków naleŜy zapewnienie edukacji na szczeblu przedszkolnym, podstawowym i gimnazjalnym. W gminach powiatu olkuskiego w roku szkolnym 2004/2005 funkcjonowały 52 przedszkola, w tym 17 w mieście i gminie Olkusz. Do wszystkich przedszkoli w powiecie uczęszczało łącznie 2440 dzieci (z czego 1209 do przedszkoli olkuskich), zatem średnio do jednego przedszkola na terenie powiatu uczęszczało 46 dzieci. Tabela 20. Placówki przedszkolne (w tym przy szkołach) w gminach powiatu olkuskiego w roku szkolnym 2004/2005

Liczba placówek przedszkolnych Liczba dzieci Gmina Ogółem W tym

przedszkola Ogółem Średnio

w 1 placówce Bolesław 4 4 160 40 Bukowno 2 2 186 93 Klucze 6 6 357 59 Olkusz 17 14 1209 71 TrzyciąŜ 8 - 80 10 Wolbrom 15 3 448 29 Powiat olkuski 52 29 2440 46 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Olkuszu Na szczeblu edukacji podstawowej w badanym powiecie prowadzą działalność 54 szkoły podstawowe (w tym 18 w gminie Olkusz), w których naukę pobierało w roku szkolnym 2004/2005 łącznie 7785 uczniów. Średnio w jednej szkole podstawowej z terenu powiatu olkuskiego naukę pobierało 144 uczniów – najwięcej w szkołach gminy Bukowno (średnio 350 uczniów), najmniej w placówkach gminy TrzyciąŜ (średnio 64 uczniów). Liczba absolwentów wszystkich szkół podstawowych w powiecie olkuskim wyniosła w badanym roku szkolnym 1490 uczniów.



Tabela 21. Szkoły podstawowe w gminach powiatu olkuskiego w roku szkolnym 2004/2005 liczba uczniów

Gmina

liczba szkół ogółem średnio w 1 szkole

liczba absolwentów

Bolesław 4 532 133 92 Bukowno 2 701 350 136 Klucze 7 1046 149 212 Olkusz 18 3300 183 619 TrzyciąŜ 8 515 64 102 Wolbrom 15 1691 112 329 Powiat olkuski 54 7785 144 1490 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Olkuszu W 21 gimnazjach działających w powiecie olkuskim w roku szkolnym 2004/2005 kształciło się ogółem 4965 młodych ludzi. Średnio w jednej szkole gimnazjalnej z terenu powiatu naukę w badanym okresie pobierało 236 uczniów – najwięcej w gimnazjach gminy Olkusz (średnio 425 uczniów), najmniej w trzech gimnazjach gminy TrzyciąŜ (średnio po 91 uczniów). Liczba absolwentów wszystkich gimnazjów działających w powiecie olkuskim w 2005 r. wyniosła 1732 uczniów. Tabela 22. Gimnazja w gminach powiatu olkuskiego w roku szkolnym 2004/2005

liczba uczniów Gmina

liczba szkół ogółem średnio

w 1 szkole

liczba absolwentów

Bolesław 2 299 149 110 Bukowno 2 488 244 161 Klucze 2 617 308 223 Olkusz 5 2126 425 764 TrzyciąŜ 3 273 91 99 Wolbrom 7 1162 166 375 Powiat olkuski 21 4965 236 1732 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Olkuszu Oświata ponadgimnazjalna Publiczne szkolnictwo ponadgimnazjalne, zgodnie z Ustawą o samorządzie powiatowym, leŜy w gestii tego szczebla samorządowego. W powiecie olkuskim funkcjonuje 11 Liceów Ogólnokształcących i Zespołów Szkół (bez szkół specjalnych), z czego siedem w Olkuszu, po jednej w Wolbromiu, Kluczach, TrzyciąŜu i Bukownie. Według danych Starostwa Powiatowego w Olkuszu w poszczególnych ponadgimnazjalnych szkołach publicznych naukę pobierało w roku szkolnym 2004/2005 ogółem 6615 uczniów (bez szkół specjalnych), a liczba etatów nauczycielskich przekraczała 465. Tabela 23. Szkoły ponadgimnazjalne w powiecie olkuskim w roku szkolnym 2004/2005 Lp. Nazwa placówki Liczba

nauczycieli (etaty)

Liczba uczniów

% ogółu uczniów

1. I Liceum Ogólnokształcące 42,56 647 9,8 2. II Liceum Ogólnokształcące 37,42 620 9,4 3. IV Liceum Ogólnokształcące 40,57 716 10,8 4. Zespół Szkół NR 1 47,74 675 10,2 5. Zespół Szkół NR 2 52,2 550 8,3 6. Zespół Szkół NR 3 81,09 1146 17,3 7. Zespół Szkół NR 4 40,98 599 9,1 8. Zespół Szkół w Wolbromiu 51,52 761 11,5 9. Zespół Szkół w Kluczach 20,06 275 4,2 10. Zespół Szkół w TrzyciąŜu 17,32 246 3,7 11. Zespół Szkół w Bukownie 34,07 380 5,7



Razem 465,53 6615 100,0 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Olkuszu Tabela 24. Szkoły ponadgimnazjalne i instytucje oświatowe w powiecie olkuskim – dane za rok szkolny 2004/2005

Lp. Nazwa placówki Profile nauczania Liczba

nauczycieli (etaty)

Liczba uczniów

1. I Liceum Ogólnokształcące 42,56 647 2. II Liceum Ogólnokształcące 37,42 620 3. IV Liceum Ogólnokształcące 40,57 716

675 Technikum Mechaniczne 20,22 92 Liceum Profilowane 7,78 105 Zasadnicza Szkoła Zawodowa 8,93 100 Technikum Nr 1 5,17 309

4. Zespół Szkół NR 1

Technikum Uzupełniające 5,64 69

550 Technikum Nr 2 35,4 372 Liceum Profilowane 5,3 57 Technikum Uzupełniające Nr 2 6,1 71


Technikum dla Dorosłych 5,4 50

1146 Liceum Ogólnokształcące 17,12 250 Liceum Profilowane 10,22 140 Technikum Nr 3 23,93 301 Liceum Ekonomiczne 9,27 131 Policealne Studium Zawodowe Zaoczne dla Dorosłych

4,76 135

Policealne Studium Zawodowe dzienne 2,77 55 Liceum Handlowe 6,92 89


Technikum Ekonomiczne dla Dorosłych 6,10 45 599 Technikum Nr 4 30,25 364 Technikum Uzupełniające Nr 4 3,35 40


Zasadnicza Szkoła Zawodowa 7,38 195

761 Liceum Ogólnokształcące 28,44 388 Liceum Agrobiznesu i Liceum Profilowane 7,83 137 Technikum 12,21 126

8. Zespół Szkół w Wolbromiu


275 Liceum Ogólnokształcące 6,1 69 Liceum Profilowane 6,38 55 Technikum 4,48 95 Technikum Elektroniczne 1,99 32

9. Zespół Szkół w Kluczach

Technikum Uzupełniające 1,11 24 246 Technikum 11,97 104 Policealne Studium śywienia i Gospodarstwa Domowego

2,49 59

10. Zespół Szkół w TrzyciąŜu

Technikum Uzupełniające 2,86 83

380 11. Zespół Szkół w Bukownie Technikum 28,84 243



Liceum Profilowane 1,44 26 Zasadnicza Szkoła Zawodowa 0,93 28 Technikum Uzupełniające 2,86 83 122 Szkoła Podstawowa 5,8 33 Gimnazjum 10,43 52

12. Zespół Szkół Specjalnych


Bursa Szkolna 5,22 66

Schronisko JURA 3,2 671 noclegów

OD i DZ 5,43 46

13. Zespół Placówek Oświatowych

CKP - -

14. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Wolbromiu

6 70-80

15. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Olkuszu

14 420

Źródło: Starostwo Powiatowe w Olkuszu Największym zainteresowaniem młodych ludzi cieszył się w roku szkolnym 2004/2005 Zespół Szkół nr 3 w Olkuszu, skupiający 1146 uczniów (17,3% ogółu uczniów szkół ponadgimnazjalnych w powiecie). Spośród szkół tego Zespołu uczniowie najczęściej wybierali Technikum, Liceum Ogólnokształcące, Policealne Studium Zawodowe Zaoczne dla Dorosłych i Liceum Ekonomiczne. Na drugim miejscu w kolejności wybieranych szkół ponadgimnazjalnych sytuuje się Zespół Szkół w Wolbromiu, kształcący 761 młodych ludzi (11,5% ogółu w powiecie). W ramach tegoŜ Zespołu uczniowie wybierali najchętniej Liceum Ogólnokształcące oraz Liceum Agrobiznesu i Liceum Profilowane. Trzecia pozycja przypada w udziale IV Liceum Ogólnokształcącemu w Olkuszu, które skupia 716 uczniów (10,8% wszystkich uczniów). Najmniejsza liczba młodych ludzi uczy się w Zespole Szkół w TrzyciąŜu, do której uczęszcza 246 uczniów (3,7%). Obok szkół ponadgimnazjalnych, powiat olkuski jest takŜe organem prowadzącym inne instytucje oświatowe – Zespół Szkół Specjalnych (Szkoła Podstawowa, Gimnazjum, Zasadnicza Szkoła Zawodowa), Zespół Placówek Oświatowych (m.in. Bursa Szkolna i Schronisko) oraz dwie Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne.

Biblioteki publiczne Z instytucji oświatowych działających w powiecie olkuskim naleŜy takŜe wyróŜnić 37 bibliotek publicznych, z czego aŜ 17 funkcjonuje w mieście i gminie Olkusz. Biblioteki te skupiają łącznie 26490 czytelników, w tym niemal połowę (13179 osób) w bibliotekach gminy Olkusz. Osoby korzystające z usług lokalnych bibliotek wypoŜyczyły łącznie w 2003 r. prawie 524 tys. pozycji ksiąŜkowych, co oznacza średnią 19,8 woluminów na 1 czytelnika (w regionie małopolskim średnia ta jest identyczna). Podkreślić naleŜy jednak duŜe zróŜnicowanie w wartościach tego wskaźnika pomiędzy poszczególnymi gminami powiatu olkuskiego. O ile bowiem w Kluczach jeden czytelnik wypoŜycza średnio 24 ksiąŜki rocznie, o tyle w TrzyciąŜu tylko niecałe 14 pozycji. Tabela 25. Biblioteki publiczne w gminach powiatu olkuskiego (stan na 2003r. )

WypoŜyczenia Gmina Biblioteki Czytelnicy W tys. Na 1 czytelnika

Bolesław 5 2346 54,4 23,2 Bukowno 5 4366 72,1 16,5 Klucze 3 1290 31,5 24,4 Olkusz 17 13179 287,8 21,8 TrzyciąŜ 2 669 9,1 13,6



Wolbrom 5 4640 68,9 14,9 Powiat olkuski 37 26490 523,7 19,8 Region małopolski 842 708903 13338,4 19,8 Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004

Struktura wykształcenia mieszkańców Narodowy Spis Ludności przeprowadzony w Polsce w 2002 r. zbadał poziom wykształcenia mieszkańców naszego kraju. Grupę docelową Spisu Powszechnego w kategorii „wykształcenie” stanowiły osoby, które ukończyły 13 lat – w powiecie olkuskim jest to grupa 98115 osób. Największą grupę mieszkańców badanego powiatu stanowią osoby o wykształceniu średnim – co trzeci mieszkaniec powiatu (32,6% wszystkich obywateli powiatu powyŜej 13 lat) zakończył edukację na poziomie maturalnym. Średnia regionalna jest w tym przypadku niŜsza, wynosi bowiem 30,4%. Dokładnie 30% mieszkańców powiatu olkuskiego (którzy ukończyli 13 lat) posiada jedynie wykształcenie podstawowe i w tym przypadku jest to wartość nieco niŜsza od średniej regionu małopolskiego (30,5% wszystkich obywateli powyŜej 13 lat). Co piąty mieszkaniec badanego powiatu (20,7% ogółu) zakończył edukację na poziomie szkoły zasadniczej zawodowej. W skali województwa małopolskiego wskaźnik ten wyniósł 18,5%. Czwartą – pod względem wielkościowym – grupę mieszkańców powiatu stanowią absolwenci szkół wyŜszych. Stanowią oni 8,8% społeczności powiatu olkuskiego, co oznacza 8618 licencjatów i magistrów zamieszkujących badany powiat. Dla porównania w regionie małopolskim dyplom uczelni wyŜszej posiada 10,6% ludności. Ponad 4,2% mieszkańców powiatu nie posiada ukończonej nawet szkoły podstawowej, a 3,1% zakończyło edukację na szczeblu policealnym (w tym drugim przypadku wartość regionalna jest wyŜsza i wynosi 4,9% ogółu mieszkańców powyŜej 13 lat). Spośród gmin powiatu olkuskiego najlepiej wykształcone społeczeństwo posiada miasto i gmina Olkusz, gdzie 10,7% mieszkańców ukończyło studia wyŜsze. Z kolei najniŜszy wskaźnik osób z wykształceniem wyŜszym cechuje gminę TrzyciąŜ (4,1% ogółu mieszkańców). Wyniki tego badania wykazane dla powiatu olkuskiego pokazują duŜy potencjał osób z wykształceniem średnim, którzy często stanowią kadrę pracowników wykwalifikowanych w zakładach pracy powiatu olkuskiego. Tabela 26. Ludność w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia w gminach w 2002 r.

średnie gmina ogółem WyŜsze poli-cealne razem w tym

ogólno-kształcące

zasadnicze zawodowe

podstawowe ukończone

podstawo-we

nieukom-czone i bez

wykształ-cenia

nieu-stalony

Bolesław 6674 432 143 2352 332 1373 1966 392 16 % ogółu 100,0 6,5 2,1 35,2 5,0 20,6 29,5 5,9 0,2 Bukowno 9277 902 252 3333 624 1715 2681 363 31 % ogółu 100,0 9,7 2,7 35,9 6,7 18,5 28,9 3,9 0,3 Klucze 12704 986 468 3768 576 2806 4057 578 41 % ogółu 100,0 7,8 3,7 29,7 4,5 22,1 31,9 4,5 0,3 Olkusz 43700 4666 1375 15560 3454 8548 11758 1376 417 % ogółu 100,0 10,7 3,1 35,6 7,9 19,6 26,9 3,1 1,0 TrzyciąŜ 5973 247 121 1279 249 1434 2308 561 23 % ogółu 100,0 4,1 2,0 21,4 4,2 24,0 38,6 9,4 0,4 Wolbrom 19787 1385 639 5733 1382 4457 6677 834 62 % ogółu 100,0 7,0 3,2 29,0 7,0 22,5 33,7 4,2 0,3 Powiat olkuski

98115 8618 2998 32025 6617 20333 29447 4104 590

% ogółu 100,0 8,8 3,1 32,6 6,7 20,7 30,0 4,2 0,6 Region małopolski

1406409 149137 68645 427559 160665 260293 428739 49857 22179

% ogółu 100,0 10,6 4,9 30,4 11,4 18,5 30,5 3,5 1,6



Źródło: Urząd Statystyczny w Krakowie, „Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna” – wyniki Narodowego Spisu Powszechnego, Kraków, 2003. OCHRONA ZDROWIA I POLITYKA SPOŁECZNA Podstawowa opieka zdrowotna W gminach powiatu olkuskiego podstawowa opieka zdrowotna sprawowana jest przez 36 przychodni, w tym 27 placówek niepublicznych oraz 7 praktyk lekarskich (dane z 2003 r.). Oznacza to, Ŝe na 1 przychodnię przypada średnio 3200 pacjentów. Największa liczba placówek opieki zdrowotnej prowadzi działalność w mieście i gminie Olkusz – 16 przychodni i 3 praktyki lekarskie. W gminie Wolbrom funkcjonuje 9 przychodni i 2 praktyki lekarskie, a w gminie Klucze 5 przychodni i 1 praktyka lekarska. W 2003 r. lekarze podstawowej opieki zdrowotnej udzielili łącznie 435204 porad medycznych, z czego 190881 (44%) w przychodniach gminy Olkusz. W tym samym roku działały w powiecie olkuskim 32 apteki (w tym 17 w gminie Olkusz), co oznacza średnio prawie 3600 klientów przypadających na 1 punkt apteczny. W tym względzie najlepszy wynik osiągnęła gmina Olkusz – niespełna 3000 klientów w przeliczeniu na 1 aptekę. Tabela 27. Podstawowa opieka zdrowotna w gminach powiatu olkuskiego w 2003 r.

Przychodnie Gmina Ogółem W tym

niepubliczne

Praktyki lekarskie

Udzielone porady

medyczne

Apteki

Bolesław 2 1 - 23832 1 Bukowno 2 1 - 40899 3 Klucze 5 5 1 65708 4 Olkusz 16 12 3 190881 17 TrzyciąŜ 2 0 1 32386 1 Wolbrom 9 8 2 81498 6 Powiat olkuski 36 27 7 435204 32 Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 Opieka szpitalna Świadczenia szpitalne zapewnia mieszkańcom powiatu olkuskiego Szpital Powiatowy w Olkuszu. Jest on publicznym zakładem opieki zdrowotnej, nad którym bezpośredni nadzór sprawuje Rada Powiatu Olkuskiego. Według danych ze stycznia 2005 r. szpital dysponował ogółem 15 oddziałami (w tym Blokiem Operacyjnym) o łącznej liczbie 400 łóŜek. W tym czasie zatrudnionych było w szpitalu 74 lekarzy (w tym 11 na Oddziale Chirurgicznym) i 296 pielęgniarek (w tym 39 na Oddziale Chirurgicznym). Szczegółowy wykaz oddziałów olkuskiego szpitala i strukturę zatrudnienia przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 28. Wykaz oddziałów Szpitala Powiatowego w Olkuszu

Lp. Nazwa oddziału Liczba łóŜek Liczba lekarzy Liczba pielęgniarek

1. Oddział Chirurgiczny 68 11 39 2. Oddział Ginekologiczno-PołoŜniczy 40 7 34 3. Oddział Wewnętrzny 37 9 17 4. Oddział Wewnętrzny II 49 9 29 5. Oddział Dziecięcy 35 4 21 6. Oddział Noworodków 20 3 12 7. Oddział Urazowo-Ortopedyczny 26 8 13 8. Oddział Zakaźny 20 2 11 9. Oddział Neurologiczny 30 6 23 10. Oddział Psychiatryczny 60 6 31 11. Oddział Opieki Paliatywnej 7 1 8 12. Dzienny Oddział Chemioterapii 5 1 2 13. Szpitalny Oddział Ratunkowy 3 4 25



14. Oddział Anestezjologii 0 3 16 15. Blok Operacyjny 0 - 15

Łącznie 400 74 296 Źródło: Starostwo Powiatowe w Olkuszu, stan na styczeń 2005 r. Polityka społeczna w gminach Polityką społeczną w gminach zajmują się Ośrodki Pomocy Społecznej, a na szczeblu powiatu Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. W 2004 r. Ośrodki Pomocy Społecznej w gminach powiatu olkuskiego udzieliły wsparcia łącznie 6732 rodzinom, w których liczba członków wynosiła 21 854 osoby. Najczęstszą przyczyną udzielenia pomocy przez GOPS-y było ubóstwo, stwierdzone w 2147 rodzinach (31,9% ogółu rodzin korzystających z pomocy społecznej w powiecie). Na drugim miejscu wśród powodów udzielania pomocy znalazło się bezrobocie – w jego efekcie udzielono pomocy 1973 rodzinom z terenu powiatu olkuskiego (29,3% rodzin korzystających). W dalszej kolejności powodem udzielania wsparcia była niepełnosprawność – w 771 rodzinach (11,5%), bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego – w 712 rodzinach (10,6%) oraz długotrwała choroba – w 640 rodzinach (9,5%). Tabela 29. Powody udzielania pomocy społecznej rodzinom w Powiecie Olkuskim w 2004 r.

Lp. Powody udzielenia pomocy Liczba rodzin korzystających

Liczba osób w rodzinach

% ogółu rodzin korzystających

1. Ubóstwo 2 147 7 119 31,9 2. Niepełnosprawność 771 2 227 11,5 3. Długotrwała choroba 640 1 787 9,5 4. Bezrobocie 1 973 6 103 29,3 5. Bezradność w sprawach opiekuńczo-

wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego

712 3 031 10,6

6. Alkoholizm 160 425 2,4 7. Potrzeba ochrony macierzyństwa 217 1 013 3,2 8. Bezdomność 79 79 1,2 9. Trudności w przystosowaniu do Ŝycia

po opuszczeniu zakładu karnego 25 45 0,4

10. Narkomania - - - 11. Sieroctwo 5 18 0,1 12. Klęska Ŝywiołowa lub ekologiczna 3 7 0,0

Łącznie 6 732 21 854 100,0 Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Najwięcej rodzin korzystających z pomocy społecznej zamieszkuje gminy Wolbrom, Klucze i Olkusz, odpowiednio 1524, 1272 i 1060 rodzin, najmniej gminę Bolesław – 262 rodziny korzystające ze wsparcia pomocy społecznej. Ubóstwo jest główną przyczyną udzielania pomocy społecznej rodzinom w gminie Bolesław (177 rodzin korzysta z pomocy społecznej wskutek ubóstwa), Bukowno (230), Klucze (461) i TrzyciąŜ (138), natomiast w gminie Olkusz (744 rodzin korzysta z pomocy społecznej wskutek bezrobocia) i Wolbrom (409) dominuje bezrobocie jako główny powód udzielania pomocy społecznej. Ponadto w gminie Klucze i Olkusz znacząca część rodzin korzysta z pomocy społecznej wskutek niepełnosprawności członka rodziny, podczas, gdy w pozostałych czterech gminach (Bolesław, Bukowno, TrzyciąŜ, Wolbrom) niepełnosprawność ustępuje miejsca długotrwałej chorobie w rodzinie. Grupy społeczne najbardziej zagroŜone ubóstwem w powiecie to ludzie młodzi, w tym zwłaszcza dzieci, a w mniejszym stopniu emeryci i renciści. W wyniku pauperyzacji Ŝycia niektórych grup społecznych nasilają się takie problemy jak: konflikty w rodzinie, przemoc, rozpad małŜeństw, porzucenie dzieci, alkoholizm i zaburzenia psychiczne. Wzrasta liczba klientów pomocy społecznej, którzy utracili zdolność do radzenia sobie w trudnych sytuacjach, co potęguje negatywny skutek przenoszony jako dziedziczona bezradność. W powiecie olkuskim prowadzony jest obecnie – przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie – Punkt Interwencji Kryzysowej, który oferuje bezpłatną pomoc osobom i rodzinom, będącym w trudnej sytuacji Ŝyciowej. W gminie Klucze działa Punkt Interwencji Kryzysowej przy OPS, a w Olkuszu



funkcjonuje Punkt Informacyjno-Konsultacyjny (prowadzony przez gminę Olkusz), w którym bezpłatne porady specjalistyczne mogą uzyskać osoby uwikłane w przemoc domową, alkoholizm lub narkomanię (takŜe współuzaleŜnione). Ponadto olkuskie Stowarzyszenie Dobroczynne Res Sacra Miser udziela telefonicznego poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego dla dorosłych. Tabela 30. Powody udzielania pomocy społecznej rodzinom w gminach powiatu olkuskiego w 2004 r.

Liczba rodzin korzystających w gminach Lp. Powody udzielenia pomocy Bolesław Bukowno Klucze Olkusz TrzyciąŜ Wolbrom

1. Ubóstwo 177 230 461 688 138 395 2. Niepełnosprawność 65 26 133 260 34 260 3. Długotrwała choroba 114 49 78 81 64 275 4. Bezrobocie 141 172 395 744 76 409 5. Bezradność w sprawach

opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego

85 64 111 264 81 126

6. Alkoholizm 20 4 24 72 17 24 7. Potrzeba ochrony macierzyństwa 31 23 17 122 2 21 8. Bezdomność 1 3 43 28 1 3 9. Trudności w przystosowaniu do

Ŝycia po opuszczeniu zakładu karnego

3 0 10 4 1 3

10. Narkomania 0 0 0 0 0 0 11. Sieroctwo 0 0 0 0 0 5 12. Klęska Ŝywiołowa lub ekologiczna 0 0 0 0 0 3

Łącznie 262 571 1272

1060

414 1524

Źródło: Ośrodki Pomocy Społecznej z gmin powiatu olkuskiego Ośrodki Pomocy Społecznej w gminach powiatu olkuskiego wydały w 2004 r. łącznie 3574374 zł, z czego na zadania własne 1994647 zł (55,8% ogółu środków). Najwięcej środków na pomoc społeczną wydatkowała gmina Olkusz (1310881 zł, z czego ponad 42% na zadania własne), gmina Wolbrom (837758 zł, z czego niemal 58% na zadania własne) oraz gmina Klucze (676370 zł, z czego prawie 70% na zadania własne). Z kolei gmina TrzyciąŜ przeznaczyła na pomoc społeczną w 2004 r. kwotę 134653 zł, najmniej z grona sześciu gmin powiatu. Tabela 31. Zestawienie wydatków OPS w poszczególnych gminach powiatu olkuskiego w 2004 r.

Formy pomocy Liczba rodzin objętych pomocą

Wartość udzielonych świadczeń w zł

% ogółu udzielonych świadczeń

Bolesław Zadania zlecone 44 104506 31,5 Zadania własne gminy 251 227476 68,5

Ogółem Bolesław 295 331982 100,0 Bukowno

Zadania zlecone 22 97730 34,6 Zadania własne gminy 229 185000 65,4

Ogółem Bukowno 251 282730 100,0 Klucze


Ogółem Klucze 560 676370 100,0 Olkusz




Ogółem Olkusz 1060 1310881 100,0 TrzyciąŜ


Ogółem TrzyciąŜ 193 134653 100,0 Wolbrom


Ogółem Wolbrom 942 837758 100,0 OGÓŁEM POWIAT OLKUSKI 3301 3574374 -

Źródło: Ośrodki Pomocy Społecznej z gmin powiatu olkuskiego Polityka społeczna w powiecie Na szczeblu powiatu olkuskiego organizacją pomocy społecznej zajmuje się Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, powołane Uchwałą Nr IV/13/98 Rady Powiatu Olkuskiego z dnia 29 grudnia 1998r. Centrum jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej powołaną w formie jednostki budŜetowej i prowadzi działania na rzecz osób niepełnosprawnych (m.in. dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych, likwidacji barier funkcjonalnych w miejscu zamieszkania, sprzętu ortopedycznego i środków pomocniczych), działania na rzecz dzieci (m.in. opieka nad dziećmi całkowicie lub częściowo pozbawionymi opieki rodziców, dziećmi niedostosowanymi społecznie – kierowanie do rodzin zastępczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych), udziela wsparcia rodzinie znajdującej się w sytuacji kryzysowej oraz organizuje pomoc środowiskową i stacjonarną (organizacja usług w domu pomocy społecznej oraz kierowanie osób ubiegających się o przyjęcie do domów, pomoc uchodźcom i repatriantom). W ramach systemu pomocy społecznej w powiecie olkuskim funkcjonują takŜe: Dom Pomocy Społecznej, Zespół Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych i Środowiskowy Dom Samopomocy (od czerwca 2002 r. do września 2004 r. funkcjonował w strukturze PCPR, następnie jako samodzielna jednostka organizacyjna powiatu). Realizację zadań PCPR w zakresie pomocy społecznej i rehabilitacji osób niepełnosprawnych przedstawiają poniŜsze tabele. Realizacja zadań z zakresu pomocy społecznej Tabela 32. Pomoc udzielana rodzinom zastępczym i umieszczonym w nich dzieciom

2000 2001 2002 2003 2004 Ogółem: 118 rodzin zastępczych, obejmujących opieką 165 dzieci Sąd Rodzinny ustanowił 13 nowych rodzin, umieszczając w nich 20 dzieci

Ogółem: 76 rodzin zastępczych, obejmujących opieką 111 dzieci Sąd Rodzinny ustanowił 11 nowych rodzin, umieszczając w nich 18 dzieci Anonsy prasowe w sprawie kandydatów na pogotowia rodzinne. Wywiady środowiskowe we wszystkich rodzinach. Szkolenie 1 rodziny – kandydatów na rodzinę zastępczą

Ogółem: 87 rodzin zastępczych, obejmujących opieką 114 dzieci Sąd Rodzinny ustanowił 14 nowych rodzin, umieszczając w nich 20 dzieci. Utworzenie Pogotowia Rodzinnego – 29.08. Ocena sytuacji opiekuńczo – wychowawczej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej. Szkolenia 2 rodzin - kandydatów na rodzinę zastępczą

Ogółem: 86 rodzin. zastępczych, obejmujących opieką 112 dzieci Sąd Rodzinny ustanowił 16 nowych rodzin, umieszczając w nich 19 dzieci. Utworzenie drugiego Pogotowia Rodzinnego – 01.07. Ocena sytuacji opiekuńczo – wychowawczej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej. Szkolenie 9 rodzin - kandydatów na rodzinę zastępczą odbyło szkolenie a 5 rodzinom

Ogółem: 99 rodzin. zastępczych, obejmujących opieką 138 dzieci Sąd Rodzinny ustanowił 18 nowych rodzin umieszczając w nich 22 dzieci. Utworzenie trzeciego Pogotowia Rodzinnego – maj. Ocena sytuacji opiekuńczo – wychowawczej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej. Przeprowadzono 9 kwalifikacji rodzin zastępczych.



PCPR pokrył koszty. Kolonie letnie w śmiącej dla 20 dzieci z rodzin zastępczych.

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu W ramach działań związanych z pokrywaniem kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w placówkach opiekuńczo–wychowawczych i w rodzinach zastępczych, równieŜ na terenie innego powiatu zawarto w 2004 r. porozumienia z 3 powiatami, na pokrycie kosztów utrzymania dzieci umieszczonych w 4 rodzinach zastępczych poza powiatem olkuskim. Kolejną formą działań PCPR jest przyznawanie pomocy pienięŜnej na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki oraz pomoc w integracji ze środowiskiem osobom opuszczającym placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąŜy, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze lub młodzieŜowe ośrodki wychowawcze. Tabela 33. Pomoc pienięŜna udzielana osobom opuszczającym rodziny zastępcze i placówki pomocy społecznej

Rok Rodzaj pomocy 2000 Wydano 7 decyzji pełnoletnim wychowankom rodzin zastępczych:

- 6 o przyznaniu pomocy pienięŜnej na kontynuowanie nauki, - 1 o odmowie przyznania świadczenia. Wydano 10 decyzji pełnoletnim wychowankom placówek opiekuńczo-wychowawczych

2002 14 wychowankom rodzin zastępczych udzielono pomocy pienięŜnej na kontynuowanie nauki, 24 - pomoc na zagospodarowanie – w formie rzeczowej, 10 - pomoc na kontynuowanie nauki. wydano 3 decyzje negatywne Przejęto dokumentację 6 wychowanków rodzin zastępczych przebywających na terenie innych powiatów: 4 - udzielono pomocy na kontynuowanie nauki, 2 - przyznano pomoc pienięŜną na usamodzielnienie. 7 osób opuściło placówki opiekuńczo-wychowawcze: 3- przyznano pomoc na kontynuowanie nauki, 6- pomoc pienięŜna na usamodzielnienie.

2002 Objęto pomocą 17 wychowanków rodzin zastępczych: 9 – z terenu powiatu olkuskiego, 3 – spoza powiatu, 5 – z placówek opiekuńczo –wychowawczych. Wydano 8 decyzji negatywnych. Przyznano 24 osobom pomoc na zagospodarowanie – w formie rzeczowej: 19 - pełnoletnim wychowankom rodzin zastępczych, 5 - pełnoletnim wychowankom placówek opiekuńczo-wychowawczych. W rodzinach zastępczych uzyskało pełnoletność 10 osób, którym przyznano: 7 - pomocy pienięŜnych na kontynuowanie nauki, 4 - pomoce pienięŜne na usamodzielnienie, 4 - pomoce na zagospodarowanie – w formie rzeczowej. Placówki opiekuńczo-wychowawcze opuściło 10 osób, którym przyznano: 7 - pomocy pienięŜnych na kontynuowanie nauki, 5 – pomocy pienięŜnych na usamodzielnienie, 5 - pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej.



2003 Decyzją przyznano: 7- pomocy pienięŜnych na usamodzielnienie, 24- pomoce na zagospodarowanie – w formie rzeczowej. 14 osób uzyskało pełnoletność w rodzinach zastępczych: 5 - udzielono pomocy pienięŜnej na kontynuowanie nauki, 2 - pomocy pienięŜnej na usamodzielnienie, 5 - pomocy na zagospodarowania – w formie rzeczowej, 2 - udzielono odmowy przyznania świadczeń, 7 osób pozostało w rodzinach zastępczych do czasu ukończenia szkoły, w której uzyskali pełnoletność. 14 wychowanków opuściło placówki opiekuńczo-wychowawcze: udzielono pomocy pienięŜnej na kontynuowanie nauki, pomocy pienięŜnej na usamodzielnienie, pomoc na zagospodarowanie – w formie rzeczowej, 4 - odmówiono przyznania świadczeń.

2004 17 osób uzyskało pełnoletność w rodzinach zastępczych: 3-udzielono pomocy na kontynuowanie nauki, 3-pomocy na usamodzielnienie, pomoc na zagospodarowanie – w formie rzeczowej. 8 osób na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego pozostało w rodzinach do czasu ukończenia szkoły. 10 osób opuściło placówki opiekuńczo-wychowawcze: udzielono pomocy na kontynuowanie nauki, 2- pomocy na usamodzielnienie, pomocy na zagospodarowanie – w formie rzeczowej, 3- odmówiono udzielenia pomocy. ogółem udzielono: 9- pomocy pienięŜnych na usamodzielnienie, 13- pomocy na zagospodarowanie – w formie rzeczowej, 10-pomocy na kontynuowanie nauki.

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodziców prowadzone było w szczególności przez organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, placówek opiekuńczo-wychowawczych, dla dzieci i młodzieŜy, w tym placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym, a takŜe tworzenie i wdraŜanie programów pomocy dziecku i rodzinie. Tabela 34. Realizacja zadań z zakresu zapewnienia opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodziców

2000 2001 2002 2003 2004 PCPR otrzymał 15 postanowień Sądu Rejonowego o umieszczeniu w placówkach. Wydano ogółem: 2 skierowania do specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, 2 do domów dziecka, 2 do Zespołu Placówek Opiekuńczo-

Otrzymano 24 postanowienia sądowe, z czego zrealizowano – 17.

Otrzymano 38 postanowień Sądu Rejonowego, z czego 24 zostały zrealizowane.

Otrzymano 54 postanowienia. Zrealizowano 41 poprzez umieszczenie 20 dzieci w placówce interwencyjnej i 21 dzieci w placówce socjalizacyjnej.

Zrealizowano 20 postanowień Sądu Rejonowego w Olkuszu poprzez: umieszczenie 14 dzieci w placówce interwencyjnej, umieszczenie 6 dzieci w placówkach socjalizacyjnych. W przypadku 27 postanowień z poza powiatu



Wychowawczych, 2 do MłodzieŜowych Ośrodków Wychowawczych.

odmówiono umieszczenia w placówkach za względu na brak miejsc.

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu W ramach wsparcia osób starszych i osób z zaburzeniami psychicznymi powiat olkuski rozpatruje wnioski i kieruje osoby do Domów Pomocy Społecznej (powiat olkuski prowadzi DPS w Olkuszu wraz z Filią w JeŜówce) oraz do Środowiskowego Domu Samopomocy (prowadzonego przez powiat olkuski). Tabela 35. Prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób

2000 2001 2002 2003 2004

Umieszczono 49 osób: 2-w DPS dla osób starych, 40-w DPS dla osób przewlekle somatycznie chorych, 6-w DPS dla przewlekle psychicznie chorych, 1-w DPS dla osób niepełnosprawnych intelektualnie.

Przyjęto 78 wniosków. Wydano 47 skierowań do DPS: 5-dla osób starych, 32-dla przewlekle somatycznie chorych, 7-dla przewlekle psychicznie chorych, 1-dla dziecka, 1-dla osoby niepełnosprawnej intelektualnie.

Przyjęto 125 wniosków. Wydano 40 skierowań do DPS: 3-dla osób starych, 27-dla osób przewlekle somatycznie chorych, 6-dla osób psychicznie chorych, 3-dla dzieci, 1- dla osób upośledzonych umysłowo.

Przyjęto 125 wniosków. Wydano 40 skierowań do DPS: 3-dla osób starych, 50-dla osób przewlekle somatycznie chorych, 5-dla osób przewlekle psychicznie chorych, 2-dla dzieci, 1- dla osób upośledzonych umysłowo.

Nastąpiła zmiana trybu umieszczania w domach pomocy społecznej. Wydano 89 postanowień o zwrocie dokumentacji do właściwych ośrodków pomocy społecznej. Wydano 16 decyzji o umieszczeniu w DPS.

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Tabela 36. Prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

2002 2003 2004

Utworzenie Środowiskowego Domu Samopomocy w strukturach organizacyjnych PCPR. Wpłynęło 20 wniosków o umieszczenie w Domu. Wydano 20 decyzji czasowych o umieszczeniu w ośrodku a następnie 20 decyzji stałych

Wpłynęło 12 wniosków o umieszczenie w Domu. Wydano 12 decyzji czasowych o umieszczeniu w ośrodku a następnie 12 decyzji stałych

Wpłynęło 46 wniosków o umieszczenie w Domu Wydano: 46 skierowań do ŚDS 10 decyzji o przedłuŜeniu pobytu

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Realizacja zadań z zakresu rehabilitacji osób niepełnosprawnych Działania na rzecz osób niepełnosprawnych podejmowane są w formie rehabilitacji społecznej i zawodowej przy współudziale Powiatowego Urzędu Pracy. Rehabilitacja społeczna ma na celu umoŜliwienie osobom niepełnosprawnym uczestnictwo w Ŝyciu społecznym przez:

- wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społecznej osoby niepełnosprawnej,

- kształtowanie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych, - likwidację barier, w szczególności architektonicznych, urbanistycznych, transportowych,

technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji, - kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji z

osobami niepełnosprawnymi.



Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umoŜliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia i pośrednictwa pracy. W wyniku działań w tym zakresie utworzono we współpracy z organizacjami pozarządowymi Warsztaty Terapii Zajęciowej funkcjonujące w gminach Olkusz, Wolbrom i Klucze. Tabela 37. Dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej.

Lata Realizacja (w zł) 2002 Liczba wtz: 2

kwota dofinansowania: 129.860 liczba uczestników: 45

2003 Liczba wtz: 3 kwota dofinansowania: 990.495 ( Uchwała Rady Powiatu Nr XIII/107/2003 z dnia 16.12.2003r.) liczba uczestników:70

2004 Liczba wtz: 3 kwota dofinansowania: 938.980 liczba uczestników: 70

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Turnus rehabilitacyjny jest formą aktywnej rehabilitacji połączoną z elementami wypoczynku, mającą na celu ogólną poprawę sprawności, wyrobienie zaradności, pobudzanie oraz rozwijanie zainteresowań u osób niepełnosprawnych. Tabela 38. Wsparcie udzielone w ramach turnusów rehabilitacyjnych. Wyszczególnienie 2000

2001 2002 2003 2004

Liczba osób, które złoŜyły wnioski

312 osób 557 osób 408 osób 462 osoby 467 osób

Liczba osób, które uzyskały wsparcie (wraz z opiekunem)

393 osoby 394 osoby 348 osób 532 osoby 499 osób

Kwota wsparcia w zł

173.766 190.676 170.726 270.692 270.157

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Tabela 39. Dofinansowanie do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Wyszczególnienie 2000

2001 2002 2003 2004

Liczba osób, które złoŜyły wnioski

195 osób 222 osób 123 osoby 262 osób 264 osoby

Liczba osób, które uzyskały wsparcie (wraz z opiekunem)

181 osób, w tym 25 dzieci





Kwota wsparcia w zł

111. 077 79. 998 111.097 300.527 304.956

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Tabela 40. Wydane legitymacje potwierdzające uprawnienie do niestosowania się do niektórych znaków.

Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004

1.Legitymacje potwierdzające uprawnienie do niestosowania się do niektórych znaków: - ogółem: - w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna

2.Karty parkingowe potwierdzające uprawnienie do niestosowania się do

58 8

124 19



niektórych znaków. - ogółem: - w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna - uprawnione placówki

161 11

205 13

171 16 2

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Tabela 41. Dofinansowanie likwidacji barier funkcjonalnych w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych.

Lata

ZłoŜone wnioski (w zł)

Realizacja (w zł)

2000 Ogółem złoŜono: 100 wniosków na kwotę 785.579 w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna – 27 wniosków na kwotę 239.204

Ogółem: 17 umów, na kwotę 59.252 w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna – 5 umów, na kwotę 20.200 w tym: likwidacja barier architektonicznych i urbanistycznych – 13 umów, na kwotę 51.495 w tym: likwidacja barier w komunikowaniu się

- 4 umowy, na kwotę 7.757

2001 Ogółem złoŜono: 49 wniosków na kwotę 345,700 w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna – 10 wniosków na kwotę 93,200

Ogółem: 34 umów, na kwotę – 89,403 w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna – 7 umów, na kwotę 15.875 w tym: likwidacja barier architektonicznych i urbanistycznych – 17 umów, na kwotę 81.765 w tym: likwidacja barier w komunikowaniu się - 17 umowy, na kwotę 7.638

2002 Ogółem złoŜono: 32 wnioski na kwotę 398.000 w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna – 12 wniosków na kwotę 194.800

brak realizacji

2003 Ogółem złoŜono: 46 wniosków na kwotę 320.566

Ogółem: 35 umów, na kwotę 148.118 w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna – 5 umów, na kwotę 13.958 w tym: likwidacja barier architektonicznych i urbanistycznych – 15 umów na kwotę – 119.234 w tym: likwidacja barier w komunikowaniu się - 20 umowy na kwotę 28.884

2004 Ogółem złoŜono: 99 wniosków na kwotę 536.654

Ogółem: 75 umów, na kwotę 377.223 w tym: dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna – 22 umowy, na kwotę 123.036 w tym: likwidacja barier architektonicznych i urbanistycznych – 34 umowy na kwotę – 81.499 w tym: likwidacja barier w komunikowaniu się - 7 umów na kwotę 5.864

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Tabela 42. PoŜyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej. Lata

ZłoŜone wnioski (w zł) Realizacja (w zł)

2000 ZłoŜono: 8 wniosków, na kwotę: 233.700

Podpisano: 6 umów, na kwotę: 130.700

2001 ZłoŜono: 2 wnioski, na kwotę: 90.000

Podpisano: 2 umowy, na kwotę: 61.000

2002 ZłoŜono: 3 wnioski, na kwotę: 130.000

Podpisano: 3 umowy, na kwotę: 75.000







Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Tabela 43. Tworzenie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych, refundacja wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne.

Lata

Realizacja (w zł)

2000 Ogółem: 7 umów (+1 umowa „Ilza” z 1999 r ); 21 stanowisk, na kwotę : 479. 181 w tym : 1) ZPCH: 15 stanowisk (4 umowy) na kwotę: 371. 381 2) zakłady zwykłe: 5 stanowisk ( 3 umowy ) na kwotę : 87. 800 3) Ilza z 1999 r.: 1 stanowisko na kwotę: 20.000 Zwrot kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne w 2000 r.: Ogółem: 780. 315 w tym : ZPCH: 471. 418 (119 osób) zakłady zwykłe: 308. 897 (57 osób)

2001 Ogółem: 13 wniosków (26 stanowisk) na kwotę: 542. 863, w tym: 1) ZPCH: 20 stanowisk (8 umów) na kwotę: 418. 531 2) zakłady zwykłe: 6 stanowisk (5 umów) na kwotę: 124. 332 Zwrot kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne w 2001 r. Ogółem: 745. 569 w tym: ZPCH: 445. 882 (134 osoby) zakłady zwykłe: 299. 687 (63 osoby)

2002 Ogółem : 13 umów ( 24 stanowiska ) na kwotę : 462. 508, w tym : 1) ZPCH : 11 stanowisk ( 5 umów ) na kwotę : 220. 262 2) zwykłe zakłady : 13 stanowisk ( 8 umów ) na kwotę : 242.246 Zwrot kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne w 2002 r. Ogółem : 508. 722 w tym : ZPCH : 302. 588 ( 74 osoby ) zakłady zwykłe : 169. 707 (33 osoby )

2003 Zwrot kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne w 2003 r : Ogółem: 297. 425 w tym: ZPCH: 166. 283 (45 osób) zakłady zwykłe: 131. 142 (20 osób)

2004 Zwrot kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne w 2004 r : Ogółem: 234.983 w tym: ZPCH: 116. 690 (25 osób) zakłady zwykłe: 118. 293 (27 osób)

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Program „Wyrównywanie róŜnic między regionami” 2003r. ZłoŜono jeden projekt na trzy stanowiska pracy, cztery projekty na zakup samochodu. Obszar C – wyposaŜenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych

Realizacja: Podpisano umowę z jedną firmą na utworzenie 3 stanowisk zgodnie z projektem. Wysokość dofinansowania: 69.000 PLN.

Obszar D – likwidacja barier transportowych Realizacja: Podpisano cztery umowy na dofinansowanie zakupu 4 samochodów przystosowanych do przewozu osób niepełnosprawnych; kwota dofinansowania: 326.080,49 PLN

Łączna kwota udzielonego w 2003r. dofinansowania wyniosła 395.080,49 PLN. 2004r. ZłoŜone projekty:



Obszar B – likwidacja barier w poruszaniu się i komunikowaniu osób niepełnosprawnych - 2 projekty

Obszar C – wyposaŜenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych – 8 projektów na utworzenie 28 stanowisk pracy,

Obszar D - likwidacja barier transportowych – 1 projekt na zakup samochodu przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych

Realizacja: Obszar B – podpisano 1 umowę na kwotę 25.815,00 PLN; drugi projektodawca wycofał wniosek. Obszar C – podpisano 8 umów z pracodawcami, w wyniku których utworzono i wyposaŜono 27

stanowisk pracy. Kwota dofinansowania wyniosła: 511.442,14 PLN Obszar D – podpisano 1 umowę na dofinansowanie zakupu samochodu przystosowanego do

przewozu osób niepełnosprawnych na kwotę 80.000 PLN. Łączna kwota udzielonego w 2004r. dofinansowania wyniosła 617.257,14 PLN. Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności Od 1 stycznia 2000 r. przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu działa Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności, w skład którego wchodzą następujący specjaliści: - 8 lekarzy - 2 psychologów - 1 pedagog - 1 doradca zawodowy - 3 pracowników socjalnych Zakres decyzji wydanych przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Olkuszu w latach 2000-2004 przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 44. Decyzje wydane przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Olkuszu

Lata Liczba złoŜonych wniosków i wydanych decyzji 2000 – Liczba wniosków, które wpłynęły:783

– Liczba wniosków rozpatrzonych 439 – Liczba orzeczeń o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności: 389

• lekki -91 • umiarkowany-199 • znaczny-99

– Liczba postanowień o skierowaniu do DPS-58 – Liczba postanowień kierujących do OPS - 20 – Liczba wydanych legitymacji osób niepełnosprawnych - 88

2001 – Liczba wniosków które wpłynęły: 685

– Liczba wniosków rozpatrzonych 561 – Liczba orzeczeń o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności

• lekki - 145 • umiarkowany -275 • znaczny –96

– Liczba postanowień o skierowaniu do DPS- 41 – Liczba postanowień kierujących do OPS – 36 – Liczba wydanych legitymacji osób niepełnosprawnych –264

2002 – Liczba wniosków, które wpłynęły:

• powyŜej 16 r.Ŝ. -764 • poniŜej 16 r.Ŝ. – 879



– Liczba wniosków rozpatrzonych - 1277 • -powyŜej 16 r.Ŝ-660 • -poniŜej 16 r.Ŝ-647

– Liczba orzeczeń o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności • lekki - 184 • umiarkowany – 329 • znaczny - 115

– Liczba orzeczeń o zaliczeniu do niepełnosprawności - 396 – Liczba orzeczeń o niezaliczeniu do osób niepełnosprawnych - 244 – Liczba wydanych legitymacji

• dorośli -329 • dzieci - 38


• -powyŜej 16 r.Ŝ- 699 • -poniŜej 16 r.Ŝ. 252 • oraz 823 wnioski z zaległości z 2002r

– Liczba wniosków rozpatrzonych -1194 • powyŜej 16 r.Ŝ. –936 • poniŜej 16 r.Ŝ.- 258

– Liczba orzeczeń o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności • lekki –355 • umiarkowany- 437 • znaczny 144

– Liczba orzeczeń o zaliczeniu o niepełnosprawności - 256 – Liczba orzeczeń o niezaliczeniu do osób niepełnosprawnych - 169 – Liczba wydanych legitymacji

• dorośli -355 • dzieci - 44


• powyŜej 16 r.Ŝ -788 • poniŜej 16 r.Ŝ. – 255

– Liczba wniosków rozpatrzonych –1220 • powyŜej 16 r.Ŝ -749 • poniŜej 16 r.Ŝ –240

– Liczba orzeczeń o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności: • lekki - 271 • umiarkowany-333 • znaczny - 145

– Liczba orzeczeń o zaliczeniu do niepełnosprawności - 186 – Liczba orzeczeń o niezaliczeniu do osób niepełnosprawnych - 54 – Liczba wydanych legitymacji

• dorośli - 324 • dzieci - 54

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Wydatki Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu wydał w latach 2000-2004 łączna kwotę 8.905.836 zł, z czego najwięcej w 2004 r. (2.108.476 zł, czyli 23,7% środków finansowych wydanych w okresie pięciu lat). W stosunku do roku 2000 oznacza to wzrost wydatków PCPR o ponad 38%, przy załoŜeniu, Ŝe Środowiskowy Dom Samopomocy funkcjonował w strukturze PCPR w okresie czerwiec 2002 – wrzesień 2004. W całym okresie pięcioletnim ponad 65% wydatków PCPR przeznaczono na świadczenia dla rodzin zastępczych i pogotowia rodzinnego (łącznie 5.798.965 zł), 21% na działalność samego PCPR (1.884.955 zł), a niespełna 7% na Zespół ds. orzekania o niepełnosprawności (583.812 zł).



Tabela 45. Wydatki Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu związane z realizacją zadań ustawowych w latach 2000 - 2004

Wydatki Lp. Wyszczególnienie 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. Ogółem lata

2000-2004 1. 2. 3. 4. 5.

PCPR Placówki Opiekuńczo – Wychowawcze Rodziny zastępcze, w tym: - świadczenia - pogotowie rodzinne Środowiskowy Dom Samopomocy Zespół ds. orzekania o niepełnosprawności

284.626

-

1.137.368

1.137.368 - -

99.989

334.747

35.078

1.128.404

1.128.404 - -

95.375

323.954

64.756

1.078.152

1.069.527 8.625

1)154.857

114.031

402.720

53.397

1.197.722

1.158.639 39.083

161.885

130.299

538.908

47.555

1.257.319

1.180.325 76.994

2)120.576

144.118

1.884.955

200.786

5.798.965

5.674.263 124.702

437.318

583.812

Ogółem 1.521.983 1.593.604 1.735.750 1.946.023 2.108.476 8.905.836 Uwagi: 1) Środowiskowy Dom Samopomocy rozpoczął działalność od czerwca 2002 roku 2) Od września 2004 roku wyłączono ŚDS ze struktury PCPR i utworzono samodzielną jednostkę

organizacyjną Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu Bezpieczeństwo publiczne W powiecie olkuskim stwierdzono w 2004 r. łącznie 3370 przestępstw w 23 kategoriach. W kategorii przestępstw dominowały w badanym roku kradzieŜ cudzej rzeczy – 652 przypadki (19,3% ogółu przestępstw), oszustwa gospodarcze – 608 przypadków (18% ogółu), przestępstwa drogowe – 458 przypadków (13,6%), nietrzeźwi kierujący – 415 przypadków (12,3%) oraz kradzieŜ z włamaniem – 363 przypadki (10,8%). Z powaŜnych przestępstw mających miejsce w powicie olkuskim w 2004 r. wymienić naleŜy 9 przypadków rozboju z bronią, 5 gwałtów oraz 3 zabójstwa. Biorąc pod uwagę wskaźnik przestępczości (liczba stwierdzonych przestępstw na 1000 mieszkańców danej jednostki samorządowej) powiat olkuski cechuje stosunkowo wysoka wartość 29 przypadków na 1000 mieszkańców. Tabela 46. Zestawienie kategorii przestępstw odnotowanych na terenie powiatu olkuskiego w 2004 r.

Lp. Kategoria przestępstw Liczba przestępstw

% ogółu przestępstw

1. Zabójstwo 3 0,1

2. Zgwałcenie 5 0,1

3. KradzieŜ cudzej rzeczy 652 19,3

4. KradzieŜ pojazdu 35 1,0

5. KradzieŜ z włamaniem 363 10,8

6. Rozbój wymuszenie rozbójnicze 87 2,6

7. Rozbój z bronią 9 0,3

8. Uszczerbek na zdrowiu 20 0,6

9. Bójka i pobicie 45 1,3

10. Uszkodzenie rzeczy 140 4,2

11. Krótkotrwały zabór pojazdu 13 0,4

12. Przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu 35 1,0



13. Przestępstwa z Ustawy o narkomanii 117 3,5

14. Oszustwo (kryminalne) 138 4,1

15. Oszustwo (gospodarcze) 608 18,0

16. Fałszerstwo (kryminalne) 110 3,3

17. Fałszerstwo (gospodarcze) 70 2,1

18. Korupcja 4 0,1

19. Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu 37 1,1 20. Przestępstwa podatku akcyzowego 5 0,1

21. Pozostałe przestępstwa skarbowe 1 0,0

22. Przestępstwa drogowe 458 13,6

23. Nietrzeźwi kierujący 415 12,3

Łącznie 3370 100,0

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu Sektor pozarządowy Coraz większego znaczenia nabiera w powiecie olkuskim sektor organizacji pozarządowych, który tym samym staje się znaczącym partnerem dla władz powiatu w działaniach na rzecz polityki społecznej. W powiatowym rejestrze stowarzyszeń widnieje 209 organizacji pozarządowych, o róŜnym charakterze i stopniu aktywności, jednak liczba ta świadczy o chęci pracy społecznej wśród duŜej części mieszkańców powiatu. Dla celów współpracy sektora publicznego i pozarządowego opracowano w 2004 r. „Program współpracy Powiatu Olkuskiego z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność poŜytku publicznego”. Ponadto utworzona została w powiecie Rada Konsultacyjna ds. Organizacji Pozarządowych, jako organ opiniotwórczy i partner dla przedsięwzięć samorządu powiatowego. RYNEK PRACY Liczba osób pracujących Wartościami charakteryzującymi rynek pracy, obok stopy bezrobocia, jest takŜe liczba osób pracujących. To one (przynajmniej teoretycznie, gdyŜ dane te nie uwzględniają „szarej strefy”) biorą na swoje barki cięŜar utrzymania pozostałych mieszkańców, a więc dzieci, uczącą się młodzieŜ, studentów, bezrobotnych, rencistów i emerytów. Do grona osób pracujących zalicza się: a) osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, mianowanie lub

wybór), b) pracodawców i pracujących na własny rachunek, czyli: - właścicieli, współwłaścicieli i dzierŜawców gospodarstw indywidualnych w rolnictwie (łącznie

z pomagającymi członkami ich rodzin) oraz indywidualnych właścicieli zwierząt gospodarskich nie posiadających uŜytków rolnych,

- właścicieli i współwłaścicieli (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin; z wyłączeniem wspólników spółek, którzy nie pracują w spółce) podmiotów prowadzących działalność gospodarczą poza gospodarstwami indywidualnymi w rolnictwie,

- inne osoby pracujące na własny rachunek, np. osoby wykonujące wolne zawody, c) osoby wykonujące pracę nakładczą, d) agentów (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin oraz osobami zatrudnionymi przez

agentów), e) członków spółdzielni produkcji rolniczej, f) duchownych pełniących obowiązki duszpasterskie.* *Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Małopolskiego 2002.



Tabela 47. Liczba pracujących mieszkańców gmin w 2003 r.* Pracujący

Gmina Liczba ogółem odsetek ludności w wieku produkcyjnym

Na 1000 mieszkańców

Bolesław 2011 41,9 256,4 Bukowno 2862 42,7 264,0 Klucze 2253 24,1 150,8 Olkusz 9241 27,6 183,1 TrzyciąŜ 390 9,5 54,5 Wolbrom 3681 26,1 156,6 Powiat olkuski 20438 28,2 178,1 Region małopolski 596429 29,7 183,4 Polska 7572263 31,5 198,3 *Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 W powiecie olkuskim w 2003 r. pracowało 20438 jego mieszkańców (dane GUS – bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie), co stanowi 28,2% całej grupy ludności powiatu w wieku produkcyjnym. Jest to wynik mniejszy w porównaniu ze średnią wartość regionalną (29,7%) i ogólnopolską (31,5%). Jednak cechą powiatu olkuskiego, mającego przemysłowo-rolniczy charakter, są dysproporcje wskaźnika pracujących w poszczególnych gminach. Najlepszy wynik, przewyŜszający niemal 1,5 razy średnią regionu małopolskiego, uzyskała przemysłowa gmina Bukowno, gdzie pracuje 42,7% osób w wieku produkcyjnym. Niewiele mniejszy wskaźnik zanotowała sąsiednia gmina Bolesław (41,9% pracujących mieszkańców w wieku produkcyjnym). Najsłabszy wskaźnik osób pracujących, trzykrotnie mniejszy od średniej powiatowej, osiągnęła rolnicza gmina TrzyciąŜ, gdzie pracuje tylko co dziesiąty obywatel w wieku produkcyjnym (9,5%). Jak się jednak okazuje, dwa powiaty z grona porównawczego uzyskały wskaźniki pracujących wyŜsze od wyliczonego dla powiatu olkuskiego (28,2% ogółu osób w wieku produkcyjnym). Najlepszą wartość w tej kategorii zanotował powiat oświęcimski (30,6%), niewiele mniejsza wartość przypadła powiatowi chrzanowskiemu (28,4%). Z kolei najtrudniejsza sytuacja w tym względzie panuje w typowo rolniczym powiecie miechowskim, gdzie pracuje 16,7% obywateli w wieku produkcyjnym. Tabela 48. Liczba pracujących mieszkańców powiatów w 2003 r.*

Pracujący Powiat Liczba ogółem Jako odsetek ludności

w wieku produkcyjnym Na 1000 mieszkańców

olkuski 20438 28,2 178,1 miechowski 5078 16,7 98,5 krakowski 26262 17,8 108,9 chrzanowski 23199 28,4 180,2 oświęcimski 29316 30,6 191,4 *Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 Liczba pracujących kobiet Pracujące kobiety stanowią niespełna 47% ogółu zatrudnionych mieszkańców powiatu olkuskiego i jest to średnia niŜsza w porównaniu z wartością regionalną (49,2%). PrzewaŜający przemysłowy charakter gminy nie ułatwia zatem Ŝeńskiej części społeczeństwa powiatu realizowanie się w pracy zawodowej. Rekordzistą w tej kategorii została gmina Olkusz, gdzie ponad 56% wszystkich pracujących mieszkańców to kobiety. Niewiele mniejszy wskaźnik zanotowano w gminie TrzyciąŜ (55%) – dla porównania w gminie Bolesław kobiety stanowią zaledwie ¼ (24,7%) wszystkich



pracujących mieszkańców. Tabela 49. Pracujący w wybranych sektorach gospodarki narodowej w Powiecie Olkuskim w 2003 r.*

Sektory gospodarki narodowej

Gmina

Ogółem

W tym kobiety

Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo;

rybołówstwo i rybactwo

Przemysł i budownictwo

Usługi rynkowe

Usługi nierynkowe

Bolesław 2011 497 12 1475 219 305 % ogółu 100,0 24,7 0,6 73,3 10,9 15,2 Bukowno 2862 1140 28 1630 855 349 % ogółu 100,0 39,8 1,0 57,0 29,9 12,2 Klucze 2253 1007 5 1441 290 517 % ogółu 100,0 44,7 0,2 64,0 12,9 22,9 Olkusz 9241 5198 39 3558 2341 3303 % ogółu 100,0 56,2 0,4 38,5 25,3 35,7 TrzyciąŜ 390 214 14 149 36 191 % ogółu 100,0 54,9 3,6 38,2 9,2 49,0 Wolbrom 3681 1531 20 2445 584 632 % ogółu 100,0 41,6 0,5 66,4 15,9 17,2

Powiat olkuski 20438 9587 118 10698 4325 5297 % ogółu 100,0 46,9 0,6 52,3 21,2 25,9 Region małopolski

596429 293527 4678 210520 199319 181912

% ogółu 100,0 49,2 0,8 35,3 33,4 30,5 *Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 W gronie powiatów porównawczych tylko w przypadku powiatu miechowskiego pracujące kobiety stanowią większość osób mających zatrudnienie (59,3% ogółu pracujących). W pozostałych przypadkach – podobnie jak w powiecie olkuskim – panie stanowią mniejszość wśród osób pracujących. W powiecie krakowskim omawiany wskaźnik osiągnął wartość niemal 49%, w powiecie oświęcimskim przekroczył 46%, a w powiecie chrzanowskim zanotował poziom 45,3%.

Tabela 50. Pracujący w wybranych sektorach gospodarki narodowej w powiatach w 2003 r.*

Sektory gospodarki narodowej

Powiat

Ogółem

W tym kobiety

Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo;

rybołówstwo i rybactwo

Przemysł i budownictwo

Usługi rynkowe

Usługi nierynkowe

olkuski 20438 9587 118 10698 4325 5297 % ogółu 100,0 46,9 0,6 52,3 21,2 25,9 miechowski 5078 3013 84 1229 1166 2599 % ogółu 100,0 59,3 1,7 24,2 23,0 51,2 krakowski 26262 12836 833 11606 6935 6888 % ogółu 100,0 48,9 3,2 44,2 26,4 26,2

chrzanowski 23199 10572 113 11420 5336 6330 % ogółu 100,0 45,6 0,5 49,2 23,0 27,3 oświęcimski 29316 13575 550 14610 6939 7217 % ogółu 100,0 46,3 1,9 49,8 23,7 24,6 *Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach



indywidualnych w rolnictwie. Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004 Struktura zatrudnienia Przemysłowy charakter powiatu olkuskiego jeszcze mocniej podkreślają dane dotyczące liczby pracujących w poszczególnych sektorach gospodarki narodowej. W rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie pracuje tylko 0,6% ogółu zatrudnionych mieszkańców powiatu (nie licząc indywidualnych gospodarstw rolnych) – w tym względzie nieco niŜszy wynik uzyskał tylko powiat chrzanowski (0,5%). Dla porównania średnia regionu małopolskiego wynosi 0,8% wszystkich pracujących. W dominującym sektorze gospodarki powiatu olkuskiego, czyli w przemyśle i budownictwie zatrudniony jest co drugi (dokładnie 52,3% ogółu) pracujący obywatel powiatu. Jest to wskaźnik, któremu nie dorównują wartości innych uprzemysłowionych powiatów zachodniej Małopolski – w powiecie oświęcimskim w przemyśle zatrudnionych jest 49,8% ogółu pracujących, a w powiecie chrzanowskim 49,2%. Średnia regionalna w tej kategorii wynosi 35,3%. Odwrotna sytuacja ma jednak miejsce w najbardziej rozwojowym (zwłaszcza wśród małych i średnich przedsiębiorstw) sektorze usług rynkowych. W tym przypadku powiat olkuski osiągnął najniŜszy wskaźnik z grona powiatów porównywanych (21,2% ogółu pracujących w tym powiecie posiada etat w sektorze usług rynkowych). Najlepszy w tej kategorii powiat krakowski (26,4%) i tak nie przekroczył dość wysokiej średniej powiatu małopolskiego, wynoszącej ponad 33%. Tendencje te odwracają się znacznie w przypadku zatrudnienia w usługach nierynkowych, czyli sferze publicznej (m.in. administracja, edukacja, ochrona zdrowia) – tu niekwestionowanym liderem jest powiat miechowski, z terenu którego ponad połowa wszystkich pracujących (51,2%) znalazła pracę w tym sektorze. Powiat olkuski zanotował w tej kategorii czwartą pozycję, z duŜo niŜszą wartością rzędu 26%. W całym regionie małopolskim średnio co trzeci pracownik (30,5% ogółu) zatrudniony jest w sektorze niepublicznym. PowyŜsze wyniki są jednak nieco zuboŜone wskutek danych GUS nie uwzględniających firm małych, liczących do 9 pracowników, a takie podmioty teŜ stanowią pewną siłę na rynku pracy. W latach kolejnych nieco nieproporcjonalna obecna struktura zatrudnienia w powiecie olkuskim (przewaga przemysłu) będzie zapewne ulegać zmianom na korzyść III sektora gospodarki, a więc handlu i usług rynkowych. W gronie gmin powiatu olkuskiego takŜe moŜna wyróŜnić „liderów” poszczególnych sektorów gospodarki. W rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie przoduje gmina TrzyciąŜ, gdzie 3,6% ogółu pracujących znalazło zatrudnienie w I sektorze gospodarki. Niemal ¾ pracujących mieszkańców gminy Bolesław (73,3%) posiada etat w sferze przemysłowej. W sektorze usług rynkowych wyróŜnia się gmina Bukowno, gdyŜ niemal co trzeci pracownik (29,9% ogółu pracujących) zatrudniony jest w tejŜe sferze. Natomiast w usługach nierynkowych ponownie góruje gmina TrzyciąŜ, bowiem pracuje w nich aŜ połowa mających zatrudnienie mieszkańców. Wynagrodzenia pracowników Na mapie Małopolski, pokazującej wysokość przeciętnego wynagrodzenia pracowników, powiat olkuski znalazł się na czele stawki 19 powiatów ziemskich z kwotą 2155,70 zł brutto (dane z 31 grudnia 2003 r.). W tej umownej klasyfikacji badany powiat wyprzedził wszystkie powiaty ziemskie województwa małopolskiego (drugi powiat chrzanowski zanotował średnią wartość 2144,55 zł), ulegając tylko miastu Kraków – 2324,15 zł. Dla porównania przeciętne wynagrodzenie w powiecie ziemskim tarnowskim wyniosło w tym samym czasie 1685,32 zł brutto (najniŜszy średni zarobek w Małopolsce), natomiast pracujący obywatel Małopolski zarabiał średnio w 2003 r. kwotę 2109,69 zł miesięcznie. Bezrobocie Dane dotyczące bezrobocia pochodzą z Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu (obejmują lata 2001-2005) oraz źródeł internetowych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie. Jak powszechnie wiadomo PUP prowadzi kompleksowe działania w celu aktywizacji osób bezrobotnych w całym powiecie olkuskim, dlatego teŜ stopa bezrobocia określana jest dla całego jego obszaru. W celach porównawczych w niniejszej analizie zamieszczono takŜe wskaźniki stopy bezrobocia we wszystkich powiatach regionu małopolskiego. Szczegółowe dane dotyczące liczby bezrobotnych rozbito na



poszczególne gminy powiatu olkuskiego, a ogólne tendencje w strukturze bezrobocia ukazano w kontekście całego powiatu.

Bezrobotny* – oznacza osobę niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub słuŜbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeŜeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyŜszej w systemie wieczorowym, zaocznym lub eksternistycznym, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeŜeli:

a) ukończyła 18 lat, b) nie ukończyła 60 lat - kobieta lub 65 lat - męŜczyzna, c) nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej,

renty socjalnej albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego,

d) nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zaleŜnym nieruchomości rolnej o powierzchni uŜytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałŜonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni uŜytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,

e) nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba Ŝe dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałŜonek lub domownik w takim gospodarstwie,

f) nie podjęła pozarolniczej działalności od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji do dnia wyrejestrowania tej działalności albo nie podlega na podstawie odrębnych przepisów obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników,

g) nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, h) nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego

wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pienięŜnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,

i) nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego, j) nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia

pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania,

k) nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego, *Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001) Tabela 51. Stopa bezrobocia i przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w rozbiciu na powiaty regionu małopolskiego

Powiat Stopa bezrobocia [%]*

Przeciętne wynagrodzenie brutto [zł]**

Bocheński 14,0 1933,21 Brzeski 15,9 1731,69 Chrzanowski 20,1 2144,55 Dąbrowski 20,3 1753,77



Gorlicki 23,0 1850,82 Krakowski 12,9 2100,14 Limanowski 21,4 1768,68 Miechowski 12,5 1809,90 Myślenicki 15,9 2098,57 Nowosądecki 26,5 1819,72 Nowotarski 13,1 1757,52 Olkuski 17,9 2155,70 Oświęcimski 17,4 2012,33 Proszowicki 10,9 1818,66 Suski 12,8 1875,44 Tarnowski 17,2 1685,32 Tatrzański 12,4 1882,78 Wadowicki 15,2 1782,37 Wielicki 17,2 2117,20 m. Kraków 7,2 2324,15 m. Nowy Sącz 15,8 2018,85 m. Tarnów 11,5 1949,74 REGION MAŁOPOLSKI 14,0 2109,69 POLSKA 18,0 b.d. *Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie (stan na 30 czerwca 2005) ** Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Miasta”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004. Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób, bez pracujących za granicą, fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji (stan na 31 grudnia 2003) Stopa bezrobocia Stopa bezrobocia jest wskaźnikiem określającym stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo. Stopa bezrobocia w powiecie olkuskim osiągnęła pod koniec czerwca 2005 r. wartość 17,9%, co stawia badany powiat na 14 miejscu pośród powiatów ziemskich w Małopolsce. Liderem jest powiat proszowicki (10,9% bezrobocia), z kolei najwyŜsze wartości stopy bezrobocia zanotował powiat nowosądecki ziemski (26,5%). Wynik powiatu olkuskiego kształtował się na wyŜszym poziomie niŜ ówczesna – skądinąd jedna z najlepszych w kraju – średnia małopolska (14,0%) i na nieco niŜszym poziomie od stopy bezrobocia w Polsce, która wyniosła w adekwatnym okresie 18,0%. NaleŜy dodać, Ŝe statystyka rynku pracy obrazowana przez wskaźnik stopy bezrobocia nie uwzględnia tzw. „bezrobocia ukrytego”, które głównie na obszarach wiejskich rozwinięte jest w największym stopniu fałszując niejako prawdziwą sytuację na lokalnym rynku pracy. Bezrobocie ukryte skumulowane jest w gospodarstwach rolnych, którego członkowie (de facto nie posiadający Ŝadnej pracy) nie rejestrują się z róŜnych powodów w urzędach pracy, bowiem ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne zapewniają im składki płacone do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), a praca wykonana od czasu do czasu „na czarno” (nierzadko za granicą) pozwala jako tako się utrzymać. Gdyby te osoby (reprezentowane takŜe w powiecie olkuskim) formalnie zarejestrowały się w PUP jako osoby bezrobotne, wówczas stopa bezrobocia w powiecie mogłaby jeszcze wzrosnąć. Tabela 52. Stopa bezrobocia w powiecie olkuskim (stan na dzień 31 XII)

Stopa bezrobocia [%] Rok Powiat olkuski* Region małopolski** Polska**

2000 14,9 12,2 15,1 2001 17,1 14,0 17,4 2002 18,4 13,9 18,1 2003 17,8 13,9 18,0 2004 17,8 15,0 19,1

VI 2005 17,9% 14,0 18,0 Źródło: *Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu

**Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie



Rynek pracy w gminach naleŜących obecnie do powiatu olkuskiego takŜe w latach wcześniejszych (licząc od 2000 r.) charakteryzował się wyŜszymi wskaźnikami bezrobocia w porównaniu z wartościami regionalnymi, a na ogół był niŜszy od stopy bezrobocia w Polsce (z wyjątkiem 2002 r.). Stopa bezrobocia notowana w powiecie olkuskim na koniec czerwca 2005 r. (17,9%) jest wyŜsza o 3 punkty procentowe w porównaniu z danymi z 2000 r. W tym samym czasie wskaźnik bezrobocia w regionie małopolskim wzrósł o 1,8 punktu procentowego, a w skali Polski zanotowano wzrost stopy bezrobocia o 2,9 punktu procentowego. Tabela 53. Podstawowe dane o bezrobotnych w powiecie olkuskim w 2004 r.

Pozycja Łącznie % ogółu Kobiety % ogółu Liczba bezrobotnych ogółem 8717 osób 100,0 4892 osób 100,0 - bezrobotni dotychczas nie pracujący 2896 osób 33,2 1796 osób 36,7 - bezrobotni zamieszkali na wsi 3484 osób 40,0 1928 osoby 39,4 - bezrobotni bez prawa do zasiłku 7558 osób 86,7 4386 osoby 89,7 - osoby poszukujące pracy 207 osób 2,4 104 osób 2,1 Liczba bezrobotnych, którzy zostali pozbawieni statusu bezrobotnego w związku z brakiem gotowości do podjęcia pracy

2844 osób 32,6 1218 osób 24,9

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu Opisując strukturę bezrobocia w powiecie olkuskim w grudniu 2004 r. naleŜy zwrócić uwagę, Ŝe co trzeci bezrobotny (2896 osób z grona 8717), zarejestrowany w olkuskim PUP dotychczas nie pracował, na terenach wiejskich powiatu zamieszkuje dokładnie 40% wszystkich bezrobotnych (3484 osób), niemal 87% bezrobotnych nie posiada prawa do zasiłku, a jedynie 2,4% bezrobotnych poszukuje pracy. Tabela 54. Liczba bezrobotnych w gminach i powiecie w latach 2000-2004

Gmina 2001 2002 2003 2004 VI 2005 Bolesław 594 616 629 536 529 Bukowno 772 800 799 708 636 Klucze 1518 1539 1463 1384 1304 Olkusz 4726 4763 4711 4213 3920 TrzyciąŜ 383 389 394 391 370 Wolbrom 1956 1854 1771 1485 1403 Sławków 598 - - - - Powiat olkuski 10547 9961 9767 8717 8163 Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu Liczba bezrobotnych Według najnowszych danych (z końca czerwca 2005 r.) w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu zarejestrowanych było 8163 bezrobotnych, z czego 48% (3920 osób) było mieszkańcami miasta i gminy Olkusz. Najmniejszy udział w ogólnej liczbie bezrobotnych mieszkańców powiatu posiada gmina TrzyciąŜ – 4,5%, co w liczbach bezwzględnych oznacza 370 osób bez pracy. W ciągu pięciu lat liczba bezrobotnych obywateli badanego powiatu zmniejszyła się o 2384 osoby (uwzględniając bezrobotnych gminy Sławków, która w 2002 r. przeszła do regionu śląskiego). Biorąc pod uwagę sześć gmin tworzących obecnie powiat olkuski (bez Sławkowa) we wszystkich zanotowano w latach 2001-2005 spadek liczby bezrobotnych. Tabela 55. Liczba bezrobotnych w gminach powiatu olkuskiego w czerwcu 2005 r.

Gmina Bezrobotni ogółem

% ogółu w powiecie

Kobiety % ogółu

Z prawem do zasiłku

% ogółu

Bolesław 529 6,5 321 60,7 37 7,0 Bukowno 636 7,8 363 57,1 45 7,1 Klucze 1304 16,0 745 57,1 114 8,7 Olkusz 3920 48,0 2218 56,6 325 8,3 TrzyciąŜ 370 4,5 178 48,1 32 8,6 Wolbrom 1403 17,2 793 56,5 129 9,2



Powiat olkuski 8163 100,0 4618 56,6 682 8,4 Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Z grona ogółu bezrobotnych powiatu olkuskiego niemal 57% stanowią kobiety, co jest wskaźnikiem wysokim w zderzeniu ze średnią regionu małopolskiego, która w tym samym czasie wyniosła 50,1% ogółu bezrobotnych. NaleŜy podkreślić, Ŝe od 2001 r. wskaźnik kobiet bez pracy w ogólnej liczbie bezrobotnych mieszkańców powiatu stale przekracza poziom 55%. Prawo do zasiłku posiadała w czerwcu 2005 r. jedynie co dwunasta (8,4% ogółu) osoba bezrobotna z terenu powiatu olkuskiego i wskaźnik ten corocznie ulega obniŜeniu. Fakt ten świadczy o długim okresie pozostawania bez pracy przez duŜą część osób zarejestrowanych w olkuskim PUP. Dla porównania w Małopolsce z przywileju zasiłku korzysta co szósty bezrobotny obywatel (16,2% ogółu). Absolwenci szkół stanowią około 8% ogółu bezrobotnych mieszkańców powiatu olkuskiego, w liczbach bezwzględnych oznacza niemal 800 osób (dane z 2003 r.). Tabela 56. Liczba osób bezrobotnych w powiecie olkuskim z podziałem na kobiety oraz uprawnionych do zasiłku (stan na 31 XII)

w tym kobiety z prawem do zasiłku absolwenci Rok Ogółem Liczba % ogółu Liczba % ogółu Liczba % ogółu

2001 10547 6082 57,7 2078 19,7 905 8,6 2002 9961 5567 55,9 1841 18,5 738 7,4 2003 9767 5487 56,2 1529 15,7 788 8,1 2004 8717 4892 56,1 1159 13,3 - - VI 2005 8163 4618 56,6 682 8,4 - - Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Struktura wieku bezrobotnych W strukturze wieku osób bezrobotnych w powiecie olkuskim największą grupę stanowią ludzie młodzi, liczący do 24 lat (28,7% ogółu bezrobotnych) oraz mieszkańcy w przedziale wieku 25-34 lat (30,9%) – dane z czerwca 2005 r. NaleŜy podkreślić, iŜ od 2001 roku proporcje pomiędzy tymi dwiema grupami wiekowymi zmieniły się. O ile grupa najmłodszych bezrobotnych (do 24 lat) relatywnie się zmniejszyła (w 2001 r. stanowiła ponad 36% wszystkich bezrobotnych w powiecie), o tyle wzrasta grupa osób bez pracy w wieku 25-34 lat (w 2001 r. obejmowała 28,3% ogółu bezrobotnych). Osoby nie posiadające pracy, liczące 35-44 lata stanowią 18,4% wszystkich bezrobotnych w powiecie. Nieco bardziej liczny udział (19,6%) w rejestrach urzędu pracy notują bezrobotni mieszkańcy powiatu olkuskiego w wieku 45-54 lat. Realia rynku pracy wskazują, Ŝe osoby po 45 roku Ŝycia (w demografii określa się je mianem osób w wieku niemobilnym) mają największe problemy ze znalezieniem pracy i zazwyczaj zasilają szeregi długotrwale bezrobotnych (powyŜej 12 miesięcy). Najstarsi bezrobotni mieszkańcy badanego powiatu, liczący powyŜej 55 roku Ŝycia, stanowią zaledwie 2,4% ogółu bezrobotnych. Tabela 57. Struktura wieku osób bezrobotnych w powiecie olkuskim w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

2001 2002 2003 2004 VI 2005 Wiek liczba % liczba % liczba % liczba % liczba %

do 24 lat 3835 36,4 3320 33,3 3112 31,9 2547 29,2 2344 28,7 25-34 lat 2980 28,3 2909 29,2 2887 29,6 2682 30,8 2520 30,9 35-44 lat 2184 20,7 2055 20,6 1947 19,9 1652 19,0 1504 18,4 45-54 lat 1461 13,9 1566 15,7 1678 17,2 1663 19,1 1597 19,6 55-59 lat 75 0,7 97 1,0 126 1,3 157 1,8 178 2,2 60-64 lat 12 0,1 14 0,1 17 0,2 16 0,2 20 0,2 Ogółem 10547 100,0 9961 100,0 9767 100,0 8717 100,0 8163 100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Struktura wykształcenia bezrobotnych Spośród bezrobotnych mieszkańców powiatu olkuskiego największe problemy ze znalezieniem pracy posiadają osoby legitymujące się wykształceniem policealnym lub średnim zawodowym (34,3% ogółu bezrobotnych obywateli powiatu), wydawać by się mogło mające zdecydowanie większe



szanse na rynku pracy aniŜeli osoby o wykształceniu zasadniczym zawodowym (stanowiący 29,3% bezrobotnych). Jest to niestety skutek zmian w strukturze gospodarki lokalnej (m.in. redukcja zatrudnienia w duŜych zakładach przemysłowych powiatu, ale takŜe regionu małopolskiego i śląskiego), które pozbawiły pracy część pracowników posiadających wykształcenie średnie, jednak często o „wąskich” kwalifikacjach zawodowych. Ponadto jest to poniekąd wina systemu edukacji ponadgimnazjalnej, który najwyraźniej nie w pełni odpowiada oczekiwaniom konkurencyjnego i szybko zmieniającego się rynku pracy. Niemal co piąta osoba bez pracy (19,7% ogółu) zarejestrowana w olkuskim PUP posiada jedynie wykształcenie podstawowe i jest praktycznie bez szans na satysfakcjonującą pracę. Osoby z dyplomem Liceum Ogólnokształcącego stanowią niemal 10% osób bezrobotnych w powiecie olkuskim, a ponad 7% ogółu bezrobotnych ukończyło uczelnię wyŜszą. Pomimo, iŜ ten ostatni wskaźnik zmniejszył się w stosunku do 2004 r., to w liczbach bezwzględnych oznacza to aŜ 580 licencjatów i magistrów zamieszkujących w powiecie olkuskim i mających problemy ze znalezieniem pracy. Ponadto wskaźnik ten moŜe do grudnia 2005 r. wzrosnąć na skutek zakończenia nauki przez kolejne roczniki studentów. W stosunku do 2001 r. zarówno liczba, jak i wskaźnik bezrobotnych absolwentów studiów wzrósł, co świadczy o rosnących trudnościach w znalezieniu pracy przez dobrze wykształconych młodych ludzi. Tabela 58. Struktura wykształcenia osób bezrobotnych w powiecie olkuskim w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

2001 2002 2003 2004 VI 2005 Wykształ-cenie liczba % liczba % liczba % liczba % liczba %

WyŜsze 507 4,8 539 5,4 686 7,0 676 7,8 580 7,1 Policealne i średnie zawodowe

3623 34,4 3360 33,7 3226 33,0 2839 32,6 2798 34,3

Średnie ogólne 862 8,2 811 8,1 864 8,8 900 10,3 783 9,6 Zasadnicze zawodowe

3574 33,9 3313 33,3 3137 32,1 2632 30,2 2391 29,3

Podstawowe 1981 18,8 1938 19,5 1854 19,0 1670 19,2 1611 19,7 ogółem 10547 100,0 9961 100,0 9767 100,0 8717 100,0 8163 100,0 Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

StaŜ pracy bezrobotnych Analizując powiatową strukturę bezrobocia według staŜu pracy osób bezrobotnych, widoczny staje się fakt braku zatrudnienia dla osób dotychczas nie pracujących. Osoby bez Ŝadnego staŜu pracy stanowią dokładnie 34% ogółu bezrobotnych w powiecie olkuskim i wskaźnik ten z kaŜdym rokiem wzrasta. Drugą grupę wielkościową stanowią osoby o staŜu pracy w przedziale 10-20 lat (16,4% bezrobotnych w powiecie), jednak relatywna wielkość tej grupy bezrobotnych od kilku lat maleje. Niewiele mniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby o staŜu pracy w przedziale 1-5 lat, stanowiąc 15,6% ogółu zarejestrowanych w olkuskim PUP oraz osoby pracujące wcześniej 5-10 lat (12,7%). Co dziesiąty bezrobotny w badanym powiecie (10,3% ogółu) pozostaje bez pracy mniej niŜ 12 miesięcy i wskaźnik ten od kilku lat utrzymuje się na podobnym poziomie. Bezrobotni o staŜu pracy w przedziale 20-30 lat stanowią 10% osób bez pracy w powiecie olkuskim, a powyŜej 30 lat zaledwie 0,9% bezrobotnych. Tabela 59. Bezrobotni według staŜu pracy w powiecie olkuskim w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

2001 2002 2003 2004 VI 2005 StaŜ pracy liczba % liczba % liczba % liczba % liczba %

Do 1 roku 1241 11,8 1050 10,5 992 10,2 908 10,4 838 10,3 1-5 lat 1751 16,6 1616 16,2 1504 15,4 1372 15,7 1274 15,6 5-10 lat 1448 13,7 1394 14,0 1320 13,5 1133 13,0 1038 12,7 10-20 lat 1837 17,4 1734 17,4 1660 17,0 1461 16,8 1342 16,4 20-30 lat 931 8,8 948 9,5 959 9,8 878 10,1 819 10,0 pow. 30 lat 26 0,2 62 0,6 76 0,8 69 0,8 77 0,9 bez staŜu 3313 31,4 3157 31,7 3256 33,3 2896 33,2 2775 34,0

Ogółem 10547 100,0 9961 100,0 9767 100,0 8717 100,0 8163 100,0



Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu Czas pozostawania bez pracy bezrobotnych Struktura bezrobocia według kryterium czasu pozostawania bez pracy ujawnia powaŜny problem powiatu olkuskiego, jakim jest długotrwałe bezrobocie. Osoby pozostające bez pracy powyŜej 12 miesięcy stanowią prawie 53% ogółu bezrobotnych. NaleŜy dodać, iŜ z grona wszystkich bezrobotnych powiatu olkuskiego, co trzecia osoba (dokładnie 36,2% ogółu) nie posiada pracy dłuŜej niŜ 2 lata i wskaźnik ten corocznie ulega zwiększeniu. Z doświadczenia wiadomo, Ŝe osoby takie mają bardzo małą motywację do poszukiwania pracy, a wiele z nich nie wykazuje większego zainteresowania stałym zatrudnieniem. Ponadto osoby te w największym stopniu naraŜone są na proces wykluczenia społecznego. Grono osób długotrwale bezrobotnych moŜe się niedługo powiększyć, gdyŜ w przedziale staŜu pracy od 6 do 12 miesięcy znajduje się kolejne 17% bezrobotnych obywateli powiatu. Następne grupy bezrobotnych przedstawiają się następująco – 12,7% ogółu bezrobotnych w powiecie pozostaje bez pracy przez 3-6 miesięcy, 9,4% bezrobotnych – 1-3 miesięcy bez pracy, 8,0% bezrobotnych nie pracuje krócej niŜ 1 miesiąc.

Tabela 60. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy w powiecie olkuskim w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

2001 2002 2003 2004 VI 2005 Czas pozostawania

bez pracy liczba % liczba % liczba % liczba % liczba %

do 1 m-ca 560 5,3 620 6,2 572 5,9 605 6,9 657 8,0 1-3 m-cy 1332 12,6 1160 11,6 1073 11,0 1010 11,6 766 9,4 3-6 m-cy 1462 13,9 1360 13,7 1203 12,3 1106 12,7 1038 12,7 6-12 m-cy 1892 17,9 1782 17,9 1566 16,0 1301 14,9 1395 17,1 12-24 m-cy 2268 21,5 2096 21,0 2142 21,9 1562 17,9 1354 16,6 pow. 24 m-cy 3033 28,8 2943 29,5 3211 32,9 3133 35,9 2953 36,2

ogółem 10547 100,0 9961 100,0 9767 100,0 8717 100,0 8163 100,0 Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu Formy aktywizacji zawodowej bezrobotnych WaŜnymi informacjami charakteryzującymi lokalny rynek pracy są dane dotyczące korzystania przez osoby bezrobotne z róŜnorodnych form aktywizacji zawodowej prowadzonych przez olkuski Powiatowy Urząd Pracy. Ogółem w latach 2000 – 2004 w działaniach aktywizujących wzięło udział łącznie 5147 bezrobotnych mieszkańców powiatu olkuskiego, co oznacza, iŜ skorzystało z nich prawie 11% zarejestrowanych w tych latach bezrobotnych. Najbardziej owocnym w tym zakresie był 2004 r., kiedy z róŜnych form wsparcia skorzystało 1266 osób bezrobotnych – dla porównania w 2001 r. zaktywizowano jedynie 601 osób. Spośród jedenastu wyszczególnionych poniŜej rodzajów aktywizacji zawodowej prowadzonej przez Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu w latach 2000-2004 największym powodzeniem wśród bezrobotnych cieszyły się szkolenia (29,4% ogółu osób bezrobotnych korzystających z programów aktywizujących w powiecie), staŜe absolwenckie (28,5%) i umowy interwencyjne (27,2% ogółu), a następnie roboty publiczne (10,8%) oraz umowy absolwenckie (2,5%). Pozostałe formy aktywizacji bezrobotnych miały jedynie marginalne znaczenie, przy czym niektóre z nich (np. środki na podjęcie przez bezrobotnych działalności gospodarczej) ruszyły dopiero w 2004 r. Tabela 61. Liczba bezrobotnych zaktywizowanych przez programy w powiecie olkuskim w latach 2000-2004

Liczba osób zaktywizowanych Wyszczególnienie

2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r.

ogółem

% ogółu

Umowy interwencyjne 382 179 255 359 224 1399 27,2 Roboty publiczne 77 150 146 67 114 554 10,8 StaŜ absolwencki 224 148 287 407 399 1465 28,5 Przygotowanie zawodowe - - - - 15 15 0,3 Umowy absolwenckie 48 0 45 29 9 131 2,5



Szkolenia 110 119 423 372 489 1513 29,4 PoŜyczki dla osób bezrobotnych na rozpoczęcie działalności

17 4 10 14 1 46 0,9

W ramach poŜyczki dla pracodawców na utworzenie dodatkowego miejsca pracy

3 1 2 3 2 11 0,2

Środki na podjęcie przez bezrobotnych działalności gospodarczej

- - - - 9 9 0,2

Refundacja wyposaŜenia i doposaŜenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego

- - - - 1 1 0,0

Refundacja składki ZUS - - - - 3 3 0,1

ogółem 861 601 1168 1251 1266 5147 100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu Ponadto w latach 2000-2004 olkuski PUP realizował kilkanaście programów finansowanych z róŜnych źródeł (m.in. budŜetu województwa, budŜetu państwa, Banku światowego oraz programów przedakcesyjnych i strukturalnych Unii Europejskiej). Dokładne zestawienie tych programów przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 62. Programy rynku pracy w powiecie olkuskim w latach 2000-2004

Lata Realizowane programy 2000 Program ogólnopolski „ ABSOLWENT” – bezrobotnych absolwentów objęto róŜnymi formami

wsparcia. 2001 - „USUWANIE SKUTKÓW POWODZI” – program realizowany z rezerwy MGPiPS. W ramach

robót publicznych zaktywizowano 79 osób. - „ABSOLWENT”- kontynuacja z roku ubiegłego, absolwenci byli objęci róŜnymi formami wsparcia. - PHARE 2001 – osoby bezrobotne zostały objęte pośrednictwem pracy

2002 - „ PIERWSZA PRACA” – osoby bezrobotne objęte róŜnymi formami wsparcia. - „AKCJA ZIMA” – w ramach robót publicznych zaktywizowano 72 osoby - „ZIELONE MIEJSCA PRACY” – w ramach staŜy zaktywizowano 1 osobę - Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich „PAOW” w ramach środków pochodzących z Banku

Światowego i rezerw budŜetu państwa. Rola PUP polegała na doborze kandydatów na szkolenia, na które skierowania wzięło osób 213 oraz monitoring przebiegu szkoleń.

2003 1. „OLKUSCY BEZROBOTNI NIEPEŁNOSPRAWNYM” (OBN) w ramach robót publicznych zaktywizowano - 6 osób w ramach szkoleń zaktywizowano - 15 osób 2. „ OLKUSKI PROGRAM WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI” (OPWP)

w ramach prac interwencyjnych zaktywizowano: 23 osoby w ramach szkoleń zaktywizowano: 11 osób poŜyczki dla pracodawcy na stworzenie dodatkowych m-c pracy dla: 7 osób

3. „ ZIELONE MIEJSCA PRACY” – staŜem objęto: 1 osobę 4. „MOJA GMINA W UNII EUROPEJSKIEJ” w ramach staŜu zaktywizowano 12 osób. 5. PROGRAM ”JUNIOR” – w ramach staŜu zaktywizowano 6 osób (absolwentów niepełnosprawnych) 6. Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW) – kontynuacja programu z 2002r. Szkoleniami zostało objętych 15 osób. 7. „PIERWSZA PRACA – START ZAWODOWY” – objęto 480 osób 8. „DROGOWIEC” – program wojewódzki. W ramach robót publicznych zaktywizowano 11 osób 9. PHARE – osoby bezrobotne zostały objęte pośrednictwem pracy 10. „ PIERWSZA PRACA” – osoby bezrobotne objęto róŜnymi formami wsparcia.

2004 1. EFS SPO-RZL działanie 1.2 - w ramach staŜy zaktywizowano 165 osoby - w ramach szkoleń zaktywizowano 88 osób



- pośrednictwem objęto 200 osób - poradnictwem zawodowym objęto 200 osób

2. EFS SPO RZL działanie 1.3 - w ramach szkoleń zaktywizowano 75 osób - pośrednictwem objęto 100 osób - poradnictwem zawodowym 100 osób

3. Program wojewódzki „DROGOWIEC” – w ramach robót publicznych zaktywizowano 41 osób

4. Program wojewódzki „KONSERWATOR” – w ramach robót publicznych zaktywizowano 31 osób

5. „PIERWSZA DOPŁATA BEZPOŚREDNIA I INNA POMOC DLA ROLNICTWA” – program realizowany z rezerwy MGiP.

- w ramach staŜy zaktywizowano 12 osób - w ramach prac interwencyjnych 7 osób

6. Porozumienie z Agencją Rozwoju i Modernizacji Rolnictwa a MGiP - w ramach prac interwencyjnych zaktywizowano 25 osób

7. Udział w „WARSZTATACH LOKALNEGO OśYWIENIA GOSPODARCZEGO” 8. „PIERWSZA PRACA” – osoby bezrobotne objęto róŜnymi formami wsparcia 9. PAOW – w szkoleniach uczestniczyły 54 osoby bezrobotne

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu W ramach procesu przekwalifikowania i przyuczenia do zawodu olkuski PUP skierował w 2004 r. na kurs 503 bezrobotnych, w tym 268 kobiet (53% osób skierowanych). W tymŜe roku kurs ukończyło 510 osób (uczestniczyły takŜe osoby nie skierowane z PUP), z czego 156 osób (30,6% uczestniczących w kursie) podjęło pracę. Głównymi kierunkami szkoleń w 2004 r. było: • komputer w pracy administracyjno-biurowej • księgowość komputerowa • kosztorysowanie komputerowe i grafika komputerowa • nowoczesny sprzedawca z obsługą kas fiskalnych • operator koparki - ładowarki • pracownik ochrony fizycznej • murarz - tynkarz • gospodarka magazynowa z obsługa wózków widłowych • uprawnienia SEP • obsługa suwnic • spawacz gazowy i w osłonie CO2 • pracownik administracyjno – biurowy • palacz CO • florystyka Tabela 63. Przekwalifikowania i przyuczenia do zawodu w powiecie olkuskim w 2004 r.

Wyszczególnienie Liczba bezrobotnych W tym liczba kobiet Kobiety [% ogółu] bezrobotni skierowani na kurs w okresie od 01.01.04 do 31.12.04 r.

503 osoby 268 osób 53

bezrobotni, którzy ukończyli kurs w okresie od 01.01.04 do 31.12.04 r.

510 osób 271 osób 53

bezrobotni, którzy po ukończonym szkoleniu podjęli pracę

156 osób 55 osoby 35

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu Na bardziej szczegółową uwagę zasługują – udzielane przez Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu – poŜyczki dla bezrobotnych na rozpoczęcie działalności gospodarczej. W ramach tej formy wsparcia udzielono w powiecie olkuskim w latach 2000 – 2004 ogółem 46 poŜyczek na łączną kwotę 937 000



zł. Największą kwotę tego rodzaju poŜyczek olkuski PUP udzielił w 2003 r. – o łącznej wartości 321 000 zł. W ostatnich pięciu latach olkuski urząd pracy udzielił takŜe 11 poŜyczek dla przedsiębiorców na tworzenie nowych miejsc pracy. Łączna kwota tych poŜyczek wyniosła 545 000 zł, przy czym aŜ 350 000 zł firmy poŜyczyły w 2003 r. Tabela 64. PoŜyczki z Funduszu Pracy udzielone w powiecie olkuskim w latach 2000-2004

Rok PoŜyczki dla bezrobotnych na

rozpoczęcie działalności gospodarczej

PoŜyczki dla przedsiębiorców na utworzenie nowych miejsc pracy

2000 308 000 zł 65 000 zł

2001 107 000 zł 20 000 zł

2002 152 000 zł 110 000 zł

2003 321 000 zł 350 000 zł

2004 49 000 zł 0 zł

Ogółem 937 000 zł 545 000 zł

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu Dodatkowo w 2004 r. udzielono bezrobotnym innych form wsparcia z Funduszu Pracy i Europejskiego Funduszu Społecznego:

• Środki na podjęcie działalności gospodarczej z Funduszu Pracy – 44 000 zł, • Środki na podjęcie działalności gospodarczej z Europejskiego Funduszu Społecznego –

55 000 zł, • Refundacja wyposaŜenia i doposaŜenia stanowiska pracy (dla skierowanego

bezrobotnego) z Funduszu Pracy – 74 400 zł Liczba ofert pracy Liczba ofert pracy zgłaszanych do Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu w niewielkim stopniu zaspokaja potrzeby osób bezrobotnych. W 2004 r. olkuski PUP dysponował pulą 1416 ofert pracy, z czego 873 oferty (niemal 62%) były subsydiowane w ramach Funduszu Pracy i innych źródeł zewnętrznych (np. PFRON) – pozostałą część ofert zgłosili lokalni przedsiębiorcy. Biorąc pod uwagę, iŜ w tym samym roku zarejestrowanych było w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu 8717 bezrobotnych mieszkańców powiatu, to statystycznie na 10 kandydatów przypadały średnio 1,6 miejsca pracy. Jest to i tak najlepszy wskaźnik w całym okresie pięcioletnim. Dla porównania w 2000 r. (1082 oferty), na 10 bezrobotnych przypadało średnio 1 miejsce pracy. Dane te nie uwzględniają oczywiście ofert zatrudnienia nie zgłoszonych przez przedsiębiorców do Powiatowego Urzędu Pracy, a takŜe tzw. szarej strefy, która w okresie słabej koniunktury gospodarczej nie jest zjawiskiem marginalnym, a czasami wręcz jedyną moŜliwością zarobku przez osoby nie posiadające stałego zatrudnienia. Tabela 65. Oferty pracy w powiecie olkuskim w latach 2000-2004

Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 Liczba ofert pracy w powiecie

1237 1082 1432 1308 1416

w tym pracy subsydiowanej

733 507 882 976 873

Praca subsydiowana jako % ogółu ofert

59,3 46,9 61,6 74,6 61,7

Liczba ofert pracy na 10 bezrobotnych

1,3 1,0 1,4 1,3 1,6

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu



Obsługa bezrobotnych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu Obowiązki związane z obsługą bezrobotnych w zakresie rejestracji i wypłaty świadczeń realizuje Wydział Ewidencji Świadczeń i Informacji PUP. W roku 2004 Wydział przyjął w celu potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy ok. 99.000 bezrobotnych. Wydział wydał 19337 decyzji, w tym: - o uznaniu za osobę bezrobotną - 6726 szt. - o przyznaniu prawa do zasiłku – 2.800 szt. - o odmowie przyznania prawa do zasiłku – 3.926 szt. - o utracie statusu bezrobotnego - 4.100 szt. - o przyznaniu stypendium – 482 szt. - o utracie prawa do stypendium – 470 szt. - o przyznaniu dodatku szkoleniowego – 400 szt. - o utracie prawa do dodatku szkoleniowego – 400 szt. - o obowiązku zwrotu nienaleŜnie pobranych świadczeń – 33 szt. Wydział wydał następujące zaświadczenia i informacje: - zaświadczenia o okresie pobierania zasiłku – ok. 8.500 szt. - zaświadczenia do OPS-ów – ok. 45.000 szt. - zaświadczenia do innych instytucji – ok. 30.000 szt. - informacje o dochodach PIT-11 - 6.500 szt. Zadania związane z usługami rynku pracy realizuje Wydział Rynku Pracy PUP, który w 2004 r. zanotował następujące działania w ramach pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego: 1) Podjęcia pracy ogółem - 4448 2) Podjęcia pracy za pośrednictwem PUP - 1413 3) Samodzielne podjęcia pracy - 3035 4) Pozyskanie ofert pracy - 1416 5) Wizyty u pracodawców - 335 6) Targi pracy - 1

- zaproszono 27 pracodawców - zaproszono 300 bezrobotnych

7) Giełdy pracy - 109 - zaproszono 109 pracodawców - zaproszono 578 bezrobotnych

8) Porady indywidualne - 280 osób 9) Poradnictwo grupowe 420 osób, 44 grupy 10) Informacja zawodowa indywidualna - 918 osób 11) Informacja zawodowa grupowa - 44 osoby, 2 grupy 12) Klub pracy - 42 osoby Powiatowe Urzędy Pracy w obecnym kształcie prowadzą szeroki zakres działań słuŜących walce z bezrobociem oraz zmniejszaniu jego negatywnych skutków. Nie ograniczają się zatem tylko i wyłącznie do rejestracji osób bezrobotnych i wypłacaniu zasiłków, lecz prowadzą działalność z zakresu poradnictwa zawodowego, informacji zawodowej, organizują Kluby Pracy, pośredniczą w kontaktach bezrobotnych z pracodawcami (i odwrotnie), organizują szkolenia zawodowe, a nade wszystko organizują aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Jednak nawet najsprawniej działający Urząd Pracy nie jest w stanie prowadzić polityki przeciwdziałającej bezrobociu przy nazbyt ubogich środkach finansowych przyznawanych do tej pory zarówno na funkcjonowanie urzędu, jak równieŜ na aktywną politykę na rynku pracy. Obecnie, funkcjonując w strukturach Unii Europejskiej walka z bezrobociem zostaje wzmocniona funduszami strukturalnymi (z Europejskiego Funduszu Społecznego), ale pozyskanie których w duŜym stopniu będzie zaleŜeć od aktywności władz lokalnych wszystkich szczebli. Niebagatelną rolę zaczynają juŜ odgrywać Powiatowe Urzędy Pracy, tworzące projekty z zakresu rynku pracy i aktywizacji osób bezrobotnych. Jednak partnerami w tych projektach muszą być sami bezrobotni, którzy z większym zaangaŜowaniem niŜ dotychczas powinni włączyć się w realizowane projekty.



Przedsiębiorczość i podmioty gospodarcze Stan działalności gospodarczej na terenie powiatu olkuskiego na końcu 2003 r., wg danych GUS, na tle sąsiednich powiatów i województwa małopolskiego przedstawiają poniŜsze tabele. Tabela 66. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON (stan w dniu 31.12.2003 r.)

Powiat

Ogółem

Podmioty na

1000 ludności

Sektor

publiczny

Sektor

prywatny

Osoby fizyczne

prowadzące działalność

gospodarczą

Spółki prawa handlowego

Spółdzielnie

olkuski 11432 100 365 11067 9433 299 32 miechowski 3535 69 157 3378 2870 47 30 krakowski 19419 81 543 18876 15955 613 62 chrzanowski 10527 82 410 10117 8201 430 25 oświęcimski 12069 79 447 11622 9626 385 48 województwo małopolskie

287816 88 9031 278785 224514 114274 1197

Źródło: Urząd Statystyczny w Krakowie, „Województwo małopolskie - podregiony, powiaty, gminy 2003”, Kraków, listopad 2004. Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON, działających na terenie powiatu olkuskiego jest porównywalna z liczbą podmiotów w powiatach o podobnym profilu gospodarczym, takich jak: powiat oświęcimski i powiat chrzanowski. Znacznie większa liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowana jest w powiecie krakowskim, który poprzez połoŜenie w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Krakowa stanowi wyjątkowo atrakcyjny teren do prowadzenia działalności gospodarczej (bezpośrednia bliskość duŜego rynku zbytu, niŜsze ceny nieruchomości niŜ w Krakowie, dobrze rozwinięta infrastruktura komunalna i drogowa, etc.). Wśród sąsiadów powiatu olkuskiego wyjątek stanowi powiat miechowski, który ze względu na typowo rolniczy charakter, posiada wyraźnie niŜsze wskaźniki od pozostałych powiatów. Powiat olkuski posiada niŜszą liczbę zarejestrowanych spółek prawa handlowego, które są zakładane w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej na większą skalę – co na ogół wiąŜe się z większą ilością miejsc pracy – lub obecnością kapitału zagranicznego. W tym obszarze powiaty krakowski, chrzanowski i oświęcimski stosunkowo wyraźnie wyprzedzają powiat olkuski. Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców w powiecie olkuskim jest największa spośród wszystkich porównywanych powiatów. Wskaźnik ten jest równieŜ wyŜszy od wskaźnika dla województwa małopolskiego. Mimo mniejszej liczby spółek prawa handlowego zarejestrowanych w powiecie olkuskim, wskaźnik liczby spółek prawa handlowego na 1000 mieszkańców powiat ustępuje jedynie podobnemu wskaźnikowi dla powiatu chrzanowskiego i przyjmuje takie same wartości jak wskaźnik dla powiatu oświęcimskiego. W obszarze działalności zakładanych przez osoby fizyczne powiat olkuski odznacza się najlepszymi wskaźnikami ze wszystkich porównywanych powiatów. Wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych osób fizycznych na 1000 ludności powiatu oświęcimskiego stanowi jedynie 76,6% podobnego wskaźnika dla powiatu olkuskiego, powiatu chrzanowskiego 77,4%, a powiatu krakowskiego – 81,7%. Wskaźniki przedsiębiorczości są wyŜsze dla powiatów z silniejszymi ośrodkami miejskimi (Olkusz, Oświęcim, Chrzanów – Trzebinia) lub połoŜonych w zasięgu oddziaływania gospodarczego i kulturalnego takich centrów (powiat krakowski). WiąŜe się to przede wszystkim z dostępnością komunikacyjną, jakością infrastruktury technicznej i społecznej, a w wyniku z jakością Ŝycia oraz z warunkami prowadzenia działalności gospodarczej. DuŜe znaczenie ma odległość od stolicy regionu i jakość bezpośrednich połączeń z nią. Im większy i gospodarczo silniejszy ośrodek miejski, tym większy rynek zbytu dla usług i produktów, w szczególności przetworzonych.



Tabela 67. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON w gminach powiatu olkuskiego.

Gmina 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Wzrost w latach 97-03

Bolesław Ogółem 414 436 473 517 542 556 543 31% Liczba

podmiotów na 1000 ludności

52 55 60 66 68 71 70 35%

Bukowno Ogółem 645 688 755 807 898 922 940 46% Liczba


61 65 72 77 86 84 86 41%

Klucze Ogółem 905 998 1066 1143 1197 1263 1291 43% Liczba


61 67 72 77 81 85 88 44%

Olkusz Ogółem 4184 4548 4907 5235 5526 5758 5906 41% Liczba


79 86 93 100 106 112 116 47%

TrzyciąŜ Ogółem 238 284 309 329 380 414 459 93% Liczba


33 39 43 46 53 57 63 91%

Wolbrom Ogółem 1600 1721 1803 1961 2125 2246 2293 43% Liczba


67 72 76 82 89 94 97 45%

Powiat razem

Ogółem 7986 8675 9313 9992 10676 11159 11432 43%

Liczba podmiotów na 1000 ludności

68 74 80 86 92 96 100 47%

Region małopolski

Ogółem 209828 228085 242795 251821 270695 278180 287816 37%

Liczba podmiotów na 1000 ludności

65 71 75 78 83 86 88 35%

Źródło: Urząd Statystyczny w Krakowie, „Województwo małopolskie - podregiony, powiaty, gminy 2003”, Kraków, listopad 2004. Wskaźnik liczby podmiotów na 1000 mieszkańców największy jest w miastach powiatu i znacznie przewyŜsza wskaźniki z terenów wiejskich oraz dla województwa małopolskiego i kraju. Ten wskaźnik dla miasta Wolbromia (128) ma większą wartość niŜ dla Małopolski (88) o 45%, a wskaźnik dla miasta Olkusza (126) o 43%. Wskazuje to na większą atrakcyjność miast dla przedsiębiorców, co wiąŜe się przede wszystkim z lepszą infrastrukturą oraz wielkością rynku. Prawie 52% podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON z terenu powiatu jest skupionych w mieście i gminie Olkusz, w samym mieście – ponad 42%. W miejsko-wiejskiej gminie Wolbrom działa łącznie 20% przedsiębiorstw. Najmniejsza liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowana jest w rolniczej gminie TrzyciąŜ – 4% wszystkich przedsiębiorstw w powiecie. W strukturze podmiotów gospodarczych powiatu dominują firmy sektora „handel i naprawy”, co moŜe wiązać się ze stosunkowo duŜym importem przetworzonych produktów na teren powiatu oraz faktem, iŜ w okresie stagnacji gospodarczej przedsiębiorców cechuje niechęć do kapitałochłonnych inwestycji o dłuŜszym okresie zwrotu (produkcja) i większa skłonność do podejmowania ryzyka w obszarze handlu i usług, ze względu na mniejsze bariery finansowe wejścia i wyjścia z biznesu. Powiat olkuski posiada najwyŜszy z porównywanych powiatów wskaźnik udziału przedsiębiorstw z



sektora „hotele i restauracje” (3,04%). Zaskakującym jest fakt, iŜ wskaźnik ten niewiele odbiega od wskaźnika dla województwa małopolskiego (3,5%), które przecieŜ stanowi jeden z głównych regionów turystycznych kraju. Co prawda część obszaru powiatu olkuskiego leŜy na atrakcyjnym turystycznie terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej (przede wszystkim gminy Klucze, Wolbrom, Olkusz), jednak ze względu na profil gospodarczy kojarzony jest raczej z terenem przemysłowym, a nie turystycznym. Wynika to z tego, Ŝe powiat olkuski nie ma jeszcze rozwiniętego kompleksowego produktu turystycznego, który mógłby stanowić bodziec motywacyjny dla przyjazdów turystycznych. Produkt ten oparty przede wszystkim na walorach środowiska naturalnego jest dopiero tworzony. Pod względem gospodarczym powiat olkuski moŜna podzielić na trzy odrębne obszary. Pierwszy o charakterze typowo przemysłowym tworzy zachodnia część powiatu – gminy Bolesław, Bukowno oraz miasta Olkusz i Wolbrom. Drugi obszar obejmuje wschodnią część powiatu – gmina TrzyciąŜ, tereny wiejskie gminy Wolbrom oraz tereny wiejskie gminy Olkusz. Trzecim, uzupełniającym obszarem jest gmina Klucze, która dzięki niebagatelnym walorom środowiska przyrodniczego i promowaniu ekologicznych rozwiązań w przemyśle, pretenduje do objęcia funkcji terenu turystyczno-rekreacyjnego. Do funkcji pełnionych przez trzeci obszar coraz częściej aspirują równieŜ tereny wiejskie gminy Olkusz. WaŜniejsze, wybrane zakłady przemysłowe powiatu olkuskiego ilustruje poniŜsza tabela. Tabela 68. NajwaŜniejsze zakłady przemysłowe funkcjonujące na terenie powiatu olkuskiego. Lp. Przedsiębiorstwo Gmina Działalność przedsiębiorstwa 1. Ocynkownia Stal Produkt” Bolesław Cynkowanie konstrukcji stalowych 2. „TAKT” Bolesław Produkcja płyt CD 3. Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” Bukowno Produkcja cynku elektrolitycznego,

stopów ocynkowniczych, koncentratów cynkowych i ołowianych, kwasu siarkowego, wydobycie rud cynkowo-ołowianych

4. Kopalnia Piasku „Szczakowa” Bukowno Wydobycie piasku kwarcowego 5. Schneider Electric Sp. z o.o. Bukowno Produkcja artykułów elektrycznych i

elektronicznych 6. Kimberly Clark S.A. Klucze Wyrób chusteczek higienicznych,

papieru toaletowego, ręczników papierowych

7. Huta Szkła Walcowanego Jaroszowiec Klucze Produkcja szkła walcowanego, zbrojonego, hartowanego

8. Olkuska Fabryka Naczyń Emaliowanych „Emalia” S.A.

Olkusz Produkcja naczyń i elementów emaliowanych

9. Olkuska Fabryka Wentylatorów „OWENT” Olkusz Produkcja wentylatorów 10. Petro-Oil, Śląskie Centrum SprzedaŜy Sp. z o.o. Olkusz SprzedaŜ olejów, smarów, płynów

eksploatacyjnych oraz kosmetyków i akcesoriów samochodowych

11. Fabryka Taśm Transporterowych Stomil Wolbrom S.A.

Wolbrom Regeneracja gumowo-tkaninowych taśm transporterowych, wyrób pasów pędnych, płyt gumowych

12. Zakłady Mechaniczno-Kuźnicze Wostal Sp. z o.o.

Wolbrom Produkcja konstrukcji stalowych, odkówek

13. Przedsiębiorstwo Produkcyjne Wyrobów Gumowych Wolmot Sp. z o.o.

Wolbrom Produkcja gumowych przewodów olejo- i benzynoodpornych dla przemysłu motoryzacyjnego, węŜy gumowych dla przemysłu spoŜywczego, gumowych artykułów technicznych

14. Fabryka WęŜów Gumowych i Tworzyw Sztucznych Fagumit Sp. z o.o.

Wolbrom Produkcja węŜy z tworzyw sztucznych i gumy

15. TRI POLAND sp. z o.o Wolbrom Produkcja elementów gumowych dla przemysłu motoryzacyjnego

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Olkuszu



Przedsiębiorczość w poszczególnych w gminach powiatu olkuskiego przestawia się następująco: Bolesław – na terenie gminy zarejestrowanych jest 543 firmy, co daje wskaźnik ok. 70 przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców. W strukturze lokalnych firm przewaŜają podmioty handlowe (sprzedaŜ hurtowa i detaliczna, restauracje i bary) oraz usługowa (usługi remontowo-budowlane, transportowe, naprawy samochodowe). Na terenie gminy funkcjonuje duŜe przedsiębiorstwo komunalne – składowisko odpadów komunalnych. Działalność rolnicza na terenie gminy jest ograniczona do minimum, ze względu na duŜą zawartość metali cięŜkich w glebie. Bukowno – waŜny ośrodek przemysłowy (głównie przemysł wydobywczy i hutniczy rud cynku i ołowiu) z największym podmiotem gospodarczym powiatu – Zakładami Górniczo-Hutniczymi „Bolesław”. Ponadto na terenie miasta funkcjonuje wiele firm świadczących usługi na rzecz ZGH „Bolesław”. Sektor przemysłowy reprezentowany jest równieŜ przez przedsiębiorstwa z branŜy wydobywczej materiałów budowlanych (piasek kwarcowy), metalowej i drzewnej. Wśród pozostałych podmiotów gospodarczych dominują firmy handlowe i usługowe: usługi remontowo-budowlane, transportowe, naprawy samochodowe, gabinety lekarskie, artykuły spoŜywcze, etc. Podobnie jak w przypadku gminy Bolesław na terenie miasta praktycznie nie istnieje sektor rolniczy. Na terenie miasta zarejestrowanych jest 940 działalności gospodarczych (86 firm na 1000 mieszkańców). Klucze – gospodarka gminy koncentruje się na czterech głównych zakładach przemysłowych: firma produkująca artykuły higieniczne Kimberly Clark S.A., Zakłady Wapienno-Piaskowe „Silikaty” S.A., Huta Szkła Walcowanego w Jaroszowcu oraz Przedsiębiorstwo Urządzeń Szklarskich w Jaroszowcu. Pozostałe podmioty gospodarcze to głównie firmy handlowe i usługowe. Na terenie gminy zarejestrowanych jest 1291 przedsiębiorstw, co daje stosunkowo wysoki jak na tereny wiejskie wskaźnik 88 podmiotów na 1000 ludności. Gmina posiada bogate walory środowiska naturalnego oraz korzystne połoŜenie komunikacyjne, co w przyszłości powinno przynieść rozwój małej i średniej przedsiębiorczości z branŜy turystycznej i agroturystycznej. Olkusz – największym pracodawcą na terenie gminy jest Olkuska Fabryka Naczyń Emaliowanych „Emalia” S.A. Miasto Olkusz, jako największy ośrodek miejski na terenie powiatu, posiada teŜ największą liczbę zarejestrowanych firm – 5906. Wskaźnik podmiotów gospodarczych na 1000 ludności wynosi średnio 116 (126 dla miasta Olkusza, 83 dla terenów wiejskich). Olkusz jest największym ośrodkiem handlowo-usługowym powiatu. Ze względu na funkcje administracyjne pełnione przez miasto, waŜną funkcję w gospodarce lokalnej pełnią podmioty z branŜy edukacji, ochrony zdrowia i administracji. W strukturze podmiotów gospodarczych dominują firmy handlowe i usługowe, które znajdują zbyt na terenie miasta i gminy oraz poza nią – na terenach gmin sąsiednich. Charakterystyczną cechą struktury podmiotów gospodarczych Olkusza jest równieŜ stosunkowo duŜy udział firm z branŜy usług kapitałowych, takich jak: obsługa firm i nieruchomości, bankowość, wynajem, zarządzanie, etc. Na terenach wiejskich gminy dominuje rozdrobnione rolnictwo, w którym moŜna obserwować zjawisko podwójnego zatrudnienia ludności (w rolnictwie i innej branŜy gospodarczej). TrzyciąŜ – gmina typowo rolnicza z najniŜszym w powiecie olkuskim wskaźnikiem liczby podmiotów gospodarczych na 1000 ludności (63) i najmniejszą ilością zarejestrowanych firm (459). Większość mieszkańców zatrudniona jest w rolnictwie, przy czym gospodarka agrarna nie ma charakteru towarowego, więc naleŜy się spodziewać ukrytego bezrobocia wśród tej grupy społeczności powiatu. Największym zakładem produkcyjnym są Zakłady Kablowe „Bitner”. Pozostała działalność pozarolnicza ogranicza się do drobnych firm handlowych i usługowych. Wolbrom – miasto i gmina silnie związana w przeszłości i obecnie z przemysłem gumowym. Funkcjonujące do niedawna Zakłady Przemysłu Gumowego zostały podzielone na kilka odrębnych spółek: Fabryka Taśm Transporterowych Stomil Wolbrom S.A., Przedsiębiorstwo Produkcyjne Wyrobów Gumowych Wolmot Sp. z o.o., Fabryka WęŜów Gumowych i Tworzyw Sztucznych Fagumit Sp. z o.o. W mieście funkcjonują równieŜ: japońska firma TRI POLAND sp. z o.o, Zakłady Mechaniczno-Kuźnicze Wostal Sp. z o.o. oraz ZINPLAST Zakład Produkcji RóŜnej. Ponadto na terenie miasta i gminy prowadzi działalność kilka firm z branŜy budowlanej, instalacyjnej, elektrycznej oraz przetwórstwa spoŜywczego. W gminie zarejestrowanych jest 2293 podmioty gospodarcze, co daje wysoki wskaźnik liczby przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców (97). Miasto Wolbrom jest liderem w powiecie olkuskim pod względem liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców (128). Na terenach wiejskich gminy wskaźnik ten jest duŜo niŜszy (73).



ANALIZA SWOT W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W POWIECIE OLKUSKIM

SWOT - Analiza zasobów i otoczenia zewnętrznego

Jest to metoda analizy aktualnej sytuacji w badanej sferze. Analiza SWOT słuŜy określeniu pozytywnych i negatywnych elementów wewnętrznych i zewnętrznych, wpływających na rozwój polityki społecznej w powiecie. Stanowi takŜe narzędzie identyfikacji problemów. Nazwa techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:

S - Strengths - Silne strony, atuty ZASOBY POWIATU

W - Weaknesses - Wady, słabe strony ZASOBY

POWIATU

O - Opportunities - Okazje, moŜliwości, szanse

OTOCZENIE POWIATU

T - Threats - Trudności,

zagroŜenia OTOCZENIE POWIATU

Technika ta oceniająca zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki, mogące mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego stanowi uŜyteczną pomoc prowadzącą do dokonania analizy zasobów powiatu w zakresie polityki społecznej oraz analizy otoczenia zewnętrznego mającego wpływ na tę politykę. Wyniki analizy SWOT są nieodzownym elementem procesu określenia priorytetów rozwoju. W celu uzyskania jasnej analizy traktuje się atuty i słabe strony jako czynniki wewnętrzne z punktu widzenia polityki społecznej powiatu, czyli te, na które lokalna społeczność i lokalne instytucje mają wpływ (czynniki ludzkie, organizacyjne, materialne, finansowe, instytucjonalne), a okazje i zagroŜenia jako czynniki zewnętrzne, znajdujące się w bliŜszym i dalszym otoczeniu powiatu (polityczne, ekonomiczne, społeczne, technologiczne, ekologiczne, prawne). PoniŜej zamieszczono zapisy analizy SWOT dla polityki społecznej w Powiecie Olkuskim, opracowane przez uczestników warsztatów strategicznych (Konwent Strategiczny).



ANALIZA SWOT W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W POWIE CIE OLKUSKIM

CZYNNIKI WEWN ĘTRZNE

Silne strony: 1. Liczne, róŜnorodne instytucje pomocy

społecznej w powiecie 2. Gęsta sieć bazy lokalowej słuŜącej

rozwiązywaniu problemów społecznych 3. Funkcjonowanie organizacji pozarządowych

zajmujących się polityką społeczną 4. Wykształceni, gotowi do podnoszenia

kwalifikacji pracownicy pomocy społecznej 5. Rozwijająca się współpraca pomiędzy

organizacjami pozarządowymi i instytucjami realizującymi zadania z zakresu polityki społecznej

6. Dobra koordynacja działań i przepływ informacji między podmiotami działającymi na rzecz rozwiązywania problemów społecznych

7. Zidentyfikowane problemy Powiatu w zakresie polityki społecznej

8. Realizowane w powiecie programy przeciwdziałania patologiom społecznym

9. Rozbudowana sieć szkół średnich 10. Rozwijająca się współpraca między

instytucjami pomocy społecznej a sektorem edukacji

11. DuŜa liczba osób w wieku produkcyjnym 12. MoŜliwości zmiany kwalifikacji

zawodowych przez mieszkańców na terenie Powiatu – dostępność instytucji szkoleniowych

13. Harmonijna współpraca Powiatu z gminami 14. Korzystne połoŜenie geograficzne Powiatu –

między aglomeracjami Krakowa i Śląska

Słabe strony: 1. Niewystarczające środki finansowe na

zatrudnianie nowych pracowników i szkolenie kadr pomocy społecznej w Powiecie

2. Niskie zarobki w instytucjach pomocy społecznej

3. Niewystarczające warunki lokalowe do realizacji zadań z zakresu polityki społecznej, zuŜycie budynków i sprzętu

4. Wysoki odsetek osób długotrwale

bezrobotnych w powiecie, problem w powrocie na rynek pracy

5. Niewystarczające wsparcie osób bezrobotnych ze strony organizacji pozarządowych

6. Głęboka restrukturyzacja przemysłu tradycyjnego w Powiecie Olkuskim

7. Niewielka ilość przedsiębiorstw tworzących nowe miejsca pracy

8. Brak współpracy i wymiany informacji między instytucjami polityki społecznej a pracodawcami z terenu Powiatu

9. Niewystarczająca dostępność terapii dla osób

współuzaleŜnionych i ofiar przemocy na terenie Powiatu

10. Niewystarczająco rozwinięte kanały przepływu informacji o moŜliwości uzyskania wsparcia w trudnych sytuacjach Ŝyciowych

11. Wzrost poziomu drobnej przestępczości w Powiecie

12. Niewystarczające zrozumienie zasad funkcjonowania systemu polityki społecznej wśród społeczeństwa

13. Występowanie barier architektonicznych

i urbanistycznych w budynkach uŜyteczności publicznej

14. Niewystarczająca liczba mieszkań socjalnych i chronionych na terenie Powiatu



CZYNNIKI ZEWN ĘTRZNE

Szanse i okazje: 1. MoŜliwość pozyskiwania środków

zewnętrznych na realizację programów z zakresu polityki społecznej

2. Zacieśnienie ponadlokalnej współpracy

instytucji na rzecz rozwiązywania problemów społecznych (współpraca pomiędzy gminami i pomiędzy powiatami)

3. Rozwój instytucji szkolących w zakresie

polityki społecznej 4. Wzrost świadomości obywateli w zakresie

integracji społecznej osób niepełnosprawnych 5. Rosnące wykorzystanie wolontariatu jako

sposobu na wspieranie działań z zakresu rozwiązywania problemów społecznych

6. Wzrost poziomu wykształcenia

społeczeństwa, wzrost kwalifikacji pracowników

7. Wzrost dostępności do informacji (internet, telefonia komórkowa, e-learning)

8. Liczne oferty nauki i pracy za granicą 9. Przyspieszenie wzrostu gospodarczego

w Polsce

Trudności i zagroŜenia: 1. Niespójność przepisów prawa i trudności w

jego interpretacji 2. Rosnące zapotrzebowanie na usługi

społeczne: − wysoki poziom bezrobocia w Polsce

powodujący uboŜenie i rozwarstwienie społeczeństwa

− występowanie zjawiska dziedziczenia biedy

− starzenie się społeczeństwa i wzrost liczby osób niepełnosprawnych

− kształtowanie się postaw roszczeniowych w społeczeństwie

3. Wzrost poziomu patologii i przestępczości

w Polsce 4. Wysoki odsetek ludzi młodych,

wykształconych wyjeŜdŜających za granicę na stałe

5. Ograniczone zasoby finansowe na:

− szkolenia pracowników instytucji polityki społecznej

− rozwój podmiotów działających na rzecz rozwiązywania problemów społecznych

− wkład własny instytucji polityki społecznej w procesie pozyskiwania środków pozabudŜetowych

− rozwój oświaty 6. Niewystarczająco ukształtowane polityki

róŜnych szczebli administracji w zakresie długofalowego rozwiązywania problemów społecznych

7. Niewystarczająca współpraca między instytucjami szczebla rządowego i samorządowego na rzecz rozwiązywania problemów społecznych

8. Niewystarczający poziom aktywności

społeczeństwa w Polsce 9. Negatywny wpływ mediów na

społeczeństwo, zwłaszcza na młodzieŜ (czerpanie złych wzorców, przewaga TV nad słowem pisanym etc.)

10. Polityka mieszkaniowa niedostosowana do potrzeb (brak mieszkań dla młodych ludzi)



MISJA POLITYKI SPOŁECZNEJ W POWIECIE OLKUSKIM

Misja polityki społecznej Powiatu Misja wskazuje naczelny cel polityki społecznej w Powiecie Olkuskim, wokół którego powinny koncentrować się działania lokalnych instytucji publicznych, środowisk i organizacji społecznych. Misja powinna w pełni oddawać aspiracje mieszkańców i stanowić czynnik integracji lokalnej społeczności wokół zasadniczych spraw słuŜących długofalowemu rozwojowi społecznemu powiatu. Misja to przesłanie będące podstawą podtrzymywania istniejących i tworzenia nowych, silnych więzi społecznych pomiędzy mieszkańcami powiatu oraz ich róŜnymi reprezentacjami. W wyniku prac warsztatowych w Powiecie Olkuskim przyjęto następującą Misję polityki społecznej:

Rozwój stałej i efektywnej współpracy instytucji publicznych i niepublicznych słuŜącej wspieraniu rodziny, integracji społecznej oraz wysokiej jakości Ŝycia mieszkańców powiatu olkuskiego



PLAN OPERACYJNY DLA STRATEGII ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W POWIECIE OLKUSKIM

Przedstawiony plan operacyjny jest wynikiem wspólnych prac członków Konwentu Strategicznego oraz konsultantów Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji z Krakowa. Zadaniem Konwentu – jako grupy lokalnych ekspertów – była analiza polityki społecznej Powiatu, sformułowanie priorytetów rozwoju powiatowej polityki społecznej oraz załoŜeń planów operacyjnych niniejszej Strategii. Rolą konsultantów MISTiA było wspieranie procesu budowy strategii poprzez stosowanie odpowiednich narzędzi i technik pracy indywidualnej i grupowej, proponowanie nowych rozwiązań oraz eksperckie opracowanie końcowych zapisów w planach operacyjnych. Niniejsza strategia posiada strukturę (układ celów i zadań) ułatwiającą jej wdraŜanie i cykliczną aktualizację. Obszary priorytetowe Obszary priorytetowe (kierunki rozwoju) to sfery, które powinny odzwierciedlać zasadnicze pola działań w zakresie polityki społecznej w powiecie w najbliŜszych 10 latach. Innymi słowy to swoiste „koła zamachowe” dla dalszego rozwoju społecznego powiatu. W efekcie analiz strategicznych i wymogów ustawowych zidentyfikowano trzy obszary priorytetowe polityki społecznej w Powiecie Olkuskim:

• Rozwój pomocy społecznej • Wspieranie osób niepełnosprawnych • Aktywizacja rynku pracy

Cele strategiczne Cele te naleŜą do grupy celów kierunkowych (odpowiadają na pytanie: co chcemy osiągnąć?) i długofalowych, o terminie realizacji sięgającym 10 lat. Cele operacyjne Cele te dotyczą średniego horyzontu czasowego (3-5 lat). Odpowiadają na pytanie: w jaki sposób to osiągnąć?, wskazują zatem określone narzędzia i sposoby realizacji celów strategicznych. Zadania Zadania to konkretne działania słuŜące realizacji celów. Są one podstawą wdraŜania strategii, posiadają więc określone ramy organizacyjne – instytucję koordynującą, partnerów, termin realizacji i źródła finansowania. Część zadań w swej treści oraz zakresie działania moŜe słuŜyć realizacji róŜnych celów strategicznych bądź operacyjnych. Mówiąc o zadaniach mamy na myśli nie tylko zadania inwestycyjne, rozwijające infrastrukturę społeczną. Specyfiką niniejszej strategii jest duŜa liczba zadań „miękkich”, dotyczących inwestycji niematerialnych (w człowieka), czyli działania ze sfery społecznej, kulturalnej, edukacyjnej, a takŜe rynku pracy. Stworzone plany operacyjne kładą istotny akcent na zrównowaŜony rozwój społeczny Powiatu Olkuskiego. Przy takim załoŜeniu polityka społeczna powiatu musi iść w parze z zaplanowanymi i przemyślanymi działaniami w innych obszarach rozwoju powiatu, takich, jak działania gospodarcze, przestrzenne z zachowaniem równowagi przyrodniczej. Co bardzo waŜne, niniejsza strategia rozwiązywania problemów społecznych nie ogranicza się



w swych zapisach tylko do zadań realizowanych bezpośrednio przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, choć instytucja ta powinna być głównym zarządzającym w tej sferze. Na etapie wdraŜania strategii niezmiernie istotna jest koordynacja i współpraca środowisk i organizacji (zarówno publicznych, jak i niepublicznych), działających na polu polityki społecznej w powiecie. Dzięki partnerstwu róŜnych środowisk, zaangaŜowanych w tworzenie niniejszej Strategii, proponuje ona takŜe zadania, które z powodzeniem mogą być realizowane w ramach kontraktów zlecanych i dotacji przekazywanych organizacjom pozarządowym. Rozwiązania te zdobywają coraz większą popularność na wszystkich szczeblach samorządowych, zwłaszcza w okresie ciągłych niedoborów finansów publicznych. UmoŜliwiają one bowiem realizację ustawowych zadań bez nadmiernego obciąŜania budŜetu lokalnego. Część zadań stanowi jednorazowe bądź cykliczne przedsięwzięcia, jednakŜe w zapisach niniejszej strategii istnieją takŜe zadania ciągłe (wdraŜane na bieŜąco), a ich realizacja będzie miała duŜy wpływ na rozwój społeczny Powiatu Olkuskiego w najbliŜszych dziesięciu latach. KaŜdą strategię powinna charakteryzować jedna główna cecha – elastyczność na etapie jej wdraŜania. Oznacza to, Ŝe cele i zadania zawarte w strategii powinny być stale monitorowane i weryfikowane w zaleŜności od szybko zmieniającego się otoczenia zewnętrznego, jak równieŜ zasobów powiatu i potrzeb jej mieszkańców. Jest to podstawowy element procesu wdraŜania planu strategicznego. MoŜliwość wprowadzania zmian w dokumencie strategii, jej regularna aktualizacja ma zachować ciągłość jej realizacji, świadczyć o tym, iŜ strategia ta „Ŝyje”, dzięki czemu moŜliwe staje się osiągnięcie celów przyjętych w trakcie jej tworzenia. Tylko w takiej sytuacji moŜna mówić o sukcesie planowania strategicznego na szczeblu lokalnym. PoniŜej zamieszczono plan operacyjny „Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim” na poziomie trzech obszarów priorytetowych.



OBSZAR PRIORYTETOWY:

ROZWÓJ POMOCY SPOŁECZNEJ POWIATOWY PROGRAM DZIAŁA Ń W POMOCY SPOŁECZNEJ

I. CEL STRATEGICZNY: ZABEZPIECZENIE WYSOKIEGO POZIOMU USŁUG POMOCY SPOŁECZNEJ W POWIECIE

I.1. Cel operacyjny:

Doskonalenie zaplecza instytucjonalnego instytucji pomocy społecznej w powiecie

Mówiąc o pomocy społecznej na szczeblu powiatowym naleŜy brać pod uwagę, Ŝe powiat to nie tylko szczebel samorządu terytorialnego i obszar z wyznaczonymi granicami administracyjnymi. Powiat to przede wszystkim mieszkańcy, wspólnota lokalna funkcjonującą w bliskim sobie otoczeniu i na określonych zasadach społecznych. Sprawą oczywistą jest, Ŝe społeczeństwo lokalne jest zróŜnicowane pod względem statusu społecznego i ekonomicznego, co jednak nie powinno wpływać na kształtowanie więzi pomiędzy róŜnymi grupami zamieszkującymi powiat, a na pewno nie moŜe mieć wpływu na równy dostęp wszystkich mieszkańców do praw społecznych. Instytucje tworzące powiatową politykę społeczną w głównej mierze powinny opierać się na działaniach profilaktycznych, bowiem zapobieganie problemom i ich rozwiązywanie na wczesnym etapie, pozwoli ograniczać negatywne ich efekty (marginalizacja i wykluczenie społeczne). Ale obok profilaktyki waŜne jest takŜe rozwijanie takich instrumentów reagowania, które przynosić będą poŜądane efekty w przypadku wystąpienia u rodzin i osób trudnych sytuacji, którym nie są oni w stanie samodzielnie przeciwdziałać. W tych działaniach na plan pierwszy wysuwa się coraz modniejsze pojęcie ekonomii społecznej, które jest bardzo szerokie i dotyka wielu sfer Ŝycia społecznego. Kluczową zasadą idei ekonomii społecznej jest prymat działania na rzecz ludzi (członków, podopiecznych) nad maksymalizacją zysku. Oznacza to, Ŝe dla jednostek ekonomii społecznej istotne znaczenie – obok celu gospodarczego – ma misja społeczna (np. spółdzielnie socjalne). W rozwoju instytucji pomocy społecznej w powiecie naleŜy uwzględnić podnoszenie standardów usług w jednostkach juŜ istniejących, a takŜe organizację nowych podmiotów, które powinny być odpowiedzią na nowe potrzeby i których uruchomienie moŜe ograniczyć rozwój nowych patologii i ich negatywnych skutków. Zadania: I.1.1. Organizacja Powiatowego Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Olkuszu; Uzasadnienie zadania

W Powiecie Olkuskim prowadzony jest obecnie – przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie – Punkt Interwencji Kryzysowej, który oferuje bezpłatną pomoc osobom i rodzinom, będącym w trudnej sytuacji Ŝyciowej. Ponadto w Kluczach działa Punkt Interwencji Kryzysowej przy GOPS, a w Olkuszu funkcjonuje Punkt Informacyjno-Konsultacyjny (prowadzony przez gminę Olkusz) oraz telefoniczne poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne dla dorosłych (prowadzone przez Stowarzyszenie Dobroczynne Res Sacra Miser). Widoczne w powiecie zapotrzebowanie



na tego typu instytucję powinno doprowadzić do uruchomienia Powiatowego Ośrodka Interwencji Kryzysowej, którego zadaniami moŜe być: – interwencja i pomoc rodzinie w sytuacji kryzysowej, – udzielanie poradnictwa specjalistycznego (psycholog, pedagog, terapeuta, kurator sądowy, prawnik), – terapia rodzin, – zajęcia z młodzieŜą, – wsparcie z wykorzystaniem anonimowego, bezpłatnego telefonu wczesnej interwencji, a takŜe Internetu, – prowadzenie punktu informacji dla potrzebujących, – prowadzenie hostelu (dla osób naraŜonych na przemoc domową); Instytucja koordynuj ąca

Partnerzy Okres realizacji Źródła finansowania

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, zakłady opieki zdrowotnej, Komenda Powiatowa Policji, Sąd Rejonowy, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, organizacje pozarządowe

2006 BudŜet powiatu, budŜety gmin, fundusze zewnętrzne

I.1.2 Restrukturyzacja działań Domu Pomocy Społecznej w Olkuszu; Uzasadnienie zadania

W strukturze Domu Pomocy Społecznej znajduje się budynek w Olkuszu oraz filia w JeŜówce. Działania restrukturyzacyjne DPS mają objąć zmniejszenie liczby miejsc statutowych w DPS oraz rozszerzenie profilu DPS o miejsca dla osób z zaburzeniami psychicznymi Instytucja koordynuj ąca



Dyrekcja Domu Pomocy Społecznej, Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, Urząd Wojewódzki

2005-2008 BudŜet powiatu

I.1.3 Dokończenie standaryzacji w placówkach: Domu Pomocy Społecznej, Zespołu

Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych i Środowiskowego Domu Samopomocy; Uzasadnienie zadania

Standaryzacja placówek pomocy społecznej jest wymogiem ustawy o pomocy społecznej oraz odpowiednich rozporządzeń. Standaryzacja obejmuje przede wszystkim zapewnienie odpowiedniego zaplecza lokalowego dla osób korzystających z placówek, wyposaŜenia placówek (m.in. windy, system przywoławczy) oraz zapewnienia specjalistycznej kadry pracowniczej. Instytucja koordynuj ąca


Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Dyrekcje Domu Pomocy Społecznej, Zespołu Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych i Środowiskowego Domu Samopomocy, Urząd Wojewódzki, Urząd Marszałkowski

2006 BudŜet powiatu, budŜet wojewody, budŜet marszałka województwa

I.1.4 Wspieranie inicjatyw słuŜących utworzeniu Klubu Integracji Społecznej dla osób

zagroŜonych wykluczeniem społecznym; Uzasadnienie zadania

Osoby zagroŜone wykluczeniem społecznym (m.in. byli więźniowie, osoby uzaleŜnione od alkoholu i narkotyków, osoby niepełnosprawne, osoby bezrobotne powyŜej 24 miesięcy, osoby bezdomne, młodzieŜ opuszczająca zakłady wychowawcze i domy dziecka) muszą mieć moŜliwość adaptacji w społeczeństwie. Pomóc im moŜe w tym działalność Klubu Integracji Społecznej, którego zadaniem moŜe być prowadzenie działalności terapeutycznej, poradnictwa



prawnego, warsztatów i szkoleń aktywizujących.

Instytucja koordynuj ąca



Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, organizacje pozarządowe

Działania ciągłe Fundusz Pracy, budŜet powiatu, budŜety gmin, fundusze zewnętrzne

I.1.5 Wspieranie rozwoju zatrudnienia socjalnego osób młodych i osób zagroŜonych

wykluczeniem społecznym; Uzasadnienie zadania

Korzystnym rozwiązaniem dla osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym (ale takŜe dla osób młodych, bez jakiegokolwiek doświadczenia zawodowego) moŜe być takŜe podjęcie działalności w formie spółdzielni socjalnej. Spółdzielnie te działają na zasadach określonych w prawie spółdzielczym i mogą przybierać dwojaki charakter. Jedne – socjalne, zajmujące się edukacją, kulturą, prowadzeniem ośrodków dla osób chorych, niepełnosprawnych bądź starszych. Drugi typ spółdzielni socjalnej moŜe mieć charakter usługowy, które mogą prowadzić działalność gospodarczą – wytwórczą, handlową lub usługową. Członkowie jednych i drugich spółdzielni kształtują umiejętność pełnienia ról społecznych, nabywają umiejętności zawodowe, przyuczają się do zawodu, przekwalifikowują się bądź podnoszą swoje kwalifikacje. Inna formą zatrudnienia wspieranego moŜe być Centrum Integracji Społecznej, tworzone przez gminę lub organizację poŜytku publicznego. Centrum moŜe prowadzić działalność wytwórczą, handlową lub usługową oraz działalność wytwórczą w rolnictwie, nie stanowi ona jednak działalności gospodarczej w myśl przepisów. Działalność Centrum moŜe być finansowana przez gminę (z funduszy przeznaczonych na realizację gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych) oraz z dochodów uzyskanych ze swojej działalności. Okres przebywania zainteresowanej osoby w centrum moŜe wynosić do 11 miesięcy, z moŜliwością przedłuŜenia o kolejne 6 miesięcy. W tym czasie uczestnik otrzymuje świadczenie integracyjne w wysokości 80% zasiłku dla bezrobotnych. Instytucja koordynuj ąca


Wydział Promocji i Rozwoju Starostwa Powiatowego

Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, organizacje pozarządowe

Działania ciągłe Fundusz Pracy, budŜet powiatu, budŜety gmin, fundusze zewnętrzne


Rozwój współpracy i wzrost znaczenia instytucji pomocy społecznej w powiecie Rolą instytucji pomocy społecznej jest dotarcie i wspieranie osób i rodzin wymagających pomocy. Instytucje te funkcjonują zarówno na szczeblu gmin, jak i powiatu oraz województwa. Część z nich ma charakter publiczny, inne działają jako organizacje niepubliczne (pozarządowe, kościelne i inne). Brak porozumienia i współpracy pomiędzy tymi instytucjami moŜe powodować powielanie pomocy i mniej efektywne wydatkowanie środków na pomoc społeczną. Sukces w działaniach na rzecz osób potrzebujących będzie zapewniony tylko wówczas, gdy zawiązane i realizowane będzie szerokie partnerstwo wielu instytucji z terenu powiatu (powiatowe centrum pomocy rodzinie, ośrodki pomocy społecznej, urzędy gmin, starostwo powiatowe, policja, szkoły, sąd rejonowy, organizacje pozarządowe, publiczne i niepubliczne jednostki pomocy społecznej i ochrony zdrowia). Jest to tym bardziej waŜne, Ŝe dostępność środków Unii Europejskiej na politykę społeczną (Europejski Fundusz Społeczny, Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL) stawia na zasadę



partnerstwa w realizacji projektów. Druga, nie mniej waŜna kwestia wpływająca na efektywność działań społecznych to odpowiedni wizerunek pomocy społecznej i wzrost ich znaczenia w całym procesie polityki powiatu. Nierzadko instytucje pomocy społecznej i ich pracownicy traktowani są jako z dystansem przez osoby korzystające z pomocy, a pieniądze przez nie udzielane jako naleŜne wszystkim potrzebującym. Rzadziej niestety docenia się pracę i wsparcie niematerialne, którego wyszkoleni pracownicy słuŜb społecznych udzielają rodzinom. Wskazane jest zatem podejmowanie działań, które podniosą rangę instytucji pomocy społecznej wśród mieszkańców powiatu. Zadania: I.2.1 Organizowanie spotkań przedstawicieli instytucji i organizacji działających na polu

pomocy społecznej w powiecie; Uzasadnienie zadania

Obecnie organizowane są w Powiecie Olkuskim comiesięczne spotkania kierowników gminnych i powiatowych instytucji pomocy społecznej. Ta formuła współpracy sprawdziła się, spotkania te powinny więc być kontynuowane, przy jednoczesnym poszerzaniu zakresu wspólnych działań. WaŜne, aby ustalenia z tych spotkań były przekazywane przez kierowników na wewnętrznych spotkaniach z pracownikami poszczególnych instytucjach. Główne cele spotkań: - integracja środowisk pomocy społecznej w powiecie, - wymiana informacji, - diagnoza problemów społecznych, - koordynacja działań z zakresu pomocy społecznej, - identyfikacja nowych potrzeb, - generowanie pomysłów na projekty (w tym współfinansowane z funduszy zewnętrznych), - koordynacja procesu pozyskiwania funduszy zewnętrznych na zadania z zakresu polityki społecznej w powiecie; Instytucja koordynuj ąca



Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, Komenda Powiatowa Policji, samorządy gminne, placówki pomocy społecznej z terenu powiatu, organizacje pozarządowe, sąd rejonowy

Działania cykliczne

BudŜet powiatu

I.2.2 Rozwój współpracy gminnych zespołów interdyscyplinarnych działających w ramach

regionalnego programu „Koalicja przeciw przemocy”; Uzasadnienie zadania

Program „Koalicja przeciw przemocy” zainicjowany został przez Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie, a w Powiecie Olkuskim zaangaŜowały się w jego realizację wszystkie gminne ośrodki pomocy społecznej. W ramach programu organizowane są w gminach dyŜury specjalistów z róŜnych dziedzin (m.in. pracownik socjalny, prawnik, policjant, pedagog), odbywają się regularne spotkania liderów gminnych zespołów interdyscyplinarnych słuŜące wymianie informacji oraz gromadzone są dane na temat potrzeb społecznych w powiecie. Dane te przekazywane są do ROPS w Krakowie. Czas pokazał, Ŝe formuła grup interwencyjnych sprawdziła się i ich działania powinny być kontynuowane. Dodatkowo naleŜy doskonalić wymianę informacji i dokumentów znajdujących się w zasobach róŜnych instytucji pomocy społecznej w powiecie, w celu szybkiej interwencji i pomocy. WaŜne jest tu zwłaszcza formuła współpracy gminnych ośrodków pomocy społecznej i Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie z policją i kuratorami sądowymi. Instytucja koordynuj ąca



Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, placówki pomocy społecznej z terenu powiatu, Sąd Rejonowy, Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej, Komenda Powiatowa Policji,

Działania ciągłe BudŜet powiatu, budŜety gmin, fundusze zewnętrzne



Komenda Wojewódzka Policji, organizacje pozarządowe

I.2.3 Stałe doskonalenie systemu przepływu informacji pomiędzy instytucjami i

organizacjami działającymi na polu pomocy społecznej w powiecie a potrzebującymi pomocy;

Uzasadnienie zadania

Wielość i wielowątkowość spraw prowadzonych przez róŜne instytucje pomocy społecznej w Powiecie Olkuskim , zwłaszcza moŜliwości udzielania pomocy potrzebującym nie zawsze docierają w odpowiedniej formie do samych zainteresowanych. Wobec tego naleŜy doskonalić proces przepływu informacji, wykorzystując róŜne narzędzia i kanały informacji, m.in. ulotki, foldery, broszury, spotkania informacyjne, ogłoszenia w urzędach i instytucjach, ogłoszenia w kościele, informacje w prasie lokalnej, informacje w Internecie, telefon informacyjny, etc. WaŜne jest nie tylko wysyłanie informacji, ale takŜe odbiór informacji zwrotnej płynącej od osób potrzebujących. Instytucja koordynuj ąca


Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie we współpracy z ośrodkami pomocy społecznej

Wydział Polityki Społecznej i Wydział Promocji Starostwa Powiatowego, samorządy gminne, placówki pomocy społecznej z terenu powiatu, organizacje pozarządowe, media lokalne, Kościół


I.2.4 Prowadzenie akcji promocyjnych, uświadamiających mieszkańcom rolę i zasady

funkcjonowania pomocy społecznej w powiecie; Uzasadnienie zadania

Pomoc społeczna jest dziedziną, która często posiada jednoznaczny wydźwięk zapomogowy, bez uwzględnienia wielu innych działań (pomoc niematerialna, wsparcie psychologiczne i inne). Bez podjęcia szerokich działań informacyjnych i promocyjnych taki wizerunek moŜe utrwalać się w świadomości wielu środowisk i osób, zwłaszcza korzystających z wsparcia pomocy społecznej. Istotna w procesie kreowania pozytywnego wizerunku pomocy społecznej jest integracja wszystkich instytucji działających na tym polu i prowadzenie akcji uświadamiających mieszkańcom rolę i zasady funkcjonowania pomocy społecznej (happeningi, konkursy dla dzieci, foldery, ulotki, spotkania z mieszkańcami, „dni otwarte” w instytucjach pomocy społecznej, informacje w prasie lokalnej i regionalnej, Internecie, etc.). Instytucja koordynuj ąca


Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie we współpracy z ośrodkami pomocy społecznej

Wydział Polityki Społecznej i Wydział Promocji Starostwa Powiatowego, , samorządy gminne, placówki pomocy społecznej z terenu powiatu, organizacje pozarządowe, media lokalne, Kościół


I.2.5 Rozwój doskonalenia zawodowego kadr pomocy społecznej w powiecie; Uzasadnienie zadania

Zapewnienie pracownikom pomocy społecznej ścieŜek rozwoju zawodowego jest podstawą efektywności prowadzonych przez nich działań. Zmiany w przepisach prawnych, w formach opieki nad potrzebującymi czy zasadach funkcjonowania róŜnych instytucji powoduje, Ŝe naleŜy inwestować w rozwój wiedzy i umiejętności pracowników. Głównymi formami doskonalenia zawodowego powinny być: udział w kursach, szkoleniach, studiach podyplomowych, wymianie międzynarodowej, a takŜe prowadzone bez kosztów szkolenia wewnętrzne, w ramach danej organizacji. Instytucja koordynuj ąca


Dyrektorzy poszczególnych jednostek

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, placówki pomocy




społecznej z terenu powiatu, Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej, instytucje szkoleniowe, organizacje pozarządowe

I.2.6 Zlecanie organizacjom pozarządowym zadań i przyznawanie dotacji w formie

otwartych konkursów; Uzasadnienie zadania

Ustawa o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie otwiera nowe moŜliwości współpracy i zlecania zadań publicznych organizacjom pozarządowym. Priorytetowo w Powiecie Olkuskim traktowane będą następujące zadania: – kultura, kultura fizyczna, edukacja i wychowanie, – wspieranie osób starszych i niepełnosprawnych, – ochrona, promocja zdrowia i ratownictwo medyczne, – przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja lokalnego rynku pracy, – porządek i bezpieczeństwo publiczne (przeciwdziałanie przemocy). Instytucja koordynuj ąca



Organizacje pozarządowe, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, szkoły

Działania ciągłe BudŜet powiatu, fundusze zewnętrzne

I.2.7 Współpraca instytucji pomocy społecznej w powiecie w aplikowaniu po fundusze

strukturalne Unii Europejskiej; Uzasadnienie zadania

Integracja Polski z Unią Europejską ukazała nowe moŜliwości związane z pozyskiwaniem funduszy europejskich (głównie Europejski Fundusz Społeczny) na zadania z zakresu pomocy społecznej. Jednak w celu kompleksowości prowadzonych działań i zwiększenia zakresu projektów współfinansowanych ze środków europejskich konieczna jest współpraca róŜnych instytucji pomocy społecznej w powiecie i aktywny udział grup, do których kierowane są projekty. Instytucja koordynuj ąca



Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, placówki pomocy społecznej z terenu powiatu, organizacje pozarządowe

Działania ciągłe BudŜet powiatu

I.2.8 Współpraca z gminami i organizacjami pozarządowymi w tworzeniu i prowadzeniu

mieszkań chronionych dla osób opuszczających placówki pomocy społecznej i zakłady poprawcze;


Prowadzenie mieszkań chronionych jest zadaniem samorządu gminnego, zatem rola powiatu moŜe ograniczać się do współpracy z władzami gmin i organizacjami pozarządowymi, które działają w tym zakresie. Rola powiatu jest tu o tyle istotna, Ŝe powinien o zapewnić mieszkania chronione dla wychowanków opuszczających placówki pomocy społecznej (m.in. Zespół Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych) czy teŜ zakłady poprawcze. Działania te są juŜ prowadzone i w latach kolejnych będą kontynuowane. Instytucja koordynuj ąca



Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, jednostki pomocy społecznej, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, organizacje




pozarządowe


Rozwój profilaktyki oraz terapii osób uzaleŜnionych i współuzaleŜnionych Profilaktyka uzaleŜnień oraz związana z nią często promocja zdrowia to jedno z waŜniejszych zadań powiatu w sferze społecznej. Profilaktyka uzaleŜnień nabiera coraz większego znaczenia w obecnym czasie, naznaczonym konkurencją w szkole, w pracy i Ŝyciu. Nie wszyscy są w stanie podołać wymaganiom nowych czasów i często znajdują odskocznię w alkoholu i narkotykach. Doświadczenie i badania społeczne pokazują, Ŝe te dwa nałogi są coraz częściej udziałem rodzin szanowanych i nie podejrzewanych nawet o kontakt z tymi uŜywkami. Na problem uzaleŜnień od papierosów, alkoholu i narkotyków szczególnie naraŜeni są ludzie młodzi – uczący się, ale takŜe absolwenci, którzy na skutek wpływu środowiska, problemów z nauką bądź problemów ze znalezieniem pracy mogą w ten, jak się im wydaje, szybki i prosty sposób pozbyć się trosk. Coraz częściej sięganie po alkohol i narkotyki przez ludzi młodych staje się efektem mody bądź wpływu nieformalnych grup. MłodzieŜ nie do końca jednak zdaje sobie sprawę z negatywnych skutków takiego eksperymentowania z silnie uzaleŜniającymi środkami. Prowadząc działania profilaktyczne nie moŜna jednocześnie ograniczać działań leczniczych i terapeutycznych słuŜących wyciągnięciu z nałogu osób juŜ uzaleŜnionych. Dodatkowo naleŜy rozwijać w Powiecie Olkuskim proces wsparcia rodzin i osób współuzaleŜnionych. Procesem równoległym do profilaktyki i terapii uzaleŜnień muszą być działania słuŜące promocji zdrowia, zdrowego stylu Ŝycia oraz kreowanie mody na sport, rekreacje ruchową i aktywność fizyczną. Podkreślić naleŜy, Ŝe we wszystkich powyŜszych przedsięwzięciach wymagana jest ścisła współpraca wielu instytucji gminnych i powiatowych. Zadania: I.3.1 Zacieśnianie współpracy instytucji pomocy społecznej z pedagogami szkolnymi i

lekarzami w profilaktyce i identyfikacji uzaleŜnień u dzieci i młodzieŜy; Uzasadnienie zadania

Badania i obserwacje pokazują, Ŝe powiat olkuski, a zwłaszcza miasto Olkusz są zagroŜone narkomanią wśród osób młodych, dlatego teŜ waŜne zadania stają przed tymi instytucjami, które na co dzień mają do czynienia z dziećmi i młodzieŜą. Nauczyciele, pedagodzy szkolni i lekarze są często pierwszymi osobami, które potrafią wykryć u dziecka lub młodej osoby oznaki kontaktu (lub wręcz uzaleŜnienia) z alkoholem, narkotykami czy innymi środkami odurzającymi. Nawet podejrzenie kontaktu z alkoholem i narkotykami nie moŜe być lekcewaŜone i informacja o tym powinna być przekazywana rodzicom. Współpraca róŜnych instytucji i środowisk na tym polu powinna mieć charakter spotkań, badań ankietowych wśród uczniów, wymiany informacji i wspólnych szkoleń, które umoŜliwi ą szybką identyfikację zagroŜeń i przeciwdziałanie procesowi rozprzestrzeniania się problemu. Niezmierne waŜne jest takŜe rozwijanie w szkołach funkcji psychologa szkolnego. Instytucja koordynuj ąca



Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, policja, Sąd Rejonowy, zakłady opieki zdrowotnej,

Działania ciągłe BudŜet powiatu, budŜety gmin, fundusze zewnętrzne, sponsorzy



szkoły, organizacje pozarządowe, kluby sportowe, domy kultury, media lokalne

I.3.2 Prowadzenie intensywnych działań z zakresu profilaktyki uzaleŜnień wśród dzieci i młodzieŜy;


Profilaktyka uzaleŜnień powinna obejmować szereg komplementarnych działań: – wydawanie materiałów edukacyjnych na potrzeby realizowanych programów profilaktycznych, – cykle prelekcji, prezentacji i sesji ankietowych w placówkach oświatowych i opiekuńczo-

wychowawczych, – działalność szkoleniowa wśród pracowników oświaty, kultury, sądu i policji, – organizowanie imprez plenerowych i konkursów promujących styl Ŝycia bez uzaleŜnień, – realizacja w szkołach gminnych i powiatowych programu edukacji zdrowotnej z uwzględnieniem

profilaktyki uzaleŜnień. Instytucja koordynuj ąca


Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, policja, Sąd Rejonowy, zakłady opieki zdrowotnej, szkoły, organizacje pozarządowe, kluby sportowe, domy kultury, media lokalne

Działania ciągłe BudŜet powiatu, budŜety gmin, fundusze zewnętrzne, sponsorzy

I.3.3 Zapewnienie warunków do leczenia uzaleŜnień od alkoholu i narkotyków; Uzasadnienie zadania

WaŜnym zadaniem – obok profilaktyki uzaleŜnień – pozostaje zapewnienie warunków do leczenia osób juŜ uzaleŜnionych oraz stworzenie systemu wsparcia rodzin z problemami uzaleŜnień. Nierzadko szybko podjęte działania o charakterze leczniczym lub psychologicznym pomagają wyjść z nałogu lub chociaŜby znacznie ograniczyć jego negatywne skutki. Przy Zespole Opieki Zdrowotnej w Olkuszu działa Poradnia Odwykowa dla osób uzaleŜnionych od alkoholu, wskazane byłoby, aby w jej ramach uruchomić takŜe poradnię uzaleŜnień od narkotyków. Realizacja zadania powinna objąć dostęp do odpowiedniej bazy lokalowej na potrzeby wspierania osób uzaleŜnionych od narkotyków oraz zapewnienie i szkolenie kadry specjalistycznej. Instytucja koordynuj ąca


Zespół Opieki Zdrowotnej w Olkuszu

Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, policja, organizacje pozarządowe

Działania ciągłe BudŜet powiatu, budŜety gmin, Narodowy Fundusz Zdrowia, fundusze zewnętrzne

I.3.4 Stworzenie systemu wsparcia rodzin z problemami uzaleŜnień oraz wsparcia osób

współuzaleŜnionych; Uzasadnienie zadania

Problem uzaleŜnień dotyczy nie tylko samych uzaleŜnionych, ale takŜe ich rodzin i osób współuzaleŜnionych. Obecnie w Powiecie Olkuskim nie funkcjonuje system wsparcia dla tych grup, a powinien być to jeden z elementów terapii uzaleŜnień. Osoby współuzaleŜnione, dzięki odpowiedniej terapii i kontaktom ze specjalistami, poznają dokładną specyfikę problemu uzaleŜnień, sposoby reagowania na zachowania osób uzaleŜnionych, a takŜe stają się pomocne w procesie wychodzenia z nałogu osób bliskich. Terapia osób współuzaleŜnionych to moŜliwość zdobycia wiedzy i doświadczenia, które uzupełni proces leczenia osób uzaleŜnionych i wpłynie na zmniejszenie problemu uzaleŜnień. Instytucja koordynuj ąca


Powiatowe Centrum Wydział Polityki Społecznej Starostwa Działania ciągłe BudŜet powiatu,



Pomocy Rodzinie Powiatowego, Zespół Opieki Zdrowotnej w Olkuszu, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, policja, organizacje pozarządowe

budŜety gmin, fundusze zewnętrzne

I.3.5 Współpraca powiatu z wojewódzkimi i krajowymi ośrodkami zajmującymi się

uzaleŜnieniami; Uzasadnienie zadania

W Polsce istnieje sieć instytucji państwowych, samorządowych i pozarządowych nakierowanych na walkę z uzaleŜnieniami. Często w tych instytucjach pracują specjaliści mający długoletnie doświadczenie i sukcesy w pracy z osobami uzaleŜnionymi. WaŜne zatem staje się, aby lokalne instytucje (gminne i powiatowe) mające kontakt z uzaleŜnionymi podejmowały współpracę z ośrodkami działającymi na szczeblu regionu i kraju. Wymiana doświadczeń i opinii moŜe przynieść tylko pozytywne efekty. Instytucja koordynuj ąca



Wojewódzkie i krajowe ośrodki (publiczne i niepubliczne) zajmujące się uzaleŜnieniami


I.3.6 Promocja zdrowego stylu Ŝycia oraz kreowanie mody na sport, rekreacje ruchową i

aktywny styl Ŝycia; Uzasadnienie zadania

Promocja zdrowego stylu Ŝycia ma zachęcić mieszkańców do większej aktywności ruchowej i zmiany przyzwyczajeń (tłuste jedzenie, spędzanie czasu przed telewizorem, etc.), które nie słuŜą zdrowiu. W ramach promocji zdrowia moŜna prowadzić wiele działań: imprezy, festyny, happeningi i konkursy o charakterze powiatowym i regionalnym organizowane w ramach szerokiej współpracy pomiędzy zainteresowanymi podmiotami (m.in. powiat, samorządy gminne, instytucje opieki zdrowotnej, kluby sportowe, domy kultury, organizacje pozarządowe, szkoły, media lokalne). Szeroka współpraca zaowocować moŜe pozyskiwaniu zewnętrznych środków finansowych na realizację powyŜszych zadań, a tym samym zwiększenie obszaru oddziaływania. Instytucja koordynuj ąca



Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej i Wydział Promocji Starostwa Powiatowego, zakłady opieki zdrowotnej, samorządy gminne, szkoły, organizacje pozarządowe, kluby sportowe, domy kultury, media lokalne

Działania ciągłe BudŜet powiatu, budŜety gmin, Narodowy Fundusz Zdrowia, fundusze zewnętrzne, sponsorzy


Zorganizowanie efektywnego systemu opieki nad rodziną i dzieckiem Opieka nad rodziną i dzieckiem powinna być podstawą kaŜdych działań społecznych w powiecie. To w rodzinie następuje „formowanie” dziecka do Ŝycia społecznego i kształtowanie jego charakteru. Wszelkie zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny mogą wpływać na rozwój dzieci i całą społeczność lokalną. Trudne sytuacje Ŝyciowe, które spotykają rodziny mogą być krótkotrwałe (jednostkowe, przejściowe) lub długotrwałe, lecz brak reakcji i pomocy moŜe spowodować nieodwracalne zmiany w procesie funkcjonowania takiej rodziny. W Powiecie Olkuskim głównymi powodami trudnej sytuacji Ŝyciowej rodzin



jest ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność i długotrwała choroba. WaŜne jest stałe monitorowanie rodzin, które są obecnie i mogą być w przyszłości zagroŜone trudną sytuacją Ŝyciową i jej konsekwencjami. Głównym nurtem wsparcia rodzin w Powiecie Olkuskim powinna być kompleksowa pomoc psychologiczna i prawna dla tych rodzin, które przeŜywają trudności. Działania te powinny obejmować zwłaszcza rodziny naraŜone na marginalizację lub obniŜenie statusu ekonomicznego – rodziny wielodzietne, rodziny z dziećmi niepełnosprawnymi, rodziny, gdzie występuję przemoc i uzaleŜnienia oraz samotne matki. Dodatkowo, aby przygotowywać następne pokolenia do pełnienia funkcji w społeczeństwie obywatelskim, a takŜe, aby zmniejszać prawdopodobieństwo zejścia młodzieŜy na „złą drogę” naleŜy zaoferować im szerokie moŜliwości rozwoju zainteresowań i nowych form spędzania wolnego czasu. Często w ten sposób moŜna optymalnie wykorzystać ich hobby, aktywność i chęć działania. Te pozytywne cechy młodych ludzi moŜna takŜe skoncentrować na ich uczestnictwie w działaniach organizacji pozarządowych, które chętnie korzystają z pomocy wolontariuszy. W tym procesie rozwoju postaw obywatelskich i aktywności młodzieŜy bardzo waŜna pozostaje ścisła współpraca pomiędzy władzami powiatu, szkołami i organizacjami pozarządowymi. Zadania: I.4.1 Prowadzenie stałego monitoringu rodzin wymagających wsparcia w ramach systemu

pomocy społecznej; Uzasadnienie zadania

Dobre rozpoznanie potrzeb rodzin wymagających wsparcia jest podstawą działań realizowanych na ich rzecz. W pozyskiwaniu, gromadzeniu (np. rejestry) i aktualizacji informacji o potrzebach rodzin wymagających wsparcia społecznego konieczna jest współpraca wszystkich instytucji pomocy społecznej w powiecie, zwłaszcza Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i Gminnych Ośrodków Pomocy społecznej. Instytucja koordynuj ąca



Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, placówki pomocy społecznej z terenu powiatu, Komenda Powiatowa Policji, szkoły, organizacje pozarządowe

Działania ciągłe BudŜet powiatu, budŜety gmin

I.4.2 Rozwój specjalistycznego poradnictwa dla rodzin będących w sytuacji kryzysowej; Uzasadnienie zadania

Poradnictwo specjalistyczne powinno obejmować wszystkie rodziny będące w sytuacji kryzysowej, a zwłaszcza te uwikłane w problemy przemocy domowej. W ramach poradnictwa członkowie rodzin mogą uzyskać pomoc psychospołeczną, prawną, konsultację, informację, wsparcie, jak i nadzieję na przyszłość oraz dowiedzieć się o moŜliwościach dalszego postępowania. Prowadzenie świadczenia w formie poradnictwa dla rodzin wymaga przede wszystkim posiadania specjalistycznej wiedzy o rodzinie i procesie komunikowania się. Problemy, z którymi stykają się prowadzący poradnictwo dotyczą wszystkich sfer Ŝycia rodzinnego i społecznego. Docelowo poradnictwo dla rodzin funkcjonować będzie w ramach Powiatowego Ośrodka Interwencji Kryzysowej (patrz zadanie I.1.1). Instytucja koordynuj ąca



Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, Komenda Powiatowa Policji, Sąd Rejonowy, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, szkoły, organizacje pozarządowe




I.4.3 Prowadzenie grup wsparcia dla róŜnych odbiorców według zdiagnozowanych potrzeb;


Grupa wsparcia to cykliczne spotkania ludzi o podobnych problemach, prowadzone pod opieką specjalisty z danej dziedziny. Zorganizowanie grupy wsparcia dla określonych odbiorców powinno być poprzedzone dokładną diagnozą potrzeb środowiska i moŜliwościami zapewnienia opieki specjalistów z danej sfery. W zaleŜności od potrzeb i liczebności danej grupy wsparcia stosowane są róŜne techniki i metody pomocy i pracy nad sobą. Prowadzenie grupy wsparcia słuŜy: - wymianie informacji na temat sposobów radzenia sobie z danym problemem, - minimalizowaniu poczucia osamotnienia w problemach, - poprawie samopoczucia, - podnoszeniu pewnych aspektów poczucia własnej wartości, - poprawie funkcjonowania w społeczeństwie, - eliminowaniu problemu. Instytucja koordynuj ąca



Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, placówki pomocy społecznej z terenu powiatu, Dom Pomocy Społecznej, Środowiskowy om Samopomocy, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, szkoły, organizacje pozarządowe

Działania ciągłe BudŜet powiatu, budŜety gmin, budŜet wojewody, fundusze zewnętrzne

I.4.4 Pozyskiwanie i szkolenie kandydatów do prowadzenia rodzinnych form opieki

zastępczej lub adopcyjnej (rodziny zastępcze, pogotowia rodzinne, rodzinne domy dziecka);


Dobro dziecka, szczególnie małego nakazuje, aby nie umieszczać go w placówce opiekuńczo - wychowawczej, a czynić wszystko w celu zapewnienia mu opieki i wychowania w rodzinach zastępczych, adopcyjnych lub rodzinnych domach dziecka. W Powiecie Olkuskim działa ok. 115 rodzin zastępczych, nie ma natomiast rodzinnego domu dziecka. Przyszła rodzina zastępcza, adopcyjna lub prowadząca rodzinny dom dziecka musi spełnić warunki wynikające z ustawy o pomocy społecznej (m.in. posiadać obywatelstwo polskie, dawać rękojmię naleŜytego wykonywania swoich zadań, nigdy nie być karaną), ale takŜe powinna być odpowiednio przeszkolona i przygotowana do przyjęcia dziecka. DuŜy nacisk naleŜy postawić równieŜ na system monitoringu i oceny obowiązków wychowawczych wypełnianych przez zastępcze formy opieki na dziećmi. Instytucja koordynuj ąca



Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, Sąd Rejonowy, Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, organizacje pozarządowe


I.4.5 Realizacja wspólnych projektów z organizacjami i instytucjami z terenu powiatu i

regionu, działającymi na rzecz rodzin i dzieci; Uzasadnienie zadania

W Powiecie Olkuskim działa wiele instytucji publicznych i pozarządowych działających na rzecz rodzin i dzieci. Istota polega na tym, aby aplikowanie po wsparcie finansowe i realizacja projektów dla tych grup odbiorców była efektem współpracy róŜnych instytucji, posiadających często duŜe doświadczenie w pracy z rodziną. Dzięki temu moŜe zwiększyć się zakres projektu i liczba odbiorców. Instytucja koordynuj ąca



Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, Wydział Edukacji, Kultury i

Działania ciągłe BudŜet powiatu, budŜety gmin,



Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego, ośrodki pomocy społecznej, samorządy gminne, szkoły, domy kultury, kluby sportowe, organizacje pozarządowe

fundusze zewnętrzne

I.4.6 Organizacja szerokiego wachlarza zajęć pozalekcyjnych i konkursów pogłębiających

wiedzę i rozwijających zainteresowania uczniów; Uzasadnienie zadania

Nie zawsze obowiązujący program nauczania danego przedmiotu wyczerpuje temat bądź zaspokaja ciekawość uczniów. Zatem, aby podtrzymywać i rozwijać zainteresowania młodzieŜy istotne moŜe być organizowanie róŜnorodnych zajęć pozalekcyjnych – przedmiotowych, sportowych i kółek zainteresowań. Biorąc pod uwagę ograniczone moŜliwości finansowe powiatu, naleŜy dąŜyć do sytuacji, gdy część funduszy na te nieobowiązkowe zajęcia pozyskiwać ze źródeł zewnętrznych. Instytucja koordynuj ąca


Dyrektorzy szkół Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego, Kuratorium Oświaty w Krakowie, Szkolny Związek Sportowy, organizacje pozarządowe,


I.4.7 Współpraca szkół ponadgimnazjalnych z domami kultury, klubami sportowymi i

organizacjami pozarządowymi w organizacji czasu wolnego młodzieŜy; Uzasadnienie zadania

Oferta „czasu wolnego” dla dzieci i młodzieŜy powinna być efektem współpracy wszystkich instytucji i organizacji działających na polu oświatowo-wychowawczym. Istotne, aby zapewnić młodzieŜy moŜliwość korzystania z tej oferty zwłaszcza w wakacje i ferie zimowe. W działaniach tych naleŜy w jak największym stopniu korzystać z funduszy pozabudŜetowych. Instytucja koordynuj ąca


Dyrektorzy szkół Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego, organizacje pozarządowe, domy kultury, kluby sportowe


I.4.8 Promocja wśród młodzieŜy zasad wolontariatu i uczestnictwa w działaniach

organizacji pozarządowych; Uzasadnienie zadania

Wolontariat często jest pierwszym doświadczeniem młodej osoby z działalnością społeczną lub pierwszym krokiem na drodze rozwoju zawodowego. Uregulowanie zasad wolontariatu w ustawie o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie, zapewne zwiększy zainteresowanie młodzieŜy zdobywaniem doświadczenia i kwalifikacji dzięki tej formie aktywności. Promocja tej formy aktywności i docieranie z informacją o wolontariacie do młodzieŜy powinny być efektem współpracy działań szkół i organizacji pozarządowych z terenu powiatu. Instytucja koordynuj ąca



Dyrektorzy szkół, Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego, Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego, Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu organizacje pozarządowe




I.4.9 Wspieranie programów róŜnych partnerów poprawiających bezpieczeństwo dzieci i młodzieŜy w szkole, miejscu zamieszkania i wypoczynku;


Poczucie bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania to jeden z waŜniejszych elementów jakości Ŝycia, a bezpieczeństwo dzieci i młodzieŜy wymaga intensywnych działań w szczególności. Rolą samorządu powiatu powinna być w tym względzie promocja i wspieranie (finansowe i organizacyjne) róŜnych podmiotów, których inicjatywy słuŜą wzrostowi poziomu bezpieczeństwa dzieci i młodzieŜy. Istotną rolę moŜe tu takŜe odegrać Fundacja „Bezpieczny Powiat Olkuski” oraz inne organizacje pozarządowe. WaŜne, aby podejmowane działania były na tyle ze sobą Skoordynowane, aby przynosiły zamierzony, pozytywny efekt. Instytucja koordynuj ąca



Dyrektorzy szkół, Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego, samorządy gminne, policja, StraŜ Miejska w Olkuszu i Wolbromiu, domy kultury, kluby sportowe, Fundacja „Bezpieczny Powiat Olkuski”, inne organizacje pozarządowe

Działania ciągłe BudŜet powiatu, BudŜety gmin, Środki Fundacji, Sponsorzy, fundusze zewnętrzne




WSPIERANIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁA Ń NA RZECZ OSÓB

NIEPEŁNOSPRAWNYCH

I. CEL STRATEGICZNY: REHABILITACJA SPOŁECZNA I LECZNICZA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH I ZAGROśONYCH NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ


Poszerzenie wachlarza usług sprzyjających integracji ze społeczeństwem osób niepełnosprawnych i osób zagroŜonych niepełnosprawnością

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje niepełnosprawność jako wszelkie ograniczenia lub brak – wynikający z uszkodzenia – moŜliwości wykonywania czynności na poziomie uwaŜanym za normalny dla człowieka. To określenie niepełnosprawności, choć często mocno krytykowane ze względu na zbytnie „medykalizowanie” problemu i brak wyraźnego odniesienia do aspektów społecznych i kulturowych, niesie za sobą konieczność mobilizacji władz wszystkich szczebli zarządzania publicznego do podejmowania działań ukierunkowanych na pomoc osobie niepełnosprawnej w przełamywaniu ograniczeń wynikających z jej stanu zdrowia, z którymi sami niepełnosprawni zwykle nie są w stanie samodzielnie sobie poradzić. Dlatego konieczne jest podejmowanie wielu działań skierowanych bezpośrednio na pomoc osobom niepełnosprawnym w moŜliwie najpełniejszym ich dostosowaniu do Ŝycia w społeczeństwie. Wśród form wspierania, które nie wykraczają poza moŜliwości samorządu powiatowego warto wskazać na potrzebę wspierania rozwoju warsztatów terapii zajęciowej na terenie powiatu, dzięki którym młodzi ludzie otrzymują szansę na moŜliwie samodzielne i aktywne Ŝycie społeczne i zawodowe. Ponadto konieczne jest podejmowanie działań na rzecz szerokiego uczestnictwa osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych w postaci umoŜliwiania im uzyskania wsparcia finansowego. Nie naleŜy zapominać takŜe o tym, Ŝe niepełnosprawni i ich rodziny wielokrotnie nie posiadają pełnej wiedzy o oferowanych usługach wspierających ich integrację ze społeczeństwem, dlatego zachodzi potrzeba wykorzystywania moŜliwie największej liczby kanałów komunikacji z tą specyficzną grupą mieszkańców. Stosunkowo prostym w realizacji sposobem moŜe być chociaŜby wykorzystywanie w tym celu Gminnych Centrów Informacji. NaleŜy takŜe pamiętać o osobach mających problemy ze zdrowiem, lecz niebędących osobami niepełnosprawnymi, poniewaŜ uzyskanie skutecznego wsparcia lub jego brak moŜe zadecydować, czy ze względu na problemy zdrowotne osoby te nie znajdą się na marginesie Ŝycia społecznego. W celu zapobiegania zwiększaniu się liczby osób wykluczonych społecznie ze względu na zdrowie konieczna jest zatem rozbudowa ponadpodstawowej opieki zdrowotnej, np. poprzez tworzenie punktów rehabilitacyjnych na terenie powiatu.



Zadania: I.1.1 Dofinansowanie działalności warsztatów terapii zajęciowej; Uzasadnienie zadania Warsztaty terapii zajęciowej (WTZ) mają na celu rehabilitację, zmierzającą do ogólnego rozwoju i poprawy sprawności niezbędnych do moŜliwie niezaleŜnego, samodzielnego i aktywnego Ŝycia w środowisku osobom niepełnosprawnym z upośledzeniem uniemoŜliwiającym aktualnie podjęcie pracy. Warsztaty realizują te cele poprzez stosowanie technik terapii zajęciowej, zmierzających do rozwijania: • umiejętności wykonywania czynności Ŝycia codziennego oraz zaradności osobistej • psychofizycznych sprawności oraz podstawowych i specjalistycznych umiejętności zawodowych,

umoŜliwiających podjęcie pracy albo szkolenia zawodowego. W chwili obecnej na terenie Powiatu Olkuskiego prowadzone są trzy warsztaty terapii zajęciowej w gminach: Wolbrom, Olkusz, Klucze. Ta przynosząca wymierne efekty forma rehabilitacji osób niepełnosprawnych powinna być w dalszym ciągu rozwijana poprzez współpracę pomiędzy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie a organami prowadzącymi warsztaty w zakresie zaspokajania bieŜących potrzeb ośrodków.


Partnerzy Okres realizacji

Źródła finansowania


Gminne ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe

2006 – 2015 Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, środki własne organu prowadzącego, sponsorzy

I.1.2 Dofinansowanie udziału osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych; Uzasadnienie zadania Turnus rehabilitacyjny jest formą aktywnej rehabilitacji połączoną z elementami wypoczynku, mającej na celu przede wszystkim ogólną poprawę sprawności, wyrobienie zaradności, pobudzanie i rozwijanie zainteresowań u osób niepełnosprawnych. między innymi poprzez nawiązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizację i rozwijanie zainteresowań, a takŜe przez udział w innych zajęciach przewidzianych programem turnusu. PoniewaŜ uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym jest odpłatne (ich ceny wahają się od około kilkuset do 1000 zł) osoby niepełnosprawne zwykle nie są w stanie pokryć całkowitych kosztów uczestnictwa w tej formie rehabilitacji. Dlatego konieczne jest pokrywanie części kosztów udziału w turnusie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych będących w dyspozycji Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu. Ponadto niezbędne jest takŜe udzielanie informacji o moŜliwościach uczestnictwa w turnusach i otrzymaniu dofinansowania (np. poprzez lokalne media, informacje na tablicach ogłoszeń, bezpośredni kontakt z potencjalnie zainteresowanymi) oraz pomoc w wypełnieniu wniosku o dofinansowanie udziału w turnusie. Dodatkowo zachodzi potrzeba prowadzenia bieŜącej kontroli przebiegów turnusów m. in. w zakresie programów, kadry, obiektów i ich wyposaŜenia (w zaleŜności od rodzajów schorzeń uczestników turnusu). Instytucja koordynuj ąca




Podmioty organizujące turnusy rehabilitacyjne, podmioty prowadzące ośrodki dla osób niepełnosprawnych

Działania ciągłe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, wkład własny uczestników

I.1.3 Utworzenie i rozwój punktów rehabilitacyjnych na terenie powiatu; Uzasadnienie zadania Punkty rehabilitacyjne są formą ponadpodstawowej opieki medycznej. Ich działalność polega na prowadzeniu rehabilitacji ambulatoryjnej bez porady lekarskiej z zakresu rehabilitacji ruchowej. Uruchomienie kilku takich punktów na terenie powiatu byłoby doskonałym uzupełnieniem standardowej opieki świadczonej przez samorządy szczebla gminnego i powiatowego.






Zakłady Opieki Zdrowotnej

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe

2010 – 2013 Narodowy Fundusz Zdrowia, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, środki zewnętrzne, sponsorzy


Usuwanie barier utrudniających integrację społeczną osób niepełnosprawnych

Statystycznie kilkanaście procent społeczeństwa stanowią osoby niepełnosprawne. Jednak chodząc ulicami naszych miast rzadko moŜna spotkać osobę na wózku inwalidzkim, zwiedzającą wystawę, muzeum, oglądającą film w kinie czy robiącą zakupy. Dlatego teŜ naleŜy zwrócić uwagę na społeczny przejaw zagadnienia niepełnosprawności i zauwaŜyć, Ŝe niepełnosprawność nie jest tylko skutkiem choroby, czy urazu, ale przede wszystkim rezultatem barier, na jakie napotyka w społeczeństwie osoba z niepełnosprawnością. Warto tu przede wszystkim zwrócić szczególną uwagę na te utrudnienia, których likwidacja wymaga poniesienia nierzadko znaczących nakładów finansowych. Te bariery nie zostaną przełamane bez konkretnego wsparcia ze strony podmiotów publicznych, gdyŜ ich likwidacja okaŜe się niemoŜliwa, jeśli zdamy się na funkcjonowanie reguł wolnego rynku. Wysokie koszty usunięcia występujących utrudnień są związane ze zmianami stosowanych rozwiązań technicznych lub konstrukcyjnych, zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i w instytucjach uŜyteczności publicznej. Przez wiele lat przy realizowaniu inwestycji nie zwracano na ten problem naleŜytej uwagi, dlatego wskazane jest wprowadzanie odpowiednich rozwiązań takŜe w przypadku powstawania nowych budynków. Jednak bariery architektoniczne to nie jedyne utrudnienia, z jakimi spotykają się osoby niepełnosprawne. Trzeba takŜe pamiętać o ograniczeniach w komunikowaniu oraz konieczności pomocy w zakupie przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych, które umoŜliwiają normalne funkcjonowanie osobom z niepełnosprawnością przynajmniej w ich własnym mieszkaniu. Podstawowym źródłem finansowania przedsięwzięć słuŜących likwidacji barier utrudniających integrację osób niepełnosprawnych jest w chwili obecnej Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, a zatem współpraca z tym podmiotem ma szczególne znaczenie dla przełamywania istniejących problemów i zaspokajania moŜliwie największej liczby potrzeb z zakresu umoŜliwiania godnego Ŝycia osobom niepełnosprawnym.



Zadania: I.2.1 Likwidacja barier architektonicznych w mieszkaniach osób fizycznych i obiektach

uŜyteczności publicznej; Uzasadnienie zadania Bariery architektoniczne to wszelkie utrudnienia występujące w budynku i w jego najbliŜszej okolicy, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki uŜytkowania uniemoŜliwiają lub utrudniają swobodę ruchu osobom niepełnosprawnym. Likwidacja barier architektonicznych polega na dokonywaniu inwestycji lub czynności mających na celu udostępnienie przestrzeni architektonicznej osobom niepełnosprawnym. Pomimo szeregu juŜ podjętych działań w dalszym ciągu wiele miejsc jest jeszcze niedostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Dlatego konieczne jest stałe prowadzenie działań słuŜących udostępnianiu mieszkań, budynków mieszkalnych i uŜyteczności publicznej osobom niepełnosprawnym. Wśród sposobów likwidacji barier architektonicznych warto wymienić: • budowę pochylni, • umieszczenie dźwigu osobowego, • montaŜ podnośników, • umieszczenie poręczy w ciągach komunikacyjnych, • uchwyty w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych, • likwidację progów, • likwidację róŜnic poziomów ciągów komunikacyjnych, podłóg, • wymianę ościeŜnicy i drzwi, • montaŜ podłóg antypoślizgowych.

W ramach realizacji zadania dofinansowywana będzie realizacja przedsięwzięć słuŜących likwidacji wymienionych barier. Pomoc finansowa będzie oparta na środkach pochodzących z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dodatkowo informacja o moŜliwości uzyskania wsparcia przekazywana będzie osobom indywidualnym i instytucjom publicznym. Jednocześnie świadczona będzie pomoc zainteresowanym z zakresu przygotowania stosownych wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć słuŜących usuwaniu istniejących utrudnień architektonicznych. Instytucja koordynuj ąca




organizacje pozarządowe, urzędy gmin, instytucje prowadzące obiekty uŜyteczności publicznej

Na bieŜąco Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, środki prywatne, środki instytucji uŜyteczności publicznej

I.2.2 Wspieranie działań na rzecz likwidacji barier w komunikowaniu się osób

niepełnosprawnych w obiektach uŜyteczności publicznej; Uzasadnienie zadania Bariery w komunikowaniu się to ograniczenia uniemoŜliwiające lub utrudniające osobie niepełnosprawnej swobodne porozumiewanie się oraz przekazywanie informacji. Likwidacja tego rodzaju utrudnień polega na umoŜliwieniu osobie niepełnosprawnej porozumiewanie się z innymi ludźmi przewaŜnie poprzez dokonywanie odpowiednich inwestycji (np. zakup urządzeń powiększających litery dla osób niedowidzących, systemów głośnomówiących). Usuwanie barier w komunikowaniu się jest istotne nie tylko w odniesieniu do utrudnień występujących w mieszkaniu danej osoby niepełnosprawnej, ale jest niezbędne takŜe w obiektach uŜyteczności publicznej. Warto tu zwrócić szczególną uwagę na zakłady opieki zdrowotnej i placówki edukacyjne. W ramach realizacji zadania będą podejmowane działania dokumentujące potrzebę likwidacji barier. Ponadto będą organizowane spotkania informacyjne z instytucjami uŜyteczności publicznej na temat konieczności likwidacji utrudnień, a takŜe moŜliwych źródeł finansowania tego rodzaju przedsięwzięć. Instytucja koordynuj ąca




Wydział Promocji i Rozwoju Starostwa Powiatowego, instytucje uŜyteczności publicznej, zakłady opieki zdrowotnej,

W zaleŜności od potrzeb

Środki zewnętrzne, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób



szkoły Niepełnosprawnych, środki instytucji uŜyteczności publicznej

I.2.3 Dofinansowanie zakupu przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych

potrzebnych do funkcjonowania osobom niepełnosprawnym; Uzasadnienie zadania Przedmioty ortopedyczne to przedmioty ułatwiające osobom niepełnosprawnym funkcjonowanie, poprzez zmniejszenie dysfunkcyjności wynikającej ze zniekształceń układu kostno-stawowo-mięśniowego (np. wózki inwalidzkie, kule, laski, balkoniki, chodziki). Środki pomocnicze natomiast to środki umoŜliwiające osobom niepełnosprawnym swobodne działanie w otoczeniu pomimo istotnych ograniczeń wynikających z niepełnosprawności. Wiele osób bez sprzętu, czy środków nie jest w stanie swobodnie poruszać się nawet w swoim mieszkaniu. Osoby niepełnosprawne bardzo często znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej, dlatego niezbędne jest udzielanie dofinansowania na zakup urządzeń pozwalających na minimalizację trudności w codziennym funkcjonowaniu. W ramach realizacji zadania udzielane będzie wsparcie finansowe związane z zaopatrzeniem w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Ponadto informacja o moŜliwościach uzyskania wsparcia będzie przekazywana do osób indywidualnych, a takŜe do organizacji pozarządowych zajmujących się wspieraniem osób niepełnosprawnych. Jednocześnie świadczona będzie pomoc w przygotowaniu wniosków o przyznanie pomocy finansowej. Instytucja koordynuj ąca




organizacje pozarządowe, osoby indywidualne

Na bieŜąco Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Narodowy Fundusz Zdrowia, środki prywatne

I.2.4 Monitorowanie i informowanie o programach finansowanych ze środków

Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych; Uzasadnienie zadania Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych realizuje swoje zadania związane z gospodarowaniem zgromadzonymi środkami finansowymi przeznaczonymi na rehabilitację osób z niepełnosprawnością poprzez róŜnego rodzaju programy skierowane do osób indywidualnych lub grup instytucji. Wśród realizowanych warto wymienić choćby kilka – PITAGORAS, KOMPUTER DLA HOMERA, PEGAZ, Program wyrównywania róŜnic między regionami. W wielu przypadkach samorząd powiatowy reprezentowany przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie jest istotnym partnerem przy realizacji konkretnego programu i niejednokrotnie decyduje o efektach jego wdroŜenia na terenie powiatu. W związku z tym zachodzi potrzeba ciągłej współpracy z PFRON w zakresie realizacji programów, monitorowania jego efektów na terenie powiatu olkuskiego, a takŜe przekazywania pełnej informacji o zasadach wsparcia w ramach konkretnego przedsięwzięcia. Instytucja koordynuj ąca




Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego

W zaleŜności od trwania danego programu

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, środki własne



I.2.5 Wspieranie działań gmin i innych instytucji w zakresie rozwoju budownictwa przyjaznego osobom niepełnosprawnym;

Uzasadnienie zadania Bardzo wiele wybudowanych nie tylko na terenie Powiatu Olkuskiego budynków nie jest przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. Nowopowstające zabudowania nierzadko nie mogą być samodzielnie uŜytkowane przez osoby z dysfunkcjami. Dlatego teŜ konieczne jest prowadzenie akcji informacyjnych wskazujących rozwiązania, które mogą ułatwić korzystanie z obiektów osobom z niepełnosprawnością oraz zwracających uwagę na konieczność przystosowywania budynków do specyfiki funkcjonowania osób niepełnosprawnych. Instytucja koordynuj ąca




Wydział Architektury i Budownictwa Starostwa Powiatowego w Olkuszu, Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Olkuszu, Wydział Promocji i Rozwoju Starostwa Powiatowego w Olkuszu, samorządy gminne


-


Stymulowanie rozwoju instytucjonalnego podmiotów działających na rzecz osób niepełnosprawnych

Starostwa powiatowe, czy urzędy gmin samodzielnie nie są przystosowane do świadczenia bezpośredniej pomocy osobom niepełnosprawnym. Dlatego teŜ w miarę stworzonych ram prawnych i dostępnych środków finansowych powołują lub wspierają instytucje, które w ich imieniu profesjonalnie pomagają osobom z niepełnosprawnością. Z drugiej strony organizacje pozarządowe podejmują inicjatywy, które uzupełniają działalność podmiotów publicznych na polu wspierania osób niepełnosprawnych. Problemem, który jest wpisany w funkcjonowanie instytucji i organizacji działających nie tylko na rzecz osób z niepełnosprawnością są ograniczone środki finansowe. W związku z tym zachodzi potrzeba ich skutecznego pozyskiwania, a jednocześnie stwarzania reguł zapewniających ich rzetelne wykorzystanie. Przy stymulowaniu rozwoju podmiotów działających na rzecz osób niepełnosprawnych naleŜy pamiętać zarówno o podnoszeniu sprawności działania instytucji i organizacji, które juŜ funkcjonują, jak równieŜ o konieczności tworzenia warunków do zakładania nowych stowarzyszeń, czy fundacji działających w omawianym obszarze. RóŜnorodność funkcjonujących form wsparcia osób niepełnosprawnych na terenie Powiatu Olkuskiego powoduje, Ŝe zachodzi konieczność stworzenia platformy wymiany informacji i doświadczeń, dzięki której organizacje i instytucje będą mogły wspólnie rozwiązywać problemy, wykraczające poza moŜliwości oddziaływania jednego podmiotu. Zadania: I.3.1 Wspieranie działalności środowiskowych domów samopomocy na terenie powiatu; Uzasadnienie zadania Środowiskowe Domy Samopomocy to placówki, które wspierają osoby z terenu Powiatu Olkuskiego, zarówno z zaburzeniami psychicznymi, opóźnieniem intelektualnym oraz schorzeniami neurologicznymi (chorobą Alzheimera, Parkinsona, Picka, Huntingtona). Celem działania domów jest rehabilitacja zmierzająca do rozwoju ogólnego kaŜdego uczestnika, poprawa zaradności osobistej, sprawności psychofizycznej oraz przystosowanie do



samodzielnego Ŝycia w środowisku społecznym. Wśród najwaŜniejszych form postępowania wspierająco-rehabilitacyjnego warto wymienić:

• trening umiejętności samoobsługowych i zaradności, • terapię zajęciową, • trening umiejętności społecznych i interpersonalnych, • trening umiejętności spędzania wolnego czasu, • psychoterapię grupową i indywidualną, • grupy wsparcia dla rodzin i opiekunów pensjonariuszy ŚDS.




Starostwo Powiatowe w Olkuszu

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe, Środowiskowe Domy Samopomocy, wojewoda małopolski

Działania ciągłe BudŜet państwa, budŜet powiatu, środki zewnętrzne, sponsorzy

I.3.2 Stworzenie Powiatowego Funduszu Małych Grantów dla organizacji pozarządowych

działających na rzecz osób niepełnosprawnych w Powiecie Olkuskim; Uzasadnienie zadania Organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych swój wysiłek skupiają przede wszystkim na bezpośredniej pomocy osobom potrzebującym. Oczywiście, bardzo dobrze Ŝe to właśnie wspieranie niepełnosprawnych pochłania najwięcej energii członków i pracowników organizacji, jednak okazuje się Ŝe ze względu na ograniczoną liczbę osób zaangaŜowanych w tego rodzaju działalność pozostaje bardzo niewiele miejsca na zdobywanie środków zewnętrznych, a skomplikowane procedury pozyskiwania funduszy np. ze źródeł Unii Europejskiej są niejednokrotnie trudną do przełamania barierą dla niewielkich organizacji. Dlatego zachodzi potrzeba stworzenia moŜliwości pozyskiwania nawet niewielkich środków bezpośrednio na terenie Powiatu poprzez Fundusz Małych Grantów. Fundusz, którego działalność powinna być finansowana w duŜej mierze ze źródeł zewnętrznych (np. Europejski Fundusz Społeczny) będzie posiadał stosunkowo prostą procedurę przyznawania środków, ale jednocześnie wymagał od organizacji wnioskujących odpowiedniego przemyślenia planowanego do realizacji przedsięwzięcia. Instytucja koordynuj ąca




Organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych

2010 – 2015 BudŜet powiatu, środki zewnętrzne, sponsorzy

I.3.3 Tworzenie warunków do powstawania nowych organizacji pozarządowych

działających na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie; Uzasadnienie zadania Wspieranie osób niepełnosprawnych w duŜej mierze spoczywa na podmiotach publicznych, jednak ograniczone moŜliwości finansowe i kompetencje powodują, Ŝe nie wszystkie problemy mogą być rozwiązane przez państwo, czy samorząd terytorialny. Organizacje pozarządowe są znaczącą częścią kaŜdego efektywnie i demokratycznie funkcjonującego państwa i społeczności lokalnej. Wypełniają lukę, której nie zapełnia sektor publiczny i rynkowy, świadczą usługi w sposób wydajny, szybko reagują na zmieniające się okoliczności zapotrzebowania społecznego, zysk uznają tylko za narzędzie realizacji swoich misji. W Powiecie Olkuskim funkcjonuje kilka pręŜnych NGO funkcjonujących w obszarze wspierania osób niepełnosprawnych. Jednak podobnie jak w skali całego kraju liczba mieszkańców włączających się w działalność społeczną jest stosunkowo niewielka w odniesieniu do wszystkich obywateli Powiatu, choć pole do działania NGO jest w zasadzie nieograniczone. Dlatego istotne jest nie tylko wzmacnianie obecnie funkcjonujących, ale takŜe stymulowanie powoływania nowych podmiotów pozarządowego sektora. Pomoc powinna polegać przede wszystkim na udzielaniu informacji zainteresowanym, w jaki sposób moŜna załoŜyć stowarzyszenie, czy fundację, wydawaniu informatora na ten temat, wskazywaniu moŜliwych źródeł finansowania działalności, a docelowo utworzeniu stałego punktu doradczego dla osób zainteresowanych załoŜeniem fundacji, czy stowarzyszenia.







Osoby zainteresowane utworzeniem organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych

Działanie ciągłe 2010 – utworzenie punktu

Środki zewnętrzne, budŜet powiatu

I.3.4 Zainicjowanie i organizacja dorocznych spotkań Powiatowego Forum na Rzecz Osób

Niepełnosprawnych; Uzasadnienie zadania Spotkania Forum staną się swoistą platformą wymiany opinii i doświadczeń na temat sposobów wspierania osób niepełnosprawnych przez wszystkie zainteresowane podmioty zajmujące się tego rodzaju działalnością na terenie Powiatu Olkuskiego. Będzie to okazja do oceny skuteczności prowadzonych działań, przedstawienia stosowanych narzędzi oraz omówienia moŜliwości współpracy między poszczególnymi podmiotami. Cykliczne dyskusje będą słuŜyły zidentyfikowaniu działań, które w największym stopniu będą mogły przyczynić się do maksymalizacji efektywności wspierania osób niepełnosprawnych, a takŜe pozyskiwania środków zewnętrznych na róŜnego rodzaju przedsięwzięcia. Tematy do dyskusji będą kaŜdorazowo konsultowane z przedstawicielami instytucji i organizacji działających na terenie Powiatu Olkuskiego, co powinno pozytywnie wpłynąć na frekwencję w trakcie spotkań. W tym swoistym niezaleŜnym i niezbiurokratyzowanym forum rolą samorządu powiatowego będzie przede wszystkim wykonywanie zadań administracyjnych, tzn. zapewnienie pomieszczeń na spotkania Forum oraz obsługa korespondencyjna utworzonego ciała. Instytucja koordynuj ąca




Powiatowa Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych, organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych, gminne ośrodki pomocy społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Cyklicznie 1 raz w roku

BudŜet powiatu


Wzrost świadomości społecznej i zaangaŜowania obywateli w rozwiązywanie problemów osób niepełnosprawnych

Przeprowadzone w 2004 r. w Polsce badania świadomości społecznej dotyczącej problematyki osób niepełnosprawnych wskazują, Ŝe coraz więcej polskich obywateli zwraca uwagę na konieczność rozwiązywania problemów tej grupy mieszkańców naszego kraju. Lecz nie oznacza to, Ŝe sytuacja w tym zakresie jest tak dobra, Ŝe moŜna zapomnieć o konieczności stałego zwracania uwagi pełnosprawnej części społeczeństwa na trudności, z jakimi spotykają się osoby niepełnosprawne. Co istotne, jedną z przyczyn poprawy są właśnie szeroko zakrojone akcje uświadamiające. Przykładem moŜe być Europejski Rok Osób Niepełnosprawnych. Po jego zakończeniu 80% Europejczyków zadeklarowało, Ŝe dowiedziało się wielu waŜnych informacji dotyczących osób niepełnosprawnych i niepełnosprawności. W skali powiatu obok akcji uświadamiających konieczna jest organizacja imprez integracyjnych, w których uczestniczą razem osoby zdrowe i niepełnosprawne, prowadzenie warsztatów integracyjnych, a takŜe wydawanie publikacji dotyczących problematyki niepełnosprawności. NaleŜy jednocześnie pamiętać, Ŝe samo



posiadanie wiedzy o istniejących problemach nie oznacza jeszcze, Ŝe osoby niepełnosprawne mogą liczyć na stałą pomoc ze strony współobywateli. Konieczne jest aktywne włączanie się mieszkańców w działania wspierające osoby niepełnosprawne, szczególnie na zasadach wolontariatu. Nieodpłatne wspieranie swoją pracą instytucji i organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych jest drogą ku pełnej ich integracji ze społeczeństwem. Zadania: I.4.1 Wspieranie organizacji imprez integracyjnych dla osób niepełnosprawnych; Uzasadnienie zadania Imprezy integracyjne dla osób niepełnosprawnych pokazują mniej świadomym członkom społeczności lokalnej, Ŝe ludzie niepełnosprawni chcą i potrafią się bawić tak jak ludzie zdrowi, są okazją do nauki tolerancji i zrozumienia problemów związanych z niepełnosprawnością. Wśród imprez, które spotykają się ze szczególnym zainteresowaniem warto wymienić Dzień Integracji z Osobami Niepełnosprawnymi, festyny rekreacyjne, konkursy literackie, jarmarki. Warto takŜe pamiętać o organizowaniu konkursów i przyznawaniu nagród dla osób niepełnosprawnych szczególnie uzdolnionych artystycznie lub sportowo. Instytucja koordynuj ąca




Starostwo Powiatowe w Olkuszu, organizacje pozarządowe, domy kultury


BudŜet powiatu, środki organizatorów imprez, sponsorzy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

I.4.2 Prowadzenie warsztatów integracyjnych dla licealistów; Uzasadnienie zadania Podnoszenie poziomu świadomości mieszkańców powiatu na temat problematyki dotyczącej osób niepełnosprawnych jest konieczne ze względu na potrzebę włączania nie w pełni zdrowych obywateli do społeczności lokalnej. Niezbędne jest ciągłe upowszechnianie podejścia, Ŝe osoby te nie muszą być przedmiotem współczucia lecz mogą budzić uznanie i podziw i zasługiwać na godne Ŝycie w społeczeństwie. Warsztaty integracyjne dla młodzieŜy niepełnosprawnej i sprawnej są szczególnie cenną formą integracji, poniewaŜ w trakcie ich trwania młodzi ludzie mogą się poznać, bardziej swobodnie, niŜ w czasie zwyczajnej lekcji wypowiedzieć się, zadać wiele pytań, a dzięki temu przełamywać stereotypy swojego myślenia. Instytucja koordynuj ąca




Szkoły ponadgimnazjalne, Środowiskowe Domy Samopomocy, organizacje pozarządowe

2007 – 2015 Środki zewnętrzne, budŜet powiatu

I.4.3 Opracowywanie i wydawanie publikacji dotyczących problematyki osób

niepełnosprawnych; Uzasadnienie zadania Publikacje dotyczące osób niepełnosprawnych są jedną z form zwrócenia uwagi lokalnej społeczności na osoby niepełnosprawne niejednokrotnie mieszkające w naszym sąsiedztwie. Profesjonalne wydawnictwo to takŜe doskonałe miejsce do prezentacji twórczości osób niepełnosprawnych, dzięki któremu szeroka grupa osób będzie mogła uświadomić sobie, Ŝe autorzy publikacji, choć nie w pełni sprawni, są pełnoprawnymi członkami społeczności Powiatu Olkuskiego. Publikacje powinny być przygotowywane z myślą o konkretnej grupie odbiorców (dzieci, młodzieŜ, osoby starsze, osoby niepełnosprawne, pracodawcy itp.). Dodatkowo konieczne jest poszerzanie sposobów informowania niepełnosprawnych mieszkańców Powiatu Olkuskiego. Przekazywanie



materiałów informacyjnych dla osób niepełnosprawnych moŜliwe jest poprzez funkcjonujące Gminne Centra Informacyjne, co zwiększa szanse na skuteczne dotarcie z bieŜącymi wiadomościami do osób, które rzadko opuszczają teren swojej gminy. Instytucja koordynuj ąca




Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, samorządy gminne, gminne ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe, media lokalne

Na bieŜąco budŜet powiatu, budŜety gmin, środki zewnętrzne, sponsorzy



II. CEL STRATEGICZNY: WYRÓWNYWANIE SZANS OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA RYNKU PRACY

II.1. Cel operacyjny:

Podnoszenie kompetencji zawodowych osób niepełnosprawnych Wysokie bezrobocie w naszym kraju powoduje, Ŝe bardzo wielu ludzi ma trudności ze znalezieniem miejsca pracy. Sytuacja w tym zakresie jest bardzo zła, natomiast w odniesieniu do osób niepełnosprawnych brak zatrudnienia jest zjawiskiem tak powszechnym, Ŝe praca staje się dla nich wręcz dobrem luksusowym niemoŜliwym do osiągnięcia. W związku z tym konieczne jest ciągłe podejmowanie działań, które zmienią istniejący stan faktyczny. Jednym ze sposobów na zwiększanie szans osób niepełnosprawnych na rynku pracy jest wzrost ich wiedzy, kompetencji i umiejętności, gdyŜ dzięki wyŜszym kwalifikacjom duŜo szersza gama ofert pracy staje się osiągalna dla konkretnej osoby. Podnoszenie kompetencji jest teŜ sposobem na aktywizację osób niepełnosprawnych, które bardzo często pogrąŜone są w bierności wywołaną niewiarą w siebie i brakiem pomysłu na choćby ledwo zauwaŜalny rozwój własnej kariery zawodowej. Dlatego konieczne jest świadczenie szerokiego wachlarza usług dla osób niepełnosprawnych – doradztwa zawodowego, kursów, staŜy, praktyk i szkoleń, które zwiększą ich szansę na znalezienie zatrudnienia. Chodzi tu zarówno o formy wspierania poszukujących pracy ukierunkowane na osoby niepełnosprawne, jak równieŜ te dostępne dla wszystkich bezrobotnych. W dzisiejszych czasach trudno wyobrazić sobie rozwój kariery zawodowej bez umiejętności obsługi komputera. Dzięki posiadaniu tego coraz bardziej powszechnego urządzenia osoby z niepełnosprawnością mają szansę na przełamywanie bariery odgradzającej ich od tworzącego się globalnego społeczeństwa informacyjnego Zadania: II.1.1 Świadczenie usług z zakresu doradztwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych; Uzasadnienie zadania Doradztwo zawodowe to proces, w którym doradca pomaga radzącemu się w lepszym zrozumieniu siebie w odniesieniu do środowiska pracy. Doradca to człowiek, który w sposób obiektywny pomaga określić i ocenić zainteresowania i uzdolnienia zawodowe danej osoby, sprecyzować oczekiwania związane z przyszłym lub obecnym zawodem i wybrać właściwą ścieŜkę edukacyjną lub zawodową. Osoba ta pomaga takŜe dotrzeć do wszelkich informacji, które mogłyby być przydatne do dokonania właściwego wyboru profesji. W odniesieniu do osób niepełnosprawnych doradztwo zawodowe jest szczególnie trudne i wymaga specjalistycznej wiedzy, gdyŜ u wielu osób niezbędne jest przełamanie wewnętrznych lęków i oporów związanych z ich niepełnosprawnością. Pomimo trudności i specyfiki doradztwa dla osób niepełnosprawnych jego prowadzenie jest jednak bezwzględnie konieczne, gdyŜ osoby te w znacznie większym stopniu niŜ ludzie zdrowi potrzebują pomocy w wyborze lub zmianie swojej profesji. Instytucja koordynuj ąca



Powiatowy Urząd Pracy

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, gminne centra informacji

Na bieŜąco Fundusz Pracy, budŜety gmin, budŜet powiatu



II.1.2 Realizacja na terenie powiatu programów aktywizacji absolwentów niepełnosprawnych dla osób o lekkim, umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności;

Uzasadnienie zadania Problem braku pracy wśród młodzieŜy niepełnosprawnej narasta z roku na rok, a jego rozwiązanie wymaga zdecydowanych działań ukierunkowanych na umoŜliwienie wejścia w Ŝycie zawodowe (odbycie staŜu, zdobycie zatrudnienia) młodym osobom niepełnosprawnym, które nie podjęły dalszej nauki i nie uzyskały zatrudnienia. Obecnie aktywizacja prowadzona jest poprzez Program Junior Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, wdraŜany w poszczególnych powiatach na mocy porozumień z samorządem powiatowymi przez Powiatowe Urzędy Pracy. Chodzi jednak o to, aby działania aktywizujące niepełnosprawnych absolwentów były kontynuowane takŜe poprzez realizację innych podobnych programów, wdraŜanych zarówno przez instytucje publiczne, jak i organizacje pozarządowe. Dodatkowo wskazane jest przygotowywanie własnych projektów o dofinansowanie z funduszy zewnętrznych (w tym przede wszystkim Europejskiego Funduszu Społecznego) na wdraŜanie przedsięwzięć pobudzających do działania niepełnosprawnych absolwentów. Instytucja koordynuj ąca




Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe

W zaleŜności od czasu trwania programu

Fundusz Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, fundusze zewnętrzne

II.1.3 Rozwój systemu kursów, staŜy, praktyk i szkoleń zawodowych dla osób

niepełnosprawnych w oparciu o ofertę dostępną dla wszystkich osób bezrobotnych; Uzasadnienie zadania Powiatowy Urząd Pracy wdraŜa szereg instrumentów aktywizujących osoby bezrobotne w procesie poszukiwania zatrudnienia, takich jak kursy, staŜe, praktyki i szkolenia zawodowe. Instrumenty te w duŜej mierze mogą być wykorzystywane takŜe do wspierania osób niepełnosprawnych na rynku pracy, w takim zakresie, na jaki pozwalają uwarunkowania medyczne i edukacyjne. Instytucja koordynuj ąca




Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, ośrodki pomocy społecznej, organizacje pozarządowe

Na bieŜąco Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Pracy

II.1.4 Dofinansowanie zakupu sprzętu komputerowego dla osób niepełnosprawnych; Uzasadnienie zadania W obecnej dobie, kiedy znajdujemy się na progu ogromnej zmiany cywilizacyjnej, związanej z rozwojem i upowszechnianiem się komputerów osobistych, internetu i technologii mobilnych, w efekcie czego tworzy się globalne społeczeństwo informacyjne moŜliwość korzystania z komputera decyduje o uczestniczeniu lub wykluczeniu ze społeczeństwa. NaleŜy o tym szczególnie pamiętać w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, które są w zdecydowanie większym stopniu niŜ przeciętny obywatel naraŜone na zjawisko znalezienia się na marginesie Ŝycia społecznego. Dlatego teŜ konieczne jest udzielanie wsparcia finansowego osobom niepełnosprawnym, gdyŜ w sytuacji, gdy dana osoba ma dostęp do komputera zwiększa się jej szansa na kontynuowanie nauki, znalezienie pracy, czy chociaŜby kontakty z innymi osobami. Instytucja koordynuj ąca




urzędy gmin, organizacje pozarządowe, gminne ośrodki pomocy społecznej

Działanie ciągłe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych



II.1.5 Wspieranie organizacji pozarządowych w tworzeniu Zakładów Aktywizacji Zawodowej na terenie powiatu;

Uzasadnienie zadania Dotychczas niewykorzystywanym w wystarczającym stopniu rozwiązaniem systemowym są zakłady aktywności zawodowej. Jest to element pośredni w procesie rehabilitacji pomiędzy warsztatem terapii zajęciowej a zakładem pracy chronionej. Zakłady mają za zadanie doskonalenie form i metod organizacyjnych nauki zawodu, poszukiwania pracy i samej pracy, polegające na wyrabianiu w bezrobotnej osobie niepełnosprawnej aktywnego stosunku do poszukiwania pracy i wdraŜania jej do samodzielnej pracy. Zakład aktywizacji zawodowej jest jednostką w pełni subwencjonowaną. Zatrudnia pracowników w znacznym stopniu niepełnosprawnych. Prowadzić go mogą organizacje pozarządowe lub samorządy terytorialny. Dotychczas na terenie Powiatu Olkuskiego nie funkcjonuje ta przynosząca wymierne efekty forma rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Zachodzi potrzeba utworzenia kilku takich podmiotów na terenie Powiatu, aby w ten sposób zapobiegać ich wykluczeniu ze społeczeństwa osób niepełnosprawnych. Instytucja koordynuj ąca




Marszałek województwa małopolskiego, Starostwo Powiatowe w Olkuszu, organizacje pozarządowe

2007 – 2010 Środki własne organizacji prowadzących Zakłady, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, budŜet państwa, sponsorzy

II.2. Cel operacyjny:

Tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych Liczba dostępnych ofert pracy przy obecnym poziomie bezrobocia jest ograniczona, a konkurowanie osoby niepełnosprawnej z innymi bezrobotnymi często wykracza poza jej moŜliwości. W związku z tym muszą być podejmowane działania kreujące miejsca pracy dla osób z niepełnosprawnością. NaleŜy przede wszystkim zwracać uwagę na moŜliwości zastosowania nowoczesnych form pracy, w których bycie osobą niepełnosprawną wcale nie jest przeszkodą. Przykładem takiej formy zatrudniania jest telepraca, którą wykonywać moŜna korzystając ze swojego komputera. Jest ona bardzo korzystna dla osoby niepełnosprawnej, gdyŜ tak naprawdę w zatrudnianiu na odległość liczy się nie wygląd, czy przebojowość, ale rzeczywiste umiejętności. Ponadto warto sygnalizować pracodawcom moŜliwość uzyskania dofinansowania na wyposaŜenie miejsca pracy dla osoby niepełnosprawnej, co moŜe być czynnikiem przełamującym obawy przed zatrudnieniem takiego pracownika. Wreszcie naleŜy stosować rozwiązanie, które sprawdziło się na terenie Powiatu Olkuskiego w odniesieniu do pełnosprawnych bezrobotnych. Chodzi mianowicie o wykorzystywanie organizowanych mityngów i giełd pracy do pośrednictwa zatrudnienia takŜe dla osób nie w pełni sprawnych. Tworzenie miejsc pracy przez pracodawców to nie jedyny sposób stymulowania zatrudnienia osób z niepełnosprawnością. NaleŜy takŜe dąŜyć do tego, aby osoby niepełnosprawne korzystały z moŜliwości samozatrudnienia, uruchamiając swoją niewielką działalność gospodarczą. Czasem nawet niewielka poŜyczka moŜe zachęcić bezrobotnego do załoŜenia własnej firmy. Stosunkowo nową, ale godną rozpowszechniania formą samozatrudniania są spółdzielnie socjalne, które mogą być tworzone przez grupy



szczególnie naraŜone na wykluczenie społeczne, w tym właśnie przez niepełnosprawnych. Spółdzielnie socjalne są szczególnie warte zasygnalizowania, gdyŜ rozwój tego rodzaju podmiotów jest bardzo mocno promowany przez Unię Europejską, czego dowodem są liczne realizowane w Polsce projekty stymulujące rozwój spółdzielni socjalnych finansowane ze środków Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. Zadania: II.2.1 Wspieranie wykorzystywania telepracy jako nowoczesnych form zatrudniania osób

niepełnosprawnych; Uzasadnienie zadania Telepraca (e-praca) to jedna z metod pracy wykorzystująca technologie telekomunikacyjne i informatyczne, umoŜliwiająca wykonywanie zadań przez pracownika całkowicie lub częściowo poza siedzibą firmy. Biorąc pod uwagę dynamiczny rozwój Internetu i dostęp do niego coraz większej liczby uŜytkowników, liczba potencjalnych telepracowników moŜe stale wzrastać. Ta forma pracy powinna być szeroko wykorzystywana przez osoby niepełnosprawne, gdyŜ: • czasem moŜe to być jedyna moŜliwość podjęcia pracy, • niepełnosprawny utrzymuje stały kontakt ze społeczeństwem, • niepełnosprawni telepracownicy nabierają poczucia własnej wartości i przydatności, • tym sposobem niepełnosprawni rozwijają umiejętności w dziedzinach informatycznych, • telepraca podwyŜsza kwalifikacje, zwiększając szanse na zatrudnienie w innej formie, • nie liczy się tu wygląd, lecz rzeczywiste umiejętności pracownika. • pracodawcy, którzy zetknęli się z telepracą chętnie korzystają z tej formy zatrudniania pracowników.

Te argumenty przemawiają za tym, Ŝe konieczne jest rozpowszechnienie telepracy w Powiecie Olkuskim , zarówno wśród osób niepełnosprawnych, jak i pracodawców. DuŜe moŜliwości wdraŜania pilotaŜowych projektów dają środki finansowe Unii Europejskiej przeznaczane na ten cel. Instytucja koordynuj ąca




Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe

2007 – 2015 Fundusz Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, środki zewnętrzne

II.2.2 Promocja rozwoju spółdzielni socjalnych z udziałem osób niepełnosprawnych na

terenie powiatu olkuskiego; Uzasadnienie zadania Spółdzielnia socjalna to nowy podmiot w polskim systemie prawnym. Jej celem nie jest prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej w interesie swoich członków, jak ma to miejsce w przypadku zwykłej spółdzielni, ale prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków w celu zawodowej i społecznej integracji. Ta nowa w Polsce forma jest doskonałym sposobem na zatrudnienie osób z róŜnych powodów wykluczonych społecznie. Aby rozpowszechnić ideę spółdzielni wśród niepełnosprawnych Powiatu Olkuskiego konieczne jest przeprowadzenie kampanii informacyjnej o moŜliwościach samozatrudnienia w oparciu o tego rodzaju podmiot, sposobach tworzenia i korzyściach wynikających z prowadzenia działalności przez spółdzielnię. Ponadto godne uwagi jest podjęcie współpracy z podmiotami, które realizują pilotaŜowe projekty polegające na stymulowaniu tworzenia spółdzielni socjalnych (np. poprzez udział w roli partnera w projektach), a takŜe samodzielne przygotowywanie wniosków o finansowanie projektów mających na celu tworzenie spółdzielni. Instytucja koordynuj ąca




Powiatowy Urząd Pracy, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, samorządy gminne, organizacje pozarządowe

2006 – 2015 Fundusz Pracy, Fundusze zewnętrzne (IW EQUAL, Europejski Fundusz Społeczny)



II.2.3. WyposaŜenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych odpowiednio do ich potrzeb i moŜliwości;

Uzasadnienie zadania W celu wykorzystania zdolności zawodowych osób z niepełnosprawnością naleŜy prowadzić działania przystosowujące miejsca pracy w taki sposób, aby odpowiadały one ich indywidualnym potrzebom i uzdolnieniom, oraz przeprowadzić adaptację stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Co istotne, moŜliwe jest pozyskanie środków finansowych na tego rodzaju działania z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Zasadne jest zatem prowadzenie akcji promujących tego rodzaju rozwiązanie wśród pracodawców. Ponadto warto przygotowywać wnioski o dofinansowanie tego rodzaju przedsięwzięć ze źródeł zewnętrznych. Instytucja koordynuj ąca




Pracodawcy, Powiatowy Urząd Pracy 2006 – 2015 Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Pracy, fundusze zewnętrzne

II.2.4 Udzielanie poŜyczek i dotacji na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej lub

rolniczej osobom niepełnosprawnym; Uzasadnienie zadania Osoby rozpoczynające lub planujące rozpoczęcie działalności gospodarczej bardzo często nie dysponują wystarczającymi środkami finansowymi na uruchomienie własnej firmy. Sytuacja ta jeszcze wyraźniej zarysowuje się w odniesieniu do osób niepełnosprawnych. Uzyskanie poŜyczki lub dotacji moŜe być czynnikiem decydującym o podjęciu ewentualnej decyzji o uruchomieniu własnej firmy przez osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności. Instytucja koordynuj ąca




Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu, osoby indywidualne, ośrodki pomocy społecznej

Działania ciągłe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, środki prywatne

II.2.5 Organizacja giełd pracy dla osób niepełnosprawnych w ramach giełd i mityngów

pracy dla wszystkich bezrobotnych; Uzasadnienie zadania Na terenie Powiatu Olkuskiego organizowane są raz w roku giełdy pracy, a kilka razy w roku mityngi pracy, w czasie których bezrobotni mogą nawiązać bezpośredni kontakt z pracodawcami oferującymi zatrudnienie. Ta forma pośrednictwa pracy przynosi efekty i w dalszym ciągu się rozwija. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w trakcie imprez na jednym ze stoisk prezentowane były oferty pracy przeznaczone dla osób niepełnosprawnych wraz z informacją o korzyściach wynikających z zatrudniania osób o orzeczonym stopniu niepełnosprawności. Instytucja koordynuj ąca




Pracodawcy, organizacje pozarządowe 2006 – 2015 BudŜet powiatu



II.3. Cel operacyjny: Promocja zatrudniania osób niepełnosprawnych wśród pracodawców

Doradcy pomagający osobom niepełnosprawnym w znalezieniu zatrudnienia podkreślają, Ŝe pracodawcy w bardzo róŜny sposób podchodzą do współpracy z osobami o orzeczonym stopniu niepełnosprawności. Częstokroć przedsiębiorcy obawiają się, Ŝe współpraca z osobą, która nie jest w pełni sprawna moŜe przynieść im więcej problemów niŜ korzyści. NaleŜy pamiętać, Ŝe osoby prowadzące działalność gospodarczą kierują się w swoich działaniach rachunkiem ekonomicznym. Dlatego teŜ konieczne jest skuteczne i cykliczne ich informowanie o oszczędnościach, jakie wiąŜą się z zatrudnianiem osoby niepełnosprawnej. Partnerem w tych działaniach mogą być funkcjonujące na terenie powiatu olkuskiego samorządy gospodarcze i organizacje zrzeszające lokalnych przedsiębiorców. Zadania: II.3.1 Przekazywanie informacji do pracodawców nt. korzyści związanych z zatrudnieniem

pracownika o orzeczonej niepełnosprawności; Uzasadnienie zadania Pracodawcy nie tylko z terenu Powiatu Olkuskiego niejednokrotnie nie chcą zatrudniać pracowników niepełnosprawnych. Wynika to z jednej strony z tak ukształtowanej postawy, ale z drugiej takŜe ze względu na niewystarczającą informację o korzyściach, przede wszystkim finansowych, jakie niesie za sobą zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika. Rzetelna informacja o niŜszych kosztach zatrudnienia osoby niepełnosprawnej, przekazywana poprzez dostarczane ulotki, czy teŜ kontakt bezpośredni moŜe przekonać pracodawcę do podjęcia decyzji o zatrudnieniu. Instytucja koordynuj ąca




Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu Na bieŜąco Fundusz Pracy, BudŜet powiatu

II.3.2 Organizacja spotkań z samorządami gospodarczymi poświęconych zagadnieniu

zatrudniania osób niepełnosprawnych; Uzasadnienie zadania Samorządy gospodarcze skupiają przedsiębiorców zainteresowanych wymianą doświadczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W wielu przypadkach są to osoby otwarte na nowe rozwiązania i zainteresowane pomysłami, które mogą być wykorzystywane w zarządzaniu własnym przedsiębiorstwem. Doroczne spotkania z przedsiębiorcami zrzeszonymi we wskazywanych organizacjach pozwalają na zwrócenie im uwagi na zagadnienie zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz poinformowanie o ewentualnych zmianach w przepisach prawa w tym zakresie. Instytucja koordynuj ąca




Samorządy gospodarcze, organizacje przedsiębiorców

2006 – 2015 BudŜet powiatu



III. CEL STRATEGICZNY: WCZESNE WYKRYWANIE DYSFUNKCJI I MINIMALIZACJA ICH SKUTKÓW WŚRÓD DZIECI I MŁODZIE śY POWIATU OLKUSKIEGO

III.1. Cel operacyjny:

Wspieranie szkolnictwa specjalnego na terenie powiatu olkuskiego Idea szkolnictwa specjalnego została wprowadzona w Ŝycie juŜ w XIX wieku, kiedy dostrzeŜono konieczność zagwarantowania wszystkim dzieciom prawa do kształcenia. Z biegiem lat w Europie rozwijały się róŜne modele kształcenia dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – od opartych na załoŜeniu integracji prawie wszystkich dzieci w głównym nurcie edukacji do tworzenia dwóch odrębnych systemów edukacji. Pomiędzy tymi modelami znajduje się szereg stosowanych rozwiązań pośrednich. Bez względu na stosowany sposób kształcenia nie ulega wątpliwości, Ŝe nauka dzieci jest jednym ze sposobów wdraŜania w Ŝycie praw dziecka i człowieka. W Polsce zarządzanie szkolnictwem specjalnym znajduje się w kompetencjach samorządu powiatowego i to właśnie na tym szczeblu samorządowym leŜy główna odpowiedzialność za jakość procesu kształcenia dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W Powiecie Olkuskim zadanie to jest realizowane głównie poprzez Zespół Szkół Specjalnych w Olkuszu, dlatego konieczne jest ciągłe wspieranie działalności tej placówki. NaleŜy jednak takŜe podejmować działania zmierzające do tworzenia moŜliwie największej liczby klas integracyjnych, gdyŜ to właśnie w takich klasach dzieci i młodzieŜ niepełnosprawna mogą osiągnąć najlepsze wyniki w nauce i czuć się pełnoprawnym członkiem społeczności lokalnej. Szkoły i klasy integracyjne sprzyjają w duŜej mierze równieŜ uczniom zdrowym, którzy uczą się pomagać swoim niepełnosprawnym kolegom. Zadania: III.1.1 Zmiana lokalizacji Zespołu Szkół Specjalnych w Olkuszu; Uzasadnienie zadania Zespół Szkół Specjalnych w Olkuszu jest placówką, gdzie pobierają naukę dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. To jedyny tego rodzaju podmiot na terenie Powiatu Olkuskiego. W chwili obecnej szkoła znajduje się w budynku naleŜącym do Gminy Olkusz, który nie jest w wystarczającym stopniu przystosowany do potrzeb dzieci upośledzonych. W związku z tym zachodzi potrzeba przeniesienia szkoły do innego, uprzednio w odpowiedni sposób przygotowanego budynku. Instytucja koordynuj ąca




Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu 2008 - 2011 BudŜet powiatu, budŜet Gminy Olkusz



III.1.2 Organizacja dowozu dzieci do Zespołu Szkół Specjalnych i innych ośrodków dla dzieci upośledzonych na terenie powiatu;

Uzasadnienie zadania Dzieci upośledzone samodzielnie nie są w stanie dotrzeć do Zespołu Szkół Specjalnych w Olkuszu, w którym mogą poszerzać swoją wiedzę i umiejętności ze względu na duŜą w niektórych przypadkach odległość szkoły od miejsca zamieszkania. Jedynym sposobem, który umoŜliwia im dotarcie do szkoły jest zorganizowany dowóz z miejscowości, w której mieszkają do Olkusza. NaleŜy pamiętać o dowoŜeniu dzieci nawet o wysokim stopniu niepełnosprawności, jeśli tylko stan zdrowia pozwala im na naukę w szkole. Instytucja koordynuj ąca



Urzędy Gmin z terenu Powiatu Olkuskiego

Wydział Edukacji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiatowego w Olkuszu

2006 – 2013 BudŜety gmin

III.1.3 Utworzenie i prowadzenie klas integracyjnych w szkołach ponadgimnazjalnych na

terenie powiatu; Uzasadnienie zadania Przemiany zachodzące w szkolnictwie specjalnym zachodzące w krajach Unii Europejskiej polegają przede wszystkim na zmianie podejścia do niepełnosprawnego ucznia, na zwróceniu uwagi na jego indywidualne, zmienione przez dysfunkcje potrzeby oraz na podejmowaniu działań w celu stworzenia mu jak najlepszych warunków do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Doświadczenia wielu krajów pokazują, Ŝe integracji dzieci i młodzieŜy o specjalnych potrzebach edukacyjnych najlepiej słuŜą szkoły i klasy integracyjne, które są otwarte dla wszystkich dzieci w danej społeczności. Dzieci niepełnosprawne, które uczą się w szkołach z pełnosprawnymi rówieśnikami, w większym stopniu rozwijają swoje społeczne i zawodowe umiejętności, które są potrzebne w codziennym Ŝyciu i na rynku pracy. Nauka w tej samej szkole jest nie tylko korzystna dla dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnej, ale takŜe dla ich pełnosprawnych kolegów. Pozwala im lepiej rozumieć, Ŝe osoby z niepełnosprawnością mają prawo do pełnego uczestnictwa i równości w społeczeństwie. Szkolnictwo integracyjne jest więc najskuteczniejszym środkiem budowania solidarności między dziećmi o specjalnych potrzebach i ich rówieśnikami. Docelowo planowane jest utworzenie oddziałów integracyjnych we wszystkich szkołach ponadgimnazjalnych Powiatu Olkuskiego. Instytucja koordynuj ąca




Szkoły ponadgimnazjalne z terenu Powiatu, Kurator Oświaty w Krakowie

2007 – 2015 BudŜet powiatu, środki zewnętrzne

III.2. Cel operacyjny:

Stworzenie kompleksowego systemu wykrywania dysfunkcji i zapobiegania niepełnosprawności wśród dzieci i młodzieŜy

Wczesne wykrywanie dysfunkcji pojawiających się u dzieci jest koniecznością, poniewaŜ im wcześniej zostaną stwierdzone problemy ze zdrowiem danej osoby tym jest większa szansa na zminimalizowanie, a w niektórych przypadkach likwidację ich wpływu na dalsze Ŝycie młodego człowieka. Jedynie wczesna diagnoza, wielostronna ocena medyczna, psychologiczna, edukacyjna, pozwalają stworzyć realny program skutecznych oddziaływań terapeutycznych na dziecko. W chwili obecnej na terenie powiatu olkuskiego potrzeby w zakresie wczesnego wykrywania dysfunkcji nie są zaspokajane w wystarczającym stopniu. Niezbędne jest utworzenie Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka, a takŜe



stałe diagnozowanie dzieci pod kątem coraz częściej występującego problemu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej. Warto takŜe pamiętać o zapisanym w systemie prawnym, lecz w rzeczywistości rzadko realizowanym obowiązku prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych w szkołach podstawowych. Grupą dorosłych, którzy potrzebują wsparcia w przypadku chorób, czy niepełnosprawności dzieci są ich rodzice. Dlatego z radością naleŜy przyjmować podejmowanie inicjatyw oddolnych w postaci tworzenia grup samopomocowych dla ojców i matek dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wspieranie dzieci i młodzieŜy nie moŜe jednak ograniczać się tylko do rozwiązywania problemów dotyczących ich zdrowia fizycznego. Trzeba pamiętać takŜe o niezbędności zapobiegania wykluczaniu społecznego takŜe dzieci zdrowych, ale pochodzących z rodzin, w których niedostatki wychowania mogą wywoływać pogłębianie się u nich problemów z zachowaniem. Pomoc w nauce i rozwój zainteresowań dzieci i młodzieŜy mogą być skutecznym sposobem na zapobieganie poszerzania przez młodych ludzi grupy osób wykluczonych społecznie na terenie powiatu. Zadania: III.2.1 Diagnozowanie dzieci pod kątem występowania zaburzeń wieku rozwojowego; Uzasadnienie zadania Najczęściej występujące zaburzenia wieku rozwojowego charakteryzują się nadpobudliwością psychoruchową, zaburzeniami koncentracji uwagi, nadmierną impulsywnością, spowolnieniem lub nadruchliwością. Nasilenie powyŜszych objawów jest niewspółmierne do wieku i poziomu rozwoju oraz utrudnia funkcjonowanie dziecka w otoczeniu. Szczególnie istotne jest, aby moŜliwie najwcześniej udało się wykryć chorobę u dziecka, co jest skomplikowane i w głównej mierze opiera się na obserwacji dziecka. Istotna w tym procesie jest współpraca z rodzicami i nauczycielami w szkole. NaleŜy pamiętać, Ŝe nie kaŜde dziecko, które jest niegrzeczne lub ma problemy w nauce jest chore. Prawidłowa diagnoza jest warunkiem skutecznego, choć wielokierunkowego i długotrwałego leczenia dziecka. Instytucja koordynuj ąca



Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne

Zakłady Opieki Zdrowotnej, pedagodzy szkolni, dyrektorzy szkół, rodzice, organizacje pozarządowe

Na bieŜąco BudŜet powiatu, Narodowy Fundusz Zdrowia

III.2.2 Wspieranie inicjatyw tworzenia grup samopomocowych dla rodziców

wychowujących dzieci niepełnosprawne; Uzasadnienie zadania Nadrzędnym celem członków grup samopomocowych jest pomoc samym sobie w kręgu osób dotkniętych takim samym problemem. Poprzez wspólną pracę w ramach grupy samopomocowej moŜna łatwiej poradzić sobie z obciąŜeniami socjalnymi, psychicznymi i/lub będącymi wynikiem choroby. Takie działania ułatwiają radzenie sobie z problemami rodziców dzieci dotkniętych niepełnosprawnością. Tworzenie grup jest procesem oddolnym i rolą samorządu w tym wypadku moŜe być jedynie wspieranie organizacyjne (np. udostępnianie sali na spotkania grupy, pomoc przy przygotowywaniu wyjazdów grupy). Instytucja koordynuj ąca



Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu

Grupy samopomocowe, organizacje pozarządowe, gminy


BudŜet powiatu, środki zewnętrzne



III.2.3 Prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla dzieci we wszystkich szkołach na terenie powiatu;

Uzasadnienie zadania Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w myśl obowiązującego prawa powinny być prowadzone w kaŜdej szkole podstawowej dla dzieci klas I – III mających trudności w nabyciu umiejętności czytania i pisania, które wynikają z uwarunkowań wewnętrznych niezaleŜnych od chęci i zaangaŜowania. Zajęcia dotyczą przede wszystkim zdolności analizy i syntezy wzrokowej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, pamięci wzrokowej oraz analizy i syntezy słuchowej. Okazuje się jednak, Ŝe w bardzo wielu przypadkach jest to trudne ze względu na ograniczoność środków finansowych. Mimo wszystko, konieczne jest podjęcie działań na rzecz rozpoczęcia prowadzenia zajęć, chociaŜby poprzez próbę pozyskania środków finansowych ze źródeł zewnętrznych. Instytucja koordynuj ąca



Dyrektorzy szkół podstawowych

Urzędy Gmin z terenu powiatu, Starostwo Powiatowe w Olkuszu

2009 – 2015 BudŜety gmin, fundusze zewnętrzne

III.2.4 Wspieranie działań w celu powołania Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju

Dziecka w wieku od 0 do 7 lat; Uzasadnienie zadania W pierwszych latach Ŝycia dziecka kluczowym zadaniem jest rozpoznawanie wszelkich oznak sugerujących, Ŝe rozwój dziecka moŜe być zaburzony. Zadaniem Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka powinno być ustalenie rozwoju dziecka, kierunków i harmonogramu działań w zakresie wczesnego wspomagania i wsparcia rodziny dziecka, opracowanie i realizowanie z dzieckiem i jego rodziną indywidualnego programu wczesnego wspomagania, z uwzględnieniem działań wspomagających rodzinę dziecka, koordynowania działań specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem oraz oceniania postępów dziecka. Zespół powinni utworzyć: pedagog posiadający kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności dziecka, psycholog, logopeda, inni specjaliści, dzięki czemu pomoc udzielana dziecku i jego rodzinie będzie kompleksowa. Na terenie Powiatu Olkuskiego dotychczas nie funkcjonuje Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka, pomimo zauwaŜalnego zapotrzebowania na działalność takiej placówki. Jedyną moŜliwością uzyskania wsparcia jest korzystanie z pomocy placówek zlokalizowanych w Krakowie, co nie jest łatwe ze względu na duŜą liczbę dzieci i ich rodzin z samego Krakowa, które znajdują wsparcie w tamtejszych ośrodkach. Sposobem na rozwiązanie jest powołanie do Ŝycia placówki na terenie Powiatu Olkuskiego. Instytucja koordynuj ąca




Zakłady opieki zdrowotnej z terenu Powiatu, szkoły podstawowe, przedszkola, poradnie psychologiczno-pedagogiczne

Wspieranie – od 2006, utworzenie – 2010

środki zewnętrzne




AKTYWIZACJA RYNKU PRACY

POWIATOWY PROGRAM PROMOCJI ZATRUDNIENIA

ORAZ AKTYWIZACJI LOKALNEGO RYNKU PRACY

I. CEL STRATEGICZNY: ZMNIEJSZENIE POZIOMU I SPOŁECZNYCH SKUTKÓW BEZROBOCIA W POWIECIE


Aktywizacja zawodowa osób młodych, nie posiadających pracy Analiza danych na temat bezrobocia w Powiecie Olkuskim wskazuje na potrzebę tworzenia systemów wsparcia dla osób młodych, które po zakończeniu edukacji są na etapie kształtowania własnego warsztatu zawodowego oraz zdobywania umiejętności. Istotnym zagadnieniem jest szybkie dostosowywanie profili kształcenia szkół z terenu powiatu do zmieniającego się rynku pracy. Oczywiście jako rynek pracy dla absolwentów olkuskich szkół naleŜy postrzegać takŜe duŜe rynki pracy, jakimi są aglomeracje krakowska i górnośląska. DuŜą grupę osób stanowią takŜe osoby bez staŜu pracy. Udostępnienie lokalnych programów staŜowych i elastycznych form pracy (zastępstwo, praca na odległość, wolontariat) w znaczny sposób mogłoby zmniejszyć liczbę osób bezrobotnych bez staŜu pracy, podnosząc ich umiejętności praktyczne, a tym samym zwiększając konkurencyjność na rynku pracy. Zadaniem Powiatowego Urzędu Pracy jest równieŜ aktywizowanie młodych ludzi w zakresie umiejętnego, samodzielnego poszukiwania pracy. W ostatnich latach pogłębia się niepokojąca tendencja niepodejmowania pracy przez coraz większą liczbę osób kończących edukację. Automatycznie stają się one łatwym celem dla róŜnych zjawisk patologicznych, przechodząc w statystykach Powiatowego Urzędu Pracy do grupy osób pozostających bez pracy powyŜej 24 miesięcy. Zadania: I.1.1 BieŜące monitorowanie wykształcenia i kwalifikacji młodych ludzi, w tym

absolwentów szkół ponadgimnazjalnych powiatu; Uzasadnienie zadania

Zadanie to powinno być punktem wyjścia do dalszych działań wspierających aktywizację młodych ludzi. Wiedza na temat poziomu wykształcenia i kwalifikacji młodych ludzi umoŜliwia tworzenie i realizację narzędzi wsparcia dla młodzieŜy i absolwentów szkół Instytucja koordynuj ąca



Powiatowy Urząd Pracy, szkoły, gminy, pracodawcy i organizacje pracodawców, Ochotnicze Hufce Pracy

działania ciągłe

budŜet powiatu



I.1.2 Organizacja we współpracy z pracodawcami staŜy w celu zdobycia przez młodych

ludzi koniecznych umiejętności; Uzasadnienie zadania

StaŜe umoŜliwiają osobom młodym – do 25 roku Ŝycia lub do 27 roku Ŝycia ale pod warunkiem ukończenia studiów wyŜszych w ostatnich 12 miesiącach – wykorzystanie w sposób praktyczny wiedzy zdobytej w procesie edukacji, a przede wszystkim dają młodym ludziom szansę na uzyskanie niezbędnego w dalszej pracy zawodowej doświadczenia. Jest to forma aktywizacji z powodzeniem stosowana juŜ przez Powiatowy Urząd Pracy Instytucja koordynuj ąca



pracodawcy i organizacje pracodawców, gminy, Ochotnicze Hufce Pracy

działania ciągłe

Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

I.1.3 Podpisywanie z pracodawcami umów w celu zdobycia przez młodych ludzi

doświadczenia zawodowego w ramach przygotowania zawodowego; Uzasadnienie zadania

Umowy obejmują osoby długotrwale bezrobotne, bez kwalifikacji zawodowych, niepełnosprawne i samotnie wychowujące przynajmniej jedno dziecko do lat 7, a ich celem jest uzyskanie niezbędnych w dalszej pracy zawodowej nowych kwalifikacji poprzez praktyczne wykonywanie zadań zawodowych. Jest to forma aktywizacji z powodzeniem stosowana juŜ przez Powiatowy Urząd Pracy. Instytucja koordynuj ąca



pracodawcy i organizacje pracodawców, gminy, Ochotnicze Hufce Pracy

działania ciągłe


I.1.4 Organizowanie pracy i refundacji części jej kosztów przy zatrudnianiu osób

młodocianych; Uzasadnienie zadania

Reforma systemu oświaty i wprowadzenie nowych szczebli edukacyjnych (gimnazja, przy jednoczesnym skróceniu czasu trwania szkoły podstawowej) uwypukliła zjawisko młodych osób kończących edukację na szkole podstawowej lub gimnazjum – z róŜnych względów. Będąc w tym okresie niepełnoletnimi oraz nie posiadając Ŝadnego przygotowania do wejścia na rynek pracy, osoby te juŜ na początku dorosłego Ŝycia naraŜone są na wykluczenie społeczne oraz rozmaite patologie. W celu przeciwdziałania takim sytuacjom naleŜy zintensyfikować działania na rzecz zatrudniania osób młodocianych (od 15 roku Ŝycia). Działaniami tymi zajmują się Ochotnicze Hufce Pracy, które powinny monitorować środowiska lokalne w celu identyfikowania kwalifikujących się do tych działań osób, zapewniając im opiekę prawną oraz miejsca pracy – współpracując w tym zakresie z Cechami Rzemiosł RóŜnych i innymi zrzeszeniami przedsiębiorców. Instytucja koordynuj ąca


Ochotnicze Hufce Pracy

Powiatowy Urząd Pracy, samorządy lokalne, przedsiębiorcy, Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Urząd Wojewódzki, zrzeszenia przedsiębiorców.

działania w miarę zidentyfikowanych moŜliwości

środki własne przedsiębiorców, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny




Aktywizacja zawodowa kobiet Programy operacyjne dysponujące środkami strukturalnymi Unii Europejskiej kładą duŜy nacisk na wdraŜanie projektów wyrównujących równość szans płci. Działania słuŜące aktywizacji kobiet słuŜą nie tylko zaspokajaniu ich aspiracji zawodowych, ale takŜe mają na celu godzenie obowiązków rodzinnych i słuŜbowych. Wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy powinno przynieść efekty w postaci wzrostu poziomu zatrudnienia kobiet oraz podwyŜszenia ich statusu społecznego i ekonomicznego. W Powiecie Olkuskim jest duŜa liczba kobiet, które do tej pory nie pracowały, zajmując się domem i wychowywaniem dzieci. Obecnie, gdy ich męŜowie stracili pracę w duŜych państwowych zakładach, nierzadko kobiety te zmuszone są do poszukiwania płatnej pracy, aby pomóc utrzymać rodzinę. Rozwój małych i średnich firm moŜe im pomóc w znalezieniu pracy – wsparcie dla kobiet powinno być jednak działaniem skoordynowanym i obejmującym szerokie grono zainteresowanych kobiet. Zadania: I.2.1 Prowadzenie działań promocyjno-informacyjnych z zakresu rynku pracy

i przedsiębiorczości, skierowanych do środowisk kobiecych; Uzasadnienie zadania

Po wejściu do Unii Europejskiej, Polska ma dostęp do nowych programów i funduszy kierowanych do środowisk kobiecych. Istotne jest zatem monitorowanie wszelkich informacji istotnych dla kobiet, odpowiednie ich segregowanie i przekazywanie do odpowiednich grup odbiorców. Działania promocyjno-informacyjne powinny przybrać róŜnorodny charakter – od informacji zamieszczanych w Internecie i mediach lokalnych, po opracowywanie broszur i informatorów Instytucja koordynuj ąca



Powiatowy Urząd Pracy, Gminne Centra Informacyjne, pracodawcy i organizacje pracodawców, organizacje pozarządowe, Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

działania ciągłe


I.2.2 Wspieranie kobiet w godzeniu Ŝycia zawodowego i rodzinnego; Uzasadnienie zadania

Zadanie ma umoŜliwi ć kobietom aktywnym moŜliwość rozwoju zawodowego, bez zaniedbywania obowiązków rodzinnych. Zadanie moŜe obejmować np. współfinansowanie systemu opieki na dzieckiem, organizacji pomocy domowej etc. Instytucja koordynuj ąca



Gminne Centra Informacyjne, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodki Pomocy Społecznej, organizacje pozarządowe

działania ciągłe

Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, fundusze prywatne

I.2.3 Organizacja spotkań integracyjnych i motywacyjnych dla kobiet; Uzasadnienie zadania

Organizacja spotkań dla kobiet ma na celu wspieranie ich w procesie poszukiwania zatrudnienia i zdobywania nowych umiejętności zawodowych. Planowane są następujące działania skierowane do kobiet:

- spotkania z pracodawcami,



- spotkania z kobietami-przedsiębiorcami - warsztaty aktywizujące

Efektem tych spotkań moŜe być utworzenie Klubu Kobiet Aktywnych – stowarzyszenia działającego na rzecz kobiet z terenu powiatu olkuskiego. Instytucja koordynuj ąca



Powiatowy Urząd Pracy, Gminne Centra Informacyjne, pracodawcy i organizacje pracodawców, organizacje pozarządowe, Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

działania ciągłe



Rozwój systemu szkoleń i kursów zawodowych dla osób bezrobotnych System szkoleń i kursów od wielu lat jest jednym z głównych narzędzi aktywizacji osób bezrobotnych w naszym kraju. Efektywny system szkoleniowy oferuje nie tylko profesjonalne i praktyczne metody zdobywania wiedzy i umiejętności, ale takŜe na bieŜąco prowadzi monitoring potrzebnych tematów, odzwierciedlających sytuację na rynku pracy. Osobnym zagadnieniem w stosunku do szkoleń zawodowych jest organizacja kursów wspomagających proces poszukiwania pracy oraz zwiększających dodatkowe umiejętności osób bezrobotnych, np.: kursy komputerowe, kursy nauki języków obcych, etc. Udział w szkoleniach jest nie tylko źródłem nowej wiedzy i umiejętności, ale nierzadko jest formą oderwania się od problemów nurtujących na co dzień osoby bezrobotne oraz stanowi forum wymiany doświadczeń przez osoby poszukujące pracy. Zadania: I.3.1 Systematyczne badanie potrzeb szkoleniowych osób bezrobotnych; Uzasadnienie zadania

Tematyka organizowanych szkoleń i kursów dla bezrobotnych musi być odpowiedzią na bieŜące potrzeby osób bezrobotnych i pracodawców, stąd teŜ waŜne staje się stałe identyfikowanie tych potrzeb i podejmowanie działań słuŜących ich zaspokajaniu Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Rada Konsultacji ds. Organizacji Pozarządowych w ramach Partnerstwa Lokalnego, jednostki szkoleniowe, pracodawcy

działania ciągłe

Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, budŜet powiat

I.3.2 WdraŜanie umów w zakresie szkoleń na linii: Powiatowy Urząd Pracy – bezrobotny

– pracodawca; Uzasadnienie zadania

Umowy pomiędzy Powiatowym Urzędem Pracy, bezrobotnym i pracodawcą są bardzo efektywną formą współpracy, gdyŜ umoŜliwiają zaspokojenie potrzeb osób poszukujących pracy oraz firm poszukujących odpowiednio przeszkolonego pracownika






Starostwo Powiatowe w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, pracodawcy

działania ciągłe

Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, pracodawcy

I.3.3 Stworzenie ponadpowiatowej bazy danych instytucji szkoleniowych i edukacyjnych; Uzasadnienie zadania

Baza danych instytucji szkoleniowych i edukacyjnych, systematycznie weryfikowana i aktualizowana, ma słuŜyć organizacji wysokiej jakości szkoleń i kursów, odpowiadających aktualnym potrzebom bezrobotnych i firm, a takŜe stałej ocenie prowadzonych szkoleń. W bazie (internetowej i drukowanej) powinny się znaleźć firmy szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyŜsze oraz organizacje pozarządowe prowadzące kursy. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyŜsze, pracodawcy

działania ciągłe


I.3.4 Organizacja szkoleń zawodowych metodą symulacji pracy; Uzasadnienie zadania

Szkolenia prowadzone metodą symulacji pracy są odzwierciedleniem faktycznych warunków, jakie panują na określonym stanowisku pracy (np. specjalny poligon dla zawodów budowlanych), dlatego stanowią o wysokiej efektywności takich szkoleń. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Gminne Centra Informacyjne, Zakład Doskonalenia Zawodowego, Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy, Ochotniczy Hufiec Pracy, izby rzemieślnicze, jednostki szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyŜsze, pracodawcy,

działania ciągłe

Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, pracodawcy

I.3.5. Organizacja szkoleń „ABC komputerowe”; Uzasadnienie zadania

Znajomość obsługi komputera i Internetu jest coraz częściej podstawowym warunkiem przyjęcia do pracy nie tylko w biurze. Szkolenia z tego zakresu powinny z jednej strony uczyć podstawowych umiejętności komputerowych, z drugiej natomiast rozwijać u słuchaczy znajomość praktycznych programów, np. księgowych czy zarządzania magazynowego Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyŜsze, Zakład Doskonalenia Zawodowego, Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy, pracodawcy, Gminne Centra Informacyjne

działania w miarę zidentyfikowanych potrzeb i środków




I.3.6. Organizacja szkoleń i kursów z zakresu nauki języków obcych; Uzasadnienie zadania

Znajomość języków obcych od dawna jest podstawowym warunkiem znalezienia atrakcyjnej pracy. Zadanie to ma obecnie niezwykle istotne znaczenie w kontekście pojawiających się ofert pracy w krajach Unii Europejskiej. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyŜsze, Zakład Doskonalenia Zawodowego, pracodawcy, Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy, Gminne Centra Informacyjne, Wojewódzki Urząd Pracy – EURES.

działania w miarę zidentyfikowanych potrzeb i środków


I.3.7. Organizacja kierunkowych kursów zawodowych; Uzasadnienie zadania

Organizacja kierunkowych kursów zawodowych jest jedną z najbardziej efektywnych form aktywizacji osób bezrobotnych. Często są one organizowane pod potrzeby jakiegoś pracodawcy planującego zatrudnienie większej ilości osób w określonym zawodzie. Ponadto kursy te najczęściej dotyczą nowoczesnych technik wykonywania danego zawodu. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyŜsze, Zakład Doskonalenia Zawodowego, pracodawcy, Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy, Gminne Centra Informacyjne

działania ciągłe Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny


Rozwój systemu informacji z zakresu pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego

Pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe, jako kluczowe narzędzia aktywizacji rynku pracy, wymagają stałego rozwoju wykorzystującego nowe technologie i nowe formy pracy. Powiększający się zasób informacji o róŜnej tematyce i róŜnym pochodzeniu wymaga odpowiedniego zarządzania tą informacją – zbierania, selekcjonowania i udostępniania zainteresowanym odbiorcom. Powiatowy Urząd Pracy powinien prowadzić cykliczne badania lokalnego rynku pracy, aktualizując informacje na jego temat, co ma niebagatelne znaczenie przy doborze instrumentów i narzędzi aktywizacyjnych. Monitoringowi poddane być powinny zawody deficytowe i nadwyŜkowe na terenie powiatu, aspiracje i predyspozycje absolwentów szkół, kierunki kształcenia, etc. Coraz większego znaczenia w działaniach informacyjnych nabierają nowe technologie informatyczne. Powstają interaktywne kioski dla bezrobotnych (monitor dotykowy), dzięki którym moŜna poznać przepisy prawne, nauczyć się pisania Ŝyciorysu i listu motywacyjnego, a przede wszystkim dostać się do bazy, w której znajdują się oferty pracy.



Zadania: I.4.1 Opracowanie i aktualizacja bazy danych, zawierającej segmentację bezrobotnych i

poszukujących pracy według róŜnych kryteriów; Uzasadnienie zadania

Segmentacja bezrobotnych i poszukujących pracy według róŜnych kryteriów (np. kwalifikacje, staŜ pracy, wiek etc.) z uwzględnieniem podziału na poszczególne gminy powiatu olkuskiego, powinna być punktem wyjścia dla tworzenia programów wsparcia kierowanych do określonych grup odbiorców. UmoŜliwi to bardziej racjonalne wykorzystanie środków finansowych i osiągnięcie zamierzonych efektów. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, samorządy gminne, Gminne Centra Informacyjne, jednostki pozarządowe, organizacje szkoleniowe, pracodawcy

działania ciągłe


I.4.2 WdroŜenie dla mieszkańców powiatu systemu informacji i promocji w zakresie

programów rynku pracy; Uzasadnienie zadania

Działania aktywizujące lokalny rynek pracy muszą uwzględniać system informacji dla osób bezrobotnych i pracodawców z zakresu nowych programów rynku pracy, organizowanych szkoleń, dostępnych form wsparcia etc. Aby dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców naleŜy wykorzystywać uzupełniające się kanały informacyjne – tablice ogłoszeń, media lokalne i regionalne, Internet, ulotki, broszury etc. Instytucja koordynuj ąca



Wydział Promocji i Rozwoju Starostwa Powiatowego, Gminne Centra Informacyjne, samorządy gminne, prasa lokalna

działania ciągłe


I.4.3 Wykorzystanie nowoczesnych technologii komputerowych w rozwoju pośrednictwa

pracy; Uzasadnienie zadania

Rozwój i wykorzystanie nowoczesnych technologii umoŜliwia sprawną, szybką i w zwiększonym zakresie wymianę informacji pomiędzy zainteresowanymi partnerami (PUP – bezrobotny – pracodawca). UmoŜliwia takŜe tworzenie baz ofert pracy w Internecie i ich bieŜącą aktualizację Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy

działania ciągłe


I.4.4 Organizacja Gminnych Klubów Pracy na bazie Gminnych Centrów Informacyjnych; Uzasadnienie zadania

Działania aktywizujące lokalny rynek pracy muszą uwzględniać system informacji i poradnictwa dla osób bezrobotnych i pracodawców z zakresu nowych programów rynku pracy, organizowanych szkoleń, dostępnych form wsparcia etc. Aby dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców powinny zostać zorganizowane w Gminne Kluby Pracy, prowadzące działania informacyjne i poradnictwa z zakresu nowych programów rynku pracy, nowych moŜliwości dla bezrobotnych i pracodawców, organizowanych szkoleń etc. Ich siedzibą mogą być Gminne Centra Informacyjne. Instytucja Partnerzy Okres realizacji Źródła finansowania



koordynuj ąca

Samorządy gminne Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Powiatowy Urząd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy

2006-2010


I.4.5 Organizacja „Targów Pracy” – spotkań osób bezrobotnych, poszukujących pracy i

pracodawców; Uzasadnienie zadania

„Targi pracy” są efektywną formą kontaktów osób bezrobotnych, poszukujących i oferujących pracę. Bezrobotni i kandydaci mają moŜliwość zaprezentowania swoich walorów zawodowych, nawiązać interesujące kontakty, a pracodawcy mogą bezpośrednio poznać potencjalnych kandydatów do pracy oraz zareklamować produkty bądź usługi swojej firmy. Targom towarzyszy poradnictwo zawodowe dla osób bezrobotnych Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy, gminy

działania ciągłe

Fundusz Pracy, budŜet powiatu, Europejski Fundusz Społeczny

I.4.6 Stosowanie przez doradców zawodowych nowoczesnych technik poradnictwa

indywidualnego i grupowego; Uzasadnienie zadania

Biorąc pod uwagę szybkie zmiany na rynku pracy (m.in. rozwój nowych zawodów, nowych firm) rola doradców zawodowych nabiera coraz większego znaczenia. Rozwój nowych technik pracy (techniki informatyczne, metody interaktywne) z osobami zainteresowanymi wymagać będą ich przyswojenia i stosowania przez doradców. Coraz powszechniejsze będzie się stawało udzielanie porad przez Internet. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Wojewódzki Urząd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawców

działania ciągłe

Fundusz Pracy, budŜet powiatu, Europejski Fundusz Społeczny

I.4.7 Współpraca Powiatowego Urzędu Pracy ze szkołami w zakresie doradztwa

zawodowego i kształtowania kariery zawodowej młodych ludzi; Uzasadnienie zadania

Kształtowanie kariery zawodowej powinno rozpoczynać się juŜ od szczebla szkół podstawowych (VI klasy). MłodzieŜ szkolna, często wahająca się pomiędzy wyborem róŜnych profili nauczania czy rodzaju studiów, musi mieć wsparcie nie tylko w rodzicach czy pedagogach szkolnych, ale takŜe wśród profesjonalnie przygotowanych do tego doradców zawodowych Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, szkoły, pracodawcy i organizacje pracodawców, samorządy gminne, organizacje pozarządowe

działania ciągłe

BudŜet powiatu, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny



I.4.8 Funkcjonowanie sali informacji zawodowej z dostępem do Internetu w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu;


Sala informacji zawodowej z dostępem do Internetu w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu ma słuŜyć nie tylko szkoleniom i warsztatom dla osób bezrobotnych, ale takŜe powinna być centrum dla osób poszukujących pracy, gdzie moŜna wydrukować odpowiedni materiał, wysłać fax bądź e-maila. Dodatkowo osoba korzystająca z sali powinna mieć moŜliwość rozmowy z doradcą zawodowym. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, bezrobotni

działania ciągłe

budŜet powiatu, Europejski Fundusz Społeczny, sponsorzy

I.4.9 Monitoring rynku pracy – przeprowadzanie okresowych badań wśród pracodawców,

placówek edukacyjnych i innych instytucji lokalnych; Uzasadnienie zadania

Badania takie powinien realizować i finansować Powiatowy Urząd Pracy. W zakres tych badań powinny wejść takie zagadnienia, jak: określenie zwodów deficytowych na danym obszarze, określenie zawodów nadwyŜkowych, analiza wpływających ofert pracy i kierunków edukacyjnych. Wyniki badań mają słuŜyć prognozowaniu sytuacji na lokalnym rynku pracy i umoŜliwiać właściwy dobór form aktywizujących dla osób bezrobotnych. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, przedsiębiorcy, zrzeszenia przedsiębiorców, placówki edukacyjne, ośrodki pomocy społecznej, Gminne Centra Informacyjne

działania cykliczne

Fundusz Pracy


Zwiększanie szans na rynku pracy osób z grup zagroŜonych wykluczeniem społecznym

Do grup zagroŜonych wykluczeniem społecznym na rynku pracy moŜna zaliczyć m.in. osoby długotrwale bezrobotne (> 12 miesięcy bez pracy), osoby niepełnosprawne, byłych więźniów, osoby uzaleŜnione od alkoholu i narkotyków, bezdomnych. Osobom tym bardzo trudno nie tylko znaleźć pracę, ale często brak im odwagi do podejmowania kontaktów społecznych. Zjawisko to jest bardzo niepokojące, gdyŜ trwający zbyt długo stan „odrzucenia” społecznego wywiera niekorzystne symptomy psychiczne oraz powoduje spadek kwalifikacji i umiejętności tych osób. Dodatkowo częstym trendem społecznym jest w takich sytuacjach przekazywanie „bezradności” swoim dzieciom. Dlatego tak waŜne staje się odpowiednie reagowanie na stwierdzone potrzeby środowisk zagroŜonych wykluczeniem społecznym, dla których praca i stałe kontakty ze społeczeństwem są nierzadko jedynym ratunkiem przed całkowitą marginalizacją.



Zadania: I.5.1 Organizacja we współpracy z pracodawcami prac krótkoterminowych dla osób z

grup zagroŜonych wykluczeniem społecznym, bezrobotnych i poszukujących pracy; Uzasadnienie zadania

Prace krótkoterminowe (np. na zastępstwo, wolontariat) są nierzadko pierwszym zetknięciem się osób z grup marginalizowanych z rynkiem pracy oraz ułatwiają im integrację ze społeczeństwem. Pracodawcom umoŜliwiają natomiast bieŜące, efektywne prowadzenie firmy np. w okresie wakacji czy długotrwałej choroby pracownika. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy czasowej, samorządy gminne, Ochotnicze Hufce Pracy, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, ośrodki pomocy społecznej

działania w miarę zidentyfikowanych potrzeb

Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, PFRON

I.5.2 Organizacja warsztatów i szkoleń aktywizujących dla osób z grup zagroŜonych

wykluczeniem społecznym; Uzasadnienie zadania

Warsztaty i szkolenia będą miały na celu zdiagnozowanie potencjału zawodowego osób z grup marginalizowanych oraz podnoszenie ich kwalifikacji zawodowych. SłuŜyć będą takŜe przezwycięŜaniu problemów, z którymi borykają się te osoby. Instytucja koordynuj ąca



Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodki Pomocy Społecznej, pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy czasowej, samorządy gminne


Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, PFRON

I.5.3 Zorganizowanie Centrum Integracji Społecznej; Uzasadnienie zadania

MoŜliwość tworzenia Centrum Integracji Społecznej wynika z ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym. Centrum jest jednostką organizacyjną realizującą reintegrację zawodową i społeczną osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym dla (m.in. byłych więźniów, osób uzaleŜnionych od alkoholu i narkotyków, osób niepełnosprawnych i bezrobotnych powyŜej 3 lat). Centrum moŜe prowadzić działalność wytwórczą, handlową lub usługową oraz działalność wytwórczą w rolnictwie. Nie stanowi ona jednak działalności gospodarczej w myśl przepisów o działalności gospodarczej. Centrum moŜe być tworzone przez samorząd lokalny lub organizację poŜytku publicznego. Instytucja koordynuj ąca


Samorządy gminne Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowy Urząd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawców, Urząd Marszałkowski, Wojewoda Małopolski, organizacje pozarządowe

2007-2008

Gminny fundusz rozwiązywania problemów alkoholowych, Marszałek Województwa, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Fundusz Pracy, PFRON



I.5.4 Finansowanie prac społecznie uŜytecznych; Uzasadnienie zadania

MoŜliwość tworzenia miejsc pracy w formie prac społecznie uŜytecznych wynika z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zakres takich prac na własnym terenie oraz zapotrzebowanie na nie powinny identyfikować samorządy lokalne. Dobór osób angaŜowanych do prac społecznie uŜytecznych opierałby się m.in. na informacji z gminnych ośrodków pomocy społecznej, w oparciu o ich doświadczenia pomocy osobom z terenu danej gminy (istotne informacje dotyczące stanu materialnego osób, sytuacji rodzinnej i zawodowej, zdrowotnej, etc.) oraz pośrednio z Powiatowego Urzędu Pracy. Samorząd lokalny mógłby wnioskować do Powiatowego Urzędu Pracy o zatrudnieniu wyselekcjonowanych osób w konkretnym zakresie pracy. Powiatowy Urząd Pracy finansowałby zatrudnienie przy takiej formule prac społecznie uŜytecznych. Instytucja koordynuj ąca


Samorządy gminne, Powiatowy Urząd Pracy – finansowanie

Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Ośrodki Pomocy Społecznej, organizacje pozarządowe i wyznaniowe

Działania ciągłe

Fundusz Pracy

I.5.5 Organizacja kursów języka migowego i języka Braille’a; Uzasadnienie zadania

Z obserwacji Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu wynika zapotrzebowanie wśród określonych grup pracowników kontaktujących się z osobami niepełnosprawnymi (doradcy zawodowi, pracownicy instytucji pomocy społecznej) na kursy języka migowego i języka Braille’a. Instytucja koordynuj ąca


Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Ośrodki Pomocy Społecznej, samorządy gminne


Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, PFRON, budŜet powiatu


Promocja przedsiębiorczości ze szczególnym uwzględnieniem samozatrudnienia Działania kierowane do osób bezrobotnych i poszukujących pracy nie mogą ograniczać się tylko do wypłacania zasiłków i pośredniczenia w zatrudnieniu, ale takŜe muszą uwzględniać działania słuŜące krzewieniu wśród tych osób cech przedsiębiorczych. Cechy te często tkwią w ludziach, ale nie są do końca zidentyfikowane i wykorzystywane. Działania szkoleniowo-doradcze, wsparte narzędziami finansowymi (mikropoŜyczki, dotacje, poręczenia kredytowe) mogą doprowadzić do wzrostu liczby małych firm w Powiecie Olkuskim. W tym celu konieczna jest konsolidacja działań wielu instytucji działających – nie bez sukcesu – w Powiecie Olkuskim, na niwie wspierania rozwoju sektora MSP. Zadania: I.6.1 Organizacja szkoleń i doradztwa dotyczącego zakładania własnego biznesu; Uzasadnienie zadania

Samozatrudnienie jest ze wszech miar poŜądanym działaniem ze strony przedstawicieli społeczności lokalnej. Samorząd lokalny oraz słuŜby pracy powinny dąŜyć do jak największej popularyzacji tego zjawiska, zachęcając osoby niezdecydowane, bojące się ryzyka lub posiadające zbyt małą wiedzę na ten temat. Dobrze funkcjonujący system



szkoleń i doradztwa dla osób zakładających własną firmę stanowi warunek konieczny w rozwoju małych i średnich firm na szczeblu lokalnym. Działania te powinny być poparte badaniami pozwalającymi określić faktyczne potrzeby i moŜliwości osób planujących prowadzenie własnego biznesu Instytucja koordynuj ąca



Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, jednostki szkoleniowe, organizacje pozarządowe, gminy, agencje rozwoju lokalnego, Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych


BudŜet powiatu, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

I.6.2 Wydanie informatora dla osób zakładających swoją firmę po raz pierwszy; Uzasadnienie zadania

Informator ma stanowić kompendium wiedzy dla osób zakładających własną firmę. Znajdą się w nim informację, w jaki sposób „krok po kroku” załoŜyć firmę, jaką wybrać formę opodatkowania, jak zatrudnić pracowników, gdzie uzyskać wsparcie finansowe, jakich błędów unikać etc. Informator powinien być dostępny w formie drukowanej i internecie oraz musi być regularnie aktualizowany Instytucja koordynuj ąca



Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, instytucje szkoleniowe, organizacje pozarządowe, gminy, agencje rozwoju lokalnego


BudŜet powiatu, Fundusz Pracy

I.6.3 Udzielanie wsparcia finansowego dla osób rozpoczynających działalność

gospodarczą (preferencyjne poŜyczki, poręczenia kredytowe); Uzasadnienie zadania

Niejednokrotnie sukces nowopowstałych form, a w szczególności ich dłuŜsze utrzymanie się na rynku, zaleŜy od oferowanych narzędzi pomocy finansowej. Potencjalny przedsiębiorca powinien mieć dostęp do preferencyjnych źródeł finansowych i moŜliwości uzyskania poręczenia kredytu bankowego. W wielu powiatach w Polsce działają Fundusze PoŜyczkowe i Fundusze Poręczeń Kredytowych, które stanowią atrakcyjny system wsparcia finansowego dla lokalnych firm, zarówno powstających, jak równieŜ istniejących. Instytucja koordynuj ąca



Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, instytucje szkoleniowe, organizacje pozarządowe, gminy, agencje rozwoju lokalnego


BudŜet powiatu, budŜety jednostek samorządowych, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

I.6.4 Organizacja „okienek przedsiębiorczości”; Uzasadnienie zadania

„Okienka przedsiębiorczości” w urzędach samorządowych są tematem, o którym dyskutuje się w środowiskach samorządowych, politycznych i inwestorów od dłuŜszego czasu. Ich funkcjonowanie opierałoby się na przekazywaniu kompetentnej informacji wstępnej na temat moŜliwości prowadzenia działalności gospodarczej oraz inwestowania na terenie danej gminy. Informacja ta poparta byłaby pomocą techniczną w wypełnianiu róŜnorodnych formularzy i podań. Okienka przedsiębiorczości z pewnością poprawiłyby wizerunek samorządów w oczach przedsiębiorców i inwestorów oraz znacznie skróciły tzw. ścieŜkę administracyjną. Gminy mogłyby je tworzyć np. w oparciu o coraz częściej powstające Biura Obsługi Interesantów lub we współpracy z róŜnymi instytucjami w ramach róŜnorodnych



programów (np. w Starostwie Powiatowym w Olkuszu funkcjonuje punkt informacyjny utworzony we współpracy w Małopolską Agencją Rozwoju Regionalnego w ramach programu wsparcia dla byłych pracowników przemysłu cięŜkiego, górnictwa i wielkiej syntezy chemicznej – poŜyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub tworzenie nowych miejsc pracy dla osób odchodzących z tej gałęzi przemysłowej). Instytucja koordynuj ąca


Władze gmin i powiatu

Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, agencje rozwoju lokalnego, instytucje działające na rzecz rozwoju przedsiębiorczości


BudŜet powiatu, budŜety gmin, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, krajowe środki na rozwój MŚP



WDROśENIE STRATEGII ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W POWIECIE OLKUSKIM

rekomendacje WdroŜenie Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim moŜna rozpatrywać na trzech poziomach:

� organizacyjnym � merytorycznym � społecznym

Rekomendacje wdroŜeniowe zawierają propozycje działań, których podjęcie moŜe ułatwić wdroŜenie niniejszej strategii oraz umoŜliwi ć jej stałe monitorowanie i dostosowywanie do zmieniających się warunków otoczenia społeczno-gospodarczego. POZIOM ORGANIZACYJNY: Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim zawiera zadania, które stanowią wyzwania dla całej społeczności lokalnej i wszystkich instytucji publicznych i niepublicznych działających na polu polityki społecznej w powiecie. Taka zasada partnerstwa i współpracy jest jednym z fundamentalnych elementów polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Jednak wdraŜanie Strategii, zawierającej zadania będące w kompetencjach wielu lokalnych i ponadlokalnych instytucji, organizacji i środowisk, wymaga ścisłej koordynacji i współpracy pomiędzy zainteresowanymi stronami. Stąd teŜ efektywność realizacji zadań wyodrębnionych w Strategii, w duŜej mierze będzie zaleŜała od instytucji zarządzającej jej wdraŜaniem – Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu. Ma to szczególnie istotne znaczenie w przypadku pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, gdzie preferowane będą działania na duŜą skalę, rozwiązujące problemy zasadnicze dla społeczności lokalnej. Przy realizacji takich projektów niezbędne jest porozumienie i współpraca pomiędzy partnerami, określenie wspólnych koncepcji realizacyjnych i przygotowanie odpowiedniej dokumentacji. Struktura organizacyjna olkuskiego PCPR, dostosowana do pracy ze strategią rozwiązywania problemów społecznych, powinna uwzględniać wydzielenie komórki (stanowiska) zajmującego się koordynacją i monitorowaniem zagadnień związanych z rozwojem polityki społecznej w powiecie. Osoba pełniąca tę funkcję zajęłaby się zatem koordynacją procesu wdraŜania strategii rozwiązywania problemów społecznych we współpracy z innymi partnerami, a zwłaszcza z Powiatowym Urzędem Pracy i Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej z terenu powiatu. Do jej obowiązków naleŜałoby takŜe kierowanie procesem pozyskiwania funduszy zewnętrznych na realizację zadań strategicznych oraz organizacja cyklicznych spotkań instytucji polityki społecznej z terenu powiatu (patrz zadanie I.2.1 w obszarze priorytetowym „Rozwój pomocy społecznej” – str. 66).



POZIOM MERYTORYCZNY: Poziom merytoryczny obejmuje faktyczny element wdraŜania i monitorowania zadań zapisanych w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim, przegląd zapisów Strategii, ich ocenę i aktualizację. W konsekwencji systematycznych działań wdroŜeniowych i monitorujących osiągnięte zostaną cele operacyjne (średniookresowe) i strategiczne (długookresowe). Na poziomie merytorycznym waŜną rolę przypisuje się Konwentowi Strategicznemu, czyli reprezentacji lokalnych środowisk społecznych, który jako grupa robocza pracująca nad dokumentem Strategii powinna stać się swoistym komitetem monitorującym proces jego wdraŜania. Tym samym Konwent będzie wsparciem merytorycznym dla PCPR, będącego instytucją zarządzającą wdraŜaniem Strategii. WaŜne, aby w Konwencie brali udział przedstawiciele wszystkich instytucji koordynujących realizację zadań zapisanych w Strategii. Wybór zadań priorytetowych WdraŜanie Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim powinno rozpocząć się od spotkania zorganizowanego przez PCPR z Konwentem Strategicznym. Spotkanie to powinno odbyć się w pierwszym kwartale 2006 r. i powinna wówczas zostać dokonana priorytetyzacja (wybór najwaŜniejszych) zadań do realizacji od roku 2006. Wybór ten dotyczyć powinien zarówno zadań z określonym w Strategii terminem realizacji, jak równieŜ zadań ciągłych (wdraŜanych na bieŜąco). Wyboru zadań do realizacji powinni dokonać członkowie Konwentu Strategicznego na podstawie określonych kryteriów oceniających szanse powodzenia danego zadania, jego pilność i rodzaj efektów. Kryteria priorytetyzacji zadań powinny być jasno i precyzyjnie określone przez członków Konwentu. PoniŜej zamieszczono przykładowe kryteria wyboru zadań priorytetowych: • PILNOŚĆ (0-10 punktów)

Czy zadanie jest potrzebne lub wymagane prawem obecnie, w niedalekiej przyszłości czy za kilka lat?

• DŁUGOTRWAŁOŚĆ POśYTKÓW (0-10 punktów) Jak długo zadanie będzie przynosiło poŜytki? Przez tydzień, miesiąc, rok, kilka lat, kilkanaście lat?

• ZGODNOŚĆ Z TENDENCJAMI (0-10 punktów) Czy zadanie jest zgodne z aktualnymi lub przewidywanymi tendencjami społecznymi, gospodarczymi i technologicznymi?

• POWSZECHNOŚĆ (0-10 punktów) Jaki procent osób potrzebujących tego zadania będzie z niego korzystać lub odbierać usługi?

• PRZYGOTOWANIE DO REALIZACJI (0-10 punktów) Czy zadanie jest moŜliwe do realizacji natychmiast, wkrótce czy po upływie długiego czasu?

• AKCEPTACJA SPOŁECZNA (0-10 punktów) Czy realizacja zadania zyska akceptację społeczności lokalnej i partnerów zaproszonych do współpracy? Czy nie będzie wywoływać konfliktów?

• DOSTĘPNOŚĆ FUNDUSZY NA REALIZACJĘ (0-10 punktów) Jakie są obecnie dostępne źródła finansowania zadania? Jaka jest szansa na finansowanie ze źródeł zewnętrznych?

max 70 punktów



KaŜde zadanie – w zaleŜności od liczby otrzymanych punktów – przypisane będzie do jednej z trzech kategorii:

A) zadania priorytetowe – konieczne i przygotowane do realizacji (zakres punktacji: 70-47)

B) zadania waŜne – nieprzygotowane lub przygotowane, lecz nie wymagające natychmiastowej realizacji (zakres punktacji: 46-24)

C) zadania pozostałe – do realizacji w późniejszym okresie (zakres punktacji: 23-0) Lista zadań do realizacji od 2006 roku wybrana zostanie przez Konwent Strategiczny spośród zadań priorytetowych. Zadania te zostaną przekazane poprzez PCPR do instytucji koordynujących poszczególne zadania Strategii. Przeglądy strategiczne i aktualizacja Strategii Przeglądy strategiczne powinny być realizowane cyklicznie, np. we wrześniu kaŜdego roku (pierwszy we wrześniu 2006 r.), przed formułowaniem wniosków do budŜetu przez samorządy lokalne. Na tych corocznych spotkaniach Konwentu Strategicznego następować będzie priorytetyzacja zadań (według określonych kryteriów) do realizacji na rok kolejny. Członkowie Konwentu, przy wyborze zadań do realizacji, będą brać pod uwagę zarówno nowe oczekiwania społeczności lokalnej i określonych grup społecznych, jak równieŜ zmieniające się czynniki środowiska zewnętrznego, np. nowe uregulowania prawne, społeczno-ekonomiczne czy nowe moŜliwości pozyskiwania środków zewnętrznych. Dlatego teŜ przy wyborze zadań do realizacji na rok kolejny, Konwent powinien uwzględniać nie tylko istniejące zapisy Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim, ale takŜe nowe, nie ujęte w nim zadania. Sprawozdanie ze spotkań wskazywać powinno priorytety w zakresie realizacji zadań przez PCPR i poszczególne instytucje koordynujące w kolejnym roku budŜetowym. Monitoring Strategii Monitoring jest to stała i ciągła obserwacja ilościowych oraz jakościowych zmian pewnych wielkości, mająca na celu zapewnienie informacji zwrotnych na temat skuteczności i efektywności wdraŜania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim, a takŜe jego ocenę i zmianę (tam, gdzie jest to konieczne). Monitoring słuŜy badaniu i ocenie sposobu oraz efektywności dochodzenia do wyznaczonych celów i zadań, a takŜe poziomu ich osiągania. Wskazane byłoby, aby corocznie w okresie wiosennym (pierwsze spotkanie w 2007 r.), Konwent Strategiczny spotykał się w celu monitorowania przebiegu realizacji zadań (wyznaczonych do realizacji w roku poprzednim) i osiągania celów operacyjnych. Na spotkania te poszczególne instytucje koordynujące powinny przygotować sprawozdania z realizacji wyznaczonych dla nich zadań i przekazywać je do olkuskiego PCPR. Konwent Strategiczny na wiosennym spotkaniu monitorującym dokonywał będzie oceny zadań realizowanych w roku poprzednim bądź realizowanych obecnie, identyfikował będzie problemy, które ograniczyły bądź uniemoŜliwiły realizację zadań wyznaczonych oraz proponował niezbędne korekty i zmiany w zakresie tych zadań. Tym samym roczny cykl przeglądu i monitoringu Strategii zostanie zamknięty.



POZIOM SPOŁECZNY: Poziom społeczny dotyczy pozyskiwania partnerów (lokalnych i zewnętrznych) dla realizacji zadań strategicznych oraz upowszechniania zapisów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Olkuskim wśród społeczności lokalnej. Działania w tym zakresie będą leŜeć w gestii osoby piastującej funkcję koordynatora Strategii, znajdującej się w strukturach PCPR.

1. ZIDENTYFIKOWANI PARTNERZY POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W OLKUSZU W ZAKRESIE REALIZACJI STRATEGII:

• Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie • Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego w Krakowie • Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie • Starostwo Powiatowe w Olkuszu • Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu • Urzędy Gmin z terenu powiatu • Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej z terenu powiatu • Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu • Dom Pomocy Społecznej w Olkuszu • Zespół Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych w Olkuszu • Środowiskowy Dom Samopomocy w Olkuszu • Sąd Rejonowy w Olkuszu • Szkoły gminne i powiatowe • Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna • Zespół Opieki Zdrowotnej w Olkuszu • Placówki podstawowej opieki zdrowotnej • Instytucje kultury z terenu powiatu • Kluby sportowe z terenu powiatu • Organizacje pozarządowe • Media lokalne i regionalne

2. POZYSKIWANIE AKCEPTACJI SPOŁECZNEJ DLA ZADAŃ I PROJEKTÓW STRATEGICZNYCH:

- Ścisła współpraca władz powiatu olkuskiego z sektorem pozarządowym –

organizacjami społecznymi (kontraktowanie usług publicznych, partnerstwo w realizacji zadań i pozyskiwaniu środków zewnętrznych),

- Ścisła współpraca władz powiatu z sektorem gospodarczym (przedsięwzięcia publiczno-prywatne, wspólna promocja samorządu i przedsiębiorców, monitorowanie potrzeb lokalnych pracodawców, generowanie nowych miejsc pracy),

- Spotkania publiczne z mieszkańcami powiatu – przekazywanie obiektywnej informacji mieszkańcom oraz pozyskiwanie informacji zwrotnej (pomysły, sugestie mieszkańców, monitorowanie potrzeb społecznych mieszkańców powiatu i przybywających gości),

- Systematyczne zamieszczanie informacji w mediach (lokalnych, regionalnych, internecie) o podejmowanych zadaniach strategicznych – tradycyjne konferencje



prasowe, przygotowywanie notatek prasowych z realizowanych zadań, organizacja imprezy o charakterze lokalnym i ponadlokalnym).

3. UZYSKIWANIE POPARCIA ZEWNĘTRZNEGO:

- Efektywne kontakty z władzami powiatów sąsiednich, realizacja wspólnych projektów z zakresu polityki społecznej,

- Efektywne kontakty z władzami regionu małopolskiego, lobbing w instytucjach regionalnych i rządowych na rzecz duŜych przedsięwzięć społecznych w powiecie,

- Efektywne kontakty z innymi partnerami zewnętrznymi, np. regionalne i rządowe instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe regionu,

- Pogłębianie kontaktów międzynarodowych w celu realizacji zadań wynikających ze strategii (powiaty partnerskie, instytucje międzynarodowe, pozyskiwanie partnerów zagranicznych),

- Kontakty z mediami (regionalne, krajowe) dotyczące podejmowanych zadań strategicznych – nagłaśnianie sukcesów w zakresie polityki społecznej powiatu;

Documents

STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW …pcpr.olkusz.pl/pliki/regulamin/strategia_PCPR_Olkusz_2014.pdf · Projekt zwi ązany z opracowaniem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych