Dobijanje i Razvod Vazduha

7/22/2019 Dobijanje i Razvod Vazduha

1/19

Dobij anje i r azvod vazduha

Na slici 1 . prikazuje emu napajanja i razvod pneumatskog sistema. Grupa za pripremu vazduhasadri filter, regulacioni ventil i eventual zauljiva. Glavni vod postavlja se s padom od 1-2% usmeru strujanja vazduha, kako bi se osiguralo oticanje kondezovane vode. Glavni vod treba

obezbediti ujedna en dotok bez obzira na potronju vazduha.

Sli ka 1. Skica i ema napajanja i razvodne mree(1)


2/19

1. Kompresori

Kompresori predstavljaju elemente pneumatskog sistema kojima se mehanika energij pogonskog motora (elektromotor ili motor SUS) pretvara u pneumatsku energiju, odnosno u

energiju sabijenog vazduha.

Prema kretanju radnog elementa kompresori se dele na :

translatorne (klipni i membranski) i obrtne (krilni, sa lamelama i turbokompresor).

Prema principu rada dele se na:

zapreminske i strujne.

Zapreminski kompresori sabijaju vazduh smanjenjem radne zapremine, dok strujni sabijaju

vazduh koji struji kroz njih, dajui mu kinetiku i potencijalnu energiju. U industrijskoj pneumatici koriste se zapreminski kompresori koji sabijaju vazduh do 10 bara, a

strujni kompresori se koriste za specijalne namene kada su potrebni veleki protoci.

a)

b)

Slika 2. Dve najzastuplenija primera principa sabijanja vazduha; a) zapreminski, b)strujni. ( 2)


3/19

3.2.3 Rezervoar

Rezervoar za vazduh je sud jakih zidova koji ima vie namena: smetaj vazduha pod pritiskom podeavanje rada kompresora prema potronji vazduha i izdvajanje kondezovane vode i ulja vazduha. Izrauje se u vidu cilindrinih sudova i postavlja se vodoravno ili uspravno, na temeludaljen 10- 15m od kompresorske stanice. Rezervoar treba da ima: prikljune otvoreza dovod iodvod vazduha, prikljuni otvor za vezu sa regulatorom rada kompresora, ventil sigurnostmanometar, ventil za iskljuenje rezervoara sa mree, otvor za ienje i ventil za isputanjkondezovane vode i ulja na najniem delu rezervoara. Kapaci tet rezervoara zavisi od potronje vazduha u pneumatskom sistemu. Na slici 12 . prikazan

je izgled pneumatskih rezervoara koji postavljen vetikalno, njegova zapremina mora

zadovoljava potrebe jednog sistema.

Sli ka 12. Vertikalni rezervoar: 1. Manometar, 2. Ventil, 3, Izlazni prikljuak, 4. Ulazni prikljua,6. Sigurnostni ventil,7. Otvor za ienje, 8. Ispusni ventil. 5


4/19

3.2.4. Pripremna gru pa za vazduhPripremna grupa za vazduh predstavlja bitan i neizbeansegment svakog pneumatskog sistema.Sastoji se od:

preistaa vazduha,

regulatora pritiska i vazduha zauljivaa.

Ugradnja ovih pneumatskih elemenata obavlja se pojedinano ili kao agregat, na samom ulazusistem.

Slika 13. Pripremna grupa za vazduh 3


5/19

3.3. Izvrni elementi pneumatskog sistema

Izvrni elementi pneumatskog sistema (motori) predstavljaju elemente koji pneumatsku energij, energiju pritiska i kretanja vazduha, pretvaraju u mehaniku energiju, odnosno vre mehanirad.

Zavisno od kretanja radnog elementa pneumatski motori se dela na :

obrtne (zupasti i krilni) i translatorne (radni cilindri i motori sa membranom).

Pneumatski motori mogu da energiju pritiska direktno pretvore u mehaniki rad, a mogu i da skoriste kao pogonski motori za pokretanje drugih sistema.


6/19

3.3.1. Cili ndri

U pneumatskim sistemima cilindar je naj ei izvrni element. U principu kretanje cilindra jetranslatorno , jedino je kod zakretnih cilindara rotaciono . Cilindre moemo podeliti na vienaina: Prema na inu djelovanja:

Jednoradni Dvoradni posebne izvedbe: tandem, viepoloajni, teleskopski bez klipnjae

(najee i udarni. Jednoradni cilindri - vre koristan rad samo u jednom smjeru, advoradni u oba smjera gurajui vuku. Dvoradni cilindar ponekad ima dvostranu klipnja u (prolaznu) i jednaku korisnu

povrinu obje strane klipa.

Sli ka 14. Razni tipova cilindara i njihovi simboli. 8


7/19

Prema izvedbi:

Klipni Membranski

Na ovoj slici 15. Prikazai su cilindri dvostrukog dejstva koji imaju koristan rad u oba

smera (guraju i vuku), a priklju ci za vazduh (prednji i zadnji) nalaze se s obje strane klipa. Za pokretanje klipa vazduh pod pritiskom dovodi se u komoru s jedne strane klipa, a istovremeno se

komora na suprotnoj strain mora rasteretiti.

Sli ka 15 . Prikazan je cilindr dvosmernog dejstva u oba poloaja 8


8/19

3.3.2. Pneumatski motori

Pneumatski motori su rotacioni izvrni elementi kojima se ostvaruje kontinuirano krunkretanje vratila. U odnosu na kompresore u motor ima se vri suprotna petvaranje energije(pretvaranje energije pritiska vazdudha u mehani ki rad). Konstrukcija motora i kompresora jeslina, a ponekad identi na, tada se isti ureaj moe koristiti kao motor i kompresor. Kod nekihkonstrukcija motora je smjer obrtaja proizvoljan, a promjena smjera se postie promjenom

priklju ka.U pneumatske pogonske maine ubrajaju se:

klipni motori: aksijalni i radijalni, lamelni motori, zupasti motori,

vijani motori, vazndune turbine, kora ni motori.

a) b)

c) d)


9/19

e) f)

Slika 16. Pneumatski motori: 9 a) aksijalni motot, b) radijalni motor, c) zupasti motor, d) zvezdasti motor, d) vazduna turbina, f) krilni motor.


10/19

3.4. Vezivni elementi pneumatskog sistema

Vezivni elementi predstavljau elemente pneumatskog sistema koji povezuju ostale elemente i

slue za prenos pneumatske energije, odnosno vazduha pod pritiskom.Ovu grupu pneumatskih elemenata ine: cevovodi, crevovodi i prikljuci.


11/19

3.4.1. Cevovodi

Cevovodi su krute metalne cevi.

U pneumatskim sistemima uglavnom se koriste:

eline cevi, cevi od bakra, cevi od aluminijuma i njegovih legura i plastine cevi.

eline cevi se izrauju od nerajueg elika zbogopasnosti od korozije. Koriste se za visoke pritiske, imaju dug vek trajanja i otporne su na mehanika oteenja. Bakarne cevi se koriste za nie pritiske, lako se savijaju i otporne su na koroziju. Aluminijumske cevi koriste se za nie pritiske, otporne su na koroziju i imaju relativno malumasu.

Plastine cevi imaju relativno malu masu, pogodne su za esta spajanja i odvajanja i koriste skod ureaja koji nisu izloeni visokim temperaturama. Cevi su standardizovane, odnosno standardizovani su njihovi pre nici, debljine zidova i poluprenici savijanja.


12/19

3.4.2.Crevovodi

Crevovodi su elastine cevni vodovi koji povezuju pokretne delove pneumatskog sistema. U savremenim pneumatskim sistemima zbog niskih pritisaka sve ee se i nepokretni delov povezuju crevovodima od sintetikog materijala. Ovi crevovodi imaju malumasu, ne korodiraju, lako se ugrauju i imaju nisku cenu proizvodnje. Crevodovi se izrauju od prirodne ili vetake gume i sintetikih materijala. Gumena creva radi poveanja otpornosti najee su spolja zatiena ili armirana pamunom imetalnom mreicom. Gumeni ili plastini crevovodi su standardizovani prema spoljanjem preniku, debljini zida i polupreniku savijanja.


13/19

3.4.3. Prikljuci

Prikljuci se upotrebljavaju za meusobno povezivanje cevi, kao i povezivanje cevi sa ostalielementima pneumatskog sistema.

U pneumatici se za spajanje metalnih i plastinih cevi i gumenih i plastinih creva uglavnomkoriste prikljuci sa navojem.

Na slici 17. prikazani su prikljuci sa navojem: a) redni prikljuak, b) ugaoni prikljuak, c)trokraki prikljuak i d) etvorokraki prikljuak.

Sli ka 17. Prikljuci sa navojem 3

Na slici 18. prikazan je prikljuak sa navojem za spajanje metalnih cevi. Cev (4) pri postavljanjuu prikljuak mora da dodiruje graninik (2). Pri pritezanju preklopne navrtke (6) useni prste(3) klizi du unutranjeg konusa (5), prianja, a zatim se usecau cev, ime se obezbeuje zaptivanje.


14/19

Slika 18. Prikljuak sa navojem za spajanje metalnih cevi:

1. telo prikljuka, 2. Graninik, 3. Useni prsten, 4. metalna cev,5. unutranji konus, 6. Preklopna navrtka 3

Na slici 19. prikazan je prikljuak sa navojem za spajanje plastinih creva. Kraj creva (2)zagrevanjem se proiri i navue na konusni deo tela prikljuka (1). Preklopnom navrtkom (3crevo se dodatno pritee.

Sli ka 19. Prikljuak sa navojem za spajanje plastinih cevi:1. telo prikljuka, 2. plastino

crevo,3. preklopna navrtka 3


15/19

3.5. Venti li

Ventili predstavljaju jedno od isto bitnijih delova pneumatskog sistema gde se vri prekidanj priguivanje, isputanje, regulisanje osiguravanje itd. Oni se mogu aktivirati runo, nono pritiskom, elekrto, mehaniki.

3.5.1. Nepovratni venti li

Nepovr atni ili zaporni ventil u pneumatskom sistemu omoguuje protok vazduha u jednom smeru, a spreava protok u drugom smeru. Konstruktivno su izvedeni kao ventili sseditem, iji je radni element kuglica, konus, ploica ili tanjiri.

Na slici 20. prikazan je princip rada nepovratnog ventila. Kada struja vazduha dolazi u

naznaenom smeru pritisak vazduha pomera konus (2), sabijajui oprugu (3) i obezbeu protok. U suprotnom smeru pritisak vazduha zajedno sa oprugom potiskuje

konus (2) na sedite i onemoguuje protok.

Sli ka 20. Nepovratni ventil. 8

Na slici 21. prikazan je princip rada naizmenino nepovratnog ventila. Naizmenino nepovratnventil ima dva dovoda i jedan odvod. Ukoliko struja vazduha dolazi jednim od potisnih vodova,

kuglica zatvara drugi potisni vod i omoguuje vezu sa odvodom.

Sli ka 21. Princip rada naizmenino nepovratnog ventila. 8


16/19

3.5.2. Venti l sigur nosti

Ventil sigurnosti ili ventil za ogranienje pritiska spreava prekoraenje najveeg dozvoljeno pritiska u pneumatskom sistemu.

Na slici 1.3.5-1 prikazan je princip rada ventila sigurnosti. Kada pritisak u potisnom vodu P poraste do granine vrednosti, pomera se radni element (2) i sabija oprugu (3), na taj naiostvaruje se veza sa atmosferom vodom R, zbog ega pritisak opada. Kada pritisak opadnradni element se pomera ulevo pod dejstvom sile opruge zatvara se vod R.

Sli ka 22. Princip rada ventila sigurnosti. 8

3.5.3. Priguiva zvuka

Pri isticanju vazduha pod pritiskom iz pneumatskih sistema stvara se neugodan zvuk, koji se

delimino otklanja priguivaem zvuka. U praksi se u tu svrhu najee koriste sudovi sa proirenjem i pregradama ili sudovi s

proirenjem ispunjeni poroznim materijalom. Na slici 23 . ematski su prikazani: a) priguiva sa proiranjem i pregradama, b) priguiva s poroznim materijalom i c) savremena konstrukcija priguivaa.

Sli ka 23. ematski prikaz priguivaa zvuka. 8


17/19

3.5.4. Priguni ventil

Osnovna uloga prigunog ventila jeste da kontrolie protok vazduha, odnosno da gmenja ili odrava stalnim. Promena protoka najee se ostvaruje promenom preseka struj

vazduha. Na slici 25 prikazan je princip rada dvosmerno prigunog ventila. Kontrola protoka se

ostvaruje pomou vijka sa konusnim vrhom kojim se moe smanjiti i poveati protok,smanjenjem preseka struje vazduha.

Sli ka 24. Princip rada dvosmerno prigunog ventila.

Na slici 26. prikazan je princip rada jednosmerno prigunog ventila. Pomou vijka sa

konusnim vrhom poveava se ili smanjuje presek struje vazduha, a time i protok u naznaenosmeru. Dok je u suprotnom smeru protok slobodan preko nepovratnog ventila.

Slika 25. Pr incip rada dvosmerno prigunog ventila.


18/19

3.5.5. Br zo ispusni venti l

Brzoispusni ventili se upotrebljavaju kada iskorieni vazduh pod pritiskom za kratko vremtreba ispustiti iz sistema. Na slici 26. prikazan je princip rada brzoispusnog ventila. Vazduh pod

pritiskom ulazi kroz prikljuak P, pomera radni element koji zatvara prikljuak R za vezu atmosferom, i vodom A odlazi u izvrni element. Iskorieni vazduh iz izvrnog elementvraa se vodom A, potiskuje radni element i zatvara vod P tako da direktno izlazi atmosferu vodom R.

Sli ka 26. Brzoispusnni ventil.


19/19

Documents

Dobijanje i Razvod Vazduha