MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ ALANI

http://www.motorsitem.tr.gg

http://www.aracteknolojisi.tr.gg

DİZEL MOTORLARI YAKIT SİSTEMİ

YAKITLAR

DAMITMA KULESİ

35 oC

35 – 200 oC

15 – 250 oC

200 – 380 oC

Damıtma Aralığı

35 oC – 550 oC

FİZİKSEL ÖZELLİKLER

a- Damıtma aralığı

b- Viskozite

c- Özgül ağırlık

d- Parlama noktası

e- Bulanma ve akma noktası

YAKITLARIN ÖZELLİKLERİ

KİMYASAL ÖZELLİKLER

a- Kükürt miktarı

b- Karbon artık

c- Kül miktarı

d- Ateşleme noktası

e- Setan sayısı

f- Dizel indeksi

YAKIT DEPOSU

YANMA ÜÇGENİ

YANMA: Yakıtın Oksijenle Birleşerek Isı ve Işık Vermesidir

1- Yavaş yanma

2- Hızlı yanma

YANMA SAFHALARI

Damla ebadı

Püskürtülen yakıtın her bir zerresinin çapıdır. Damla ebadınapüskürtme basıncı, meme delik çapı ve viskozite tesir eder.

Sıkıştırma sonu sıcaklığı

Sıkıştırma sonu sıcaklığı arttıkça tutuşma gecikmesi kısalır.

Türbülans

Sıkıştırılmış hava içindeki hava akımlarıdır.

Setan sayısı

Setan sayısı yükseldikçe tutuşma gecikmesi düşer

TUTUŞMA GECİKMESİNE TESİR EDEN FAKTÖRLER

YAKIT SĠSTEMĠ

VE

ELEMANLARI

YAKIT SĠSTEMĠ ve ELEMANLARI

YAKIT DEPOLARI

YAKIT FİLTRELERİ

Filtreler, yakıt sistemini iyi süzülmüş yakıtla uzun süre

arızasız çalışmasını sağlayan parçalardır.

1- Metal elemanlı filtreler

2- Metal elemanlı olmayan filtreler

Dizel yakıt sistemleri için tavsiye edilen filtre sistemi üç kademelidir. Birinci filtre

madeni kenar tipi bir eleman, ikinci kademe filtresi 25-10 mikrona kadar ayırma

yapabilen kâğıt elemanlı bir filtre, üçüncü kademe filtresi 2-5 mikrona kadar

ayırma yapabilen bir filtre olmalıdır.

Metal elemanlı olmayan filtreler

a- Pamuk elyafı

b- Balpeteği şeklinde sarılmış pamuk iplik

c- Katlanmış, plastik emdirilmiş kağıt

d- Kağıt diskler

e- Kil

f- Sıkıştırılmış yün elyafı

g- Sık örgülü bezden torba

FĠLTRE CĠNSLERĠ

FĠLTRE BAĞLANTI ġEKĠLLERĠ

Paralel bağlantı

Süzme kapasitesi arttırılmak (daha

fazla yakıt süzülmek) isteniyorsa

devreye paralel bağlantı yapılır

Seri bağlantı

Yakıtın çok iyi süzülmesi isteniyorsa

devreye seri bağlantı yapılır

Depo ve Filtreden Suyun ve Tortuların Boşaltılması

TRANSFER POMPALARI

1- Dişli tip transfer pompaları

2- Kayar kanatçıklı transfer pompaları

3- Pistonlu transfer pompaları

4- Diyaframlı transfer pompaları

Dişli Tip Transfer Pompası

Kayar Kanatlı Tip Transfer Pompası

Pistonlu Tip Transfer Pompası

Pistonlu tip transfer pompaları ortalama 0.5 ila 3.5

kg/cm2 lik basınç meydana getirirler

Diyaframlı Tip Transfer Pompası

Diyaframlı tip transfer pompaları ortalama 0.5 kg/cm2

basınç meydana getirirler.

El Besleme Dilinin ÇalıĢtırılması

Boru boyları bütün silindirlerde eşit boyda ve aynı iç çapta olmalıdır.

Bu borular kesinlikle 900 kıvrılmamalıdır.

Yüksek Basınç Yakıt Boruları

Yakıt Seviye Göstergesi

Yakıt seviyesi uyarı

lambası

Yakıt seviye

Göstergesi

YAKIT ENJEKSİYON

POMPALARI

Yakıt Pompaları Ġki Ana Grupta Toplanır

a) Emmesi Kumandalı

b) By pass’ı Kumandalı

Emmesi Kumandalı Pompalarda; regülatör yakıtın

pompaya girişine kumanda eder

By pass’ı Kumandalı Pompalarda; regülatör yakıtın

pompadan çıkışına kumanda eder

Yapılarına göre yakıt pompaları

1) Sıra (müstakil) pompalar

2) Müşterek manifold sistemi pompalar

3) Distribitör tip yakıt pompaları

a) CAV / DPA pompa

b) Bosch EP / VE pompa

4) Elektronik kumandalı pompalar

1- Yakıtı ölçmeli

2- Yakıtı istenilen zamanda silindire püskürtmeli

3- Püskürtme çabuk başlamalı ve bitmelidir

4- Yakıt püskürtme hızı motor isteklerine uymalıdır

5- Yakıtı yanma odası isteklerine göre parçalamalıdır

6- Yakıtı yanma odasına muntazam olarak dağıtmalıdır

Yakıt Pompalarının Görevleri

Sıra (müstakil) pompalar

1) PF tipi pompalar

2) PE – PES tipi pompalar

PE tipi pompalar motora yanlarında bulunan bağlama kulakları

ile

PES tipi pompalar ise motora alından flanşla bağlanırlar.

Flanş Tip Bağlantılar (Pes)

PES 4 A 75 D 412 R S

P Pompa

E Kam mili pompa üzerinde

S Motora flanşla bağlı

4 Eleman adedi

A Pompa tipi

75 Eleman piston çapının 10 katı

D Pompada yapılan tadilat

412 Montaj numarası

R Dönüş yönü

S Pompanın tanıtma işareti

Hepsi helisli plancırlı olan pompa elemanları için çeşitli helisler ve

değişik kamlar bulmak mümkündür.

Pompa gövdesi alüminyumdur.

Kam mili, plancır , yay ve basma subapı

En alt bölmede kam mili bulunur

İçinde yatak ve keçe bulunan kapaklar kam milini taşırlar

Helisli Plancırda Yakıtın Basılması

Helisli Plancırda Yakıtın Ölçülmesi

Basınç Düşürme Subapları

1- Eleman silindirinin üst kısmını kapatarak yakıt kaçağını önler.

2- Eleman pistonu yakıt basmaya başlayınca açılarak yakıtın enjektörleregitmesini sağlar.

3- Yüksek basınç borularındaki yakıtın silindire geri dönmesini önler.

4- Püskürtme sonunda kapanarak boşalttığı hacim oranında basıncındüşmesini temin eder ve böylece de enjektörün damlama yapmasını önler .

Otomatik Avans Tertibatı

1- Ağırlık

2- Döndürücü plaka

3- Makara

4- Lastik conta

5- Kapak vidası

6- Lastik conta

7- Kapak

8- Flanş

9- Kamalı göbek

10- Gövde

Otomatik Avans Tertibatı

Otomatik Avans Tertibatının Çalışması

Common Rail

Eski tip dizel motorların tersine, yakıtı tek bir ortak hattan yüksek

basınç altında motora iletiyor. Enjeksiyon miktarı ve noktası,

sensörler ve elektronik beyin aracılığıyla hiçbir şaşmaya olanak

vermeden seçilebiliyor. Bu da motorda oluşan gürültüyü en alt

seviyeye çekerken, yakıt tasarrufunu da arttırıyor.

Common Rail motorun esasını üç ana başlık altında toplamak

mümkün;

- Yüksek basınçlı pompa

- Yakıtın bulunduğu ortak hat

- Tek başına görev yapan enjektörler

CAV – DPA

Distribitör Tip Yakıt Pompası

D P A

Distribitör

Pompa

Tipi

CAV DPA Distribitör Tip Pompa

DPA 32 4 2 02 1 SETA/75/800/1/1120

D Distribitör tip

P Pompa

A Pompa tipi

32 İmalat kod no

4 Çıkış rakoru

2 Regülatör avans düzeni

02 Özel şekil no

1 Değişiklik no

SET Ayar

A Tezgahta ayar edilirken kullanılan enjektör meme no

75 Bir kursta max yakır miktarı

800 Max yakıt miktarı ayar devri

1 Regülatör yay kodu

2220 Motorun max yüksüz devri

Pompanın DağıtılmıĢ ġekli

Mekanik Regülatörlü DPA Pompanın Yakıt Devresi

Pompa gövdesi

Arka Kapak ve Basınç Ayar Subapı

Transfer Pompası (Palet – Palet Halkası)

Hidrolik BaĢlık

Hidrolik BaĢlık ve Ölçme Musluğu

Rotor

Rotor ve Plancırlar

Plancırların ÇalıĢması

Rotor doldurma ve basma

arasında

Yakıtın plancırlara

dolması

Yakıtın basınçlı olarak enjektöre gönderilmesi

Kam Halkası ve Avans MekanizmasıOtomatik avans mekanizması rötar konumunda

Regülatör

ÇıkıĢ Banjoları

Hidrolik Regülatörlü DPA Pompanın Yakıt Devresi1- Yakıt deposu

2- Yakıt pompa geri dönüşü

3- 1. besleme pompası

4- Filtre

5- Kısıtlayıcı delik

6- Filtre geri dönüşü

7- Hız artış yönü

8- Basınç ayar subapı

9- Gaz kolu

10- 2. besleme pompası

11- Yakıt ölçme subapı

12- Rotor çıkış deliği

13- Enjektör

14- Rotor giriş deliği

15- Piston

16- Döndürme mili

17- İçi kamlı halka

Bosch EP / VE Distribitör Tip Pompalar

1- Birinci besleme pompası 17- Tam gaz ayar vidası

2- Yakıt deposu 18- Tam gaz ayar levyesi

3- İkinci besleme pompası 19- Pompa geri dönüşü

4- Regülatör dişlisi 20- Stop kolu

5- Masura çerçevesi 21- Regülatör Kayıcı gömleği

6- Kam tablası 22- Regülatör yayı

7- Avans düzeni 23- Gaz kolu

8- Piston geri getirme yayı 24- Regülatör kovanı

9- Düzenleme halkası 25- Basınç ayar subapı

10- Pompa pistonu 26- Filtre emniyet subapı

11- Basma ventili 27- Filtre

12- Çıkış rakoru 28- Tam gaz sınırlama vidası

13- Enjektör 29- Relanti ayar vidası

14- Stop levyesi dayanma levyesi 30- Tam gaz ayar levyesi pimi

15- Çalıştırma levyesi 31- Çalıştırma ve regülatör levye pimi

16- Regülatör yaya levyesi

Transfer pompası ve regülatör Yakıtın doldurulması

valfinin çalışması

Yakıtın enjektöre basınçlı olarak Regülatörün çalışması

gönderilmesi

Stop valfinin yeri ve yakından görünüşü

CAV / DPA ile EP / VE kilit pimleri

Elektronik kumandalı pompalar

Emme Stroku Ön Strok

Yakıtın basılması Kalan Strok

REGÜLATÖRLER

Regülatörlerin Görevleri

1- Motoru relantide stop ettirmemek

2- Motorun max hızı aşmadan düzenli çalışmasını

sağlamak

3- Relanti ve max hızlar arasında operatöre kumanda

imkanı vermek

1- Mekanik regülatörler

a- Değişik hız regülatörleri

b- Hız tahdit regülatörleri

2- Pnömatik regülatörler

a- Değişik hız regülatörleri

3- Hidrolik regülatörler

a- Değişik hız regülatörleri

4- Elektrikli regülatörler

Regülatör Tipleri

Mekanik Regülatör (ġematik)

ENJEKTÖRLER

Enjektör ;

1) Ateşleme ve yanmayı mükemmelleştirmek için pompa

tarafından ölçülerek gönderilen yakıtı parçalara

ayırmak,

2) Yakıtı yanma odasına sevk etmek ve dağıtmak için

kullanılan bir motor elemanıdır.

Cummins Enjektörü (Açık Enjektör)

Robert Bosch Enjektörü (Kapalı Enjektör)

Enjektör Bağlantı ġekilleri

Enjektörün Soğutulması

Enjektör memesi

Standart Delikli Meme Uzun Delikli Meme

Delikli Memeler

Silindirik Pimli Meme

Pimli Memeler

Konik Pimli Memeler

Kısıcı iğneli memeler

Enjektör Kontrolü