20
1

Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C [email protected]

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

1

Page 2: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

2

Diccionario Ilustrado

Ngigua

San Marcos Tlacoyalco

Publicado por:

Xan Thenga Ngigueꞌe

San Marcos Tlacoyalco, Pue.

2010

.5C

[email protected]

jacob [email protected]

[email protected]

Page 3: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

3

Colaboradores: Jacob Luna Hernández Verónica Luna Villanueva Asesores lingüísticas: Jeanne (Juanita) Austin K. Sharon Stark Campell Algunas de las ilustraciones son propiedad del Insti-tuto Lingüístico de Verano, A.C., y son usadas con el permiso correspondiente.

Publicado por:

Xan Thenga Ngigueꞌe

2012

.5C

Page 4: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

4

Introducción Kain thi rentexin ngigua dikon ni ngain rajna ko ngain thi xra ncheꞌe chujni. Ko xroon jiꞌi kuchjian xron ixin nchao tsjao na ko sikon na thi ncheꞌe na, ixin jañaa chujni ngigua icha sinao na ko ruthjueꞌe na ngigua. Ko nchao tsangi na rukjin na ngigua. Xroon jiꞌi nchao sundeꞌe kain chujni: ni tathiita, ni naniita, chjan, ko ni junchjan. Ko chuan ná ixin sindaxruxiꞌan ra ko nduaxin xroon jiꞌi tsengijna ra ixin tsangi ra kexren kjin ni inchin diꞌin kuxiigo ko kain thi dunda ngain xra ko thi ncheꞌe chujni. La gran riqueza de la lengua y cultura Ngigua se expresa en la vida cotidiana del pueblo de San Marcos Tlacoyalco y de su gente. El propósito de este libro es ilustrar esa riqueza por medio de palabras y dibujos, de manera que la gente del pueblo llegue a sentir un aprecio más profundo por su lengua y su cultura y que tenga la posibilidad de expresarla en forma escrita.

Este libro es para todos: para hombres y mujeres, para niños y adultos. Esperamos que sea algo divertido y útil para cada uno de sus lectores al ver los nombres de las diferentes clases de animales, de las cosas que se ocupan en la casa en el trabajo y de las personas y sus actividades. .

Page 5: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

5

Nthukuꞌen ná xaꞌan ná kexren kjui Nthukuꞌen ná xaꞌan ná kexren kjui Nthukuꞌen ná xaꞌan ná kexren kjui Nthukuꞌen ná xaꞌan ná kexren kjui chujnia ná ko kexreen chruinxin chujnia ná ko kexreen chruinxin chujnia ná ko kexreen chruinxin chujnia ná ko kexreen chruinxin

banichjexin choo banichjexin choo banichjexin choo banichjexin choo na na na na ngigua.ngigua.ngigua.ngigua.

Enseñemos a nuestros hijo como era Enseñemos a nuestros hijo como era Enseñemos a nuestros hijo como era Enseñemos a nuestros hijo como era nuestra gente y como era hermosa la nuestra gente y como era hermosa la nuestra gente y como era hermosa la nuestra gente y como era hermosa la comunicación en el propio idioma. comunicación en el propio idioma. comunicación en el propio idioma. comunicación en el propio idioma.

Page 6: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

6

Índice

Thi jii ngajni ..............................................7

Kunthua .....................................................8

Ku te ngangi jinda .....................................9

Ku te ngaga'a jna .....................................10

Ku chunda ni nchia..................................12

Kuxiigo nchinchinchjan...........................14

Kain thi dajon nua ...................................15

Thi dundeꞌe ni nchrii ngaxiꞌin nchia........16

Thi tsuntaunxin chjan ..............................18

Thi dengaa ni ko thi detsaa ni .................19

Thuchjuin ko ithuꞌa thi jine ni .................20

Thi nchexin ni xra ...................................22

khujni .......................................................23

Nthaoꞌe ni .................................................24

Inchin diꞌin kain thi jichunda nthaoꞌe ni..26

Thi ncheꞌe chujni .....................................27

Inchin dikin ngigua..................................31

Page 7: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

7

Índice en español

El mundo y el cielo ................................... 7

Aves ........................................................... 8

Animales que viven en el agua ................. 9

Animales silvestres.................................. 10

Animales domésticos............................... 12

Insectos y otros animalitos...................... 14

La milpa y sus derivados ........................ 15

Cosas que usamos en la cocina............... 16

Juguetes .................................................. 18

Ropa......................................................... 19

Frutas y verduras..................................... 20

Herramientas........................................... 22

Gente........................................................ 23

El cuerpo humano ................................... 24

Partes internas del cuerpo.......................26

Lo que hace la gente ............................... 27

Thi dikin ngigua .................... .............. 31

Page 8: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

8

Thi jii ngajniThi jii ngajniThi jii ngajniThi jii ngajni

nchaꞌon

kunutse

kunithjao

thjui nunthe

(sasendajni)

Page 9: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

9

Kunthua Kunthua Kunthua Kunthua

kunixian

kusesenchaon

kuthoon kuxranua

kunthachrjen

kutúxincha

kunchia

kakee ba

kulegua

Page 10: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

10

Ku tengangi jindaKu tengangi jindaKu tengangi jindaKu tengangi jinda

kuxuanda

kuchee

kunchentha kuchikajua

kusanía

kunthuinda

Page 11: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

11

Ku te ngaga'a jnaKu te ngaga'a jnaKu te ngaga'a jnaKu te ngaga'a jna

kunchixin niꞌngo kunchee

kundanixra

kunthakjan

kutsijno

kunthujin

Page 12: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

12

kuxijna kuntha

kulaano

kunchiixin

kumichin kunthajie

kukuchi ngagaꞌa jna

Page 13: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

13

Ku chunda ni nchiaKu chunda ni nchiaKu chunda ni nchiaKu chunda ni nchia

kuchia

kunthaxijno

kunthaxichia

kumichin kunia

kunthatula kupaato

Page 14: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

14

kukuchi

kunxin

kulucho

kutentso

kuxinthaa

kuthuchjon

Page 15: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

15

Kuxiigo nchinchinchjanKuxiigo nchinchinchjanKuxiigo nchinchinchjanKuxiigo nchinchinchjan

kuxiji

kukapio

kuche

kunthanchia

kuthuchje lenchi

kuchuka

kuxuali

kuxrachria

kutsindo

Page 16: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

16

Kain thi Kain thi Kain thi Kain thi dadadadajon jon jon jon nunununuaaaa

jino nio

nchoꞌo thin

nii

thujna nua

nune

nua

Page 17: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

17

laato

nithe

Thi dundeThi dundeThi dundeThi dundeꞌe ni nchrii ngaxiꞌin ꞌe ni nchrii ngaxiꞌin ꞌe ni nchrii ngaxiꞌin ꞌe ni nchrii ngaxiꞌin

nchithja nio

chi

xrujna

xruthja

nchoꞌo xruchri

xruthja

xrugiꞌi

nthaniꞌo

Page 18: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

18

noa

xincha

chi

thujna

tundajin ndo nii

nthaxintaon

xruꞌi

niꞌo

nthanetaxin ni

Page 19: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

19

Thi tsuntaunxin chjanThi tsuntaunxin chjanThi tsuntaunxin chjanThi tsuntaunxin chjan

no nchiisen

Nchekjanga xan kukapalo

Tsuntaunxin xan thulo.

Nchiisen tingithjinxin ni.

Tsuntaonxin xan jino.

Page 20: Diccionario - popoloca-tlacoyalco.com€¦ · Diccionario Ilustrado Ngigua San Marcos Tlacoyalco Publicado por: Xan Thenga Ngigueꞌe San Marcos Tlacoyalco, Pue. 2010 .5C vero_kunithjao7@hotmail.com

20

Thi dengaa ni ko thi detsaa niThi dengaa ni ko thi detsaa niThi dengaa ni ko thi detsaa niThi dengaa ni ko thi detsaa ni

luntho

rúthe

therua kathe

kacha

nuxra

xranchrintja