Dituria Islame 220-221

Mesazhi i Myftiu të Kosovës - Mr. Naim ef. Ternava

Haxhi dhe Kurbani determinojnë,secili në mënyrën e vet, vlerat më

fisnike e më madhështore përshoqërinë

4

Si t’i qasemi dhunësnë emër të fesë

6

Haxhi strumbullari devotshmërisë kulmore

8

Kurbani - sakrifica11

Përshëndetje, Qabe e Shenjtë13

Namazi i natës16

Ibrahimi dhe Ismailishëmbëlltyrë e sakrificës

dhe flijimit19

Aktuale56

dituria islame / 220-221 3

D I T U R I A I S L A M ERevistë mujore, fetare, kulturore e shkencore

Boton

Kryesia e Bashkësisë Islame të Kosovës

Prishtinë

Kryeredaktor

Bahri Simnica

Redaksia:

Agim Hyseni, Burhan Hoxha,

Jakup Çunaku, Miftar Ajdini,

Muharrem Tërnava, Rexhep Lushta,

Sabri Bajgora, Zaim Baftiu

Gazetar në redaksi:

Ramadan Shkodra

Lektor

Isa Bajçinca

Korrektor

Skender Rashiti

Kopertina & Red. teknik

Ymridin Trinaku

Operator kompjuterik

Nuhi Simnica

Adresa:

“Dituria Islame”,Rr. “Bajram Kelmendi”, nr. 84.

10000 PrishtinëTel & Fax. 038/224-024

www.dituriaislame.net

E-mail: [email protected]

[email protected]

Parapagimi:

Evropë 25 € Amerikë 40 USA $

Shtypi:

“Koha” - Prishtinë

Dorëshkrimet dhe fotot nuk kthehen!

2008 - Viti i ShqiptarëveTani më jemi në prag të përfundimit të këtij viti kalendarik (2008), i cili, më të

drejtë, konsiderohet si një ndër vitet më të rëndësishme në historinë e shqiptarëve,

ndaj dhe me plotë kuptimin e fjalës, e meriton epitetin – Vit i shqiptarëve.

17 shkurti i vitit që sapo e lamë pas qe një ndër momente më të rëndësishme të

popullit shqiptar të Kosovës, ngase në këtë datë, Institucionet e Kosovës në koor-

dinim të plotë me faktorët relevantë ndërkombëtarë, shpallën Pavarësinë e Kosovës,

një moment ky i pritur thuajse një shekull pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë

(1912).

Për këtë arsye, Viti 2008 do të mbetet përgjithmonë në kujtesën e shqiptarëve si

vit i realizmit të projektit madhor – themelimit të shtetit të pavarur e sovran dhe për

një jetë të lirë e me dinjitet në vendin e tyre.

Mirëpo, kur jemi tek 17 shkurti duhet thënë se përveçqë është datë e rëndësishme

historike për Kosovën dhe popullatën e saj, në të njëjtën kohë paraqet edhe një vijë

ndarëse midis të shkuarës dhe të ardhmes.

Përveç shpalljes së avarësisë së vendit në 2008, shqiptarët e Kosovës patën edhe

momente të tjera madhore historike. Po më 17 shkurt 2008, Kuvendi i Kosovës mi-

ratoi simbolet e shtetit, ndërsa një moment tjetër me peshë historike qe edhe nën-

shkrimi i Kushtetutës së Kosovës më 7 prill e cila hyri në fuqi më 15 qershor 2008.

Momenti më i rëndësishëm pas Pavarësisë gjatë 2008, qe procesi i njohjes së

Kosovës nga faktorët relevant ndërkombëtarë, si SHBA-të, shumica e vendeve të

BE-së, Turqisë, Japonisë etj., kështu që deri më tani shtetin e Kosovës e kanë njo-

hur 53 shtete nga mbarë bota.

Një ngjarje tjetër e rëndësishme për shqiptarët në vitin që po e lëmë pas është

edhe Samiti i NATO-s në Bukuresht, ku Shqipëria edhe zyrtarisht mori ftesën për

anëtarësim në NATO, me se faktori shqiptarë në rajon merr peshë, ngase në fillim

të vitit 2009 Shqipëria pritet që të bëhet anëtare me të drejta të plota e Aleancës më

të madhe ushtarake - NATO-s. Zaten, kjo Aleancë pati rolin vendimtar në çlirimin e

Kosovës më 1999 nga forcat serbe.

Popullata e Kosovës gjatë këtij viti ka njohur edhe të arritura të tjera, si pajisja

me pasaporta të Kosovës, pastaj akreditimi i diplomatëve të parë kosovarë në qen-

drat më të rëndësime të botës etj..

Mirëpo, gjatë këtij viti Kosova dhe institucionet e saj patën edhe sfidat që i për-

balluan me sukses.

Tani kur kemi krijuar shtetin, nga ne lypset që ta funksionalizojmë atë, ngase

kemi shumë punë për të bërë, sidomos në planin ekonomik e social, kemi numrin më

të madh të papunëve në Evropë për kokë banori, kemi të ardhurat më të ulëta e pen-

sionale thuajse minimale dhe një ekonomi të brishtë.

Të shpresojmë se, me ndihmën e Allahut, viti në vijim do jetë viti i konsolidimi

dhe i rritjes ekonomike. Amin!

Në këtë numër pos të tjerash

“Besimtarë të nderuar! Vëllezër e

motra!

Sot është një ditë e madhe festive –Dita e Kurban-Bajramit, dita që bashkonzemrat e myslimanëve anembanë botës,për të përjetuar me shpirt e me ndjenjagëzimin dhe harenë, duke madhëruar efalënderuar Allahun e Gjithëpushtetsh-ëm për begatitë e Tij që na ka dhuruar.

Çdo festë, në vete përmban mesazhee porosi, por festa e Kurban - Bajramitështë një festë shumë e veçantë, sepsemesazhet dhe porositë e saj përçohen jovetëm nëpërmjet fjalëve, por edhe në-përmjet zemrave e veprave të mira. Kjofestë përmban këshilla e porosi shumëdomethënëse, të cilat na ndihmojnë përorganizimin e mirëfilltë të jetës sonë nëkëtë botë, ngase në to përfshihet aspektishpirtëror, ai social e human dhe, përveçtë tjerash, manifestohen me tërë dëlirës-inë hyjnore barazia, uniteti, solidariteti esakrifica.

Jeta e njeriut në këtë botë, duhet tëjetë një jetë e devotshme, jetë që në vetepërmban vlerat më sublime e më madhë-shtore, sepse pa këta komponentë, ajodo ta humbiste kuptimin e saj të vërte-të.”

I Madhi Allah, në Librin e Tij fisnikurdhëron e thotë:

“Thuaj: namazi im, kurbani im, jetaime dhe vdekja ime janë thjesht përAllahun, Zotin e botëve!” (El-En’am:162)

Me këtë festë ndërlidhen dy momenteshumë të rëndësishme për besimtarëtislamë: Kryerja e kushtit të pestë të Isla-mit-Haxhit, dhe prerja e Kurbanit.

Së pari, Haxhi rrezaton dhe demonst-ron barazinë universale në mes njerëzve,pa marrë parasysh përkatësinë etnike,regjionale, racore a gjuhësore. Pa marrëparasysh pozitën e tij shoqërore, arsimo-re e materiale. Ata që të gjithë, të veshurme ihram, një petk i bardhë që simboli-zon petkun e devotshmërisë dhe thjesh-tësisë njerëzore, u përkushtohen lutjevedhe ibadetit ndaj Krijuesit, të angazhuarpër fisnikërimin e shpirtit, me lot pendi-

mi të sinqertë dhe me zotimin për anga-zhim të paluhatshëm në rrugën e drejtë,në rrugën që e ka urdhëruar e pëlqyerKrijuesi i gjithësisë.

Haxhi është demonstrim i universali-tetit të kësaj feje dhe i vëllazërimit tëpërgjithshëm të myslimanëve. Është njëpërkushtim i përbashkët ndaj Zotit, dukereflektuar gatishmërinë për t’i sakrifiku-ar interesat shpirtërorë e materialë nëshërbim të Allahut xh.sh. dhe duke riku-jtuar se Qabeja është edhe drejtim shpir-tëror i të gjithë myslimanëve. Lidhur meobligueshmërinë e Haxhit-kësaj dispozi-te të lartë islame, Allahu xh.sh. në Kur-an urdhëron e thotë: “Vizita e Qabesëpër hir të Allahut, është detyrim për atëqë ka mundësi”. (3: 97)

Kurse çasti i dytë madhështor i kësajfeste, është prerja e Kurbanit, që filletinstitucionale i ka tek Ibrahimi a.s. dheIsmaili a.s., ndodhinë e të cilëve besim-tarët e përkujtojnë me pietet në çdoKurban-Bajram.

Prerja e Kurbanit ngërthen në veteedhe aspektin social, ngase, në mënyrënmë të mirë të mundshme, të pasurit

shprehin solidaritetin me nevojtarët dheskamnorët. Kurse në kohën e sotme, kjoka peshë dhe rëndësi edhe më të madhe,sepse më shumë se kurrë, sot njerëzimika nevojë për ndihmë reciproke, për sol-idaritet, për përkrahje dhe bamirësi.

Vëllezër të nderuar!

“Haxhi dhe Kurbani determinojnë,secili në mënyrën e vet, vlerat më fisni-ke e më madhështore për shoqërinë, sëpari dashurinë e respektin ndaj Allahut,e kjo vlerë krijon premisat për një jetë tërehatshme në këtë botë, ku duhet të mbi-zotërojë paqja ndaj dhunës e konfliktit,dashuria ndaj urrejtjes, respekti ndajnënçmimit, bujaria ndaj koprracisë, de-votshmëria ndaj degjenerimit, arsyejandaj egos dhe lumturia ndaj vuajtjeve.

Fatkeqësisht, sot bota vuan ende ngakonfliktet e armatosura që sjellin vdekjee padrejtësi, sjellin tmerr e dhunë, sjellinvarfëri e dëbim të popullatës së pafajsh-me. Prandaj, të lutemi në këtë ditë, që nëkëtë botë të krijohen kushte e premisapër t’u shuar konfliktet; të lutemi që tëmbizotërojë arsyeja për të parandaluar

4 dituria islame / 220-221

Hytbe

Mesazhi i Myftiut të Kosovës – Mr. Naim ef. Tërnava i mbajtur në Hytben exhamisë “Sulltan Murat” të Prishtinës në festën e Kurban - Bajramit

Haxhi dhe Kurbani determinojnë,secili në mënyrën e vet, vlerat më fisnike

e më madhështore për shoqërinë

Myftiu i Kosovës, Mr. Naim ef. Tërnava

gjakderdhje të reja. Mbase, që të gjithëpajtohemi se njerëzimi sot ka nevojë përpaqe e mirëkuptim dhe jo për dhunë ekonflikte. Nuk duhet harruar se misioniynë në këtë botë është jeta me dinjitetdhe jo me konflikte e dhunë”.

Besimtarë të nderuar!

Për ne kjo festë, si edhe ky vit që polëmë pas, janë më të veçantë, kemi arsyepër më shumë gëzim e falënderim, ngasetashmë e kemi bërë realitet shtetin tonë,për të cilin janë sakrifikuar e martirizuarbijtë më të mirë e bijat më të mira të kë-tij populli. Falënderimi I qoftë Allahutqë na mundësoi ta presim këtë ditë dhet’i shohim udhëheqësit tanë tek përpiqentë konsolidojnë në vijimësi institucionettona.

Këtë vit, për të parën herë, haxhinjtëtanë në vendet e bekuara, në Mekë eMedinë dhe Arefat, Mina e Muzdelife ujanë bashkuar miliona haxhinjve ngatërë bota, ballëhapur e krenarë, si shtetastë Republikës së Kosovës, duke përfaqë-suar me shumë dinjitet vendin tonë metë gjitha vlerat e tij, që është një ndjenjëe veçantë për të gjithë ne dhe sigurishtedhe një arsye më shumë për festim.

Haxhinjtë tanë, sot, në këtë mëngjestë bekuar, tashmë kanë zbritur nga rraf-shnaltat e Arefatit e Muzdelifes dhe iakanë mësyrë Minës së bekuar, duke Elutur Allahun me përkushtim, për faljemëkatesh, për paqe e tolerancë, për ndi-hmë të varfërve e nevojtarëve, për mirë-qenie të të gjithë njerëzve, pavarësishtnga besimi, gjuha, vendi apo ngjyra e ty-

re. Ata sot luten për ndaljen e gjakderdh-jeve gjithandej nëpër botë, për ndaljen ekonflikteve dhe përleshjeve të popujve eqytetërimeve, të cilat fatkeqësisht pondodhin në disa vende të botës. Islamiështë fe e paqes dhe nuk ka asgjë të për-bashkët me dhunën dhe krimet që sotndodhin në shumë vende islame.

Të nderuar vëllezër e motra!

Ne jemi dëshmitarë se ditët e funditvendi ynë po ballafaqohet me sfida tëhapura, por shpresoj dhe jam thellë i bi-ndur, se ato do t’i përballojmë me suk-ses. Por, për këtë na nevojitet unitetiveprues i të gjithë faktorëve institu-cionalë, politikë e qytetarë .

E ritheksoj edhe një herë, ne si populle si shoqëri, mbesim thellë të përkushtu-ar e të angazhuar për promovimin e har-monisë dhe mirëkuptimit ndërfetar endërnacional brenda dhe jashtë vendittonë.

Le të jetë kjo ditë e Bajramit, mome-nti kyç, kur ne, duke mbrojtur vlerat dhedinjitetin tonë si popull i një shteti të li-rë, sovran e të pranuar ndërkombëtari-sht, t’i tregojmë botës mbarë, se do tëarrijmë ta ndërtojmë këtë shtet, të cilin efituam me shumë vuajtje e sakrifica. Mendihmën e Allahut dhe të miqve tanë, sidhe me angazhimin tonë të sinqertë, dota bëjmë Kosovën një oazë të paqes, kusecili qytetar, pa marrë parasysh etninë etij, ta ndiejë veten krenar e të dinjitet-shëm.

Në fund, E lus Allahun e Madhërish-ëm, që haxhinjve tanë t’ua ketë pranuarHaxhin.

E Lus të Gjithëpushtetshmin, që atyredhe neve të na i pranojë sakrificat dhekurbanet.

Dhe, krejt në fund, më lejoni që tëgjithë besimtarëve, në veçanti të sëmu-rëve, jetimëve, invalidëve të luftës,familjeve të dëshmorëve dhe bashkat-dhetarëve tanë kudo gjenden jashtë At-dheut tonë të shtrenjtë - Kosovës, atyrenë Maqedoni, në Malin e Zi dhe në Ko-sovën Lindore, t’ua uroj festën e madhetë Kurban-Bajramit!

Me fat ju qoftë festa e Kurban-Bajramit!

Myftiu, Mr. Naim Tërnava

Prishtinë, 08.12.2008


Mr. Qemajl Morina

Sulmi fizik ndaj Xhabir Hamitit

që ndodhi kohë më parë, nga

persona të panjohur bëri që çë-

shtja e dhunës fetare të bëhet

objekt diskutimi në faqet e shtypit ditor

të Kosovës. Interesimi ishte i madh, se-

pse ishte sulmua një personalitet i lartë i

Bashkësisë Islame. Dr. Xhabir Hamiti

është sekretar në Fakultetin e Studimeve

Islame të Prishtinës dhe ligjërues i lënd-

ës së tefsirit. Kurse në zgjedhjet e fund-

it të nivelit qendror që u mbajtën gjatë

muajit tetor, në Bashkësinë Islame, ai u

zgjodh kryetar i Kuvendit të Bashkësisë

Islame të Kosovës. Kjo kishte bërë që

sulmi ndaj tij të konsiderohej edhe sulm

ndaj Bashkësisë Islame, ashtu siç ishte

thënë në deklaratën për opinion të pub-

likuar nga ana e Kryesisë së Bashkësisë

Islame.

Në mungesë të kapjes së aktorëve të

aktit kriminal nga ana e policisë, kishte

mbet vend për spekulime se kush mund

të qëndroj pas këtij veprimi. Në opinion

i përgjithshëm ekzistonte mendimi se

pas këtij akti mund të qëndrojnë eleme-

ntë ekstrem islam. Kjo akuzë e pa

mbështetur në fakte bëri që në forume të

ndryshme islame, të ketë reagime prej

më të ndryshmëve për shkak të një aku-

ze të këtillë, siç e quanin ata paushall.

Reagimet që vinin nga forume të ndry-

shme islame, të cilat në të shumtën e ras-

teve ishin drejtuar në adresë të Dr.

Xhabirit, por edhe të Bashkësisë Islame

si institucion, ishin tejet ofenduese, që

nuk u bënin nder forumeve dhe indi-

vidëve prej nga ato drejtoheshin. Çdo

forum apo shoqatë që veten e atribuon

me islam, duhet të jetë shumë i kujdes-

shëm në shprehjet dhe vokabularin që ai

përdor, se për ndryshe me sjelljet dhe

shprehjet e tij, ai mund ta dëmtoj shumë

islamin dhe kauzën e tij.

Po në këtë fatkeqësi, nuk mbeten të

heshtur edhe ata individ, të cilët për

shqiptarët duan një islam sipas kutit të

tyre, duke u dalë në ndihmë viktimës, që

në këtë rast ishte Dr. Xhabiri, që në emër

të sulmit ndaj fundamentalistëve islamik

të sulmojnë çdo gjë ka të bëjnë me isla-

min dhe myslimanët. Disa prej tyre

shkojnë aq larg sa që rastin e Dr. Xha-

birit e krahasojnë me ngjarjet e shekullit

të pare të Islamit. Andaj, analizat, vësh-

trimet dhe opinionet e tyre nuk janë më

pak të dëmshme dhe më qëllimkëqija se

ata që përfaqësojnë krahun më ekstrem

të islamit. Me këtë rast nuk do të ndalem

në analizën e atyre shkrimeve, sepse kjo

do të jetë objekt trajtimi i një teme të

veçantë. Por, ajo që vlen të thuhet me

këtë rast është se në asnjë mënyrë nuk

duhet të shfrytëzohet fatkeqësia e askujt


Në shënjestër

Si t’ i qasemi dhunësnë emër të fesë?!

për tu sulmuar asnjë religjion, për shkak

të gabimeve që bëjnë besimtarët e tij. Në

mesin e besimtarëve të cilit do besim

mund të ketë besimtarë të mirë dhe të

këqij të denjë dhe të padenjë, mirëpo me

këtë nuk duhet të fajësohet religjioni,

cilido qoftë ai, por individi, i cili devijon

principet dhe parimet e atij religjioni.

Andaj, gjëra të këtilla mund të ndod-

hin edhe tek ne në Kosovë, por në asnjë

mënyrë Islami, apo cili do besim tjetër

nuk duhet të jetë fajtorë për të këqijat, të

cilat i bëjnë pasuesit e tij.

Kosova me gjithë krajatat e shumta

me të cilat u ballafaqua, gjatë dy deka-

dave të fundit të shekullit njëzet, por

edhe këtij dhjetëvjetëshi të mileniumit të

tretë, në aspektin fetar nuk pati prob-

leme që vlen të theksohen. Me gjithë

provokimet e shumta, populli i Kosovës

u tregua i përmbajtur dhe nuk lejoi asnjë

herë që të luhet me kartën e fesë. Sepse

ajo është shumë e ndjeshme dhe me pa-

soja të paparashikueshme për cilën do

shoqëri qoftë ajo. Në veçanti për shoqë-

rinë tonë, për shkak të diversitetit fetar,

etnik e gjuhësor dhe pozitës së Kosovës

në një udhëkryq ku bashkohen Lindja

me Perëndimin dhe Islami me Krishteri-

min.

Pas përfundimit të luftës dhe kthimit

të shqiptarëve nga exili i imponuar nga

okupuesit serb. Në Kosovë invaduan me

qindra shoqata humanitare si të Lindjes

ashtu edhe të Perëndimit, me qëllim që

ta ndihmojnë popullin e Kosovës nga

pasojat e agresioni serb. Si çdo kund

edhe këtu në prapaskenë zhvilloheshin

edhe aktivitete të propagandës fetare, ku

secili dëshironte të fitojë sa më shumë

simpatizues në anën e tij. Në veçanti, në

momentet e pas luftës, kur njerëzit kanë

nevojë për shumë çka.

Në këtë aspekt, mediat tona, më tepër

nën ndikimin e mediave botërore, se sa

nga të dhënat burimore paralajmëronin

rrezikun e mundshëm e depërtimit të is-

lamit ekstrem, apo nga ajo që në media

njihet si rryma vehabite, e cila mund të

përhapej nga shoqatat islame që po

vepronin atë botë në Kosovë.

Zakonisht kjo mund të ndodh pas kra-

jatave dhe luftërave, kur njerëzit kanë

nevojë për një mbështetje shpirtërore, të

cilën mund ta gjejnë në fetë dhe besimet

e ndryshme. Këtë, e din shumë mirë per-

sonat përgjegjës që punojnë dhe vepro-

jnë në kuadër të shoqatave të ndryshme

humanitare, qofshin ato islame apo të

krishtera, sepse ato kanë sektorët për

propagandë fetare.

Në Kosovë, ku përqindja e popullatës

së besimit islam (është mbi 90%) u ka

dhënë legjitimitet të plotë veprimit të

shoqatave humanitare islame, ashtu siç

nuk ka munguar edhe aktiviteti i shoqa-

tave humanitare të krishtera me qëllim

të përfitimit të aderuesve dhe simpatizu-

esve të rinj në një terren të ri, por që për

shkak të së kaluarës komuniste rinia mu-

nd të konvertohet në një besim të ri. Në

veçanti kur asaj mund ti shtohen stimul-

set që ato mund të ofrojnë për rininë ko-

sovare, si dhe orientimit properëndimor

të establishmentit politik, pas ndihmës

së pakursyer që Perëndimi në momentet

më të vështira i dha popullit të Kosovës.

Në këto rrethana, në Kosovë po zhvi-

llohej një luftë jo e barabartë në mes va-

zhdimësisë së popullit të Kosovës në

identitetin islam apo kthimit të tij në rrë-

njët e tij të kahershme të krishtera. Kjo,

propagandë në fillim të dekadës së fund-

it të shekullit njëzet nuk po vinte nga

qarqet kishtare, por ajo po vinte nga me-

ndjet më të ndritura të inteligjencës

shqiptare. Një intelektual i yni, emigri-

min e shkrimtarit tanë të madh, Ismail

Kadare nga Tirana në Paris e kishte për-

shkrua emigrim të shqiptarëve nga Li-

ndja në Perëndim dhe kishte profetizuar

se pas këtij akti pritet konvertimi kolek-

tiv i shqiptarëve nga feja Islame në fenë

e Krishterë. Vet polemika e zhvilluar

kohë më parë lidhur me identetin e shqi-

ptarëve, në mes dy kolosëve të mendim-

it shqiptar Ismail Kadaresë dhe Rexhep

Qosjes dëshmon më së miri për rëndës-

inë e tij.

Në këto rrethana, te çdo popull insti-

nktivisht aktivizohet ndjenja e vetëmb-

rojtjes për ruajtjen e identitetit. Kjo

ndjenjë u aktivizua edhe tek populli

shqiptar jo vetëm në Kosovë, por edhe

në Shqipëri. Edhepse në kushte dhe rre-

thana jo barabarta ruajtja e identitetit is-

lam jo vetëm se u ruajt, por ai edhe

shënoi një përparim të dukshëm. Kjo

vërehet në pjesën më vitale të shoqërisë

kosovare, ajo është tek të rinjtë dhe të

rejat. Kjo masë mbrojtëse tek ne koso-

varët është manifestuar me një fana-

tizëm të rrallë gjatë sundimit afër një

shekullor të okupimit serb.

Andaj, qasja sterotipe, që i është bërë

deri më tash kësaj dukurie, qoftë në

media, apo në qarqe shkencore, nuk ka

zbuluar diagnozën e duhur, sepse nuk ka

pasur rezultate të duhura. Shfaqja e du-

kurive fetare në shoqëri, donë një studim

shumë dimensional dhe multidisiplinar

për të arritur rezultate të duhura, të cilat

për fat të keq tek ne deri më sot nuk janë

prezente. I tërë faji për dukuri të këtilla

në të shumtën e rasteve i drejtohet Bash-

kësisë Islame, e cila asnjë herë nuk i ka

ikur përgjegjësisë, por ajo nuk mund të

jetë përgjegjëse e vetme për tërë atë që

ndodh në shoqërinë tonë.


Dr. Qazim Qazimi

Xhematlinj të nderuar, vëllezër dhemotra, ju telespektatorë që po na ndiqnipërmes ekraneve televizive në Kosovëdhe jashtë saj, kudo që jeni, në trojetshqiptare dhe në mërgim, vëllezër mys-limanë, paçi paqen e Allahut, mëshirëndhe bekimin e Tij.

Tema bosht për të cilën do të flas nëkëtë ditë festive, është:

Haxhi strumbullari devotshmërisë kulmore- Lashtësia e Qabesë në

raport me krijimin e njeriut -

Në ajetet 30, 31 dhe 32 të sures ”El-Bekare”, Kurani hedh dritë mbi ngjarjenmë të rëndësishme të historisë njerëzore,atë të krijimit të njeriut të parë-Ademita.s.. Natyrisht, se kjo dije autentikeështë shumë më thelbësore, më e saktëdhe krejtësisht origjinale me premisahyjnore karshi spekulimeve të ndrysh-me, të ashtuquajtura shkencore-darvin-iste, që propagandojnë teorinë e evolu-cionit dhe procesin e krijimit të njeriut.Duke ditur se Kurani është ligjërim iAllahut, ai na pajis me dituri të thellë etë saktë, dituri e cila na mëson dhe najep informacion jo vetëm në lidhje mekrijimin e njeriut, por gjithashtu edhembi qëllimin e këtij krijimi.

Përmes një intonimi të përgjithshëm,Kurani apelon:

“O njerëz! Vërtet Ne ju krijuam juprej një mashkulli e një femre dhe jubëmë kombe e fise, që të njiheni në mesjush. Pa dyshim se më i nderuari prejjush tek All-llahu, është ai që është më idevotshmi.”1

Ndërsa Pejgamberi Muhammed, nëmënyrë të prerë, thotë: “Në Islam nuklejohet të ketë dallim në mes të bardhitdhe të ziut e as në mes të arabit dhe jo-arabit tjetërfarësh përveç përmes devot-shmërisë”.

Sikundër me ajetin kuranor të sipërci-tuar, po ashtu edhe me hadithin e Muha-mmedit a.s., ajo më e çmueshmja virtytiqë vlerësohet mbi të gjitha tek Allahu,për myslimanët është devotshmëria.

Nuk ka dyshim se devotshmëria ishtekriter i vlerave hyjnore që nga krijimi injeriut të parë, Ademit a.s.. Zoti xh. sh.Ademin a.s. e shpalli pejgamber dhe ia

mësoi të gjitha gjërat e nevojshme. NëKuran thuhet:

“Dhe ia mësoi (All-llahu) Ademitemrat e të gjitha gjërave”.2

Meka si vend i shenjtë, me një qyte-tërim të lashtë mbahet në mend që ngandërtimi i Qabesë (Faltores së parë nëfytyrë të tokës për falje dhe devotshmë-ri),e cila është cilësuar si Shtëpi eAllahut, në të cilën adhurohet Ai dhenuk i bëhet shok:

“Shtëpia (xhamia) e parë e ndërtuarpër njerëz, është ajo në Bekë (Mekke), edobishme dhe udhërrëfyese për mbarënjerëzimin”.3

Kjo faltore e shenjtë dhe absolutisht epara në rruzullin tokësor, gjatë historisëu ndërtua e rindërtua disa herë. Për tëështë thënë se është shtëpia e parë e vënënë tokë, rreth së cilës bëri tavaf Ademia.s. dhe njerëzimi pas tij.

Në një variant tjetër e gjejmë se për tëparën herë e ndërtoi Shiti, i biri Ademita.s., pastaj e rindërtuan pejgamberët ba-bë e bir - Ibrahimi a.s. me Ismailin a.s..

“Kur Ibrahimi dhe Ismaili ngritënthemelet e Qabesë, u lutën: O Zoti ynë,pranoje prej nesh (këtë vepër)! Me tëvërtetë, Ti je Ai që dëgjon dhe di gjithç-ka”.4

Ibrahimi a. s. ishte i lindur në Meso-potami, sipas disa të dhënave në qytetine vjetër Ur të Babilonisë dhe, pas bredh-jeve të tij në mes Shamit e Egjiptit, aipasardhësit e tij i vendosi në Mekë në

një trevë jopjellore, pranë Shtëpisë sëshenjtë, dhe u lut për ta. Në Kuran kjoparaqitet kështu:

“O Zoti ynë! Unë vendosa disa ngapasardhësit e mi në një lugine që nukmbillet (që nuk është e pëlleshme), pra-në Shtëpisë Sate të Shenjtë. Zoti ynë!Bëji ta falin namazin dhe bëj që zemrate njerëzve të ndiejnë dhembshuri për tasi dhe furnizoi me fruta, ndoshta bëhenfalënderues!”.5

Transmetohet nga Ibni Abbasi r.a. se,kur Ibrahimi a.s. përfundoi ndërtimin eQabesë, atij i erdhi urdhër nga Allahu qët’u lëshonte një kushtrim njerëzve për tavizituar Qabenë:

“Thirri njerëzit për në haxhillëk: atado të vijnë këmbësorë dhe kalorës medeve (të rraskapitura) prej të gjitha vise-ve të largëta”6.

Ibni Abbasi shton se Zërin e Ibrahi-mit a.s. e dëgjuan gjithandej ç’ka në mesTokës e qiellit; madje, përgjigjja ndajkushtrimit dëshmohet edhe me realitetinsesi njerëzit vijnë prej vendeve më tëlargëta, nga të gjitha anët e botës, dukethënë: (lebbejke Al-lllahumme lebbejke)- Të jemi përgjigjur, o Zoti ynë, Të jemipërgjigjur), dhe që atëherë Qabeja shen-jtërohet dhe vizitohet pandërprerë.

Dikur herët në lashtësi, Mekën e ad-ministronte fisi Xhurhum dhe më pastajfisi arab-Huza’atu, deri me ardhjen eKusajjit ibni Kilabit nga fisi Kurejsh(njëri nga gjyshat e hershëm të Pejgam-


Ligjëratë

Haxhi strumbullar

i devotshmërisë kulmore*

Dr. Qazim Qazimi

berit Muhammed a.s.), i cili i largoi tëtjerët prej aty me forcë dhe shtriu push-tetin e tij në Mekë.

Një kohë të gjatë arabët trashëguanfenë e gjyshit të tyre Ibrahimit a .s., dukebesuar Zotin Një e të Vetëm dhe predi-konin fenë e Tij.

Në Mekë, aty në afërsi të Qabesë, li-ndi edhe pejgamberi i fundit, Muhamm-edi a.s., i cili pjesën më të madhe të jetëssë tij (40 vjet para se të shpallej dhe 12të tjerë pas shpalljes pejgamber) e kaloinë Mekë. Meqë në ato kohë Qabeja kër-cënohej për t’u shkatërruar nga dhëmbi ikohës, do ta rindërtonin kurejshitët dhegurthemelin (Haxheri esvedin, në the-mel), me pajtimin e të gjithëve, do tashtronte Muhammedi a.s.7

Pas pejgamberisë së Muhammedita.s., Qabesë iu kthye distinacioni i saj iparë, u bë faltore, ku adhurohet e ma-dhërohet Një Zot i Vetëm- All-llahuxh.sh., madje ajo u bë edhe kible, pikëdrejtimi për t’u falur, epiqendër, nga dre-jtohen të gjithë myslimanët nga mbarëbota, dhe vazhdon të trajtohet si vendimë i shenjtë në fytyrën e Tokës.

Me ardhjen e Islamit si fe monoteiste,Faltorja e parë, Qabeja, fitoi në peshëdhe që atëherë e në vazhdim, vizita esaj- Haxhi do të bëhej obligim i detyrue-shëm, së paku një herë në jetë, për tëgjithë myslimanët e moshës madhore, tëcilët janë të aftë fizikisht e psikikishtdhe që kanë mundësi financiare për tavizituar, për të kryer Haxhin. Për këtë qëthemi, i referohemi ajetit kuranor:

...Për hir të All-llahut, vizita e shtë-pisë (Qabesë) është obligim për atë qëka mundësi udhëtimi tek ajo, e kush nukbeson, All-llahu nuk është i nevojshëmpër (ibadetin që bëjnë) njerëzit“.8

Kurse Muhammedi, a.s. apelonte:“O njerëz, Allahu jua ka obliguar

haxhin, prandaj bëjeni atë“. Transmetohet nga Ibni Abbasi se Pej-

gamberi, a. s. me një rast tjetër ka thënë:“Nxitoni ta kryeni haxhin, ngase as-

kush nga ju nuk e di se çfarë mund t’indodhë (nesër)”.

Haxhi është një prej pesë shtyllave-detyrimeve kryesore, mbi të cilat ështëngritur Islami. Ai nuk mund të zëvendë-sohet me asnjë ibadet dhe as bamirësitjetër. Realizohet në kohë dhe hapësirëtë caktuar, saktësisht në dhjetëditëshin eparë të muajit Dhul-hixhe (sipas kalend-arit hënor), dhe vizitohen vendet e she-njta të përcaktuara bazuar në burimetthemelore të Islamit. Qëllimi i kryerjessë Haxhit nuk është çështje humanizmi,turizmi, verimi, kalimi pushimesh apo i

motivuar nga epshe, teka, pasione, për-jetime e qejfe të natyrës jetësore. Haxhiështë ibadet kulmor, një sfidë me mu-ndime dhe sakrifica të mëdha.- të vendosësh për të marrë rrugën e Ha-

xhit me të gjitha peripecitë që ka ai;- të veshësh rrobat e veçanta të Haxhit-

ihramin në pikëkufirin e caktuar;- të vizitosh Qabenë, të sillesh rreth saj

duke u lutur e medituar për vlerat esaj;

- të falësh namaz para vendqëndrimit-Mekami-Ibrahimit, ndërtuesit të Qa-besë;

- të nxitosh në mes dy kodrinave: Safadhe Merve, ku bridhte e ëma e Ismai-lit, Sa’ji;

- të pish ujë prej Kroit të Zem-zemit, përtë cilin Pejgamberi a.s.ka thënë:

“Uji më i mirë në faqen e dheut është ujii Zemzemit; në të ka ushqim që tëngop, dhe shërim nga sëmundja.9;

- të falesh në Mesxhidi Haram, ku njënamaz ka vlerën e njëqind mijë na-mazeve;

- të kalosh natën në ambientet ku përkurban Ismaili u zëvendësua ngadashi;

- të kalosh ditën me ibadet në Arafat,vendi ku u takuan Ademi e Hava;

- të qëndrosh në Xhebelu Rahmeti, ngaligjëroi Muhammedi a.s.;

- t’i falësh të bashkuara (xhem’an) aksh-am e jaci në Muzdelife;

- të hedhësh gurë në pikat ku u gjuajtshejtani për djallëzinë e tij, në Mine;

- të kthehesh për t’ i bërë edhe një vizitëfaltores më të lashtë-Qabesë;

- të qëndrosh e të banosh në Mekë, ve-ndlindja e Muhammedit a.s.;

- të vizitosh shpellën Hira, vendin kuMuhamedi u shpall pejgamber;

- të vizitosh Medinën, vendstrehimindhe Kryeqytetin e parë të Islamit;

- të falesh në Xhaminë e Pejgamberit, kunjë namaz ka vlerën e një mijë nama-zeve;

- të nderosh e të admirosh vendbetejat efitoreve të myslimanëve, - Bedrin,Hendekun, Uhudin, Xhamitë me rë-ndësi të veçantë në Medinë dhe rrethsaj, - është më tepër se kënaqësi,është më tepër se një nder, është mëtepër se një admirim, është dhunti mendjenja dhe emocione të papërshkru-ara, është obligim fetar dhe përkush-tim meritor që ka për qëllim të kapetstrumbullari i devotshmërisë kulmo-re, pastërtia shpirtërore, vlerat subli-me njerëzore si dhe prehja shpirtëroree paarritur ndonjëherë para Haxhit,dhe e papërsëritur asnjëherë pas Ha-

xhit, dhe që bëhet vetëm për hir tëLartmadhërisë së Tij, All-llahut kri-juesit të Gjithësisë.

Pejgamberi a.s. tekstualisht ka thënë:“Kush e bën haxhin për All-llahun e

nuk e ka zhytur atë dhe nuk ka bërë më-kate, ai kthehet prej tij i pastër nga gjy-nahet, sikur atë ditë kur e ka lindur eëma“.10

Në një transmetim të Taberaniut për-mendet që Ebu Hurejre ta ketë dëgjuarpejgamberin-Muhammed duke thënë:

“Asnjëherë nuk do të ndodhë që njëhaxhi të bëjë tehlil (të thotë: La ilahe il-la Allah) dhe tekbir (Allahu Ekber) e tëmos përgëzohet me Xhennet“.

Ky është Haxhi me obligimet, rëndë-sinë dhe vlerat e tij sublime, dhe për-gëzimi me Xhenet është shpërblimi iHaxhiut.

Xhematlinj të nderuar! Edhe për ataqë nuk kanë mundësi ta bëjnë Haxhin,Allahu i Madhëruar e ka bërë të mund-shme që edhe zemrat e këtyre besimta-rëve t’i freskojë me vepra të mira, apothënë ndryshe, me një formë tjetër, nënjë masë, edhe ata mund të shuajnë zja-rrin e mallëngjimit për vizitën e kësajshtëpie. Këto vepra të mira afrohen meHaxhin, dhe ata që i bëjnë, kanë gatishpërblimin e haxhilerëve dhe të atyreqë kryejnë umren.

Për ne që nuk jemi sot në Haxh, qën-drimi në xhami pas faljes së namazit tësabahut, derisa të lindë dielli e pastaj fa-lja e dy rekateve (në këtë) rast të Bajra-mit, shkruhen si sevape të Haxhit apo tëUmres. Tirmidhiu transmeton nga EbuUmame, se Pejgamberi a.s. ka thënë:

“Kush e fal sabahun me xhemat, pas-taj ulet dhe e përmend Allahun derisa tëlindë dielli, e pastaj ngrihet dhe fal dyrekate, - arrin shpërblimin e një haxhidhe umreje të plotë, të plotë, të plotë“.

Edhe falja e jacisë dhe sabahut mexhemat, është krahasuar me Haxhin dheUmren.

”A nuk jua ka bërë Allahu namazin ejacisë me xhemat, si diçka që kap vlerëne një Haxhi, dhe namazin e sabahut mexhemat, si diçka që kap vlerën e njëUmreje?!“.

Vëllezër e motra, Islami është fe qëpërfshin të gjitha aspektet e jetës shpir-tërore e materiale të njeriut; është fe qënë vete përmban rrugët e posaçme të lu-mturisë dhe të mirësisë; është fe qëzgjidh të gjitha problemet e farës së nje-rëzimit. Sipas Islamit, trupi dhe shpirti injeriut kanë nevojat e tyre, dhe ato duhettë respektohen e të baraspeshohen tërë-


sisht. Islami llogarit e mban parasysh tëgjitha elementet dhe aspektet e natyrëssë njeriut dhe kujdeset për qenien e ndë-rlikuar të prirjeve materiale e shpirtëroretë tij. Islami përcakton sistemin e jetësnë baza morale, shpirtërore po edhe ma-teriale.

Në jetë, përveç përjetimeve të dhimb-shme, të vështira, të rrezikshme, dhe vu-ajtjeve të shumta, ka edhe përjetime tëbukura, të lumtura dhe shumë gazmore.Bile, hareja e lumturia janë më të shpre-hura në jetë, sesa hidhërimi e vuajtja,por duhen ditur mënyrat dhe format ejetësimit të tyre. Është feja ajo që na më-son për ta arritur lumturinë dhe tejkalim-in e vështirësive në dy botët. Është Fejaislame ajo që na mëson se, pos botësmateriale kalimtare (Dynjasë), ekzistonedhe bota shpirtërore e amshueshme(Ahireti). Jeta fizike dhe kjo botë janë tëpërkohshme, kurse shpirti dhe bota e pa-stajme (Ahireti) janë të amshueshme.

Vëllezër të nderuar! Ishte ditë e shë-nuar dhe kënaqësi e veçantë kur disa ngahanxhinjtë tanë udhëtuan për herë tëparë me pasaporta të Republikës së Ko-sovës, por nuk duhet harruar se - ditënkur ne po përgatitemi për ta festuar këtëfestë të madhe me më të dashurit tanë,ditën kur ne këtu po falim namazin eBajramit të Kurbanit në Kosovën e lirë;ditën kur me miliona haxhinj sot, passhumë obligimeve dhe punëve të mundi-

mshme të Haxhit, gjuajnë gurët në njëvend të përcaktuar në hapësirë dhe kohë;ditën kur ata i bëjnë edhe një vizitëQabesë për qëllime madhore; ditën kume miliona myslimanë të tjerë presinkurbane, flijojnë në shenjë obligimi dhesolidarizimi me sakrificën e qenies njeri- gatishmërisë së Ismailit a.s. që të bëhejkurban, jo vetëm për të treguar devotsh-mëri ndaj Allahut dhe respekt ndaj ba-bait të tij, Ibrahimit a.s., por, edhe përmirëqenien e gjithë njerëzisë, sot, ne kë-tu, krahas festimit, kemi obligim moral eshpirtëror, atdhetar e fetar, që t’i përkuj-tojmë dhe të lutemi për ata shpirtra tëmëdhenj që sakrifikuan dhe flijuan ve-ten e tyre, duke u bërë kurban për mirë-qenien e të gjithë neve, por gjithsesi ob-ligimi ynë është edhe më i madh, qëedhe në familjet e tyre, në këtë festë tëmadhe, të hetohet ambient festiv, e tëmos ndihen të harruar, të braktisur aponë varfëri të skajshme dhe - vetëm kësh-tu fitohen sevapet e mëdha.

Vëllezër dhe motra, Bajrami për bes-imtarët duhet të sjellë dashuri, miqësi,afrim, vëllazërim, pajtim e mirëkuptimnë mes njerëzve. Është dëgjuar Pejgam-beri Muhammed të ketë thënë:

”Nuk lejohet për myslimanin ta brak-tisë vëllanë e tij (të mbajë hidhërim ndajtij) më tepër se tri ditë”. Prandaj, Bajra-mi nuk do të jetë bajram, po qe se nukpërballojmë hidhërimet, zemërimet e

urrejtjet në mes nesh. Pra, shtrini dorënnjëri-tjetrit, uroni e përhajroni në këtëfestë të madhe, vizitoni të afërmit, fare-fisin, fqinjët, miqtë, dashamirët dhe fa-toni e përgëzoni, sepse këto vlera janëpjesë përbërëse e Bajramit dhe e traditëssonë të lavdishme.

Zot i Madh e i Vërtetë, Zot i jetës dhei vdekjes, Zot i ditës së besës! Ne, këtu,nga kjo tokë jona e bekuar dhe në këtëditë të madhe, jemi të kthyer drejtë Qa-besë së madhëruar, andej ku haxhinjtëpo kryejnë Haxhin, Ty po Të falemi, Typo Të adhurojmë, Ty po Të lutemi, dhevetëm prej Teje mirëqenie e mbarësi kë-rkojmë, prandaj na i prano të falmet dhelutjet tona! Amin Ve El-hamdu lillahiRabbi El-Alemin!

_______________________

Fusnotat:

* Ligjëratë e mbajtur më 8 dhjetor 2008 në xham-inë “Sulltan Murat” të Prishtinës me rastin efestës së Kurban- Bajramit)

1. Kur’ani, sureja El-Huxhuratë, ajeti 13.2. Kur’ani, sureja El-Bekaretu, ajeti 31.3. Kur’ani, sureja Ali Imran, ajeti 96.4. Kur’ani, sureja El-Bekaretu, ajeti 127.5. Kur’ani, sureja Ibrahim, ajeti 37.6. Kur’ani, sureja, El-Haxhxh, ajeti 27.7. Grup autorësh, “Es-Siretu En-Nebevijetu Li-

Ibni Hisham”, pjesa e parë, bot. i tretë, fq. 204,fusnota 5, Bejrut, 1391 h. (1971).

8. Kur’ani, sureja, Ali Imran, ajeti 97.9. Hadithi sahih (autentik).10. Transmetim nga Buhariu.


Muhamed ef. Hoxha

Të gjitha falënderimet dhe lavdërimet

janë vetëm për Allahun, Krijuesin e gji-

thësisë, Atë E falënderojmë për të gjitha

të mirat që na ka dhënë, na krijoi në for-

mën më të bukur, na dalloi nga krijesat e

tjera duke na përsosur me mendje e

logjikë të shëndoshë.

Përmes Pejgamberit të fundit, Muha-

medit a.s., na dërgoi programin hyjnor,

Kuranin e madhërishëm.

Të gjitha salavatet dhe selamet qof-

shin për Muhamedin a.s., edhe për të dë-

rguarit e tjerë që nga Ademi a.s., njeriu i

parë në sipërfaqe të tokës, dhe të tjerët

me radhë, të gjithë i besojmë, sepse

është një prej kushteve të besimit. Gjith-

ashtu jemi të vetëdijshëm se të gjithë të

dërguarit e Allahut kishin një mision,

kuptohet secili tek populli i vet, që t’i

thërrisnin njerëzit për të besuar Një të

Vetmin Allah. Të gjithë ishin të zgjedhu-

rit dhe të dërguarit e Zotit, dhe që të gji-

thë, pa përjashtim, ishin shembull se si

duhet t’u shmangemi veprave dhe vese-

ve të liga, vetëm e vetëm që të ecim për-

para drejt përparimit dhe prosperitetit,

kuptohet duke zbatuar porositë e Allahut

Fuqiplotë dhe këshillat e Muhamed Mu-

stafasë s.a.v.s. Vetëm në këtë mënyrë

mund të shpresojmë se do të fitojmë

mëshirën dhe kënaqësinë e Zotit të Ma-

dhëruar, edhe në këtë botë, edhe në Bo-

tën tjetër.

Vëllezër të nderuar!

Jo vetëm ju që jeni këtu në këtë shtëpi

të Allahut, por edhe të gjithë besimtarët

e tjerë kudo që janë e që na ndjekin nga

ky vend i shenjtë, në këtë ditë gëzimi e

hareje e në këtë moment të bekuar, të

gjithë ju ju përshëndes me përshëndetjen

më të bukur e më kuptimplotë: Es-sela-

mu alejkum! Paqja, mëshira, begatitë

dhe të gjithë të mirat e Zotit qofshin për

ju. Kjo ditë është një ditë feste , ditë e

madhe për të gjithë ne. Dita e Kurban-

Bajramit dita e sakrificës, kohë kur të

gjithë ata besimtarë nga mbarë bota që

patën mundësinë, ashtu siç kërkojnë

edhe dispozitat islame, tani janë në për-

fundim e sipër të kryerjes së kushtit të

pestë të Islamit, Haxhit. Ata tani janë në

Qabenë e ndritshme dhe i bëjnë lutjet e

tyre, që Allahu t’ua pranojë mundin, sa-

krificën dhe Haxhin e tyre, po edhe ne

nga ky vend, E lusim të Madhin Allah

me të njëjtat lutje dhe shtojmë lutjen që

haxhinjtë tanë të na kthehen shëndoshë e

mirë në Kosovën tonë .

Bajramet për ne myslimanët janë fe-

sta hyjnore, të cilat fillojnë me tekbire

(madhërim). Këtë e thekson një hadith

fisnik i Pejgamberit a.s., ku thuhet:

“Zbukuroni Bajramet (festat) tuaja me

tekbire”, gjithashtu në ajetin 185 të sures

El-Bekare thuhet:

“Të madhëroni Allahun për se ju

udhëzoi dhe që ta falënderoni”.

Tani më lejoni, që në pika të shkurtra,

të them diçka rreth sakrificës, ose siç

është e njohur me gjuhën e popullit

KURBANIT.

Në kuptimin gjuhësor, Kurbanin do ta

përkufizonim: “të afrohesh, mjet që të

afron me Zotin, me Krijuesin”, ndërsa

në literaturën islame, për Kurbanin do të

gjejmë se ka këtë kuptim: “të therësh një

kafshë të përshtatshme, sipas kushteve

të caktuara fetare, me qëllim adhurimi”.

Kurbani kryesisht theret në ditët e Kur-

ban-Bajramit (në tri ditët e para të tij).

Në Kuranin e madhërishëm do të gje-

jmë se Kurbani është një adhurim në të

gjitha fetë hyjnore,dhe atë e bazojmë në

ajetin 34/ kaptina El-haxh.

“Për çdo popull Ne kemi caktuar një

Kurban (ritual), që ata të përmendin

Emrin e Allahut gjatë flijimit të kafshë-

ve, që Ai ua ka dhuruar për ushqim, Zoti

juaj është një Zot i vetëm, prandaj për-

uljuni vetëm Atij. Dhe jepu lajme të

mira atyre që janë të përulur”. (Haxh:

34)

Gjithashtu, Kurani na tregon edhe për

shumë ngjarje dhe shembuj të ndrysh-

ëm, që kanë ndodhur në periudhat e më-

parshme. P.sh., flitet për kurbanet që dy

djemtë e Ademit i flijuan për Zotin, dhe

se njërit prej tyre iu pranua e tjetrit jo.

(Maide: 27-29). Këtë ngjarje, që tregoh-

et në Kuran, me pak ndryshime do ta

gjejmë edhe në librat e tjerë të shenjtë,

që ishin edhe para Kuranit.

Besimtarë të nderuar!

Para së gjithash, duhet ditur mirë se

adhurimet bëhen, sepse janë Urdhër i

Zotit dhe se në adhurimet që kryhen me

Urdhrin e Zotit, ka shumë urtësi që për

dikë mund edhe të jenë të njohura, po

sigurisht se ka edhe të tjerë që këto ur-

tësi nuk i dinë.

Kur Kurbani kryhet, me përmendjen

e Emrit të Zotit para aktit të therjes, do

të kuptojmë se Zoti i Madhërishëm, i

dha në dispozicion, njeriut si krijesa më

e bukur dhe më e përsosur, gjithë të mi-

rat që ekzistojnë në këtë botë, e në rastin

konkret edhe kafshët që ne i bëjmë Kur-

ban, por në asnjë moment nuk duhet ha-

rruar se të gjitha ato të mira janë pronë e

Allahut, që na i ka dhuruar neve për të

përfituar prej tyre.

Kurbani është shprehje e heroizmit,

sakrificës dhe, para së gjithash, e bindjes


Ligjëratë

Kurbani-sakrifica

Muhamed ef. Hoxha

së njeriut që ai të shpie drejt rrugës për

të fituar kënaqësinë e Zotit Fuqiplotë.

Për këtë bindje dhe sakrificë, më së miri

do të mësojmë nga Kurani famëlartë, ku

e gjejmë të përshkruar gatishmërinë e

Ibrahimit për ta bërë Kurban jo më pak

se të birin, Ismailin, të cilit as që i shkoi

mendja të kundërshtonte një gjë të tillë,

sepse bëhej fjalë për zbatimin e Urdhrit

të Zotit Fuqiplotë.

Kurani e tregon kështu këtë ngjarje:

“Ibrahimi u lut: O Zot, më jep një dja-

lë të mbarë”. Dhe ne i dhuruam atij një

djalë me mendje në kokë. Kur fëmija u

rrit sa mund të vraponte, i tha atij: ”Biri

im, unë shoh në ëndërr sikur po të ther

ty, si t’ia bëjmë kësaj, ç’mendim ke”? I

biri iu përgjigj: “Baba, ti mos u lodh du-

ke menduar, po bëje atë që të urdhërohet

prej Zotit. Me dëshirën e Zotit, edhe

mua do të më shohësh të durueshëm”.Të

dy iu bindën urdhrit të Zotit dhe, kur

Ibrahimi e shtriu djalin për ta therur, i

thirrëm atij: “Ibrahim, e vërtetove ëndr-

rën tënde duke e zbatuar. E hoqëm prej

teje barrën për të therur tët bir. Kështu i

shpërblejmë Ne të mirët. Vërtet kjo ishte

sprovë e madhe. Dhe i dhamë atij një

Kurban në vend të të birit.

“Dhe ndaj tij Ne lamë një kujtim të

mirë për popujt pasardhës, në mënyrë që

të thonë: “Paqja qoftë për Ibrahimin”.

Kështu i shpërblejmë Ne të mirët”

(Safat, 100-110).

Siç po shihet, Kurbani rrit shpirtin e

bindur ndaj Allahut, në këtë mënyrë

njeriu do të shfaqë përkushtimin e tij të

sinqertë dhe do të bëjë përpjekje për t’u

afruar me Zotin duke shprehur falënder-

imin ndaj Zotit për të mirat që i ka dhënë

edhe përmes Kurbanit, sakrificës, sepse

pikërisht ky Kurban, nëse bëhet vërtet

vetëm për hir të Allahut, do të bëjë afri-

min në mes Zotit dhe robit.

Por duhet të kuptojmë faktin se qëlli-

mi thelbësor i Kurbanit nuk është thjesht

derdhja e gjakut, por, mbi të gjitha, qëll-

im janë përkushtimi, morali, devotshmë-

ria dhe gatishmëria e besimtarit që të

sakrifikojë për Allahun xh. sh..

Sepse në Kuran thuhet:

“Nuk është as mishi as gjaku që arrin

tek Allahu, por është përkushtimi juaj,

që arrin tek Zoti” (El-Haxh, 37).

Gjithashtu, Kurbani ka shumë urtësi

për sa i përket jetës sociale. Kurbani

mbjell në shoqëri shpirtin vëllazëror, ba-

shkëpunimin, ndihmesën dhe shpirtin e

sakrificës, ndihmon në gjetjen e një lloj

baraspeshe në shoqëri, ndikon në kalim-

in e hendekut midis shtresave të ndry-

shme shoqërore duke i nxitur të gjithë

ata që kanë shpirt të pastër, drejt bash-

këpunimit të mirëfilltë dhe konstruktiv.

Për të varfrit, që nuk kanë mundësi të

blejnë mish dhe që, për fat të keq, në

shoqërinë tonë, një shtresë që rritet për-

ditë e më tepër, Kurbani është një mund-

ësi mjaft e mirë që edhe këta njerëz të

pajisen me nga një pjesë nga ky mish i

kurbaneve. Kurbani e edukon njeriun e

pasur të japë dhe të shpërndajë nga pa-

suria e tij, për të fituar kënaqësinë e

Zotit; e nxit atë të ndihmojë të tjerët dhe

të ndiejë thellë në ndërgjegje kënaqësinë

për ndihmën që u afron të tjerëve. Kë-

shtu, i pasuri, jo vetëm që ka zbatuar një

nga urdhrat e shumtë të Allahut Fuqi-

plotë, po në të njëjtën kohë, ai që jep dhe

shpërndan të mira materiale për hir të

Allahut, do të shpëtojë edhe nga një ves

që në Islam është shumë i urryer, që

është koprracia dhe pasioni i tepërt për

pasurinë e kësaj bote..

Kur thuhet kurban, përgjithësisht ku-

ptohet kafsha e therur pas namazit të Ba-

jramit. Këtë therje do ta bëjnë personat

që i plotësojnë kushtet e përcaktuara nga

ana fetare e që sipas Islamit e kanë vax-

hib (detyrim) të therin kurban .Therja e

Kurbanit mund të bëhet vetëm gjatë tri

ditëve të para të Bajramit.

Në Kuran, Allahu i drejtohet kështu

Profetit (a.s.):

“Fal namaz për Zotin tënd dhe ther

Kurban”. (Keuther, 2)

Nëse Muhamedit a.s. i është urdhëru-

ar që të falë namaz dhe të therë Kurban

për Zotin, kjo vetvetiu kuptohet se do të

jetë urdhër edhe për ne si ndjekës dhe

praktikues të Islamit. Do të kuptojmë

nga përvoja, se Kurbani është një detyr-

im që në një masë të madhe është pranu-

ar dhe po praktikohet në jetën fetare nga

besimtarët. Me rëndësi është këtu të për-

mendim se Kurbani po praktikohet, siç

po shihet, kohën e fundit edhe tek një

pjesë e madhe e besimtarëve të cilët lënë

pas dore ose, thënë më mirë, nuk u kush-

tojnë një rëndësi të merituar detyrimeve

të tjera të dorës së parë-farzeve, siç janë

namazi, zekati ose agjërimi. Por një gjë

të bën përshtypje që gjithashtu vërejmë

edhe shumë laramani rreth kohës së the-

rjes së Kurbanit, vendit, ndarjes së tij e

kështu me radhë.

Prandaj është mirë që njerëzve t’u bë-

het me dije se Bashkësia Islame në Rep-

ublikën e Kosovës, bashkë me Këshillat

vendorë të Bashkësive Islame, janë mo-

bilizuar dhe mirëpresin të gjithë të inte-

resuarit, të cilët, në pamundësi për të

therur Kurbanet e tyre në mënyrë indivi-

duale, bëjnë therjen, paketimin dhe

shpërndarjen e mishit të Kurbanit në

mënyrë të organizuar. Nga ky mish i

Kurbanit do të përfitojnë të gjithë ata që

kanë nevojë, qofshin individë ose insti-

tucione, siç ka ndodhur edhe në të kalu-

arën.

Të nderuar vëllezër besimtarë!

E lusim Allahun e Plotfuqishëm, që

në këtë ditë feste, zemrat tona të shkël-

qejnë me dritën e Imanit të paluhatshëm

në Krijuesin e Gjithësisë. Le të jetë kjo

një ditë kur ne të jemi në ndihmë të vë-

llezërve tanë që janë ende të pastrehë.

Të kujdesemi për familjet e dëshmorëve

dhe jetimët, sepse kjo ditë është ditë e

solidarizimit në mes nesh. Allahu na i

pranoftë lutjet tona. Amin!

__________________

* Ligjëratë e mbajtur më 8 dhjetor 2008 në xhami-

në “Sulltan Murat” të Prishtinës me rastin e fe-

stës së Kurban- Bajramit)


Hatixhe Ahmedi

Për Qabenë e Shenjtë dhe Medi-nën e Ndritshme kanë dëgjuardhe i kanë parë në foto e televi-zion të gjithë. Por nuk janë të

shumtë ata që i kanë vizituar këto vendetë shenjta dhe kanë pasur rastin t’i sho-hin nga afër. Këto dy vende për të gjithëbesimtarët myslimanë paraqesin rëndësitë madhe, si dy qendra të rangut më tëlartë, ku vizitorët marrin epitetin haxhidhe kryejnë kushtin e pestë të besimitislam, i cili është një nga pesë kushtet edomosdoshme të Islamit.

Haxhinjtë shkojnë e marrin gjithëkëtë rrugë të gjatë, vetëm e vetëm që tapërshëndesin Tokën e Shenjtë, ta vizito-jnë Qabenë e Ndershme dhe ta përshën-desin të Dërguarin a.s., dhe në gojën esecilit haxhi kumbojnë fjalët: ‘O i Dërg-uar i Allahut, erdhëm të të përshëndesimty, qëllimi ynë i fundit është të dërgojmësalavate duke thënë: ‘Essalatu vessela-mu alejke Ja Resulallah’. Në brendinë eshpirtit, secili haxhi, teksa e sheh Qabe-në, e përshëndet Resulullahun me ze-mër, duke thënë: ‘Paqja dhe shpëtimiqoftë për ty, o i Dërguar i Allahut, unëerdha të të vizitoj, erdha në tokën ku li-nde ti, ku ta shpalli Allahu fenë e vërte-të, në tokën që ishte burim i Islamit osenë tokën nga e cila e gjithë bota u mbushme drejtësi’.

Sa i lumtur është secili vizitor qëAllahu ia bëri të mundur të falë namaznë ‘Qabenë e Shenjtë dhe në Medinën eNdritshme, ku ndodhet Ravdatul Mutah-hare’, vend ku Allahu Fuqiplotë shpër-blen me njëqind e pesëdhjetë mijë herëmë shumë se në vendlindjen e tij. Ah,edhe shumë më i lumtur duhet të jetë kurka parasysh se namazin e fali, inshaallahAllahu ia shpërblen, por për të ia vlenedhe vetëm një herë të lutet në praninë evarrit të Pejgamberit, duke thënë: ‘JaResulallah, ma bëj të mundur shefaatin(ndërmjetësimin) tënd në botën e ardh-me”.

Besimtari i vërtetë, për vite të tëraështë i përmalluar për këtë vend, ky malle kjo dashuri vetëm vjen duke iu shtuar,dhe nuk mund të çmallemi ndryshe për-veçse kur shkojmë pranë Resulullahut,pranë Qabesë së Shenjtë. Për të arriturderi në këto vende, duhet të kalojmë

shumë fusha e male, shumë lugina e lu-menj, shumë dete e oqeane, madje edhekontinente, duke kaluar nëpër qiellin embushur me re të dendura e vranësira tëshumta, ose, thënë më thjesht, duke flu-turuar andej, tani arrijmë tek vendlindjae Pejgamberit a.s..

Të shkosh në haxh ndoshta nuk ështëedhe aq vështirë për atë që ka mundësifinanciare, por të zhytesh në përqendrimtë thellë tek Allahu në ato vende, nukështë e lehtë. Dikur, kur teknologjiaishte e varfër për të shkuar në Haxh, ne-vojitej shumë mund, madje dikush, edhepo të punonte tërë jetën, nuk do ta sigu-ronte atë shumë të hollash. Hiç më shu-më se para njëqind vjetësh, mbretërontenjë gjendje e tillë. Ftesës për të shkuarnë Haxh, do t’i përgjigjeshin i gjithë qy-teti ose fshati, por shpenzimet e rrugës ebënin të pamundur. Ndërsa sot, thuajsesecili nga njerëzit, ka mundësi të shkojë,porse mungon mundësia tjetër, tani joajo financiare, por mundësia shpirtëro-re! A e dini se si vepronin gjyshët tanëme paratë e grumbulluara për vite të tërapër Haxh: edhe pse i fitonin me djersëne ballit, ata, megjithëkëtë, në fund shko-nin dhe i këmbenin ato me paratë e far-këtarit, duke mbajtur parasysh faktin sefarkëtari i fitonte paratë me më shumëmund e me më shumë djersë.

Për të arritur në shkallët e larta të de-votshmërisë, haxhinjtë duhej të prisninorë të tëra, minuta të panumërta dhe nukankoheshin nga kjo pritje vetëm e vetëmqë atje të shkonin dhe t’u pranonteAllahu ibadetin e tyre. Ajo që nuk kandryshuar që nga kohët e lashta e deri

tash, është se të gjithë haxhinjtë që marr-in atë rrugë, nijjetin e kanë të pastër, atashkojnë në Shtëpinë e Allahut, ata janëmysafirë të Krijuesit dhe të të Dërguarittë tyre.

Me një nijjet të tillë, shkojnë të gjithëhaxhinjtë dhe për të gjithë kjo derë ështëe hapur. Nga kjo derë që hapet, nuk mja-fton vetëm të hyhet, por njëkohësishtedhe të mendohet: ‘Para Lartëmadhërisësë kujt po drejtohem dhe në ç’drejtimmë shpie kjo derë? Por edhe të lutemiqysh nga fillimi: ‘O i Dërguari i Allahut,na prano ne!’. Nuk është e pëlqyeshmetë shkelet ajo tokë duke qenë i nevriko-sur, duke nxituar, duke vrapuar dhe nënjë gjendje të tillë, sa haxhiu të humbëkontrollin në përgjithësi. Haxhinjtë duh-et t’i kenë sjelljet që i la trashëgim Pej-gamberi a.s.Ymetit të tij të dashur, sapotë shkelin dheun e shenjtë, duhet të lu-ten: ‘Erdha në vizitë tek ti, o i Dërguarii Allahut, inshaAllah më pranohet ibade-ti, dhe më mundëso që sa më shumë të tëdërgoj salavate ty, ma bëj të mundur tavizitoj Ravdai Mutahharan (Varrin eshenjtë të Pejgamberit), duke të dërguarsalavate.’

Një nga çastet më madhështore qëpërjeton secili besimtar, është kur e shehpër herë të parë Qabenë e Shenjtë; këtojanë momente të papërshkrueshme, tërrëqethura trupi, rrjedhje lotësh nga sytë,pendim i sinqertë për gjithçka që ka nda-luar Allahu.

Por edhe një takim tjetër është i pa-përshkrueshëm, kur afrohemi brenda ça-drave përballë Xhamisë. Ky është vendime pamjen më të bukur, thotë secili nga


Persiatje

Përshëndetje, Qabe e Shenjtë

ata që e vizituan këtë vend. Tani qëndro-jnë pranë varrit të Pejgamberit a.s. pranëkupolës ngjyrë jeshile, me këtë mbësht-jellës të gjelbër është i mbështjellë Varrii Shenjtë i Resulullahut s.a.s.

Emocionet që përjeton njeriu në këtomomente, vështirë se mund t’i shpjego-jë me fjalë, mungojnë fjalët, mungon te-ksti, mungon gjithçka që të përkufizohetnjë ndjenjë e tillë. Qabeja që kemi paravetes, është gur i Xhennetit, daton qënga Ibrahimi a.s., gjyshi i Pejgamberittonë, ne Ymeti i tij, sa kohë kanë kaluar,këtu lindi më i dashuri i Allahut, ai qëAllahu e shkroi emrin e Vet së bashkume emrin e tij. Por njëkohësisht haxhiupërjeton emocione të papërshkrueshmeedhe kur e viziton Varrin e tij të Shenjtë;tani e përshkojnë ndjenja dhembshurie,sepse përfundi asaj kupole pushon krije-sa më e dashur e Allahut, Zotëria i të dybotëve, krenaria dhe shpëtuesi i njerëzi-mit, Zotria ynë, Muhammed Mustafajas.a.s.

Është shumë me rëndësi vizita e Va-rrit të Resulullahut; nuk është e udhës qëtë depërtohet vetëtimthi në atë vend, popërkundrazi, aty duhet të qëndrohet mëgjatë, të meditohet, të përqendrohet mëthellë vëmendja në kupolën e gjelbër.Secili nga haxhilerët duhet të kthejë pra-pa memorien e tij dhe të dijë se ky venddikur ishte një kopsht me hurma, sa de-kada do të kenë kaluar që ky vend tëbëhej kështu, sa peripeci përjetuan my-slimanët derisa erdhën në këtë pozitë, -duhet ditur se ky meditim ngërthen mevete sevabin më të madh të haxhillëkut.Për secilin haxhi nevojitet që qysh nëhapin e parë të shkeljes së tij në Tokën eShenjtë, të bëjë dua, të lutet, sepse kjoështë esenca e Haxhit që e shëndërronhaxhiun në natyrshmërinë e tij të parë, ezhvesh nga gjynahet duke ia veshur pet-kun e pastër të dëlirësisë së tij. Nuk du-het harruas as një gjë tjetër, për çdo çastduhet falënderuar Allahu për begatitë etij të panumërta që na i dhuroi, ashtu siçshprehet në Kuran:

‘Po edhe nëse përpiqeni t’i numëro-ni dhuntitë (të mirat) e All-llahut, nuk dotë mund të arrini t’i përcaktoni ato. Mesiguri All-llahu shumë fal dhe shumëmëshiron.’’ (Nahl, 18), d.m.th. ato janëaq shumë, saqë nuk kemi mundësi t’i ra-dhisim. Në këto çaste, ti, o haxhi, duhettë falënderosh Allahun edhe për këtë be-gati, që ta bëri të mundur ta vizitosh këtëvend të Shenjtë, ku për herë të parë ushpall Kurani Famëlartë nga ana eAllahut të Madhëruar tek i Dërguari i

Tij. Duhet falënderuar Zoti që të ballafa-qoi me këto mirësi, të vizitosh tokën ngae cila u bë përhapja e misionit më të she-njtë, pra e Islamit. Sepse ata që e vizit-ojnë këtë tokë dhe Varrin e Pejgamberita.s., janë sihariquar për meritën e shefa-atit (ndërmjetësimit) të tij Ditën e Ma-dhe të Gjykimit. Por këtu nevojitet diçkatjetër, nevojitet durimi, sepse duhet prit-ur duke pasur parasysh numrin e madhtë haxhinjve që presin për një vizitë tëtillë, sepse në këto ditë Resulullahu kaedhe mysafirë të tjerë përpos nesh. Se-cili nga këta mysafirë vjen nga një racë,komb, gjuhë dhe kulturë tjetër, por seciliprej tyre ka një pikë të përbashkët, kabesimin e njëjtë, që e lidh, e vëllazëronmë shumë se çdo gjë tjetër.

Kur ndodhemi pranë kësaj turme, ekuptojmë se vërtet gjithë ky numër imadh njerëzish, të gjithë këta janë Yme-ti i Muhammedit a.s.. Në një anë e me-ndojmë themelimin e parë të shtetitislam në Medinë, mu pranë asaj Xhamiemadhështore, e në anën tjetër që dikur itërë qyteti shtrihej në sipërfaqen e xha-misë dhe imagjinojmë numrin e përkra-hësve të Pejgamberit, edhe pse për atëkohë ishte i madh për periudhën e misi-onit të tij, por në anën tjetër, habitemipër ardhjen e një numri kaq shumë tëmadh të haxhinjve të Ymetit të Muham-medit a.s. nga të katër anët e botës.

Nganjëherë duhet të shkëputemi ngakjo kohë e të mendojmë se ja, këtu faltenamaz hz. Aisheja; aty vraponte hz. Fa-timeja r.a., për t’i hequr nga shpinaAlejhisselamit plëndësin; këtu shprehubesimin myslimania e parë grua, hz.Hadixheja r.a.. Ja, po në këto vende ulejResulullahu dhe ua kumtonte vahjin(shpalljen) ashabëve (shokëve) të tij.Duhet të imagjinojmë se pikërisht bre-nda dyerve të Xhamisë së Medinës vra-puan nipat e dashur të Resulullahut përta përqafuar me dashuri atë, e për të cilëtthoshte: ‘janë dy drita të mia të kësaj bo-te’, ngrihej për ta, kur hynin në xhami, iulte në prehrin e tij të bekuar dhe vazh-donte ligjërimin. Ja ku janë ashabët qëpresin të hyjnë në radhët e Islamit; ja kuështë vendi ku hz. Bilalli tek po e kënd-on ezanin e parë dhe nga ky vend e kë-ndonte çdo herë. Por, për një çast, duhettë hiqet perdja nga sytë tanë dhe të ndër-rohet skena. Kudo përreth na vërshojnëzëra dhe turma të mëdha njerëzish. Por,ç’është e vërteta, para Hirësisë së të Dë-rguarit duhet të qëndrohet në heshtje.Allahu në Kuran na porosit që besimta-rët t’i ulin zërat para Pejgamberit të tyre,

në të kundërtën mundi i tyre pa e vërej-tur fare do t’u shkojë kot. Allahu xh. sh.thotë:

‘O ju që keni besuar, mos e ngrini zë-rin tuaj mbi zërin e Pejgamberit dhe mosiu ngërmoni atij si i ngërmoheni njëri-tjetrit, e të zhduken veprat tuaja dukemos ditur ju.’ (Huxhurat, 2).

Për këtë shkak duhet të qëndrojmëme edukatë dhe durim, në mënyrë që tëpresim kohën e pranimit të veprave tonamadhore. Pra duhet pritur, sepse taniështë koha që ta dëshmosh veten se jevërtet mysafir i Allahut. Po pra, mysafiriduhet të jetë i edukuar dhe durimtar. Se-pse, kur shkojmë diku mysafir, si duhettë jenë sjelljet tona? Patjetër në përshtat-je me rregullat e zotit të shtëpisë. Nukduhet të luajmë rolin e fëmijës së llastu-ar, i cili lazdrohet në praninë e nënës sëtij kur shkojnë diku. Prandaj, patjetër naduhet durim, na duhet sabër, kjo ështëfjala dhe vepra që duhet ta shoqërojë ha-xhiun në çdo hap. Sepse ka shumë rastekur duhet të realizohet kjo, ngase duhetpritur gjatë në tavaf, ndonjëherë lodheshduke qëndruar në këmbë e ndonjëherëedhe duke qëndruar ulur, të dhembinmesi, gjunjët, të mpihen këmbët, saqë tëthotë mendja të qëndrosh vetëm më njëkëmbë, po përnjëherë duhet të të kujto-hen fjalët e tua, kur thoshe: ‘u flijofshinnëna, babai dhe shpitrtat tanë për hir të-ndin, ja Resulallah, u bëfsha kurban nërrugën tënde’!. Kjo d.m.th. se më i rë-ndësishëm është shpërblimi dhe se edhenë këtë rast Ahireti nuk duhet larguarnga zemrat tona.

Kur shkojmë në Haxh, është e rëndë-sishme të bëjmë iradet: në Qabe të falimnamaz, i cili na shpërblehet me qindra emijëra herë më shumë se në vendlindje,të lexojmë Kuran, që arrin shumëfishin eshpërbilmit në këto ditë madhështore,më qartë, kur jemi në Mekë, të kemi pa-rasysh se ndodhemi pranë Shtëpisë sëAllahut, pranë vendlindjes së Pejgambe-rit a.s., ndërsa kur jemi në Medinë, du-het të kemi parasysh se aty kemi Varrine Shenjtë të Resulullahut, dy njerëzit mëtë dashur të tij, që janë të varrosur pranëtij; kush e viziton e sheh në detaje atëvend, sheh mihrabin e Pejgamberit, ngai cili u ishte drejtuar si imam ashabëve,dhe të gjitha gjërat që janë të rëndësish-me aty.

Aty duhet të na kujtohet dhoma e hz.Aishes, nënës së besimtarëve, ku priste epërcillte delegacione të shumta që vininta pyesnin rreth çështjeve fetare në për-gjithësi dhe në veçanti për çështjet e


gruas. Sa i lumtur duhet të jetë ai njeriqë Allahu ia mundësoi që edhe në këtëvend të falë dy rekate namaz. Ky vendështë një prej kopshteve të Xhennetit,sepse përmban shtëpinë dhe mihrabin ePejgamberit a.s., e dihet se zotëria më imirë e më i devotshëm ishte i zoti i kësajprone, pra Pejgamberi a.s.. Një poet nënjë vjershë thotë: ‘Sikur Xhenneti të jetëi gjatë, vetulla e tij është Medina. Prand-aj, edhe kur ndodhemi në Medinë, duhettë kemi parasysh se jemi brenda njënimeti (begatie) të madhe. Kjo është ko-psht i Xhennetit, aty është pronari i bu-rimit të Kevtherit. Pa dyshim që burimii bekimit të këtij vendi qëndron, sepsekëtu gjendet njeriu që shpërndau të vër-tetën, drejtësinë, mëshirën dhe çdo e mi-rë tjetër buroi nga ky vend. Këtu ështëdielli i njerëzimit, shndritja e mendjesnjerëzore dhe ai që ua prehu zemrat nje-rëzve. Këtu është vendi ku lindi Islamiduke filluar nga shpella Hira, dalënga-dalë duke u forcuar më pastaj, për tëshndritur tërë botën. Ah sa fatlumë janëata që kanë nderin të qëndrojnë afër këtijAmbasadori të famshëm të Allahut!

Me shumë kënaqësi le t’i dërgojnë sa-lavate nga afër dritës së dy botëve, dukethënë: ‘Esselatu vesselamu alejke Ja Re-sulallah, essalatu vesselamu alejke JaHabiballah…. Essalatu vesselamu…’‘Paqja dhe shpëtimi qofshin për ty, o iDërguar i Allahut, Paqja dhe shpëtimiqofshin për ty, o i Dashuri i Allahut, Pa-qja dhe shpëtimi qofshin për ty ….’. Gji-thashtu nuk duhet harruar të përshënde-ten edhe shokët e tij besnikë (ashabët).

Dihet shumë mirë se haxhiu është ingarkuar me një sërë detyrash, dinamikakuptohet se bën të veten edhe nëse jemitë detyruar që të shumtën e rasteve nam-azin ta falim duke u ngutur, inshaAllahprapë ai namaz arrin shumëfishimin eshpërblimit. Gjithnjë duhet të mendojnëse ndodhen në një vend ku duatë- lutjete tyre nuk kthehen prapa, ata janë në Qa-benë e Madhëruar dhe pranë Varrit tëResulullahut, duhet të luten gjatë-gjatë,me sinqeritet dhe me zemër. A thua sado të kishin dëshirë besimtarët e sinqertëtë ishin në këto vende dhe të arrinin nëkëtë shkallë, t’u mundësohej atyre që tëbënin ibadet dhe të bënin dua, të luteshinnë këto vende?. Pa dyshim që kjo do tëishte dëshirë e të gjithë besimtarëve.

Gjatë lutjeve, kuptohet se porosi ePejgamberit është që lutja të bëhet për tëgjithë Ymetin e Pejgamberit a.s., sepsenuk duhet menduar vetëm për vete. Anuk thotë Pejgamberi a.s.: ‘Nuk është

mysliman i vërtetë ai besimtar i cili nukdëshiron për vëllanë e tij atë që dëshironpër vete?! Kjo është porosia dhe ky me-sazh i Resulullahut, që duhet të shoqë-rojë secilin besimtar nga Ymeti i tij.

Kur ne zbatojmë porositë e tij, bëhe-mi pjesë e ndershme e karakterit të tij tëpadiskutueshëm, morali i tij i pastër bë-het motiv jete që na shoqëron në çdohap, e edhe kur shkojmë pranë Varrit tëtij Shenjtë, jemi faqebardhë dhe ballë-hapur, sepse vepra jonë përputhet mefjalën dhe veprën e tij fisnike. Këtë e de-monstron etika jonë, e cila buron nga ve-prat, fjalët, porositë dhe sjelljet e tij tëpastra, që na mbajnë të gjallë deri mësot, edhe pas katërmbëdhjetë shekujsh.Ndërsa, nëse nuk u përmbahemi poro-sive, fjalëve, veprave dhe sjelljeve të tij,a thua ç’na nevojitet të jemi pranë tij?!

Por prapë themi se sa të lumtur janëata që kanë mundësinë për këtë vizitë, le

t’ua dinë vlerën këtyre ditëve, t’i kalojnëme ibadet dhe lexim të Kuranit, në më-nyrë që, kur të ndahen nga këto vende, tëmos shkaktohet rrjedhja e lotëve ngasytë e tyre si pasojë se nuk mundën t’upërkushtoheshin obligimeve sa patënmundësi, por le të jenë lotët e tyre ngapikëllimi se po largohen nga Shtëpia eShenjtë, Qabeja e Ndershme dhe ngaMedina e Ndritshme.

Prandaj, u qoftë rruga e mbarë! I për-cjellim me dua dhe lakmi. Allahu u mu-ndësoftë çdo të mirë dhe të arrijnë nëgradën më të lartë të shpërblimeve që uagaranton Allahu haxhinjve. I porosisimt’u dërgojnë selame edhe për ne Qabesëdhe Resulullahut, sepse, edhe pse nukpatëm mundësi, kemi mall të madh e ze-mër të lidhur për atje. Udha e mbarë, ha-xhinj, selam shumë nga ne Qabesë dheResulit a.s!


Amër Halid

Namazi i natës është prej iba-deteve më të dashura tekAllahu i Lartësuar dhe shpër-blehen e kanë vlerë që më së

shumi. Ai që fal namaz nate, përgatitetpër Ahiret dhe Zotin e tij e takon i gë-zuar dhe i përgëzuar me Xhenet.

I dërguari i Allahu na ka këshilluarshumë për të falur namaz nate, dhe kjopër shkak të rëndësisë së madhe të tijdhe shpërblimit të madh për të. I dërgu-ari ka thënë: ”O ju njerëz, përhapeni se-lamin, ushqeni nevojtarët, mbani lidhjetfarefisnore dhe faluni natën kur njerëzite tjerë flenë, që të qetë të hyni në Xhe-net.”1 Për ata që falen natën, shpërblimështë Xheneti. Ata janë rob të dalluar nëdynja dhe Ahiret.

Në rreshtat vijues do të njihemi mëhollësisht me namazin e natës dhe vle-rën e tij:

Vlera e namazit të natës

Namazi i natës është i vlefshëm përshumë arsye. Në vijim po përmendimdisa prej tyre:

1. Pastrimi i zemrës: Namazi i natës epastron zemrën, saqë adhurimi i Allahutmbetet synimi i vetëm. Ibn Kajimi thotë:“Vërtet dy njerëz mund të falen në njërresht-saf dhe pas një imami, por midisnamazeve të tyre të ketë dallim sa nëmes qiellit e Tokës”. Kjo domethënë senë zemrën e njërit ka synime të shumta,kurse në zemrën e tjetrit synim i vetëmështë adhurimi i Allahut dhe kënaqësia eTij.

2. Realizimi i frikës ndaj Allahutxh.sh.: Kam pasur rastin të falem një he-rë pranë një njeriu, i cili, kur imami moritekbirin fillestar, filloi të qante. U çuditanga kjo sjellje e tij dhe, me të përfunduarnamazin, e pyeta: Pse fillove të qajeende pa filluar imami të lexonte Kuran?E ai m’u përgjigj: Kur imami tha“Allahu Ekber” (Allahu është më iMadhi), u frikësova se mos po bëhemgënjeshtar duke qenë dikush në zemrëntime më i madh se Allahu xh.sh..

3. Fitimi i kënaqësisë së Allahutxh.sh.: Kur myslimani fal namaz nate, aime këtë bëhet i veçantë, dhe kjo për fak-tin se ata që falin namaz nate, nuk janëtë shumtë. Me të falurit natën, myslima-ni i afrohet Allahut dhe fiton kënaqësinëe Tij.

4. Falja natën është cilësi e robve tëMëshiruesit. Allahu i Lartësuar i ka ve-çuar për të mirë ata që ngrihen natën për

adhurim, duke i quajtur rob të Mëshiru-esit. Është i Lartësuari Që thotë: ”E ro-bërit e Zotit janë ata që ecin nëpër tokëtë qetë, e kur atyre u drejtohen me fjalëinjorantët, ata thonë: ”Paqe!. Dhe që përhir të Zotit të tyre, natën e kalojnë dukei bërë sexhde dhe duke qëndruar nëkëmbë (falen)“ (El-Furkan: 63,64)

5. Falja natën është cilësi e besimtar-it. Allahu i Lartësuar thotë: ”Argumentettona, i besojnë, në të vërtetë, ata që kurkëshillohen me to, bien në fytyra (bëjnësexhde), që madhërojnë Zotin e tyre nëshenjë falënderimi dhe ata nuk bëjnëkryelartësi. I heqin trupat e tyre prej dy-shekëve, duke e lutur Zotin e tyre ngafrika dhe nga shpresa, dhe nga ajo që Neu kemi dhënë (pasuri) atyre, ata japin.“(Es-Sexhde:15,16)

6. Falja natën i jep falësit pozitë tëlavdëruar. I Madhërishmi thotë:” Dhe nënjë pjesë të natës zgjohu me të (meKur’anin-namazin), është e sigurt seZoti yt do të të ngrejë ty në një vend tëlavdishëm” (El-Isra 79). Pra askush nukmund të jetë i barabartë me atë që falnamaz nate. Zoti xh.sh. thotë: ”(A jobes-imtari e ka gjendjen më të mirë) Apo aiqë kohën e kalon në adhurim, duke bërësexhde, duke qëndruar në këmbë, i ruhet(dënimit të) botës tjetër dhe shpreson nëmëshirën e Zotit të vet? Thuaj:” A janëtë barabartë ata që dinë me ata që nuk

dinë? Po, vetëm të zotët e mendjes marr-in mësim” (Ez-Zumer 9). Allahu i Lartë-suar i dërgon çdo natë të dërguarit e Tijnë qiellin e kësaj bote dhe i thërret njerë-zit duke u thënë: ”A ka dikush që kërkondiçka tani, e t’ia jap”. S’do mend se ai qënuk falet natën, privohet nga tërë kjo emirë.

7. Namazi i natës është nderi i besim-tarit: Pati zbritur Xhibrili a.s. tek Muha-medi a.s. dhe i pati thënë: “ Dije se nderii besimtarit është namazi i tij i natës”.

8. Zakon i myslimanëve të mirë. Pej-gamberi a.s. thotë: ”U këshilloj me na-maz nate, sepse është traditë e të mirëveqë ishin para jush, është afrim tek Zotijuaj, falës i mëkateve dhe ruajtje nga tëkëqijat”.2 Në një transmetim tjetër:”...dhe largim i sëmundjes nga trupi”.3

9. Përgatitje për Ahiret:” Vërtet udhë-timi në botën tjetër është shumë i gjatëdhe pikërisht namazi i natës është përga-titje për këtë udhëtim. Ebi Dherri patiqëndruar njëherë afër Qabesë dhe u ki-shte thënë shokëve të tij: ”A nuk është evërtetë se kur dikush nga ju dëshiron tëudhëtojë, përgatitet për rrugë? Po, ashtuështë, i patën thënë. Atëherë ai u patithënë:” Udhëtimi i botës tjetër ështëshumë më i gjatë sesa udhëtimet që jubëni në këtë botë”. Atëherë na këshillosi të përgatitemi për të, - i kishin thënëata. U ishte përgjigjur duke u thënë:


Fikh

Namazi i natës

“Kryeni haxhin për gjërat e mëdha që dotë ndodhin, falini dy rekate namaz nënatë të errët për vetminë e varrit, dheagjëroni një ditë shumë të nxehtë përshkak të ditës së gjatë të tubimit.

10. Falja e namazit të natës është pa-sim i Pejgamberit a.s.. Allahu xh.sh. tho-të: ”Ju kishit shembullin më të lartë në tëdërguarin e Allahut, kuptohet, ai qëshpreson shpërblimin e Allahut në botëntjetër, ai që atë shpresë e shoqëron dukepërmendur shumë shpesh Allahun”. (ElAhzab: 21)

I dërguari i Allahut na ka këshilluarshumë për të falur namaz nate duke thë-në: ”Përhapeni selamin, ushqeni nevojt-arët, mbani lidhjet farefisnore dhe faluninatën, kur njerëzit e tjerë flenë, që tëhyni të qetë në Xhenet.”4

11. Myslimani I afrohet më së shumiZotit të tij kur është duke falur namaznate, duke E adhuruar Atë dhe duke kër-kuar mëshirë dhe falje prej Tij. Pejgam-beri a.s. thotë: ”Robi më së afërmi Zotitështë kur falet në pjesën e fundit të na-tës, prandaj, nëse mund të jesh prej atyreqë përmendin Allahun në këtë kohë,atëherë bëhu.”5

12. Me namaz nate fitohet përgëzimi.Allahu i Lartësuar nga mesi i robve tëTij ka dalluar disa me përgëzim që nëkëtë botë. Këta janë pikërisht ata që falinnamaz nate. Transmetohet nga Ebi Der-dau se Pejgamberi a.s. ka thënë: ”Trenjerëz Allahu xh.sh. i do dhe i përgëzon:atë që, kur e kërkon nevoja, lufton mëtërë atë që ka vetëm për hir të Allahut,kështu që ose vritet (bie shehid) ose imundëson Allahu të fitojë, dhe kjo imjafton. E Allahu për të thotë: ”Shihnisi duroi ky rob për hir Timin”; atë që kagrua të mirë dhe shtrat të butë e të rehat-shëm, por megjithëkëtë, ngrihet dhe falnamaz nate. E Allahu xh.sh. për të thotë:”I braktis dëshirat e tij dhe Më përkujtonMua, e sikur të donte, do të flinte”; dheatë që është në udhëtim e udhëtarët qëjanë me të rrinë zgjuar ose edhe flenë,kurse ai rri zgjuar, kur është lehtë poedhe vështirë.

Namazi i natësi Pejgamberit a.s.

Sahabët kanë përshkruar si ka qenënamazi i natës së Pejgamberit a.s., nëmënyrë që edhe ne ta pasojmë atë kurfalemi natën. Nga ky përshkrim i tyre dotë veçonim:

- Pati ardhur një njeri tek Ajsheja r.a.dhe i pati thënë:” Oj nënë e besimtarëve,më trego gjënë më interesante që ke parëtek Pejgamberi a.s.. “E cila gjë nuk kaqenë interesante tek ai”? - i pati thënëajo duke iu përgjigjur: ”Njëherë erdhiPejgamberi a.s. dhe u fut me mua nënjorgan e më tha: ”Më lejo të adhuroj për

një çast Zotin tim”, e unë i thashë: E duapraninë tënde afër meje dhe e dëshirojkëtë (por shpreha pohimin tim). U ngrit,filloi të falej dhe të qante. Pashë sesi ialagnin lotët gjoksin. Duke qarë bëri ruk-unë, e edhe sexhden dhe kështu vazhdoideri në mëngjes. Kur erdhi Bilalli përnamazin e sabahut dhe e pa duke qarë, epyeti: ”Pse po qan, o i dërguar iAllahut”? Pejgamberi a.s. iu përgjigj: ”Esi të mos qaj, o Bilall, kur sonte më zbri-ti ky ajet kuranor:’’ Në krijimin e qiejvee të Tokës, në ndryshimin e natës e ditës,ka argumente të qarta për ata që kanëarsye e intelekt. Për ata që Allahun Epërmendin me kujtim kur janë në kë-mbë, kur janë ulur, kur janë të shtrirë,dhe thellohen në mendime rreth krijimittë qiejve e të Tokës (duke thënë): Zotiynë, këtë nuk e krijove kot, i Lartësuarqofsh, ruajna prej dënimit të zjarrit.”(Ali Imran, 190, 191)

- Transmetojnë se Pejgamberi a.s. fa-lej natën aq shumë, saqë këmbët i ënjte-shin, ndërsa Ajsheja r.a. njëherë i patithënë: “O i dërguar i Allahut, (pse faleshkaq shumë) a nuk t’i ka falur Allahu tëgjitha mëkatet”, kurse Pejgamberi a.s. iqe përgjigjur: ”A të mos jem rob falënd-erues?!”

- Ibni Abbasi r.a. pati bujtur njëherëtek tezja e tij, Mejmuneja r.a., e cila ishtegruaja e Pejgamberit a.s. Thotë: ”Unë ushtriva në gjerësinë e dyshekut, që ki-shin, kurse Pejgamberi a.s. dhe familja etij u shtrinë në gjatësinë e tij. Pejgamberia.s. fjeti deri në gjysmë ose pak para gjy-smës së natës. Pastaj u zgjua, u ul dheme duar fërkonte fytyrën për ta larguargjumin. Pastaj lexoi dhjetë ajete (ngafundi i kaptinës Ali Imran), dhe u ngrit efalej. Unë bëra njësoj si ai dhe u ngritapranë tij, e ai vendosi dorën e tij mbi ko-kën time dhe ma drodhi veshin e djathtë,që të më ikte kotja. Pastaj fali dy rekate,përsëri dy, prapë dy, prapë dy, prapë dydhe pastaj fali namazin e vitrit (fali njërekat vitri), pastaj u shtri derisa erdhimyezini për namaz, u ngrit, fali dy reka-te të shkurtra dhe doli e fali namazin esabahut.6

- Transmeton Safvan Bin El’MuatalEs’Selmij duke thënë: ”Isha njëherë mePejgamberin a.s. në një udhëtim dhe do-ja të shihja se si falej Pejgamberi natën.Fjeti, pasi fali namazin e jacisë, dheandej nga mesi i natës u ngrit dhe lexoidhjetë ajetet e fundit të kaptinës AliImran. Pastaj pastroi dhëmbët me mis-vak, mori abdest dhe fali dy rekate, nuke di çfarë zgjati më shumë - qëndrimi nëkëmbë, rukuja apo sexhdeja. Pastajshkoi dhe fjeti. Pastaj u ngrit përsëri dhelexoi dhjetë ajetet e fundit të kaptinësAli Imran. Pastaj pastroi dhëmbët memisvak, mori abdest dhe fali dy rekate,nuk e di çfarë zgjati më shumë - qëndri-

mi në këmbë, rukuja apo sexhdeja. Pas-taj shkoi dhe fjeti. Pësëri u ngrit dhe bëritë njëjtën gjë, dhe kështu vazhdoi të bë-nte si bëri herën e parë, derisa fali na-mazin e sabahut.

Gjëra që preferohenpër atë që fal namaz nate

Adabet e namazit të natës1. Para se të bjerë në gjumë, të bëjë

nijet për t’u ngritur për namaz nate,kështu që edhe nëse nuk mund të ngri-het, do të shpërblehet sikur të jetë falur.Pejgamberi a.s. thotë: Vërtet vepratshpërblehen sipas qëllimit dhe secilit itakon ajo për se ka vendosur”.

2. Pasi të jetë zgjuar, të marrë abdesdhe t’i pastrojë dhëmbët me misvak.

3. Të fillojë namazin e natës me dyrekate të shkurtra, pas të cilave mund tëfalë sa të dojë.

4. Të falet aq sa ka mundësi, për fak-tin se Allahu xh.sh. thotë:”Allahu nuk eobligon asnjë njeri përtej mundësisë sëtij.” (El-Bekare:286), dhe, nëse e rëndongjumi, atëherë duhet të lërë namazin dhetë flejë, në mënyrë që të mos bëjë gabi-me gjatë leximit të Kuranit në namaz.

5. Të lutet me lutjen me të cilën lutejPejgamberi a.s. kur falte namaz nate: ”OZot, bëj dritë në zemrën time, dhe në tëparët tim, në të dëgjuarit tim, në anëntime të djathtë, në anën time të majtë,bëj dritë mbi mua dhe përpara meje, dhemë jep mua një dritë të madhe”.

Koha e namazit të natës

Lejohet falja e namazit të natës në ci-lëndo kohë prej pas namazit të jacisë ederi në fillimin e kohës së namazit tësabahut, por preferohet vonimi i tij nëtreshen e fundit të natës.

Numri i rekateve të këtij namazi: IDërguari a.s. falte njëmbëdhjetë rekatenamaz nate. Ajsheja r.a. transmeton ethotë: ”Pejgamberi a.s. nuk falte më shu-më se njëmbëdhjetë rekate namaz nateas në muajin Ramazanit dhe as jashtëtij”.

Preferohet falja e këtij namazit përhe-rë (për çdo natë), dhe kjo për faktin se,kur është pyetur Pejgamberi a.s. se cilatjanë veprat më të dashura tek Allahuxh.sh., ka thënë: ”Janë ato që kryhen rre-gullisht (vazhdimisht) edhe nëse janëpak”.7

Adhuruesit e Allahut natën

1. Abbad ibu Besher: I Dërguari a.s.pati kërkuar prej Abbad Ibn Besherit r.a.t’u bënte rojë myslimanëve në njërënprej betejave. Gjatë kohës sa ai ruante,filloi të falte namaz nate dhe ndërkohënjëri prej armiqve e kishte goditur meshigjetë në krah. Ai kishte nxjerrë shig-


jetën nga krahu dhe kishte vazhduar na-mazin. Pastaj e kishte goditur në krahuntjetër dhe ai përsëri kishte nxjerrë shi-gjetën dhe kishte vazhduar namazin.Kur qe goditur për të tretën herë, kishtebërë rukunë, sexhden dhe, pasi kishtedhënë selam, e kishte zgjuar njërin prejshokëve, i cili pastaj e kishte pyetur:”Pse nuk më zgjove më herët?” Abbadii qe përgjigjur:” Në namazin tim ishaduke lexuar një prej sureve të Kuranit,leximi i së cilës është më i dashur përmua sesa vetë jeta (dalja e shpirtit-rëniashehid).

2. Omer Ibn Hattabi r.a.: Omeri r.a.kishte dy vija të zeza nën sytë e tij (nëfaqe) nga lotët që i dilnin gjatë namazittë tij të natës.

3. Ibn Mes’udi: Transmetohet se, kurvinte nata dhe njerëzit flinin, Ibn Mes’-udi r.a. falej dhe nga ai dëgjohej një gu-mëzhimë (ushtimë) si gumëzhima ebletëve.

4. Enes Ibn Maliku r.a.: Njihet seEnes Ibn Maliku natën e ndante në tripjesë: Në pjesën e parë falej vetë, pastaje zgjonte gruan tij për t’u falur në pjesëne dytë, e cila pastaj e zgjonte të bijën qëtë falej në pjesën e tretë të natës. Pastajnatën tjetër gruaja zgjohej e para dhe,pasi falej në pjesën e parë të natës, ezgjonte Enesin r.a. që të falej në pjesën edytë, i cili, pasi përfundonte, e zgjonte tëbijën për t’u falur në pjesën e tretë, kësh-tu që gjatë tërë natës në shtëpinë e Enesitr.a. falej namaz.

Kanë thënë për namazin e natës:1. Hasen ibn Aliu r.a.: “Nëse nuk mu-

nd të falesh natën dhe të agjërosh ditën,dije se nga të mirat je i privuar dhe se keshumë mëkate”.

2. Shërbëtorja e Hasen El-Basriut r.a.:Hasen El-Basriu r.a. kishte një shërbëto-re, të cilën e kishte dërguar të shërbentediku tjetër. Pas një kohe i ishte kthyerduke i thënë:” Më kthe tek ti, o zotëriaim, më ke dërguar tek njerëz që nuk fal-kan namaz nate, ata falkan vetëm pesëkohët e obliguara.

3. Njëri nga Tabiinët: Kam parë nëëndërr një grua që e pyeta: Kush je ti?Më tha: ”Jam HURI e Xhenetit. I thashë:A pranon të martohemi, e ajo m’u për-gjigj: ”Më fejo së pari, o zotëria im”, eunë e pyeta: E cili është kushti juaj? Mëtha: ”Namazi i shumtë i natës”.

4. Omer ibn Hatabi r.a. “Nuk ka mbe-tur nga kënaqësia e kësaj bote përveç trigjërave:” Falja e namazit të natës, taki-mi me vëllezër myslimanë dhe falja enamazit me xhemat”.

5. Fudajl ibn Ajad: “Gëzohem kur tëperëndojë dielli e të vijë nata, që njerëz-it të flenë e unë të mbetem vetëm meAllahun e Madhëruar (duke falur namaznate).

6. Hasen El-Basriu r.a.: Është pyeturHasen El’Basriu r.a. se pse ata që falinnamaz nate, janë njerëzit me fytyrat mëtë bukura? Është përgjigjur: ”Sepse atavetmohen me Allahun në namaz nate eAi u jep dritë nga drita e Tij”.

7. Djaloshi besimtar: I është thënë njëdjaloshi që falej tërë natën: ”Ç’të shtynta bësh këtë”? Është përgjigjur: ”Kur tëpërmendet Xhehenemi, më shtohet frikaprej tij, e kur të përmendet Xheneti, mështohet dëshira për të hyrë në të, kështuqë nuk mund të fle.”

8. Suhejbi, djalosh nga Basra: Trego-het se një djalosh nga Basra, që quhejSuhejb, falej tërë natën. Zonja e tij, tek ecila shërbente, i thotë: ”Falja jote tërënatën të pengon në punët e ditës”, e ai ipërgjigjet: ”Nuk më merr gjumi (nukmund të fle), kur të kujtoj zjarrin e Xhe-henemit”.

9. Një nga njerëzit e devotshëm:Është pyetur njëri nga tabi’inët e devot-shëm: “Si i ke punët me natën”? Ështëpërgjigjur: “Në momente jam në mes dygjërave: I gëzohem natës kur vjen, dhemërzitem kur vjen agimi, kështu që nukjam plotësisht i gëzuar asnjëherë”.

10. Një tjetër thotë: ”Sikur Allahu iMadhëruar atyre që falen natën, t’ua ko-mpensonte shpërblimin, me kënaqësinëqë ata ndiejnë gjatë faljes, kjo do të ishtemë e madhe sesa vetë shpërblimi”.

11. Disa dijetarë thonë: ”Në këtë botënuk ka momente që u përngjajnë këna-qësive të banorëve të Xhenetit përveçasaj që ndiejnë namazlinjtë në zemrat etyre gjatë natës, nga biseda e ëmbël qëbëjnë”.

Gjëra që na ndihmojnëpër të falur namaz nate

Si të përgatitemi për namaz nateNë vazhdim do të paraqesim disa gjë-

ra konkrete, të cilat ndihmojnë për të fa-lur namaz nate:

1. Mosngrënia tepër natën. Një njeri idevotshëm pati thënë: ”O rob të Allahut,mos hani shumë e pastaj të pini shumë etë fleni shumë, dhe pas vdekjes të pen-doheni shumë”.

2. Mosmundimi i tepërt gjatë ditës.Nëse gjatë ditës e mundon veten shumëme punë, nuk do të kesh mundësi tëzgjohesh natën për t’u falur.

3. Largimi nga mëkatet: Sufjan Thev-riju thotë: ”Nuk kam mundur të fal na-maz nate pesë muaj rresht për shkak tënjë mëkati që kam bërë”. I është thënë:”E çfarë mëkati ke bërë”? Është përgji-gjur: ”Kam parë një njeri duke qarë dhekam thënë për të se po qante për sy e fa-qe”.

4. Falja e namazit të natës në mënyrëgraduale: Kur filloni të falni namaz nate,mos u falni menjëherë (me të parën) gjy-smë nate ose një të tretën e saj, por këtëbëjeni gradualisht. Pejgamberi a.s. tho-të: ”Vërtet kjo fe është e fortë (solide),andaj thellohuni në të ngadalë”.

5. Një gjumë i shkurtër pas drekës(El-Kajluletu): Transmetohet se, kur hy-nte në treg dhe dëgjonte bisedat e zhur-mat e njerëzve, Haseni r.a. thoshte:“Mendoj se nata e këtyre njerëzve ka qe-në jo e begatë, sepse këta nuk flenë pasdreke”.

6. Ngrënia pak: Disa të devotshëmkanë thënë: ”E sa ushqime pengojnë na-mazin e natës, e sa shikime pengojnë le-ximin e një kaptine nga Kurani. Vërtetrobi ha një lloj ushqimi ose kryen ndon-jë vepër, e këto e pengojnë të falë namaznate. Dhe ashtu siç ndalon namazi nga tëkëqijat, po ashtu edhe të këqijat ndalojnënga namazi dhe punët e tjera të mira”.

Përktheu dhe përshtatinga arabishtja:

Muharrem Tërnava

________________Fusnotat:1. Transmeton Hakimi 2. Transmeton: Hakimi dhe Bejhekiu3. Transmeton: Taberaniu4. Transmetojnë: Hakimi, Ibn Maxheja dhe

Tirmidhiu5. Transmetojnë: Tirmidhiu dhe Nesaiu6. Transmetojnë: Ahmedi, Buhariu dhe Muslimi7. Muttefekun alejhi.


Ajni Sinani

Gjatë gjithë jetës së tij nëshërbim ndaj Allahut,Ibrahimi a.s. lutej që tëkishte pasardhës, dhe sa

më shumë që kalonin vitet e plakej, aqmë shumë i shtohej dëshira për të pasurfëmijë: “Zoti im, më dhuro (një fëmijë)prej të mirëve!” (Es Saffat: 100). Allahuia plotësoi dëshirën në pleqëri dhe e më-shiroi duke e gëzuar me Ismailin a.s.:“Ne e gëzuam atë me një djalë që do tëjetë i butë (i sjellshëm).” (Es Saffat:101). Për Ibrahimin a.s. Ismaili i vogëlnuk ishte vetëm një fëmijë i shumëprit-ur, por ishte kurorëzim i një dëshire pasnjë kohe të gjatë vuajtjesh, fryt i jetës sëtij dhe manifestim i mëshirës së Zotitndaj tij. Ismaili u rrit në shtëpinë e Ibra-himit a.s. plot gëzim, i rrethuar me dash-urinë atërore të babait. Por Allahu kishtenjë plan dhe kishte vendosur që gjërat tëmerrnin një rrjedhë tjetër, për Ibrahimindhe Ismailin.

Ibrahimi a.s. kishte parë ëndërr se i qeurdhëruar ta bënte kurban, për hir tëZotit, birin e tij, Ismailin 13 vjeçar. Atiji ishte dashur të priste 83 vjet që t’i lind-te një djalë dhe të ndiente e të manifesto-nte dashurinë atërore ndaj tij. Kjo ishtenjë sprovë e vështirë për të. Ibrahimi Iishte nënshtruar dhe dorëzuar Allahutplotësisht me tërë qenien e tij dhe pa ku-shte, sepse ai bartte në vete fuqinë e bes-imit dhe premtimin e dhënë. Fuqia e fesëdhe imani i tij i paluhatshëm kishin bërëqë ai të ishte i gatshëm ta çonte në vendVullnetin e Allahut dhe të jepte çdo gjënga vetja e tij. Duke e vënë në sprovëIbrahimin, Allahu deshi që ai të dëshmo-nte besimin dhe fenë e tij.

Është vështirë të përshkruhet gjendjae Ibrahimit. Mjafton të përfytyrohet ajoskenë, dhe na kaplon rrëqethja. Si mundta merrte Ibrahimi djalin e tij, frytin e je-tës, gëzimin e zemrës, që e kishte priturgjithë jetën, e ta shtrinte në tokë dhe tëvinte thikën në qafën e tij, për ta therur?!Mirëpo, kur Allahu i kërkoi Ibrahimitnjë gjë të tillë, ai nuk u mundua të gjentepretekste të ndryshme për t’iu shmangurpunës, dhe as që u përpoq ta kuptontearsyen e urdhrit, por vendosi ta realizo-nte atë në Emër të Zotit dhe për hir tëTij. Ky ishte një veprim madhështor, se-

pse për Zotin duhet të sakrifikohet çdogjë, madje edhe më shumë se jeta. A ekuptojmë ne dhe a e vlerësojmë si dhe saduhet personalitetin madhështor të Ibra-himit a.s.?

Ibrahimi do ta kishte më lehtë që aivetë të therej nga Ismaili! Dhe jo ta the-rte Ismailin e ri, kurse babai plak të jeto-nte. Por ky ishte Urdhër i Zotit, prandajIbrahimi i tregoi të birit për këtë gjë dhekërkoi të merrte mendimin e tij. Kështunë Mina u bë një bisedë e jashtëzakon-shme në mes babait dhe të birit: “…ai(Ibrahimi) tha: “O djali im, unë kam pa-rë (jam urdhëruar) në ëndërr të të pres ty.Shiko, pra, çka mendon ti?” (Es Saffat:102).

Fjalë të frikshme! Ismaili kishte mu-ndësi të mos përgjigjej, apo të kërkonteprej babait të tij që të hiqte dorë nga njëgjë e tillë dhe të shihte mundësinë përndonjë zgjidhje tjetër. Mirëpo, Ismaili ivogël qe pajisur me forcën e imanit, pra-ndaj nuk u hamend dhe nuk tregoi pa-vendosmëri për asnjë çast, po kërkoi nga

i ati që ta kryente Urdhrin e Allahut. Is-maili me këtë vendosmëri të tij, tregoinjë shembull vetëflijimi të paparë, përhir të asaj që është e shenjtë. Ai iu nën-shtrua plotësisht Vullnetit të Allahutdhe, për t’i dhënë zemër t’et, i tha fjalëtngushëlluese: “O babai im, bëje atë qëurdhërohesh, e ti do të më gjesh mua,nëse do All-llahu, prej të durueshmëve!”(Es Saffat:102).

Ibrahimi a.s. mund të provonte t’i bë-nte interpretime të ndryshme ëndrrës sëtij, në mënyrë që t’i shmangej zbatimittë urdhrit duke e interpretuar urdhrin për“therjen” e Ismailit në kuptimin metafo-rik, se me të kërkohej mbytja e “egos” ejo e Ismailit, apo diçka e ngjashme. Por,ashtu sikurse i biri, edhe i ati iu nënsh-trua urdhrit të Allahut pa kurrfarë luhat-jeje. Kështu dashurinë ndaj Allahut ai evuri mbi dashurinë ndaj vetes, pejgam-berinë mbi djalin e tij dhe bindjen ndajZotit - mbi bindjen ndaj familjes.

Përmes hedhjes së gurëve tek tri shty-llat gjatë Haxhit, ne e gjuajmë Iblisin e


Histori

Ibrahimi dhe Ismailishëmbëlltyrë e sakrificës dhe flijimit

Ibrahimi, babai i pejgamberëve, është dashur të sprovohet me

një sprovë të jashtëzakonshme, sepse ai ishte prej Ulul azmit dhe

ishte halilullah (mik i Allahut). Ai është i njohur në histori si

shkatërrues i madh i idhujve, kampion i monoteizmit të pastër

dhe luftëtar i pakompromis kundër miteve e injorancës

politeiste. Ai qe njeri i sakrificës, demaskues i shtypësve,

tiranëve, hipokritëve dhe egoistëve.

mallkuar, që u mundua ta mashtronte Ib-rahimin a.s. që të mos e zbatonte Urdhr-in e Allahut. Ibrahimi a.s. e kishte lidhurzemrën me Allahun. Shkoi tek vendi iprerjes. Këmbët i kishin ngrirë, por me-gjithatë eci dhe nuk u kthye. E vendosiIsmailin të shtrirë me fytyrë në tokë, qëtë gjente forcë për zemrën e thyer dheduart e shtangura. Thika, me mëshirën eAllahut, nuk e preu Ismailin. Atij iudhurua një dash dhe Allahu i thirri dukei thënë: “O Ibrahim! Ti tashmë zbatoveëndrrën! Ne kështu i shpërblejmë tëmirët”! (Es Saffat: 104, 105).

Urdhri nuk kishte për qëllim që të fli-johej jeta e Ismailit a.s., veçse ishte njëkëshillë që njerëzimi ta kuptonin esenc-ën e vërtetë të kësaj jete kalimtare. Ishtesinjalizim se dashuria ndaj Allahut ështëmbi çdo dashuri tjetër. Allahu në Kura-nin fisnik thotë: “Pasuria dhe fëmijët ja-në stoli e jetës së kësaj bote”. (El-Kehf:46). Këto dy gjëra e bëjnë jetën të bukur.Nga të gjithë ne, Allahu ka kërkuar që tëflijojmë pasurinë, gjënë e dytë. Kursevetëm nga Ibrahimi a.s. ka kërkuar të fli-jonte gjënë e parë, fëmijën e tij. Gatish-mëria e Ibrahimit a.s. për të flijuar të bi-rin, do të ishte një mësim për njerëziminse, për hir të Allahut, duhet të sakrifiko-het pasuria dhe çdo gjë në këtë botë.

Nga ndodhia e Ibrahimit a.s. me Is-mailin a.s., kuptojmë se, kur ekzistonvullneti për t’u kryer Urdhri i Allahut,shpërblimi mund të arrihet edhe nësenuk realizohet sakrifica. Allahu e lartë-soi Ibrahimin a.s. në shkallën më të lartëtë sakrificës, pa e flijuar Ismailin. Ai engriti Ismailin në shkallën më të lartë tëflijimit të vetes për Zotin, pa u realizuarnjë gjë e tillë, sepse veprat vlerësohensipas qëllimit.

Në ditët e sotme pjesa dërrmuese enjerëzve jetën e tyre ia kushtojnë karri-erës, pozitës, popullaritetit, famës dhe tëmirave materiale. Lojalitetin e tyre ia

dedikojnë familjes, popullit dhe atdheuttë tyre. Shembulli i Ibrahimit a.s. dheIsmailit a.s., na tregon se lojalitetin dhebesnikërinë absolute jemi të obliguart’ia dedikojmë vetëm Zotit. Përmes bi-ndjes sonë ndaj Zotit, ne kuptojmë seçfarë qëndrimi duhet të mbajmë ndaj fa-miljes, atdheut, kombit apo të mirave tëkësaj bote, dhe assesi të kundërtën.Ngjarja e Ibrahimit a.s. dhe Ismailit a.s.,nuk flet për vuajtjen e njeriut, veçse naudhëzon për përsosjen e anës njerëzore,të liruarit nga burgu i instinktit dheegoizmit, drejt lartësimit dhe fisnikërim-it të shpirtit.

Mendësia shekullariste kërkon qëbesnikëria dhe lojaliteti të shprehen ndajkombit, shtetit dhe familjes, kurse Isla-mi na mëson se e gjithë jeta jonë duhettë jetë në shërbim të përmbushjes së ob-ligimeve të Krijuesit. Allahu i Madhëri-shëm deshi që Ibrahimi a.s. t’u mbanteleksion njerëzve. Ai na mësoi të sakrifi-kojmë jetën, pasurinë e fëmijët tanë, përhir të çështjeve të shenjta. Meqenëse Ib-rahimi e dha këtë provim, sepse ai qe nëgjendje të bënte atë që nuk është kërkuarprej asnjë njeriu tjetër, Allahu xh.sh. equajti ummet, i barabartë me një populltë tërë. Ai u quajt ummet, sepse e kaloiprovimin e gjithë ummetit:

“Vërtet, Ibrahimi ka qenë shëmbëll-tyrë e të mirave, adhurues i All-llahut,besimtar i drejtë dhe nuk ka qenë ngaidhujtarët.” (En-Nahl: 120).

Tek Ibrahimi, Ismaili dhe Haxheri -kemi shembullin e një familjeje të nën-shtruar ndaj Urdhrave të Allahut. Ibra-himi a.s. duhet të jetë shembull yni se siduhet ta edukojmë familjen me bindjenndaj Krijuesit, në situata të mira dhe tëvështira. Fëmijëve tanë duhet t’ua rrëfe-jmë historinë e Ismailit, i cili me forcëne imanit të tij, qe i gatshëm të flijonteveten.


D.I.: I nderuari Myfti, ditë më parë

Trupi Zgjedhor i BI-së ju rizgjodhi në

krye të BIK-së, ç’do thotë kjo për ju, pri-

vilegj, sfidë apo përgjegjësi?

Myftiu Naim Tërnava: Bismilahi-rrahmani- rrahim, unë përmes lexuesvetë revistës “Dituria Islame”, edhe një he-rë dëshiroj të falënderoj Trupin zgjedhortë BIK-së, për besimin që më dhanëduke më rizgjedhur në krye të BIK-së.

Sigurisht që Trupi zgjedhor ka pasurmotiv dhe arsye për të më besuar edhenjë herë këtë mandat, këtë përgjegjësi,këtë sfidë po edhe këtë privilegj. Besojqë kjo për mua është edhe sfidë, edheprivilegj, por më tepër është një përgje-gjësi. Të jesh në krye të një institucionisiç është Bashkësia Islame e Kosovës,vërtet është përgjegjësi e madhe jo ve-tëm para besimtarëve, por edhe paraKrijuesit Suprem, Allahut xh. sh., ngasepunojmë e veprojmë në rrethana jo tëpërshtatshme sa duhet, për ardhmërinë eIslamit në këtë vend ku i Madhi Zot naka krijuar. Megjithatë, unë si kryetar iBashkësisë Islame, si Myfti i Kosovës,në bashkëpunim me të gjithë nëpunësit eBashkësisë Islame, me imamë nëpërxhami, me këshillat e Bashkësisë Isla-me, me të gjitha institucionet e BI: Me-dresenë, Fakultetin e me të gjitha sajanë, besoj që do t’ia dalim që edhe gjatëkëtij mandati të punojmë me tërë poten-cialin tonë në avancimin e çdo gjëje qëështë e mirë, dhe në luftimin e të gjithadukurive negative të pranishme nëshoqëri. Besoj që këtu do të japim njëkontribut shumë të madh, edhe Trupizgjedhor, dhe Kuvendi i Bashkësisë Isl-ame të Kosovës, që bashkërisht t’i bash-kërendojmë punët dhe të arrijmë suksesetë reja.

D.I.: Keni qenë në krye të Bashkësisë

Islame të Kosovës 5 vjet, si do e përkufi-

zonit me pak fjalë mandatin e shkuar?

Myftiu Naim Tërnava: Unë për vetjam shumë i kënaqur që i Madhi Zotxh.sh. më ka mundësuar që të jem nëkrye të BIK-së edhe në kohën kur Koso-va fitoi pavarësinë, të jem myftiu i fu-ndit po them në Kosovën e lirë, po pa

status, dhe i pari në shtetin e ri të Koso-vës. Besoj që kjo është një begati që iMadhi Zot ma ka dhuruar si individ, dhepër këtë sigurisht ndiej një përgjegjësijashtëzakonisht të madhe. Mandati qëshkoi, ka pasur shumë sfida, sepse Ko-sova kalonte nëpër etapa jashtëzakonishttë vështira.


Ekskluzive

Intervistë me Myftiun e Kosovës, Mr. Naim Tërnava

Jam i kënaqur që i Madhi Zot xh.sh.më ka mundësuar të jem në krye të BIK-së

në kohën kur Kosova fitoi pavarësinë

Myftiu i rizgjedhur i Kosovës, Mr. Naim Tërnava, flet për të parën herë pas rizgjedhjes edhe për një man-

dat 5-vjeçar për një medie të shkruar në Kosovë, për rezultatet dhe sfidat e mandatit të parë, për

strategjinë dhe prioritetet për këtë mandat, për angazhimin e tij dhe të Bashkësisë Islame në arenën

ndërkombëtare për njohjen e Kosovës; për hezitimin e Botës Arabo-islame për të njohur Kosovën si shtet;

për sulmin ndaj kryetarit të Kuvendit të BIK-së; për debatin mbi Islamin tradicional e bashkëkohor; për

fetvatë dhe kompetencën për të dhënë fetva dhe për planin 6-pikësh të Ban Ki Munit

D.I.: Gjatë mandatit të shkuar keni

pasur rezultate dhe sfida, cilat nga re-

zultatet që keni arritur, dhe sfidat me të

cilat jeni ballafaquar, do t’i veçonit?

Myftiu Naim Tërnava: BashkësiaIslame e Kosovës ka pasur sfida të shu-mta, ka pasur përgjegjësi të shumta, poredhe ka punuar shumë. Them sfida, nga-se koha nëpër të cilën kaloi vetë Kosovadhe përpjekjet e vazhdueshme të popull-it të Kosovës, Qeverisë e institucionevetë Kosovës, bënë që vërtet të vinte shpa-llja e pavarësisë së Kosovës. Kjo bëri qëedhe Bashkësia Islame e Kosovës të je-pte një kontribut të jashtëzakonshëm.Është dashur që për një kohë të gjatë,vërtet të punojmë shumë edhe brendaKosovës, dhe sidomos jashtë Kosovës,tek faktori ndërkombëtar, duke u mund-uar për të sqaruar ashtu siç duhej, gjend-jen në Kosovë, ashtu siç ishte, ngase jue dini që nëpërmjet Kishës Ortodokse tëKosovës, e zotëris Artemije dhe KishësOrtodokse të Serbisë, në çdo tubim e nëtakime që kishin ata, ne akuzoheshimedhe si Bashkësi Islame, mirëpo edhe sipopull, se vërtet Kosova pas pavarësisëdo të jetë një shtet fundamantalist, xhi-hadist, një shtet kriminal e shumë eshumë akuza të tjera. Dhe, nëse deripara statusit të Kosovës BashkësiaNdërkombëtare kishte të qartë vizioninpolitik të Kosovës, asaj i mungonte qar-tësimi i vizionit fetar në Kosovë, për seneve na është dashur të trokasim në shu-më dyer të Evropës, Amerikës, të Lindj-es e Perëndimit, për të qartësuar sevërtet ky popull i takon me shumicë ab-solute besimit islam, ky popull nuk ështëprej dje mysliman, është tash e 600 vjet,dhe të gjitha këto shpifje e akuza që vij-në nga kishat serbe, si nga ajo e Beogra-dit po ashtu dhe e Prishtinës, janë akuzapa vend, të cilat kanë qëllime thjeshtpolitike, për të pamundësuar avancimine Kosovës si një shtet sovran e i pavarur.Mendoj që, në bashkëpunim edhe meinstitucionet e Kosovës duke u gjenduredhe ne si një faktor me rëndësi përkrahinstitucioneve të Kosovës), ia kemi arrit-ur këtij qëllimi dhe kemi bërë që edheshumë faktorë ndërkombëtarë të ndry-shojnë konceptet në raport me Kosovën,edhe në aspektin fetar, dhe tash, paspavarësimit të Kosovës, po shihet se nekemi pasur shumë të drejtë.

Prej sfidave të tjera, me të cilat ështëballafaquar Bashkësia Islame e Kosovësnë mandatin që shkoi, ishe se brenda

Kosovës është dashur të ruhet një uniteti besimtarëve, të bashkërendohen punëtmirë, pastaj jemi munduar të kemi njëdialog ndërfetar me dy besimet e tjeratradicionale të Kosovës, dhe këtu besojqë ja kemi dalë, edhe pse kohët e funditKisha Ortodokse Serbe e Kosovës, ethem qëllimisht - e Kosovës, heziton tëmarr pjesë në takime të kësaj natyre.

Pastaj, elhamdulilah prej Zotit, diheterdhi pavarësia dhe sot Kosova është epavarur e u krijuan mundësi për të bërënjë punë edhe më të madhe, dhe sigur-isht që edhe ne si Bashkësi Islame e Ko-sovës, do të kërkojmë përgjegjësi edhemë tepër edhe prej vetë punëtorëve tëBashkësisë Islame, mirëpo nga Qeveriadhe nga institucione tjera të Kosovës dotë kërkoj edhe realizimin e shumë dëshi-rave e kërkesave tona.

D.I.: I nderuari Myfti, gjatë mandatit

të shkuar Kosova ka kaluar nëpër situa-

ta të ndryshme, rikujtojmë trazirat e

marsit 2004, procesin negociator për

status, 17 shkurtin e këtij viti, miratimin

e Kushtetutës së vendit. Ku ishte Bash-

kësia Islame dhe roli i Myftiut të Koso-

vës gjatë këtyre proceseve dhe në këto

ngjarje?

Myftiu Naim Tërnava: Unë përkufi-zova veprimet e Bashkësisë Islame mëlart, por mund të them se Bashkësia Isla-me e Kosovës ka qenë aty ku e ka pasuarvendin e vet, besoj që ka bërë më tepër

sesa ka pasur mundësi, ka dhënë faktepër këtë. P.sh. gjatë bisedimeve në Vje-në, BIK nuk është ftuar asnjëherë për tëmarrë pjesë direkt në këto bisedime,

megjithatë anëtarët e Ekipit tonë negoci-ator kanë qenë dhe kanë vizituar disaherë Bashkësinë Islame të Kosovës. Ba-shkësia Islame e Kosovës ka dërguar nëVjenë, përmes delegacionit tonë, njëelaborat të plotë për dëmet që ka bërëSerbia dhe Milosheviçi gjatë dy vjetvetë fundit të Luftës në Kosovë në rrën-imin e shkatërrimin e objekteve islame,gjë që është pritur jashtëzakonisht mirë.Megjithatë, gjatë konsultimeve që kanëpasur anëtarët e Grupit negociator meBashkësinë Islame, vlen të theksohet sekëtu ka qenë për konsultime edhe AlbertRohan, kanë qenë edhe të tjerë, dhe nekemi dhënë një kontribut të mirë në këtëdrejtim. Pastaj, për sa i përket çështjessë Kushtetutës së Kosovës, vlen të thek-sohet se Bashkësia Islame e Kosovësnuk ka qenë dhe nuk është tërësisht e kë-naqur me vendin dhe pozitën që kanëfetë në Kushtetutën e vendit, madje nepër këtë i kemi dërguar edhe vërejtje meshkrim Komisionit Kushtetues, kemibërë vërejtje të përbashkëta edhe me Ki-shën Katolike. Është e vërtetë që askushnga Komisioni Kushtetues nuk ka qenëasnjëherë në Bashkësinë Islame për tëdiskutuar me ne në lidhje me këtë prob-lematikë, por Bashkësia Islame dheKisha Katolike kemi kërkuar dhe pastajjemi takuar në Qeverinë e Kosovës kemidiskutuar për vërejtjet tona, madje edhekemi dhënë alternativa konkrete, dhe,me gjithë pakënaqësitë që kemi pasur nesi dy bashkësi fetare, në veçanti Bashkë-sia Islame e Kosovës, në këtë takim atajanë treguar të pamundshëm që të bëjnëndonjë ndryshim në projektkushtetutëne atëhershme ose Kushtetutën e tashmetë Kosovës.

Bashkësia Islame e Kosovës ka pasurvërejtjen e saj edhe për sa i përket përku-fizimit të Kosovës si shtet laik. Unë ekam thënë edhe një herë dhe po e ripër-sëris se Kosova nuk është shtet laik, nukështë shtet laik as me planin e Presiden-tin Marti Ahtisari, por është shtet she-kullar, prandaj unë edhe përmes kësajinterviste, i ftoj përfaqësuesit e instituci-


...unë e kam thënë edhe njëherë dhe

po e ripërsëris se Kosova nuk është

shtet laik, nuk është shtet laik as me

planin e Presidentin Marti Ahtisari,

por është shtet shekullar...

..nuk dëshiroj që përgjegjësinë që

kemi unë dhe Bashkësia Islame, t’ua

hedhim të tjerëve, por në këtë drej-

tim Qeveria e Kosovës ka bërë

shumë pak, e përsërisë shumë pak,

në raport me Botën Arabe dhe atë

Islame.

...nëse deri para statusit të Kosovës

Bashkësia Ndërkombëtare e kishte të

qartë vizionin politik të Kosovës,

asaj i mungonte qartësimi i vizionit

fetar në Kosovë, për se neve na është

dashur të trokasim në shumë dyer të

Evropës, Amerikës, të Lindjes e

Perëndimit, për të qartësuar se

vërtet ky popull...

oneve të Kosovës të bëjnë dallimin nëmes laicizmit dhe shekullarizimit, qëështë një dallim jashtëzakonisht i madh.

Mund të themi që Kosova është shtetshekullar, po jo assesi shtet laik, sepseKosova ka besimtarët e saj dhe populli iKosovës është besimtar.

Thënë të drejtën, besoj që në të ardh-men duhet të ndryshojnë disa nene tëKushtetutës së Kosovës. Ju e dini që unënuk kam marrë pjesë në aktin e promo-vimit të Kushtetutës së Kosovës, megji-thatë duhet thënë se është e arritur emadhe për ne si shtet e popull që tanikemi Kushtetutën tonë, me gjithë vërejt-jet që kemi, të cilat shpresoj që në të ar-dhmen do t’i rregullojmë. Ne duhet tëjemi koshientë se kjo kushtetutë ndoshtaka ardhur e gatshme dhe nuk kanë mu-ndur të bëjnë më shumë njerëzit tanë-respektivisht Komisioni Kushtetues, pordebati për kushtetutën ka qenë njëdiskutim më tepër formal sesa real epërmbajtjesor.

Megjithëkëtë, sigurisht që akti i pava-rësisë së Kosovës është akti më madhorqë ka ndodhur tek kombi shqiptar, nëveçanti për ne në Kosovë, ka qenë njëndjenjë e papërshkruar. Ne atë ditë jemindier shumë krenarë, jo vetëm unë si

Myfti i Kosovës por të gjithë nëpunë-

sit e Bashkësisë Islame të Kosovës, se-

pse për atë ditë kanë dhënë shumë më

shumë se shumë institucione të tjera,

për këtë ekzistojnë dokumentet, për

këtë është dëshmi edhe gjaku i derdh-

ur edhe i hoxhallarëve, - 34 hoxhalla-

rë kanë rënë dëshmorë, prandaj jemi

ndier krenarë e ballëhapur, dhe kaqenë një akt që vërtet është pritur për sae sa dekada, prandaj nuk të shpjegohetndryshe vetëm se të falënderojmë Kriju-esin Suprem që na ka bërë të mundur-kjo gjeneratë jona ta përjetojë këtë, edhepse shumë e shumë baballarë tanë kanëshkuar me këtë dëshirë që të shohinditën e pavarësisë së Kosovës.

Pavarësia e Kosovës duhet kuptuardrejt, e jo të mendojmë që u shpall Pava-rësia e Kosovës dhe mori fund çdo gjë e

tash të rrimë parazitë, por duhet punë nëtë gjitha fushat e jetës. Po e shohim qëshoqëria e Kosovës ka shumë halle ebrenga, e për t’i zgjidhur këto, ne duhettë punojmë të gjithë që shtetin që e kemishpallur e të pranuar ndërkombëtarisht,tash sa më parë që ta vëmë në funksion,ta funksionalizojmë dhe ta konsolidojmënë çdo segment institucional të shtetit, tabëjmë Kosovën vend ku jetohet me din-jitet në paqe, harmoni e mirëqenie.

D.I.: Para dhe pas pavarësisë së ven-

dit keni pasur një aktivitet të gjerë jashtë

Kosovës, si në Lindje ashtu edhe në Pe-

rëndim, me qëllim paraqitjen e realitetit

në Kosovë si dhe një lloj lobimi për njo-

hjen e realitetit të ri në Kosovë, sa jeni i

kënaqur me rezultatet e arritura?

Myftiu Naim Tërnava: Po, sigurisht,unë e thashë edhe pak më sipër se duhetmë shumë punë e angazhim i të gjithëve,por së pari dua të them se më vjen mirëqë Pavarësia e Kosovës apo shteti ynëderi tash është njohur nga 53 shtete, qëështë një e arritje e madhe në këtë drej-tim, por sigurisht jemi të kënaqur, se kjodo edhe më shumë punë.

Unë jam angazhuar nga vetë Bashkë-sia Islame e Kosovës, si para ashtu edhepas pavarësisë së vendit, dhe kjo nga dë-shira që të punoj për vendin tim. Mendojqë kam kontribuar aq sa kanë lejuarmundësitë e rrethanat. E them edhe njëherë se asnjëherë nuk ka kërkuar kushnga ne zyrtarisht që të bëjmë e të ndih-mojmë apo të lobojmë për njohjen e pa-varësisë së Kosovës, megjithatë ne kemi

qëndruar nëpër shumë shtete, si në Lind-je ashtu edhe në Perëndim.

Ne nuk jemi qeveri e Kosovës, por,siç e thashë, ne do ta bëjmë punën tonë,sepse kjo na përket, kemi marrë pjesëaktive nëpër shumë kongrese, nëpër shu-më seminare, kemi pasur takime të shu-mta në nivele edhe me kryetarë shtetesh,të ministra e kryeministra dhe në vazh-dimësi kemi kërkuar njohjen e Kosovës.Këtu unë dëshiroj, ndoshta nuk është etepërt, të theksoj që 10 ditë para Pavarë-sisë së Kosovës në takim me Mbretin eArabisë Saudite, ndër të tjera, kam kër-kuar edhe njohjen e Pavarësisë së Koso-vës. Pastaj këtë e kam bërë edhe nëtakim me Kryeministrin e Bahrejnit, atëtë Katarit dhe shumë e shumë ministra tëtjerë. Pastaj në Egjipt e në vende tëndryshme, po edhe një herë duhet tëthem, nuk dëshiroj që përgjegjësinë që


Mund të them se do kemi një lloj

rikonstruktimi të brendshëm në

Bashkësinë Islame të Kosovës, e këtë

jo vetëm në infrastrukturë po edhe

në kapacitete njerëzore

Bashkësia Islame i ka bërë kërkesë

edhe Qeverisë e edhe Parlamentit që

të shikohet mundësia e ndarjes së

buxhetit për bashkësitë fetare, në

veçanti për sigurimin e rrogave, nëse

jo për diçka tjetër. Unë mendoj që

nuk do të ishte ndonjë barrë e

madhe për buxhetin e Kosovës kjo.

Ta marrim, sikur Qeveria të kishte

dhënë për Bashkësinë Islame të

Kosovës diku afër 10 milionë euro në

vit, - nuk do të ishte ndonjë shumë e

madhe dhe një praktikë e tillë me

shumë sukses zbatohet që moti në

Turqi, pastaj në Slloveni e Kroaci.

kemi unë dhe Bashkësia Islame, t’ua he-dhim të tjerëve, po në këtë drejtim Qe-veria e Kosovës ka bërë shumë pak, epërsërisë, shumë pak në raport me BotënArabe dhe atë Islame.

D.I.: Myfti, as 8 muaj pas shpalljes së

Pavarësisë së Kosovës, me gjithë anga-

zhimet kohët e fundit, si të spektrit insti-

tucional e politik të Kosovës, ashtu edhe

të Bashkësisë Islame e shoqërisë civile,

po edhe të sponsorizuesve të Pavarësisë

sonë, - ende shtetet e Botës Arabe e Isla-

me hezitojnë të njohin Kosovën, - si e

shihni ju këtë hezitim dhe a pritet të thy-

het kjo bllokadë që është e pakuptimtë

karshi nesh?

Myftiu Naim Tërnava: Ju e dini sederi tash ende asnjë delegacion zyrtar iKosovës nuk ka vizituar asnjë qeveri tështeteve arabe; tash së fundi ka qenëministri i Punëve të Jashtme, ka vizituarSekretarin e Përgjithshëm të Konferenc-ës Islamike në Xhide, që është një punëe mirë dhe ne e përkrahim shumë.

Unë besoj që, sikur të ishin kombin-uar punët më mirë me të gjithë faktorëtqë janë në Kosovë, do të ishte bërë njëdelegacion i përbashkët e t’i vizitontekatër - pesë shtete në vende të ndryshmetë Botës Arabe. Kjo do të kishte ndikuarpozitivisht në njohjen e pavarësisë sëKosovës. Unë përsëri do të angazhohemaq sa kam mundësi, kështu më 3-5 janar2009 do të marr pjesë në një konferencëshumë të madhe ndërkombëtare në Ka-jro, në të cilën marrin pjesë pjesëmarrësnga mbarë bota;pastaj nga 17-22 janardo jem në Ligën Botërore Islame në Me-kë, që është një rast jashtëzakonisht imirë për kontakte me të gjitha vendetislame, dhe të kërkoj prej tyre njohjen ePavarësisë së Kosovës.

Unë nuk do të pushoj së punuari dhebesoj që në të ardhmen e afërt do të vijëkoha për ta njohur pavarësinë e Kosovësedhe vendet arabe. Mirëpo vlen të thek-sohet që edhe politika serbe është shumëaktive, sidomos në Egjipt dhe në Algje-ri, në këto dy vende që kanë banorë mëshumë se vendet e tjera, dhe po ndikoh-en sigurisht nga politika e tyre. Deri tashështë treguar që politika e tyre ka arriturtë paktën të stagnojë disa shtete që tëmos njohin pavarësinë e vendit tonë.Kuptohet edhe presioni rus është i pran-ishëm këtu.

Ka punë shumë të mëdha për t’u bërë,ne duhet të bëjmë edhe më tepër, mirëpo

kjo nuk do të thotë që Bashkësia Islamee Kosovës nuk e ka bërë punën e vet, eka bërë dhe e ka kryer në rrethana që najanë të njohura të gjithëve.

D.I.: Myfti, cila është strategjia juaj

për mandatin e ri që sapo keni marrë,

ngase konsiderojmë se, edhe prioritetet

po edhe realiteti, në Kosovë krahasuar

me mandatin e parë, kanë ndryshuar?

Myftiu Naim Tërnava: Po, fatbar-dhësisht që kanë ndryshuar për së miridhe vërtetë është ashtu dhe unë e besojatë, por Bashkësia Islame e Kosovës pothem duhet të kuptojë përgjegjësinë qëka, së pari; së dyti, Bashkësia Islame eKosovës nuk bën assesi të lejojë futjen endonjë elementi të huaj brenda saj dhenëpërmjet atij elementi të shkaktohenmosmarrëveshje të shumta, të papriturabrenda Bashkësisë Islame të Kosovës,sepse sot është hapur kjo mundësi nëKosovë.

Si prioritet tash në këtë mandatin e riqë kam, unë i kam dhënë si detyrë vetesdhe Bashkësisë Islame që do të kërkojnë vazhdimësi prej institucioneve tona,prej Qeverisë e Parlamentit, që edukatafetare të futet në shkolla; do të kërkojdhe sigurisht që edhe Parlamenti e edheQeveria do ta kenë parasysh këtë, sepsekjo është një kërkesë e popullit dhe sepopulli nuk do të pushojë së kërkuarikëtë. Edhe Bashkësia Islame e Kosovësnuk do të pushojë në këtë drejtim, e muamë vjen fortë mirë që një pjesë e popul-lit tonë tashmë ka filluar të mësojë përfenë nëpër shkolla, siç janë vëllezërittanë që jetojnë në Maqedoni dhe ata nëPreshevë, Bujanoc e Medvegjë. Kemingelur vetëm ne - Kosova e Shqipëriadhe besoj që edhe këtu do të zgjidhet kyproblem. Në të ardhmen e afërt një ngastandardet e Evropës do të jetë edhe fu-tja e edukatës fetare nëpër shkolla, e nukbën t’i shmangemi këtij realiteti; ne du-het ta fusim mësimin e lëndës së edu-katës fetare nëpër shkolla.

Myslimanët e Kosovës duhet të gëzo-jnë të gjitha të drejtat që kanë mysli-manët nëpër Evropë, që kanë pakicat

islame nëpër Evropë. E kam thënë dhepo e ripërsëris se unë nuk do të kërkojasnjëherë më shumë sesa të drejtat qëkanë pakicat islame në Amerikë, pastajnë Zvicër, në Gjermani e Angli dhe gje-tiu në Evrop; ato të drejta që gëzojnëmyslimanët atje i duam edhe ne këtu,sepse ata i gëzojnë të gjitha të drejtat ene ende jo, çka do të thotë se Evropa eka kaluar këtë problem dhe u ka dhënë tëgjitha të drejtat myslimanëve atje, gjë qëkëtu në Kosovë nuk i kemi.

Por një gjë duhet ta bëj të qartë, needhe deri më tash në vazhdimësi u kemidërguar kërkesa institucioneve tona përkëtë problem dhe në një vend ku kërko-het që shumica e besimit islam të reali-zojë një të drejtë që e kanë pakicat mys-limane në Evropë, sigurisht se ne do tëshprehim pakënaqësinë tonë, e do t’udrejtohemi me letra edhe instancave mëtë larta ndërkombëtare deri në realizimine kësaj të drejte.

Pastaj, si prioritet numër dy, ta quajkështu, është ndërtimi i Qendrës së ma-dhe Islame në Prishtinë, e cila qe sakohë flitet e përflitet ende. Komuna ePrishtinës është ajo që nuk ka dhënëpërgjigje me shkrim, përgjigje me gojëpo, se aty ku ka qenë Tjegullorja, aty dotë jetë Qendra Islame. Unë do të punojqë të realizoj këtë projekt madhor.

Pastaj unë kam kërkuar dhe do të kër-koj prapë që lagjet e Prishtinës që nukkanë xhami, siç janë Dardania, pastajArbëria, Kodra e Diellit, pra në të gjithalagjeve ku ka besimtarë, duhet t’u krijo-jmë mundësi për t’u falur. Me këtë rastdua të them, ndonëse më vjen shumëkeq, po që nga paslufta e deri tash, ko-muna e Prishtinës për xhami ka ndarëvetëm një vend, - tek Fusha e Pajtimit,apo, siç njihet në popull, Bunari i Hajra-tit, ndërsa ka shumë vende të lira që ko-muna mund t’i ofrojë për ndërtimin exhamive, në mënyrë që qytetarëve tanët’u krijojmë kushte që të falin namazinnë kushte normale e jo në borë, lloç eshi.

Gjatë këtij mandati do t’i kushtoj njërëndësi më të madhe çështjes së infor-mimit dhe do të përpiqem që xhamatlin-jve tanë t’u krijojmë mundësi që të mar-rin informacione dhe njohuri fetare për-mes radios e TV-së, të cilat shpresoj t’ikemi shpjet.

Një prioritet do të jetë edhe ndërtimii xhamive atje ku nuk ka, dhe riparimi iatyre që kanë nevojë.


Në Kosovë ka tentativa, siç e kam

thënë edhe më herët, edhe të orga-

nizimit jashtë Bashkësisë Islame të

Kosovës, në emër të fesë, dhe kjo

shkon direkt në dëm të myslimanëve

të Kosovës, sepse nuk është e kotë

thënia “përçaj e sundo”!

Një kujdes të posaçëm do t’i kushto-jmë restaurimit të xhamive tona të vje-tra, që kanë vlerë monumentale.

Pastaj do të jenë me prioritet hapja ekurseve për mësimin e Kuranit përme-ndsh-hivzit e kështu me radhë, kështu qëmund të them se do të kemi një lloj riko-nstruktimi të brendshëm brenda Bashkë-sisë Islame të Kosovës, e këtë jo vetëmnë infrastrukturë po edhe në kapacitetenjerëzore.

D.I.: Myfti, gjendja e të punësuarve

në BIK, dhe sidomos e imamëve në

shumë rrethe të Kosovës, është e rëndë,

nuk kanë të siguruar rrogë mujore, nuk

kanë sigurim pensional, nuk kanë as sig-

urim shëndetësor, si e shihni zgjidhjen e

këtyre problemeve, a ka ndonjë strategji

konkrete, që edhe imamët tanë dhe të

punësuarit e tjerë të kenë minimumin e

kushteve për punë?

Myftiu Naim Tërnava: Unë në lidhjeme këtë pikë që po e thoni ju, them që nejemi të organizuar mirë, dhe diku afër70% të imamëve mund të themi se mar-rin pagat mujore anekënd Kosovës; kjoështë një e mirë e madhe për ne. Mirëpokemi edhe vende të largëta nëpër fsha-tra, ku imamët nuk kanë pagë mujore,po marrin kryesisht nga vetëkontributi iqytetarëve të atij rrethi ku janë të anga-zhuar. Duhet ta dijë opinioni se ne kemi,nëse llogarisim në tërë Kosovën, afër2000 të punësuar dhe të sigurosh mini-mum 500 mijë euro në muaj prej ndih-mave vullnetare të popullit; kjo është njësfidë jashtëzakonisht e madhe, kur dihetqë ne nuk kemi asnjë të hyrë, ne jetojmëvetëm nga populli. Për këtë problem Ba-shkësia Islame i ka bërë kërkesë edheQeverisë e edhe Parlamentit, që të shi-kohet mundësia e ndarjes së buxhetit përbashkësitë fetare, sidomos për sigurimine rrogave, nëse jo për diçka tjetër, unëmendoj që nuk do t; ishte ndonjë barrë e

madhe për buxhetin e Kosovës kjo. Tamarrim sikur Qeveria të kishte caktuarpër Bashkësinë Islame të Kosovës, dikuafër 10 milionë euro në vit, nuk do tëishte ndonjë shumë e madhe. Një prak-tikë e tillë zbatohet me shumë sukses qëmoti në Turqi, pastaj në Slloveni, Kroacie në shumë shtete të tjera. Unë i përmen-da shtetet e rajonit, ku ngjashmëritë toname të tyre janë evidente, e këto që i për-menda, po edhe shumë të tjera, japinrroga për teologët nga buxheti i shtetit.

Nëse këto financohen nga Buxheti iKosovës, do të bëhen edhe sigurimet qëi përmendët ju, si sigurimi pensional eshëndetësor, sepse me marrjen e rrogësdo të krijoheshin kushtet që të ndaleshinpërqindjet për këto sigurime. Ndërsa nëkëtë gjendje çfarë jemi ne, mund të themse nuk qëndrojmë mirë, ngase ende Par-lamenti i Kosovës nuk ka miratuar ligjinpër pozitën juridike të bashkësive fetare.Ne nuk e dimë se a e bën qëllimisht apo,mirëpo kjo punë duhet të zgjidhet dhebashkësitë fetare duhet të kenë të zgjidh-ur tretmanin e tyre në këtë drejtim, pra-ndaj edhe një herë them që kjo do të

ishte zgjidhja më fatlume në këtë drej-tim për Bashkësinë Islame të Kosovës.

D.I.: Myfti, si e konsideroni sot gje-

ndjen dhe ndikimin e fesë në Kosovën e

re, në Kosovën që po e krijojmë për çdo

ditë, si shtet të pavarur?

Myftiu Naim Tërnava: Unë jamshumë i gëzuar kur i shoh xhamitë tëmbushura përplot, jam shumë i gëzuarkur shoh xhemat dhe sidomos nga të ri-njtë tanë. Edhe pse është shtuar numri ixhamive në Kosovë, mund të them qëandej rreth 50% falen jashtë xhamive di-tën e xhuma, dhe kjo, nga një anë, mëgëzon shumë. Më gëzon sepse ky ështëedhe qëllimi ynë, që feja të mbërrijë tekçdo individ. Kosova tash është bërë kre-jtësisht një Kosovë tjetër, në të mund tëdëgjohet, mund të lexohet, mund tëshkruhet gjithçka, sepse nuk ka ndonjëinstitucion që kontrollon për të mos ufolur gjithçka, për të mos u lexuar gjith-çka, për të mos u dëgjuar gjithçka .

Shohim se në Kosovë ka tentativa, siçe kam thënë edhe më herët, edhe të orga-nizimit jashtë Bashkësisë Islame të Ko-sovë, në emër të fesë, dhe kjo shkondirekt në dëm të myslimanëve të Kosov-ës, sepse nuk është e kotë thënia “përçaje sundo”! Për këtë arsye vlen të thekso-het edhe një herë se politika e Kosovës,e them me plot përgjegjësi, nuk ka fareqasje në Bashkësinë Islame të Kosovës,për se unë e përgëzoj politikën e Koso-vës dhe them se nuk ka pasur deri tash astentativë për t’u përzier apo për të ndik-uar në punët e brendshme të BashkësisëIslame të Kosovës. Mirëpo, edhe kështu


Një organizim jashtë vijës institu-

cionale nuk i duhet Kosovës.

Kosovës nuk i duhet ndonjë rrymë

tjetër fetare, e kemi të kultivuar këtu

e 600 vjet fenë islame dhe nuk do të

lejojmë asnjëherë, po e përsërisë

edhe kësaj radhe, që dikush nga

jashtë të luajë me fatin e mysli-

manëve të Kosovës, veçse kjo do të

arrihet vetëm edhe nëse, po them, të

gjitha institucionet e Kosovës i krye-

jnë obligimet që kanë...

Sulmi ndaj kryetarit të Kuvendit Dr.

Xhabir Hamiti, është një sulm që

është kryer nga njerëz tinëzarë, të

ligj, të maskuar dhe, nëpërmjet sul-

mit që i është bërë Xhabirit, unë e

kam thënë se nuk është sulmuar

vetëm Xhabiri; në këtë rast është

sulmuar edhe vetë Bashkësia Islame

e Republikës së Kosovës...

e lënë tërësisht, siç është lënë pa kujde-sin dhe pa i kryer detyrimet që u takojnëQeverisë e institucioneve të tjera, ndajbashkësive fetare, kjo nuk është aspaknë rregull dhe është e dëmshme.

D.I.: Por, ç’do të duhej të bënte Qe-

veria në këtë rast?

Myftiu Naim Tërnava: Për shembull,unë e kam thënë disa herë edhe më herëtse ne nuk i kontrollojmë kufijtë e Koso-vës dhe as Aeroportin e Kosovës. Këtunë Kosovë tash hyn e del kush të dojë;po them këtu vijnë njerëz në emër tëfesë, ka njerëz që vijnë në Kosovë dheme vete sjellin indoktrinime të natyravetë ndryshme, gjë që neve nuk na shkonpër shtati; ka njerëz të cilët vijnë nëemër të fesë e rrinë nga një e dy muaj nëKosovë dhe askush s’e di cilët janë, kurrinë e ç’bëjnë, dhe kjo po sjell shumëpasoja; pastaj ndodh të indoktrinohen,sidomos të rinjtë, kështu që kemi njëpjesë të të rinjve që deri dje nuk kanë qe-në të përkushtuar për fenë dhe sot konta-ktin e parë e kanë me misionarë të huaj,nga të cilët aty për aty indoktrinohenkeq, jo drejt, dhe pastaj do të na duhen4-5 vjet derisa ata të vetëdijesohen e tëkthehen e të shohin realitetin e fesë. Njëindoktrinim i tillë nuk i duhet Kosovës.

Një organizim jashtë vijës institucio-nale nuk i duhet Kosovës. Kosovës nuki duhet ndonjë rrymë tjetër fetare, e kemitë kultivuar këtu e 600 vjet fenë islamedhe nuk do të lejojmë asnjëherë që di-kush nga jashtë të luajë me fatin e mysli-manëve të Kosovës, dhe kjo do të arrihet

nëse të gjitha institucionet e Kosovës ikryejnë detyrimet që kanë; nuk them qëky të bëhet shtet diktatorial, qoftë larg,shtet demokratik - po, mirëpo nuk ështëdemokraci që të bëjë gjithkush me çfarëtë dojë, edhe demokracia i ka rregullat eveta. Në shtëpi fëmijët tanë, nëse i lëmëtë bëjnë ç’të duan, kur të kthehemi, shtë-pinë do ta gjejmë si mos më keq. Osebrendapërbrenda familjes, nëse fëmijëvetanë ua tërheqim vërejtjen, do të keminjë rend e rregull. Unë angazhohem përshtet demokratik, mirëpo të punohet bre-nda suazave që ka përcaktuar Kushtetuae këtij vendi dhe Kushtetuta e Bashkësi-së Islame të Kosovës, po edhe rregullor-et që dalin nga institucionet e ndryshme.Atëherë kemi për të qenë të fortë, unikë,dhe kemi për të arritur qëllimin e fundit,sepse këtu në Kosovë, nëse arrin edhendonjë rrymë, ta quaj kushtimisht eks-tremiste, përsëri po them, nëse arrin, -atëherë do të ketë pasoja të mëdha edhepër Kosovën si shtet, po edhe për ne sishoqëri.

D.I.: Myfti, ditë më parë, në rrethana

të pasqaruara, nga njerëz të panjohur

është sulmuar kryetari i Kuvendit të

BIK-së, Dr. Xhabir Hamiti. A domethënë

kjo që ka shenja të manifestimit të dhu-

nës ndaj institucioneve dhe udhëheqësve

të BIK-së?

Myftiu Naim Tërnava: Edhe në pro-noncimin tim të mëhershëm e kam thanëdhe jam deklaruar e po deklarohem edhenjë herë, se sulmi ndaj kryetarit të kuve-ndit Dr. Xhabir Hamiti, është një sulm

që është kryer nga njerëz tinëzarë, tëligj, të maskuar, dhe, nëpërmjet sulmitqë i është bërë Xhabirit, unë e kam thënëse nuk është sulmuar vetëm Xhabiri; nëkëtë rast është sulmuar edhe vetë Bash-kësia Islame e Republikës së Kosovës,për se kam kërkuar dhe kërkoj me ngu-lm nga organet kompetente, që të gjend-en sulmuesit dhe ata, kushdo qofshin, tëdalin para gjyqit. Unë nuk po prejudikojqë ky mund të jetë ai apo ky, derisa tëmos e japin fjalën e fundit organet kom-petente. Ne nuk dimë të akuzojmë askë-nd me saktësi, mirëpo, kushdo qofshinata, unë kërkoj edhe një herë që organetkompetente ta zbardhin këtë sulm kaq tëlig, që është bërë natën, sepse të ligjtësulmojnë natën.

Sigurisht që ky dhe një rast tjetër qëka ndodhur para një muaji në Prizren, kuështë sulmuar imami i xhamisë SafetHoxha, përbëjnë dy akte që kanë ndodh-ur brenda një muaji, dhe këto BashkësiaIslame i dënon rreptë në njëfarë mënyre,po them deri tash nuk ka ndodhur që tëçojë dorë dikush mbi hoxhën, mirëpo,fatkeqësisht, paska edhe të tillë njerëz qëçojnë dorë edhe mbi hoxhën. Sigurishtqë ky akt si i tillë argumenton se në Ko-sovë ndoshta tashmë kanë filluar (unënuk po them që ka ekstremistë në Koso-vë), mirëpo tashmë sikur kanë filluardisa që edhe në emër të fesë, t’i zgjidhinproblemet me dajak (dhunë). Kjo nukpërkon me realitetin kosovar, nuk për-kon as me traditën tonë në Kosovë. Unëpo lexoj në shtyp, madje edhe dje kamlexuar një shkrim, në të cilin BashkësiaIslame e Kosovës merret në thumb dheakuzohet për shkak se nuk ka reaguar asme rastin e mbytjes së ish- bashkëshort-es që fatkeqësisht ka ndodhur këtu nëPrishtinë para më shumë se një muaji;disa herë lexoj shkrime në të cilat ne siBashkësi Islame akuzohemi se nuk jemidistancuar nga ato ngjarje. Kemi të bëj-më me vdekjen, pavarësisht kush ështëdorasi, po nuk bën të akuzohemi ne, se-pse ne e kemi ngritur zërin. Unë vetëkam shkuar e kam parë në familjen e vi-ktimës, mirëpo ne nuk mund të japimpërfundim për shkaqet e krimit. Këtë du-het ta bëjë prokuroria. Aktin si akt ekemi dënuar dhe e dënojmë pa asnjë he-zitim, siç kemi dënuar çdo akt të tillë,ngase vrasja është kundër parimeve isla-me.


D.I.: Myfti, kohët e fundit në Kosovë

është hapur një debat rreth Islamit tra-

dicional tek ne, a i duhet ky debat tash

Kosovës dhe a ia vlen të merremi me

këtë?

Myftiu Naim Tërnava: Shikoni, Isla-

mi është Islam, nuk ka Islam tradicional

dhe Islam bashkëkohor. Dihet se Islami

është Islam që del nga burimet kuranore

dhe thëniet e Muhamedit a.s. Mirëpo,

këtu mund të bisedohet për qasjen ndaj

Islamit, pra për qasjen në të kaluarën

ndaj Islamin, mbi Islamin dhe rreth Isla-

mit, dhe për qasjen tash në kohën tonë.

Është e vërtetë e madhe që ka ndryshuar

një qasje në raport me Islamin, i ndikuar

edhe nga faktorë të ndryshëm, së pari

nga faktori i një pjese të zhvillimit të te-

knologjisë, pastaj nga aspekti i bindjes...

madje edhe nga aspekti i gjendjes ekon-

omike, sociale, politike, kulturore... dhe

këtu tek ne, ky debat nuk bën të hapet

si për Islamin, po si i qasemi ne Isla-

mit. Këto probleme në Kosovë mund të

zgjidhen mjaft shpejt, nëse ekziston një

gatishmëri për t’u zgjidhur, nëse nga

faktori politik i Kosovës Bashkësia Is-

lame, me apo pa vetëdije, NUK margji-

nalizohet. Përndryshe probleme të

shumta do t’i lindin politikës së Koso-

vës, jo nga Bashkësia Islame, po nga

margjinalizimi dhe nga mosmarrja me

probleme të vetë besimtarëve të Kosov-

ës. Dhe me këtë që theksova, nuk dua të

them assesi që do të lejojmë që Qeveria

të përzihet në punët tona të brendshme,

ama ajo duhet t’i kryejë punët e veta. Për

shembull, ndodh të vijë këtu X shoqata

prej X vendi të botës, dhe të marrë rolin

e një Bashkësie Islame në Kosovë dhe

njerëzit që janë kompetentë për këtë,

Qeveria a Ministria përkatëse, të mos

merren fare me këtë problem, dhe ai të

sillet këtu si të dojë. Unë një ditë pata

këtu në zyrën time një të huaj dhe i tha-

shë: “Mor zotëri, po të vija unë në shte-

tin tënd dhe të bëja atë që po bën ti këtu,

ç’ do të më kishte ndodhur”? Ma ktheu:

“Do të burgoseshe menjëherë”.

Unë me këtë rast nuk po them t’i bur-

gosim, po t’ua tregojmë udhën nga e

kanë, t’u japim biletën, dhe të ikin nga

kanë ardhur. Neve nuk na vyen asnjë mi-

sionar p.sh. nga Tora Bora, absolutisht

nuk na duhet këtu, sepse kemi boll ku-

adro tonat.

Besoj që institucionet tona, fatkeqë-

sisht, Islamin e kuptojnë ende si diçka të

huajën për identitetin tonë, sa kohë që

Islami është pjesë e identitetit shqiptar,

dhe kjo nuk mund të mohohet në asnjë

mënyrë.

D.I.: Myfti, kohët e fundi në Kosovë

po edhe më gjerë në viset shqiptare, ho-

xhallarë po edhe teologë të ndryshëm,

japin fetva nga më të ndryshmet, pa u

konsultuar me institucionet që janë bar-

tëse të fesë islame, dhe fetvatë e tilla

shpesh sjellin edhe kundërshtime e kon-

flikte në mesin e besimtarëve?

Myftiu Naim Tërnava: Fetva dihet se

kush jep në Kosovë. Është Bashkësia Is-

lame e Kosovës ajo dhe ka Komisionin

për Fetva, prandaj njerëzit mund t’i drej-

tohen me shkresa të ndryshme. Ne ule-

mi, i diskutojmë problemet dhe japim

feta. Megjithëkëtë, ka prej njerëzve e ka

edhe nga hoxhallarët, fatkeqësisht, që po

i japin të drejtën vetes që të japin përgji-

gje, edhe pse Allahu ka thënë “kur mos

u ndal në atë për çka s’ke dije” ose të

gjykosh për diçka. E disa po gjykojnë

me hamendje dhe po krijojnë një huti në

mesin e besimtarëve. Nuk është e boll-

shme vetëm të njihet Islami, por Islamin

duhet të dish edhe ta interpretosh; nuk

është e bollshme vetëm të lexosh Kura-

nin dhe Hadithet e Muhamedit a.s., e të

dalëshme të thuash - ja unë do të dal e ta

shpjegoj dinin. Ka shumë që e lexojnë,

po nuk e kuptojnë, prandaj vërtet njëhe-

rë duhet të kuptohet si duhet e pastaj të

shtjellohen gjërat e të interpretohen

drejt, prandaj nuk është e drejtë e asnjë

imami që të japë fetva të nivelit që nuk i

përket atij, siç janë tema delikate për të

cilat lypset një forum kompetent, nga

njohës të mirë të çështjeve dhe me auto-

ritet e integritet. Megjithëkëtë, imamët

kanë detyrat e veta që t’u përgjigjen bes-

imtarëve për pyetje praktike, që kanë të

bëjnë me fushën e fikhut.

Po duhet ta dini se edhe këtu ka inte-

resa të ndryshëm, ka njerëz që marrin

edhe rrogë nga shoqata të ndryshme dhe

sigurisht që ata duhet të çojnë pak ujë

edhe andej nga financohen, edhe pse ne,

fatkeqësisht, një pjesë të konsideruesh-

me të tyre nuk i dimë se kush janë.

D.I.: Myfti këto ditë përsëri Kosova

është në qendër të debatit, por kësaj ra-

dhe për Planin 6-pikësh të Ban Ki Mu-

nit, për se spektri politik i Kosovës për

disa ditë u ndodh në amulli e tension.

Cila është porosia juaj për udhëheqësit

shtetërorë e politikë të Kosovës?

Myftiu Naim Tërnava: Ju e dini që

unë ditë më parë kam takuar edhe Shefin

e misionit të EULEX, Iv dë Kërmabo, i

cili ishte për vizitë tek unë, dhe ne qën-

drimin e Bashkësisë Islame e kemi bërë

të njohur. 6-pikshi solli një shqetësim

shumë të madh për qytetarët e Kosovës,

po edhe të gjitha institucionet e Kosovës

janë marrë me këtë problem. Dihet që

edhe në mbledhjen e fundit të Këshillit

të Sigurimit janë marrë me këtë probl-

em, dhe aty është marrë për bazë edhe

plani 4-pikësh i Qeverisë së Kosovës.

Këto dihen dhe më kthim mbrapa nuk

ka, por Qeveria jonë duhet të jetë edhe

më aktive dhe të ruajë unitetin veprues,

se ka përgjegjësi të madhe, sepse ka dalë

nga vota e popullit. Jemi të bindur që

Qeveria jonë nuk do të pranojë më asgjë

që ka të bëjë me Serbinë. Ne Serbinë e

njohim vetëm si shtet fqinj, dhe konsi-

deroj se 6-pikëshi tashmë është jofunks-

ional dhe joaktual, por neve na duhet më

shumë syçeltësi dhe një punë më e ma-

dhe.

D.I.: Myfti, në emër të redaksisë së

revistës “Dituria Islame” dhe në emër të

lexuesve, ju urojmë për marrjen e besi-

mit që të udhëhiqni BIK-në edhe në 5

vitet e ardhshme. Njëkohësisht ju uroj-

më, me dëshirat më të mira, suksese në

realizimin e objektivave tuaj!

Myftiu Naim Tërnava: Faleminderit

prej jush dhe, përmes jush, përshëndes

të gjithë lexuesit, kurse juve - suksese në

punët tuaja!

(intervistoi: Ramadan Shkodra)


Ferid Selimi

Myderriz hfz. Nexhati

Ahmedi, mësimet e para

fetare arsimore i mori nga

i ati, myderriz hfz. Ali ef.

Rexhaliu. Rrjedh nga një familje preshe-

vare, me një histori të gjatë hoxhallar-

ësh. Për më se njëzet vjet ishte kryetar i

Këshillit të Bashkësisë Islame të Preshe-

vës dhe anëtar i Kryesisë së Bashkësisë

Islame të Kosovës, gati katër mandate.

Myderriz hfz. Nexhati ef. Ahmedi,

nuk është krejt i panjohur për opinionin

e gjerë fetar islam, në trojet shqiptare të

ish-Jugosllavisë. Ai ishte ndër të parët

që, pas babait të tij, arriti të merrte titu-

llin e myderrizit, në komunën e Preshe-

vës, asokohe kur Presheva ishte qendër

kazaje dhe kishte organin e quajtur My-

ftini. Kryetar i kësaj Myftinie (Këshilli i

Bashkësisë Islame i Preshevës), për plot

njëzet vjet ishte vetë myderriz hfz.

Nexhati ef. Ahmedi.

I ati i tij, Ali ef. Rexhaliu, nga Preshe-

va (i lagjes së Efendilerëve), që kishte

shërbyer në disa qendra të mëdha të Ko-

sovës si myderriz, këtë gradë të arsimit

fetar e kishte arritur duke diplomuar në

Stamboll. Ai, për një kohë, për afro shta-

të vjet, punoi në Gjakovë e më pas edhe

në Prizren (dhjetë vjet) në cilësinë e dre-

jtorit të Shkollës për profesorë “Darul-

mual-limin”. Në kohën kur Myderriz

Ali ef. Rexhaliu shërbente në Prizren, i

lindi djali, Nexhatiu. Ky djalë i lindur në

Prizrenin e bukur të Kosovës, më vonë

do të vazhdonte rrugën e t’et dhe do të

arrinte të bëhej myderriz.

Në vitin 1912, kur forcat turke u lar-

guan nga trojet shqiptare kësodore gati

sa ishte shpartalluar Perandoria Osma-

ne, myderriz hfz. Ali ef. Rexhaliu, me

familjen, u kthye në Preshevë për të va-

zhduar veprimtarinë e tij fetare.

Pasi u kthyen në Preshevë, u vendo-

sën në një shtëpi mu afër Atik Xhamisë,

ndryshe e quajtur Xhamia e Ibrahim Pa-

shës, e cila edhe sot gjendet mu në qe-

ndër të qytetit të Preshevës. Kjo xhami,

sipas shënimeve historike, do të jetë

ndërtuar në vitin 1678, dhe është e para

në atë komunë, kontribut i Ibrahim pa-

shë Bushatliut, ndihmuar financiarisht

nga disa mëhallë të qytetit të Preshevës.

Aty hfz. Nexhatiu do të fillonte mësimet

e para fetare tek i ati, për të vazhduar më

vonë në Shkup (për shtatë vjet), në

Kajro (një vit) dhe sërish në Shkup, deri

në vitin 1934.

Pasi kreu shkollimin fillor, në Preshe-

vë, të mesmin në Shkup dhe një vit të

studimeve të larta në Kajro të Egjiptit, u

kthye në Shkup, ku në vitin 1934 mori

diplomën për myderriz. Për dorëzimin e

diplomave të shtatë talebeve të diplomu-

ar në medresenë “Meddah”, në mesin e

të cilëve ishte edhe hfz. Nexhati ef. Ah-

medi, ishte zgjedhur Xhamia e Jahja pa-

shës e Shkupit. Në shenjë respekti,

myderriz Ataullah Kurtishi, drejtor i me-

dresesë “Medah”, hfz. Aliut nga Preshe-

va, i dha të drejtën për ta bërë duanë e

diplomimit të këtyre talebeve. Myderriz

hfz. Nexhati ef. Ahmedi, këtë profesion

e vazhdoi (zyrtarisht dhe jozyrtarisht)

deri në vitin 1984, kur u nda nga kjo

jetë.

Veprimtaria e tij e palodhshme që u

kushtoi njohurive të fesë islame dhe kri-

jimi i kuadrove të reja në çdo drejtim të

mësimeve islame, - myderriz hfz. Ne-

xhati ef. Ahmedin e bënë një njeri shu-

më të respektuar, jo vetëm në Preshevë,

por edhe në rrethinën e Kumanovës, Bu-

janocit, Gjilanit, Kamenicës etj.

Veprimtaria

e tij arsimore-islame

Myderriz hfz. Nexhati ef. Ahmedi,

kaloi nëpër disa shkallë shkollimi, deri-

sa arriti të bëhej një myderriz i njohur

dhe i respektuar nga të gjithë nxënësit e

kolegët e tij. Nxënës të tij ishin persona

të komunave të ndryshme, si nga Kuma-

nova, Bujanoci, Gjilani, Kamenica etj.,

që më vonë morën titullin “mulla” dhe u

punësuan jo vetëm nëpër xhamitë e kë-

tyre lokaliteteve, por edhe në institucio-

ne të tjera arsimore.

Ai lindi në Prizren më 8 tetor 1910.

Babai i tij, hfz. Aliu kishte marrë ixha-

zetin në Stamboll të Turqisë, por, edhe

para tij, gjenerata të kësaj familjeje inte-

lektuale ishin të përgatitur jashtëzakon-

isht mirë në profesionin teologjik islam.

Që në moshë të vogël, afro 10 vjeç,

Nexhati Ahmedi kishte kryer me sukses

Hivzin e Kuranit Famëlartë.

Pas nxënies përmendsh të Librit të

Allahut, Kuranit Famëlartë, kishte vazh-

duar mësimet tek i ati, duke mësuar sar-

fin, nahvin (morfologjinë, sintaksën) e

gjuhës arabe, akaidin, tefsirin, hadithin,

rregullat e jurisprudencës islame, astro-

nominë, irtifanë etj.. Në moshën pesëm-

bëdhjetë vjeç, i ati e dërgoi për t’u

shkolluar më tutje në Shkup.

Për t’u regjistruar në Medresenë e

atëhershme të Shkupit, të cilën e kishte

themeluar hfz. Ataullah Kurtishi, e cila

quhej “Medah”, nuk e pati të vështirë,

sepse myderriz hfz. Aliu, njihej mirë me

themeluesin dhe drejtorin e asaj Medre-

seje, hfz. Ataullah Kurtishin.


Portret

Myderriz hafëz Nexhati ef. Ahmedi -një jetë e tërë kushtuar arsimimit islam

Hfz. Nexhati ef. Ahmedi

Edhe pse ishte një medrese e re, ku

hfz. Nexhatiu ishte regjistruar si nxënës

i gjeneratës së parë, megjithatë, për një

kohë të shkurtër, ky institucion arsimor-

fetar, arriti t’u konkurronte, si për nga

sasia ashtu edhe për nga cilësia, dy me-

dreseve të tjera që kishte asokohe në

Shkup, të cilat kishin një aktivitet paksa

më të gjatë se medreseja “Meddah”. Ato

ishin medreseja “Isa Beu” dhe Medre-

seja Mbretërore.

Derisa dy të parat kryenin një mision

të vërtetë islam, e treta (Medreseja

Mbretërore) ishte më tepër një shkollë e

kamufluar fetare sesa që prodhonte ku-

adro fetare. Në të vërtetë, në atë shkollë

më tepër përhapeshin ideologjitë jugo-

sllave e më pak ato fetare. Kjo u vërtet-

ua më vonë, kur kuadrot e dala nga ajo

shkollë (nga Medreseja Mbretërore) u

bënë komunistë.

Për këtë dukuri, është shkruar nëpër

gazeta ditore të viteve tetëdhjetë të she-

kullit të kaluar. Kështu, në një artikull të

gazetës “Rilindja”, që asokohe botohej

në Prishtinë, qe botuar artikulli: “U ni-

sën për hoxhallarë e u bënë komunistë.”

Ky ishte vetëm një ndër argumentet për

të mbështetur fjalët e më sipërme, për

Medresenë Mbretërore. Andaj, Myde-

rriz hfz. Nexhatiu, nuk kishte gabuar që

ishte regjistruar në medresenë “Med-

dah” të Shkupit, në gjeneratën e parë të

kësaj vatre arsimore islame.

Kjo medrese arriti të bëhej një vatër e

vërtetë arsimimi dhe edukimi sipas nor-

mave të vërteta të Islamit. Sipas fjalëve

të familjarëve të hfz. Nexhati ef. Ah-

medit, myderriz Ataullah ef. Kurtishi

paskësh qenë një teolog me një diapazon

të gjerë njohurish islame dhe më gjerë.

Ai gjatë ligjëratave të përditshme kishte

përdorur stilin e lartë të të shpjeguarit,

gjë që kishte rezultuar me realizimin e

suksesshëm të tri gjeneratave të nxënë-

sve të tij në marrjen e ixhazetit (diplo-

mës). Këto fjalë, familjarët dhe miqtë i

kishin dëgjuar nga myderriz hfz. Ne-

xhati ef. Ahmedi.

Gjatë kohës sa ishte nxënës në me-

dresenë “Medah” të Shkupit, myderriz

hfz. Nexhati ef. Ahmedi, kishte shfaqur

dëshirën për t’i vazhduar studimet diku

në Botën Arabe. Kishte vendosur të

shkonte të studionte në një nga univer-

sitetet e njohura të Kajros.

Meqë gjendja ekonomike e familjes

së tij nuk ishte dhe aq e mirë, i ati, për

t’ia mundësuar këtë, shiti një pronë fa-

miljare që kishin pasur në Tabanoc të

Kumanovës.

Në vitin 1928, Nexhat Ahmedi u nis

për studime në Botën Arabe dhe u re-

gjistrua në Universitetin e mirënjohur të

“El-az-ha-rit”.

Duhet theksuar që në atë kohë, hfz.

Nexhati Ahmedi, nuk qe i vetmi shqip-

tar që studionte Islamin në Kajro. Përveç

tij, kishte edhe studentë të tjerë shqip-

tarë, si myderriz Hasan ef. Nahi e shejh

Teufik Nahi nga Gjakova, Bedri efendiu

nga Shkupi e të tjerë.

Një vit akademik, myderriz hfz. Ne-

xhati ef. Ahmedi mori mësime në unive-

rsitetin “El-az-har” të Kajros. Aty kishte

ndjekur ligjërata të dijetarëve të shumtë

të atëhershëm të Egjiptit. Përveç të tje-

rëve, kishte takuar edhe shejhul-islamin

e fundit të Perandorisë Osmane, të njo-

hurin Mustafa Sabriu, me të cilin kishin

shkëmbyer mendime rreth problemeve

të ndryshme që kishin të bënin me më-

simet islame.


Hfz. Nexhatiu me familje

Gjatë studimeve në Kajro si dhe gjatë

veprimtarisë së tij arsimore-fetare e

intelektuale, kishte përfituar njohuri të

shumta në të gjitha degët e Teologjisë Is-

lame. Atë dijeni të nxënë atje, ua trans-

metoi nxënësve të tij. E nxënësit, nuk

ishin të paktë në numër. Për një kohë

shumë të shkurtër, ai do të bëhej një nga

myderrizët më të respektuar të asaj ane.

Rëndësi të posaçme u kishte kushtuar

gjuhëve të huaja. Përveç gjuhës amtare-

shqipe, fliste e shkruante drejt arabisht

dhe turqisht (turqishten e vjetër dhe të

renë).

Ndonëse kishte diapazon shumë të

gjerë diturish, ai ishte mjaft modest, i

urtë, i durueshëm dhe inteligjent. Rrallë

mund të shihej i nervozuar apo i shqetë-

suar. Tërë kohën e lirë ia kushtonte lexi-

mit, komentimit dhe analizës së ajeteve

kuranore. Njihej si një rrëfimtar i mirë,

komentues i ajeteve kuranore si dhe ana-

list fetar.

Mulla Jahja Ahmedi, i biri i myderriz

hfz. Nexhati ef Ahmedit, na rrëfen se e

kishte dëgjuar Prof. Dr. Muhamed

Oruçin, djali i teologut të njohur nga

Vrapçishti i Gostivarit, i cili punon si

hulumtues në Institutin e Kërkimeve

Shkencore të Stambollit të Turqisë, duke

rrëfyer një ngjarje që kishte ndodhur

shumë vjet më përpara, kur profesor

Oruçi ishte student. Ai tha: “Isha student

në universitetin “Al-Az-har” të Kajros.

Sapo më kishte vdekur babai, M. Qemal

efendiu. Shumë hoxhallarë kishin ardh-

ur për ngushëllime për babanë tim. Në

mesin e tyre gjendej edhe myderriz hfz.

Nexhatiu. Isha kureshtar të dija shpjegi-

min e një verseti kuranor, në të cilin

Allahu xh. sh. flet për pamundësinë e

hyrjes në Xhenet të pabesimtarit, duke

theksuar “se ai nuk do të hyjë në xhe-

net, derisa të përbirohet deveja për bi-

rën e gjilpërës”. Aty, thotë ai, - kishte

shumë hoxhallarë, por asnjëri prej tyre

nuk arriti të më jepte shpjegimin e duh-

ur. Kur pa se asnjëri nuk do t’i përgjigjej

pyetjes së shtruar, hfz. Nexhatiu, kërkoi

nga unë që t’i jepja leje të fliste. Më pas

filloi ta shpjegonte këtë verset kuranor

dhe e shpjegoi aq bukur, saqë unë mora

një përgjigje vërtet akademike.” - përfu-

ndoi së rrëfyeri Prof. Dr. Muhammed

Oruçi.

Në Medresenë e Preshevës,

nxori tri gjenerata

hoxhallarësh

“Nxënës, ju keni dëgjuar për hfz. Ne-

xhatiun, por në esencë nuk i njihni aftë-

sitë e tij. Në dukje është mjaft modest,

por është jashtëzakonisht i përgatitur

profesionalisht, gjë që është vështirë tì

gjendet shoku.” - kujton fjalët e myder-

riz haxhi Sherif ef. Ahmetit, mulla Jahja

Ahmedi, djali i hfz. Nexhatiut

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur

nuk funksiononte gati asgjë dhe kur

ishin mbyllur anekënd vendit, të gjitha

medresetë, e vetmja medrese që funksio-

nonte, ishte ajo në Preshevë. Aty, myde-

rriz hfz. Nexhatiu përgatiti kuadrot e

reja në të gjitha degët e mësimeve isla-

me.

Si shumë intelektualë të asaj kohe as

hfz. Nexhatiu, nuk kishte mundur t’i

shmangej ndjekjes dhe përcjelljes së qa-

rqeve shtetërore të okupatorit bullgar.

Ndërsa pas përfundimit të luftës, nuk e

linin krejt të qetë, pa e trazuar kohë pas

kohe as komunistët që ishin në krye të

pushtetit të atëhershëm. Pavarësisht nga

këto presione, arriti të realizonte ixhaze-

tin (diplomimin) e tri gjeneratave të nxë-

nësve të Medresesë së Preshevës.

Krahas punës që bënte në medrese, për

çdo të premte, para namazit të xhumasë,

mbante ligjërata në xhaminë “Ibrahim

pasha” të Preshevës, si dhe në Xhamiul-

Xhedid, e cila gjendet afër Medresesë së

Preshevës.

Gjatë karrierës së tij, myderriz hfz.

Nexhatiu punoi tre vjet imam në xham-

inë Xhamiul-Xhedid të Preshevës, por,

për shkak të angazhimit të madh që ki-

shte me nxënësit e medresesë, u detyrua

ta linte atë profesion dhe t’i kushtohej

arsimimit të gjeneratave të reja. Më se

njëzet vjet ishte kryetar i Këshillit të Ba-

shkësisë Islame të Preshevës. Për anëtar

të Kryesisë së Bashkësisë Islame të Ko-

sovës qe zgjedhur, për afro katër man-

date.

- Gjatë një ore mësimi, derisa isha

nxënës në medresenë “Alauddin” të

Prishtinës, myderrizi i nderuar, tashmë i

ndjerë, Sherif ef. Ahmedi, para tërë kla-

sës sime pati thënë: “Nxënës, ju keni dë-

gjuar për hfz. Nexhatiun, por në esencë

nuk i njihni aftësitë e tij. Në dukje është

mjaft modest, por është jashtëzakonisht i

përgatitur profesionalisht, gjë që është

vështirë tì gjendet shoku.”- kujton fja-

lët e myderriz haxhi Sherif ef. Ahmetit,

mulla Jahja Ahmedi, djali i hfz. Nexha-

tiut.

Myderriz hfz. Nexhati ef. Ahmedi

vdiq më 22 shkurt 1984 në Preshevë

duke lënë pas vetes shumë nxënës e di-

jetarë dhe një veprimtari të bujshme në

teologjinë islame.

Pasardhësve të tij, u la trashëgim një

kuranotekë mjaft të pasur me libra të llo-

jllojshëm, për t’ua kujtuar rrugën nga do

të duhej të ecnin. Në fund, lirisht mund

të thuhet që myderriz hfz. Nexhati ef

Ahmedi, gjatë tërë jetës së tij, u mundua

të forconte besimin islam, do të thotë në

Zotin Një; të zhvillonte dhe të përhapte

Fjalën e Allahut të Lartmadhërishëm

dhe fjalët e të Dërguarit të Tij, Muham-

medit a.s..

Ai pati dy vëllezër, njërin teolog, Va-

sfi efendiun, dhe tjetrin mësimdhënës të

gjuhës frënge, Jahjanë. Nga familja e

ngushtë, pas vetes la gruan, e cila jeton

ende në Preshevë, si dhe pesë fëmijë, tri

vajza dhe dy djem. Që të dy djemtë u

shkolluan. I madhi, Aliu, që trashëgoi

emrin e gjyshit, kreu studimet në depar-

tamentin e Biologjisë në Universitetin e

Prishtinës dhe i dyti, mulla Jahjai, kreu

medresenë “Alauddin”të Prishtinë dhe

pastaj Kursin e gjuhës arabe pranë

Institutit të Gjuhësisë të universitetit

“Al-Azhar” dhe tani kryen detyrën e se-

kretarit të Këshillit të Bashkësisë Islame

të Preshevës.


Jahja Ahmedi,i biri i Hfz. Nexhati Ahmedit

Mr. Rexhep Suma

Televizioni që, siç e quan PerryComo, është “mbreti me trysnitë ulët i një mbretërie me trysnitë lartë”, vazhdimisht kritikohet

nga studiues dhe teoricienë bashkëkoh-orë se është një nga mekanizmat qëndihmon në nxitjen dhe tensionimin esituatave që shpeshherë kanë përfunduarme gjakderdhje. “Në qoftë se ata, anojnënga paqja, ano edhe ti nga ajo, e mbësh-tetu në All-llahun. Ai është që dëgjondhe di“ (8:61). “E posa të kthehet ai nëtokë, vepron të bëjë shkatërrim në të, tëasgjësojë të korrat (mbjelljet) dhe gjalle-sat. E All-llahu nuk e do çrregullimin(fesadin)”. (2:205).1

Edhe këto ajete kuptimplota kuranorena vënë para një argumenti shumë të qa-rtë se njeriu që është zëvendës i Allahutmbi këtë tokë, duhet të manifestojë njëkulturë të lartë njerëzore dhe hyjnore, kumedia si një zgjatim i jetës së tij duhet taorientojë drejt asaj që do të jetë në shë-rbim të mirëfilltë të njerëzimit, dukeproklamuar paqe e siguri për qeniet nje-rëzore.

Në debatin shkencor, të organizuarnga Unioni i Inteligjencies Shqiptare nëMaqedoni, Klubi Demokratik dhe Fo-ndacioni “Friedrich Ebert” (Shkup, më 2dhe 3 qershor 2003), debatuesi BurimSadiku argumenton debatin e tij me fja-lët e ish-Sekretarit të Përgjithshëm tëKombeve të Bashkuara, Kofi Anan, gja-të promovimit të Institutit për Paqe, qëthotë: “Nëse mediet kanë fuqi që tëngjallin urrejtje dhe të shkaktojnë luftë-ra, sigurisht që ato kanë edhe mundësinëtë krijojnë paqe dhe t’i shërbejnë pa-qes”.3

Prania e kamerave në mbulimet e de-monstratave publike, mund të ushtrojëinfluencë të konsiderueshme lidhur mesjelljet dhe qëndrimet e turmës. ”Është erëndësishme për ekipin e BBC-së, qëndodhet në vendin e ngjarjes, të arrijë nëpërfundim nëse kjo ngjarje është sajuarapo jo vetëm me qëllimin për t’u xhiru-ar prej kamerave. Pamjet prej aktivite-teve të tilla, nuk duhet të transmetohen.Nëse transmetimi i materialeve të tillabëhet i domosdoshëm, atëherë duhet tëshpjegohen edhe arsyet se si ndodhi.Ekipet e BBC-së, që veprojnë në kësosituatash, duhet të tërhiqen menjëherëkur të kenë dyshime se prania e tyre poe përkeqëson qëndrimin e një pjese tënjerëzve.”4

Nga stafi i IWPR në Londër, i cili, më29 prill 2004, kishte publikuar një raportkritik dhe shumë të ashpër për gazetar-inë televizive, që kishin mbuluar ngjar-jet e 16-17 marsit, ku OSBE-ja kishteakuzuar televizionet më të mëdha sekishin nxitur tensionin ndëretnik nëKosovë dhe kishin kontribuuar në kri-jimin e një fryme persekutimi, hakmar-rëse, nëpërmjet raportimit të paplotë,tendencioz dhe të njëanshëm.

“Pa njoftimin e pakujdesshëm dhesensacional të ngjarjeve të 16 dhe 17marsit, ngjarjet në Kosovë mund të ki-shin pasur një rrjedhë të ndryshme”, thu-het në raport. “Ato mund të mos kishinarritur atë nivel aq të lartë intensiteti dhebrutaliteti, që kemi parë, apo edhe mundtë ishin shmangur krejtësisht”.

Edhe RTK-ja, si medie publike, në ra-portin vjetor të saj, vlerëson se ka pasurshkelje profesionale të mbulimeve tëngjarjeve të marsit. “Menaxhmenti iRTK-së ka konstatuar se, gjatë mbulim-it të ngjarjeve të marsit, janë shfaqur di-sa lëshime të caktuara profesionale, tëcilat, ndonëse të paqëllimshme, janëanalizuar me shumë seriozitet nga ana emenaxhmentit. Duhet përmendur sekëto lëshime, ndër të tjera, kanë ndodhuredhe për shkak të rrethanave shumë tëndërlikuara dhe në një situatë të mbyllj-es së të gjitha burimeve të informimit në24 orët e para. Po ashtu, duhet përmend-ur që pjesa më e madhe e këtyre lëshi-meve ka ndodhur në transmetime tëdrejtpërdrejta.”5

Aplikimi i Ligjit Penal, i hartuar ku-ndër nxitjes së dhunës, trazirave oseurrejtjes, mund të jetë mjet efikas, me tëcilin u imponohet autocensura përfaqë-suesve të medieve informative. Por, kjonuk do të kontribuojë për një ambient tëpërshtatshëm, nëse pushteti i imponohetose i kërcënohet se do t’i parashikojë sa-nksionet penale, të cilat bazohen vetëm

në shkallën e dëmit për të shprehurit epërmendur. Në vend të kësaj, pyetja ecila shtrohet në shoqërinë demokratike,nuk është shkalla e dëmit, por a e propa-gandon moderatori dhunën dhe a mundtë pritet që deklaratat e tij të nxisin dhu-nën. Gjykata Evropiane për të Drejtat eNjeriut ka themeluar organ të veçantëjuridik për këtë fushë.

Për një numër të caktuar rastesh tëkëtilla, autorët e parashtresës kanë qenëshpallur fajtorë në shtetet e veta, përshkak të publikimit ose të emetimit tëdeklaratave, për të cilat është konstatuarse kanë shkaktuar dhunën. Gjykata nëshumë raste ka gjykuar se përgjegjësiapenale dhe aktgjykimet ndëshkuese tëgjykatave të vendit kanë shkelur liritë emedieve informative të garantuara nëNenin 10 të Konventës Evropiane për tëDrejtat e Njeriut, pavarësisht nga dëmi ideklaratave të shumta në fjalë, përveçnëse nuk kanë bërë thirrje për dhunë. PërGjykatën Evropiane çështje vendimtareka qenë ndjekja penale për sistemin ju-ridik të vendit, si e nevojshme për sho-qërinë demokratike. Me rastin e konsta-timit të asaj që u tha më parë, gjykata kaekzaminuar gjuhën e deklaratave në fja-lë, kontekstin në të cilin ato janë dhënë,dhe natyrën e dënimeve që janë parashi-kuar për autorët e parashtresës për tëkonstatuar përmasat e dëmit që i kanëshkaktuar ato shoqërisë.6

Edhe raporti i OSBE-së akuzon medi-et elektronike kosovare, se kanë “shfry-tëzuar” vrasjen e një djali shqiptar, më16 mars 2004, pranë qytetit. Nga masa etensionuar dhe e ndarë e Mitrovicës,është krijuar ideja në radhët e shikuesvese ishte një fakt i provuar që serbët lo-kalë kishin qenë përgjegjës për vdekjene tij.

Në fakt, vazhdon raporti i OSBE-së,të dhënat që ekzistojnë rreth vdekjes sëtre djelmoshave, mbeten ende të paplo-ta, në një kohë që gatishmëria e medieveelektronike për të përfshirë dyshime apoedhe rezerva rreth vdekjes së tij, ka ndi-hmuar në ndezjen e pasioneve etnike.

Mediet në Kosovë heshtin. Jeta e pa-kicave nuk paraqet asgjë për shumicën emedieve. Tregimet nga enklavat në Ko-sovë përdoren për të dëshmuar se çdogjë “po lulëzon”, përderisa vetëm njënumër i vogël i medieve janë të gatshmetë merren me thelbin e problemit. Po-litika e vazhdueshme e keqpërdorimit tëserbëve të Kosovës nga ana e elitës poli-tike të Beogradit, më së shpeshti përdo-ret për të argumentuar midis partive,


Vështrim

Roli i medieve në trazira shoqërore

ndaj atyre që gjenden në pozitë të vësh-tirë, e këta janë vetë serbët që jetojnë nëKosovë.

Këta, me njërën këmbë janë në “shtë-pinë shekullore të tyre”, kurse me tjetrën“në shtetin amë”, pa qenë të vetëdijshëmpër disfatën e idesë për territorin e pas-truar etnikisht nga shqiptarët. Serbët eKosovës për mediet në Kosovë nuk janëasgjë më me rëndësi se ndonjë problemi shërbimeve komunale. Gjithashtu, vra-sjet e motivuara etnikisht, për mediet nëKosovë paraqesin një temë, për të cilënnuk flitet e as nuk shkruhet.7 Duke kalu-ar në aspektin tjetër, që ka të bëjë merolin e medieve serbe, që fatkeqësishtvazhdimisht sot e kësaj dite janë peng ipushteteve serbe, të cilat ushqejnë dhembjellin urrejtje dhe armiqësi ndaj po-pullatës shqiptare në Kosovë, - medietserbe gjithnjë kanë prodhuar dhunë dhenxitjen e hakmarrjes e të urrejtjes së pa-mëshirshme të shqiptarëve të Kosovës,veçanërisht në lajmet qendrore të RTS-së, ku politikat hartuese synonin qartë qëtë mobilizohej popullata në mënyra tëndryshme për t’i dalë në mbrojtje tokësdhe të djepit të kulturës serbe, siç thotëmitologjia e tyre shekullore. Po ashtu,ka pasur emisione të hapura, ku edhejanë kërkuar mbledhje të hollash për t’usolidarizuar me serbët e Kosovës, të cil-ët RTS-ja i paraqiste si të pambrojturnga forcat paqeruajtëse të NATO-s, tëdislokuara në Kosovë që nga qershori ivitit 1999.

Po ashtu, ka ushqyer dhunë te publi-ku serb, duke mbajtur skena të djegies sështëpive të serbëve dhe të pronave tëtyre, kurse toni vjellës jashtëzakonishtndryshonte kur në ekranet e RTS-sëshfaqej djegia e kishave dhe e monume-nteve kulturore serbe dhe bënte propa-gandë që haptazi t’u dilej në ndihmëserbëve të Kosovës. Në këtë mënyrë,televizioni shtetëror serb orkestronte po-litikën e urrejtjes dhe të dhunës. Nëaspektin e medieve shihet si katalizator indezjes së opinionit serb, që të hakmer-ret dhe të djegë xhamitë në Serbi dhenjëherësh të minojë tërë procesin e paq-es, për të cilin ishte investuar shumë ngaBashkësia Ndërkombëtare në Kosovëdhe më gjerë.

Numri më i madh i medieve, dukepërfshirë këtu edhe ato liberale, nuk he-qin dorë nga përdorimi i paragjykimevendaj simboleve të shoqërisë kosovare,duke u munduar që të mënjanojnë çdo

gjë të mirë, pozitive apo çfarëdo përpari-mi nga pasqyra e realitetit të medieve tëSerbisë. Kjo qasje, në realitet, është re-zultat i përkrahjes që mediet i bëjnë atijkonsensusi, të arritur në qëndrimin poli-tik të Serbisë, i cili thotë: “Në Kosovënuk ka përparim, dhe prandaj ajo nukështë e gatshme për pavarësi”.

Në këtë mënyrë, brezave të rinj u li-hen “brenga” të mëdha për “tokën e she-njtë serbe”, “tokën e mbytur në gjak”, pae vërejtur kontekstin e përparimit të mi-rëfilltë të Kosovës dhe realitetit kosovar.Nëse, në një anë, marrim parasysh faktetlidhur me konfliktin e armatosur në Ko-sovë dhe realitetin kosovar sot, ndërsa,në anën tjetër, tekste me këto tema ngamediet e Serbisë, - besoj se nuk do tëgjeni shumë gjëra të ngjashme.

Pra, mediet në Serbi nuk janë medieqë raportojnë objektivisht nga Kosova,por janë vetëm bartëse, thjesht, të politi-kës shtetërore serbe dhe të së pavërtetës,duke u mbështetur edhe më tej në mitinpër Kosovën.

Më tutje, në kapitullin për medie, me-diet shqiptare akuzohen për “njoftimenxitëse dhe të njëanshme… veçanërishtme rastin e vdekjes së djelmoshave shqi-ptarë të Kosovës.” Po çfarë është dashurtë bëjnë mediet atëherë?

Të mos raportojnë fare?! Apo, tëfshehin, sikur edhe ky raport, të vërte-tën. Besoj se roli i medieve është infor-mimi sa më i shpejtë dhe më i saktë ipopullatës.

Duhet nisur nga fakti se mediet pa-rimisht asnjëherë nuk duhet të prijnë nënxitjen e trazirave sociale dhe se çdonxitje e tillë në këtë rrafsh, mund të ketëpasoja të paparashikueshme, të cilat re-flektohen edhe në jetën e institucionevedemokratike, por edhe në zhvilliminnormal të një shoqërie.

Por, nganjëherë, mediet kosovare ma-rrin artikuj nga gazeta të huaja, të cilatpostohen në brendi të faqeve të poli-tikës, që paraqesin edhe qëndrim të poli-tikës redaksionale e jo si opinione për tëcilat medoemos nuk mbajnë peshën epërgjegjësisë nga mundësia e futjes sëpanikut tek qytetarët apo edhe nxitjen edrejtpërdrejtë të trazirave apo të protes-tave.

Gazeta londineze ”The Observer”shkruan për trazira të mundshme në Ko-sovë: Rusia ka vënë në qarkullim kund-ërpropozimin e saj, nëpërmjet të cilit ajoe lë sovranitetin e përgjithshëm në duar

të Serbisë, duke rrezikuar kështu përsër-itjen e dhunës, edhe pse lufta në Kosovëka përfunduar në vitin ’99, por konfliktinuk është ndërprerë kurrë. Analiza e au-torit në këtë të përditshme londineze,sjell paragjykime se në Kosovë do të ke-të trazira, duke parashikuar edhe opcio-nin e luftës, duke sjellë disa deklarata nëshkrimin e tij të disa familjarëve, se “dotë ndizet” edhe njëherë, nëse nuk reali-zohet pavarësia sa më shpejt.

Në këtë drejtim duhet shpjeguar edhemë përfshirja apo ndikimi i medieve qëkanë nxitur dhunën publike mbi ngjarjetqë kanë ndodhur në Francë.

Mediet në mbulimin e kësaj ngjarjejejanë ndarë në dy blloqe, mediet e jash-tme (evropiane), që kanë vënë theksin sengjarjet dhe protestat që kishin shpërth-yer, nuk ishin çështje e pakënaqësisë,por çështja edhe më tutje thellohet, pasiemigrantët janë duke zhvilluar luftë ci-vile dhe rrënjët e problemit janë fakte sebrezi i dytë i imigrantëve afrikanë kashumë pak mundësi për jetën.

Mediet franceze i shmangeshin këtijfakti, duke minimizuar ngjarjet, duke iquajtur ato trazira të një grupi banditësh,që është rebeluar kundër udhëheqjes sështetit.

Përplasjet me organet e rendit filluanpas vdekjes së dy adoleshentëve, të cilët,si duket, po përpiqeshin t’i shpëtoninndjekjes nga forcat e rendit.

Ky zhvillim nxori në sipërfaqe ten-sionet në mes të policisë dhe të rinjve tëzonës. Për të parën herë, trazirat tani ja-në përhapur dhe jashtë Parisit. Banda tërinjsh dogjën makina në qytetin e Di-zhonit në lindje, në Ruen të Normandisëdhe në Jug, pranë Marsejës.

Në këtë kontekst ishin edhe pamjettelevizive të TV-ve të Francës, ku shi-heshin njerëz që sapo kishin bërë paza-rin dhe kalonin pranë dy makinave qëdigjeshin në një treg në periferi të Pa-risit. Pronarët e dyqaneve kanë frikë përxhamat e thyer apo shoferët nuk mund tëparkojnë pranë këtyre ndërtesave, porjanë banorët ata që më tepër se kushdotjetër nuk mund të vazhdojnë të durojnëmë situatën e krijuar. Media gjermane,RTL, raporton se protestat kanë arriturnë atë shkallë, kur njerëz të zakonshëmmund të humbin jetën.Mungesa e qetë-sisë në periferi të Parisit ka vazhduar përnjë javë dhe situata po bëhej gjithmonëe më dramatike. Televizioni vinte në du-kje se numri i makinave të djegura ishterritur, ndërtesat ishin sulmuar dhe kishtetë shtëna edhe me plumba të vërtetë.

Siguria me të cilën foli Zhak Shirak,se nuk kishte zona ku mungon ligji nëFrancë, po provohej gjithmonë e mëshumë të ishte gabim.

Disa kritikë mediesh menduan se melindjen e internetit para disa vjetësh, er-


dhi dhe fundi i televizionit. Ata pretend-uan se shikuesit do të tërhiqeshin mëshumë nga ndërveprimi që ofron inter-neti sesa nga mënyra pasive tradicionaleqë ofron televizioni. Megjithatë, edhepse interneti ka pasur një zgjerim të me-njëhershëm, televizioni ka ruajtur tërhe-qjen e tij masive për shikuesit në tëgjithë botën. Gjatë dhjetë vjetve të fund-it, shikueshmëria e televizionit ka pasurnjë rritje, kështu që, në vitin 2003, kohamesatare e shikimit në Evropë ishte mëshumë se tri orë në ditë. Në Evropën Pe-rëndimore koha mesatare e shikimit përtë rriturit u rrit nga 195 minuta, që ishtenë vitin 1995, në 217 minuta në 2003,kurse në Evropën Qendrore dhe Lindorenga 208 minuta në vitin 2000, në 228minuta në 2003. Midis vendeve të Evro-pës Qendrore dhe Lindore, serbët dhehungarezët janë shikuesit më të zellsh-ëm.

Në Evropën Perëndimore, Italia kapasur gjithnjë një pozicion të lartë nëshikimin e televizorit, ndërsa vendet no-rdike (Danimarka, Suedia dhe Finlanda)gjithnjë kanë pasur kohë më të ulët shi-kimi, një mesatare prej vetëm 162 min-utash në 2003. Krahas një rritjeje tëpërgjithshme të kohës së shikimit, seciliprej vendeve paraqet zakonet e veçanta,shikimi në varësi të kulturës vendëse,ofertës së programeve, si dhe ngjarjevepolitike, shoqërore dhe kulturore në ve-nd.

Në Gjermani, për shembull, më tepërse një dekadë pas bashkimit, ende ekzis-tojnë ndryshime në kohën e shikimit, pa-si në Gjermaninë Lindore, e cila vuanmë shumë nga papunësia, shihet më shu-më televizori se në Gjermaninë Perëndi-more - 249 minuta në krahasim me 217minuta në ditë, sipas të dhënave të vitit2004. Në përgjithësi, ngjarjet e mëdhasportive, si: Lojërat Olimpike apo kam-pionatet botërore kanë tendencë të rrisinshumë kohën e shikimit.

Ngjarjet politike, sidomos krizat e rë-ndësishme, po gjithashtu edhe ngjarje tëtjera të rëndësishme, edhe pse jo aq dra-matike, si zgjedhjet, gjithashtu tërheqinaudienca të mëdha. Në Republikën eMaqedonisë, për shembull, shikimit tëtelevizorit iu shtua koha, nga 259 minu-ta në 325 minuta në ditë, gjatë krye-ngritjes së armatosur nga grupet rebeleshqiptare në pranverë dhe në verë 2001.8

Televizioni ka përjetuar një evolucionmjaft të ngjashëm, edhe pse jo të njëko-hshëm, si në Evropën Perëndimoreashtu edhe në atë Lindore. Gjatë pesëdekadave të kaluara, televizioni ka kalu-ar në një proces komercializimi të vazh-dueshëm.

Nga një ndërmarrje e kontrolluar kry-esisht nga shteti për më shumë se gjys-më shekulli në Evropë, televizioni ve-

tëm në dy-tri dekadat e fundit u shndër-rua në një sistem dualist, të përbërë ngasektori publik, i cili konkurrohet gjithn-jë e më shumë, shpesh duke u kthyer nëlojtarin më të dobët, nga televizionet ko-merciale me pronësi private.

Në vendet e Evropës Qendrore dheLindore, shteti e liroi dorën e tij mbi te-levizionet vetëm në fillim të viteve ’90,si pasojë e rrëzimit të regjimeve komu-niste në gjithë rajonin. Regjimet komun-iste totalitare të Evropës ish-komunistekarakterizoheshin nga dhunime masivetë të drejtave të njeriut: vrasje, ekzekuti-me individuale dhe kolektive, vdekje nëkampet e përqendrimit, vdekje nga uria,internime dhe dëbime, torturat, punaskllavëruese dhe format e tjera të terror-it fizik masiv, dhunimi i lirisë së ndër-gjegjes, i lirisë së shprehjes, të shtypit,ashtu dhe të pluralizmit politik. Televizi-oni në kampet diktatoriale ka qenë nënmbikëqyrje dhe censurë të ashpër, kuçdo gjë kontrollohej para dhe pas emeti-mit, duke iu përshtatur tërësisht politik-ës së diktatorëve dhe televizionet, poredhe mediet e tjera, ishin thjesht mjete tëpropagandës shtetërore. Në kohën e pu-shtetit të Milosheviçit (1990-2000),pushteti kishte uzurpuar të drejtën e vle-rësimit të lirë nëse rregulloret relevanteaplikoheshin apo jo (edhe nëse apliko-heshin, si dhe deri në çfarë mase). Nënjë varg çështjesh të ndryshme, pushtetithyente haptas kushtetutën dhe ligjet.Shkalla e dëmit të shprehur nuk do tëduhej të jetë kriter për ndjekjen penalesipas ligjeve penale, të cilat ndalojnënxitjen e dhunës ose të trazirave. Sipasstandardeve ndërkombëtare, të folurit ezjarrtë mund të jetë fajtor për nxitjen edhunës ose të trazirave. Prandaj, këtostandarde i lejojnë kufizimet e të folurittë këtillë. Regjimi i Milosheviçit, në vi-tin 1990, shqiptarët e Kosovës i dëboime forcë nga Radio dhe TV Prishtina,më pas mbylli edhe gazetën “Rilindja”,kështu që edhe shqiptarët në Jug të Ser-bisë, së bashku me shqiptarët e Kosovës,mbetën në terr të plotë medial. Burimi ityre primar i informatave ishte programisatelitor i Radio TV të Shqipërisë. Falëbindjes së regjimit, se nga mediet e shty-pura nuk i kanosej rreziku i madh, njëgrup i intelektualëve në Bujanofc ia doliqë në vitin 1994 të nxirrte revistën lo-kale në gjuhën shqipe “Jehona”.

Shpërndarja e kësaj reviste u ndaluadisa herë, kurse ndërmerreshin edhe ve-prime gjyqësore kundër kryeredaktorittë saj.9 Mirëpo, pas rrëzimit të sistemevekomuniste, e bashkë me to edhe të poli-tikave të hekurta shtetërore për ndikimine programeve televizive, lindi dëshira sinjë kërkesë imediate, që modelet perë-ndimore të ndiqeshin dhe të vendoseshinsi norma dhe rregullore demokratikeedhe nga vetë qeveritarët.

Me të filluar, i gjithë ky proces ishteshumë më i përshpejtuar sesa në Evro-pën Perëndimore. “Evropianizimi” ishumëtrumbetuar i organizimit të siste-meve sociale, politike dhe ekonomike,për sektorin e medies elektronike, nënk-uptonte një përpjekje për t’iu përshtaturmodeleve perëndimore të rregullimit, sidhe të gjitha mënyrave dhe mjeteve pe-rëndimore me të cilat funksionojnë tele-vizionet.

Ajo që u erdhi e papritur shumë veta-ve, ishte fluksi masiv i kapitalit perëndi-mor në industrinë televizive, duke ikatandisur shpesh lojtarët vendës nëcepat e tregut.

_______________________Referencat shkencore

1. Kur’ani fisnik ( 2:205), (8:61).2. Marshall McLuhan: “Instrumentat e Komuniki-

mit, Media si një zgjatim i njeriut, “Instituti iDialogut & Komunikimit, 2004 f.15

3. Burim Sadiku .Mediumet dhe implementimi imarrëveshjes së Ohrit http://www.fes.org.mk/pdf/Ohridski_alb.pdf. 3 qershor 2003

4. “BBC-Paanshmëria dhe saktësia”, botim III,Qendra e Medias e Fondacionit Soros, 1999,Tiranë, f. 120

5. www.rtklive.com/rtk/rp_ad_sq/2004_sq.pdf,raporti vjetor i RTK-së për 2004

6. Monro E. Prajs dhe Piter Krug (Monroe E. Price& Peter Krug ”Ambienti i përshtatshëm për me-diat e lira dhe të pavarura”, edicion elektronik,2002 fq 121.

7. Gazetarët mund t’ia dalin mbanë, Beograd –Prishtinë, 2005, Fondacionit “Fridrih Ebert”zyra në Prishtinë, Botues Nisma e të Rinjve përtë Drejtat e Njeriut, f. 224.

8. Televizioni në Evropë rregullimi, politikat dhepavarësia, open society institute(OSI), Tiranë,2005, f.39.

9.http://www.osce.org/publications/rfm/2003/08/12247_105_sq.pdf


Shumë gjak qe derdhur edhe ndër arabë

Shuhej një fis e tjetri mbetej me plagë

Dhe u shkrua për këto të liga në histori

U trazua edhe deti nga shtrat’ i tij

Derisa fe e Allahut nuk nguli këmbë

Monstrumet e kohës mateshin me pëllëmbë

Ish’ nga Habeshi një Harb El-Habeshij

Ebu Deseme ishte edhe ofiç i tij

Lindur e rritur në një vend të thatë

Po të shtijë me heshtë e kish’ zanat

Dhe këto nuk janë thashë e theme

Po trimëri e tij ishte me të leme

Moti ndër arabë ka qenë adet

Të kenë qole zotërinjtë e vërtetë

Hiq s’ bënte punë trimëri e tij

Mall e kish diellin ta shohë me sy

Nisi të rrëfejë Vahshiu për këtë zotëri

Kurrë s’e pashë të qeshë surrat i tij

Në luftën e Bedrit vetë më tha ai

Hamzai i pati vrarë ungjin e tij

Dhe nisi të përbehet në Uza dhe Lat

Kurrë s’ do ta lë pa i marrë hak

Për nijete të këqija kurrë s’bëhet vonë

Kështu thanë të moçmit, kështu edhe tash thonë

Shpejt po afrohej luftë e Uhudit me gjak

Duhet vrarë Muhamedin, të marrim hak

Për t’i dhënë flakë luftës, sa më shumë gra

Këtë hile me shumë sherr Ebu Sufjani e tha

Egërsinë e tyre s’e kanë me karar

Do të tërbohen fare kur të shohin të vrarë

Shumë afër m’u afrua zotëria që isha rob i tij

M’u ngërmua ashpër dhe vetullat i ranë mbi sy

Po deshe prangat t’ i heqësh përgjithmonë

Do ta bësh një nam që mua më gëzon

Ta vrasësh Hamzain që është më trim

Ti do të jesh i lire, po edhe shpirti im

Më doli para edhe Hindi më tha o Vahshi

Na i shëro këto plagë e kot mos rri

Mësymë Uhudin dhe lufta mori zjarr

Nuk e shihje tjetrin, veç Hamzait në ballë

Bile në krye e vinte edhe një nishan

Ta shohin kurejshitët kush është trim me nam

Hiq s’po trembej Hamzai doli në dyluftim

Para këmbëve të tija u rrëzua edhe një trim

Unë e zura në thumb mire dhe hodha një shigjetë

Fort mirë e godita dhe ai u rrëzua vetë

Nuk ia hoqa heshtën, ish futur në trup në thellësi

Po kush nuk trembej edhe nga hije e tij

Dhe tash Hindi mbi të u vërsul me vrap

T’i nxjerrë zemër e mushkëri

Trimit të larë krejt në gjak

Unë e mbyta Hamzain dhe zotëria mbajti fjalë

Isha një robër, tash lirshëm po dalë

Po në këtë fe të Zotit tash do futen më shumë

Dhe me mua dikush do të ketë punë

Ika atje në Taif të gjej pak rehati

Edhe aty shehadeti ish’ futur në çdo shtëpi

Nisi të më shembej edhe zalli ndër këmbë

Të shkoj atje në Jemen o në t’largtin Sham

Kisha bërë një punë te keqe, rashë pishman shumë

Një fjalë të peshuar, që më tha njëri, më zaptoi shumë

Shko më tha te Muhamedi se ai njeri s’vret

Ai që braktis qyfrin dhe hyn në fenë e Vërtetë

Unë me të shpejtë ika në Medine, Pejgamberi ishte në

xhami

Hiq nuk më pa’, u afrova shumë afër tij

Aty me një frymë e thashë shehadetin

Qe e befasishme, edhe për Profetin

Më pas më shikoi dhe më tha: a je ti o Vahshij?

Po i thashë o Resulullah; ai uli shikimin e tij

Eja ulu këtu dhe më kallëzo si e mbyte Hamzanë

Këto fjalë të Pejgamberit shpirtin keq ma vranë

Dhe rrëfeva për këtë ngjarje siç ish’ e vërtetë

Mjer për ty o Vahshi, më tha Resulullahi vetë

Tani në zemrën time hyri një brengë thellë

Po secili do të korrë atë që ka mbjellë

Ndërroi jetë Pejgamberi shkoi në Ahiret

Në vëndin e tij erdh halifi më i drejtë

Një fis e kish pranuar islamin, tash u bënë renegatë

Lanë fenë e Zotit iu kthyen idhullit Lat

Më në zë ndër ta Musejleme me plot sherr

Pas Muhamedit tha unë jam pejgamber

Tash po i thoja vetvetes çfarë pret o Vahshi

Të vrasësh këtë tradhtar, o të bëhesh shehid ti

Nisi luftë e tmerrshme me këta të përdalë

Musejleme gënjeshtari u rrinte në ballë

Me vete e mora heshtën që vrava Hamzanë

Mesyva kah ai, e të tjerët s’më panë.

Tash e vura në nishan, ta godas më mirë

E kjo punë për mua hiq s’ish e vështirë

E mbyta unë këtë të mjerë apo një ensari

Veç Allahut Një, këtë kush mund ta dijë

Dhe kështu sosi rrëfimin Vahshij el-Habeshij

Njëhere si mushrik, po tash si sahabij.


Poezi

Ali Vezaj

V a h s h i u“Ai e mbyti më të mirin njeri pas Muhamedit,

më pas e mbyti edhe më të keqin” Historianët

Flamur Maloku

Ndjenjat shpirtërore të vërtetësi-

së e të dashurisë kanë një pikë

referimi, e cila është edhe for-

mim individual “Për Zotin e

vërtetë”. Shprehja e këtillë e botëkuptimit

të filozofisë, brenda këtij procesi, bëhet

edhe vetëdije në besimin e Naim Frashërit,

e asaj që është e paluhatshme, që subjekti

e artikulon tani në betim dhe përgjërim.

Kështu që, vepra jetësore tani është në

shkallën më të lartë shpirtërore, në kupti-

min e njohjes dhe të besimit.

Kënaqësia gjatë leximit të një teksti,

është para së gjithash, edhe rikthimi për

një (ri)lexim të vet tekstit. Ky rikthim i le-

ximit ngadalë shtresohet edhe në kërkim, i

cili njëherësh shënjon edhe kënaqësi indi-

viduale dhe emocionale, përballë shkrimit

e metashkrimit personal. Por, ajo prapë

nuk shuhet, ai sa vjen dhe rritet, edhe pse

rileximet vazhdojnë, ndërsa kërkimet sa

vijnë e shtohen duke u identifikuar me tek-

stin. Kënaqësinë e rileximit e bëjnë vetëm

veprat e mëdha. Në to edhe gjendja per-

sonale identifikohet dhe përjetohet në

rileximin dhe në hapësirën e shprehjes dhe

të figurës, ndërsa vuajtja me tekstin ndje-

het dhe përjetohet karshi shkrimit subjek-

tiv dhe rileximit të tekstit. Tërë këtë ndjen-

jë shpirtërore-individuale ta krijon edhe

teksti “Fjalët qiririt” i Naim Frashërit.

Shkrimi subjektiv artikulohet fuqishëm në

vargun poetik, shenjat personale marrin

gjuhën e figurshme, pra personalja thekso-

het, ndërsa mosharresa subjektive skicohet

përballë misionit jetësor. Jeta dhe vuajtja

precizohen, duke u dëshmuar në diskursin

e tekstit, para së gjithash me një vetmi su-

bjektive.

Vetmia si koncept dhe si dëshmi e sub-

jektit lirik arrin të formësohet në paraqitje

dhe në konkretizim, duke shprehur një bo-

të të brendshme, e cila shqiptohet kuptim-

isht në figurën e qiririt. Andaj, mbi këtë

figurë formulohen qëndrime, pikëpamje,

karshi identifikimit me të tjerët. Pra, shen-

jat personale kalojnë në kuptimin e asaj që

jeta (subjekti) ka qenë njësh me ta. Gje-

ndja subjektive, tani e shoqëruar edhe me

urtësinë, filozofinë, humanitetin, e bën su-

bjektin të artikulojë dhe të definojë shumë

gjëra të prekshme jetësore, me një ligjë-

rim, pse jo edhe emocional, mbi atë se çfa-

rë është identifikimi dhe cilat janë arsyet e

këtij përjetimi në shpirtin e subjektit:

Në mest tuaj kam qëndruar,

E jam duke përvëluar,

Që t’u ap pakëz dritë

Natën t’ua bënj ditë.

Subjekti tani të mirën misionare për

njeriun e kësaj bote e artikulon në gjendjen

dhe në përjetimin personal, duke e kthyer

nga vetja, si diçka jetësore. Mirëpo rikthi-

mi i kësaj gjendjeje shpirtërore e bën sub-

jektin ta shqiptojë më mirë tërë unin e

gatishmërisë, edhe pse vuajtja është e ma-

dhe së bashku me plagët e hapura. Prandaj,

paraqitja e plagëve nga vetë jeta shenjohet

si ofshamë e brendshme e subjektit për të

mirën e përgjithshme:

Do të tretem, të kullohem,

Të digjem, të përvëlohem,

Që t’u ndrinj mir’ e të shihni,

Njëri-tjatrin të njihni.

Si duket, fryma e përgjithshme autori-

ale kërkohet dhe shenjohet deri në vetëfli-

jim. Vetëflijimi e ka arsyen, që artikulohet

në konceptin e njohjes së madhe, qëllimi-

sht e konkretizuar, dhe artikulohet në fiksi-

onin e diskursit, në kuptimin e bindjes dhe

të njohjes, e jo të humbjes individuale.

Mosnjohja me njëri-tjetrin është edhe

humbje individuale; është pësim, fatalitet.

Shqetësimet e këtilla janë ndër fjalët kyçe

për një komunikim edhe në shtresat e

shkrimit subjektiv.

Kështu që, kërkimi i shtresave dhe i fja-

lëve të këtilla, të cilat kalojnë në njohje

dhe në komunikim si shprehje dhe si para-

qitje, të cilat theksohen edhe me një vetmi

subjektive, në kuptimin e emocionit dhe

në shprehjen e vet gjendjes shpirtërore:

Kur më shihni që jam tretur,

Mos pandehni se kam vdekur,

Jam i gjall’ e jam ndë jetë,

Jam në dritët të vërtetë.

Unë jam në shpirtin tuaj,

Mos më kini për të huaj.

Bashkëshqyrtimi i dy gjërave individu-

ale shenjohet në shprehjen simbolike të

një dhembjeje, me një ndjenjë të madhe.

Askush më nuk duhet të mendojë se, me

ikjen e trupit fizik, shkon çdo gjë. Trupi

fizik i kësaj bote shkon, por mbesin vepra

dhe fjala, sidomos kur ato kanë peshë dhe

bëhen udhërrëfyese për jetën e tjetrit. Këtu

krejtësisht është Naimi, në kuptimin e asaj

që quhet shkrim dhe metashkrim personal.

Nëpërmjet rrafshit simbolik shprehet pav-

dekësia shpirtërore, e cila është e lidhur

ngushtë me dashurinë njerëzore në përgji-

thësi dhe me atë atdhetare në veçanti:

Në shpirtit kam dashurinë,

Po digjem për njerëzinë,

Lermëni të përvëlohem,

Nuk dua më të ftohem

Dua ta djek trupin’ e shkretë

Për Zotin’ e vërtetë.

Shihet se ndjenjat shpirtërore të vërtetë-

sisë dhe të dashurisë kanë pikën e referim-

it, e cila është formim individual “Për

Zotin e vërtetë”. Shprehja e botëkuptimit

të filozofisë, brenda këtij procesi, bëhet

edhe vetëdije në besimin e asaj që është e

paluhatshme, që subjekti e artikulon tani

në betim dhe përgjërim. Kështu që, vepra

jetësore tani është në një shkallë më të

lartë shpirtërore, në kuptimin e njohjes dhe

besimit. Të gjitha këto theksohen nga vetë

kuptimi, duke qenë të lidhura si domos-

doshmëri totale për njeriun:

Unë duke u përvëluar,

Njerëzit i kam nderuar.

Kam qenë mik me njerinë,

Andaj i di e më dinë.

Tërë dashuria e autorit në strukturën e

poezisë meta-theksohet duke u shtrirë

edhe në njohjen e të mirave, për të cilat ka

qenë i gatshëm në çdo moment, për hir të

dashurisë. Dashuria në të njëjtën kohë jep

edhe gjendje emocionale, e cila identifiko-

het që nga fillimi me figurën e qiririt. Pra,

figura e qiririt në strukturën e poezisë tash-

më ka dykuptimësi: të asaj që identifiko-

het dhe përjetohet në dritën e dhënë për

tjetrin, dhe në shuarjen individuale. Të gji-

tha këto vijnë si rezultat i mirësisë shpirtë-

rore, që njeriu duhet të pajtohet me njeriun

e kësaj bote, në kuptimin edhe të vetëfli-

jimit për të. Ky është Naimi në shkrimin

personal që të bën të personalizohesh në

kohët e ndryshme të leximit e të rileximit,

ndërsa përjetimet në rilexim kryqëzohen e

bashkohen në jetën e përditshme jetësore.


Me shkas

(Ri)leximi i tekstit personal

Naim Frashëri

Vëllezër të dashur!

Për çfarë të flasim kur gjaku i mysli-manëve rrjedh rrëke në shumë vende tëbotës. Çfarë po ndodh me Ymetin nëIrak, Palestinë, Liban, Indi, Çeçeni, Af-ganistan, Kashmir etj.? A nuk mjaftonkjo, po duhet të luftojmë edhe në mesveti?!

Ku janë autoritetet të thonë fjalën etyre; ku janë liderët dhe robër të kujtjanë; - të Allahut apo të armiqve të fesë?Ku janë: krenaria islame, vëllazërimi,solidariteti, ndihmesa, fuqia e imanit?

Përgjithësisht, gjendja dhe pozita emyslimanëve sot në botë është e qartëdhe e dukshme për secilin që ka sy e me-nd. Nuk duhet të jesh shumë i mençurpër të parë dhe vërejtur se nga gjithë po-pujt, myslimanët janë sot më të varfrit,më të paarsimuarit, më të sëmurët, më tështypurit dhe, me plotë të drejtë mund tëthemi, sikur janë bërë minj eksperime-ntesh të Fuqive Botërore, tek të cilëtprovojnë të gjitha rendet e reja ndërko-mbëtare dhe armatimin më bashkëkoh-or. E, mbi të gjitha, na u nevojitka qëedhe në mes nesh të zihemi, të luftojmëdhe të derdhim gjakun! E armiqtë, të kë-naqur, fërkojnë duart dhe na përqeshin.

Nuk nevojitet me qenë tepër mendje-mprehtë për të konkluduar që myslima-nët janë në disfatë në të gjitha segmentete jetës. Përveç kësaj, shumica e tyre janënë disfatë shpirtërore dhe të gjunjëzuarnë greminën shpirtërore, në krizën eimanit.

Duhet kuptuar se disfata shpirtërore,kjo dobësi dhe ky nënçmim i myslima-nëve nga ana e armiqve të tyre, nuk kanëardhur menjëherë, pa përgatitje dhe pashkas. Ky është fryt i përçarjes së Yme-tit islam. Është fryt i marrëdhënies sonëtë dobët ndaj Allahut dhe të Dërguarit tëTij. Këto dobësi dhe këtë përçarje i kanëshfrytëzuar armiqtë e Islamit, të cilët nëvete kanë thurur kurthe dhe kanë plani-fikuar sulme ndaj Islamit dhe myslima-nëve. Në paqe na japin helm e mjaltë, enë luftë na shfarosin pa mëshirë.

Pra, po flasim për dobësitë dhe man-gësitë e brendshme. Natyrisht ka edhetradhti dhe kurthe nga Jashtë, por, nësenjë shtëpi është e ndërtuar mbi themeletë forta, nëse ajo është “Bunjanun mar-

sus” (ndërtesë e fortifikuar), - atëherëfurtunat dhe erërat e fuqishme nuk mundtì bëjnë asgjë.

Shumica prej nesh pyesim për shka-kun e gjitha këtyre fatkeqësive që godi-tën tokat islame. Shpesh i bëjmë vetespyetje të ndryshme. Siç thotë Allahu iMadhëruar:

“E kur ju goditi ju një dështim (nëUhud). E që ju ia patët dhënë atyre dy-fish (armikut në Bedër), thanë: “Prej ngakjo?”1

Allahu i Madhëruar u përgjigjet megjithsej pesë fjalë:

“...Ajo është nga vetë ju!..”2

Pra, Allahu i Gjithëdijshëm u shpje-gon atyre dhe gjeneratave pas tyre, qëdisfata e cilitdo ymet nuk vjen vetvetiu,por i ka shkaqet. Dhe, kur plotësohen tëgjitha shkaqet, vjen rezultati:

“Çfarëdo e keqe që mund t`ju godasë,ajo është pasojë e veprave tuaja (të këqi-ja) e për shumë të tjera, Ai ju fal”3

Sot myslimanët përbuzin dhe nënç-mojnë njëri-tjetrin, kanë kundërthënie tëshumta në mes tyre, luftojnë kundër një-ri-tjetrit, vriten në mes vete, shkatërro-jnë familjet e njëri-tjetrit. Pengojnënjëri-tjetrin në punë, mashtrojnë, nëpër-këmbin dhe marrin hakun e njëri-tjetrit.Në vend të dashurisë së sinqertë, njëri-tjetrit i shkaktojnë urrejtje, brenga, së-mundje, lëndime, fyerje dhe vuajtje. Për

këto përdorin armët më të rënda dhe mëshkatërruese: dredhi, tradhti, magji, exh-inë, etj. Deri kur kështu, o Ymet, dhe përinteresa të kujt?!

Ndërsa Allahu na ka dhënë aq shumëgjëra të përbashkëta që na lidhin dhe naafrojnë: Allahu është Zoti ynë, Islami -Feja jonë, Muhammedi a.s. - Pejgamberiynë, Kurani - Libri ynë, Qabeja - Kiblajonë, Syneti - Rruga jonë, Sheriati - Li-gji ynë.

“Kjo është rruga Ime e drejtë, andajpasoni, e mos pasoni rrugët e tjera, qët’ju shmangin nga rruga e vërtetë!”4

Pejgamberi a.s. bëri një vijë të drejtëdhe e quajti “Siratal mustekim”, ndërsavijat e tjera anësore i quajti rrugë të she-jtanit, në të cilat qëndron nga një shej-tan.

Sa herë në ditë në namaz lexojmë:“Ihdinas-siratal mustekim!” Ezani, nam-azi, zekati, haxhi, - në të gjitha këto naafrojnë, na bashkojnë. Siç thonë disa dij-etarë, sot 95% të gjërave na bashkojnë, ikemi të përbashkëta, andaj a thua do tëderdhim gjakun për shkak të ndryshime-ve minimale!

Për këtë, Allahu i Madhëruar tregonqartë në Kuranin fisnik:

“Allahu nuk e prish gjendjen e njëpopulli (nuk u largon të mirat) përderisaata ta ndryshojnë veten e tyre.”5


Qasje

Sëmundjet e Ymetit,në mes fitores dhe disfatës

Ky verset tregon qartë dy gjëra shu-më të rëndësishme:

Tërheq vërejtjen për fuqinë më të rë-ndësishme në jetën tonë, pa të cilën nukka ndryshime, përparim, ruajtje të shen-jtërisë dhe mbrojtje të identitetit. Kjoështë fuqia shpirtërore (fuqia e imanit)dhe kjo gjendet tek vetë myslimanët,dhe kjo duhet ruajtur e kultivuar.

Verseti, gjithashtu na bën të ditur qëfati është në duart tona, nga ne varet lu-mturia dhe ardhmëria më e mirë. Pra,varet nga ne! Çfarë jemi ne, e tillë ështëgjendja jonë; çfarë jemi ne, të tillë janëprijësit tanë.

Obligim i secilit mysliman është tëpushojë zullumin ndaj vëllait të tij.Është i obliguar tìa zgjatë dorën e ndih-mesës, sepse Pejgamberi a.s. ka thënë:“Secili mysliman i cili nënçmon mysli-manin tjetër në situatën kur ky e humbnderin e tij, Allahu do ta nënçmojë në si-tuatën kur i nevojitet ndihma e Allahut.Ndërsa secilit njeri, i cili ndihmon mys-limanin në një situatë kur ky e humbnderin e tij, Allahu do tì ndihmojë nësituatë kur i nevojitet ndihma e Tij.”

Pejgamberi a.s., në hadithet e tij kaurdhëruar tù ofrojnë ndihmë vëllezërvetë shtypur, e jo të sulmojnë njëri-tjetrin.Myslimani nuk duhet të shikojë i hesht-ur zullumin që i bëhet vëllait të tij: “My-slimani është vëlla i myslimanit, nuk edëmton dhe nuk e lejon tjetrin ta dëmt-ojë. Kush ndihmon vëllanë në fatkeqësi,Allahu do tì ndihmjë në nevojën e tij.Kush mënjanon një fatkeqësi nga mysli-mani, Allahu do tìa mbulojë nga ai (fat-

keqësinë) Ditën e Gjykimit”, ka thënëPejgamberi a.s.6

Myslimanët duhet të jenë si një trup,jo vetëm teoritikisht, po edhe praktiki-sht. Transmeton Numan ibn Beshir, sePejgamberi a.s. ka thënë: “I sheh besim-tarët në dashurinë në mes tyre, dhemb-shurinë ndaj njëri-tjetrit dhe sjelljen ebukur, sikur me qenë një trup; kur njëpjesë e trupit ndien dhembjen, tërë trupie ndien dhimbjen dhe pagjumësinë.”7

Myslimanët duhet të jenë si një ndë-rtesë unike e fortë. Ka thënë i Dërguari iAllahut a.s.: “Besimtari ndaj besimtaritështë si ndërtesë, një pjesë e përforcontjetrën.”8

Në kohën para Islamit, idhujtarët ndi-hmonin vëllezërit e tyre në të mirë e nëtë keq. Islami e mbajti dhe e plotësoi kë-të institucion në mënyrën si e përmendPejgamberi a.s.: “Ndihmo vëllanë tënd,të cilit i bëhet zullum, dhe zullumqarit! IDërguar i Allahut, e kuptoj që të ndih-mosh mazllumin (atë që është i dëmtu-ar), por, si ta ndihmoj zullumqarin?!, - epyeti njëri prej ashabëve të pranishëm.“Ta ndalosh të bëj zullum, në këtë më-nyrë do ta ndihmosh.”9

Edhe pas këtyre fjalëve të Pejgambe-rit a.s., si mund të shikojmë të qetë nemyslimanët zullumin që bëjnë jobesim-tarët ndaj vëllezërve të pafajshëm!? Për-se lejojmë që myslimanët të luftojnë dhederdhin gjaku në mes vete për shkak tëinteresit të armikut. Ne e dimë shumëmirë se Islami ndalon ndarjet, sektet, lë-nien e bazës, xhematit. Allahu i Madhë-rishëm në Kuranin fisnik, urdhëron:

“Respektoni Allahun e të Dërguarin eTij, e mos u përçani në mes jush që tëdobësoheni e ta humbni fuqinë. Të jenitë durueshëm, sepse Allahu është me tëdurueshmit.”10

Përveç këtij urdhri hyjnor të fuqish-ëm, mos u përlani në mes jush! Por ciliështë ilaç për shërimin e sëmundjeve tëYmetit?

Para së gjithash, duhet t’i kthehemiAllahut dhe Pejgamberit a.s., burimevetë fesë, dhe të forcojmë imanin, Islamindhe ihsanin. Të duhemi për hir tëAllahut (El muhabbetul fil-lah). Të dë-shirosh për vëllanë mysliman atë qëdëshiron për vete, edhe më tepër. Të ndi-hmohemi në mes nesh, të respektohemidhe të kuptohemi, etj. Të bashkëpunoj-më në mirësi, sinqeritet dhe devotshmë-ri, e jo në mëkate e armiqësi. Të kemitolerancë dhe të dimë, të dëshirojmë tëfalim. Të ndryshojmë për të mirë, dheAllahu do të ndryshojë gjendjen tonëdhe do të shërojë sëmundjet e përmen-dura.

Dhe, në fund, të dëgjojmë mesazhin eAllahut xh.sh. drejtuar të gjithë mysli-manëve, deri në Ditën e Gjykimit:

“E mos u dobësoni (fizikisht) dhemos u dëshpëroni (shpirtërisht), derisatë jeni më të lartët, po qe se jeni besim-tarë të sinqertë.”11

“Kjo është kështu! E kush madhërondispozitat e Allahut, ajo është shenjë edevotshmërisë së zemrave.”12

“Zoti ynë! Na dhuro durim! Na i fo-rco këmbët tona dhe na ndihmo kundërpabesimtarëve!”13

Dr. Ali F. ILJAZI

____________________Fusnotat:

1. Ali Imran, 165.

2. Ali Imran, 165.

3. Esh Shura, 30.

4. El Enàm, 153.

5. Er -Rrad, 11.

6. Buhariu.

7. Muslimi.

8. Buhariu, Muslimi dhe Tirmidhiu.

9. Buhariu.

10. El Enfalë, 46.

11. Ali Imran, 139.

12. El Haxh, 32.

13. El Bekare, 250.


- Eshtrat e njeriut janë katër herë më të qëndrueshme se

çeliku.

- Enët e gjakut të njeriut (të kapura njëra pas tjetrës) janë

2,5 herë më të gjata se ekuatori.

- Zogu nuk ka shqisë të të nuhaturit dhe të shijes.

- Gjysma e popullsisë së botës fiton vetëm 5% të pa-

surisë në botë.

- Ata që pinë kafe, mendojnë më shpejt dhe veprojnë më

logjikisht se ata që nuk e përdorin kafenë.

- Sahara është më e madhe se Australia.

- Romani “Vuajtjet Verterit të Ri” të Gëtes (Goethe) ishte

shkaktar i një serie vetëvrasjesh.

- Shqipëria zë vendin e shtatë në botë për përdoruesit e

duhanit, 800 mijë paketa shiten në ditë ose secili pi

nga 19 cigare.

- Nëse do të mblidhet gjatësia e hapave që bëhen nga

njerëzit në 24 orë, kjo largësi do të ishte e barabartë

me 88 vajtje-ardhje në distancën Tokë-Diell.

- Kosova me sipërfaqen prej 10897 km2, zotëron një po-

tencial mineral të tillë, që krahasohet me provincat më

të përmendura në Europë, si Ruri, Silecio, Sudeto etj.

- 29 Shkurti – Personat që kanë lindur në këtë datë,

ditëlindjen e kremtojnë një herë në çdo katër vjet.

- Nga 1m3 dru pishe, pas përpunimit me lëndë të ndrysh-

me, përgatiten 2.000 palë çorape ose 500 fustane.

- Kur ka përfunduar ndërtimi i hotelit “Huard” në Baltimor,

ekspertët i kanë vendosur kazanët për ngrohje qend-

rore dhe kanë ndezur zjarrin. Atëherë nga dritaret dhe

dyert e ndërtesës ka filluar të dalë tymi dhe është kon-

statuar se mjeshtrit kishin harruar t’i ndërtonin oxha-

qet.

- Vezën më të madhe e ka bërë një struc (shpend që

jeton në shkretëtira të nxehta) nga Madagaskari dhe

është e madhe sa 180 vezë pulash.

- Randy Gardnor qëndroi zgjuar për 264 orë duke mos

treguar asnjë simptomë psikotike. Pas kësaj, ai fjeti

15 orë dhe, kur u zgjua, ndihej mirë.

- Të parët që kishin ndarë orën në 60 minuta dhe minu-

tat në 60 sekonda, vitin në 12 muaj, ditën dhe natën

nga 12 orë, kanë qenë babilonasit.

- Çdo foshnjë pas lindjes ka pikërisht 350 eshtra, kurse

njeriu i moshuar ka 144 më pak. Ekspertët kanë zbu-

luar se shumë eshtra gjatë fazës së zhvillimit të njeri-

ut, shkrihen midis tyre dhe kështu forcojnë skeletin e

njeriut.

- Alfabeti më i gjatë është i gjuhës komboxhiane, me

gjithsej 72 shkronja.

- Për të prodhuar 1 kg mjaltë, bletës i duhet të thithë nek-

tarin e 12 milionë luleve duke bërë rreth 300.000 km

fluturim.

Burbuqe Dervisholli


Kuriozitete

Pavarësia

Na erdhi dita e gëzimit

Na erdhi dita e çlirimit

Oh sa shumë kemi prit.

Që të vijë kjo dite.

Sa shumë nëna po qajnë.

Shumë fëmijë kërkojnë etërit

Gjaku i trimave s’u derdh kot

Na sollën lirinë që e gëzojmë sot

17 shkurti dita e lirisë

Kjo është ditë e pavarësisë.

në këtë ditë s’do ta harrojmë

Dëshmorët tanë do t’i kujtojmë

Ikrame Ibrahimi

A e dini se ...

Këshilla

Trembëdhjetë urdhëresa për të menduar pozitivisht

Merru me diçka

Shoqërohu me miq

Duhet të jesh prodhimtar

Organizohu ndryshe

Mos u shqetëso

Ridimensiono frymëzimin

Mendo pozitivisht

Mendo për të tashmen

Puno në një personalitet të shëndoshë

Zhvillo një personalitet të shoqërueshëm

Duhet të jesh vetvetja

Elimino ndjenjat negative

Konsideroje lumturinë si prioritetin numër 1

Burbuqe Dervisholli

Enver Zhinipotoku

1. Trungu familjar

Nëse themi kushtimisht se pjesa më emadhe e jetës së shqiptarëve ishte trag-jedi me shumë akte, atëherë gjithsesi du-het pranuar se akti më tragjik në 130vjetët e fundit ka qenë shpërngulja ma-sive e qindra-mijëra familjeve nga trojete tyre stërgjyshore prej Sanxhakut tëNishit, nga dhuna e organizuar shtetëro-re e pushtetit serb të Dinastisë së Obre-noviçëve gjatë Krizës lindore të viteve1877-78, të cilat, pa e ditur nga do tëshkonin, kishin marrë rrugën e ekzoditpër t’u vendosur në Kosovë, dhe një pje-së e madhe do të shpërnguleshin drejt nëTurqi, ku jetojnë edhe sot.

Haxhi Mustafa nga fshati Reçicë, irrethit të Prokupes, kishte pesë djem, tëcilët dhuna e dhjetor-janarit 1877-1878,e kësaj golgote, u dha epitetin “muha-xhirë”, duke i lënë pa at(ë)dhe të të pa-rëve dhe i ndau në tri pjesë për t’u nguli-tur në tri fshatra, që sot mund të jenërreth 100 familje. Rama e Shabani u ve-ndosën në vendin që më vonë u quajtGllavicë (Lipjan); Ismajli e Aliu nëfshatin Sazli (Ferizaj); kurse më i vogli,Bajrami, në fshatin Manastirc (Ferizaj).

Djali i madh, Rama, pati vetëm njëdjalë - Selimin, i cili është gjyshi i njëritprej figurave të mëdha të Kosovës gjatëLDB-së- Adem Gllavicës. Selimi (që equanin me nofkën “Qorri”) pati katërdjem: Hysenin (6 djem), Rexhepin (1djalë), Osmanin (2 djem) dhe Hasanin(babai i Ademit), që e la vetëm atë, me-që si ushtar bullgar midis viteve 1917-18, vdiq në Kërçovë.1

Sot trungu i familjes së haxhi Mus-tafës, ata që jetojnë në Gllavicë, Sazli,Manastirc e gjetiu, kanë ruajtur mbiem-rin Reçica, të fshatit prej nga kishin ar-dhur të parët.

Nga këto tri degë të këtij trungu, sotka dhjetëra intelektualë, që kanë bërëemër në fusha të ndryshme, por mbi tëgjithë shkëlqen Adem Selimi- Gllavica(kryepersonazhi i këtij shkrimi) atdhetarnacionalist i përndjekur, dhe shkencëtaragrokulture i përmasave botërore.

2. Shkollimi: Përgatitjaintelektuale e profesionale

Adem Gllavica lindi në kohën e Luf-tës së Parë Botërore, në kohën e zisë sëbukës, e njohur në popull si “koha e qes-atit bullgar”, më 16 shtator 1916. Babaii tij, Hasani, ishte mobilizuar ushtar bu-llgar në Kërçovë, ku vdiq pas një viti,duke lënë gruan dhe djalin e vogël njëvjeç. Nëna e Ademit, që ishte nga fshati

Manastirc (nga familja Maxhera) nukpranoi ta linte tepër të vogël djalin e saj,kështu që deri në moshën 6-7 vjeç e ru-ajti, pastaj u nda nga familja e madheReçica, për t’u martuar në Shkup.

Shkollat fillore në gjuhën serbo-kro-ate në Kosovë u hapën midis viteve1924-26, kështu që Adem Selimi pati fa-tin t’i takonte gjeneratës së parë të këty-re nxënësve dhe për katër vjet në fshatinLlugaxhi (2 km larg vendlindjes) kreu


Histori

Adem Selimi-Gllavica,kolosi midis të mëdhenjve të kohës

Intelektual ndër më të mëdhenjtë e kohës së tij, vizionar politik i koor-

dinatave globale për fitoren e komunizmit si mashtrim i shqiptarëve,

atdhetar nacionalist, agronom i profilit botëror, - Adem Selimi-

Gllavica, as nga Australia e largët, e as atëherë kur ishte në prag të

vdekjes, ëndrrën për Kosovën e Shqipërinë e lirë nuk e kishte shuar

asnjëherë, i bindur se bota demokratike është me shqiptarët, se fryma

e kohës është në favor të fitores përfundimtare.

shkollën fillore 4-klasëshe si më i miri iklasës.

Në vitin 1925 në Shkup, me insistim-in e anëtarit të atëhershëm të qeverisë sëMbretërisë SKS për pakicat, boshnjakutSulejman Rebac dhe me presionin e Li-gës së Kombeve në Gjenevë për të drejt-at e pakicave, u hap një shkollë e mesmepër myslimanët e Jugut të Serbisë -Medreseja e Madhe, që mbante emrin eMbretit Aleksandër Karaxhorxheviç.

“Paria e grupeve në pushtet bënte lu-ftë pa kursim midis tyre dhe, kur u du-hej, përvetësonin popullsi e kombësi tëcaktuara, me qëllim që t’ua nënshtronininteresave të vet. Me themelimin e Me-dresesë së Madhe, synonin që, në të, tëzhvillohej mendimi kombëtar serb dheqë nxënësit e saj të bëheshin bartës tëasaj politike.2

Si nxënës që kreu filloren shkëlqy-eshëm dhe bonjak që ishte, Ademi fitoitë drejtën të regjistrohej në Medresenë eMadhe pas mori provimin pranues. Aka-demik Idriz Ajeti, sot ndër intelektualëtmë eminentë të Kosovës, flet kështu përshokun e tij të klasës para 78 vjetësh:“Kur e si erdhi Ademi në Shkup? Erdhinë vitin 1930, në gushtin përcëllues, pasikishte mbaruar provimet pranuese nëMedresenë e Madhe, por jo vonë!Ademimund të mos arrinte në kohë të caktuar,por vonë (jo) kurrë. I veshur me rroba tëgrisura, i mbathur me opinga, vjen nëshkollë, në Medresenë e Madhe të Shku-pit dhe lut të hyjë te drejtori Ahmet Me-hmedbashiq - një orientalist i njohur.Drejtorit Mehmedbashiq Ademi ja para-qet arsyet e vonesës. Drejtori pranonpërligjjet dhe formon komision të veça-ntë në përbërjen: drejtori Mehmedbash-iq dhe profesori i serbokroatishtes IlijaLlopushina. Kandidati provohet në këtolëndë: në serbokroatisht, në histori dhelexim të musafit, Kuranit. Përgjigjet eAdemit ishin të shkëlqyera, leximi i Ku-ranit e mahniti drejtorin Mehmedbashiq,i cili dha urdhër që kandidatit t’i bli-heshin një palë rroba dhe drejtori gjatëgjithë shkollimit në Medrese nuk e har-roi Ademin si nxënës të dalluar”.3

Në gjeneratën e gjashtë të kësaj shko-lle, përveç Adem Glavicës që kishtenumrin rendor 18, ishin edhe këta nxë-nës shqiptarë: Halit Ibishi nga Cërnilla eFerizajt, Jusuf Ajeti, Tupallë-Medvegjë,Zeqir Bajrami, Tupallë, Idriz A. Ajeti(Gashi) nga Pjetërshtica, Shtime, Idriz I.Ajeti, Tupallë (Akademiku i sotëm), Ib-rahim Kelmendi nga Presheva, JusufRiza, Gjakovë, Isa Sadriu, Prizren, Mu-

stafë Salihu, Prishtinë, Mehdi Hasani,Gostivar dhe Isak Sherifi, Gjilan.

Edhe pse ishin talebe të medresesëdhe një pjesë e mësimeve ishin fetare,asnjë prej tyre nuk u bënë predikues tëfesë, po që të gjithë: shkencëtarë, atdhe-tarë, dëshmorë dhe njerëz me influencënë jetën shoqërore dje e sot. ”Medresejaishte një kombinim midis gjimnazit dheshkollës fetare. Ishte themeluar për t’uarsyetuar para opinionit se qeveria men-donte edhe për pakicat josllave me femyslimane. Shpenzimet për konvikt,ushqim, veshmbathje, higjienë dhe edu-kim financoheshin përmes buxhetit tëMinistrisë së Arsimit të MbretërisëSKS”.4

Gjatë shkollimit në medrese për tetëvjet (1930-38) Adem Gllavica ishte yllndriçues, ndër më të mirët e gjeneratës.Sërish Akademik Idriz Ajeti, që meAdemin ishin për 15 vjet shokë të pand-ashëm ( 1930-45), thotë: “Afër shkollëssonë kishte shtëpinë një avokat, djali i tëcilit ishte nxënës në Gjimnazin e Shku-pit. Një ditë avokati vjen tek drejtori ynëdhe e lut që nxënësi i shkollës sonë, mëi miri, t’ia mësonte djalin. Propozimi idrejtorit bie në Ademin. Dhe Ademi tëbirit të avokatit mësimin ja jepte nëkohën kur të gjithë nxënësit e shkollëspërgatiteshin për mësimet e nesërme, eajo kohë quhej korepeticia: përgatitja epërbashkët për mësimet e nesërme”(Përsëritja e mësimeve). Ademi mori njëshpërblim të mirë nga avokati dhe preutri palë rroba”. 5

Gjatë shkollimit të Ademit në med-rese, ndërkohë në Tetovë në një shkollëbujqësore mësonte djali i xhaxhait të tij,Selimi (moshatar i Ademit), dhe që të dydo të studionin më vonë: Ademi në Zag-reb agronominë, kurse Selimi në Gjer-mani veterinarinë. (Selimi do të mbetejnë Gjermani deri në fund të jetës- vdiqnë vitin 2000. Aty do të ushtronte profe-sionin e veterinerit në Rosenheimer-par-alagje e Munihut, kurse do të jetonte nëNeubiberg-afër Munihut).

Ja se ç’shkruan vetë Adem Gllavicapër zgjedhjen e profesionit, në letrën qëi dërgonte të birit, Bardhylit, në Tiranëmë 21.01.1994 nga Australia: “ E zgjo-dha degën e agronomisë me dëshirë dheSelimit ia rekomandova degën e veteri-narisë, sepse, pasi t’i kryenim studimet,vetëm me këto degë do të punonim nëKosovë, e cila jo vetëm që kishte nevo-jë për ne si kuadro, si një rajon bujqësore blegtoral, por, nga ana tjetër, po tëzgjidhnim degë të tjera, qeveria e push-

tuesve nuk do të na jepte të drejtë tëushtronim profesionin. Ose, po të na je-pte këtë të drejtë, do të na çonte në ve-nde të tilla, ku do të binim në konfliktme popullsinë shqiptare, se përndryshedo të na burgoste si shkelës të ligjit”.6

Burime më të sigurta për t’iu referu-ar, kur flitet për jetën e Adem Gllavicëssi nxënës e student, sesa ato të Akade-mik Ajetit nuk kemi, prandaj do t’u re-ferohemi sërish: “Në konkurset qëshpalleshin për punimin më të mirë mbindonjë temë, sikur bie fjala ajo: “Shkupigjatë shekujve”, Ademi do ta fitonte ko-nkursin, edhe këtë shpërblim. Për pushi-met e dimrit të vitit 1935-36, profesori iserbokroatishtes Vido Llatkoviq, na ki-shte dhënë si detyrë që secili nxënës iklasës sonë (V), gjatë atij pushimi, të re-gjistronte nga një këngë popullore. Ndërtë gjitha këngët e sjella prej nesh, varia-nti më i mirë doli ai i Ademit, që kishteshënuar (nuk dihej prej kujt e kishte ma-rrë këngën)- ishte kënga e Dem Ahmetit.Profesor Llatkoviq parapëlqeu variantine Dem Ahmetit që sillte Ademi, të cilinai e përktheu serbisht dhe me redaktimine tij u botua në revistën e njohur “Pri-lozi”. Në vitin 1938-39 në Zagreb, kurstudionim, kishim takuar pronarin dhekryeredaktorin e gazetës “Muslimanskasvijest”, i cili na kërkoi që sërish variantii Adem Gllavicës i këngës së Dem Ah-metit të merrej për botim, dhe kështu aiu botua sërish”.*7

Që në Medresenë e Shkupit (siç tre-gon vetë në letrën e përmendur të datës21.01.1994 dërguar të birit) ai ishte lidh-ur me konsullatën shqiptare: “Me shumëmund arrita të lidhesha me konsullatënshqiptare, sepse ishte e ndaluar qëshqiptarët, pa autorizim nga organet ebrendshme të Shkupit, të shkonin nëkonsullatë, përndryshe, po të kapeshe,dënimi ishte shumë i rëndë, sidomos përnxënësit e Medresesë së Aleksandrit.Por, unë kisha marrë parasysh edhe bur-gun, sado i rëndë të ishte ai. Që nëmoshë të re pata ardhë në përfundim sene shqiptarët e pushtuar nga një armikshekullor, siç ishte Jugosllavia e Mbretittë asaj kohe, duhet të punonim për çësht-jen kombëtare në ilegalitet e nuk duhettë trembeshim nga burgu, e as nga hum-bja e jetës, ndryshe nuk duhet të punon-im fare në këtë fushë’.8

Një shpirt kolosi, çfarë ishte AdemGllavica, nuk mund të mos kishte të kul-tivuar edhe ndjenjën për art. ”Ademi edonte muzikën. Në shkollë vepronte ko-ri i shkollës, orkestra e harqeve dhe or-


kestra e tamburave apo mandolinave. Nëorkestrën e harqeve Ademi i binte vio-lonçellos, në orkestrën e tamburave ibinte mandolinës”.9

Se Adem Gllavica ishte një atdhetar ilindur, tregon aktiviteti i tij gjatë shkoll-imit në medrese dhe në Universitetin eZagrebit, ku u përgatit për jetë, me atdh-etarizëm të cilin e pati udhërrëfim derinë fund të jetës. ”Ademi printe në punëtë zgjimit të ndjenjave kombëtare; aikishte gjetur lidhje me zyrtarin e konsu-llatës së Shqipërisë ne Shkup dhe nevedisave na furnizonte me literaturë shqi-pe. Që atëherë, bie fjala, jemi njohur meveprat e Naimit (“Bagëti e Bujqësi”,”Jeta e Mehmet Ali Pashës së Egjiptit”shkruar nga Aleksandër Xhuvani) etj.

Ndër projektet programore që ndërm-jet dy luftërave botërore ishin përgatiturpër shpërnguljen e shqiptarëve, më seri-ozi ishte ai i historianit dhe akademikutserb V. Çubriloviç, i cili autoritetet shte-tërore serbe-jugosllave i porosiste qëspastrimin etnik të shqiptarëve në Koso-vë ta kryenin me çdo kusht, pa marrëparasysh reagimet eventuale të qeveriveevropiane. Gjatë pushimeve, Ademi, qo-ftë si nxënës i medresesë apo si studentnë Universitetin e Zagrebit, nuk e harro-nte detyrën e shtrenjtë që në kontakteme popull të zhvillonte një aktivitet ku-ndër realizimit të atij projekti famëkeqtë shpërnguljes së shqiptarëve”.10

Në arkivin e fotove të Shaban Kaj-tazit (medresant i Shkupit pesë gjenera-ta më vonë), është gjetur e ruajtur dheështë publikuar në librin e kujtimeve tëIbrahim Graincës “Deri në vdekje përatdhe”, një foto që dëshmon për aktivi-tetin e studentëve dhe intelektualëvekosovarë në Drenicë (Baica e Kolshit)kundër shpërnguljes. Fotoja është everës së vitit 1939, kurse në të shihen:Halit Ibishi-student i Universitetit të Za-grebit, Adem Gllavica-po ashtu student iAgronomisë në atë universitet, Idriz A.Ajeti nga Pjetërshtica (mësues dhe shokmedreseje me dy të parët), Mustafë Ho-xha (më vonë jurist dhe kryetar gjyqi nëKosovë) dhe dy njerëz me influencë nëpopull (Sherif Ahmeti, pushkatuar më1945 nga forcat partizane në Drenas,dhe Dan Bellagoshi, i cili ka jetuar derimë 1977”.*11

Kjo dëshmon atë që thotë AkademikAjeti se Ademi me shokë shfrytëzonteçdo rast që të gjendej pranë popullit dheme popullin, që asokohe thuaja qind përqind ishte i pashkolluar, kurse detyrën eintelektualit e shihte ashtu siç vepronte

ai me shokë, në zgjimin e ndërgjegjeskombëtare.

Dëshmitarët e kohës flasin qartë seHalit Ibishi, Adem Gllavica, Idriz Ajeti,etj. për çdo fundjavë si medresantë shtri-nin aktivitetin e tyre me shokët e tjerë nërrethet e Ferizajt, Lipjanit, Drenicës eMedvegjës dhe populli i quante “studen-të”, edhe pse ata ishin ende nxënës sëshkollës së mesme.

Pushtimi fashist e gjeti Ademin nëZagreb, dy muaj para se të mbarontefakultetin, i cili do të mbyllej. Është in-teresant të permendet në këtë mes njëmendim i shkëputur nga kujtimet e at-dhetarit të njohur kosovar, Sadik Tafar-shikut, në një intervistë dhënë revistës sëpërjavshme “Zëri”, botuar më 15 shkurt1992.

“Në vitin 1938, duke udhëtuar për nëShkup, e gjeta një kompozicion treni menja 6500 shqiptarë, të cilët ishin mobili-zuar që të shkonin në Zagreb. Kjo mëbëri përshtypje, kështu që e lashë rrugënpër ku isha nisur, dhe shkova me ta nëZagreb. Në Zagreb këta shqiptarë do t’ifusin në kazermat “Zrinjski Frankopan”,të emërtuar si regjimenti 33. Qëllimikryesor i një koloneli, të quajtur Nema-njiç, që deri atëherë kishte shërbyer sikomandant i një regjimenti në Gjakovë,ishte si të komprometoheshin shqiptarëtdhe të konfrontoheshin me kroatët…Duke kuptuar këtë që po gatuhej, unë dot’u them të mobilizuarve: “Juve ju sollënkëtu që të çnderoni femrat kroate, të vi-dhni e të vrani kroatë dhe, kur të kryhetky aksion i tmerrshëm, këta do të formo-jnë sërish banda të reja, prej kroatëve, tëcilat do të vijnë të armatosura në Kosovëpër t’u hakmarrë”. Për arsye se këtë ebëra me kokën time, më vonë shkova nëSleme dhe atje u takova me Radovan

Zagoviçin. Radovani kërkonte nga unëqë të bija në kontakt edhe me ndonjë stu-dent shqiptar që studionte në Zagreb,dhe së bashku me të të ndikonin sa mëshumë tek të mobilizuarit që të mos ndo-dhte ajo që kishin paraparë qarqet sho-viniste serbomëdha. Fatmirësisht, ashtuedhe ndodhi. (Studenti për të cilin e kafjalën Sadik Tafarshiku, është AdemGllavica).12

3. Aktiviteti politiko-ushtarakderi në shtator 1945

Periudha 1941-1943 Adem Gllavicëne gjeti të angazhuar në provimet për kry-erjen e fakultetit, hapjen e Institutit Buj-qësor në Fushë-Kosovë, Nënprefekt nëFerizaj dhe mësimdhënës në gjimnazin“Sami Frashëri” në Prishtinë.

Ndërkohë gjatë këtyre viteve kishtefilluar të lëshonte rrënjë Lëvizja Komu-niste, të cilën asnjëherë nuk e kishte si-mpatizuar Adem Gllavica. Por, duhetpranuar se shokët e tij të fëmijërisë e tëshkollimit, tanimë ishin bërë dhe vepro-nin si anëtarë të devotshëm të PKJ-së:Hivzi Sulejmani, Halit Ibishi, Idriz A.Ajeti, Shaban Kajtazi etj. Duhet shtuarse deri në fund të vitit ’44, kur tradhtiasllave, e mbështjellë me komunizëm,doli ashiqare, intelektualët shqiptarë tëkohës vepronin pa fërkime të mëdha, përtë mirën e popullit shqiptar, që LDB-nëta tejkalonin me sa më pak viktima. Si-pas dëshmive të Shaban Kajtazit (njëritndër dëshmitarët aktivë të kësaj kohe nërrethin e Ferizajt e më gjërë), Ferizaj merrethinë deri në luftën e 1-2 dhjetorit ‘44kishte vetëm dy viktima ( një i pushkat-uar dhe një i varur për faje hakmarrësedhe si vrasës).13


Pas kapitullimit të Italisë (9 shtator1943) me 20 shtator ’43, me iniciativëne rinisë së atëhershme, u mor vendimi qëtë mbahej një asamble e përgjithshme.Ky tubim u mbajt në gjimnazin “SamiFrashëri”, ku mori pjesë gjithë paria eKosovës, kryetarë bashkish dhe intelekt-ualë eminentë. U formua “Komiteti iRinisë Nacionaliste për Mbrojtjen e Ko-sovës” me katër seksione: seksioni ush-tarak (udhëheqës Abdyl Henci); i propa-gandës dhe shtypit (udhëheqës LuanGashi); i financave (udhëheqës ShasivarAliu) dhe i transportit (udhëheqës SaliVala-Siqani). Udhëheqës i këtij komitetiu zgjodh Ing. Adem Gllavica, kurse de-tyra e kësaj organizate ishte: mbrojtja eKosovës dhe e kufijve të saj nga bandatçetnike, forcat bullgare dhe brigadatkomuniste shqiptare, të cilat bashkë-punonin me brigadat komuniste serbo-malazezo-maqedonase, në emër të inter-nacionalizmit proletar.

Se çfarë kulture kishte Adem Gllavi-ca, për të cilin kishte vendosur populli taudhëhiqte këtë komitet, flet e dhëna se aiasokohe komunikonte në nëntë gjuhë tëhuaja.

Adem Gllavica kishte bindjen se Ko-sova ishte çliruar nga pushtimi gjerman,përkundrejt Shqipërisë që ishte pushtuardhe proklamonte idenë se “Kosova ki-shte rastin që për herë të parë të zgjedhënjë pushtet të vetin shqiptar”.

Sipas dëshmisë së Jusuf Bregut:”Adem Gllavica, Shasivar Aliu dheSmajl Gorani na dhanë urdhër që të da-lim të gjithë në rrugë, sepse serbët kishindalë me lule, me vezë në pjata plot ush-qime për t’i pritur gjermanët, dhe ishterrezik që atyre t’u jepej pushteti… Nepërzumë serbët dhe pastaj erdhën gjer-manët. Gruaja e Adem Gllavicës, VezireGjuraku, djali i Smajl Dobrajës-Isakudhe unë, dolëm dhe vendosëm flamurinkombëtar kuq e zi. Sa kishim bez mba-ruam flamuj, dhe kështu e mbushëm Pri-shtinën me flamuj kuq e zi”.14

“Pasi u vendos Komanda gjermanenë Prishtinë- thotë vetë Ademi në një le-tër, ne, një grup intelektualësh që e njih-nim gjermanishten, kërkuam takim dhena priti komandanti gjerman. Isha unë,Shasivari me të shoqen, Hivzi Sulejma-ni, Hasan Tajari etj., ndërsa nga njerëzitme influencë morën pjesë:Iljaz Agushi,Shyqeri Beu, Ismajl Gorani, AbdylHenci etj. Ne kërkuam nga komandagjermane që të na jepte leje që të organi-zonim pushtetin lokal për tërë Kosovën,dhe ajo pranoi pa mëdyshje”.15

Kështu krijohet një administratë epërkohshme nga njerëzit më të aftë tëkohës. Dy vendimet më të rëndësishmeqë solli ky pushtet për t’i shpëtuar gje-ndjes anarkiste, që zakonisht paraqitetnë shoqëri në kohë tranzicionesh, ishinato që i përkasin sigurisë: së pari ndalo-hej rreptësisht gjakmarrja midis shqip-tarëve (kush vret apo hakmerret, varejnë litar, siç ndodhi një rast në Ferizaj);së dyti kush vjedh e plaçkit pakicat (ser-bët e malazeztë), do të dënohej me burg,e ai që vret, dënohej me varje. Këto dë-nime, siç flasin dëshmitë e kohës, patënnjë efekt, sepse u krijua një gjendje eqetë dhe stabile, edhe pse popullata, sikohë lufte që ishte, ishte e armatosur.

Meqë në atë kohë Kosova ishte endarë në tri zona:gjermane, italiane ebullgare dhe vepronin dy lloj forcash ve-ndore: nacionaliste e komuniste, nukishte e çuditshme që çdokush veprontesipas propagandës dhe forcës që kishte.Është një detaj interesant që përmendAdem Gllavica, që, siç thotë, ia kishtethënë Xhafer Deva: ”Dëgjoni mirë, natha me një rast Xhafer Deva, që ishte ilidhur me organet e larta të Qeverisëgjermane. Në qoftë se mua nuk do të mësiguronte Qeveria gjermane se, pasi tëfitojë ajo luftën, Kosova me të gjitha tro-jet e tjera shqiptare, duke përfshirë edheÇamërinë, do t’i bashkohen Shqipërisë,nuk do t’i hyja kurrë kësaj pune. Madjeata, më patën treguar edhe hartën që ki-shin përgatitur për ta ekspozuar pasmbarimit të luftës. Përndryshe, unë ku-rrë nuk do të kisha pranuar të bashkëpu-noja me gjermanët”.16

Kjo deklaratë e Xhafer Devës të kuj-ton atë që kishin bërë në Mbledhjen eBujanit me 31.12.1943 dhe 1 e 2 janar1944 komunistët shqiptarë e serbë, përt’i mobilizuar shqiptarët në luftë kundërgjermanëve, se “Kosova dhe Rrafshi iDukagjinit pas LNÇ-së do t’i bashkohenshtetit amë-Shqipërisë” siç thuhet nërezolutën e Bujanit.

Më 28 mars 1944 KQ i PKJ-së i dër-goi një letër Komitetit Krahinor të Ko-sovës, me të cilën dënohej Konferenca eBujanit që proklamonte parimin e vetve-ndosjes për shqiptarët. Ky ishte grushti iparë që iu dha forcave komuniste shqip-tare dhe atyre nacionaliste, për t’i përça-rë, pasi fara e përçarjes ishte mbjellë ngajugosllavët në Konferencën e Mukjes nëgusht të 1943-tës.

Gjermanët, siç dihet, e humbën luftëndhe ajo që i kishin premtuar Xhafer De-vës, ishte e vdekur. Komunistët ishin më

të shkathët dhe më të rafinuar e perfidë.Për të fuqizuar vendimet e tyre, për tëmobilizuar shqiptarët në luftë, mashtru-an komunistët shqiptarë andej e këndejkufirit, nxorën Rezolutën e Bujanit, tëcilën e shfuqizuan dhe e varrosën, kurmë 8-10 korrik 1945 në Prizren, nën try-sninë ushtarako-policore, vendosën“unanimisht” që “Kosova e Rrafshi iDukagjinit t’i takojnë Serbisë Federale”.Për çudi, thonë dëshmitë e kësaj konfer-ence, përfaqësuesi i shtetit shqiptar nëfjalën e tij “kishte dhënë pëlqimin e qev-erisë komuniste shqiptare për këtë anek-sim”.17

Kjo flet qartë se sa keq populli shqip-tar ishte i mashtruar nga thyerja e inte-resave të Fuqive të Mëdha dhe çfarëlojërash luheshin për territor në kurriz tëkëtij populli.

- vijon -

__________________Fusnotat:1. Shënimet për trungun familjar të familjes së

Adem Gllavicës u morën nga Beqir Reçica(1922-2008) në gusht të vitit 2007.

2. Mustafa Memiq “Medreseja e Madhe dhe nxë-nësit e saj”, Fejton, Rilindja, 30 shtator 1985,faqe 18.

3. Fjalë rasti e Akademik Idriz Ajetit mbajtur nëLipjan, me rastin e emërtimit të Shkollës së Me-sme Teknike me emrin “Adem Selimi-Gllavi-ca”, 14 shtator 2004, faqe 1-2.

4. Mustafa Memiq, ”Medreseja e Madhe dhe nxë-nësit e saj”, Fejton, gazeta e përditshme ‘Rili-ndja”, Prishtinë, faqe 18, 30 shtator 1985

5. Akademik Idriz Ajeti, fjalë rasti me 14 shtator2004, faqe 2.

6. Gani Demiri-Ratkoceri, ”Adem Selimi-Gllavicamonografi”, Tiranë, 2003, faqe 16.

7. Akademik Idriz Ajeti fjala e cituar, faqe 3.8. Gani Demiri-Ratkoceri, ”Adem Selimi-Gllavica

monografi”, Tiranë, 2003, faqe 16.9. Akademik Idriz Ajeti, po aty, faqe 3.10. Po aty, faqe 3.11. Sherif Ahmeti (Bylykbashi)-Baica e Kolshit

Lipjan, i pushkatuar së bashku me Ibrahim (Ha-san) Bylykbashin në shtator 1945 në Gllogoc(Drenas), të cilët ishin të arratisur pas Luftës sëDrenicës dhe ua kishin marrë familjet peng tëdyve. Ata dorëzohen që t’i shpëtojnë gratë efëmijët dhe i pushkatojnë pa gjyq duke ua hum-bur çdo gjurmë.

12. Cituar sipas ”Shtegtari i dritës Sadik Tafarshi-ku-monografi”, Zgjimi, Ferizaj, 2007, faqe 175.

13. Intervistë me Shaban Kajtazin, Janar 2002, Pri-shtinë (e papublikuar).

14. Skender Zogaj, ”Jusuf Uka-Bregu-luftëtar i pa-epur i Ballit Kombëtar”, Prishtinë 2002, faqe33.

15. Gani Demiri-Ratkoceri, ”Adem Selimi-Glla-vica monografi”, Tiranë, 2003, faqe 27.

16. Gani Demiri-Ratkoceri, ”Adem Selimi-Glla-vica monografi”, Tiranë, 2003, faqe 30.

17. Dëshmi të Shaban Kajtazit si pjesëmarrës i kë-saj Konference dhënë autorit të këtyre rresh-tave, janar 2002.


Muhamet Sheqiri

Historiku i shkurtër i atomit

Tendencat për ta sqaruar natyrën e ato-mit, strukturën e tij si dhe dhënien e një te-orie mbi të vërtetën e atomit, vërehen qënga kohët e lashta, duke filluar që nga gre-kët e vjetër. Kështu Demokriti në shekullin-V- (460 p.e.s.- 370 p.e.s.) kishte paraqiturtezën e tij mbi atomin, e cila njihet si hipo-teza e atomit si thërrimë e pandashme.Edhe vetë termi atomos, rrjedh nga gjuhagreke, që d.m.th i pandarë.

Hipotezë të ngjashme kishte dhënëedhe Lukrecie në shekullin -I- të erës së re,e cila u quajt hipoteza e atomit si thërrmi epandashme. Këto hipoteza, si e Demokrititashtu edhe e Lukrecies, ishin hipoteza tëmangëta për ta shpjeguar qartë definicio-nin mbi atomin dhe, si të tilla, ishin të pa-qarta dhe jo të plota. Teori për atomin kanëdhënë edhe shkencëtarë të tjerë të ndrysh-ëm, si F.Bacon, R.Boyle dhe Isac Neew-ton, si shkencëtarë të shekullit XVII.

Po ashtu në vitin 1801 Jon Dalton gji-thashtu kishte dhënë një përkufizim lidhurme atomin, sipas të cilit del se “atomet ja-në thërrmija diskrete të pandashme, të cilatnuk mund të ndahen nga proceset e njohu-ra kimike’’.

Nga zbulimet e mëtejshme që janë bërënë fushën e fizikës dhe të kimisë në fundtë shekullit XIX dhe në fillim të shekullitXX, del se atomi si thërrmijë e pandarë,hidhet poshtë.

Këto zbulime ndikuan në rënien e pikë-pamjeve dhe hipotezave të grekëve tëlashtë, si Demokriti e Lukrecie, po ato një-kohësisht ndikuan edhe në rënien e pikë-pamjeve të Daltonit, në vitin 1801.

Zbulimet që u bënë në shekujt XIX-XX, treguan qartë se atomi nuk është thër-rmija më e vogël, ashtu siç ishte menduarderi në atë kohë, por është thërrmijë e për-bërë nga shumë thërrmija të tjera (grimca)subatomike.

Sipas zbulimeve, pikëpamjeve dhe tëarriturave bashkëkohore shkencore, del seatomi përbëhet nga bërthama atomike, ecila është shumë e vogël dhe ndodhet nëqendrën ku është e përqendruar tërë masaatomike, dhe është e rrethuar nga elektro-net, të cilat sillen rreth bërthamës në njërrugë të përkufizuar.

Në Kuranin famëlart thuhet: “...Zotittënd nuk mund tì fshihet as në tokë e as nëqiell as sa grimca e as më e vogël se ajo eas më e madhe...”. (suretu Junus, 61)

Allahu xh.sh. është Ai që e shpalli Kur-anin si libër Hyjnor për njeriun në tokë dhepër qartësimin e shumë gjërave që e rre-thojnë njeriun në këtë botë, e njeriu nuk kamundësi t’i shohë të gjitha gjërat, me për-

jashtim të atyre që Zoti, nga mëshira e tij emadhe, ia ka mundësuar që t’i shohë.Allahu, Krijuesi ynë, Krijuesi i gjithësisë,por edhe krijues i atomeve (grimcave), eqartëson në Kuranin famëlartë se ç’ështëatomi në të vërtetë?

Allahu në Kuran jep përgjigje për çdogjë për ata që kanë mend.

Allahu në Kuranin famëlartë na tregonse në gjithësinë që na rrethon, ekzistojnëgrimca apo atome, siç quhen në shkencënbashkëkohore, dhe njëkohësisht jep njëteori mbi atomin dhe strukturën e tij të bre-ndshme, jep pergjigjje për njeriun shke-ncëtar, por edhe për njerëzit e rëndomtë,në mënyrë që ata të kuptojnë rëndësinë ekrijimit të tyre, dhe rëndësinë e krijesaveqë janë në shërbim të tyre (të njerëzimit).

Në shkencën e kimisë, ku flitet për ato-min, thuhet se atome ka në tokë e në qiell,por gjithashtu thuhet edhe se atome kaedhe në ato vende ku ne mendja nuk nashkon fare se mund të ketë diçka të tillë.

Nga pikëpamja fetare dhe të dhënatshkencore, del se çdo gjë e krijuar në këtëbotë, është në përputhshmëri të plotë mefjalët kuranore, sepse Zotit nuk mund t’ifshihet asgjë, as në tokë e as në qiell, asgrimca më e vogël se atomi.

Në Kuran dëshmohet, në një anë, përfuqinë e Zotit, e cila manifestohet në çdofenomen jetësor (krijesë) dhe, në anën tje-tër, për ekzistencën e grimcave (atomeve)në tokë e në qiell, të krijuara për të dësh-muar fuqinë krijuese të Allahut Fuqiplotë.

Nga kjo pikëpamje, ne arrijmë të kup-tojmë se çdo fjalë e Kuranit në veten e vetpërmban kuptime që vlejnë për çdo kohë,për çdo vend dhe për çdo njeri, fjalë mekarakter të lartë dhe kuptim të gjerë.

Njeriu me mend, magjepset kur i shehmrekullitë e krijuara nga Allahu xh.sh.

Allahu xh.sh., në fillim të Kuranit për-mend qartë ekzistimin e grimcave (atome-ve) në tokë e në qiell, duke e dëshmuarkështu Fuqinë e Tij.

Kurani, ekzistimin e grimcave (atome-ve) e përshkruan në këtë mënyrë në njëpjesë të ajetit kuranor: “...as sa grimca e asma e vogël se ajo...” Qëllimi apo objekti i

kësaj pjese të ajetit kuranor, është që të je-pet përgjigje për atomin dhe njëkohësishttë tregojë funksionalitetin apo strukturën etij.

Shikuar nga pikëpamja teorike, shumënga shkencëtarët bashkëkohorë atomin epërkufizojnë si grimcë të përbërë nga shu-më grimca të tjera, që nënkupton se janënë përputhshmëri të plotë me fjalët kura-nore si dhe janë teori që janë me kuptim tënjëjtë me fjalën kuranore, por dallojnë nëaspektin gjuhësor dhe prej kësaj del se passhumë përpjekjesh, ndoshta shekuj të tërë,për të përcaktuar teorinë mbi atomin,shkencëtarët vijnë në perfundimin identikme thënien kuranore: “... as sa grimca e asma e vogël se ajo...” dhe nga analiza e kë-tyre fjalëve apo zbërthimi i tyre, del se gri-mca që përmendet në ajet, është atomi dhemë të vogla se atomi janë bërthamat dheelektronet që sillen rreth tij. Ky është njëzbërthim që ka të bëjë me të arriturat shke-ncore dhe pikëpamjet bashkëkohore mbiatomin. Allahu xh.sh. e ka sqaruar mirë nëKuran këtë çështje me pak fjalë, por meshumë kuptime duke e përmendur, në ra-dhë të parë, grimcën në tërësi (atomin) epastaj bërthamën e atomit apo elektronetqë sillen rreth tij. Shkenca bashkëkohorethotë se vëllimi i bërthamës së atomit ështësa 1/10000 e atomit, që domethënë seështë shumë-shumë më e vogël se atominë përgjithësi.

Për shekuj e vite shkencëtarët janë për-pjekur që ta përkufizonin se ç’është atomi?

Ka shumë shkencëtarë e filozofë të cil-ët japin mendime për këtë grimcë të vogël,atomin. Allahu xh.sh., në Kuranin famëla-rtë sqaron në mënyrë të drejtë dhe të saktëçdo çështje. Shumë shkencëtarë dhe filo-zofë grekë u përpoqën ta përkufizonin te-orinë mbi atomin, por teoritë e tyre nuk upërkrahën nga shkenca bashkëkohore dhe,si të tilla, u hodhën poshtë, sepse ishin tëpasakta dhe nuk përkonin me të arriturat eshkencës bashkëkohore, e cila arritjet e ve-ta i kishte bazuar e i bazon edhe sot e kësajdite në Kuranin famëlartë, në të cilin shke-nca zë një vend të veçantë.

Këto na mësojnë fjalët kuranore dhe tëarriturat shkencore:

Të gjitha të arriturat shkencore, nëvërtetësinë e të cilave nuk dyshohet, janëvërtetuse se Kurani famëlart, është e padi-skutueshme, që është zbritje prej Allahutxh.sh., dhe kjo është esenca, thelbi i këtijshkrimi, sepse 13 shekuj pas zbritjes sëKuranit, shkenca arriti vetëm nivelin sa tadëshmojë vërtetësinë e fjalëve të Kuranitfamëlartë për këtë çështje,të cilën Kurani ezbërthen në një pjesë te ajetit ose me pakfjali, që është një nga shumë mrekullitë eKuranit.


Opinion

Shkenca reale, vërtetuese e fjalëve të Kuranit

A t o m i

Sejid Hussein Nasr

Për shumicën e myslimanëve tërinj, të cilët ia mësyjnë Perë-ndimit, institucionet perëndi-more të frekuentuara më së

shumti dhe ato me të cilat ata kanë eks-periencën më të përafërt, janë ato të edu-kimit. Kjo është po ashtu e vërtetë nënjëfarë shkalle edhe për të rinjtë mysli-manë, të cilët studiojnë në institucionetmoderne të edukimit brenda Botës Isla-me, institucione të cilat janë kopje e aty-re perëndimore dhe janë themeluar qyshnga shekulli i XIII/XIX në shtete tëndryshme të Botës Islame, me të vetminqëllim që t’u ofrojnë myslimanëve stu-dime moderne. Prandaj, është tejet merëndësi që të kemi një kuptim më të the-llë të rolit dhe domethënies së edukimitdhe institucioneve edukative në Perëndi-min modern, si dhe të rrënjëve historiketë edukimit perëndimor.

Sikurse edhe në Botën Islame, gjitha-shtu edhe në Perëndim, para periudhëssë shekullarizimit apo modernizimit gja-të Renesancës dhe shekujve XI/XVII,edukimi ishte i ndërlidhur me fenë, për-derisa institucionet e edukimit kontro-lloheshin qoftë direkt ose indirekt ngaKisha. Për më tepër, në Evropë ekzis-tonin edhe institucione edukimi të ndarapër minoritetin çifut kudo që kishte njënumër relativisht të madh çifutësh. Pra-ndaj, shkollat në Evropën paramodernesynonin t’i edukonin të rinjtë sipas më-simeve teologjike, filozofike, ligjore dheetike të Kishës, ose, në rastin e çifutëve- sipas fesë hebraike, kurse në shkallënmë të lartë synohej përgatitja e nxënësvetë krishterë për priftëri dhe pozita të rë-ndësishme klerikale, përkatësisht nxënë-sit çifut të bëheshin rabinë. Kjo situatë tëkujton shumë shkollat kuranore, medre-setë dhe institucionet e tjera fetare nëBotën Islame të vijuara nga nxënësitqysh nga një moshë e re. Megjithatë,edukimi ishte shumë më i shtrirë në Bo-tën Islame sesa në Perëndimin paramod-ern.

Në Mesjetën e hershme vetë instituci-onet edukative islamike filluan të ush-tronin një influencë, sidomos në fushën

e edukimit të lartë, mbi homologët e tyreperëndimorë, përmes Spanjës, Sicilisëdhe Francës si dhe Italisë. Më saktë, itërë sistemi kolegjial, i cili u ngrit në un-iversitetet moderne perëndimore, kishtenjë lidhje të ngushtë me sistemin islamiktë medreseve, i cili ka mbijetuar deri nëditët e sotme në Botën Islame. Shumëterma si ‘karrige’, të përdoruara në uni-versitetet perëndimore, janë përkthimdirekt i fjalës arabe kursi, si dhe shumëpraktika të tjera edukimi, të cilat kanëmbijetuar deri sot në institucionet më tëvjetra të arsimimit të lartë në Perëndim,me origjinë mesjetare sikurse janë Sala-manka, Parisi, Bolonja, Oksfordi dheKembrixhi, kanë ngjashmëri të thellë mesistemin klasik të edukimit islamik.Është gjithashtu me rëndësi të rikujtoj-më se institucionet perëndimore të edu-kimit, sidomos universiteti, nuk janëpjesë përbërëse e botës moderne dhe senë origjinën e tyre, sikurse edhe Kisha, ipërkasin historisë paramoderne të Perë-ndimit.

Qysh në fillim të zhvillimit të mode-rnizmit, megjithatë, pjesa më e madhe einstitucioneve të edukimit, edhe pse jotërësisht, u rrëmbyen nga forca e mod-ernizmit dhe edukimi modern, për t’ubërë mjeti më i rëndësishëm për ta çuarmë tej sistemin me vlerë të botës mod-

erne, për përhapjen e shekullarizmit dhepër të kritikuar pikëpamjet fetare. Për-mes institucioneve të edukimit, u përha-pën jo vetëm shkencat po edhe idetë qëkishin të bënin me grumbullimin e pasu-risë, zgjerimin e kufijve ekonomikë dhekrijimin e lëvizjeve më të mëdha socialebrenda shoqërisë, një e vërtetë kjo sido-mos në Amerikë dhe, së fundi, edhe nëEvropë.

Procesit të shekullarizimit të edukim-it në Perëndim i janë dashur disa shekujdhe ende është larg kompletimit. Përveçshekullarizimit të shumë e shumë instit-ucioneve mësimore, të cilat fillimishtishin themeluar nga kisha, - shteti them-eloi edhe institucione të reja, që kishinpër detyrë të siguronin një ndarje në mestë institucioneve fetare dhe atyre të krij-uara nga shteti, ato organet e tjera she-kullare. Në disa shtete, si në Shtetet eBashkuara apo në Francë, kjo ndarje nëmes edukimit fetar dhe atij shekullar nëinstitucionet e financuara nga shtetiështë ruajtur me rigorozitet, sepse qeve-ria dëshiron të jetë e sigurt që shkollat efinancuara nga buxheti publik të moskenë ngjyrime fetare. Në vende të tjera,si në Britaninë e Madhe apo në Gjerma-ni, nuk pati një veprim të tillë, prandajqeveritë aty mbështetin edukimin fetar.


Analizë

Edukimi modern - historia,teoritë dhe filozofia e tij

Kembrixhi

Përmes universalizimit të edukimitnë kohët moderne, që nënkupton theme-limin e shkollave fillore dhe të mesme,për të edukuar gati gjithë fëmijët, si dhepërmes përhapjes së edukimit universi-tar tek një numër i madh studentësh,edukimi shekullar ka shtrirë influencëne tij. Në të njëjtën kohë, megjithatë, or-ganet fetare, katolikë a protestant, kanëarritur të ruajnë me sukses sistemin e ty-re të edukimit që nga çerdhet e shkollatfillore e deri tek universiteti. Për mëtepër, si në Amerikë ashtu edhe në Evro-pë, edhe kësaj dite vazhdojnë të funksi-onojnë shkolla tradicionale çifute, tëquajtura Jeshivas, të cilat në shumë më-nyra ngjasojnë me medresetë islamike.Prandaj, kushdo vështron pasqyrën epërgjithshme të edukimit në Perëndim,mund të shohë se, përderisa kishte njëshekullarizim të vazhdueshëm të institu-cioneve të vjetra, të cila fillimisht ishinthemeluar nga kisha të ndryshme, bash-kë me themelimin e institucioneve tëshumta shekullare, ai mund të vërejë gji-thashtu edhe vazhdimin e edukimit fetarnë dy anët e Atlantikut, pavarësisht ngadallimet e mëdha të filozofisë së eduki-mit të këtyre dy llojeve institucioneve

edukimi, të quajtura, fetare dhe sheku-llare.

Qëllimet e arritura nga ky sistem edu-kimi, i themeluar nga shumë shteteevropiane, dhe ai amerikan, përfshijnëpropagandimin e idealeve kombëtaredhe disa filozofive si shekullarizmi i ri,nacionalizmi, utilitarizmi, mirëqenia pu-blike, natyrisht duke përfshirë edhe që-llimet ekonomike të dala nga ideja eprogresit material, i cili në shekujtXIII/XIX sa nuk u bë fe në vete. Konce-pti i edukimit në kuptimin klasik të tra-jnimit të mendjes dhe shpirtit, nuk ështëzhdukur, sidomos jo në institucionet evjetra të edukimit dhe në shkollat e fina-ncuara nga kisha, ose kudo që lulëzoiedukimi i arteve liberale, megjithëseështë sfiduar seriozisht nga filozofia eedukimit modern. Si pasojë, sidomosuniversitetet, dhe përmes ndikimit të ty-re edhe shkollat e mesme dhe fillore, nënjërën anë, janë shndërruar në një lloj‘kishe shekullare’ për përhapjen e ideveshekullare, kurse profesorët dhe mësue-sit në një shkallë kanë marrë rolin e pri-ftërisë së dikurshme duke zotëruarautoritet të qartë në fushat e tyre, sido-mos në fushën e shkencës. Gati të gjitha

idetë e rëndësishme shekullare, të cilatkanë tronditur themelet e fesë në botënmoderne, siç jaë evolucionizmi, ideja eprogresit, shekullarizmi doktrinar, psi-kanaliza, etj., e kanë origjinën ose janëpërhapur nga institucionet moderne tëedukimit duke u përhapur prej andej tekpjesët e tjera të shoqërisë. Në anën tjetër,megjithatë, pikërisht ngase tërheqin nëvetvete zakonisht anëtarët më mendjem-prehtë dhe më inteligjentë të shoqërisë,dhe se vetë ky institucion paraprin ngrit-jen e modernizmit, universitetet kanëvazhduar të shërbejnë edhe në botënmoderne si kritikë të asaj bote. Në tëvërtetë, kritikat më të thukëta për idhujte mendimit modern, si progresi dhe tëngjashme, kanë ardhur gjithashtu ngaradhët e universitetit, kështu që univer-siteti që dikur ishte një mburojë për tëmbrojur dhe përhapur idetë moderneshekullare, në të njëjtën kohë u bë njëkritik i shumë ideve të cilat tani po copë-tojnë shoqërinë moderne.

Është e domosdoshme të nënvizojmërolin me rëndësi të institucioneve të edu-kimit në Perëndim, sidomos që ngashekujt XVII/XIX, për indoktrinimin epopullatës së gjerë me ideologji të ndry-


Biblioteka e Aleksandrisë

shme: nga nacionalizmi tek marksizmi,nga komunizmi tek kapitalizmi perëndi-mor, demokracia apo ideologji të tjera,të cilat kanë mbizotëruar në Perëndiminmodern. Këtu, pikërisht për shkak tëmbijetesës së burimeve fetare të eduki-mit të mëhershëm dhe mbijetesës sëshumë institucioneve të edukimit meorientim fetar, posaçërisht në Amerikë,ka ekzistuar dhe vazhdon të ekzistojënjë konflikt i vazhdueshëm me plot ten-sion në mes ideologjive shekullare dheideve fetare.

Është vështirë për një student mysli-manë, të edukuar qoftë edhe në sistemeedukimi semi-tradicional islamik, tëmos flasim për medresetë klasike, që tëvërë re se si mësimi i disa degëve të di-turisë, në edukimin modern është ndarënga vlerat fetare. Është krijuar një duku-ri e kompartmentalizimit jo vetëm të de-gëve të diturisë, të ndara nga njëra-tjetrapa unitet lidhës, sikurse dëshmohet në

ikonën tradicionale të degëve të ndrysh-me të lisit të diturisë të lidhura për njëtrung, por gjithashtu është bërë gati njëndarje e plotë në mes diturisë dhe vlera-ve shpirtërore. Kjo mund të zbulohet ga-ti në të gjithë universitetet perëndimore,përveç atyre që financohen direkt ngaorganizata fetare katolike, protestanteose çifute, në të cilat vlerat e asaj feje umësohen studentëve haptazi. Për shumi-cën e studentëve që vijojnë të ashtuquaj-turat institucione të financuara nga shtetiapo institucione shekullare, në fakt, re-fuzimi për mësimin e vlerave shpirtëroreështë konsideruar si esencial për ndarjene fesë nga institucionet e edukimit. Pra-ndaj, në mungesë të kësaj, dituria ështëndarë nga spiritualiteti dhe morali.

Për sa i përket vetë moralit, pikërishtpër shkak të ndarjes graduale të sistemittë edukimit nga origjina e tij fetare, lindpyetja: Çfarë lloj morali duhet mësuartani nëse dikush mban konsideratë për

moralin. Dimensioni etik i jetës ështëbërë relativ dhe ndonjëherë edhe ështëlënë anash, pikërisht ngase mësuesit,shteti dhe institucione të shumta përgje-gjëse, nuk kanë qenë në gjendje të pajto-hen se çfarë normash etike duhet t’umësohen studentëve. Kjo ka rezultuarnjë krizë serioze, e cila tash ka filluar tëmanifestohet sidomos tek gjeneratat ereja të Perëndimit, pasi normat e vjetraetike, të cilat madje edhe Perëndimi mo-dern shekullar i kishte trashëguar ngaKrishterimi, gradualisht filluan të shu-heshin dhe të zhdukeshin.

Prandaj edukimi perëndimor ndodhetnë një shkallë të madhe nën grahmën etensionit në mes fesë dhe humanizmitshekullar. Pika të betejave janë shënuarnë shumë territore dhe tema që shtrihenqë nga evolucioni kundër krijimit, teoritë ndryshme të shoqërisë, Eurocentrizmikundër multi-kulturalizmit, çështja e ku-ptimësisë së jetës, problemi i lidhshmë-risë në mes fushave të ndryshme tëditurisë dhe etikës, si dhe shumë tematjera, bazë për filozofinë dhe teorinë eedukimit. Tensione gjithashtu ekzistojnëedhe lidhur me faktin se çfarë domethë-në ‘objektivizëm’ në ngritjen edukativeapo si duhet bërë prezantimi i një pikë-pamjeje personale dhe i një filozofie ta-shmë të përkufizuar, brenda së cilësduhet të ndodhë praktika edukuese. Këtotensione dhe konflikte kanë rezultuarzhdukjen graduale nga filozofia dhe teo-ria e edukimit edhe të vetë konceptit tësë vërtetës. Sot, në shumë institute mod-erne perëndimore të studimit, dikush fletseriozisht për të vërtetën vetëm kur bë-het fjalë për shkencat natyrore dhe mate-matikore, sa kohë që në ato humane, nëshkencat shoqërore dhe të ngjashme rra-llëkush mund të dëgjojë një mësues tëflasë për të vërtetën, sepse shumica e te-mave prezantohen në një mënyrë krejtrelative sikur të mos ekzistonte diçka etillë si e vërteta. Siç u tha më herët, shu-më filozofë modernë madje e mohojnëdomethënien dhe rëndësinë e termit ‘evërteta’.

Kompartmentalizimi i diturisë, qëështë karakteristikë e skenës mendoredhe intelektuale të botës moderne, jo ve-tëm që reflektohet në edukimin modernpo edhe shkaktohet nga ai. Një numërmendimtarësh të shquar perëndimorëkanë kërkuar ta tejkalojnë këtë ndarje tëtepruar, por nuk kanë pasur sukses, se-



pse nuk ekziston më një botëkuptim icili t’i unifikonte disiplinat e ndryshme.Tashmë ekziston një ndarje në messhkencave natyrore e matematikore, nënjërën anë, dhe shkencave shoqërore e,së fundi, atyre humane, në anën tjetër,secila me perspektiva dhe metoda tëndryshme, përderisa në rastin e shumëpraktikantëve të këtyre disiplinave të fu-ndit ka një tendencë për mposhtjen eshkencave natyrore.

Ende ka mbetur diçka nga ideja e më-hershme paramoderne e arteve liberale,artes liberales, të periudhës mesjetare, ecila ngjason mjaft shumë me klasifikim-in e diturisë dhe kurrikulën e përshkruarnga disa mendimtarë dhe autorë klasikëmyslimanë. Edukimi i arteve liberale, qëmund të gjendet në Amerikë dhe Angli,ruan diçka nga uniteti i perspektivës, ecila ishte karakteristikë e mësimit të Ev-ropës mesjetare, kur qytetërimi evropianishte një qytetërim fetar dhe integrues,në shumë mënyra i ngjashëm me atë is-lam, sidomos në fushën e edukimit, pormadje edhe kjo filozofi e shenjtë eduki-mi tani është komprometuar në një shka-llë të madhe nga theksimi i madh ishkencave natyrore dhe krijimi i atyreqë quhen shkenca shoqërore, të cilat për-piqen t’ua kalojnë sa më shumë që tëmunden, metodave të shkencave kuanti-tative, për t’i aplikuar ato në shoqëri, sitë tilla. Shkencat shoqërore, për më te-për, kërkojnë t’i gëlltitin ato humane. Sirezultat, vetë shkencat humane po lufto-jnë fort për të mbijetuar si humane.

Është me rëndësi të nënvizohet këtu,për sa i përket studentit të ri mysliman,se shumica e myslimanëve që vijnë përtë studiuar në institucionet perëndimore,temës së shkencave humane i qasen rral-lë seriozisht. Shumica syresh studiojnëshkencat, mjekësinë ose inxhinierinë,kurse shkencat humane u duken si jo rel-evante. Në vetë Botën Islame gjithashtuekziston një krizë e thellë në universite-tet e themeluara moderne, pikërishtngase sistemet nga Perëndimi janë trans-plantuar në atë botë pa integrimin më tëvogël në mes shkencave humane, që du-het të nxirren krejtësisht nga burime is-lame, disiplinat moderne, dhe shkencaveqë janë importuar nga Perëndimi.

Sidoqoftë, qoftë në Perëndim ose ku-do tjetër, institucionet moderne të eduki-mit, të cilat janë depo të diturisë dhe tëcilat e konsiderojnë veten si gardianë

kryesorë të qytetërimit perëndimor mod-ern, brenda vetes mbajnë farën e konf-likteve të thella për sa u përket filozofisëdhe teorive të edukimit, konflikte këtoqë reflektojnë dhe burojnë nga ndarja ekrijuar në lindjen e periudhës modernenë mes të fushës së diturisë dhe fushës tësë shenjtës, siç theksohet në fe. Shumëinstitucione Perëndimore të edukimit ru-ajnë ende diçka nga e kaluara e tyre me-sjetare, por ka edhe shumë risi (inovaci-one) të bazuara në pikëpamjet e njeriut,si krejtësisht tokësore dhe jofetare, tëpërkufizuara nga filozofët e shekujveXII/XVIII dhe XIII/XIX, apo si një dhë-mb i vetëm në makinën sociale të mbë-shtetur nga teoricienë pozitivistë dhemarksistë që nga shekulli i XIII/XIX.Këto institucione edukimi qëndrojnë nënjë gjendje të tensioneve konstante meinstitucionet fetare dhe madje edhe mehumanizmin e mëhershëm, i cili kërko-nte që qenien njerëzore ta shihte si njëtërësi që ka nevojë për zhvillimin e dyaspekteve, atij mendor dhe shpirtëror.

Nuk ka dyshim se edukimi modernperëndimor ka ushtruar një ndikim të fu-qishëm mbi Botën Islame. Ky ndikim kaardhur si rezultat i një numri të madh tëstudentëve myslimanë, të cilët dërgohennë Perëndim dhe të cilët nganjëherë janëtë hutuar tek i shohin konfliktet në mestë asaj që mësohet në ligjërata, dheshërbimeve të së dielës, në mes të disastudentëve që janë shumë fetarë, dhe tëtjerëve që janë krejtësisht kundër fesë, tëgjitha këto tek përfaqësojnë ndarjen nëmes vlerave etike dhe shkencës nëedukimin perëndimor. Por ndikimi iedukimit perëndimor në Botën Islamegjithashtu ndihet edhe përmes pranisë sëinstitucioneve moderne të edukimit për-brenda vetë Botës Islame, ku sot mbre-tëron një krizë e madhe, e cila rezultonnga konflikti i tyre me institucionet tra-dicionale të mësimit, të cilat kanë filo-zofinë e tyre të bazuar mbi harmoninë editurisë, skllavërisë së njeriut ndaj Zotit,centralizimit të Shpalljes Hyjnore dhe tëgjitha parimeve të tjera që karakterizoj-në botëkuptimin islamik. Ky konflikt nënjë shkallë të lartë gjithashtu mund tëshihet edhe në shkollat e mesme dhe nëato fillore, në qytetet më të mëdha të di-sa shteteve islame, ku modelet perëndi-more janë kopjuar në një formë a në njëtjetër, zakonisht të varura nga rrethanat ehistorisë. Një shtet i kolonizuar nga

Britania e Madhe kopjonte modelet bri-tanike, sikurse Pakistani dhe India mys-limane apo Nigeria; nëse ka qenë i kolo-nizuar nga Franca, atëherë modeletfraceze janë kopjuar, sikurse mund tashohim në Afrikën Veriore, dhe, nëse kaqenë i kolonizuar nga holandezët, atë-herë modelet holandeze - sikurse mundtë shihet në Indonezi. Për më tepër,modelet amerikane të edukimit janë in-korporuar gjithashtu në shumë toka my-slimane gjatë dekadave të fundit, shpeshtë mbivëna të modeleve të mëhershmeevropiane.

Sot kuptimi i edukimit modern perë-ndimor, për nga historia dhe filozofia etij, është absolutisht esencial për stude-ntin mysliman, jo vetëm për ta mbrojturveten e tij/saj se çfarë të studiojë ai per-son në Perëndim, por gjithashtu për tëkuptuar konfliktin përbrenda Botës Isla-me të dy institucioneve të edukimit dhefilozofisë së tyre, të cilat prodhojnë tëdiplomuar që i takojnë të njëjtit vend,flasin të njëjtën gjuhë, por kanë dy bo-tëkuptime shumë të ndryshme. Këto bo-tëkuptime, për më tepër, reflektohen nësecilin nivel, që nga roli i mësuesit, i cilinë Islam konsiderohet të ketë një pozitëtë lartë në shoqëri, deri në atë shkallë saekziston një thënie, e cila i atribuohetAliut, se ‘ai që më mëson një fjalë të ve-tme, do t’i bëhem robi i tij’, deri tek rolii studentit brenda atij institucioni, deritek relacioni në mes diturisë dhe etikës,në mes shkencës dhe fesë, përmbajtjes eplanprogramit, domethënies dhe qëllim-it të edukimit dhe gjithë elementeve tëtjera fondamentale që përmban edukimi.Në Botën Islame, sikurse edhe në Perë-ndim, edukimi gjithmonë ka qenë kryes-or, ngase qëllimi është që përmesedukimit, gjenerata e re të edukohet përtë bartur dhe për të çuar më përpara ide-alet, normat dhe parimet e një shoqërie.

Përktheu dhe përshtati

Jeton Mehmeti

Pjesë nga libri

“A young Muslim’s Guide

to the Modern World”

Muhamed Bishkur: “Kosova: Zjarripas pavarësisë”, është titulli i temës sësotme të emisionit “Nën hi”.

Në fillim, përshëndes mysafirët emi. Filloi me z. Qemajl Morinën, profe-sor në Fakultetin e Studimeve Islametë Prishtinës. Kosova në mes nënshtri-mit serb historikisht, dëshirës së ma-dhe për vetëvendosje dhe, në fund,pavarësisë së saj, që u arrit me shumëvështirësi, sakrifica dhe peripeci. Përçfarë pavarësie është fjala? A ështëkjo pavarësi e vërtetë e Kosovës?

Qemajl Morina: 17 Shkurti ështëdatë e shënuar në analet e historisëmë të re të Kosovës. Ajo datë ndan dyperiudha të historisë. Historia e para-pavarësisë dhe e paspavarësisë. Mekëtë datë ne mbyllim një faqe të errëttë historisë për të hapur një faqe të ree të ndritshme. Ne besojmë se Kosovado ta vazhdojë rrugëtimin e saj drejtëstabiliteti dhe ndërtimit të shtetit të ri.Ajo do të kthehet në një oazë paqeje.Ata që nuk besojnë në pavarësimin eKosovës, jetojnë në iluzione.

Muhamed Bishkur: Pavarësia er-dhi si rezultat i një skenari të posaçëmdhe me mbrojtje ndërkombëtare. Simund të ketë pavarësi me tërë këtëprezencë ndërkombëtare?

Qemajl Morina: Unë do kishathënë se pavarësia e Kosovës ështërezultat i luftës dhe rezistencës së va-zhdueshme të popullit shqiptar, qëzgjati më shumë se një shekull. Ajo er-dhi si rezultat i një studimi të mirë dhetë gjithanshëm të forcave politike të


Debate televizive

Pjesë nga debati televiziv i zhvilluar në kanalin satelitor “a-Alem” të Bejrutit, më 4 qershor 2008, në mes Qemajl Morinës,mësimdhënës në Fakultetin e Studimeve Islame të Prishtinës dhe Emxhed Mikatit, deputet në Parlamentin e Serbisë.Udhëheqës i emisionit: Muhamed Bishkur

Kosova: Zjarri pas pavarësisëEdhe pse nga lufta në Kosovë kanë

kaluar nëntë vjet, lufta mediatike

dhe diplomatike për Kosovën nuk

ka të ndalur. Propaganda dhe

diplomacia serbe është vënë në

ofensivë me tërë fuqinë që ka, për

ta fituar betejën mediatike, pasi

Serbia kishte humbur betejën

luftarake. Kjo betejë nuk është e

lehtë, sepse ajo do shkathtësi,

durim dhe mjeshtëri për të përfitu-

ar opinionin ndërkombëtar.

Serbia këtë betejë po e zhvillon në

të gjitha frontet. Por, është e

përqendruar në Lindjen e Mesme,

ku ne kosovarët është dashur të

kemi përparësi, për shkak të identitetit tonë të përbashkët fetar me popujt e atyre vendeve. Megjithatë, për

shkak të neglizhencës sonë, Serbia edhe atje ka një përparësi të dukshme. Se si duken këto debate dhe se Serbia

nuk zgjedh mjete për të arritur qëllimin e saj, - po paraqesim pjesë të një debati të zhvilluar në kanalin satelitor

“al-Alam” në Bejrut, më 4 qershor 2008, në mes Qemajl Morinës, nga Fakulteti i Studimeve Islam të Prishtinës

dhe Emxhed Mikatit, serb i natyralizuar me origjinë nga Palestina, në emisionin javor mjaft të shikuar “Nën

hi” me temën “Kosova: Zjarri pas pavarësisë”, i udhëhequr nga Muhamed Bishkur.

Muhamed Bishkur: Mirë se vini në emisionin “Nën hi”… Kësaj radhe do të flasim për Kosovën, kthimi në

pikën e fillimit, por kësaj radhe nga porta e pavarësisë. Pavarësisë e hidhur që po përjeton Kosova. Pyetja që

shtrohet para nesh, është se a është kjo pavarësi e mbrojtur nga Fuqitë e Mëdha, apo pavarësi kalimtare, ashtu

siç thonë serbët? Armëpushim me serbët apo mbrojtje e marrë me qira ose paqe e përhershme?.

Vetëvendosje.

Edhe pse Kosova ka shpallur pavarësinë e saj në shkurt të këtij viti, ajo po ballafaqohet me probleme të shum-

ta, në aspektin politik, të kthimit të refugjatëve e me probleme ekonomike. Serbia, shtet fqinj i Kosovës, e cila

ka qenë shteti më i fuqishëm në ish-Federatën Jugosllave, pavarësimin e Kosovës e sheh jolegjitim. Në këtë

aspekt ajo gëzon përkrahjen e plotë të Rusisë, aleat tradicional i saj.

Kosova, e cila ka një sipërfaqe prej 11.000 km2, me një popullsi prej 2 milionë banorësh, nga të cilët 90% i

përkasin besimit islam. Pakica serbe ortodokse nuk arrin as 10%, kurse pjesa tjetër janë katolikë.

Kosova nuk ka resurse të mëdha të pasurive ekonomike, kështu që ajo kryesisht mbështetet në ndihmat e

jashtme për ruajtjen e pavarësisë së saj. Kjo mbështetje, kryesisht vjen nga Bashkimi Evropian, ShBA-ja dhe

vendet islame. Pavarësia e Kosovës erdhi si rezultat i një rezistence dhe lufte të gjatë të popullatës shumicë të

Kosovës. Vetëm gjatë luftës së fundit 1998-1999 u vranë më shumë se 10.000 veta, meqenëse Serbia nuk lëshonte

pe dhe donte që me çdo kusht ta mbante Kosovën nën sundimin e saj. Ajo e konsideronte atë pjesë të shtetit të

vet, bile edhe tokë të shenjtë serbe, ashtu siç e quajnë serbët Kosovën.

Kosovës. Ishte rezultat i vullnetit të mëshumë se 2 milionë shqiptarëve të Ko-sovës. Garanci e kësaj pavarësieështë fakti që Parlamenti i Kosovësmë 15 qershor do të aprovojë Kushte-tutën e re të Kosovës. Një kushtetutëbashkëkohore, moderne, ku të gjithëqytetarët, pa marrë parasysh përkatë-sinë e tyre etnike a fetare, janë të ba-rabartë. Me këtë akt do të hapet njëfaqe e re në historinë e re të Kosovës.Deri më tani pavarësinë e Kosovës ekanë njohur 42 shtete, shumica prejtyre vende të Bashkimit Evropian dheanëtare të paktit NATO. Ne jemi të ve-tëdijshëm se rruga jonë nuk është eshtruar me lule, para nesh ekzistojnëvështirësi dhe pengesa. Megjithatë,Kosova do të vazhdojë rrugëtimin e sajpër një të ardhme më të sigurt dhe mëtë mirë.

Muhamed Bishkur: Z. Morina, kjoqë po e thua ti, është shumë e bukur..Por, ti po flet tash për një mbështetjendërkombëtare. Në botë ekziston njënumër i madh shtetesh që ndoshta ka-në dëshirë ta përkrahin pavarësinë eKosovës. Mirëpo, cilët janë faktorët nëtë cilët Kosova mbështet pavarësinë esaj, nëse dëshirojmë të flasin në dritëne fakteve dhe argumenteve?

Qemajl Morina: Nuk ka fuqi më tëmadhe sesa vullneti dhe dëshira e njëpopulli që ai të jetë i pavarur. Ne në

Kosovë kemi Trupat e Mbrojtjes të Ko-sovës. Ne kemi policinë e Kosovës,prej afro dhjetë mijë vetash. Ne posed-ojmë një rini të mrekullueshme. Mbi70% e popullatës së Kosovës ështënën moshën 30 vjeçe. Kosova ka për-qindjen më të lartë të lindjeve në Evro-pë. Ne për sigurinë e brendshme tëvendit, në të ardhmen nuk do të mbë-shtetemi në forcat e huaja. Kosova dotë formojë ushtrinë e saj, e cila do tëjetë e formuar dhe e organizuar sipasstandardeve më bashkëkohore tëNATO-s, e pajisur me armatim të sofi-stikuar bashkëkohor. Presidenti Ame-rikan ka dërguar propozimin në Kong-resin Amerikan për armatimin e kësajforce të sigurisë.

Muhamed Bishkur: Z. Emxhed Mi-kati, ekziston vullneti dhe dëshira emadhe për pavarësi. Kjo që ndodhi nëKosovë, nuk ishte rastësi, ashtu siçpohoni ju. Ekziston një luftë dhe rezis-tencë e gjatë. Në këtë rrugëtim të gjatëu derdh shumë gjak dhe ranë shumëviktima. Ndodhën shumë tragjedi. Për-se refuzoni ju pavarësinë e Kosovës,për të cilën janë më shumë se 90% epopullatës së saj?

Emxhed Mikati: Në fillim dua të tëpërmirësoj për atë që the, se Kosovaishte nën okupimin serb. Kosova nukka qenë e okupuar, por aty zë fill shtetiserb prej shekullit shtatë. Shqiptarët

erdhën aty në fund të shekullit shtatë-mbëdhjetë. Argumentet historike, dok-umentet e UNESKO-s e vërtetojnë kë-të që po them. Pyetja që shtrohet paranesh, është përse pavarësia erdhi nëkëtë mënyrë dhe përse Serbia ështëkundër saj. Është e vërtetë se ka pa-sur përpjekje të vazhdueshme për pa-varësimin Kosovës nga Serbia. Por,shqiptarët nuk patën sukses asnjëherënë përpjekjet e tyre. Tash patën suk-ses duke u mbështetur në fuqinë e for-cave të NATO-s dhe ShBA-së. Pyetjaqë shtrohet para nesh, është përseAmerika po qëndron në anën e pava-rësisë së Kosovës dhe cila është ka-uza e drejtë që Amerika ka përkrahurndonjëherë që nga vitet nëntëdhjetë tëshekullit të kaluar?!

Muhamed Bishkur: Z. Mikati, parase të flasim për ShBA-në, këtë çështjedo ta lamë në pjesën e dytë. Duam tëflasim për 90% të popullatës së Ko-sovës që përkrah pavarësinë. Kosovaka pasur autonomi, është mbajtur refe-rendumi, por të gjitha këto janë anulu-ar. Në bazë të kësaj, shihet se ështëinjoruar vullneti i shumicës së populla-tës së Kosovës për pavarësi. A mundtë injorohet kjo e drejtë edhe tash dhederi kur?

Emxhed Mikati: Kjo nuk qëndronnë aspektin juridik. Nuk ekziston pop-ull me emrin kosovar. Ekziston njëpakicë etnike shqiptare në Kosovë.Përqindja e saj mund të jetë afër 70%e jo 90%, sepse aty ka ndodhur shpër-ngulja e pakicave joserbe si e mysli-manëve, romëve, turqve, aty mbetënvetëm shqiptarët, të cilët organizuanreferendum. Por, nëse duhet të organi-zojmë referendum, ai duhet të jetë nënivel të Serbisë dhe atëherë do të sho-him se ç’do të vendosë shumica. Ima-gjinoni këtë botë sikur t’i lejohej çdopopulli të formojë shtetin e vet në to-kën ku ai jeton. Për se kjo hipokrizi?Palestina, sipas rezolutave të Kombe-ve të Bashkuara, ka të drejtë të jetështet, por këtë nuk e lejon Amerika. Poajo e pranon pavarësinë e Kosovësduke e quajtur sui generis.

Muhamed Bishkur: Z. Mikati, nësenisemi nga ky parim, nuk mund të gje-jmë në vendet e botës së tretë, ndonjështet që mund të meritonte pavarësi tëplotë. Edhe Serbia mbështetet kryesi-sht në përkrahjen e Rusisë. Nuk ështëvetëm Kosova që po mbështetet nëpërkrahjen e Amerikës. Do të kthehemtek z. Morina. Emxhedi thotë se his-torikisht nuk ekziston popull kosovar,Kosova është shtet jolegjitim. Refere-


ndumi ndodhi për një pjesë të popullite jo për gjithë popullin.

Qemajl Morina: Unë ia fali z. Em-xhedit këto gabime trashanike. Ai nuke njeh historinë e Ballkanit. Sepse aiështë serb i natyralizuar, nuk është biri atij rajoni. Si palestinez që është, dotë ishte më mirë ta mbronte kauzënpalestineze, e jo kauzën serbe, e cilanuk mund të mbrohet. Serbët, ushtria,policia dhe forcat paramilitare serbe ikanë të zhytura duart e tyre me gjakune popullatës së pambrojtur kroate, my-slimane dhe shqiptare deri në bërrylavetëm në luftën fundit. Ai, me paraqitj-et e tij jodinjitoze, të padrejta po ulkarakterin e vet. Prandaj bën gabimehistorike kardinale. Shqiptarët asnjëherë gjatë historisë nuk kanë qenëpjesë e Serbisë. Ilirët, që janë të parëte shqiptarëve, kanë jetuar në Ballkanderi në Istri para fillimit të dyndjevesllave në atë pjesë të Evropës. Kosovadhe viset e tjera shqiptare janë okupu-ar nga Serbia pas tërheqjes së Pera-ndorisë Osmane nga Ballkani në vitin1912.

Emxhed Mikati - ndërhyn. Ky ështëfalsifikim i historisë… Ju lutem, Julutem…

Muhamed Bishkur: Do të ta japimrastin të përgjigjesh, por të dëgjojmëpikëpamjet e z. Morinës.

Qemajl Morina: Për sa u përketstatistikave rreth Kosovës, po shoh sepala serbe po manipulon me to, siç pomanipulon edhe me gjëra të tjera. Ko-sova ka marrë pjesë për herë të funditnë statistikën e viti 1981. Statistika evitit 1991, të cilën po e përmend bash-këbiseduesi im, nuk vlen për Kosovën,sepse, pas anulimit të autonomisë,shqiptarët kanë bojkotuar çfarëdo ak-tiviteti të Serbisë. Sipas statistikavezyrtare të vitit 1981, përqindja e serbë-ve në Kosovë ishte 17% e jo ashtu siçpretendon z. Emxhed Mikati. Edhe pseserbët kishin të gjitha privilegjet dheautorizimet, të cilat u mundësonin aty-re pushtet të pakufishëm, ata vazhdi-misht e kanë lëshuar Kosovën. Atanuk e konsideronin Kosovën atdhe tëtyre. Ata vinin në Kosovë për shkak tëbeneficioneve dhe privilegjeve të shu-mta që gëzonin dhe përsëri kthehe-shin në Serbi. Vinin, qëndronin për njëkohë të shkurtër, merrnin banesa,shtëpi, kredi, rroga të majme dhe kthe-heshin në Serbi. Vlen të theksohet seshpërngulja më e madhe e serbëvenga Kosova ka ndodhur në vitet nën-tëdhjetë, kur në pushtet ishte Miloshe-viçi.

Muhamed Bishkur: Z. Mikati, ur-dhëro, e ke fjalën.

Emxhed Mikati: Unë nuk shohndonjë rëndësi relevante në të dhënatnë të cilat mbështet profesor Morina.Instituti i Statistikës i Kosovës ishte in-stitut jolegjitim. Sipas burimeve tëUNESKO-s, serbët për herë të parëjanë gjetur në Kosovë në vitin 1683, sidhe për herë të parë paraqiten shqip-tarët pas kësaj date, pas luftës austro-hungareze-turke…

Muhamed Bishkur: Të flasim përkohën e tashme. Është shpallur pava-rësia. Pas rënies së ish-BahkimitSovjetik, nga gjiri i tij dolën dhe u pa-varësuan shumë shtete. Përse kjo edrejtë të mos i lejohet Kosovës? Kurdihet se me shkatërrimin e ish-Federa-tës Jugosllave dolën disa shtete. Për-se një gjë e tillë të mos vlejë edhe përKosovën?

Emxhed Mikati: Pavarësmi i repu-blikave të ish-Bashkimit Sovjetik dhetë ish-Federatës Jugosllave u bë nëkuadër të ligjit ndërkombëtar; për sa ipërket ish-Jugosllavisë, ai u tejkalua,por megjithatë pati një lloj marrëvesh-jeje. Republikat kanë të drejtë pava-rësimi në kuadër të së drejtës përvetëvendosje, kurse, për sa u përketpakicave në kuadër të autonomisë, atonuk kanë të drejtë. Nuk ka të drejtë qënjë popull të ketë dy shtete kombëtare.Një shet shqiptar në Shqipëri, dhe njëtjetër shqiptar në Kosovë. Çështjatjetër, të cilën e përmendi z. Morina li-dhur me anulimin e autonomisë së Ko-sovës në vitin 1989, - është anuluarvetëm një pjesë e kushtetutës së viti1974, që kishte të bënte me shtetësi-në. Me këto masa ishin të pajtimitedhe republikat e tjera. Mirëpo, shqip-tarët e morën këtë si shkas dhe u ngri-tën dhe zbatuan mosdëgjueshmëricivile, pastaj bënë demonstrata dhe nëfund kaluan në rezistencë ushtarake…

Muhamed Bishkur: Mirëpo, më vo-në ndodhën masakra në Kosovë dhe ubë shkatërrimi i Kosovës në mënyrë tëorganizuar.

Emxhed Mikat: Po. Kosova u shka-tërrua në mënyrë të organizuar ngapakti NATO. Para kësaj u shkatërruanforcat e rebeluara shqiptare.

Muhamed Bishkur: Z. Morina, dë-shirojmë të flasim se cilët janë faktorët,të cilët mund ta forcojnë këtë pavarësinë të ardhmen, dhe cilët janë faktorët,të cilët mund ta dobësojnë atë? Ashtusiç pohojnë serbët, pavarësia mund të

dështoj një ditë prej ditësh. Cilët janëfaktorët në të cilët Kosova mbështetzhvillimin e pavarësisë së saj, përveçvullnetit të popullit, për të cilin fole mëparë?

Qemajl Morina: Kosova ka një po-tencial të madh të pasurive natyrore.Sipas shkrimit të së përditshmes beo-gradase “Blic”, datë 20 shkurt 2008,Kosova ka një potencial prej 20 miliar-dë tona thëngjilli, vlera e të cilit, sipasçmimit të sotëm të tregut, arrin në 500miliardë dollarë, prandaj e tërë lakmiae Serbisë në Kosovë, nuk ka të bëjëme atë se ajo është Jerusalemi i Ser-bisë apo tokë e shenjtë serbe, ose përshkak të kishave dhe manastireve ser-be, po për shkak të pasurive të saj na-tyrore. Kosova do të ketë një tëardhme të ndritshme politike dhe eko-nomike, sepse ne dëshirojmë të ndër-tojmë një shtet bashkëkohor, demo-kratik, ku çdo qytetar, pa dallim etnie efeje, do ta ndiejë veten se është i ba-rabartë, duke përfshirë këtu edhe pa-kicën serbe. Për këtë arsye, Serbiaduhej të ishte shteti i parë që do tanjihte pavarësinë e shtetit të ri të Ko-sovës. Sepse, nëse ajo dëshiron qëpakica serbe të ketë prosperitet nëKosovë, duhet të pajtohet patjetër merealitetin e ri të krijuar në Kosovë. Unëjetoj në Graçanicë, një paralagje e Pri-shtinës, ku shumica e popullatës janëtë pakicës serbe. Njerëzit e thjeshtëjanë në gjendje ta njohin realitetin e ritë krijuar në Kosovë dhe ata janë jetë-sisht të interesuar të integrohen nëshoqërinë e re kosovare.

Muhamed Bishkur: Z. Emxhed,nëse gjërat janë kështu siç po tregonz. Morina, kur shumica janë të intere-suar për integrimin e pakicës serbe nërrjedhat e reja. Kjo na bën të pyesim,për se Serbia bëhet pengesë e kësajpavarësie dhe deri kur ajo do ta mbajëkëtë qëndrim? A ka mundësi që ajo tapengojë këtë pavarësi me përdorimine forcës: Ç’dëshiron Serbia saktësishtprej kësaj pavarësie?

Emxhed Mikati: Ajo që tha profe-sori Morina, është hipokrizi politike.Ekzistojnë mbi treqind mijë refugjatëjoshqiptarë - romë, myslimanë, turq,që janë shpërngulur prej Kosovës. Se-rbia do të luftojë që ata të kthehen nëvendet e tyre, me të gjitha mjetet emundshme. Ekziston një mospajtim imadh edhe në mes vendeve të BE-së,edhe prej atyre që kanë njohur pavarë-sinë e Kosovës për mundësinë erishqyrtimit të vendimeve të tyre. Unëbesoj se Kosova e ka vështirë të ek-zistojë si shtet i pavarur nëse Serbia e


izolon atë ekonomikisht. Gjeografiki-sht, të gjitha portat e Kosovës në drej-tim të Perëndimit kalojnë nëpër Serbi.Serbia do të bëjë përpjekje ta izolojëKosovën në aspektin ekonomik dhepolitik e në të njëjtën kohë do të bëjëpërpjekje t’u dalë në ndihmë banorëvetë Kosovës, që janë lojalë ndaj Serbi-së.

Muhamed Bishkur: Profesor Mori-na, ne po flasim për zjarrin, po flasimpër pakicën serbe. Z. Emxhedi foli për10% apo 5%. Ata në rrethana të caktu-ara u shpërngulën prej Kosovës, atakanë të drejtë të kthehen në Kosovë.Pyetja që shtrohet, deri në çfarë masekjo pakicë mund të kontribuojë në for-cimin e pavarësisë së Kosovës aporrënimin e saj?

Qemajl Morina: Në Kosovë, me-njëherë pas luftës, është themeluarMinistria për Kthimin e të Shpërngu-lurve, të cilën vazhdimisht e udhëhe-qin serbët. Po ashtu edhe Ministrinëpër Çështje Sociale e udhëheqin ser-bët. Po ashtu nënkryetari i Parlamentittë Kosovës është serb. Pas shpalljessë pavarësisë së Kosovës, 300 policëserbë, të cilët punonin në kuadër tëPolicisë së Kosovës, me urdhër të Be-ogradit, u tërhoqën nga Shërbimi Poli-cor i Kosovës, ndërkohë që Qeveria eKosovës edhe sot e kësaj dite ua pa-guan rrogat e tyre dhe pret që ata tëkthehen në radhët e Shërbimit Policortë Kosovës.

Muhamed Bishkur: Profesor Mori-na, por sipas mendimit të disave kjonuk është e mjaftueshme. Ekzistondukuria e shpërnguljes së rinisë serbenga Kosova, ndoshta për shkaqe sig-urie, apo nga frika e hakmarrjes e tëngjashme me këto. Vazhdimisht kemipakësim të numrit, ne flasim për 10% ,ti flet për 5%, e mund të kemi pakësimtë mëtutjeshëm të pakicës serbe.

Qemajl Morina: Puna më e mirë,që duhet të bëjë pakica serbe, ështëqë ajo të lihet e lirë nga Beogradi, qëajo të vendosë vetë për fatin e vet. Ajoduhet të integrohet në shoqërinë e retë Kosovës. Nuk mund të ketë ardh-mëri për asnjë pakicë, nëse ajo jeton eizoluar nga shumica. Qeveria e Beo-gradit është pengesë dhe përgjegjësepër mosintegrimin e pakicës serbe nëshoqërinë e kosovare.

Muhamed Bishkur: Z. Emxhed,përse Beogradi po e pengon pakicënserbe të integrohet në shoqërinë koso-vare?

Emxhed Mikati: Kam pritur që pro-fesor Morina të jetë më i sinqertë. Ri-

nia serbe po ballafaqohet me dëbime,vrasje, kidnapime. Mbi 1500 të kidna-puarve nuk u dihet fati...

Qemajl Morina: Këto janë gënjesh-tra të propagandës serbe. Z. EmxhedMikati, fatkeqësisht, është njëri prejzëdhënësve të saj. Në Kosovë nuk kakidnapime, e as nuk ka ndjekje të as-kujt. Aty gjenden forcat e KFOR-it, po-licia e UNMIK-ut, Shërbimi Policor iKosovës, ndërsa, për sa u përket tëpagjeturve, mbi 300 janë shqiptarë,fati i të cilëve nuk dihet edhe sot e kë-saj dite. Z. Emxhed, për gjëra të këtilladuhet të flitet me fakte e jo me gënje-shtra, sepse është puna e jetëve tënjerëzve.….

Emxhed Mikati: Po, është e vërte-të se qeveria serbe kërkoi prej policë-ve serbe t’i braktisin radhët e forcavetë policisë, sepse policia duhet të ma-rrë urdhrat nga UNMIK-u e jo nga Qe-veria shqiptare e Kosovës.

Muhamed Bishkur: Z. Emxhed,prania e forcave ndërkombëtare nëKosovë, është si shkak i kërcënimeveserbe për integritetin dhe tërësinë to-kësore të Kosovës. Ç’e shtyn Serbinëtë jetë kundër pavarësisë së Kosovës?

Emxhed Mikati: Kjo nuk është evërtetë. Është fakti tjetër. Agresioniatlantik në vitin 1999 u ndërmor për tëarsyetuar nevojën e ekzistimit të PaktitAtlantik. Tash njohja e pavarësisë sëKosovës është për të krijuar shtetin eparë të paktit NATO në botë, saktë-sisht në Evropë…

Muhamed Bishkur: Tash do tëkalojmë në aspektin ndërkombëtar tëkësaj krize. Pyetja është për ProfesorMorinën. Si mund të vazhdojë Kosovakëtë pavarësi, duke qenë nën ndikimetndërkombëtare? ShBA-ja ka interesat

e veta, por edhe disa vende të BE-sëkanë po ashtu interesat e veta. ShBA-ja dëshiron të ketë bazat e tyre ush-tarake, ekonomike dhe politike nëEvropën Lindore, e cila në të kaluarënishte zonë interesi e ish-Bashkimit So-vjetik. Tash, Amerika dëshiron ta shtri-jë ndikimin e saj deri në kufijtë eRusisë. Si mundet Kosova të ketë suk-ses për ta ruajtur sovranitetin dhe dë-shirën e saj për pavarësi nga ndikimete jashtme, në veçanti nga ShBA-ja, ecila dëshiron që në të ardhmen të ketëbazat e saj ushtarake në Kosovë nëvend të forcave ndërkombëtare?

Qemajl Morina: Nuk është e vërte-të se në Kosovë ka baza amerikane.Aty janë bazat e Forcave Ndërkombë-tare që veprojnë në kuadër të forcavetë NATO-s. Serbia, po ashtu, dy vjetmë parë nënshkroi marrëveshje me fo-rcat e NATO-s, në bazë të së cilësforcat në fjalë kanë të drejtë t’i shfrytë-zojnë të gjitha bazat ushtarake në Ser-bi. Në këtë periudhë, Kosova ka nevo-jë për një forcë, e cila do ta marrë nënmbrojtje atë nga ndonjë agresion eve-ntual nga Serbia. Edhe këto ditë nekemi kërcënime të hapura për invaziontë ushtrisë serbe nga Partia Radikale,anëtar i së cilës është edhe z. EmxhedMikati. Ata vazhdimisht kërcënojnë se,nëse vijnë në pushtet, do ta rikthejnëushtarakisht Kosovën nën sovranitetine Serbisë. Andaj, në këtë situatë nekemi nevojë për një mbrojtje nga njëforcë e fuqishme ndërkombëtare, siçështë NATO.

Muhamed Bishkur: Por, dikushmund të ketë interes nga këto baza,ndoshta këto nuk do ta ndihmojnë pa-varësimin e Kosovës në të ardhmen…

Qemajl Morina: Sipas Kushtetutëssë re, Kosova do ta ketë forcën mbroj-


tëse të saj. Pasi të vendoset një llojbaraspeshe ushtarake në rajon, atë-herë mund të ndodhë që forcat eNATO-s të tërhiqen nga Kosova….

Muhamed Bishkur: Z. Emxhed Mi-kati, para se të flasim për Rusinë, e ci-la po e përkrah Serbinë rreth çështjessë pavarësisë së Kosovës, ç’dëshironShBA-ja prej Kosovës, përse e përkr-ah pavarësinë e saj? Përse Serbia kafrikë nga prania amerikane në Koso-vë?

Emxhed Mikati: Në Kosovë gjend-et baza më e madhe ushtarake ame-rikane. Ekziston frika që kjo bazë tëpërdoret për aeroplanët luftarakë B 52,të cilët mund të bartin armatim bërtha-mor për të sulmuar caqe në ish-Bash-kimin Sovjetik dhe në Lindjen eMesme, pa pasur nevojë të furnizohenme karburante në ajër. Në anën tjetër,nëse dështojnë përpjekjet për instalim-in e mbrojtjes raketore, baza amerika-ne në Kosovë do të paraqesë rrezikpër sigurinë e Rusisë dhe vendeve tëLindjes së Mesme, duke përfshirështetet rebeluese, siç janë Irani dheSiria. Çështja e tretë, destabilizimi i si-gurisë evropiane, këtë e kanë shpreh-ur disa delegacione evropiane nëtakimet që kanë pasur me ne. Dihet setregtia e drogës, armatimit si dhe ve-primet mafioze të ndryshme, selinëkryesore e kanë në Kosovë. Sipas di-sa të dhënave, thuhet se tregtia e mi-shit të bardhë si dhe tregtia e drogës,në Britani është në dorë të shqiptarëvetë Kosovës, kjo vlen edhe për Çekinëdhe disa vende të tjera. Nëse do të for-cohet ky shtet i ri, atëherë stabiliteti iEvropës do të vihet në pikëpyetje….

Muhamed Bishkur: Z. Emxhed,ndalemi këtu. Profesor Qemajl Morina,sipas kësaj, Kosova do të paraqesënjë bombë të kurdisur, e cila do ta rre-zikojë tërë Evropën.

Qemajl Morina: Natyrisht, ky ështëmendimi i Emxhed Mikatit dhe Serbi-së. Këto janë imagjinata të Serbisë,por realiteti është krejt ndryshe. Popu-lli i Kosovës, nën trysninë e okupimitserb dhe për shkak të kushteve të vë-shtira ekonomike, u detyrua të merrtebotën në sy, për të siguruar kafshatëne bukës për familjet e tyre. Kurse tëgjitha tjerat që përmendi, janë shpifjetë shërbimit informativ serb dhe nukkanë të bëjnë fare me realitetin. Shqip-tarët janë popull i ndershëm, janë pop-ull punëtor, të respektuar në të gjithavendet e Evropës. Beogradi është qe-ndër e krimit të organizuar për tërë Ev-ropën, qendër e organizatave mafioze

prej më të ndryshmeve, ku është i për-zier edhe shërbimi informativ serb.Klani i Zemunit është njëri prej këtyreorganizatave, i cili bëri atentatin ndajish-kryeministrit demokrat serb ZoranXhingjiç.

Kosova është vend i qetë, stabil.Aty nuk ka vrasje të karakterit politik.Ndërkombëtarët janë të qetë, lëvizin tëlirë dhe të gjithë janë të respektuar,duke përfshi edhe pakicën serbe….

Kurse, për sa i përket bazës ameri-kane në Bonstil, rëndësinë dhe madh-ësinë e së cilës Emxhedi e ekzagjerontej mase, unë kam pasur rastin ta vizi-toj dhe mund të them se është një ba-zë modeste, ku janë vendosur forcat eKFOR-it amerikan. Prej asaj baze mu-nd të fluturojnë vetëm helikopterët, e joedhe aeroplanët B-52, ashtu siç pre-tendon Emxhed Mikati.

Muhamed Bishkur: A nuk ekzistonrreziku që konflikti të marrë përmasatë gjera në mes ShBA-së dhe disa ve-ndeve perëndimore, në një anë, dheRusisë, në anën tjetër, pasojat e të cilitdo të ishin katastrofike për Kosovëndhe Serbinë?

Qemajl Morina: Nuk besoj… Rusiapo e shfrytëzon Kosovën dhe naivitetine politikës serbe, që të paraqitet nëskenën politike si fuqi botërore. Ajo nëkëtë aspekt po e shfrytëzon politikënshkurtpamëse të Serbisë. Nuk ekzis-ton kurrfarë shansi që të nisë ndonjëluftë në mes ShBA-së dhe Rusisë përshkak të Kosovës.

Muhamed Bishkur: Z. Emxhed Mi-kati, tash dëshirojmë të kalojmë në Rusi.Federata Ruse, pas pavarësimit të Ko-sovës, po shkon në drejtim të përkrahjessë pavarësisë së Abkazisë dhe OsetisëJugore nga Gjeorgjia. Ekzistojnë shumëfakte, të cilat e bëjnë Rusinë në pozitën eShBA-së për sa i përket Kosovës. Sipasmendimit tënd, përse Rusia nuk e pranonpavarësinë e Kosovës? A bëhet fjalë përinteresat strategjikë të Rusisë apo përmarrëdhëniet me Serbinë dhe solidari-tetin me të?

Emxhed Mikati: Në fillim dua t’i ko-rrigjoj fjalët e tua. Rusia nuk e përkrahpavarësimin e atyre krahinave autono-me, por insiston që ato të gëzojnë au-tonominë e tyre…

Muhamed Bishkur: Do të thotë seajo po e përkrah pavarësinë në njëmënyrë apo tjetër. Në ato dy krahinajanë të pranishme forcat ruse.

Emxhed Mikati: Presidenti Putin,në një konferencë shtypi në Paris, kër-koi dhënien e autonomisë e jo të pava-

rësisë. Rusia do të kthehet me shpe-jtësi në skenën politike ndërkombëtaredhe ta mbajë baraspeshën e humburpas shkapërderdhjes së ish-BashkimitSovjetik. Në këtë drejtim ajo po eshfrytëzon në mënyrë pozitive të drej-tën ndërkombëtare. Rusia u mbështetnë të drejtën ndërkombëtare duke po-huar se nuk mund të matet me dy kutëasnjë çështje ndërkombëtare. Nëse ijapim të drejtë ndarjes së Kosovës ngaSerbia, atëherë duhet t’u japim të dre-jtë për ndarje të gjitha rajoneve auto-nome, duke përfshirë edhe çështjen ePalestinës. Prandaj rusët i referohenKosovës në këtë aspekt, sepse ata dë-shirojnë ndarjen e sferave të interesitnë Ballkan. Ashtu siç është e njohur,ata humbën rajonin e Ballkanit në tërë-si pas luftës së ftohtë. Rusët tash kanërikthyer fuqinë e tyre, dhe nuk do të le-jojnë që Amerika të mbisundojë e vet-muar në Ballkan. Historikisht dihet seai që mbisundon në Serbi, ai mbisund-on në Ballkan, ai mbisundon në Lindjedhe në Perëndim….

Muhamed Bishkur: Kjo do të thotëse ky qëndrim i Rusisë ka të bëjë meinteresat e saj strategjikë e jo çështjeparimesh?

Emxhed Mikati: Ashtu siç dihet, nëpolitikën ndërkombëtare nuk ekzistoj-në parime - miqësi apo urrejtje, por ek-zistojnë interesat strategjikë.

Muhamed Bishkur: Kur Rusiambështetet në Rusinë, në këtë qënd-rim a është ajo në një formë apo në njëtjetër në shërbim të interesave të Rusi-së?

Emxhed Mikati: Nuk ka dyshim seshërbimi i interesave strategjikë rusënë këtë kohë është në shërbim tëmbajtjes së baraspeshës ndërkombë-tare, paqes dhe stabilitetit ndërkombë-tar. Sepse, mbetja e ShBA-së fuqi evetme botërore, mund të çojë në shka-tërrimin e botës, prandaj kemi nevojëpër një balanc ndërkombëtar të ri.

Muhamed Bishkur: Ju lutem, pro-fesor Morina, - fjalët që dëgjuam, seRusia ka interesat e vet dhe dëshironta shfrytëzojë çështjen në interesin esaj, duke vendosur balancin e forcës,si mund t’u afrohet Amerika rajonevetë ndaluara për të, në të cilat janë inte-resat vitalë të Rusisë. Përse Rusia ngaky aspekt që ne po flasim, po e refu-zon pavarësimin e Kosovës?

Qemajl Morina: Rusia ka humburinteresat e saj vitalë në kufijtë e saj, sinë Ukrainë ashtu edhe në Gjeorgji, sidhe në vendet e Baltikut. Ndërkohë qëSerbia, edhe pse është vend sllav dhe


ortodoks, gjeografikisht është shumëlarg saj, dhe si e tillë ajo nuk paraqetndonjë rëndësi strategjike për të. Përsa i përket Kosovës, të gjithë e prano-jnë se çështja e Kosovës është rast iveçantë (sui generis), nuk ka lidhje measnjë rast tjetër. Nuk ka lidhje as meOsetinë Jugore e as me Abkazinë. Se-pse rrugën nëpër të cilën ka kaluar Ko-sova, nuk ka kaluar asnjë vend tjetër.Andaj, si rast i veçantë edhe ka pasurzgjidhje të veçantë, në kuadër të sëdrejtës ndërkombëtare.

Shkaqet përse Rusia nuk po pranonpavarësinë e Kosovës, sipas mendim-it tim, janë të shumta, por unë po për-mend vetëm atë që Rusia do ta prom-ovojë veten si fuqi botërore, që mundt’i bëjë konkurrencë ShBA-së si dhe tëtregojë aleancën e vjetër sllavo-orto-dokse për konsumim të brendshëm.

Muhamed Bishkur: z. Emxhed,nëse flasim tash për interesat e Ame-rikës lidhur me pavarësinë e Kosovëssi dhe interesat e Rusisë për të njëjtënçështje, ku qëndron Serbia dhe ku që-ndron Kosova në mundësinë e njëkonflikti të armatosur në të ardhmenmidis Rusisë dhe Amerikës? A nuk dotë ishte më mirë për Serbinë që tapranojë realitetin e ri të krijuar meshpalljen e pavarësisë së Kosovësdhe vendosjen e marrëdhënie miqëso-re në mes dy shteteve. Për se në rajontë mos mbizotërojë paqja dhe qetësia.Në këtë mënyrë do të tërhiqeshin edheAmerika dhe Rusia nga rajoni e do tëuleshin tensionet?

Emxhed Mikati: Politika nuk njehtermin e aktit të kryer. Termi akti i kryerështë shprehje e imperializmit ameri-kan. Serbia mendon se, nëse rikthehetbaraspesha ndërkombëtare, ajo do tëmund ta luajë rolin e mbajtjes së bara-speshës në mes dy superfuqive, siç eka luajtur gjatë historisë.

Muhamed Bishkur: Mirëpo, pyetjaqë shtrohet, është nëse ky veprim mu-nd të çojë në një baraspeshë ndërko-mbëtare, nëse dështon Rusia, atëherëç’mund të ndodhë?

Emxhed Mikati: Analistët strategji-kë, të cilët ndjekin këto çështje, shohinse Rusia nuk është para dështimit, poështë para suksesit. ShBA-ja është qëpo dështon. Rusia po kthehet në ske-nën ndërkombëtare si fuqi e re ekono-mike, ushtarake dhe politike. Nukduhet harruar afrimi ruso-konezo-hin-dus, i cili mund të krijojë një aleancë tëre. Të gjithë këta faktorë tregojnë seprania ruse duhet të jetë sa më e fuqi-shme…

Muhamed Bishkur: Emxhed Mika-ti, dua brenda një minute të më thuashpër ardhmërinë e pavarësisë së Koso-vës, si e sheh ti nga pikëpamja serbe?

Emxhed Mikati: Pavarësia e Koso-vës nuk ka ardhmëri. Sepse ajo do tëjetë shtet i paktit NATO. Do të jetë eizoluar në rast të dobësimit të paktitNATO. Ky shtet do të përfundojë mepërfundimin e paktit NATO, fundi i tëcilit është vetëm çështje kohe. Sepse,ai është pakt ushtarak, ekzistimi i tëcilit është i panevojshëm, përveç përnevojat kolonialiste amerikane në Irakapo në Afganistan, ose në ndonjë ve-nd tjetër. Ky ishte edhe shkaku i agre-sionit ndaj ish-Jugosllavisë, për tëarsyetuar ekzistencën e vet.

Muhamed Bishkur: Z. Morina, si eshihni pavarësinë e Kosovës?

Qemajl Morina: Pavarësia e Koso-vës është kurorëzim i një mundi dhepërpjekjesh të një populli që vazhduanpër një shekull. Është punë e përbash-kët e popullit shumicë të Kosovës dhee Bashkësisë Ndërkombëtare. Pava-rësia e Kosovës është e ndërtuar nëbaza të shëndosha të së drejtës ndër-kombëtare të popujve për vetëvendos-je. Është akt i përfunduar. Kosovaështë shteti më i ri në hartën e Evrop-ës, si rezultat i shumë brezave që der-dhën gjakun e tyre për liri.

Pavarësinë e Kosovës e kanë njo-hur shtetet më me influencë të Evro-pës me ShBA-në krye, që është njëgaranci e fuqishme për vazhdimin dheprosperitetin e saj.

Ne po ia lëmë Serbisë aleancën ru-so-kinezo-hinduse, kurse ne do mbë-shtetemi në aleancën perëndimore,evro-amerikane. Ne besojmë thellë nëparimet e paktit NATO, si fuqi ushtara-ke për ruajtjen e paqes dhe stabilitetitnë rajon dhe më gjerë. Ardhmëria epavarësisë së Kosovës është e sigurtdhe në duar të sigurta vendore dhendërkombëtare. Megjithatë, pavarësi-sht nga ato që kanë ndodhur në të ka-

luarën, ne besojmë se Kosova dhe Se-rbia, populli shqiptar dhe populli serb,janë para një kthese dhe shansi tëmadh historik. Serbia duhet ta njohërealitetin e ri të krijuar në Kosovë. Po-pulli serb duhet të gjejë kurajë dhe gu-xim t’i kërkojë falje popullit shqiptar përkrimet, gjenocidin dhe të këqijat që ijanë bërë në emër të tij. Populli shqip-tar, si popullatë shumicë, ka obligim qëpjesëtarët e pakicës serbe t’i trajtojë siqytetarë të barabartë të Kosovës dheata të integrohen në shoqërinë koso-vare të re, ku do të sundojë ligji dheshteti i së drejtës. Serbia duhet të ha-pet ndaj Kosovës, këtë e ka obligimpër hir të dhembjeve, të këqijave qëpër një shekull i ka shkaktuar popullitshqiptar. Po këtë e ka obligim edhendaj pakicës serbe, e cila dëshiron tëvazhdojë të jetojë në Kosovë, si dhepër hir të stabilitetit në rajonin e Ballka-nit. Kosova dhe Serbia do të takohennë Bashkimin Evropian, por si dy shte-te të pavarura dhe sovrane. Çdo vep-rim tjetër nga ana e Beogradit, do tëjetë i dëmshëm për vetë Serbinë, paki-cën serbe në Kosovë, dhe për tërë ra-jonin. Populli shqiptar është i gatshëmpër një pajtim historik me popullin se-rb, por për një akt të këtillë lypset edhegatishmëria e palës tjetër. Ndonëse,në bazë të asaj që pamë gjatë kësajbisede, nga z. Emxhed Mikati, i cili kë-tu u paraqit në emër të Serbisë, kampërshtypjen, besoj se këtë përshtypjee kanë edhe shikuesit e kanalit televi-ziv “al-Alam”, se pala serbe endeështë larg një akti të këtillë historik.

Muhamed Bishkur: Të falënderojshumë, profesor Qemajl Morina, përpjesëmarrjen tuaj në këtë emision. Poashtu falënderoj z. Emxhed Mikatin.Kosova - Zjarr pas pavarësisë, ndosh-ta ditët në vijim do të na zbulojnë tëardhmen e Kosovës nën hi..

Përgatiti:F. Morina


Në Kosovë, dhe përgjithësi-

sht në trojet shqiptare, nu-

mri studiuesve që merren

me dorëshkrime orientale,

vazhdon të jetë i vogël, edhe pse

albanologjia dhe historia jonë ka

nevoja të shumta për studime të

mirëfillta në këtë fushë. Jo se kanë

munguar studiuesit tanë në këtë

lëmë, por ky konstatim del nga kra-

hasimi i përpjekjeve të gjertanishme

me dorëshkrimet dhe dokumentet e

shumta orientale që gjenden në qe-

ndrat e ndryshme botërore, si në

Stamboll, Ankara, Sofje, Sarajevë,

Tiranë, Shkup etj., dhe të cilat presin

dorën e studiuesit.

Vazhdës së përpjekjeve në këtë

lëmë po i shtohet edhe një emër i ri,

një studiues i zellshëm, mr. sc. Sadik

Mehmeti.

I lindur, i rritur dhe i edukuar në

një ambient ku denbabaden është

kultivuar dashuria për punë me shk-

rime orientale, mr. sc. Sadik Mehm-

eti do të arrijë që me këmbëngulje ta

vazhdojë rrugën e paraardhësve të

tij.

Që nga fillimi i punës në Arkivin e

Kosovës, në vitin 1999, në sektorin e

dorëshkrimeve orientale, mr. Sadik

Mehmeti do të përpiqet t’i bashkojë

me sukses ato pjesë të dorëshkri-

meve që ishin shpërndarë gjithandej

në depon e Arkivit për shkak të luftës

së fundit në Kosovë, duke vendosur

secilën pjesë të dorëshkrimit në

vendin e vet, për t’i kompletuar ato

dorëshkrime dhe për t’i bërë të për-

dorshme për studiuesit që merren

me këtë fushë.

Puna e tij me këto dorëshkrime në

Arkivin e Kosovës nuk mbaroi me

kaq, ngaqë mr. Sadik Mehmeti, i ve-

tëdijshëm se dituria nuk bën të mba-

het e mbyllur në vete, po duhet të

transmetohet tek të tjerët, i hyri një

pune, për të cilën, për aq sa dimë

ne, nuk është bërë shumë deri sot

në Kosovë, përkatësisht iu përvesh

studimit dhe publikimit të këtyre


Promovim

Një studim i mirëfilltë nga fusha e dorëshkrimeve orientale Mr. sc. Sadik Mehmeti,

”Dorëshkrimet orientale në Arkivin e Kosovës”,Drejtoria e Arkivave e Kosovës, Prishtinë, 2008, fq. 201.

“...Do dëshëronja fort të lëçit mishkrimet, me nj’ato fantastike kaligrafi arabe, që asnjë

nga alfabetet rigjide europijane nuk mund t’u afërohet nga bukurija. Po nuk di, dhe

jam i dëshpëruar se ndofta nuk do të di kurrë. Megjith këto më pëlqen t’i vështronj e

t’i prek me gishtërinj. Sepse më duket se kur i prek me gishtrinj këto veprat e artit

skulptural, i afrohesh shpirtit të artistit që i punoj”.

(Mitrush Kuteli “Në Prizren, midis të vdekurve e të gjallëve”, maj 1943)

dorëshkrimeve, të cilat, pothuajse, i

kishte mbuluar pluhuri i harresës.

Punën e tij të zellshme dhe tepër

të dobishme për studiuesit e dorësh-

krimeve orientale, mr. Sadik Meh-

meti do ta kurorëzojë me punimin e

magjistraturës me titull “Valorizimi i

dokumenteve dhe dorëshkrimeve

orientale në Arkivin e Kosovës”, të

mbrojtur në Fakultetin Filozofik të

Universitetit të Prishtinës.

Libri “Dorëshkrimet orientale në

Arkivin e Kosovës” ka 201 faqe,

është i përbërë prej tre kapitujve, ka

fjalën e botuesit, hyrjen, përfundim-

in, indeksin e titujve të katalogut në

transkriptim, indeksin e autorëve,

indeksin e kopjuesve, indeksin e va-

këflënësve dhe pronarëve, indeksin

e vendeve, burimet, literaturën dhe

përmbajtjen. Me një fjalë, libri është i

pajisur me aparaturën komplete

shkencore dhe përfill parimet e orga-

nizimit metodologjik shkencor të një

studimi të mirëfilltë.

Në kapitullin e parë autori flet për

përhapjen e dorëshkrimeve orienta-

le, rrugën e përhapjes, institucionet

e përhapjes etj. Gjithashtu, me të

drejtë, do të konstatojë se një rol të

rëndësishëm për ruajtjen e kultivimin

e dokumenteve orientale kishin xha-

mitë, mektebet, medresetë, teqetë:

”xhamitë, mektebet, medresetë, te-

qetë dhe bibliotekat kanë ndikuar në

mënyrë të ndjeshme në zgjerimin e

lidhjeve dhe të marrëdhënieve të

ndërsjella kulturore shqiptaro-orien-

tale.” [fq,24].

Një institucion tjetër i rëndësish-

ëm për ruajtjen e këtyre dorëshkri-

meve, për të cilin autori Mehmeti ka

një konsideratë të lartë, është edhe

institucioni i vakëfit.

Sa i përket pajisjes me këto dorë-

shkrime me vlerë madhe kulturore

për ne si komb, autori përmend disa

rrugë të sigurimit të tyre, si:

1. Nëpërmjet studentëve të kësaj

ane, të cilët janë shkolluar nëpër

qendrat më të rëndësishme të Bo-

tës Islame, si në Stamboll, Bag-

dad, Kajro etj.

2. Haxhilerët që kishin shkuar për ta

kryer detyrimin e Haxhit.

3. Tregtarët dhe nëpunësit e ndrysh-

ëm që kishin shërbyer gjithandej

në tokat e Perandorisë Osmane

etj.

Po ashtu, në këtë kapitull, autori

shkruan se kush ishin kopjuesit e

këtyre dorëshkrimeve, duke vënë në

pah se këtë punë nuk e kryenin ve-

tëm imamët, veçse me kopjimin e

librave merreshin edhe talebet, bib-

liotekarët, ushtarët, zanatçinjtë etj.

Në fund të kapitullit autori zë ngoje

edhe zejen e libralidhjes që ishte e

përhapur tek ne, dhe sidomos në qy-

tetin e Prizrenit, Prishtinës e Gjako-

vës, po njëkohësisht shpreh edhe

shqetësimin e ligjshëm për mosstu-

dimin e kësaj zeje aq sa duhet nga

shkencëtarët tanë, duke shfaqur

shpresën se, megjithatë, në një të

ardhme të afërt, dikush do të merret

më seriozisht me studimin e kësaj

zejeje, e cila deri më tani nga disa

studiues është përmendur vetëm

kalimthi në kontributet e tyre.

Në kapitullin e dytë bëhet fjalë,

kryesisht, për dorëshkrimet që gje-

nden në Arkivin e Kosovës, duke

theksuar se një numër i dorëshkri-

meve të tilla, për nga vlera e tyre

përmbajtjesore e stilistike, janë uni-

kate. Potencohet kronologjia e dorë-

shkrimeve orientale në Arkivin e

Kosovës, e cila përfshin periudhën

nga shek. XV-XX.

Autori, në mënyrë shumë të sa-

ktë, ofron të dhëna shumë të hollë-

sishme për këto dorëshkrime, në

mënyrë që secili studiues i kësaj fu-

she apo ndonjë i interesuar i fushave

të tjera, do të gjejë material intere-

sant në këtë monografi.

Duke filluar nga kronologjia e

këtyre dorëshkrimeve, shtrirja krono-

logjike, numri i përgjithshëm i dorë-

shkrimeve që ruhen në Arkivin e

Kosovës, gjuha e të shkruarit, përm-

bajtja tematike, autorët, kopjuesit,

materiali në të cilin u shkruan, lloji i

ngjyrës me të cilën u shkruan, pamja

e anës së jashtme/kopertinave, lloji i

shkrimit, vakëflënësit etj., - mund të

konstatojmë se të gjitha këto eleme-

nte përbëjnë të dhëna me interes

për ata që, në çfarëdo mënyre, merr-

en me këtë fushë. Shikuar nga info-

rmacioni i dhënë i këtyre dorë-

shkrimeve, mund të pohohet se ato

janë edhe të dhëna enciklopedike.

Në kapitullin e tretë gjejmë katalo-

gun e dorëshkrimeve orientale në

Arkivin e Kosovës, që njëherësh

është edhe “zemra” e këtij punimi,

ku autori, pas një hulumtimi të hollë-

sishëm që u bën këtyre dorëshkri-

meve, ofron informacionet më

kryesore, me qëllim që dorëshkrimi i

kërkuar të gjendet sa më shpejt nga

të interesuarit e kësaj fushe. Ky kat-

alog ka pasur për bazë edhe kata-

logët e vendeve të tjera të botuara

me dorëshkrime orientale, si të Sta-

mbollit, Bratisllavës, Londrës, Sara-

jevës, Zagrebit, Tiranës etj., çka na

bën të kuptojmë se, vërtet, është pu-

nuar sipas standardeve ndërkombë-

tare të arkivistikës për përpilimin e

katalogëve.

Elementi që, në mënyrë të veçan-

të i jep shpirt edhe më shumë kësaj

monografie, janë faksimilet origjina-

le, të botuara dhe të lexueshme qar-

të.

Për fund, lirisht mund të thuhet se

autori ka bërë një punë të lavdërue-

shme e për t’u mbajtur në mend nga

studiuesit e shkencave të albanolo-

gjisë dhe historisë në përgjithësi,

dhe të arkivistikës në veçanti. Një

punë që, për herë të parë, po bëhet

në Kosovë.

Shpresojmë që edhe dorëshkri-

met orientale që gjenden nëpër bib-

lioteka të ndryshme private anem-

banë Kosovës dhe që shkatërrohen

pamëshirshëm nga dhëmbi i kohës,

do të sillen sa më parë aty ku e kanë

vendin, në institucionet kompetente,

siç janë Biblioteka Kombëtare e Uni-

versitare e Kosovës, Arkivi i Koso-

vës, sepse vetëm aty do të gjenden

në dorën e atyre që janë të interes-

uar profesionalisht për to. Kjo pasuri

kombëtare mund të shpëtojë vetëm

atëherë kur tek ne të ngjallet vetëdi-

ja e përgjithshme kombëtare dhe kur

të ekzistojë përgjegjësia institu-

cionale për vlerat që ka si trashëgimi

kjo pasuri jona e paçmueshme. Mr.

sc. Sadik Mehmeti, me librin e tij, ka

ofruar modelin se si duhet të vepro-

jmë edhe në fusha të tjera studimi.

Nuridin Ahmeti,

Asistent në Degën e Historisë

të Institutit Albanologjik të Prishtinës


Këshilli i Bashkësisë Islam i Vu-

shtrrisë, që para luftës kishte

vetëm 9 xhami, njëra prej të

cilave e ndërtuar para përfu-

ndimit të luftës, tash pas përfundimit të

luftës ka arritur të ketë 24 xhami aktive

dhe 4 xhami në ndërtim. Në 15 prej tyre

falen 5 vaktet, në një xhami tri vakte, në

një xhami dy vakte dhe në shtatë xhami

vetëm Xhumaja.

Duke u shtuar kërkesat e xhematit për

njohuri fetare gjithnjë e më shumë dhe

për praktikimin e Islamit edhe nga bota

femërore, KBI-ja e Vushtrrisë ka angazh-

uar Lumnije Bajram Zeqirin mualime, që

t’i prijë kësaj pjese të ndjeshme të sho-

qërisë, e cila ka nevojë të edukohet në

frymën islame.

Lumnije Bajram Zeqiri ka lindur në

Vushtrri, ku ka mbaruar shkollën fillore

dhe të mesmen - programuese kompju-

teri.

Duke ndier zbrazëti në shpirtin e saj

për dije fetare, ajo iu përkushtua vijimit të

mësimeve fetare në xhami, së pari tek

imamët M.Raif Dushi, M. Selman Muzaqi

e më në fund tek imami i xhamisë së

“Çarshisë” M. Ferhat Gërguri .

Pa dyshim, frymëzimi me ndjenja fe-

tare, e shtyri atë që të vijonte mësimet

në medresenë e mesme “Alauddin” të

Prishtinës. Shkëndijat e këtij udhëzimi

ishin nga i Lartmadhërishmi, i Cili e udh-

ëzoi tek e Vërteta, dhe nga prindërit, të

cilët i kishte krah të fortë për këtë rrugë

të ndritshme.

Tash, Lumnije Bajram Zeqiri është ab-

solvente në Fakultetin e Studimeve Isla-

me të Prishtinës. Pas përfundimit të

medresesë në vitin 1996, me përkrahjen

e këshillit u aktivizua në mësimbesim

dhe ligjërata për gratë.

Me punën e saj të palodhshme, është

duke plotësuar zbrazëtinë që kishte

mbretëruar për shekuj në edukimin dhe

formimin e femrave me tipare fetare isla-

me. Edhe kjo pjesë e shoqërisë, e etsh-

me për ta njohur fenë e vet, për çdo ditë

vërshon si lumi në ligjëratat dhe orët e

mësimbesimit, që organizon kjo punonj-

ëse e këshillit tonë. Në bashkëpunim me

këshillin, ajo mban ligjërata nëpër fsha-

tra, dhe rregullisht në qytet , me orar të

rregullt të mësimbesimit në sallën e KBI-

së të Vushtrrisë.

Lumnije Bajram Zeqiri thotë se vijue-

set janë të moshave të ndryshme, që

nga 9 vjeçe e deri tek ato 67 vjeçe. Që

nga viti 1996 e deri më tash kanë ndje-

kur këto mësime e ligjërata afro një mijë

vijuese, dhe si rezultat i këtij aktiviteti,

shumë vijuese janë regjistruar dhe vijoj-

në të regjistrohen në medresenë “Alaud-

din” të Prishtinës, e disa madje edhe në

shtete arabe.

Këshilli i Bashkësisë Islame i Vushtrri-

së është krenar se ka një kuadër të këtij

profili, që bën një punë të palodhshme

për femrat, në ngritjen e skalitjen e gruas

shqiptare me njohuri fetare islame në

territorin e këtij këshilli.

Basri Zekolli


Aktuale

Një shkëndijë, një shpresë!

Mehas Alija

Sikur të ishe si një fjalë e gjallë e Kuranit sot,Gjendja jote e hidhur do të përmirësohej plot.Venitjen vrastare sikur ta flakje tej,Të zgjoheshe në këmbë, të kaloje përtej.Sikur sytë e tu të ngurtësuar e të thellë,Të dritësoheshin nga Kurani - Rruga pa terr,Të kaluarën e lavdishme do ta shikoje drejt,Botën e sodit, të katandisurën, do ta ngrije shpejt.

Shumë më ka kushtuar ngecja jote: ummet!Ndalem e kujtohem, ku të mbeti gjithë ai kuvet.Sa keq që sot nuk të sheh syri ditë të mbarë,E dje në dritë nxore, atë që askush s’e kishte parë.Është koha për t’u zgjuar dhe për t’lindur përsëri;Vetëm trazohu e lëviz, o luan, o i fjeturi!Zogjtë e tu ende i ruajnë fshehur ato të zjarrta dashuri!

Pa shiko rreth vetes se si zjarret kanë marrë dhenë,Dhe njerëzimi syhapur e zemërfjetur si e përcjell fenë.Dhe kjo si pasojë e ngecjes sate vjen!Flamujt e lartësimit varur të poshtëruar kanë mbet’,

Një Sur që përmbys, mos vallë pret?Apo një të trishtuar, të hakërruar Kiamet!

Rrjedhat e jetës si ujëvara të shterura kanë ngel’.Dhe një shpresë e vetme mbi sipërfaqe nuk shkel.O shpëtimtar i dikurshëm, që sot je bërë si një rob i vyer,Këmbërënduar, krahëkëputur, gjysmë i thyer,Sa vite të ikën, dhe sa do t’të duhen në vete për t’u kthyer?

Derisa truri yt i helmuar nuk çel i çiltër prapë,Dhe zemra jote nuk gjen gjallërinë në mihrab,Ummeti im, edhe për shumë kohë do të mbetesh në mjer-im,Edhe për shumë kohë do të paguash të njëjtin çmim.

Sikur sot të ishe si një fjalë e gjallë e Kuranit,E bukur do të ishte bota, e madhe mejdanit,Dhe njerëzimi vallen e Zotit, nuk do ta luante rreth djallit!

Pas këtij perëndimi pres të lindësh si je në fakt vetëDhe shpresa ime, e bërë si lule e tharë, të çel’ të reja fletë!

Zgjohu ummet, hapja krahët diellit që nuk të vret!

Zgjohu ummet, hapja krahët diellit që nuk të vret!

Lumnije Bajram Zeqiri

Sulmohet kryetari i Kuvendit të BI-së të Kosovës Dr. Xhabir Hamiti

Të dielën, më 30 nëntor 2008, rreth orës 18.45, në Prishtinë, persona të paidentifikuar, të maskuar e kanë sul-muar kryetarin e Kuvendit të Bashkësisë Islame të Kosovës, Dr. Xhabir Hamitin.

Sulmi u krye në hyrje të garazhit, rr. “Gazmend Zajmi” nr. 36. Kryekuvendari ka pësuar lëndime në fytyrë dhe, pastrajtimit në spital, është lëshuar në shtëpi, ndërkohë që Policia e Kosovës ka hapur hetimet.

Autorët dhe motivet e sulmit ndaj kryetarit të Kuvendit të BIK-së tash për tash janë të panjohur. Me rastin e sul-mit kanë reaguar ashpër Kryesia e BI-së të Kosovës dhe Dekanati i FSI-së, të cilat kanë kërkuar nga organet endjekjes që t’i zbulojë sa më parë autorët e këtij akti të shëmtuar e qyqar.

Me rastin e sulmit ndaj kryetarit të Kuvendit të BI-së të Republikës së Kosovës Dr.Xhabir Hamiti, Kryesia eBashkësisë Islame të Kosovës për opinionin jep këtë:

Deklaratë

Kryesia e Bashkësisë Islame të Kosovës dënon, në mënyrën më të ashpër të mundur,sulmin fizik ndaj Dr. Xhabir Hamitit, që u krye mbrëmë rreth orës 19.00, pranë shtëpisë sëtij, nga një grup prej pesë vetash, duke e konsideruar atë një vepër e njerëzve të ligj dheqyqarë.

Për sa jemi në dijeni, ky është rasti i parë të sulmohet fizikisht një nëpunës i BI-së, ped-agog i fakultetit dhe titullar i Bashkësisë Islame, pa asnjë shkak ose arsye, për se detyro-hemi ta kuptojmë se sa të mjerë janë sulmuesit.

Kryesia e BIK-së, sulmin ndaj kryekuvendarit të BI-së, e konsideron sulm ndaj të gjithaorganeve dhe institucioneve të BIK-së, prandaj kërkojmë nga organet kompetente të

pushtetit që keqbërësit t’i zbulojë sa më parë dhe ata të nxirren para organeve të drejtësisë.Kryesia e BIK-së, pa pretendim për t’i prejudikuar gjërat, është e vendosur dhe e paluhatshme në veprimtarinë e

saj tradicionale këtu e gjashtë shekuj më parë, dhe nuk ka fuqi e cila mund të na devijojë e shmangë nga rruga jonëislame tradicionale.

Shërbimi për informim

i Kryesisë së BI të Republikës së Kosovës

Dekanati i Fakultetit të Studimeve Islame të Prishtinës, me rastin e sulmit të mbrëmshëm ndaj Dr. Xhabir Hamitit,

profesor i këtij fakulteti, për opinionin e gjerë del me këtë

PrononcimDekanati i Fakultetit të Studimeve Islame të Prishtinës, me shqetësim ka marrë lajmin se

mbrëmë, në rrethana tash për tash të panjohura, në hyrje të shtëpisë së tij, është sulmuarnga njerëz të maskuar, sekretari e pedagogu i FSI-së, Dr. Xhabir Hamiti.

Sulmi ndaj Dr. Xhabir Hamitit është i papranueshëm me elemente kriminale, që rrezikonjo vetëm jetën, në këtë rast të të atakuarit, por krijon premisa për shfaqje të dhunës e shan-tazheve, si ndaj individëve ashtu edhe ndaj institucioneve.

Atakimi i jetës së individit, për çfarëdo arsye, është i papranueshëm në vendet kumbretërojnë rendi e ligji, aq më tepër kur sulmi bëhet për shkak të bindjeve ose pikëpam-jeve të ndryshme.

Autorët e këtij akti të shëmtuar e kriminal, jemi thellë të bindur që janë në shërbim të së keqes, dhe veprimet ekëtilla në këtë fazë që po kalon Kosova, janë shumë të dëmshme dhe dëmtojnë rëndë përpjekjet për konsolidimine institucioneve tona.

Prandaj, me qëllim që aktet e këtilla të mos na përsëriten, kërkojmë nga organet e ndjekjes që t’i zbulojnë sa mëparë autorët dhe ta njoftojnë opinionin për motivet që çuan në sulmin ndaj sekretarit të FSI-së, z. Xhabir Hamitit, icili kohë më parë është zgjedhur kryetar i Kuvendit të BIK-së.

Sulmet e tilla nuk mund të ndikojnë në asnjë mënyrë në orientimin tonë për kultivimin e vlerave tona tradicionaleislame, të cilat i kemi trashëguar shekuj me radhë.

Populli i Kosovës ka vuajtur mjaft nga maskat e ndërskamcat e të tjerëve, prandaj jemi të bindur se as njerëzitme maska e as mentorët e ideologët e tyre, që sulmojnë një intelektual, një pedagog fakulteti e udhëheqës të lartëtë Bashkësisë Islame, nuk kanë vend në shoqërinë e Kosovës.

Populli i Kosovës është përcaktuar për kultivimin më të mirë të vlerave humane, qytetëruese e fetare dhe jo rastë-sisht jemi në mesin e popujve të rrallë që kemi kultivuar harmoninë ndërfetare edhe në kohët më të vështira.

Për ne si institucion, e jemi të bindur se edhe si popull, kultivimi i diversitetit në mendime si dhe kultivimi i harmo-nisë ndërfetare e ndërkulturore, janë vlera të paçmuara të këtij populli, që i ka kultivuar brez pas brezi.

Prandaj, as ata që sulmojnë natën me maska dhe as mentorët e tyre, nuk mund të zbehin angazhimin tonë siinstitucion për një shoqëri që respekton vlerat e popujve me besime të ndryshme.

DEKANI I FSI-së

Prishtinë, 01.12.2008 Doc. Dr. Rexhep BOJA


Aktuale

Myftiu Tërnava vizitoi Ipeshkvin Dodë Gjergji

Myftiu i Kosovës më 23 dhjetor 2008, në mesditëka vizituar Ipeshkvinë e Kosovës ku është priturnga Ipeshkvi don Dodë Gjergji me bashkëpunë-

torë.“Jam këtu që, bashkëpunëtorëve tuaj dhe gjithë bes-

imtarëve katolikë, t’ua uroj kërshëndellat duke ua uruargjithë të mirat. Festat janë momente që na bashkojnë,por festat tona në këtë vit kanë kuptim të dyfishtë sepsepër të parën herë i kemi festuar në Kosovën e lirë esovrane të pranuar ndërkombëtarisht”- tha MyftiuTërnava.

“Faleminderit Myfti për gjithë këtë respekt e dashuri qëbën ndaj nesh, është shumë e mirë që ne bashkërishtshënojmë festat tona dhe në të njëjtën kohë çmojmë erespektojmë festat e njëri-tjetrit. Kjo tregon më së mirimirëkuptimin tonë si popull ndaj besimtarëve tanë” - thaipeshkvi Dodë Gjergji.

Qe konstatim i dy udhëheqësve fetar të Kosovës se është lajm e mesazh i mirë për të gjithë qytetarët tanë që nekemi një harmoni të shkëlqyeshme ndërfetare e cila ndikon drejtpërdrejt për të krijuar një ambient të mirë për tëgjithë ne që jemi në këtë nënqiell.

Ipeshkvi Dodë Gjergji shtroj drekë për nderë të myftiut Tërnava.

Myftiu priti ambasadorin e Holandës në Prishtinë, dr. Henek Vaskaman

Myftiu i Kosovës mr. Naim Tërnava ka pritur më 12 nëntor

2008 në takim njohës ambasadorin e Holandës në Prishtinë, dr.

Henek Vaskaman.

Myftiu Tërnava falënderoi ambasadorin Vaskaman për vizitën

dhe për përkrahjen që i ka dhënë Kosovës populli dhe qeveria

holandeze.

Ndërsa ambasadori Vaskaman nga ana e tij, duke falënderu-

ar Myftiun për pritjen e ngrohtë dhe miqësore, vlerësoi angazhi-

min e Bashkësisë Islame për ofrimin e komuniteteve në Kosovën

e pas statusit. Gjithashtu ambasadori vlerësoi qëndrimin parimor

të Bashkësisë Islame dhe angazhimin e saj në raport me

bashkësitë tjera fetare në vend dhe më gjerë.

Myftiu Tërnava u prit nga kryetari i Gjakovës dr. Pal Leka

Myftiu i Kosovës Mr. Naim Tërnava ka vizituar më 23 dhjetor 2008, Kuvendin komunal të Gjakovës ku ështëpritur nga kryetari i Gjakovës Pal Leka.

“Jam i nderuar që ju pres sot këtu në kabinetin tim dhe kjopër mua është vizita më e rëndësishme e këtij viti. Gjatë man-datit tim jam angazhuar sinqerisht që të krijoj raporte të mirame bashkësitë fetare këtu në Gjakovë, dhe i kënaqur që kamnjë bashkëpunim të mirë e korrekt me Këshillin e BI tëGjakovës”- tha në fillim kryetari i Gjakovës dr. Pal Leka.

Ndërsa myftiu Tërnava fillimisht tha:”z. kryetar kam përcjellme vëmendje punën dhe angazhimin tuaj, dhe me këtë rastju shpreh përgëzimet e mija më të mira për rezultatet e arrit-ura në udhëheqjen e komunës suaj. Jam i kënaqur edhe mebashkëpunimin tuaj me këshillin e BI të Gjakovës dhe pres qëedhe në të ardhmen të vazhdojë ky bashkëpunim dhe të thel-lohet edhe më tepër në të mirë të qytetarëve, sidomos nëparandalimin e dukurive negative që janë shfaqur në vendin tonë kohëve të fundit”. Myftiu Tërnava tha se jam këtuedhe për t’ua uruar kërshëndellat juve dhe gjithë besimtarëve.


Në Tripoli të Libanit doktoroi haditholugu i njohur kosovar Sulejman Osmani

Të martën, më 2 dhjetor 2008 (4 dhul-hixhe 1429h.), në Universitetin “El-Xhinan” të Tripolit në Liban, studiue-si ynë i mirënjohur i shkencës së hadithit, Mr. Sulejman Osmani - (ligjërues i lëndës së Hadithit në FSI të Pri-shtinës), para komisionit vlerësues në përbërje: Prof. Dr. Mahmud Ismail - kryetar; Prof. Dr. Jusuf el Merashli

- mentor; Prof. Dr. Muhamed Durnejkah - anëtar; Prof. Dr. Ali Laga - anëtar (Dekan i studimeve të larta pasuniver-sitare); Prof. Dr. Husam Subat - anëtar (Kryetar vakëfi i rrethit- Libani Verior), mbrojti temën e doktoratës me titull:”Personaliteti i Muhamedit a.s. tek dijetarët shqiptarë”.

Komisioni punën e kandidatit e vlerësoi me notë të shkëlqyeshme (Imtijaz) duke i dhënë 90 pikë nga gjithsej 100të mundshme, dhe kandidatit i dhanë titullin DOKTOR I SHKENCAVE ISLAMI NË LËMIN E SUNETIT DHE SHKEN-CAVE TË HADITHIT

Punimi i kandidatit është përmbledhur në një vëllim 515 faqesh, i ndarë në katër kapituj.Në katër kapitujt e disertacionit janë përfshirë tematika të ndryshme

Studimi:

Në kapitullin e parë përfshihet “sireja”, jetë-përshkrimi i Muhamedit a.s. dhe ngjarjet mëtë rëndësishme në jetën e tij, derisa vdiq.

Kapitulli i dytë ka ofruar studime mbi para-qitjen e Pejgamberit a.s. tek autorët e mevlu-deve në gjuhën shqipe, ku bëhet një vlerësimshkencor i shumë çështjeve.

Në kapitullin e tretë ofrohen të dhëna mbidijetarët kryesorë shqiptarë dhe kontributinqë ata kanë dhënë në shërbim të person-alitetit të Pejgamberit a.s. dhe mënyrën se siata e paraqitën atë.

Kapitulli i katërt hulumton kontributin qëpoetët dhe letrarët dhanë në shërbim të Pej-gamberit a.s., duke kaluar në tema të tjera, siparaqitja e tij në planprogramet shkollore nënivele të ndryshme arsimi, duke filluar ngaperiudhat e hershme.

Disertacioni përfundon me studimin mbi karikaturat fyese dhe ndikimin e tyre tek shqiptarët myslimanë.

BiografiSulejman (Sherif) Osmani, ka lindur më 20 korrik 1965 në fshatin Lisockë, komuna e

Kamenicës; tani banon në qytetin e Gjilanit.Shkollën fillore e ka kryer në vendlindje , ndërsa medresenë e mesme “Alauddin” të

Prishtinës në vitin 1984/1985. Ka mbaruar Fakultetin e Hadithit, në Universitetin Islamik të Medinës- Arabia Saudite. Ka marrë pjesë në aktivitetet e lira që organizoheshin nga Universiteti. Këtë e vërtetojnë

dëshmitë e lëshuara nga organet përgjegjëse.Në vitin 1992 ka përfunduar studimet dhe menjëherë është kthyer në vendlindje, ku në

muajin dhjetor të po atij viti, nga Kryesia e Bashkësisë Islame të Kosovës, qe emëruar imamnë Xhaminë e Madhe të Gjilanit, e cila është nga xhamitë më të mëdha në Kosovë dhe kanjë pozitë të veçantë.

Sulejman Osmani për nëntë vjet ka qenë anëtar i Kryesisë së Bashkësisë Islame tëKosovës, dhe anëtar i Këshillit të Bashkësisë Islame të Gjilanit.

Në një periudhë, pas luftës, nga Bashkësia Islame e Kosovës është caktuar kryetar i shoqatës humanitare“Bereqeti”.

Sulejman Osmani nga viti 1992 është ligjërues i lëndës së Hadithit (I dhe II, në fillim në të katër vitet) në Fakultetine Studimeve Islame të Prishtinës, si dhe mësimdhënës i lëndës së Hadithit në medresenë e mesme “Alauddin”,paralelja në Gjilan.

Ka botuar librin “Suneti bazë e sheriatit”, si dhe është bashkpërkthyes i librit “ Dilema rreth Islamit” nga autoriMuhamed Kutub, i cili është botuar (pjesërisht) në përmbledhjen “Tituj të zgjedhur mbi familjen myslimane”(Prishtinë, 2001).

Sulejman Osmani, që nga viti 1990, është bashkëpunëtor profesional i revistës “Dituria Islame”, ku ka dhënë njëkontribut të çmuar në fushën e Hadithit.

Ka magjistruar në Universitetin Islamik të Bejrutit (Darul fetva) më 23 maj 2005, ku mbrojti temën e magjistraturës“Kontributi i shqiptarëve në fushën e sunetit”.


Dr. Sulejman Osmani

Kronikë nga FSI

Prof. Dr. Halil El-Haxhaxh, prorektor i Universitetit vizitoi FSI

Në Fakultetin e Studimeve Islame të Prishti-nës qëndruan për vizitë zyrtare profesorëtnga universiteti “Al-Al-Bayt” të Jordanisë:

Prof. Dr. Halil El-Haxhaxh, prorektor i Universitetit,si dhe Prof. Dr. Muhamed Al-Arnauti, profesor ihistorisë bashkëkohore dhe kryetar i Qendrës sëStudimeve të Botës Islame .

Prof. Dr. Halil El-Haxhaxh, para profesorëvedhe studentëve të Fakultetit të Studimeve Islamefoli rreth gjendjes aktuale në Botën Islame. Ai tër-hoqi një paralele mes gjendjes së myslimanëve nëtë shkuarën dhe të sotmen. Me këtë rast profesoriEl-Haxhaxh theksoi rolin e rëndësishëm që ka dia-logu, si ndëretnik ashtu edhe ndërfetar. Ai gjithash-tu tërhoqi vëmendjen për dëmet dhe dëmtimet qëjanë duke i bërë imazhit të fesë islame në përgjith-ësi dhe në Perëndim në veçanti, disa lëvizjeekstreme fundamentaliste, të cilat pretendojnë sembështeten në baza fetare, ndërsa në realitet atojanë shumë larg parimeve të shëndosha dhe të pastra fetare, të cilat bëjnë thirrje për një tolerancë dhe bashkë-jetesë në mes njerëzve në përgjithësi, pa dallim.

Ndërsa Prof. Dr. Muhamed Al-Arnauti, tanimë i mirënjohur për opinionin kosovar, u përqendrua më shumë rrethçështjes së neglizhencës dhe zvarritjes së mosnjohjes së pavarësisë së Kosovës nga Bota Arabe dhe Islame. Aipër këtë çështje tha se faji është i dyanshëm. Politika kosovare nuk ka bërë sa duhet për të lobuar në atë botë dhesi rezultat i këtij moslobimi, shumica shteteve arabe dhe islame nuk kanë njohuri të mjaftueshme për dhe rrethçështjes së Kosovës.

Profesor Mufaku tha poashtu se modaliteti i Islamit këtu në Kosovë ka një veçori të rëndësishme, nga e cila mundtë përfitojmë edhe ne nga Jordani. Një Islam i moderuar, Islami juaj i moderuar dhe mesatar për të cilin edhe nepunojmë në vendin tonë.

Sivjet nga Kosova edhe 703 besimtarë kryen Haxhin

Si tradicionalisht edhe sivjet Kryesia e Bashkësisë Islame të Kosovës ka organizuar shkuarjen e besimtarëve tanë për nëHaxh, ku edhe besimtarët kosovarë iu bashkuan mbi tre milion besimtarëve nga e tërë bota për të kryer kushtin e pestëtë islamit - Haxhin.

Nga Kosova sivjet Haxhin në organizim të Kryesisë së BI të Kosovës e kryen 703 besimtarë-haxhilerë.Kryesia me kohë kishte bërë të gjitha përgatitjet e duhura, kishte regjistruar haxhinjtë, kishte bërë edhe përgatitjen adminis-

trative si dhe vizimin e vaksinimin e haxhinjve. Po ashtu Kryesia për përkujdesjen ndaj haxhinjve tanë në vendet e shenjta caktoi edhe 23 udhëheqës që kishin për detyrë t’i

udhëzojnë dhe t’i shoqërojnë haxhinjtë gjatë kryerjes së Haxhit.Ndërsa, për gjendjen shëndetësore të haxhinjve si zakonisht është përkujdesur ekipi mjekësor që ishte në shoqërim të hax-

hinjve gjatë gjithë kohës.Duhet përmendur faktin se interesimi i besimtarëve tanë për të kryer haxhin për çdo vjet po shënon një rritje solide, por më e

rëndësishme me këtë rast që vlen të ceket është se interesimi i të rinjve është gjithnjë e më i theksuar gjë që është një lajm imirë e premtues.


Myftiu Tërnava në Rahovec

Myftiu i Kosovës Mr. NaimTërnava i shoqëruar ngabashkëpunëtorët më 5

nëntor 2008 ka vizituar Rahove-cin, ku fillimisht është pritur ngadrejtuesit e KBI Shani ef. Sylka -kryetar dhe Nysret Abazibra - kry-eimam, të cilët e njohën Myftiunme zhvillimin e jetës fetare nëRahovec. Më pas Myftiu Tërnava ishoqëruar edhe nga kryetari i KBItë Rahovecit Shani ef. Sylka vizitoiKuvendin Komunal ku u pritën ngakryetari Qazim Qeska.

Kryetari Qeska e njohu Myftiunme punën që ka bërë udhëheqjakomunale si dhe me planet përvitin e ardhshëm. Bashkëpuniminme Këshillin e Bashkësisë Islametë Rahovecit kryetari Qeska e cilë-soi të shkëlqyeshëm.

Myftiu Tërnava pasi ka falënderuar për pritjen ka përgëzuar kryetarin e Rahovecit për punën e bërë në të mirë tëkomunitetit. Myfti gjithashtu vlerësoi lartë edhe bashkëpunimin e mirë në mes organeve komunale dhe Këshillit tëBI, është koha që Kuvendet komunale të kenë një qasje të drejtë ndaj bashkësive fetare. Myftiu theksoi edhe nëkëtë takim se me shumicën e kuvendeve komunale Bashkësia Islame ka një bashkëpunim të mirë, por duhet në tëardhmen ky bashkëpunim të thellohet sidomos në luftimin e dukurive negative.

Myftiu Tërnava dhe zyrtarët e Këshillit të BI shtruan në takim me kryetarin e komunës mundësinë që komuna samë parë të gjejë truallin për ndërtimin e një Qendre kulturore Islame në Rahovec gjë që u prit mirë nga Kryetari ikomunës.

Vihet gurthemeli i xhamisë në Drenoc

Gjatë qëndrimit në komunën e Rahovecit Myftiu Tërnava qëndroi në fshatin Drenoc ku në një solemnitet

rasti vuri gurthemelin e xhamisë së re. Në këtë solemnitet pos banorëve të Drenocit qenë edhe zyrtarët

e këshillit të BI të Rahovecit si dhe zyrtarët më të lartë të komunës me në krye kryetarin Qazim Qeska,

që bashkërisht vunë gurthemelin e

xhamisë së re. Drenoci ka pasur xha-

mi të ndërtuar me material të dobët

dhe si e tillë as përafërsisht nuk i ka

plotësuar kushtet për kryerjen e riteve

fetare, andaj falë angazhimit të bano-

rëve, Këshillit të BI, strukturave komu-

nale dhe Bashkësisë Islame si dhe

donatorëve është bërë e mundur që

pran xhamisë së vjetër të niset xhamia

e re e cila do t’i plotësoj nevojat e bes-

imtarëve të kësaj ane.

Gjatë qëndrimit në Rahovec, Myftiu

vizitoi edhe disa xhami që janë në

ndërtim e sipër në fshatrat e Raho-

vecit.


Istog

Në Rakosh u përurua xhamia e re,

ndërsa në Turbohoc u vu gurthemeli i Xhamisë

Më 3 dhjetor 2008 në fshatin Rakosh të ko-munës së Istogut në një solemnitet rastinë kohën e namazit të drekës u bë përuri-

mi i xhamisë ku përpos banorëve të Rakoshit dherrethinës qenë të pranishëm edhe kryeimami iKosovës Sabri ef. Bajgora, pastaj Nexhmedin ef.Hoxhaj - anëtar i Kryesisë së BI të Kosovës i cilipërfaqëson Rajonin e Pejës, Muhamed ef. Lipa -kryetari i KBI të Istogut i shoqëruar nga bashkë-punëtorët, përfaqësuesit e KFOR-it spanjoll dhe tëftuar të tjerë.

I shoqëruar nga tekbiret e të pranishmëve shiri-tin e përurimit e preu kryeimami Bajgora së ba-shku me Nexhmedin Hoxhën dhe Muhamet ef.Lipën.

Kryeimami i Kosovës, Sabri ef. Bajgora duke iudrejtuar të pranishmëve pasi i ka përshëndetur epërgëzuar për xhaminë e re ka thënë:

“Jemi tubuar sot që të bëjmë edhe praktikishtpërurimin e xhamisë së fshatit tuaj e cila do të jetënë shërbim të besimtarëve për ta adhuruar Kriju-esin e gjithësisë Allahun xh.sh.”

Kryeimami Bajgora më tutje tha: “Xhamitë janëvende ku edukohet e fisnikërohet popullata, e s’kadyshim se edhe kjo xhami që sot po e përurojmëdo të jetë në këtë funksion, do jetë një vend ku dotë edukohet rinia jonë e shtrenjtë. Kjo xhami sotbëhet realitet falë angazhimit të banorëve të këtijlokaliteti e posaçërisht këtu duhet për të veçuarkontributin e Bashkim (Murat) Jahaj i cili për ndër-timin e xhamisë dha nga pasuria e tij 17 ari truallsi dhe 11 mijë euro. S’ka dyshim se përpos që nee ju i jemi mirënjohës për këtë vepër, Bashkimi dotë shpërblehet edhe nga Allahu xh.sh., i cili kapremtuar që kush ndërton në këtë botë një xhami,Ai do ta shpërblej me një pallat në xhenet”.

Kryeimami Bajgora ka thënë se shembullin e Bashkimit duhet ta ndikin edhe vëllezërit tanë të tjerë që Zoti u kadhënë pasuri e atë ta shpenzojnë në rrugë të Zotit e në shërbim të njerëzve.

Të pranishmit i përshëndeti edhe Nexhmedin ef. Hoxha, si dhe kryetari i KBI të Istogut Muhamed ef. Lipa.

Në Turbuhoc u vu

gurthemeli i xhamisë

Po këtë ditë në fshatin, Turbuhoc kryeimami i

Kosovës së bashku me zyrtarët e Këshillit të BI të

Istogut e në prani edhe të banorëve vendës kanë

vënë gurthemelin për ndërtimin e xhamisë në këtë

fshat.

Në fjalën e tij përshëndetëse kryeimami Bajgora

ka uruar që sa më parë të kryhet ndërtimi i xhamisë

e të vihet në disponim të besimtarëve për t’iu falë

Krijuesit të gjithësisë.


Në Gjakovë vihet gurthemeli i rindërtimit të Xhamisë së Qylit

Në vazhdën e ndërtimeve dhe rregullimeve të objekteve fetare(xhamive) në komunën e Gjakovës, më datë 11.11.2008,ditën e martë, Këshilli i Bashkësisë Islame i Gjakovës, bash-

kë me xhematin e xhamisë së Qylit, organizuan manifestim përnder të vënies së gurthemelit të rindërtimit të xhamisë në lagjenQyl, xhami që nga viti 1817, e cila, pasi qe shkatërruar për shkak tëvjetërsisë, do të rindërtohet.

Përveç numrit mjaft të madh të xhematlinjve dhe banorëve tëkësaj lagjeje, pjesëmarrës në vënien e gurthemelit të kësaj xhamieishte edhe një delegacion i Bashkësisë Islame të Kosovës, me nëkrye kryetarin e Bashkësisë Islame të Republikës së Kosovës,Myftiun Naim ef. Tërnava, i cili u shpreh i lumtur që gjendej nëqytetin e Gjakovës, qytet “i cili, - siç tha ai -, historikisht ka dhënënjë kontribut të çmuar për vendin”.

“Prej këtij vendi të shenjtë, këtu, prej kësaj xhamie, përmes ima-mëve gjithherë do të ngrihet zëri i arsyes, zëri i bashkimit dhe uni-tetit, zëri i luftimit të të gjitha dukurive negative që janë të pranishmenë shoqëri”, - tha, ndër të tjera, Myftiu Tërnava duke iu drejtuar të pranishmëve.

Për rindërtimin e kësaj xhamie, shprehu kënaqësinë edhe kryetari i Këshillit të Bashkësisë Islame të Gjakovës, Fatmir ef.Iljazi,i cili tha: “Ky tempull do të jetë përherë një zë i fuqishëm i tolerancës dhe paqes, këtu janë edukuar në të kaluarën dhe do tëedukohen edhe në të ardhmen shumë breza.Gjithashtu do të jetë po ky tempull i cili do të inspirojë, do të frymëzojë dhe do tëedukojë breza të rinj, që në vazhdimësi do të jenë në shërbim të Zotit, në shërbim të atdheut dhe në shërbim të popullit.

Ndryshe nga xhamitë e tjera të qytetit të Gjakovës, Xhamia e Qylit do të ketë dy minare, gjë që e bën atë më të veçantë nëaspektin arkitektonik.

Historiku i Xhamisë së Qylit

Xhamia e Qylit gjendet në hyrje të Gjakovës, në lagjen Qyl. Vendi i xhamisë, ku ajo gjendet edhe sot, është shumë i vjetër(disa thonë menjëherë pas xhamisë së Hadumit). Dhe në vendin e saj është ngritur xhamia që ndërtoi Shejh Qyli, një prijës sufinga një fshat i Malësisë së Gjakovës, në vitin 1817.

Kjo xhami, gjatë pushtetit komunist, për 50 vjet, ka qenë e mbyllur. Në vitin 1961, i njëjti pushtet, “për shkak të sigurisë së qy-tetarëve” ia rrënoi minaren. Për një kohë ajo është shfrytëzuar si depo e drithërave që konfiskoheshin nga populli, kinse përnevoja të shtetit, por në të vërtetë, ato dërgoheshin në Rusi.

Në viti 1991, me iniciativën e Këshillit të Bashkësisë Islame të Gjakovës bashkë me xhematin dhe banorët e lagjes, kjo xhamiështë rinovuar dhe ka filluar të funksionojë.

Esat Rexha

U përurua xhamia e re në fshatin Topliçan

Më 29 shtator 2008, u inaugurua Xhamia e re në fshatin Topliçan.Fshati në fjalë ka pasur një xhami të vogël, por ajo ka qenë nërrënim e sipër. Në këtë manifestim të hapjes së xhamisë, kanë

marrë pjesë shumë personalitete nga BIK, KBI-ja e Lipjanit, Kuvendikomunal etj.

Fjalën i pari e mori imami i xhamisë, Refik ef. Bahtiri, i cili përmendidonatorët e kësaj xhamie dhe theksoi se xhamia në fjalë ka filluar tëndërtohet në maj 2007 dhe ka përfunduar me 9 gusht 2008.

Ndërsa kryetari i KBI-së të Lipjanit, Xhevdet Bytyçi, pasi i përshën-deti të gjithë të pranishmit, u shpreh: “Sot është ditë e veçantë përbanorët e Topliçanit dhe të gjithë ne, ngase sot është dita e xhuma, ditëtubimi për të gjithë myslimanët, prandaj pikërisht sot në këtë ditë bëhetinaugurimi i xhamisë së fshatit Topliçan: Ai falënderoi të gjithë donatorëtqë kontribuuan në ndërtimin e xhamisë, në radhë të parë BIK-në, KBI-në, Kuvendin komunal dhe të gjithë ata që sado pak ndihmuan në këtëdrejtim. Më pas fjalën e mori kryetari i Kuvendit komunal, z. Shukri Buja,i cili, pas përshëndetjes, u shpreh: “Kam kënaqësinë që KBI-së t’i urojkëtë objekt kaq të bukur, në emër të strukturave komunale, dhe ju garantoj se do të jemi afër KBI-së dhe xhematlinjve për t’uplotësuar deri diku dëshirat e tyre, po ashtu do të bëjmë përpjekje që edhe fshatrave të tjera t’u ofrojmë ndonjë vend për të ndërt-uar ndonjë xhami. Njëhershe, - vazhdoi kryetari Buja, - kam kënaqësinë që t’ju informoj se Kuvendi komunal, në bashkëpunimme përfaqësuesit e Ulkerit, do t’ju ofrojë 400 iftare xhematlinjve në komunën e Lipjanit”.

Fjalën kryesore në emër të KBI-së, e mbajti z.Kasim Gërguri, i cili përshëndeti të gjithë të pranishmit, në emër të BIK-së dhenë emër të Myftiut Mr.Naim Tërnava, dhe më pastaj tha: “Allahu dhe Pejgamberi a.s. i ka dhënë prioritet shumë të madh rëndë-sisë së xhamisë, sepse në këtë kohë me të vërtetë xhamia luajti gjithmonë rolin e shkollës, unitetit, po edhe për ta kryer Urdhrine Allahut për faljen e namazit, dhe, në fund, edhe njëherë ju uroj dhe i përgëzoj qytetarët për këtë xhami të bukur” - përfundoi z.Gërguri.

Më pas zyrtarisht u bë prerja e shiritit nga përfaqësuesit e BIK-së, kryetari i KBI-së, z.Xhevdet Bytyçi, dhe z. Shukri Buja,kryetar i Kuvendit komunal të Lipjanit, kurse në hytbe ligjëroi Fitim ef. Flugaj, i cili bëri një elaborim të mirëfilltë për vlerën exhamisë.

Burim Arifi


Majk Martin pranoi Islamin

Ediela e 30 nëntorit 2008 ishte një ditë e veçantë, ditë kënaqësie dhe gëzimi për qytetarët, respektivisht xhe-

matin e xhamisë së fshatit Karaçevë e Poshtme dhe mbarë territorin e Dardanës, aty ku jetojnë dhe vepro-jnë besimtarët islamë.

Këtë ditë amerikani Majk Martin, para imamit të fshatit Bujar dhe në prani të xhematit të Karaçevës, pranoi FenëIslame.

Pranimi i Islamit nga amerikani, nga xhemati u prit mirë.Në numrin e ardhshëm të revistës do të sjellim një bisedë që imami i fshatit bëri me Majkun pas pranimit të

Islamit, ku do të mësojmë gjerësisht për jetën dhe veprimtarinë e tij, si dhe për shkaqet që e shtynë Majkun të pra-nonte Fenë Islame.

B. Feraj

Këshilli i xhamisë “Kaderije” ndihmon nevojtarët për Kurban-Bajram

Me iniciativën e imamit të xhamisëdhe mbështetjen e xhematit, xha-mia “Kaderije” për festën e Kur-

ban-Bajramit organizoi shpërndarjen endihmave për familjet e dëshmorëve, tëinvalidëve të luftës, veteranëve të UshtrisëÇlirimtare të Kosovës, jetimëve dhe skam-norëve. Ndihmat u shpërndanë natën eKurban-Bajramit pas namazit të drekës, nëprani të të gjithë anëtarëve të këshillit.

Kësaj radhe përfituan 50 familje në gje-ndje mjaft të rëndë sociale.

Duhet të theksohet puna dhe vullneti ianëtarëve të këshillit, të cilët punuan papushim për të realizuar sa më me suksesmbledhjen dhe ndarjen e këtyre ndihmave.

Anëtarë të këshillit ishin: Mulla Baki ef.Imeri, Bujar Kelmendi, Nysret Islami, HaxhiHamdi Vllasalia, Bedri Llapashtica, MirsadAliu, Fisnik Mehmeti.

Me këtë rast, imami i xhamisë Mulla Baki ef. Imeri, theksoi: “Ishte një punë e vazhdueshme dhe e vullnetshme ekëshillit prej vitit të kaluar, kur shpërndamë ndihma. Ishte edhe një përmbushje e një obligimi që kemi marrë për-sipër me përgjegjësinë më të madhe, dhe njëherësh e kemi për obligim të gjithë që nevojtarëve t’u dalim në ndih-më së paku për festën e Kurban-Bajramit, që të mos i lëmë (të braktisura) këto familje në gjendje të rëndë socialedhe materiale. Kjo nuk do të jetë hera e fundit, ne do vazhdojmë edhe vitet e tjera për t’i ndihmuar me Emrin eAllahut xh.sh.”.

“Në emër të anëtarëve të këshillit, në emër tëtë gjitha familjeve që morën ndihma, dhe nëemrin tim personal, - përfundoi ai, - falënderoj-më ata që dhanë një ndihmë të madhe për reali-zimin e këtij projekti madhor.

Falënderojmë në mënyrë të veçantë: - Kom-paninë e mishrave “Kop Grup” në Bresje (Fu-shë-Kosovë); minimarketin “Drini” me lokacionnë Lagjen e Muhaxherëve; N.T.P “Enisi” në Fu-shë-Kosovë; minimarketin “Fatoni” tek Bunari iHajratit. Po ashtu një falënderim të veçantë me-riton xhemati i xhamisë sonë, të cilët edhe kësajhere na dolën në ndihmë sikurse herëve tëtjera.

Nevojtarët u ndihmuan me gjëra ushqimoredhe higjienike; në secilën shportë kishte artikujme vlerën 40-60 € për çdo familje.

Bujar Kelmendi


Si tradicionalisht, më 8 dhjetor2008, si në gjithë Botën Islameashtu edhe tek ne, besimtarëtkremtuan në mënyrë madhësh-

tore festën e Kurban-Bajramit, me lutjetpër paqe, harmoni, unitet dhe për soli-daritet me nevojtarët e për një tënesërme më të mirë.

Festa e Kurban-Bajramit kudo në Ko-sovë u kremtua solemnisht si tradicio-nalisht. Në të gjitha xhamitë u mbajtënligjërata tematike kushtuar rëndësisë sëHaxhit e Kurbanit si dhe me faljen e na-mazit të Bajramit, për të vazhduar mepërgëzimet e urimet me familjarët, miq-të shokët e farefisin.

Meqë xhamia “Sulltan Mehmet-Fa-tih” është në fazën e meremetimit, man-ifestimi qendror për territorin e Kosovëskushtuar festës së Kurban-Bajramit, u bënë xhaminë “Sulltan Murat” (Xhamia eÇarshisë) të Prishtinës, në prani të mi-jëra besimtarëve, ku qenë të pranishëmudhëheqësit më të lartë të Bashkësisë Is-lame të Kosovës me Myftiun, Mr. NaimTërnava në krye. Në ceremoninë e faljessë Kurban-Bajramit pati edhe drejtuesinstitucionesh e partish politike: Ministrii telekomunikacion Fatmir Limaj, nën-kryetari i AKR-së Dr. Fadil Maloku,kryetari i PD-së Dr. Ferid Agani etj..

Këtë ditë feste Namazit të sabahut ipriu Idriz ef. Podvorica, kurse asherenga Kurani lexoi imami Hakim ef. Ilazi,i cili hapi ceremoninë festive kushtuarKurban-Bajramit.

Për vlerën dhe rëndësinë e festës sëKurban-Bajramit, foli Dr. Qazim Qazi-mi, i cili në fillim iu drejtua të pranish-mëve me fjalët:

“Nuk ka dyshim se devotshmëriaishte kriter i vlerave hyjnore që nga kri-jimi i njeriut të parë, Ademit a.s.. Zotixh.sh. Ademin a. s. e shpalli pejgamberdhe ia mësoi të gjitha gjërat e nevojsh-me. Në Kuran thuhet: “Dhe ia mësoi(All-llahu) Ademit emrat e të gjitha gjë-rave”.

Meka si vend i shenjtë, me një qyte-tërim të lashtë, mbahet në mend që ngandërtimi i Qabesë (Faltores së parë nëfytyrë të tokës për falje dhe devotshmë-ri), e cila është cilësuar si Shtëpi eAllahut, në të cilën adhurohet Ai dhenuk I bëhet shok: Dikur herët në lashtë-si, Mekën e administronte fisi Xhurhumdhe më pastaj fisi arab-Huza’atu, derime ardhjen e Kusajjit ibni Kilabit ngafisi Kurejsh (njëri nga gjyshat e hershëmtë Pejgamberit Muhammed a.s.), i cili ilargoi të tjerët prej aty me forcë dheshtriu pushtetin e tij në Mekë.

Një kohë të gjatë arabët trashëguanfenë e gjyshit të tyre-Ibrahimit a.s., dukebesuar Zotin Një e të Vetëm dhe predi-konin fenë e Tij.

Në Mekë, aty në afërsi të Qabesë, li-ndi edhe pejgamberi i fundit, Muhamm-edi a.s., i cili pjesën më të madhe të jetëssë tij (40 vjet para se të shpallej dhe 12të tjerë pas shpalljes pejgamber) e kaloinë Mekë. Meqë në ato kohë Qabeja kër-cënohej për t’u shkatërruar nga dhëmbi ikohës, ata do ta rindërtonin“.

Në vazhdim të fjalës së tij, Dr. QazimQazimi foli për rëndësinë e Qabesë përfenë islame, dhe theksoi:

“Me ardhjen e Islamit si fe monoteis-te, Faltorja e parë, Qabeja, fitoi në peshëdhe që atëherë e në vazhdim, vizita e

saj-Haxhi do të bëhej obligim i detyrue-shëm, së paku një herë në jetë, për tëgjithë myslimanët e moshës madhore, tëcilët janë të aftë fizikisht e psikikishtdhe që kanë mundësi financiare për tavizituar, për të kryer Haxhin.

Haxhi është një prej pesë shtyllave-detyrimeve kryesore, mbi të cilat ështëngritur Islami. Ai nuk mund të zëvendë-sohet me asnjë ibadet dhe as bamirësitjetër. Realizohet në kohë dhe hapësirëtë caktuar, saktësisht në dhjetëditëshin eparë të muajit Dhul-hixhe (sipas kalend-arit hënor), dhe vizitohen vendet e she-njta të përcaktuara bazuar në burimetthemelore të Islamit. Qëllimi i kryerjessë Haxhit nuk është çështje humanizmi,turizmi, verimi, kalimi pushimesh apo imotivuar nga epshe, teka, pasione, për-jetime e qejfe të natyrës jetësore. Haxhiështë ibadet kulmor, një sfidë me mund-ime dhe sakrifica të mëdha”.

Ndërkaq, në ligjëratën e dytë, Muha-med ef. Hoxha foli për rëndësinë dhevlerën e Kurbanit, për se u shpreh:

“Para së gjithash, duhet ditur mirë seadhurimet bëhen sepse janë Urdhër iZotit, dhe në adhurimet që kryhen meUrdhrin e Zotit, ka shumë urtësi, që përdikë edhe mund të jenë të njohura, posigurisht që ka edhe të tjerë që nuk i dinëkëto urtësi.

Kur Kurbani kryhet, me përmendjene Emrit të Zotit para aktit të therjes, dotë kuptojmë se Zoti i Madhërishëm, idha në dispozicion, njeriut si krijesa mëe bukur dhe më e përsosur, gjithë të mi-rat që ekzistojnë në këtë botë, e në rastinkonkret edhe kafshët që ne i bëjmë Kur-ban, por në asnjë moment nuk duhet ha-rruar se të gjitha ato të mira janë pronë eAllahut, që na i ka dhuruar neve për tëpërfituar prej tyre.

Kurbani është shprehje e heroizmit,sakrificës dhe, para së gjithash, bindjessë njeriut, e cila të shpie drejt rrugës përtë fituar kënaqësinë e Zotit Fuqiplotë.Për këtë bindje dhe sakrificë, më së mirido të mësojmë nga Kurani Famëlartë, kue gjejmë të përshkruar gatishmërinë eIbrahimit për ta bërë Kurban jo më pakse të birin, Ismailin, të cilit as që i shkoimendja të kundërshtonte një gjë të tillë,sepse bëhej fjalë për zbatimin e Urdhrittë Zotit Fuqiplotë”.

Ndërsa, duke folur për aspektin socialtë kurbanit, Muhamed ef. Hoxha, tha:

“Gjithashtu Kurbani ka shumë urtësipër sa i përket jetës sociale. Kurbanimbjell në shoqëri shpirtin vëllazëror, ba-shkëpunimin, ndihmesën dhe shpirtin e


Manifestim

Në gjithë Kosovën u festuasolemnisht Kurban-Bajrami

sakrificës, ndihmon në gjetjen e një llojbaraspeshe në shoqëri, ndikon në kalim-in e hendekut midis shtresave të ndrysh-me shoqërore, duke i nxitur të gjithë ataqë kanë shpirt të pastër, për një bash-këpunim të mirëfilltë dhe konstruktiv.Për të varfrit që nuk kanë mundësi tëblejnë mish dhe që, për fat të keq, nëshoqërinë tonë sikur numri i tyre përditëe më tepër po rritet, Kurbani është njëmundësi mjaft e mirë që edhe ata të sig-urojnë një pjesë nga ky mish i kurban-eve. Kurbani e edukon njeriun e pasurpër të dhënë e për të shpërndarë nga pa-suria e tij, për të fituar në këtë mënyrë,kënaqësinë e Zotit; e nxit atë të ndihmo-jë të tjerët dhe të ndiejë thellë në ndër-gjegje kënaqësinë për ndihmën që u af-ron të tjerëve. Kështu, i pasuri jo vetëmqë ka zbatuar një nga urdhrat e shumtë tëAllahut Fuqiplotë, po në të njëjtën kohëai që jep e shpërndanë të mira materialepër hir të Allahut, do të shpëtojë edhenga një ves që në Islam është shumë iurryer, që është koprracia dhe pasioni itepërt për pasurinë e kësaj bote.”

Faljes së namazit të Kurban-Bajramiti priu Dekani i Fakultetit të StudimeveIslame të Prishtinës, Doc. Dr. RexepBoja, ndërsa Myftiu i Kosovës, nga hyt-beja e xhamisë “Sulltan Murat”, iu drej-tua popullit me mesazhin, në fillim të tëcilit theksoi:

“Besimtarë të nderuar! Vëllezër emotra!

Sot është një ditë e madhe festive –Dita e Kurban-Bajramit, dita që bashkonzemrat e myslimanëve anembanë botës,për të përjetuar me shpirt e me ndjenjagëzimin dhe harenë, duke madhëruar efalënderuar Allahun e Gjithëpushtetsh-ëm për begatitë e Tij që na ka dhuruar.

Çdo festë, në vete përmban mesazhee porosi, por festa e Kurban - Bajramitështë një festë shumë e veçantë, sepsemesazhet dhe porositë e saj përçohen jovetëm nëpërmjet fjalëve, por edhe në-përmjet zemrave e veprave të mira. Kjofestë përmban këshilla e porosi shumëdomethënëse, të cilat na ndihmojnë përorganizimin e mirëfilltë të jetës sonë nëkëtë botë, ngase në to përfshihet aspektishpirtëror, ai social e human dhe, përveçtë tjerash, manifestohen me tërë dëlirës-inë hyjnore barazia, uniteti, solidariteti esakrifica.

Jeta e njeriut në këtë botë, duhet të je-të një jetë e devotshme, jetë që në vetepërmban vlerat më sublime e më madhë-shtore, sepse pa këta komponentë, ajodo ta humbiste kuptimin e saj të vërte-të.”

Më tutje në mesazhin e tij, MyftiuTërnava ka folur për Haxhin e Kurbaninsi dhe për nevojën e reflektimit tënjerëzve dhe për angazhimin e tyre për

paqe dashuri e respekt të ndërsjellë.“Haxhi dhe Kurbani, - tha ai, - deter-

minojnë secili në mënyrën e vet, vleratmë fisnike e më madhështore për shoqë-rinë, së pari dashurinë e respektin ndajAllahut, e kjo vlerë krijon premisat përnjë jetë të rehatshme në këtë botë, kuduhet të mbizotërojë paqja ndaj dhunëse konfliktit, dashuria ndaj urrejtjes, res-pekti ndaj nënçmimit, bujaria ndaj kop-rracisë, devotshmëria ndaj degjenerimit,arsyeja ndaj egos dhe lumturia ndaj vua-jtjeve.

Fatkeqësisht, sot bota vuan ende ngakonfliktet e armatosura që sjellin vdekjee padrejtësi, sjellin tmerr e dhunë, sjellinvarfëri e dëbim të popullatës së pafa-jshme. Prandaj, të lutemi në këtë ditë, qënë këtë botë të krijohen kushte e premisapër t’u shuar konfliktet; të lutemi që tëmbizotërojë arsyeja për të parandaluargjakderdhje të reja. Mbase, që të gjithëpajtohemi se njerëzimi sot ka nevojë përpaqe e mirëkuptim dhe jo për dhunë ekonflikte. Nuk duhet harruar se misioniynë në këtë botë është jeta me dinjitetdhe jo me konflikte e dhunë”.

Edhe duanë e namazit të Kurban-Baj-ramit e bëri Myftiu Naim ef. Tërnava.

(r. shkodra)


Si tradicionalisht, Myftiu i Kosovës, Mr. Naim Tërnava, me rastin e festës së Kurban-Bajramit, nga ora 9-12,

në selinë e Kryesisë së Bashkësisë Islame të Kosovës, organizoi pritje urimi. Për ta uruar Myftiun Tërnava,

në selinë e BI të Kosovës erdhën:

Nga institucionet:

Presidenti i Kosovës - Fatmir Sejdiu; Kryetari i Kuvendit të Kosovës - Jakup Krasniqi; Kryeministri i Kosovës -

Hashim Thaçi; Shefi i UNMIK-ut - Lamberto Zanieri; Komandanti i TMK-së Gjeneral Sylejman Selimi, Kryetari i

Prishtinës, Dr. Isa Mustafa.

Nga partitë politike:

Kryetari i LDD-së - Nexhat Daci, nënkryetarët e AKR-së - Ibrahim Gashi, Ibrahim Makolli e Fadil Maloku,

Kryetari i AAK-së - Ramush Haradinaj; Kryetari i PD - Ferid Agani, kryetari i PLK-së - Gjergj Dedaj; një delega-

cion i KLMDNJ-së, dhe shumë personalitete të tjera të jetës politike, kulturore e fetare të Kosovës.

(r.sh.)


Pritje urimi nga Myftiu i Kosovës, Mr. NaimTërnava, me rastin e festës së Kurban-Bajramit

Idriz Kosova u lind më 15 shkurt1941 në fshatin Dërnagllavë të Ka-çanikut. Në moshën katërvjeçare ivdiq babai, Rrahmani, dhe mbetijetim. Filloren katërvjeçare kreu nëvendlindje nën përkujdesjen e mësu-esit të zellshëm e të devotshëm,Nazif Zymberit. Në Kaçanik moriedhe mësimet e para fetare tekmulla Selmani.

Për arsyet e njohura për të gjithëshqiptarët e Kosovës, familja e IdrizKakrrukut, më 9 shtator 1961 ushpërngul nga trojet e veta shekullo-re dhe u vendos me qëndrim tëpërhershëm në Shkup. Në këtë kohëIdrizi si njëzetvjeçar do të punësohetnë një ndërmarrje elektriku. Por askushtet e vështira ekonomike dhe aspuna që bënte, nuk e penguan Idri-zin e etur për dije që pas orarit tëpunës të shkonte tek Hafiz efendiIbrahimi në Shkup për të marrë dituringa fushat e ndryshme islame.

Në vitin 1965 Idriz Kakrruku-Ko-sova u regjistrua në shkollën e mes-me të Damaskut, kurse në vitin 1973kreu Fakultetin “Usulud-din” (Bazat eFesë Islame) në Universitetin eAmanit në Jordani.

Duke parë inteligjencën dhe suk-sesin e lartë në studime, atij iu ofruapunë në Gjykatën e Amanit, por Mu-lla Idrizi, nuk pranoi, sepse ai kishtesynimin që të kthehej tek populli dhevendi i tij dhe atyre t’u shërbente.

Gjatë kohës sa ishte studentë,mulla Idrizi kishte shërbyer si imamnë një xhami të Amanit. Ky fakt tre-gon më së miri nivelin e dijes dhe tënjohurive, sidomos në gjuhën arabetë Mulla Idriz Kosovës.

Mulla Idriz Kosova punoi si imamnë disa fshatra, si në Drenoc të De-çanit, Pozharan të Vitisë, në Shkup,në Mogilë të Vitisë dhe në disa ve-nde të tjera dhe, kudo që shërbeu, udallua për ligjëratat e tija plot urtësi,këshilla dhe mësime…

Është i pa kontestueshëm kontri-buti i Mulla Idriz Kakrrukut dhënëatyre pak shtëpive myslimane që ba-nonin në Fushë Kosovë, e cila ishtesi të thuash një enklavë serbe, që

vështirë se dëgjohej zëri shqip. Dhejo vetëm kaq, por Mulla Idriz Kosovame shokë arriti që në vitin 1985 tëinicojë hapjen e një xhamie në Fu-shë Kosovë. Fillimisht do t’ia nisninpunës në një shtëpi të blerë nga njëserbë, që më vonë rezultoi në xha-mi.

Në vitin 1986, mulla Idriz Kosovau punësua në Arkivin e Kosovës nësektorin e deshifrimit të dokumente-ve osmane, deri në vitin 1990, kur sëbashku me disa punonjës të tjerë ulargua nga organet e dhunshme se-rbe. Gjatë këtyre katër vjetëve mullaIdrizi dha një kontribut të çmuar nëdeshifrimin dhe transkriptimin edhjetëra dokumenteve të provenien-cës osmane që ruhen në Arkivin eKosovës.

Në vitin 1990 në Kosovë filluanprocese të reja dhe frynin erëra tëreja, ndaj dhe Mulla Idriz Kosovaafërmendsh u vu në shërbim, si gji-thmonë, të popullit dhe vendit të tij.Ai kudo që shkonte, që nga foltoret exhamive, odat e burrave etj. këshillo-nte për unitet, tolerancë e bashkim.Kështu ai ishte një nga nismëtarëtpër themelimin e Këshillit të Pajtimit

të Gjaqeve. Dhe jo vetëm që ishtenismëtar, por ai i priu këtij Këshillidhe kontribuoi drejtpërdrejtë që tëfaleshin mbi 300 gjaqe, pa përmend-ur këtu ngatërresat dhe zënkat endryshme, jo vetëm në Kosovë, poredhe në Maqedoni, Mal të Zi, Shqi-përi dhe në Diasporë.

Kurse me të nisur lufta në Koso-vë, mulla Idrizin do ta gjejmë ushtartë rregullt të Ushtrisë Çlirimtare tëKosovës deri në fund të luftës.

Pas mbarimit të luftës Mulla Idrizido të vihet përsëri në shërbim të po-pullit të tij, sidomos të skamnorëvedhe nevojtarëve, fillimisht duke pu-nuar në shoqatën më të madhe tëArabisë Saudite, që qe vendosur nëPrishtinë, duke ndërtuar shumështëpi.

Mulla Idrizi në fillim të 2008 shkoinë Çikago të Shteteve të Bashkuaratë Amerikës, për të dhënë kontributine tij si hoxhë, mualim e hatib dhe përtë përhapur Fjalën e Zotit dhe për tëkultivuar dhe ruajtur ndjenjën kom-bëtare edhe tek shqiptarët e këtyreanëve.

Mirëpo qe caktim i Zotit, që MullaIdrizi atje të qëndroi tetë muaj, dheatje të ndahet nga kjo botë.

Mulla Idrizi ndërroi jetë më 6 nën-tor 2008 në Çikago, dhe pavarësishtse kishte vdekur atje dhe pavarë-sisht se kishte lënë amanet që tëvarrosej aty ku do të vdiste, ai iukthye tokës së Kosovës, për të cilëndha shumë mund dhe sakrificë.

Varrimi i Mulla Idrizit u bë më 16nëntor 2008 në Fushë Kosovë, nëpraninë e familjarëve, miqve, shokë-ve, kolegëve e bashkëpunëtorëve tëshumtë.

Ne kemi njohur për njeri, kolegë,bashkëpunëtor dhe mik shembullor,dhe të tillë do ta kujtojmë përgjith-monë.

Zoti e shpërbleftë me Xhenet!

Gazmend Berisha

Arkivi i Kosovës


Merhum

Në Çikago të Shteteve të Bashkuara të Amerikës

NDËRROI JETË MULLA IDRIZ (KAKRRUKU) KOSOVA(1941-2008)

“Të Zotit jemi dhe tek Ai do të rikthehemi.” (Kuran)

Mulla Idriz (Kakrruku) Kosova

Pas një sëmundje të shkurt tëmërkurën më 17 12 2008 në ora12.00 Mynhenit të Gjermanisë, kuishte transferuar urgjentisht nga spitalii Prishtinës, ndërroi jetë në moshën 27vjeçare imami i veshëm Jakup Hajrizi.

BBiiooggrraaffii::

Jakup Hajrizi, u lind në fshatinShtrubullovë të Drenasit më 14.08.1981, ishte fëmija i dytë në familje, icili që nga fëmijëria kishte pasion përdije dhe veprimtari. Meqë rridhte nganjë familje me traditë të pastër islame,nga stërgjyshërit e tij që aq shumë içmoi, Jakupi pas përfundimit të shkoll-ës fillore në vendlindje mësyu medre-senë e mesme Alaudin të Prishtinës, tëcilën e përfundoi me sukses të shkëlqy-er (1996-2000). Pas përfundimit tëmedresesë dhe pas përfundimit tëLuftës në Kosovë të cilës mezi i shpëtoi,Mulla Jakupi dëshirë të flaktë e kishtestudimin në botën Arabe, ashtu që tapërvetësonte gjuhën e Kur’anit famë-lartë dhe ta kuptonte Sheriatin në ori-gjinal. Kështu Allahu i plotfuqishëm iamundësoi edhe këtë gjë atij, andaj nëperiudhën 2000-2004 Jakupi kalon nëSiri ku e mësoi gjuhën arabe dhe ndoqistudimet universitare për 3 vite radhazinë lëmin e Sheriatit në Degën e Uni-versitetit Al Az’har në Damask të Sirisëpër të vazhduar vitin e fundit të Fa-kultetit në Kajro të Egjiptit.

Pas përfundimit të studimeve në vitin2005 Jakupi kthehet në vendlindje ku epret një vazhdë e gjatë e aktiviteteve.Me të hapur të Xhamisë së re në Zabeltë Ulët, Jakupi vendoset aty si imampër të dhënë kontributin e tij të jashtë-zakonshëm, prej ku arriti të bëhethoxha me i suksesshëm jo vetëm nëkomunën e Drenasit por edhe në tërërajonin e Drenicës dhe me gjerë. Ai jovetëm që ishte një hoxhë dhe ligjëruesi shkëlqyer, por ishte edhe një aktivistpalodhshëm me nxënës dhe rini. Kra-has studimeve islame, ai ndiqte edhe

studimet e Gjuhës Angleze në Fakulte-tin Filologjik, pranë Universitetit të Pri-shtinës. Ishte njeri komunikativ dheshumë i afërt me masën. Respektontedhe ishte i respektuar nga çdokush,gjithnjë me buzëqeshje në fytyrë pristesecilin njeri. Madje Allahu kishte dhënëaftësi dhe butësi të atillë saqë të gjithëkishin lakmi. Shpeshherë neve kolegë-ve të tij edhe pse me të moshuar se aina këshillonte: “Djema kjo është dynjamos të na mashtroi dynjaja nga qëlli-met fisnike qe kemi për hir te Allahut.Vallahi nëse jemi të sinqertë meAllahun padyshim Ai do të na i hapërrugët e hajrit, mirësisë e begatisë”.

Jakupi i ndjerë ashtu siç ishte i mirë,i dashur dhe i mrekullueshëm, ashtuedhe shkoi. Gjatë sëmundjes së tij metë cilën e sprovoi Allahu, ai u treguashumë burrë dhe musliman i vendosur.Ai pothuajse theu të gjitha rekordetmjekësore me durimin që tregoi,madje shpesh edhe mjekët dhe kiru-rgët habiteshin me qëndrimin e tij dhefjalët e ëmbla e mbresëlënëse që flistepërderisa mjekohej. Siç ishte i dashurdhe i sinqertë ashtu edhe ndërroi jetë,mjafton të theksohet se fjalët e tij tëfundit ishin surja El Ihlas-Kaptina eSinqeritetit dhe dëshmia e Shehadetit.

Jakupi vet shfaqi durim të jashtëza-konshëm dhe gjithherë porosiste përdurim. Prandaj se sa ishte i dashurdëshmonte edhe prania e njerëzve nëvarrimin e tij, madje njeri nga bashkë-kolegët e tij porositi të pranishmit përqë për hir të Allahut të kenë durim dhetë konsiderojnë të Allahu shpërbliminpër durimin qe bëjnë. Kështu padyshimçojmë në vend edhe porositë dheamanetet e çmuara që na i përcolli kyvëlla i bekuar gjatë gjithë jetës së tij tëshkurtër, u shpreh ai.

Duke lutur Allahun që hoxhën tonëta bëjë prej banorëve të Firdeusit tëlartë dhe duke lutur të lartëmadhërish-mi që edhe juve te ju shpërblej përpraninë tuaj ju përshëndes edhe një-herë të gjithëve; dhe në emrin tim, nëemër të familjes së Jakupit dhe nëemër të shoqërisë së tij ju falënderoj tëgjithëve për kontributin dhe gatishmë-rinë që treguat gjatë sëmundjes së tij;në veçanti falënderoj rininë e nderuarqë Jakupi i donte dhe çmonte shumëdhe ata e dashtën dhe e çmuan atë.

Varrimi i të ndjerit u bë të Shtunënme 20.12.2008 në vendlindjen e tij nëpraninë e mijëra besimtarëve.

DDrriittoonn MMoorriinnaa


Merhum

Jakup Hajrizi (1981-2008)

Jakup Hajrizi

Xhamia në Zabel të Ulët, ku shërbeu rahmetliu



Të premten, më 24.10.2008, pas një së-mundjeje të shkurtër, M. Qamil Klinaku,imam në pension, e dorëzoi shpirtin fisnik nëmoshën 73-vjeçare.

Ishte i lindur më 25.05.1935 në fshatinBivolak të komunës së Vushtrrisë. Më vonëjetoi në fshatin Buzlum ish-Stanovci i Posh-tëm, ku edhe punoi në detyrën e imamit nëxhaminë e fshatit.

Detyrën e imamit e mori më 01.01.1983,dhe e përmbushi deri më 31.12.2004.

Hoxha i nderuar ishte imam i mirë, mual-im i mirë dhe vaiz i mirë, të cilin do ta kujtoj-në gjatë të gjithë ata xhamatlinj e nxënës, tëcilët i mësoi me shumë përkushtim. Këtë e

dëshmon dita e xhuma, kur u përcoll në pu-shimin e berzahut.

Aktiviteti i tij ishte yrnek, shembull për gjithëimamët e tjerë se si duhet ta kryejë çdonjëridetyrën me shumë përkushtim. Imami i nderu-ar ishte i përkushtuar që Kuranin t’ua mësontetë rinjve, dhe ai arriti për këta 21 vjet të më-sonte rreth 500 vijues jo vetëm nga fshatiBuzlum, po edhe nga fshatrat përreth.

Të gjithë punonjësit e Këshillit të BashkësisëIslame të Vushtrrisë, kujtojnë me respekt punëne tij.

BBaassrrii ZZeekkoollllii

Merhum

Mulla Qamil Klinaku

Mulla Qamil Klinaku

Muaji shtator, apo thënë më mirë, muaji iRamazanit për Pejën ishte muaj i madh i ibade-teve dhe adhurimit ndaj Allahut, por ishte edhemuaj i pikëllimit dhe vajit, sepse në këtë muaj ushkëput edhe hallka e fundit e zinxhirit të ple-jadës së ndritshme të hafëzëve të qytetit. Më27.09.2008, natën e madhe të Kadrit, pushoisë rrahuri zemra e alimit, hoxhës, imamit, hafë-zit, edukatorit shumëvjeçar dhe plakut të qytetittë Pejës, - Hfz. Rexhep ef. Kadushës.

I lindur në Pejë më 14.05.1923, nga babaiSylejman dhe nëna Zyryfa, në një familje tënderuar me tradita të lashta qytetare e fetare.

Qysh në moshën e re i vdes babai dhe gjithëpërkujdesjen ndaj tij e merr nëna Zyryfa. Xhaxhai i tij HafizMustafë ef. Kadusha duke parë zgjuarsinë e tij qysh nëmoshë të vogël, dhe duke i shpjeguar gjëra të fesë, ai në tëhasi një interesim shumë të madh për fenë, prandaj e dër-goi në medresenë ATIK të Pejës, që të mësoj hivzin (Kuraninpërmendësh) ngase kjo ishte edhe dëshirë e babait të tij,tashmë të ndjerë.

Si nxënës në Medresenë e Pejës, mulla Rexhep efendiume zgjuarsinë e tij dhe afinitetin që ia kishte dhuruar Kri-juesi, menjëherë ra në sy te profesorët, andaj hoxha i nderu-ar Hafiz Sylë efendi Pajaziti filloi menjehere me të, mësimine Kuranit përmendësh dhe brenda 20 muajve gjegjësisht nëmoshën 16 vjeçare përfundon hivzin.

Pas përfundimit të medresesë, KBI-e në Pejë e dërgonimam në fshatin Llukë e poshtme, ku shërbeu 3 vite, dhe ushqua si imam me virtyte shumë të larta njerëzore.

Më pastaj hafizi dërgohet imam në fshatin Graboc, dhepër 34 vite rresht ishte imam në këtë fshat, ishte i respektu-ar jo vetëm në fshatin që shërbente si imam, por kudo qëshkonte zgjonte kërshërinë e atyre që e dëgjonin.

Hafizi i nderuar ishte shumë i dalluar edhe në edukimindhe shkollimin e brezave të rinj me mësime kuranore, të rin-jve ua mësonte Kuranin përmendësh, ishte dashamir i madh

i arsimit, dhe këtë e tregoi në vepër sepse të gji-thë fëmijët e tij i shkolloi, dhe atë në superlativ,gjithashtu punoi shumë edhe me nipin e tij Ble-ndi Kadusha, i cili nga gjyshi i tij hafizi i nderuarmësoi përmendësh një pjesë të madhe të Kur-anit.

Hafizi u pensionua në vitin 1989 por aktivitetii tij nuk merr fund me pensionim, ishte i palod-hur për të shërbyer edhe pas pensionimit, ishteshumë vital në shëndet dhe i kthjellët nga mend-ja kështu që kur e kërkonte nevoja që të bëntezëvendësime ndonjë nga imamët e qytet sa ishinnë haxh, apo për arsye tjera, fare nuk pritonte t’ikryente shërbimet e një imami.

Ka qenë njohës i mirë edhe i disa gjuhëve të huaja që imësoi si autodidakt, si gjuhën turke, gjermane, italiane,boshnjake etj.

Më 28 shtator 2008 u varros në varrezat e qytetit të Pejës,afër varrit të gruas së tij e cila poashtu vdiq në muajin Ram-azan pikërisht në natën e 27 të kadrit sikurse edhe vet hafizi.

Ishte shumë i afërt me kolegët, edhe pse ndoshta neishim në gjeneratë shumë më të re se ai, por me mjeshtërinëe edukatorit dinte të futej brenda shpirtit të çdo njërit prejkolegëve. Këtë cilësi e kishte edhe me xhematin. Ishte shu-më mendjeprehet dhe dinte t’i adaptohej çdo ambienti kundodhej, me pleq, të rinj, apo edhe intelektual të profilevetë ndryshme. Gjatë tërë jetës lexonte, nuk u nda asnjëherënga libri i Allahut xh.sh., Kurani.

Ndarja e përkohshme me hafizin, ishte një dhembje emadhe për kolegët, miqtë e në veçanti për xhematin, këtë edëshmoj edhe pjesëmarrja e madhe e xhematit në varrimine tij, ngase i takonte plejades së hafizve të qytetit, dhe kurvdiç ishte hafizi i fundit i qytetit të Pejës.

Lusim Allahun xh.sh., që ta mëshirojë dhe shpërblej mexhennet për punën e tij, në të mirë të njerëzimit e në veçan-ti të Islamit në këto hapësira.

FFuuaadd HHooxxhhaajj

Haxhi Hafiz Mulla Rexhep ef. Kadusha

Mulla Rexhep Kadusha

Documents

Dituria Islame 220-221