Beslenme Eğitiminin 5-8 Yaş Grubunda

Beslenme Durumu (obesite, malnutrisyon) ve

Davranışları (atıştırma, öğün atlama,..) Üzerine

Etkisi

Prof. Dr. S. Songül Yalçın

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

AMAÇ

Bu prospektif müdahale çalışmasında,

◦ öğretmen-anne-çocuk destekli

◦ beslenme eğitiminin

◦ 5-8 yaş grubunda

◦ çocuğun beslenme ve sağlık durumu ve

beslenme alışkanlıklarına etkisi

Çalışmanın analizi

Çocukların besin tüketim sıklıkları, beslenme durumları ve alışkanlıkları, büyüme durumları, beslenme bozuklukları, gelişim durumları, diş sağlığı analizleri, aile ve çocuk hakkında genel özellikler

Çocuk ve ebeveyine verilen eğitiminin besin tüketim sıklıkları, beslenme durumlarına etkisi

Verilen eğitimin etkisi ebeveyn ve çocuk kişilik özellikleri, çocuğun gelişim durumuna göre

Çalışma takvimi

2006-2007 dönemi

Anket, onam formunun hazırlanması,

Etik Kurul izni ve Milli Eğitim Bakanlığından izin alınması

2007-2008

Sağlık taraması: Antropometrik ölçümler, görme, duyma, genel fizik muayene, diş, tansiyon

Aile anketleri (demografik, sağlık, beslenme özellikleri ve davranış sınıflaması)

Öğretmen CBCL anketleri

2008-2009

Antropometrik ölçümler, tansiyon ölçümü

Beslenme anketi

Sağlıklı çocuk resim çizimleri

Modüler beslenme eğitimi

Saha çalışmasında yer alanlar

Prof. Dr. S. Songül YALÇIN

Prof. Dr. Gülden PEKCAN

Öğr. Gör. Eda KÖKSAL

Prof. Dr. Meryem UZAMIġ TEKÇĠÇEK

Değerlendirme

Sağlık-beslenme alışkanlıkları

Antropometrik ölçümleri,

Fizik muayene ve diş muayenesi

Çalışmaya katılma durumu

OSED 197 (% 77.6)

DSED 509 (% 71.2)

Ailede risk faktörleri, 2008

10,9

13

24,3

43,7

40,9

56,3

19,8

9,8

13,7

10,7

0 20 40 60

Anne fazla kilolu

Baba fazla kilolu

Ailede şişmanlık öyküsü

Şeker hastalığı

Kalp hastalığı

Yüksek tansiyon

Kan yağlarında yükseklik

Felç

Kanser

Anemi

%

Öğün atlayan çocuklarda atlanan ana öğün

dağılımı

DSED OSED

Ana öğün atlayan 54.3 48.8

Çocuklarda ana öğün atlama nedenleri, %

DSED OSED

Canı istemediği için, iştahsız 73.8 51.5

Sabah geç kalktığı için 27.1 36.7

Oyuna daldığı için 25.3 17.3

Atıştırdığı için 23.5 11.2

Zaman yetersizliği 14.0 20.4

Evde hazırlanmadığı için 3.6 4.1

Zayıflamak istediği için 3.2 1.0

Alışkanlığı olmadığı için 4.5 7.1

Ailede ana öğün şekli

DSED OSED

Aile sofrasında yemek yiyen çocuk 94.6 95.0

Ailenin yemek yeme özelliği

Televizyon izleyerek 36.8 28.4

Radyo dinleyerek 0.8 1.6

Ailece sohbet ederek 59.6 68.3

Tek başına 0.5 0.0

Diğer 2.3 1.6

Aile yemek özellikleri, %

Yemek seçme durumu DSED OSED

Anne 11.0 15.3

Baba 28.9 21.0

Çocuk 57.0 56.1

Çocukta yemek alıĢkanlığı ile ilgili sorun 35.6 36.5

AĢırı yemek yeme 3.4 5.5

ĠĢtahsızlık 45.5 36.1

Ev dıĢında yemek yeme 48.3 67.5

Kantinden yemek yiyen 17.9 18.4

Fast-food tüketimi 21.2 34.0

Çocukların en çok sevdiği yiyecekler, ilk üç

DSED OSED

Et, köfte, kebap, tavuk, balık 60.3 67.7

Pilav, makarna, mantı, börek 58.5 57.4

Meyveler 39.7 34.2

Çorba 32.1 19.4

Süt, yoğurt, peynir 30.8 31.0

Sütlü tatlılar 26.8 16.2

Hamburger, döner, sandviç, pide vb. 25.5 32.3

Çocuğun sevmediği yiyecekler, ilk üç

DSED OSED

Zeytinyağlı sebze yemekleri 40.0 38.8

Sebze kızartmaları 37.5 40.8

Etli sebze yemekleri 36.4 27.6

Salatalar ve çiğ sebzeler 28.2 28.9

Zeytinyağlı kurubaklagil yemekleri 25.9 34.2

Etli kurubaklagil yemekleri 22.4 16.4

Ara öğünde ilk üçte tüketilen yiyecekler, %

DSED OSED

Simit, kek, bisküvi, kurabiye 48.8 46.8

ġeker, çikolata, gofret vb. 46.4 47.4

Taze meyve ve suyu 33.1 32.7

Süt, yoğurt, ayran, peynir 24.4 24.0

Sandviç, tost, börek 19.3 29.8

Cipsler 26.2 18.7

Kahvaltılık gevrekler (Corn flakes) 15.1 20.5

Okullara göre çocuklarda VKI

durumları

Cinsiyete göre çocuklarda VKI

durumları

10,1

73,8

8,2 7,96,1

71,7

11,7 10,4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

zayıf normal riskli fazla kilolu

%

kız

erkek

Sınıfa göre çocuklarda VKI

durumları

8

74,3

85,8

8,710,4 11,88,6

9,7

75,2

10,3

69,2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

zayıf normal riskli fazla kilolu

%

hazırlık

S1

S2

Cinsiyete göre çocukların sevdikleri

sporlar

43,6

4,98,5

3,6

40,1

20,5

34,233,4

18,5

2,2

56,4

45,5

3,2

17,5

0

10

20

30

40

50

60

yüzm

e

bas

ketb

ol

vole

ybo

l

futb

ol

bis

ikle

t

jim

last

ik

yok

%

kız

erkek

Okullara göre çocukların sevdikleri

sporlar

Çocukların kan basıncı ölçüm

düzeyleri

36,735,7

15,312,314,5

35,937,3

12,3

0

5

10

15

20

25

30

35

40

50 >90 >95 >99

kan basıncı düzeyi, %

%SKB

DKB

Çocuk AnneN= 228 N=206

Anemi 3.9 17.4

Trigliserit≥150 mg/dl 6.1 19.9

Total kolesterol≥200 mg/dl 4.8 23.8

Mikroalb/cr>30 μg/mg 7.9 3.9

Risk taşıyan 6-8 yaş grubu (Hipertansiyon, obesite ya da ailede koroner arter hastalığı olan) çocuklarda ve annelerinde laboratuar analiz sonuçları

Aile konferansı-I

Panelistler:

Dr. Eda Köksal

Prof. Dr. Meryem TEKÇĠÇEK

Prof. Dr. Belma TUĞRUL

Prof. Dr. S. Songül YALÇIN

ġenlik Ġlköğretim Okulu

Tarih: 27 Mayıs 2008

1. GRUP: 11:00-12:30

2. GRUP: 13:00-15:00

Aile-öğretmen eğitim

materyalleri

Ailenin aktif katılımı:

Sağlıklı yaşam rehberi

Çocuklar için modüller eğitim:

Modül 1. BESLENME NEDİR VE

NEDEN ÖNEMLİDİR?

Modül: Uygulama yöntemi

Meraklı Kaplumbağa soruyor?

◦ Kimler yemek yer? Bütün hayvanlar ve insanlar yemek yerler.

◦ Sence herkes aynı yiyecekleri mi yer? Örneğin hayvanlarla insanlar aynı yiyecekleri mi yerler? Bazı hayvanlar sadece yeşillikleri, bazıları sadece et yerken, insanlar et, süt tavuk, sebze, meyve gibi çok çeşitli besinleri yerler.

◦ Sence neden yemek yeriz? Büyümek, gelişmek, sağlıklı olmak ve çalışıp, başarılı olabilmek için yemek yeriz.

◦ Yemek yemezsek ne olur? Büyümemiz geri kalır, çok sık hasta oluruz, sağlıklı ve başarılı olamayız.

Burada eğiticiden soruları meraklı kaplumbağa soruyor şeklinde sorması ve çocukların cevaplarını bir kağıda not etmesi istenir. Bu cevaplar ile öğretmenin cevabı kartona yapıştırılır.

Modül mesajları

Genel verilecek mesajlar:

Beslenme karın doyurmak değildir!

Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan besin ögelerini yeterli miktarlarda alıp vücudunda kullanmasıdır.

Besinler bizim güçlü, akıllı olmamızı sağlar.

Besinler büyüme ve gelişmemizi sağlarlar.

Besinler bizi hastalıklardan korurlar.

Hayvansal ve bitkisel kaynaklı besinlerle besleniriz.

Hatırlatma

Haftanın mesajı elma ağacına kaydedilir.

Bu haftanın mesajı:

“Büyümek için, sağlıklı olmak ve çalışıp, başarılı olabilmek için iyi beslenmek gerekir.”

Modül sonu değerlendirme: Süreç

çocukları nasıl etkiledi?

Çocukların tamamı etkinliğe katıldı ve keyif aldılar.

Çocukların bir kısmı etkinliğe katıldı.

Etkinlik çocukların hiçbirisinin ilgisini çekmedi.

Eğitim hemşiresi

Eğitim standardının sağlanması,

Ölçümlerin zamanında alınması,

Proje yürütücüleri ile hızlı iletişim kurabilmesi,

Çocuk değerlendirilmesi:

Eğitimden önce ve sonra

Sağlıklı çocuk kimdir. Sağlıklı çocuk

neler yapar?. Anlat. Sağlıklı bir

çocuğun resmini çiz.

Sağlıksız çocuk kimdir. Sağlıksız

çocuk neler yapar?. Anlat. Sağlıksız

bir çocuğun resmini çiz.

AraĢtırıcı ÇalıĢtığı kurum

S. Songül YALÇIN Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü Sosyal Pediatri ABD

Gülden PEKCAN Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Eda KÖKSAL Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

Belma TUĞRUL Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenlik ABD

Meryem UZAMIġ TEKÇĠÇEK Hacettepe Üniversitesi DiĢ Hekimliği Fakültesi Pedodonti ABD

Yahya LALELĠ Düzen Laboratuvarı,, Ankara Rotary Kulubü

Emre ÖZDEN AGE Bilgisayar

Hikmet PEKCAN Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD

Mehmet UNGAN Aile Hekimi

Kadriye YURDAKÖK Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü Sosyal Pediatri ABD

Suzan YALÇIN Selçuk Üniversitesi Besin Hijyeni ve Teknolojisi ABD

Gülsev KALE Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Uygulama AraĢtırma Merkezi

Sezai YAMAN Ankara Rotary Kulubü

Mustafa TOKER Ankara Rotary Kulubü

Tolga ĠNCE Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı Enstitüsü Sosyal Pediatri ABD

Emel ERDOĞAN BAKAR Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD