Upload
alia
View
186
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
DİYABET ve BESLENME. Prof. Dr. Gülay KOÇOĞLU Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Diyabet ;. Pankreastan salg ı lanan insülin h ormonu yetersizli ğ inde veya kullan ı m ı nda bozukluk sonucu ortaya ç ı kan ve CHO, ya ğ , protein metabolizmas ı nda bozukluklarla seyreden bir hastal ı kt ı r. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
DİYABET ve BESLENME
Prof. Dr. Gülay KOÇOĞLUHalk Sağlığı Anabilim Dalı
Diyabet;
Pankreastan salgılanan insülin hormonu yetersizliğinde veya kullanımında bozukluk sonucu ortaya çıkan ve CHO, yağ, protein metabolizmasında bozukluklarla seyreden bir hastalıktır.
İnsüline bağımlı (IDDM-Tip 1), (%5-10)
İnsüline bağımlı olmayan (NIDDM- Tip 2) (% 90-95)
Gestasyonel % 2-3 (Tüm gebelerin % 7’sinde)
Prediyabet
IGT(Bozulmuş glukoz tolerans testi)-(yemekten 2 saat sonraki kan şekeri
140-199 mg/dl)
IFG (Bozulmuş açlık kan şekeri)- (AKŞ 115-125 mg/dl)
Görülme Sıklığı
Dünya genelinde % 2, 2000 yılında toplam 160 milyon
vaka varken, 2010 yılında ise 200 milyon vaka
olacağı tahmin edilmektedir. Türkiye yetişkinlerde % 2-2.5
glikozüri olduğu bildirilmiştir.
1995 verilerine göre dünya nüfusunun % 7.4’inde kan şekeri yüksekliği sorunu var.
2025’de % 9 beklenmekte ABD de 20-74 yaş arası prevalans %6.6
bilinmeyen olguların % 50 civarında ABD de bozuk glukoz tolerans testi oranı
% 15.6 Bozulmuş açlık glukozu % 8.1
World wide epidemic
Zimmet, Nature 2001
India:2000:32 mill2020: 81 mill
Türkiye’de
TÜDEP 20-80 yaş grubu %7.2, BGT %6.7
Kuzey Kıbrıs %11.3, BGT %13.5 Bilinmeyen diyabet olguları %30 Öztürk ve ark. %5.6 Pala ve ark. %4.4 3. sıklık Acemoğlu ve ark. %4.2
Türkiye’de Yapılan Çalışma Sonuçlarına Göre; % Türk Diyabet Cemiyeti
2-2,5 glikozüri
T.E.K. H.A.R.F. (1990)
3.4 (E 2.8 , K 4.2)
(1995) E Ciddi artış, K hafif artış
Kayseri (1995) 6.9 AKŞ yüksekliği
Ulaş (20 +) (1998) 5.3 AKŞ yüksekliği
Sivas il merkezi (65 +) 2001
19.7 AKŞ yüksekliği
DSÖ Türkiye Tahmini 1-2 diyabetli
Oran Hasta sayısıDiyabet. %7.2 2.600.000Yeni DM %32.3 832 000Bilinen DM %67.7 1.768.000
IGT %6.7 1.800.000
Türkiye’de Diabetes MellitusTürkiye’de Diabetes Mellitus (2000 yılı 20+ yaş erişkin nüfus sayımına göre)(2000 yılı 20+ yaş erişkin nüfus sayımına göre)(İstanbul Tıp Fakültesi, Sağlık Bakanlığı, DSÖ)(İstanbul Tıp Fakültesi, Sağlık Bakanlığı, DSÖ)
(Satman İ, TURDEP Group: D Care 2002)
Epidemiyolojik Özellikleri
I- Coğrafik Dağılım IDDM Yıllık İnsidans(Yüz binde)Finlandiya 30Japonya 1
Ülkelere göre 36 kat fark var.NIDDM Prevalans(%)Pima Yerlileri 35Malenezyalı 34Japonya 1
II- Etnik Dağılım
Aynı çevre içinde yaşayan değişik etnik gruplar arasında farklılık gösteriyor.
III-Yaşa Göre DağılımIDDM Genç yaşlarda (adolesan)-%90NIDDM Genelde orta yaşlarda,
Özellikle 50 yaştan sora düzenli artıyor
IV-Yaşam Biçimi
Özellikle NIDDM için ; Batılaşmış biçim etken
Yüksek kalorili Rafine ve az posalı besin Fazla basit şeker, tatlı ve alkol Az fiziksel aktivite NIDDM hastaların % 80’i şişman
Ti 2 diyabet oluşumunda yaşam stili faktörleri
Delil Riski azaltanlar Riski arttıranlarİnandırıcı Fazla kilolu ve
şişmanların zayıflamasıFiziksel aktivite
Fazla kilolu olma, şişmanlıkAbdominal şişmanlıkFiziksel inaktiviteMaternal diyabet
Çok muhtemel
NSP(Posa) Doymuş yağlarI.U.M
Muhtemel n.3 yağ asitleriDüşük Gİ besinYeterli emzirme
Total yağ alımıTrans yağ asitleri
Yetersiz Vit. E, Cr, Mg,Biraz alkol
Aşırı alkol
V- Mevsim
IDDM insidansı yaz aylarında azalıyor.Viral etyoloji- Akut stress?
VI- GenetikIDDM HLA DR3 DR4 etkili , risk 4-8
kat NIDDM DNA polimorfizm
Beslenme – Diyabet Etkileşimi
Şişmanlık: Her şişmanda Tip 2 diyabet
gelişmez. Kilosu fazla olmayanlarda da Tip 2
diyabet olabilir. Genetik yatkınlığı olanlar
şişmanlarsa ortaya çıkabilir. Genetik dispozisyon bağımsız olarak
şişmanlığa ve insülin rezistansına yol açabilir, ki bu da Tip 2 diyabet riskini arttırır.
Şişmanlık;
İnsülin gereksinimini arttırır. Beta hücrelerinden salınım yanıtı yetersiz olur. Hücrelerde insüline direnç gelişir. İnsülin direnci gelişince önce insülin
salınımı uyarılır, hastalık ilerledikçe insülin azalır, kan şekeri yükselir.
İnsülin salınımı azalınca karaciğerde glikoz yapımı artar(glikotoksisite)
Daha sonra adipositlerde de duyarlılık azalır, serbest yağ asitleri yükselir, bu pankreasın insülin salınımını azaltır. KC glikoz üretimini arttırır (lipitoksisite )
Diyetin doymuş yağ içeriğinin fazla olması bozulmuş glikoz toleransı, açlık kan şekeri yüksekliği ve fazla insülin salınımı riskini arttırmakta.
Doymamış yağ asitlerinin daha fazla alınması Tip 2 diyabet riskini azaltmakta, açlık kan şekeri ve 2-saatlik p.p. glukoz konsantrasyonlarını düşürmekte
Uzun zincirli yağ asitlerinin arttırılması insülin duyarlılığını arttırmakta.
Toplam yağ miktarının fazla oluşu açlık insülin düzeyinin yüksek oluşu, insülin duyarlılığı indeksinin düşük oluşu ile ilgili
Hastalığın çabuk ilerlemesinde de etkili
Diyetteki Saf Şeker Oranı: Sukrozu çok tüketen toplumlarda daha çok görülüyor.
Diyetteki Posa Miktarı: Posalı besinlerin kan şekerini düşürücü etkisi var, insülin gereksinimini azaltırlar (NSP). Bozulmuş glukoz toleransını düzeltirler.
Yağ Asitleri ve Na tuzlarının fazla alınması veya B6 eksikliği triptofan metabolizmasını bozar, bu aşırı xanturonik asit yapımına yol açar ve insülin bağlanır
Protein ve mineral yetersizlikleri enzimatik reaksiyonları bozar. (Zn, Cr, B-C vitamini.)
Ağır PEM pankreas harabiyeti yapabilir
Malnutrisyonda DM
Tropikal bölgede görülür Tip 2 2 türlü olabilir;
Fibrokalküloz pankreatik diabet Protein yoksunluğu diabeti
Protein yoksunluğu DM
Beslenme bozukluğu olan genç erişkinde görülür
İnsulin direnci var. Yüksek dozlarda insulin gerekir
KORUNMA
Primer Sekonder Tersiyer
Primer korunma
İnek sütü proteinlerinin neonatal period ve erken bebeklikte verilmemesi
Serbest radikal avlayıcı maddelerin verilmesi
Antijen toleransının gelişimini desteklemek
Beta hücrelerinin dinlenmesine izin vermek
immunsupresyon
DM ve BGT önleme
Beta hücre fonksiyonunu artırma, destekleme
İnsülin rezistansını azaltma
İnsülin rezistansını azaltan durumlar
Obezitenin önlenmesi Enerji tüketimin azaltma, yağ içeren
yiyeceklerden kaçınma KH içeriğinin büyük bir kısmını
çözünebilir lifler, rafine edilmemiş kaynaklar
Diabetojen ilaçlardan kaçınma Artmış fiziksel aktivite
Sekonder Korunma
Tarama yöntemleri Amaç: Hastalığa sahip veya
geliştirme riski olan ve müdahalenin yararlı olacağı semptomsuz bireyleri belirlemek
Kimler Riskli?
Aile öyküsü olan Aktif yaşam tarzını sedanter hayata
döndüren, kırsal toplumdan kentsel topluma dönen
Gebeliğe bağlı DM, BGT, iri bebek öyküsü Kronik metabolik sendromun diğer
unsurları hipertansiyon, dislipoproteinemi, obezite
OGTT KİMLERE YAPALIM?
Aile hikayesi olan AKŞ 100-126 mg/dl. Arasında İzah edilemeyen retinopati , nöropati ,
nefropati , KAH, Periferik damar hastalığı , SVH. Özellikle 50 yaş da başlarsa
AKŞ N. Glukozüri varsa.
Spontan abortus , prematüre doğum ölü doğum , iri bebek , hidroamnios-gebelik toksemisi olan kadınlara
Tersiyer Korunma
Akut ve kronik komplikasyonların önlenmesi ve geciktirilmesi
Hipoglisemi, ketoasidoz ve enfeksiyonlar akut ve yaşamı tehdit eder
Kronik komplikasyonlar yaşamı ve yaşam kalitesini tehdit eder
DİYABET NASIL KONTROL ALTINA ALINIR?
BESLENME (DİYET), İNSÜLİN ve/veya İLAÇ, FİZİKSEL AKTİVİTE PSİKOLOJİK DESTEK (Gerektiğinde)tedavide birbirini tamamlayan en önemli
faktörlerdir.
Bunların benimsetilmesi için mutlaka EĞİTİM programları uygulanmalıdır.
Diyabette Diyet Tedavisi
1994 yılından itibaren “diyet tedavisi” yerine “tıbbi beslenme tedavisi” (TBT)terimi kullanılmaya başlandı.
TBT birbirini izleyen dört aşamadan oluşur.
1. Metabolik ve yaşam tarzı parametrelerini değerlendirme
2. Hedef saptama3. Eğitim4. Klinik sonuçları değerlendirme, izleme
TBT diyabet tedavisinin temel unsurudur. Amaçları;
İnsüline olan gereksinimi azaltarak kan şekeri düzeyini normale yakın seviyede tutmak,
Hipo ve hiperglisemiyi önlemek, İdeal vücut ağırlığını sağlamak, Diyabete bağlı oluşabilecek
komplikasyonları önlemek, geciktirmek, Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı
kazandırmak Yaşam süresini ve kalitesini yükseltmektir.
Diyet Tedavisi İlkeleri- Enerji ağırlığa ve fiziksel aktiviteye göre ayarlanır. Şişmansa ılımlı kilo kaybı (toplam 5-10 kg) bile metabolik kontrolü sağlar
Enerji Gereksinimi (k.kal/kg vücut ağırlığı)Vücut Ağırlığı Fiziksel Aktivite Düzeyi
Düşük Orta Yüksek
Şişman 20-25 30 35
Normal 30 35 40
Zayıf 35-40 40-45 45-50
CHO
% 50-60 olacak şekilde. En az % 40 olmalıdır.
Çoğu kompleks CHO tür verilir. % 15 Fruktoz, Laktoz veya Her öğün 10 g çay şekeri verilebileceği
tartışılıyor. Diyetin posa içeriği yükseltilmeksizin
CHO verilmesi özellikle Tip II diyabetiklerde trigliserit ve LDL düzeylerini yükseltebilir.
CHO Seçiminde İlkeler Kan ekerini hızlı yükselten basit CHO’ları
azaltarak kompleksleri artırmak, Düşük Gİ (Glisemik İndeks)li besinleri
seçmek. Glisemik indeks= 50 gr CHO içeren bir
besinin 2 saat içinde oluşturduğu kan glikozu artış alanının, aynı miktar CHO içeren referans (Glikoz- beyaz ekmek) besinin oluşturduğu kan glikoz artış alanına oranlanması ile bulunan bir değerdir.
Diyet posasını artırmak
Karbonhidrat TürleriHızlı Yükselten
(Posa yok)Yavaş Yükseltenler
Düşük posalı Yüksek posalı
Çay şekeri Beyaz ekmek Kurubaklagil
Bal, pekmez Unlar(rafine) Kepek ekmek
Reçel, marmelat Tuzlu bisküvi Bulgur
Çikolata Patates Sebzeler
Şekerleme Pirinç Meyveler
Meşrubat, hazır meyve suları
Makarna Çavdar-yulaf ekmeği
Bazı Besinlerin Glisemik İndeksleriTahıllar
Beyaz ekmek 100 Pirinç 83
Corn flakes 115 Tam kepek 74
Darı 103 Bulgur 65
Çavdar gevreği
95 Makarna 64
Çavdar ekmeği
89 Spagetti 38-61
Yulaf Ezmesi 87 Arpa 31
Kök Sebzeler Kuru baklagiller
Patates püresi 100 Kuru fasulye 57
Haşlama patates
80 Bezelye 65
Haşlanmış havuç
92 Nohut 49
Çiğ havuç 16 Barbunya 45
Kır. Mercimek 37
Soya fasulyesi 20
Meyveler
Muz 84 Mandalina 55
Kavun 71 Elma 53
Kayısı 72 Şeftali 40
Portakal suyu 67 Armut 40
Portakal 66 Greyfurt 36
Üzüm 62 Erik 34
Karpuz 61 Kiraz 32
Bal 87
Çikolata 68
Kuru üzüm
64
Dondurma 36
Süt 34
Fıstık 11
Diyetteki Posayı Nasıl Arttırabiliriz? Kepekli ekmek yenilmeli, Pirinç yerine bulgur tercih edilmeli, Meyve suyu yerine meyve yenilmeli, Meyvelerin mümkünse kabukları
soyulmamalı, Öğünlerde bol salata yenilmeli, Günde iki porsiyon sebze yemeği
yenilmeli, Haftada en az 2-3 kez kurubaklagil
yemeği tüketilmeli
MEYVELER ÖLÇÜSÜ Posa
(g)
Enerji(k.kal)
Armut 1 orta boy 4 100
Elma(kabuklu) 1 orta boy 3 80
Çilek 1 su bardağı 4 45
Muz 1 orta boy 2 105
Portakal 1 orta boy 3 60
Şeftali(kabuklu) 1 orta boy 1 40
Üzüm ½ su bardağı
1 30
Kuru erik 3 adet 2 60
Kuru incir 2 adet 4 95
SEBZELER(Pişmiş)
ÖLÇÜSÜ Posa(g)
Enerji(k.kal)
Brokoli ½ su bardağı
2 25
Bezelye ½ su bardağı
2 65
Lahana ½ su bardağı
3 30
Ispanak ½ su bardağı
2 20
Kabak ½ su bardağı
1 20
Patates fırın (kabuklu)
1 orta boy 4 200
K. BAKLAGİLLER
Kuru fasulye ½ su bardağı
3 115
Mercimek ½ su bardağı
4 115
TAHILLAR ÖLÇÜSÜ Posa
(g)
Enerji(k.kal)
Beyaz ekmek 1 dilim < 1 60
Buğday kepeği
1 yemek kaşığı
2 10
Çavdar ekmeği
1 dilim 3 80
Galeta 1 adet < 1 115
Beyaz pirinç ½ su bardağı 1 115
Kepekli buğday ekmeği
1 dilim 2 60
Esmer pirinç ½ su bardağı 2 110
Spagetti ½ su bardağı 1 100
Yulaf ezmesi ¾ kupa 3 95
DİĞERLERİ ÖLÇÜSÜ Posa(g)
Enerji(k.kal
)
Domates 1 orta boy 2 30
Havuç 1 orta boy 2 30
Ispanak 1 su bardağı 1 10
Kereviz 1 sap <1 5
Marul 1 su bardağı 1 10
Salatalık ½ su bardağı <1 5
Ay çekirdeği ¼ su bardağı 2 210
Ceviz ¼ su bardağı 1 95
Fıstık ¼ su bardağı 3 215
Pat. Mısır 1 su bardağı 1 30
Protein
Yüksek proteinli diyetler glomerüler hasar oluşumunu hızlandırırken düşük proteinli diyetler glomerüler basıncı azaltarak böbrek yapı ve fonksiyonlarını korur.
Günlük 0.8-1 gr / kg veya % 10-20 oranında verilir.
Nefropati varsa azaltılır (0.6-0.8 g / kg). Sürekli peritonal diyaliz yapılan hastalarda
amino asitlerin peritonal membrandan dializata geçmeleri sonucu protein kaybı olur, bu nedenle 1.2-1.4 g / kg protein verilir..
Yağ Adipoz dokuda lipoprotein lipaz
aktivitesi bozulur, serbest yağ asitlerinin mobilizasyonu artar. Karaciğerde VLDL artar. Daha sonra da kanda LDL ve serbest yağ asitleri düzeyleri yükselir.
Enerjinin % 25-30’u ( % 7-10 S, % 10-12 M,% 10 P) yağdan gelecek şekilde düzenlenir.
< 300 mg/ gün kolesterol, balık yağı(n.3).
Magnezyum
Diyabetiklerin % 25’inde hipomagnezemi görülmektedir.
Magnezyum insülin biosentez ve sekresyonunda rol oynar. İnsülin ise magnezyumun eritrositlere taşınmasına neden olur.
Hipomagnezemi durumunda retinopati ve kalp-damar komplikasyonları gelişimi kolaylaşmaktadır.
300-350 mg / gün alınması önerilir.
Çinko
İnsülinin aktif hale getirilmesinde rol oynar.
Diyabetiklerde idrarla Zn atımının arttığı, timülin yapımında (bağışıklık maddesi) azalma olduğu bildirilmektedir.
12-15 mg / gün alımı önerilir.
Krom
Yetersizliğinde deney hayvanlarında glikoz intoleransı, insanlarda glikoz ve lipit metabolizmasında bozukluklar olduğu gösterilmiştir.
Krom insülinin etkisini arttırarak glikozun hücre içine girmesini sağlar.
50 mg / gün alınması önerilir.
Selenyum
Pankreasın ekzogrin fonksiyonunun devamı için gereklidir.
Kalsiyum;
Diyabetiklerde intrasellüler Ca artar. Bu da glikolizi inhibe eder, glikoz kullanımı ve glikojen yapımı azalır.
Ayrıca Ca metebolizmasında bozukluk olması kapiller permiabiliteyi arttırarak hiperinsülinemiye neden olur. Komplikasyon oluşumu bu şekilde kolaylaşmaktadır.
1200 mg / gün alınmalıdır.
Fosfor
Diyalize giren diyabet hastalarına verilen yüksek protein (1.2-1.4 g/kg) nedeniyle fosfor düzeyleri de yükselir. Diyette fosfor 1200 mg’ın altına düşürülemez. Bu durumda fosfor bağlayıcı ilaçlar (kalsiyum içerenler tercih edilir) kullanılır.
Sodyum
Barsak lümeninde sodyum ve glikozun aynı taşıyıcı ile emilmesi sodyum tüketimi ile glikoz emilimi arasında pozitif bir ilişkiye yol açmaktadır.
Tuz alımının 3-6 g / gün olarak sınırlandırılması yararlı olur.
Önerilen her 1000 k.kalori için 1 g alınmasıdır.
Vitaminler
E ve C vitamini özellikle verilir. Tip II diyabetiklerde lipit peroksidasyonunun artması sonucu metabolik kontrolün azaldığı, oksidatif stresin diyabetik komplikasyonların artmasına yol açtığı öne sürülmüştür. Özellikle E vitamini 100-200 mg / gün verilmelidir.
Her öğün C vitamini içeren besinlerin yenmesi de antioksidan aktiviteyi arttırır.
B grubu vitaminler poliüri ve nöropati varsa eklenir.
Öğün Sayısı
6-8 kez yemek yemesi önerilir. Genellikle 3 ana, 3 ara olacak şekilde
ayarlanır. Bu şekilde insülin kullanımı
dengelenir, insüline ihtiyacın azalması sağlanır.
Posa
Posa arttırılır. Gastrik boşalmayı geciktirerek CHO emilimini yavaşlatır. Jel oluşturup absorbsiyonu yavaşlatır. Posalı besinlerin içerdiği nişasta ince barsaklardan hızlı sindirilemez, mevcut CHO kolona geldiğinde ya bakteriler tarafından fermantasyona uğrar, ya da feçesle atılır.
Bu olumlu etkileri gözönüne alınarak 20-35 g/gün posa önerilir. Her gün kepek veya kepeği ayrılmamış tahıl ürünleri , kurubaklagiller, sebze-meyve alınması istenir.
Alkol
Alkol glikoza metabolize olmaz ve glikoneogenezi inhibe eder.
Yağ asidi gibi metabolize olur, trigliserit sentezini arttırır.
Düzenli beslenmeyen, öğün atlayanlarda insülin ve/veya OAD etkisiyle birlikte hipoglisemiye yol açabilir.
Talepleri olduğu takdirde iyi kontrollü hastalara 60 ml / gün verilebilir. Buna uygun olarak diyet ayarlanmalıdır.
İnsülin Kullanıyorsa;İnsülin tipine göre, öğün zamanı ayarlanır.
Etkinin maksimum olduğu zamana öğün denk getirilir.
Sabah-akşam karışık insülin yapılıyorsa; Total enerjinin 1/12si ara 3/12’si ana öğün
veya2/10 kahvaltı 2.5/10 öğle, 2.5/10 akşam,
1/10 ara veya2/9 ana, 1/9 ara öğün olacak şekilde 3
ara- 3 ana öğün verilir. Günde 4 kez regüler insülin alanlarda 4
öğüne bölünür.
Sabah, öğle, akşam regüler, gece yatmadan önce orta etkili insülin alanlara 3 ana öğün, gece yatmadan 1 ara öğün verilir.
Sabah, öğle regüler, akşam karışım alanlara 3 ana, 1 ara öğün verilir.
Ara öğünlerin sadece CHO olmaması sağlanır. CHO+ Protein (Peynirli sandviç, yumurta + ekmek vb)
Juvenil Diyabet
Amaç: Optimal büyümeyi sağlamak İdeal ağırlığı korumak, şişmanlığı veya
zayıflığı önlemek Kan şekerini normale yakın sınırlarda
tutmak Lipitlerin yükselmesini önlemek Akut-kronik komplikasyonları önlemek-
geciktirmek-tedavi etmek
Diyet Tedavisi: Enerji Gereksinimi:12 yaştan küçüklerde: K: Yaş X 100+1000 kkal , E: Yaş X 125+ 1000 kkal . Aktiviteye göre % 10-20 arttırılıp
azaltılabilir. CHO: % 55-60 CHO (Sükroz %5
eklenebilir) Protein: % 10-20 Protein, % 20 süt
çocuğu, % 15 erken çocukluk, % 12 geç
çocukluk, Mikroalbüminüri varsa 0.8-1 gr/kg, Diyabetik nefropati varsa % 8 (bazal düzey)
Yağ: <% 30 olacak şekilde ve 1/3 S, 1/3 M, 1/3 P şeklinde verilir.
Kolestrol : Her 1000 Kal için 100-150 mg verilir. n.3 yağ içeren kaynaklar (balıklar) kısıtlanmaz.
Posa: 20-35 g. ( Sebze – meyve –kuru baklagiller)
Vitamin- Mineral : Ek gerekmeyebilir. Mg (insülin rezistansı,CHO intoleransı) eksikse verilir. Cr gerekmez.
Tuz : 1000 Kalori için 1-1.5 gr, toplam <4.5
Hasta Komada Gelirse:
Hastanın olduğu ağırlık X 30-40 =A
Kalori İlk 6 saatte A / 4 verilir = B Kalori II. 6 saatte B + 50-100 = C Kalori III. “ “ C + 50-100 = D Kalori IV. “ “ D + 50-100 = E Kalori
Besin Çeşitleri: I. 6 saatte basit şekerli (limonata vb) II. “ “ protein içerikli (süt-yoğurt) III. “ “ protein + kompleks CHO IV. “ “ uygun değişimli.
2-3 gün kristalize insülin günde 4 kez yemekten ½ saat önce (4 eşit öğünde) yapılır.
Yapay Tatlandırıcılar
SakkarinTatlılık= (Sukroz=1 ise) 200-700Tat Karakteri= Geç algılanır, ağızda kalıcı
tat bırakır, ısıya dayanıklıdır.Maksimum Doz: 2.5 mg / kgAspartamTatlılık (Sukroz=1 ise) 180Tat Karakteri= Sukroza benzer, ağızda acı
tat bırakmaz, ısıya dayanıksızdır.Maksimum Doz: 40 mg / kg
Asesulfam-KTatlılık (Sukroz=1 ise) 130-200Tat Karakteri: Sukroza benzer, çabuk
algılanır, ağızda farklı bir tat bırakmaz, ısıya dayanıklıdır.
Maksimum Doz: 15 mg / kgSıklamatTatlılık (Sukroz=1 ise) 30Tat Karakteri: Sukroza benzer, ağızda
metalik ve acı bir tat bırakır, ısıya dayanıklıdır.
Maksimum Doz: 11mg / kg
60 kg ağırlığındaki bir insan 1 günde;
Sakkarin içeren Hermestas‘ tan 12 adet, Aspartam içeren Diyet Tat, Sanpa vb.den 120 adet, Ase-sulfam-K içeren Sweet’N Low’dan 120 adet, Siklamat-Sakarin birlikte içeren
Dulcaryl’den 50 adet kullanabilir.
Diyabetik Ürünler
Tatlandırıcı içeren özel diyabetik ürünlerin diyabetli hastaların beslenme programlarının gerekli bir parçası olmadığı ve önemli katkıda bulunmadığı ileri sürülmektedir.
“Diyabetik” terimi o yiyeceğin serbestçe kullanılabileceğini ve yararlı, hatta tedavi edici olabileceğini göstermemektedir.
Bu konuda hastalara bilgi verilerek günlük alınabilecek dozlar belirlenmelidir.
Bunların da enerji verdiği unutulmamalıdır.
Evde tatlandırıcı kullanılarak tatlı yapılabilir. Isıyla bozulma göz önüne alınarak piştikten sonra tatlandırıcı eklemeye dikkat edilmelidir.
Egzersiz
Diyabetik Hasta Eğitimi Kronik bir hastalık olan diyabetin tedavisinde
eğitim çok önem taşımaktadır. Bu konuda broşür vb. materyal hazırlanarak
periyodik olarak hastaların 10-20 kişilik gruplar şeklinde eğitime alınmaları gerekir.
Medikal tedaviyi takiben 1-3 hafta sonra 5 günlük süre içinde uygulanmalı, sürekliliğini sağlama için 1-2 yıl aralıkla tekrarlanmalıdır.
Ülkemizde Ulusal Diyabet Eğitim Grubu (UDEG), 1994 yılından beri bu konuda faaliyet göstermektedir.
Tüm büyük hastanelerde uzman hekim, diyetisyen ve hemşireden oluşan bir ekip kurularak diyabet eğitim sertifikası alması sağlanmalı, bu konuda hizmete başlanmalıdır.
Hasta eğitiminde ele alınacak konular Diyabetle ilgili genel bilgi Psikolojik destek Beslenme Egzersiz Tedavi(ilaç-insülin) Kendi kendini takip Akut komplikasyonları önleme Ayak, cilt ve diş bakımı Davranış değişikliği için stratejiler, risk
faktörlerini azaltma ve sorunlara çözüm Diyabetik gebelerde ve emziklilerde tedavi
DİYABET Hastalar ve sağlık personeli arasında sıkı ve sürekli işbirliğini gerektiren kronik bir hastalıktır